This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves bef ore it was carefully scanned by Google as part of a project to make the world's books discoverable online.
It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that 's often difficult to discover.
Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the publisher to a library and finally to you.
Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.
We also ask that you:
+ Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for personal, non-commercial purposes.
+ Refrainfrom automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the use of public domain materials for these purposes and may be able to help.
+ Maintain attribution The Google "watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.
+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner any where in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.
About Google Book Search
Google's mission is to organize the world's Information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web
at|http : //books . google . com/
r5irA:rwRi"GHT"DüNNWcn '
^ BEQUEST
lüNlVERSlTY orMICHIGAN ^ ; CÏENERAL LIBRARY ^^
i
Digitized by VjQOQ IC f
I ■
f
Digitized by
Digitized by
Digitized by
Digitized by
NEDERLANDSCH
GEDENKBOEK
OF
E U R O P I S C H E
MERCURIUS.
EERSTEDEEL Van 't Jaar 1744-
Digitized by
VERKLARING
'VAN OE • • -
T Y T E L P L A A T,
Van V Jaar 1744.
DE Htraut van den Franfchen Koning - Verkondigt <l'Oerlog,'en m«n zie& D*t"£»^»rff4>y*eez^-vercoiling, i
Ook Declareert, in het verfchiet. Wie dat de Schuld hier is te geven. . •. - De Heraut van ëe Koningin yart Hotfgaryen tootod, daar neveli, '-E)at zf gdtn Oörieg h»ë *i '1 zib, Als maar beloften en Traltaten^
By Frafikryk bleven in hun kragt. D9 rmk heeft Eurünp' verkten,; ^ .
-floet^^l Aeif^Mto, gevC^apel», Httichc . Deez* onruft weer tot ftand te brengen.
De Oorlogstuigen toonen klaar, Hoe 't wo^d«ïd Vuur en 't1)lped Ie "plengen
SteFA Steen, rti Laftdéfl in ÖetaSr; Terwyl de Vloten op de Baaren ^
Elkaar te keer gaan met geweld. Wat zal men verder hier verklaarcn? j
. 'c Is alles in Euroof ontflelt. u
r
Digitized by VjOOQ IC
MbM la Um 'N«theHaM*»
-.V^^MJ i!ik^k»'U
t'Amfterdam V^ die Erven iran J. HATELHAND en Compa^ie ,
Digitized by VjOOQ V ( ^^^^'
I f' ' :;/ :ui/] .r i . ^ *
. «^
*•..:• /
Digitized by
NEDERLANDSCH
GEDENKBOEK
O F
•EUROPISCHE
MERCURIUS,
Berichtende
De Geftelteniffen der Zaken van Staat en Oorioch, in alie Heerfchappyen en Landfchappen van .
E U k O P A
Bbnevbns o'aangrbnzende Gewesten.
Verzien met alle Placaten , Ediöen , Manifeften, Aanfpra-
ken, Brieven , en andere autentique Stukken,
vanden tegenwoordigen tyd.
Htflorifcb befchreven door A L,
LV**Stuk.EerfteDceL
VERVATTENDE
DE ZES EERTSTE MA4NDEN van't Jaar 1744. Vcrfierd met kopere Platen.
^A MSTB&DAM,
By d'Ënren van J. RATELBAND en Compagnie, op den hoek van de Kalver-Straat en den Q;un. x744-
Digitized by
Google_
B E K E N T M A K I N €. Ey
By de Drukkers dezes is tot gebruik van den Lezer dezer Mercuriusi ; en tnderen Noiffoellet, gedrukt ten tf bekojnen. ^
Kleine en beknopte ATLAS , of iToneeldes Oflirlodis in Earopa, Kegrypende metr als tweehonderd ?iccaraüe Kaarten'ien Plans of At beeldingen der vo^imaatnfte Sterke Veflingen in Duitfch- Jand, Vrai;ikryk, Spanjen, Portugal, Groot -Brittannien^ PQ'^ ien , Zweden , Denemarlcen , Moscovieri , Marokko , <de XVH.- Nederlamlfche Provinciën, luliefi^en iiavoyeo^ vecmeerderc met een nieuwe Kaart van BelgradA tot ConitantinopoJein en d'Oevers van de Zwarte' Zee tot. Azof enz. Benevens I' Af- beeldsels der Koningen van Vrankryk, de Hertogen v^n Bra- band , de 'Graven van Vlaanderen , en de<5taven van Holland. .ISdiitsgaders d'Aftekemngen van ide voGDaaaiDzfte Vekl- «eii Z^^h flag^n, verfcbeyc L:aftbttizen, Vuttrworkan^^ens:. Zyndg voor aan *t Werk , tot oiut van den 4L#ezer ,-gevoegt eene Icorte Me- thode tot begryp der Geographie^koft 15 gulden ingebonden en afgezet. , : . .. * \
Item, het GEOGRAiFïSiCMT^OJS^EEX of 41 uitgezogte Kaarten^ tot gemak ^r Xlfficieren„ Keizigers en Liefhebbers, begrypende.alle Generale 'Kaarten van de JVerelt^ met.de,by- . tsonderé ^JaaUm dadr den OöricTchin £ U'R:Of A *€r «eldéfb gevoerd word, ^n de J^/w^der,^^^» die medl aan de tegen- woordige revolutien onderworpen zyn , vermeerdert met ver- fcheide nieuwe K^ztx&i^, van de Ceweften, thans in Ooiloch zynde» koll 65 ftuivers ingebondoB en .afgezet.
;* - !.'i
Digitized by
' 15 EDÈR LANDS CH GEDENKBOEK'
^«^^1 OP
EUROPISCHE MERCURIUS,
Seèeitinde Oe vooraz^m&e Zaken van Staat en Oorloch y voorgevallen fn alle de j fi.oiüDgryken , en Heerfchappyen van Europa ^ benevens eenige melden$W4ar- d^ Tydiflgen uic verfcheide andere Delen der Werelt.
VYP-ÉN-VTPTIGiTB-STüK.
EERSTEDEEL.
I A S wel eer een Lfcr- of Grondregel van den Florentynfchen Macbia- vei i P<u etn Forft mtt langer ^yn W O O R D ^n TR O ü beboffde \ tt kouden r dan (a m& zyn^ Belangens over ten quam. Een alierfchan- delykfte Regel voor een Votü. oi Staat ! Om dat hy alle Banden van' eertjkbeif cerft m^et verbreken > zich daar door verheffen boven de G(Wlfke^ Civüe en Niauur-wetten; mitsgaders een Vyand van 't! e««igfte teunzel der Me4ïfcli(?lyke ;:amenIevioge worden, zal die'
JQet ttgeflibtandé daè , j0iet men noclicans.dat 'er zodanlgengfevonden worden , wel-' kéjücB AF^ODT bemtonenen aas^idden ; wanAeer 'er gelegenheit voorkomt zyneA' hnlpe nodig te hebben. *;
EvcnwcU«fti«coogenflaandena'tBRITTANNlSCHE RYK, zo heeft men In: dea voocleden jace byzondrrlyk gezien , dat de T R O U en 't onderhouden der VER- BONDEN aldaar ten Throne zyn verheft geworden : Niet tegenHaande dat dien Held-* Heftige Koning» buiten des RylLs Qoniiderabile fubiidien , noch zyn ; noch zyns.Zoons Bloed; den Hertoch van Cumberland , in de Bataille by Z)ff ft in^c» heeft gefpaard , maar in de Waagfchaal ftelde : Alleen ter nakominge der Travaten , met betrckkinge tot de Ko* minginiran H^n^oirytn en Bobetiien, in 't guaranderen der Pragmat^ue SanOie , aangegaan.' / 'tRRANSCHE HOF, heeft nopens éit Erf -opvolging een ander Si/lema geno- men, alhoewel het nochtans wil behouden de Hcrtochóommcn van Loubaringen en Bvt , ais een Epumknt , voor de Gaargntie zelfy daaraan gecedeert. Maar wat zyn 'et de Vjuchtenvaftgeweeft ? Dat na 't verlies van Prsag , d'opgevolgde Bataille van Det? tfti^pniToïwnoemd ,. en andere merielyke verliezen /t zelve genoodzaakt is geworden^ ja j door Krygsliften , «yne Troupen., met verhaaiUng, uit Bobemenen Begeren te dpetl eetireira , .na dat *tt Duinenden , door *t Zwaard , Vuur en gelrek aan Zevens-onderboud %fn omgekomen i andere Gevangen $ .en verfcheide MillioenenLivres ter verarnünge van dat Ryk , nodeloos verfpilt waren. Midlerwyl is gevolgt de difgratieerifig tést Mtr&lieUken de Bel- me, MaiUebois en BrcgHa, om dat zy in hunne PRO JECTEH «iet hebben mogen TRIUMPHEREN, in weerwü van de VOÖRZIENIG- HEIT , die 't anders beftuutt h^dde. ' *
Dat'Uofheeft ook geen zwarigheit gemaakt» xnn de TraSaten ^ takende^ Vejtiiigw jwerien vin.Duiolref^en Humingen ^ in 't Marquifaat- Eiland , in de Wind te liaan ^ en wat het ftoch doen sal, moet de tyd ons leren. i
rS P A W J-E N , den Oorloch tegen 't Britfche Ryk vervojgende , blyft deKoning by Sfn voornemen om Lombar^ftny voor zynen Zoon £>onPA^ip te conqueitecen^ Inéén trierüt Mnrmrcbie , wis 't doenlyk , f n 't Hqis VAn Boufhon op te rechten : Maar is daar io da iargeavaBceert, 3»te fly Jn 't Uatfte vanden jare 1742 ijeweeft was. Boven en behalven 't grote verlies by Cbdteau-Daupbin tegen de Piemonfezen » ^en de Veldilag by ihmpoSnao AoioTM'OoftenrykBrs lifihailt^ ' ' " - ^
ROMEN, ^ch houdende by de Neutraliteit ^cynzyneStAten 9 4opr^t5paaDfche ligger y^geweidiggedrOkt ; enof hetdaar tegen heeft ^^roi^ ende^^^^^^wwt orti verlop ^f dior il geen gebm gew^ft; .De Bên-èlihffmjlridcn Y$sk Qr^garius VIL' en 4-' - ■ ■ '^ ••.♦•'. ■• ' • . .^ .../;... ^j
pigitized by
UtAnder VX tjn In de duifternilfe bedolreo» en Pa$ientia b j&yn eenigfle mUdtl ▼in vertrwuftinge gewecft,
S A R D A 1 G N Ë in een Ferbtnd met Hare Hongarifche Majeftelc getreden synde f, hebben , met zyne Brltfche Majefleic , een nader Of» en Dtfenfif TtüBaat te }Formsge» floceo s'c welk een groot misnoegen aan 'tKeizerlyke en 'tFranfcheHof hee^verwekc gehadc Niettemin, heeft zyne Sardinifehe Majefteit , wat aanbiedingen door Franf^ rjk en Spanjen aan Hem gedaan zyn , om die ^Uiantie te verbreken » Heüig zyn WOORD ende gegeven TROU gehouden, zelfs met facrifieerlnge zyner Lan* den , om met 'er daad aan 't gecontrafteerde te konnen voldoen.
'tDUlTSCHE RYK, noch zonder H»9fd . wierd evenwel door 't verktrent Horfd opalief lei wyze ontrufl^ ten einde aan zyne GeBHme'Verbónds-bandelinge met FrüTikryk aangegaan , te konnea voldoen : Maar is zelfs dsiar door niet in ni/} geraakt i Volgens 't bekende ifpreekwoord ; Die em ander jaêgty Jlüüt zelf niet ftü. Want we» écTom te Afuncben f syn Hof- Stade in Bffye r en , gearriveert > en met veel Blydfcbap zyner Onderdanen ontfangen zynde , wordt andermaal geperft om 't zelve wederom te verlaten, na ^u^/^fir^ te retireren , en 'tdaar ook niet veilig vindende, weder te re- tourneren na zyne oude Verhlyf-plaats te Franj^tr», daar dat Hof thans noch refideert.
Inmiddels zyn de Wapenen van die Doorluchtige en Heldhaftige Koninginne van Hongaryen en B^benun , zo Zicht' en Tajlbaar door den Hemel gezegend geworden , dat aen geen eenen FVanfcbman ^ dam döod of gevangen ^ in hare Ryken vind. Ja meerder! dat zy geheel Begeren overwonnen en tot Dribu$inêriJ[fen wun liaren Kroon gemaaki beeft ende noch houdt.
In welken tufTchen tyd , Zy heeft getracht den Stvel des (hrhebs in den Rizas , en dus in Frankryk over te brengen; doch is die Expeditie, in 'tpaiTeren des JRbyns, Haar voor dat maal mislukt.
PR UI SS EN, is blyveh volharden in de Neutraliteit y en 't nakomen van ^p Breslaufcbe TraSaaty ende heeft dus getoond» dat deTROU 'tgrootfte Sieraadia^ dat in een Voift gevonden werden kan.
ZWEDEN , in den Qorloch tegen RuJUnd ondervonden hebbende», wat het 13 zyn GELUK door FRANSCHE PROJECTEN tezoeken, heeft zich met Hare. Rus-Keizerlyke Majefteit vergeleken , in het treffen der Vrede t'MQ, *
DoordeVerkiezing^vandefzelfS Tbroon- Ojpüo/^er en 't geen daar aan dependeerde v fcheén dat Ryk met DEENMARKEN in Vuur en Vlam te geraken ^ Maar door Bemiddeling van Groot' Brittannien en de Vereenigde Nederlanden ia'tZw^iard noch in de Schede gebleven, en , na allen fchyn, daar wel in blyven zal.
RUSLAND, in Vrede zynde , word inwendfg door eene Confpiratie tegen de Keizerin gedreigt: Doch gelukkig ontdekt zynde , zyn d' Autheurs » niet na verdien^ fte, maar met gratie geftraft.
'TURK EY RN , ia eene wankelende ftaat met den Scharh Nadir blyvende , behoudt nochtans, wat aanzoek door V^ankrykmtd^n , om 't Verbond met Hare Hongarlfche Ma^ jeftek te verbreken , zyn WOORD en TROU, int nakomen der Tradaten.
N £ D E RL A N D E N , wiens Hoge Regeerders , *t voetfpoor van der zelver Voor» gangeren navolgende , aanmerken de TR OU in 't nakomen der V £ R B O N D £ N^ jOs de GrRQOTSTfi HEERLYKHEIT vanhnnne allezintferoemwaardigc Regeringe : Daarom hebben , niet tegenftaande alle Vieringen en Dreigementen vah 't Franfche Ihf , honn» Auxiliaire Treupen , boven andere byitanden , aan Hare Honga» rifche Majefteit , na den Rhyn gezonden: Betonende , dat noch ^e/o/ten ; noch Vrees % bunne LuijlerenSieraaihébben konne» bezwalken , inaardat d'£ERLYKH£IT althoos ten rtchtlboer hebben.
Oe generale toelland van E U R O P A komt ons weinig fchynbaarheit op te geven, in eenen te verwachten algemene V^ede : Nochtans doet het alle de zodanigen dat van Her- ten wcïifchen , die meer 'r Onnozele Bloed van duizenden der Zielen, en 't verderf det lUtiien achten, dan dT DELE GLORIE van Arbitraire en Heerszuchtige Me^ lendhedeit , die noch wanen Cirye vjfd» algemtnt UtacrcMe té znliea oprechten.
Digitized by
viBir»
Pt»
y A N u A R r.
OM den afgebroken draad , in de Verrichtingen van *t Pwlt^ Gioor* ment, weder aan een knopen , zo hebben wy in 't laatftvoorgaan*» ï""^"" A^ Deel, gezien.: Dat in 't Hógefren Lager-Huis wierd voorg^fla-
E.,.Qm zich t'oncdocH' van in den Rricfchen diend flfaande 1.6000 I Hanoverfche Troapen., en dat het zelve by meerderbeit vaa imea iit die beide Huizea va$^ vervmrpeni : Zo* hebben ^5 liVfét:, temnB: dfe vevwefpkïg^ van; dat root&ct, zedat een 2ü> tie&m 'tHogerhni^ doen aanteftenen^ luidende:
t Ter oorzaak dat wyrbegrypen, dat de Redenen,, in de Voorfliig bygebraght, niet alleen dezelire rechtvaardigen , ma^rze ookvor* deren als een bequame en noodzakelyke oeffening der aanklevende Rechten van dit tiuis om de Kroon t'adviferen : En wy zyn over* tnigr, dat znlke Jaloufien en hevighedcn tuiTchen de Troupen van Groot 'Brittannien en die van Hanover ontftaan zyn , en continueren zullen , dat zy niet langer te zamen konnen ageren zoudfer blykbaar gevaar van d'allerverderftykfte en dodelykfte gevolgen.
II. Ter oorzaak dat deze onze overtuiging is op een zeer publlc« que en algemene kuodigheit gegrond', eerilr uit '^Armée buiten 'siLands overgebraghr, daar na bniten deurs bevcftigt doorat eenpa« lig en over een komend verhaal van alle d'Officieren die van daar
Ëekomen zyn, en na niet tegengeQ>roken door eenige van d'Edde rords, die d'Eer hadden in de laatA;e Veldtocht te dienen; en die, als men zich op hen beriep , om de waarheit van deze Propofitie , wyl ze in omvrage gelegt wierd , getuigenis te geven , ftiizwegen , vrezen wy, dat zulks tot een bewys van de waarfteit der aangehaal- de, feiten ftrekt.
^ in. Ter oorzaak dat een Legerin zich zelft verdeelt op zujk een^ wyze als bet onze zekerlyk zal zyn , indien de lóooo Hanoverfibe fteets een gedeelte daarvan continueren uit te maken, geen fterkte kan geven aan wat Geallieerden wy mogen hebben , noch fchrUt <ynze Vyanden aanjagen , doch moet grootelyks verhinderen; en 't ftcces van eenige Operatie of dienftwaar in 't gebruikt kan wor- ^n , waarfchynlyk omverrfe ftoten^ .^ I\r. Ter oow5?aic dat ^ptfycrix^pms^^ii^^ji,P1^
Digitized by
lo NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. fcbeTronptn aan geheel Europa bekend geworden zynde , niets krach-
January. tiger de Koningin van Hongaryerr en den. Koning van Ssirdinien kaa
■ aanzetten , om onze Alliantie te verlaten , en een feparate Vrede
voor zich zelven te maken » alzo zy zonden bevinden , dat in plaats
vaa een wezendlyke en krachtdadige Onderfteuning» wy gerefoU
veert zyn 't alleen de naam van Leger te geven , 'c welk om boven-
Semelde Redenen hen verzekert deed zyp , niet in eenig Plan voor un dlenft.oC ten beften der gemene Zaak te konnen medewerken. V. Ter oorzaak dat wy bevatten , dat het noodzakelyk ware, 'ér geen zwaarigbeit zoude zyn, de Hanoverfibe Troupen met 16000 an- dere te remplaceren , ten minften al zo goed en goed koop , en niet dezelve of eenige andere objedien onderhevig, van andere Staten» dewelke zeer gewillig zonden zyn roet ons zulk een verding te tref- fen. Wy b^rypen zal , dat dit getal zonder etnis gevaar meèren- deels kan worden gefuppleert door onze Nationale Troupen nn in Grao$'Bnttanmenf en die 'er fteets meer tot Befcherming van 'tKo- ningryk binnen 'sLands blyven,als ooit hier in eenigen tyd van den laatften Ooxloch gebonden zyn. En wy konnen gene goede Reden in. onze tegenwoordige belafte en uitgeputte Staat bemerken, ost een getal van Nationale Troupen .nutloos t'huis te houden , en ter zelver tyd zo een aanzienlyk getal van uutloze Huurlingen buiten 'c Lands te betalen.
V L Ter oorzaak dat de gewilligheit der Staten Generaal van de Ver-' eenigde Provintien, of van eenige andere Mogendheit in Europa om in een nauwer conjundüe met ons te treden , in deze netelachtige tyd voornamentlyk moet afhangen van 't denkbeeld dat zy van den ftaat der. Natie, binnen 's Lands zullen hebben, byzonderlyk ten opzicht te van meerder of minder trap van eendragt en harmonie , dewel- ke 'er tuffchen zyne Majefteit en zyn Volk in deze zyne Koningly- ke rïeerfchappyen zal fchynen te zyii. En 't is in geheel Europa- bekend , hoe veel twift en ongenoegen 't nemen van deze iódoo Hanoverfibe in Pritfibe Soldy , beneffens de menigvuldige ongelukkige en dodende omftandigbeden , dewelke op die Maatregelen gevolgt zyn, in dit Koningryk alom heeft verwekt , en hoe veel reden 'er is^ een aanwafcb van dat ongenoegen te vrezen, indien 't de vaft- geftelde Maatregel van. Regering zou ^yn , zulk een hatelyke laft. op de Natie, niet alleen zondér.eenig voordeel , maar ook met heti zichtbaarfte gevaar voor den dienft buiten 's Lands» te continueren.. VIL:^Ter oorzaak , dat wy begrypen 't al zo zeer de plicht te zyn , als^'t Recht is der Pairs van dit Koningryk, dewelke crfelyke Raden des Konings en Bemiddelaars tuffchen de Kroon en 't Volk
Jrn , om by tyds tuffchen. te komen met hun Advys tegen zulke aatregelen » die wy na onze meningen fchatten voor de private
cogr
Digitized by
OP EUROPISCHE MERCURIÜS. ix
oogmerken van een particoUer Volk alleen te zyn ,en openbaarlyk 1744* ftrekken , om de liefde der Natie in 't algemeen van deze Koning- Janmrf» Jyke Familie te vervreemden , dewelke wy altoos met oprechte Engel- — "~ fche Harten zullen onder{leunen,en met zulke Raadgevingen als wy in onze Gewiflens denken *t roeeft tot hunne Glorie te ftrekken, en' om d'Eer en Waardigheit der Britfcbe Kroon, Mn welke wy alleen onze getrouwigheit verrcbnldigt zyn» te handhaven en te bewaren. V'1 1 1. Ter oorzaak , dat wy weten , dat 'er partydigheden zya geheel onrcfaeidbaar van de menfchelyke Natuur , en onfchuldig ia zich zelven , wanneer alleenlyk binnen d'eige Palen gebandelt word, dewelke tegenwoordig een zeer fchadelyke Invloed moeten hebben « • zo zy aangemocdigt worden, zich met de Zaken van deze Natie te vermengen , 't zy inden Raad of in 'tCampementi en wy verach- ten en verfoeijen uit grond onzer herten die zeer lafhertige en cri- minele Vleier y, dewelke zulke Partydigheden tot nadeel der Natio- nale Eerden Belang van ons Vaderland ontiteekt : Wy achten het .derhalven noodzakelyk te zyn » deze onze Redenen tegen het ver- der continueeren van deze Huurlingen , dewelke voor eene Veldtocht alleen deze Natie by de 700000 P. Sterling hebben gekoft , en die. zo 't ons gebleken is , by verfcheide gelegenheden aan de Britjche Ordres ongehoorzaam geweeft zyn , en ten eenemaal met Briffcbf Troupen onverdraagbaar, te doen aantekenen , op dat , zo 'als onze Stemming ons ( zo wy hopen) in de tegenwoordige Eeu heeft doen aanzien , men onze Namen in de Boeken tot de laatfte Engelanders .jnag overl)rengen. Was Getekend;
Martborougb, Talbot, Cbtflerfietd , Bridgwatetf Coventry, Sbafbury^ Abingdon, Danbigb, Sfanbope, Sandwich, Bedford, Huntingdon, Aites-^ bury , en Elgin , Haverjbam, Tbene$ , Majbam , Hereford, Li$cbjktd, Wifimoriand, Norfbampton, Fotey, Gower, Man/el en Beaufart.
Na dat dit Protefl geregiftereert was , hebben de Lords een Re- queil van den Hertoch van Beaufort gelezen , waar by dezelve ver- lof verzoekt , om een Bill in te brengen nopens het fcheiden van zyn Huwlyk met Madame Francisca Scudamore j en hem te macl\- tigen om te hertrouwen; alzo hem dit verzoek toegedaan wierd^ is deze Bill , die bereids gereed was « kort daar na overhandigt en voor deer/lemaal gelezen, hebbende zich 't Huis geadjourneert.
Den 25. Pailato overhandigde de Heer Francis Fane aan de Ge* meentens in gevolge derzelver bevel een Bill , om een gedeelte van de Subiidie ten dienfte van 'c Jaar 1744 door een Tu op.allp
A 2 ' Lan-
Digitized by
1% ffiEDERLA^DSCH 'GEDENKBOEK
Lendei^eo^ Ampcen Ac. te tieten eiraan den Koning toe ceüamk; die BiU wierd toen voor d'eerftemaal gelezen en kon daar na zofih der eenige tegenrpraak bevolen , dat 'er verlof zou gegeven woiv den.» om een wil in te brengen nopens het fpoediger en krachtda- diger bemannen van zync Majedeits Vloot , en dat die 'E3U door den Vice- Admirflal f^rmn nevens de Heren y^bn Philips efi Sydeféam zon .gereed. gemaakt tu in gebraght worden ; waar na de Gemeentens befloten nader in Committé van 't gehele Uuii verders de Subftdien t^overwegen. Oen 26. is de voornoemde Land Tax - Bill -voor de tweedemaal blezen , en op den 27. aati een Commicié van *t gehele Huls geltelt ; kort daar na is door eenige Leden vooxgeflagen en in omvraag gebraght : dat men den JUmng iy Mdr$s zou verzeehn , dat het zyne MajelUit moebt behe^ {M dae Natie Virders nat te verplichten , cm ten dienjie der Kemm- pnne van Hongaryen te Land te dienen , ten v>are men alverene eene Alliantie met de Staten Generaal der Vereenigde Provintien njN vens U onderjcbragen van zodanige maatregelen en ten opzichte van de preportie der Macht en Kaften , gelyk als in den laatften Oorloch , ge^' enaakt bad , maar deze Voorflag is met 209 tegen 132 Stemmep verworpen. Voorts is de gemelde Land • Tax - BiU in Commitèf van 't gehele Huis overwogen ^ wanneer daar in eenige versmde- ringen zyn gemaakt^ met bevel ^ om des anderendaags van dezel- ve vecfiag .te doen.
De Gemeentens hebben die gemaakte verandering , behalven «een die verworpen wierd , goedgekeurd., en den 28. de Bill nopens het fpoediger bemannen van de vloot voor d*eerftemaal gelezen , en vervolgens eenige veranderingen in d' Armen- Bill gemaakt 9 zyn- *e die veranderingen den 31. goedgekeort en bevolen die BiU in \ net te ftelten.
Den 2- dezer begaf zich deKonmc na *t Hogerhuis en heeft 1^ daar de'Land-Tax-TOU goedgekem-d. Voorts heeft dat Hui» eicfe- ^eadjoorncert tot den 21- dezer N.'St. De Heer B«*er , Gedepi»- tecrdc Secretaris van Oorloch , heeft aan de Gemeentens, in ge- volge hun Addres aan den Koning , overhandigt eene -Begroting Van de Gtiardes,Guarnizoenen,en verdere Landmacht; eene van ^^CoAen dertien Regimenten ter Zee, en eene wegens deMackK Ttt eync Majdlcit in Vkumieren^ alle -roor \ Jaar 1744 J «« ver-
vor
Digitized by
OF ÏXJROPISCHE MERCÜRÏÜS. 13
-«olgens isnde SubOdie* Zaak nevem *t oiid»zeek der mickleten ttn «dien Onderftsad te ligcen voor drie Wöécen uiqgêftetc.
Den ao* heefc de Concelier vm den Exch^uif ^an de -GdiMeeh* iCsns, andeliOid Cêrtenet aan deLonte, op t^veldesiKoniirgk» K^rerhandigt deCopte vm zyDeMatellelt^Rauticdtie vaii'hetTnfc- •^oat den 13. Siffmmier N. Sc. ca >ff<ófmt g^flotefi , ak mede de vet- «üJng van bet Tra&aac zeik , en na dat de beide iMuïfcen de Ti« -iels vHn 't zelve gelezeai hadden , mefd- bevolen, datmen heft óp "de Tafel eou Unen leg^n, om door de Leden te konhen nagezit^n 9iroiden. Op dien 2r. is m 't Hogerhuis de Bili nopens hét fchei- den van *t gemelde .HtRviyk , en om dien Heer te iDAdhtigefi t>m «e henroawen , voor de twede taaal fitten , hebbende 'de Uords ^'Advocaten voor die Bill gehoord, deiuryper^niet eeïi'^as, Jfrtfl- ±e tegen deaeive iets wilde inbreogen ; Na dat derhdlven d-e^rfte Acbrocaat voor die BUI onder Eede hadde bekrachtigt ,dacdie fchti- iding plaats moeft hebben , wegens Oerfpél » door die Dame mtt iden ^L^rd Talboi gepleegt/t welk door de geboorte van een Doch- ter is bewaufhdt , ais mede dat die Hertoch van dien tyd af de^e syneGemahn niethadde bekend &c., is die Bill aan een Coitimitcé van 't gehele 'Huis géftelt.
Den %z. hebben de Gemeentens in een groot CommUté beflö- iten, dat tot het goed maken der koften van 21353 Man (ffiBif^ ^sMlke men gedurende ditjstar in VlaMdeftn zalgêbroikeii, 634344 -Pond.Sterlings , 11 Söb. en 7 Pens wlfen worden toegefta^n ; VeN ▼olgetiais voorgéflagen^enin omvraag gébraght /of men den tegetl- woordi^en Preudent niet zou doen afgaan » doch deze Voorflag is na hevige Debatten met 277 tegen 1Ö5 Stemmen verworpen, en 4)er zelver tyd^n door 't voornoemde <!offlmiué de volgende ite- ^ohitien genomen , dat het getal der Landmacht voor de Onardës -en Ooarnizoenen &c. , daar onder begrepen 18 15 Invalides , dh Ht9^S Man ^f«i/ ^al beftaan , endöt tot deT2ehrert)tköfti^ihk 5Ö1794 P. St. s Schell. 5I P. zal worden toegëftato, ïls ftleüe d« de 11380 Mariniers, in 't voorgaande Jaar gebroikt , ook ^duren- de dit Jaar in dienft gehouden ; en voor deze^re &06806 F. St ^o iSch. betaald zullen morden ; waar na zich 't Commitfétgbadjour- dieert heeft^ hebbende de Heer Fa9^ den 23. van deze Refoluti^ -aab^e GcnaoKfnfVeiÜkg gedaan, die èttx^ gékzëti oh goed-
A 3 8^*
Digitized by
Google^
s
14 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744. gekeurd hebben. Den 24. hebben deLocds de Bill nopens het fchei^ Sanuary. Jen van 't voornoemde HuwJyk als mede om dien Hertoch te mach- ^"■""^ tigen om te hertrouwen» voorde derde maal gelezen, gepafleert^ en aan de Gemeentens »gezonden» die dezelve voor d*eerilemaal gelezen , en vervolgens in Committé over de middelen en wegen aangaande hec ligten der Subfidien befloten hebben , dat de Rech- ten , welice op de Mout- Cyderr en Pere- Drank tot den 24. jTcrny 1744 O. St. zyn gelegt, noch voor een Jaar gecontinueert zou- den worden , en dat het Committé de verdere middelen en we- pn in overweging zal nemen, waar na de Gemeentens , en de ^ords tot nadere byeenkomfl: gefcheiden zyn.
Wat de Verrichtipgen van 't lerfche Parlement aangaat ; zo was het den 28. Palfato , dat d'Onder - Koning zich met de ge- wone Plechtigheit na 't Hogerhuis begaf, en de Gemeentens daar ook ontboden zynde, gaf hy de Koninglyke toeftemming tot de volgende Bills.; naamlvk een Aéle, om aan zyne Majefleit verder toe te flaan den ImpoU op Bier, Aal , gebrande Wateren « Wyn» Tabak, Huiden ren andere <joederen en Koopmanfchappen , daar in vermeld; een A£ie , om aan zyne Majefteit een verder Impofl: toe te ftaan op Wyn , Zyde, Hop, PorceJein, Verlakt -goed, als mede een Tax van vier fcheilingen 't pond op alle Salariilèn, Profyten, enz, als mede tot een Afie tot verder aanmoediging ,der Manufafluren van.Hennip en Vlas. Wanneer de twee eerile Bills geprefenteert wierden , deed de Spreker van 't Huis der Ge- meentens de volgende Aanfp^aak aan dien Onder- Koning:
Mep betieven .van. uwe. Genade.,
HEt is met het grootfte vermaak, dat ik in gehoorzaambei t aan de bevelen der Gemeentens ; uwe Genade opwacht met twee Bilte der Onderftanden , door dezelve aan zyne Majefteit ingewilligt,over de welken, zy zich met d'oicerüke blymoedigheit, eendrachtigheit en fpoed verftaan hebben.
Wy zyn zo hertélyk aangedaan over de Zegeningen, die wy on- der zyne Majefteits zeer gelukkige roemruchtige Regering ge&ieten, over deszelfs beftendige vaderlyke zorge voor den Godsdienft en Vryheden van zyn yolk, en over zyne onvermoeide Pogingen, om 'beide te bewaren , door de handhaving van de Balans van Macht in J^uropa , ter ondemeunioge van dewelke hy laatft zya dierbMr Le*
ven
Digitized by
y Google
OP EUROPISGHE MERCÜRIUS 15
TCQ aan zulke grote nakende gevaren heefc gelieven bloot te ftellen, dat wy 't altyd voor ons opfechcfte belang zullen achten, zo wel als voor onze onvermydelyke fchuldplichtigheit , om zo als wy Iteecs hebben gedaan, zyne Majefteics Perfoon en Regering op d'un- wrikbaaiile ieverigfte wyze toegedaan te blyven.
Myiord , de lange ondervinding , die wy gehad hebben van uwe goedheit, voorzichtigheit en pryswaardige fpaarzaamheit met be« rrekkJng tot het Gemeen , heeft a by ons zeer bemint gemaakt, en nwe 'bekende oprechtigheit laat geen plaats over te twyfelen , of g.y znlt na üwe te rngkomft by den Koning, door een billyk getroa raport , *t goed gevoelen vermeerderen , 't welk wy hopen , dat syne Majefteit altyd gehad heeft van d'ongeveinsde fchnldplichcig- beit en genegenheit van zyne zeer getrouwe dankbare Onderdanen, de Gemeentens van Ierland.
De Gemeetens na bun Huis gekeert zynde , beflóten met een- parigheit van (temmen ^ den Heer Henry Boyle » hunnen Spreker, te danken voor d'Aanfpraak , door hem voor de Balie van 't Huis* der Pairs gedaan , en xlat hy zoude verzocht worden > dezelve te laten drukken.
' Wederkerende» na Londen ; zo is in een der Raadtsvergaderin* gen , welke te 5f. James in 't midden dezer maand gehouden is^^ door een der Leden, een Brief, welke hy van Parys hadde ont- fangen ^ aan die Vergadering overgehandigc ^ 2ynde dezelve in. fübilantie als volgt :
't Is meer dan zeker, dat te St.Malo een Compagnie Is opgereche,* om Koophandel na de Zuid - Zie te dry ven , en daar door de gehe-^ Te Spaanfche Commercie voor zich te verkrygen: Ook is waar, dat die Compagnie uit de voornaamfte Kooplieden van Si. Malo voor- noemd als mede van deze Stad$ en Lyon beftaat, en door den Ko« ning van Spanjen goedgekeurd , en met zeer voordelige Privilegiën" begiftigt is: Derhalven is noch maar deze Vraag overig , of de Ko- ning onze Souverein zelfs zyne toettemming tot die opgerecbte ' Compagnie wel zal willen geven; en waarlyk daar zullen '•er weini-
Se zyn , die daar aan twyfelen , in aanmerking van 't grote voor* eel , 't welk door dien Koophandel aan dit Koningryk zal te beurt vallen. Dit niet tegenftaandë word verzekerd , dat zyne AUercrif-'
' telyk- » Zie 't laatft voorgaande Deel, pag. 237, ea \ geen oader de volgende Titel. Vaa yregikrfk, ftaat gebraghc te wordea.
Digitized by
lUi NEDERLANDSe» GEDENK&O^EK
1744' lykAe 'Majefteit door dea Idatften Conrier aan den Koning ^«0"
Jatuaty. Spanjm verzocht heefï , dat zyne Catho!yke Majefteir niet wilde qua«»
I. lyk. nemen , d^t de Koning zyne toellemming nopens het oprecHtea
van die Gctmpagnie tot in de voornoemde maand' April moet mitftel^
- len » alzo dit een Stap was> w^ar omtrent de beide Kronen geen po- fftif 1>eOviit dienden te nemen , dan na dat alle hope tot de heriCel* ling van den Vrede verydeld zou wezen , als wanneer dezelve dltt Bèfluit met vereenigde I^cht zovden werkfteliig maken, ^geen by de herflelUng van den Vrede niet gevoeglyfe zou kennen gefchie- den enz. : Velen zyn nochtans van gedachten ,. dat , alhoewel *t tot een openbaren^ Oortoeh tuflchen deze Kroon en Groot - Brittanmen mocht uitbarilen , de voornoemde Compagnie van* 5r. Mhh in aaa«- merking vaii> d^onzekeifieit van een diergelyke oprechting en 'tmis** trouwen in den Koophandel geen ftand^ z«i^ grypen ; zelA zeggen» zommigen , dat. die Compagnie bereics. tot in 't aanftaande Jaan is opgefchort , en datin dien tuflchen tyd flfechts aan eenige Schepen aal worden toegeftaan in de Spaanfche Welb- Indien Koophandel to dry ven , mits dat voor ieder Schip honderd dnieend Piafters aan de Spaanfdiei KxdQO hemald: wfinde oui. OndertuiTohen kan ik UE ver^ zekeren, dat de Franfche Kroon op verre na niet in ifaaatiis.om allQ de grote Projeften , met dewelke zy zedert eenigen tyd d'overige Koophandel dry vend^ Natiën gedreigd^ beeft , ter uitvoer te bren- gen : want deszelfr Einantien zyn zeer uitgeput ». en de jonge Ka^* reis, bequaam om de Wapenen te dragen, merkelyk^ verminderd. Tot Jlot moet ik UE nocb mededelen: Dat de Keizer nevens den Koning van Spanjen en dit MoP in 't kort aan d*överige Mogendheden van Europa een Plan van Bevrediging , 't welk deze drie Hoven , met vioojrnemen om hun hefluit door kracht der Wapenen door te drin- gen f onderling hebben ontworpen, zullen doen overhandigen ; maar üa my n gedachten , zaI een diergelyk Plau 'tzekeriïe en kortfte mid- del wezen , om een algemenen Oorloch. t'ontfteken. Voor *t overi- re boord, men zo wel aan *t Hof als in deze Stadt. niets anders ipreken, als vandfcbyAcreOjDrlochs-toebereidzelen., dewelke door cllt gehele Ryk zo ter Zee- als te Land voor den aanftaanden Zomer worden gemaakt ; wajar hy gevoegd word , dat de Koning den Veld-
- tocht in Perfooji zal hy. wonen , om dè Subordinatie, of Aftiankelyk- heit onder d*Opper- Officieren, waardoor de goede Tucht en or- der in de Legers, moet. onderhouden worden , en aan welker gebrek de flechce uitflag der vorige. Campagnes word toegefchreven , te herftellen: Doch vele van onze Politiquen, en wel Hovelingen van hogen ouderdom ,. zyn van. gevoelen , dat deze grote dejikbeelden » waat door men d*In- en ©pgezetenen vaa dit Ryk zoekt te.trooften .,
by
Digitized by
ofEUROPISCHE MERCURIUS. 17
by 't naderen van de Lente merkelyk zallen verminderen 9 en dat men dezelve met geen ander oogmerk in 't Pablicq verfpreid » als om by de Tegen - Party vrees te verwekken , en daar door voordeliger Con- ditien by 't maken van een algemene Vrede te verkrygen 6cc.
Alzo d'Afdand van Ftnal , ten behoeven van den Koning van Sardinien, by het Tra£laat van fVórms is toegeftaan, zo heeft de MinidQT van de Republicq Genua dtn 20. eene breedvoerige Me- morie aan den Hercoch van Newcaftle overhandigt» waar in be- weerd word : f. Dat men aan die Republicq 'c Marquifaat Ftnal n niet kan afnemen, alzo 't zelve met toeflemming van'c Duitfche M Ryk gekocht , en door alle Mogendheden' van Europa aan de » Genuezen geguarandeert is ; dat derhalven zyne Meeilers in »> d*oprechiheit der oogmerken van zyne Groot • Brittannifche Ma- »f jefteic hun vertrouwen Hellende , zich verzekerd iiouden , dac •> de Koning zyne toeftemming tot het Articul in 't Tra£laat vaa n fVórtns y rakende den Afftand van 't gemelde Marquifaat tea n v/>ordele des Konings van Sardinien y heeft gegeven » om. dac »> men mogelyk aan zyne Majefteit gezegt heeft » dal de Rechten 99 van de Republicq op dat Marquifaat gerevindiceerd konden wor- «f den &c. ; dat derhalven de Republicq zich vleid > dat zyne Ma- tf lefteii den Koning van Sardinien niet , als voor zo verre de ver- pj krege Rechten van zyne Sardlnifche Majefleit zulks konnen toe* P9 ftaan , onder/leunen za), om dat het Articul van 't voornoem- 9, de Traftaat dien Affland tegen de natuur van 't Recht der Re- fff pttblicq behelfl , te weten ; dat de Koning van Sardinien ten op* 99 zicbte van dit Marquifaat in de Reebten der Koninginne van Honga* 99 ryen (die dezelve echter volgens d'eige Verklaring van 't Hof 99 van frenen niet heeft ) zou treden &c.
Op het Drie - Koningen Feefl , deed de Koning in de Capelle van St. James de gewoonlyke Offerande van drie BeuriTen , opge- vuld met Goud^ Wierook en Myrrben. Den 12. dèzet, zynde na den O. St. Nieuwejaars*dag, ontfingde Koning en de Koninglyke Familie de gewonelyke Felicitatien ter dier occafie, en uit heC Chrifi-Hüfpitaal wierden aan zyne Majefteit na gewoonte 40 Dit dpelen in de Wiskonft geprcfenteert , aan dewelke de gewoon- lyke Nieuw •jaars-Gefchenken gegeven wierden ; ook gaf zyne Majefteit de gewoonlyke Gifte van 1000 P. Sterlings » om aan d' Armen van fVeJlmunfter uitgedeelt te worden.
B Dea
Digitized by
i8 NEDERLANDSen: GEDENKBOEK
1744. 13on 13^. hebben de Kooplieden , die na ItaSin handelen, aan January. den. 'AdifiifaaJ Haddock een goude Drinkbeker van grote waarde en ■ met het, volgende Opfchrift tot gefcbenk gegeven: Frefentvande
KoopHedift, welke na Italien handel dryven , aan den Heer NICO- liA'AS* HAl>D.OCK, f^ce- Admiraal van de Blauw H^g tn, Comrnandfint en chef van zyne Majejleits Floot in de Middelandfche- Zee van ^tjaar 1738 (0^742, %o% erkentenis van de grote dienftenyweU ke Hy door ^t befcbermen van hun Koophandel aan dezelve bewezen beeft.
Ëenen Lewis , Thuinier fislewortb , die zich bekent gemaakt heeft, door allercerft zonder Kacchels de Pynbomen in dielucht- Ibreek tot perfeélie te brengen , heeft in 't laatft van December /jongj^^ leden d'cere gehad een grote Schotel met Rype Kerffen en Prui- tóen aan de Prinfes van fFales te prefenteren, die zeer gunftig aangenomen wierden.
't Geval van het laatfle getrokken Lot, in de Londenfche Lo* terye , maakt groot gerucht in die Stadt ; waar van de zaak dus gelegen was : Op den laatilen Termein van de trekking qaam het laatfte Nommer 11053 met een Prys uit van 100 Pond, én 't 'c laatfle Lot zyndc , was het daar en boven gerechtigt tot de pre- mie van 1000 Fond , zo als *t dan ook op ordere van de Com- mifl^rifien op de gedrukte lyll geflelt wierd. Na dat de Bofibn van 't Stadthuis na IVbiteball gebraght en daar geopend waren , wierd eèn Lot , zynde Nommer 72148 in de Bos A. gevonden^ en zynde 't naaftgetrokken Lot , na dat alle de Pryzen waren ge- trokken , zo is 't door de Commiffariflen verklaart , gerechtigt te zyn tqt de gemelde 1000 Pond, als 't laatft getrokken Lot. Zulks daar de vrage is, welke verklaring der Commiffariflen goed is^ d'cerftc van 't Stadthuis ^ of de iwede van fFhiteball?
Spaapfcbt Schepen door d^.Engelfcben genomen.
*vOoTUKMchip de. Prins Fr^drik^ gecommandeert door Kapitein Batnejtshtek den 5. Pafiato genomen een Spaanfch Schip van 130 Ton, genaam Ni S. delRvfarioy la^Fama^ Kapitein Pedro da ^U va^, mctWyfK,0*y , Terwebioem en Yzer, en 31 Man en laPal^ fogiers; 't zefa^ was van CnJix na Carsbagena gedeftineert, en.isf vervolgei)S/ te. Piyntêuth* opgebrs^ht.
Twiee Kaper& tt^Jamasca uitgeruft*, hebben een Spaanfch Schip genomen, met Gelden Mxmdbehoeften van Cartbagena na deHavor
na
Digitized by
opEUROPtSCHE MERCURIUS. 19
ma moetende. De Cairga of ladingword 40000 Pood.Sterlèojp wtar- 1744 dig gefchat. 't Oorlochfchip de Kent heeft by Porto jRi(»:gcnomcn« Sf^ma^. Spaanfche Barco-longos; geladen met Buspoeder en Kpgels.. '
't Sdiïp van Kapicen Brooks^'heth genomen e^n SpaarifchenKa- 4>cr van itïfl/orra, genaamd de Santo -Chriflo Santo^Cru/e , Kapitein Tin- 'tonio Pótcilo, gèmonteert löct 8 ftukkèn Canon , en i"8 Stéèn-ftükkèin ei) voerende 100 Man.
In deBaay van Bifcayên is 'tSpaanfth Schip QtSt. NicoTaas , vah JW/- iflo nade Canarifcbe Eilanden , als mede'èeniSloéDmet CiWelotten &t- Van Cork üa Lisbon gaande , genomen , en te Fort mout b opgebraght. <
Voorts i's döo'r eenÉngdibh Oorlochfchip op de hbdgtè van Afdr- feilte genomen, Öéndiili Plaat van Middelburg, Jocbeih Frid. Bung^ vïn Stokbolm, en J^ocbem Stender van Êoofdkopplng , te zatnén 'na Marfeitle voornoemd gedeflineert, zynde d'eerftê met Granen, eö db t*ree laatïte met Canon en VzerweA geladen geweeft.
&tgtslfebe Schepen dobr de Sputnfcken igenotnen,
'AW ^tSchipv^^ProDi^iz^ie, Kapitein jfmMfV^n Terraneuf na Lkor- MtgaaA(te;,enisteitia/^^ ; en'tScbipde J^^Tasariff'A^Ka-
óiuWSenneit van PW na Carmna ; als mede 't Schip the hovely Mary , Kapitein Lamport, vznToungbal na Porj è Port , en zyn beide te 6^;. Scb^iaan opgebraght.
^t Schjp-rfif ^ernon,Kapitein James, vzn Jamaica na Londen h te Brefl in ftewiry* opgebraght ; en 't Schip de Anna, Kapitein Robinfan , is by GÜfraiter genomen , maar kort daar. na verongelukt.
't Schip de CbarleS' Town, Kapitein fVbitborne^ van Port a Port n.a Lón- deni% te Gallicien opgehrzght. Noch is 'c Schip de Anna Mary,K:^pl' «ek fFëlmfiey, van Jamaica Aa Glasgou gaande , in de handen der ^aryaard^ ^vallen.
'AXjU^O dat Ryk, door dellampen. des Oórtóèh^, oveipgfo.» Vrank- "Siibfiöienen Depetffes , ze'dèrt den jare 1741 tbt -heden» toe, ia wr. zyne ï^öantieti geweldig gdcraakt is , zo heeft zyhè Kti^eit •, eer vooruetting van zynet>èfeineh , èn tér vertheèrdèrlngcje^ zei» Vfe ^tsè»Öeys'd'Éer van <fie Ktbón^tè lirèterveith , gbed^d^ndcb te *'heffeü.VeY/the*de importante Sdhfeftrrtgenvaïi*tyHte,lg^böff»eèër^ QndeMaïïtii; 2ö ils l4ie gepuHiteért^ en iaeii,i«.'1?iflitb"ih \
B 2 Par-
Digitized by
so NEDERLANDSen GEDENKBOEK .
Parlement geregiftreert geworden zyn. Beftaande ; kortlyk, 'c eerde EüS.
1. In eene Inhouding en vernietiging der Ampten van de Prmn'' dak Tbefóriers van de Bruggen , fFegen en Kaden i als mede eene nieuwe Creatie der gemelde Officién ; n ten einde nieuwe in der 9? zelver plaatze te creëeren , met daar aan Gagien te hegcen , weN ff ke veel aanzienlyker en geproporcioneert zyn met de Financien , » die zy Ons zullen betalen.
2. Eene Declaratie ^w^ss by d'Ampten van NotariJJen ^ Proeureurt en Deuruoaarders der Koningiyke Jurisdi&ien erflyk verklaard worden ^ f, mies betalende de fommen , waar voor zy aangetekend ff zulten worden in de Rollen, by Onzen Raad t'arrefteren.
3. Een EdtS » waar by de Finantië en Gagien der Officién van de generale en particuliere ComptaUes ( of Reken fchapgevers van Bewind) van 't Koningryk, en- van hunne Contraroïleurs ^ vermeer- dert worden. Waar in zyne Majefteit zege: o De tegenwoordige «f tvds-omftandigheden Ons noodzakende » pm Ons buitengewone ff Ondcrftanden te verrchaflFen &c. Voorts ; »f Wy willen dat ff de Finantië der Officién • ... zal werden geaugmenteert met ff de fomme van vier Millioentn Liwes , en hunne Gagien met ff 200000 Livres " &c.
4. EdiS , waar by de Finantië en Gagien van de 300 Officién van Raden- Secretarijjen des Konings van de Grote - Cancelarye ver- hoogt , en dezelve in hunne Privilegiën beveftigt worden. Waar in word gezegt: ,, Ekn iever die 't allen tyden hebben doen bly- f» ken Onzen Raden - Secretarijfen .... en de blyken die zy Ons ff daar van zo menigmalen gegeven hebben , als de gelegenheden fff zyn voorgekomen » hebben Ons doen geloven » dat zy gaarne fff de hand zouden bieden , om Ons in het tegenwoordig gewrichc ff van de zaken, Onzen Staat meuwe Secourfen te verjchaffen^&c.^ Voorts ; tf 'tgeheel van de gemelde Augmentatie der Finantië , be- ff lopende op vyf Millioenen en 800000 Ldvres^** &c. en eene Aug« mentatie van 290000 Lhres aan Gagien.
5. Een EdiS 9 waar by de Fmantie en Gagie van d'Officieren der Rnmtk Cêmptoiren van 't Koningryk vermeerdert , en dezelve in luiane Privüegiea beveiligt worden» Werd daar in gezegt Arxi-
Digitized by
OP EUROPISCHB MERCÜRtüS. m
cul I.: » Wy willen dat de Finantie der Officien van Onzen Ra- 1744. „• den^^Prefidentin-Tbeforiers-Güfieraal van Frankryk ^ van Onzen 5^«^«^^y. ^ Kod^ , Procureurs en Advocaten en van de Griffiers der Finantie^ — — ^, Compmren van Ons Koningryk , geaugmenteert zal worden ,9 met de fomme van dm Mdlioensn Livres, en hunne Gagien met 19 1 50000 Uftres.
<S. Een Edia^ waar by de Fmantie en Gagien der Officieren van de GroU' Cancelarye^ vermeerdert, en dezelve in hunne Privilegiën beveiligt worden. Articöl i. luid : „ Wy vermeerderen de Finan- f^ tie . « » . «et de fomme van 780000 Livres , en geven aan bun t, 9000 Livres voor Gagien &c "
7. Een EdiBt , waar by de Finantie en G^gku der Officieren van de RykS'Cancelaryen en der Betaal- Mee fiers , hunne Gagien ver- hoogt , en dezelve in hunne Privilegiën beveftigt worden. Arti- col I. zegt : n Wy willen dat de Finantie der Ufficien . « . ver- ^ meerdert zal worden met de fonunc van vyf MtÜioenen Livr£s ^ en „ hunne Gagien met 250000 Livr^i.
8 Een EdiSy waar by d'Ampten van de ContraroUeurs-Generad der Ftnantien , crflyk verklaard worden. Waar in gezegt word : 9, Mits de HoTiders van de gemelde Offiden betalen de fommea „ waar voor zy geëmplojeert zullen worden in de RoUen by On» ^ zen Raad t'arrefteren, &c. x
o. Een EdiÜ , waar by stan d'Officieren der Fmantie Comptoiren^ de Survivance hunner Officien toegeftaan word , mit$ 't jaarJykrc; c Recht afkopen. In *t welk Articul i , word gezegt : „ De Hou- ,> ders .... znllen gehoudea zyn, 't jaarlykfche Recht af teko- sy pen, waar toe zy verpligt geweeft zyn , op den voet die gere- n guleert zal worden by de Rollen , in Onzen Raad t'arcefteren.
Voorts word by de voorzeide Edi&en , alle en ec« ieder daar in vervat , geauthorifeert , om die Ampten te mogen bezwaren , met t>e1eninge van Penningen en 't Recht van Preferentie aan de Be« Jeenders gegeven.
d'Uit vinder van die EdiSten is geweeft, de Heer Ory. deTuhy^ Controlieur- Generaal, welke door dat middel ^oo Millioaun Uvrti extraordinaar in 's Konings Schat -kift zal doen komen.
Zedert ^ xyn noch twee nieuwe EdiSen en eene Deelaratie te VOorfcfavQ gekomen # iatioadcode ^ne herfteilinge van de Beurs
Bi il
Digitized by
22 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
T^44- in de Markt -phatzen van Taiffy en 'Sc^uis , ten einde te bezöm y»2J|^* g^n, dac -er op de Marktdagen eene füffifente Fonds is, om alle "■""■"^ Buiten - Lieden , ten tyde vati de Verkopinge , contant gekl te be- talen , wegens de Prys van 'tVie, dat zy te Parj^j zulten inbren- gen. Wyders de herftelling van d'inkomende Rechten i>p de Koop- tnanfcbappen en Eetwaren, in die Stadt , Voorfteden ei» dpeoe Plaat- zen , ótn dïe t^ontfangen op dezelve voet voöt 't EdiÜ van de Maand Mey 1715 gearrefteert.
De Declaratie oi'donneert , om ie heflfen eö op te nwrcn , op het Stadthuis en de Voorfteden vafn Parys jaarfyks 45C000 Livies* Welke EdiSten en Declaratie mede in 't ParJemcöt 'geregiftreert zyn. Maat alvorens ^t Parkmetat, die twee h^tï&je Edi&m^n Dechra- Ven regiftreerde, zo i>el9iben ^yde vryheit genMcren, 'des -aangaaa- 'de , Vertogen aan zyne Majefteit te 4oèn. foivoegen d^rfte Pre- fident de Heer Maupöux , geaffifteeft met eène Deputatae vm 'dat Corps , zSch na Verfaffles begaven ,«!>%«: Audiefitie vin aj^ac Majefteit toegelaten zynde, Htemzeide:
SiRË! iffruDlM, Snybonen^ .lanfen en klein K^rl-zamd, ^yn V jfMMf dir ofeuMft M0 ü^ :gcede Atadt Barf/s\ JDÏe tcreijijge woö'N •den net.€tee nedwgeonderweiipiug -on groce vertroawenheit uit- gefproken zynde , verkregen dat efFcél^data^yne Majefteit aan dien .Preftdent en aan de Geticpöteeydeiï antwoorder „ Myn Parlement J99 kan zich verzekerd lK>tiden van die ^enegenheit , die Ik voor >ty Myn V«lk heb en ahyd.heWb* zal ; .ajs ,tnode dat het niet als fp ecne ^moermydelykeNwdwe^digheit h^ 4atik buitengewone Subd- f, dien van 't zelve «ifch ; en dat Jk Myn V^k in dezen opzlch- f, te, zo veel 't My immors mogelyJc «al zyn^ verJig(?en zal : Voor 9, 't overige ben ik «iet het gedrag tor Myn ParJonient tevreden, f, en ik. zal «tl Vzdivc 'door de n volgende Dedacacien tonen ^ dat » Ik in .^t hyjzondcTJOpkttend geweft ben omtrent. ;de Vett<^gen, 99 die 't zelve aangaande zekere Articulen van Myne Ediften gè- #> daan'heeft* " Ëeni^.ds^ntiaat i)a,^ ^uMi'er ^ede .t)edaratie ce voacichyn « wsikt modeKerde V 'SdiS w<^w de lleobten der inkomende Markt- cnde Ëetvraren tb de ^gefiKlde Stadt ^ Voorftè* iderivn Markt Hotteen ^lai^J'firyXk ^
.Zyoe Mqeftpatiita lèeïnMOn ttoidban ig^^e^^^'^r ^ maniere
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIUS. 23
van zyn Parlement in 't regiftreren van zo veel Geld-EdiSlm , dat 1744,
Hy aan den voorzeiden Prefident , 't Apartement van wylen den January.
Marfchalk de Puyfegur te yerfailUs , heeft gegeven , 't geen d'eer- ■ lle Magiftraats Perfoon is, welke die Eere ooit genotei^ heeft.
Nopens, de gemelde EdiSen en 't geen de Staat van. dat Ryk betreft, zo fchryft een Parijien aldus:
Den 20. zyn i4KoBinglykfi Geld- en Impoft-Ediften , en 3 De- daratien 'm 'tParlementgeregülreert, na dat het zelve eenige Ver- trooftingi roaftc weinig; reëel loulaas, verkregen had : 't Is wel waar, dat de meefte dier Ëdi^en niet zo zeer ten lallen van 't Gemeen , als NTel ten lafte van. de Politique of Civiele Bedieningen hebbende Perfopen vs^lt» die meeft alle nanne Ampten op nieu met een veel groiierSQHime» dan ooit te voren» moeten kopen ^ waar tegen d'ee* ne meer PriviIegiQn,.d; andere wat meer Inkomften krygen ; maar zulks isc meer eea be^ys, d^t het Gemeen reets zo arm is, dat men tnet$ mteer ezfra^rdipair nic het zelve halen kan , dan dat men 't daar vaa* verfchopen wil , en derhalven zyn toevlucht tot die Per- foncn nemen raoét,by dewelke noch iets te vinden is, maar die ook daar door met eena ukgeput worden, en nitgepat zynde^ niets meer contribueren konnen en han VerJia^ op 't Gemeen quovis modo zoe- kenen nemen zruUenv komen na da^r by eenige Oorlochs^- Ongeval- len , gelyk reets door meer als 2 Jaren op meer dan eene wys ge- beurt i«, dan zai 't met ons, flecht uitzien, en miflchien ilechter, als 't- met ons geftaan, heeft omtrent den tyd. , wiens gehengenis ver* fcheide der KoninglyXe EdiöienenDeclaratien hernieuwen, {lellen- de vele zaken, weder op deu voet van 1715, wanneer men de na^ ween van den van te wren gevoerde Oorloch recht begon te ge^ voelen , en daar onder byiJa bezweek : Doch toen ter tyd, alhoe- wel dien Oorloch- niet met al 't Koningryk raakte, was het doch daairin.om.de Glorie en Verheffing van een Tak van. 't Konlnglyke Huis te doen ; maar waarom is. het nu. te doen ? Om^ een ü^^iz^r of liever Keurvorft v»n Beyerm, tot zynePretenfien te helpen, en een Infant vKuSpanjen tot Koning vaLuLombardym temaken ! Zaken , die ons al te maal niet in 't minfte aangaan , en waar toe wy evenwel Goed* en Bloed moeten leveren, en ons daar by aan 't grootfte ge- vaar bloot ftellen. Men leeft evenwel, noch gedurende deze Wm- ter tuffcheo hope en, vrees en ia zeer verlangende te vernemen , hoe zich de Zaken fchikken en welke keer dezelve over eenige Maan- den neipen zullen: 't Ligccn van. Volk gaat ondertulTchen zyn gang, en men is reets genoodzaakt zelfs Jongelingen beneden de Jaren ea
krach-
Digitized by
Ö4 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. krachten , die tot den Krygs - dieoft vcreifcht worden , tot den zelve January. aan te nemen , waar tegen reets een Koninglyke Ordre aan d'In- ■ ■ * ' fpefteur», die daar toe gecommittcerc zyn a^egaan is. Geld is- nu hier eü door geheel Frankryk de Boodfchap , en men taft met de handen in de Beurs , om aan de gemelde laacfte Koninglyke Ediden en Declaratien te voldoen : OnzeClergie iswel daar van noch vry, maar niet van de vrees van 'c ook haalt met beide en volle handen te moeren doen , en men fpreekc reets van een dubbeld Dongratuif, 't geen men van dezelve eillchen zoude, zulks dat het extraordina- ris , 't welk de Koning van zyn Volk in een Jaar ftaat t'ontfangen » op 300 Millioenen begroot word , siynde byna een en een derde vaa ai 't Geld, 't welk in 't Koningryk tegenwoordig noch te vinden is, en daar mede niets uk^erechc wordende , zal het in dit Jaar tot het verhogen der Geld- Speciën moeten komen. (Voorts vervolgt) Terwyl men noch immer van Vredens- Negotiatien fbreekt , ver- zekert men evenwel , dat men nu binnen kort hoogft importante Zee -Tv dingen vernemen zoude, zynde nu alle onze Erquadresin de verfcheide Havens zeilree r en met ordres voorzien , van noch voor 't einde van de Maand February in Zee te fteeken : Men Haat 'er nochtans weinig geloof meer aan, om dat die praat al over 't Jaar geduurt heeft, en 'er nooit iets van geworden is ; en al quam 't 'er eindelyk toe , kan men zich nochtans niet voorftellen, dat daar mede iets byzonders zoude uitgerecht worden , voor en al eer meu d*Ëiigeirche Vloot of geruïneert , of genoodzaakt had , uit de Mid^ delaMfcbe^Zee te retireren ; maar dit anders en tot ons nadeel uitval- lende, zouden alle die Zee- Projeflen en Hopeniogen met eens in duigen leggen en ook onze Zaken te Land noch vry meer vererge- ren, alhoewel van dezelve tegenwoordig geroemd word, dat ze op zo een goede voet gebraght waren , als men ze noch nooit gezien had : 300 Millioenen in de Kas , 300000 Man op de been , alle onze vafte Plaatzen gerepareert en met nieuwe Fortificatien verfterkt , van Troupen, Artülery , Krygs- en Mond - Provifien rykelyk en voor een langen tyd voorzien , alles zodanig gereguleert, dat men alle jaren gemakkelyk ico Milioenen voor 't extraordinaire krygen , en iooooo Recruten ligten kan &c.: Zo vragen nochtans anderen : Hoe lang dit alles zou konnen duren , ingevalle men in zo vele vol- gende Canipagnien niet gelukkiger was, als men 'erin zo vele voor- gaande geweeft is ? En hoe 't dan in en met het Koninjeryk zoude geftelc zyn ? Noch heeft men geen andere Alliantie en Byftand , als die van Spanjen, op de welke, om verfcheide Redenen, niec veel ftaat te maken is. Van andere Mogendheden is men noch niet verzekert » of die zich wel Neutraal zullen houden , dan zich ook tegens ons
ver-
Digitized by
ot EUROPISCHE MERCURIUS 25
verklaren i De K«»r kan niet helpen, maar moet geholpen worden , en wel 1744, door ons zelfs ; want het fchynt niet, dat eenige, men laat ftaao J^^n- de mec^e of alle Ryks - Stenden voor hem iets wagen of doen zou - ■"
den , wegens 't gevaar , 't geen zy daar by liepen , ingevalle de zaak ongelukkig uitviel. De tyd nadert nu , en is maar noch bin- nen, twee i drie Maanden befloten , waar in men 't gloeyende Vzer of uitdoven , of met de handen aangrypen moet , en dan afwacht- ten, hoe men daar by varen zal. ' - Zo groot de Reputatie en 't Credit van wylen den Cardinaal d^ Fleury Dy zyn leven geweeft zyn , zo veel zullen dezelve nu na ^yn dood dalen, en alle deszelfs Poliricque misflagen in hun licht ge* Aelt worden , twyfelende byna niemant, of dit Konlngryk heeft alle zyne Rampen zedert 3 Jaren en zyne tegenwoordige bezwaarlyke en gevaarlyke Situatie deszelfs qualyk genome Maatregelen en Re* fglutien te danken.
Men verwacht den Graaf van I^urr^r alle dagen van Frankfort sLstn •t Hof, en men hoopt, dat de Keizer in zyn nieu Verfchil met het Hof van fVenen , over dediélature van deszelfs Gefchriften op den Ryksdag te Frankfort over de Koningin van Hongaryen triompheren en dus allengskens alle de Duitfche Ryks- Stenden in zyne Belangen brengen zal ; doch andere menen > dat daar tqe eerft het fucces zy- ner Wapenen vereifcht word , waar van hy byna gene meer ia handen heeft.
Wat de zaken van dat Ryk vorders betreft; ^o is na de Havens van Bre^ en Toulon herhaalde ordres gezonden, om het geen noch aan de Vloten ontbreken mocht, gereed re maken « ten einde de* zelve op 'c eerfte bevel in Zee konnen fleken. Men ziet daar een nette Lyft van d'Oorlochfchepen , welke in de twee voornoemde Havens als mede te Rochefort toegetakeld en uitgeruft zyn ; beftaan- de 't Efquader te Breft in.elf Schepen , voerende te zamen (J74 Stuk- ken Canon en 5520 Man ; dat van Rochefort uit vyf Schepen met 244 Stukken Canon en 2160 Man ; waar by noch komt een derdd Vloot van zeven Schepen met 280 Stukken Canon en 3200 Man; en dat van Toulon uit zeventien Schepen,^ vier Fregatten en twee Lig-' ters, voerende te zamen 1274 Stukken Canon en loiöo Man: 3Deze Lyft is den 23. December laatftleden door den Heer de Maure^ pas aan den Koning en den volgenden dag aan den Geheimen-raad overhandigt, 't Spaanfche Efquader , gecommandeert door deii Vicc -Admiraal Navarre , beflaat uit zejtjen Schepen, \yaar van 't . . C ' ' 'A'dniï-
Digitized by
1744. Aiimirajilfl Scbip dê ^oyal PJ^ilippe alletft j[{o SiLïijcken ICaqqii ^ f'^wtidfy. ^o Man voerd.
"~'""*~ Zyne Majefteit heeft den Lieutenant - Generaal Graaf van Sigur verklaart tot Commandant en chef van de T^oupen , die na kêliêm ZulWn yorden iij^efcheêpt , om 't Koningryk y^n Napeis te jbewa- xen ^ de Spa^nfche Armee in den Kcrkelyke^ St(ia$ te redden : v^ den uitflag van welke expeditie cle Cardinaal Tevfin opentlylc g^ zegt heeft , dai hgt noüdht van 't Huis van BQUfkm volfirpl^^ V^ing ', zulks niets onverzocb$ zal ^ord$n gtU^ien , out dien te verzekerd.
't Leger na Italien gefchikt , zal , buken de daar aynde Fran«- fche Troupjpii, noch beft?ian uit 35 BattaiHons, waar onder 5 Mi- Jitie^ 6 Regimenten Ruitery^ en 2 Eiegiirienten Dragonder$ ^ waar over den Frins de Conty tot Commanoant - Generaal beqo^md i^^
Nopes -t Befluic d^$ Kocua^^ , pm pJwwve "^wU^fCclb^ Com- pagniea ia zynen dienft over te nemen, is by de Canton^'^ris efi Züficb eene publicatie gedaan , waar by de werving van die daar top benodigde Manfehappen ^ in der zilver Diftriften ver* b.ode.n is.
pe voortgang pf ft^king van (ie Wpft • In.^ifch,e Compagnie tf St.'MalOy ais athangende van de keer der zaken in d'a^npiagndf Zomer v9or te^vallcn , is tot die tyd opgefchort geworden.
't Qndf rwierp 749 df Prys d^r AwdftWI? «Q P^^^ ^091 't ^a^r 1744 zsA «yn : Q$ l^wtgmg ^ QQm04iHi 9^^ d^ Rfgmvg vw JLjh
Sfan- T e M^^i M eene affaire voorgevallen , welke occafie gêge-
JEN. yen heeft, ^ap alji^ de daar zynde Bpitenlandfcbe Mipifters van 't zglye pepe geinene ?aak gemaakt hebbé?, ten einde te Honne» jiaaintinerei^ yp Prerpg^tiven yap hppne f^arafters en 't Bechp dct Pgrfqneïi in hunnen diepll jyiide. Beftaande ; dat een Edelmjm y^n ^gg tj?er Af/f6i>/i , Ambafladeur yan de Repiiblica Genetten ^ 9an den Mwquis de Piqufnote ^ op zy n verzoek , eene fomme gelds geav^pc^ert hebbende; ng ?enige dagen heip pp ïlraat ontmoeteor ^e, injlachtig makende zynen fchulcTi en verzoekende dje te wit- kn ypldpen. Waar op die Marqqiü hetx^ met fcbeidwporden te l^epr gip§, ep dfeiaende met ftoKwagep, ja zelfs ?ype Laqupyen t^ zenden om hem tlié^by de^ Ambafladeur zelfs te doen geven. De
Heer
Digitized by
of EUR o PI SC HÉ MÊRCÜRïUS. ii
Heer Nliéhfeïi vih afie d'omftandighedén dier Infultes géihFórriieert i744* iyndè, ^urdké gepStfTéért >*rareri JA prefentie van getuigen , dcdé' ^''^^'^^ daar van eéii Proces Verbaal ópttiaken,en zenden aan dtnMarquis dè y^iHdHds, niét een Brief, door \Velke hy infteerdé , op énntfa^ thfóSie zo pubiitq^ als U fait dat dié Mdrquis tedaaH hadde. Waar o^' diéii Amba/TadèüT , a^ti alle d'uiiHeeriifchéMliiillerslifet dFgadrt étn- CbpJé ran dat Proces Vertjaal en van de Miffivè ; hüri verzoeken* éti btfA ih dit poim te nbüithfetontidtén, 't geen eenftémitiihg gére- folveert wierd , om zich te voegen by dtir gembidêh Ambaflil- deur, ten einde eene convenabile fatisfaélie te bekomen.
bie zaak , is zedert geftelt ter Decifie v^n denPrefident van Cafitlie, . De voorzeide M^irquis begrypehde hoe weiriig die faut , welke hf hegÊfi^ haddè , excufabël tMée zfyn $ heeft de party gekozen vail zich t'abfenteren^ of ^ M smdere willen , zich begeven heefc in eenig Convent van de Stadt; Niét te tnin , ié hy , By vêrvWgt voor acht jaren op zjne Goederen gebannen > en in eene Bfoe- te van 2000 bucaten voor d* Armen van die Stadt gecondèm- neert geworden.
^ IN Ö l Êï4 *eT by het tegenwoordige tyd- géwrigc een Hot is ,* Portü- 't welk zich jgantich onverfchillig, omtrent d'Ön&enigheden der gaih Voörnaamfte Mogendheden van Europa gedraagt , is 't zekerlyk dat fiof , want wat by 't zéive gedftan ot verhstüdek word ^ ge-- fchied niet die ómzichtigheit , welke van zodanige Mogendhe- den Wöi-d Vêrdifcht^ die diél al^ dë vëüigfiëic viii hüH éigifh Uricf rër* hïlrte liemêh.
d*Aflurantié -Coöip^nie aldaai: heeft eëri I^rbjèft döéri püMtcë-' féA, béïiêlzèhde, v dat dezelve op iicfi wU riemen, om aJlè Hui* 99 zen en Gebouwen , zo wel in *t Koningryk als d'overige Sta- A ten vali Ei&cipii t^ainTuftfëri ildpïfük dëichdé, dilè ^iiH de^lve' f$ döót BTÏtfa Z41 Wöfdën vérböfzaaKt^ iri ^èVal d'Éijgëhaars jaar-*' 9f lyks een qu^xt per Cent yu de baarde honne^Hujzen aan die Compagnie willen betalen. *
Dtt'
*' 'tlttiki ifiii^chfhïyt, &t, ladien ihèq van 4at ProjéÖ a» 'tttintcbt Hbnüitikkiiümmiii ^éhidi ,-'c Höóy-Magazyn te. Sirtésbwg » ztt aW
. .• . . / .. ook'
Digitized by
a8 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744. De Vloot van Rio de Jcmeyro, beftaande in twee -en -twintig
Janmtf. Schepcn , is op de Rivier van Lubon gearriveert. De Lading van ■ die Schepen beftaac in I2.è 13 Millioenen Cruzados , zo voorden
Koning als de Commercie, ruim 36000 caraat Diamanten, om- trent 3000 kiften Suiker , 1828 Odaven Topafen, 1338 Vaten Siroop ; en Meel van Hout, 10037 Huiden in 't Hair , 1229 Halve, dito, 9Ó3 Quintalen Brazil-hout, 322 dico Sacredaans, 340 dito Oiifants- tanden, 114 BolFeii Walvis - baarden , 106 Pypen Traan en eenige Slaven, enz.
Italien. de nieuwe Cardinaal en Aards. Biflchop van Milaan^ Mr. Poz* zobonelliy heeft den 12. Paflaco aan den Paus prefent gedaan de H, Maagd ïn Silver^w basrelief zeer konftig gewerkt , van 500 Scudi, tot dankbaarheit voor deszelfs goede Officien aan 't Hof van Z^^- nen , om van het zelve *t Exequatur voor hem ten aanzien van het Aards -Bifchdom Milaan te verkrygen. *
De Spaanfche en Ooftenrykfcbe Armeen hebben nu de Wintef quartieren in den Kerkelyken Staat betrokken.
Alzo de wederzydfché Commiflariflen van zyneSardinifcheMa- jefteit en de Kohinginne van Hongaryen , aftueel bezich zyn, we* gens d'overgevinge der Landen by het Traftaat van fFórms zyne Majefteit geaccordeert , te reguleren , zo ftrekt het volgende Ex' tradt uit dat Traflaat , waar in dezelve beftaan ; luidende :
T\E Koningin van Hongaryen doed van nu af aan afftand en over-» draght aan den Koning van Sardinien , zyne Erfgenaam en Op- volgeren , tot vereeniging van deszelfs andere Staten, van de Scadt en het Diftrift van Vigevano j ♦* 't gedeelte van JPave/ano , tuf-
fchen
ook te Duinkerkmf en ia de volgende jiuand te melden , te Breji \ Zee-Ma- gazyn , die door 't Vuur in d'aiTclic gelegt zyn , zoude hebben doen affureren.
* Zie 't laatftvooigaande Deel , pag. 240.
• * VI6£V AULO is een kleine Stadt en flèrke Citadel aan de Tefiriê , en ie Hoofddadt van een Graaffcliapje van dien naam , in 'c Weftelyke gedeelte van 'c Hertochdom van Milaan^ ais mede een Bifclidom , onder 't Aardsbifch- dom van Milaan ftaande. 't Graaffchap van Figemnafco ]egt tulTciien de Steden Milaan^ Pavia^ Vakmia en Novara. Inden jate 1708 heeft de Hertoch van .Ss. V9jen 't ^eets van den Keizer ge^ifcht, en ïyi2 ïs 't door d'Engelfche en Hol- U^dTcbc CeYolanachiigdcfli foro^eel aan Hem €oegewe;&ep , zo ato ook een ge- deelte
Digitized by
ofEUROPISCHE mercurius.
29
fchen de Pq en de Tejino, in diervocge, dat de laatftgemelde Stroom i744- voortaan in 't midden de Scheiding en Grens van de wederzydfche J^^**^ry. Staten wezen zal , van 'c «o genaamde Grote Mcir af, tot aan de "" Plaats, daar *c zelve zich in de P(f werpt, alleenlyk met uitzonde- ring van 'c Eiland , 't geen geformeert word door 't Canaal tegen over deSradtPflV/a; welk Eiland aan -de Koningin van Hongaryen ver- blyven zal, op Conditie, dat de Koning niet minder de vrye com- municatie zal behouden met de Stroom Tejlno ten diende van de Vaartuigen , die dezelve zullen -pafleren, en niet aangehouden of gevifiteert zullen worden , nochte aan 't betalen van eenige Rech- ten onderhevig zyn, en dus ook onder deze Voorwaarde , dat hcc gemelde Canaal niet zal mogen gedempt en tot een Grensfcheiding gemaakt worden : Vorders dat gedeelte van Pavefano, genaamd Pö- vtfe d'OHro Po , Bobbio, en deszelfs ïerritorie , daar onder begrepen de Stadt Piacenza met dat Deel van Ptacmtino, \ welk Jegt tuiTchen Pavefano en de helft van de Rivier Nura , van deszelfs oorlprong ^
af tot aan de Po . zodanig dat het midden , zo van de Nura als de Po, alhier de Grens van de beide Staten uitmake, en by gevolg dat gene, 't welk tot hier toe aan d'andere kant van de Po onder P/acjn- tino behoord, daar van afgezondert blyve : Eindelyk, dat gedeelte van 't Graaffchap d'-^n^it/fra * of van den Staat van AfiAwn, wat voor byzonderen naam men 't zelve ook geven mocht, ('t welk gelegen is tuffchen 't Novarees , de Valey van Sizia, de Grote Alpen ^ en Ka/- taijano , en 't welk zich uitftrekt tot aan de Zwitzerfche Landvoog- dyfchappen van Falmaggia en Locamo , en langs, zo als in ^t Laco Maggiora of Grote Meir) tot aan de helft van dat MtiTf zo dat in bet toekomende de Grenzen van de St&tQn desKonings wznSardinien
en
deelte van 't Land NunarefQ aan d'overryde de Cogna , enz. De Stadt Vige^ vano legt zeer vermaaklyk, maar is met oude Muren en Torens voorzien , en 't Cadeel van die Sudt is 1627 door dé Spaanfchen geflecht. De BiiTcliop oefw fend 't Recht over deze Stadt, zo in Wereltfche als Geeilelyke gevillen. In d'Omlanden van deze Stadt vind men ongemeen veel Moerbezien - bomen.
» De Landftreek van ANGHIERA legt aan weerkanten van Lago Mag' giore^ oÊv't Grote Meir, en voert den Titel van GraafTchap. De Stadt yïngbu- ra praalt met een heerlyk Cafleel , gebouwt op een Heuvel , van waar men 't gantfche Meir kan overzien. Aan gene zyde 't Meir leggen Aromy een zeer fraaije Stadt met een gerieflyken Haven en (Ferk Cafleel , als mede Sefto , zynót een tameJyke handeldryveode Sudt, Dovupy een Scedeke en goede Velling aso 4c grenzen van Zwüzerland , en CanobHo , een fraaije Plaats , daar veel handel gedreven word , en eindelyk verfcbeide zeer vermakelykc Eilandjes ; bekvnd by den naam van BotrmtfcbC'Eilanien.
Cs
Digitized by
36 NEDfcltLANDSCH GErDENKBOEK
,1-744. en die der Koningihne vai Höhgaryeh zullen geformeiei-t zyii door^ January. een Linic , van d«i Z^itzerfcHe Gredzèh af njidden door en langs- ■ ^i Laco Maggiora, tóe aan de Moi^d Van de Tejinöf en van daar mid-
den door die Stroom tot aan desfeelfs uitgang in dfe Po, uitgezon-^ dert 'c vöorile gedeelte van. *t bovengethelüe Eiland vcor Pavia , én Verdet-s midden door dé Po eh langs 'c middêlfte gedeelte van de Nura tot aan d'oórfprong van die Stroom tuflfcHlsln 't Land van Gmud'. De gemelde Verdeling' van de loop der Strdrtieh zal de Vly e Scheep-» vaart niét bcletteö , in diervoege dat deielvé zal v'rf blyven vod/ d'Onderdantn van de beide Sbuvereinén in dë gehele uitgeftrektheit Van dife Rivieren , met de vryheit om op dé beide Bdoi-dfen totvoort- trekking van de Vaartuigen te pa^reréh , zuiltiidfe de voornoemde Strottlfen, zo teti opzichte van 't Eigehdbth él§ ilndèrs behoren aaa óe wederfcydrche Sóüverelheh , dewelke ieder voor zyn katit aldaar- liódigfe verbeteringen zullen kotinén maktn j nlits dat daar door db looj) vati 't Wateb niet aan d'overzyde y^érüé geieid*, en dat meü van wegèhfe dén Konihg van Sardinïm i oiidér wat vóbrwendzel 't' ööK zy, généWerfcea aanleggé, die den vryen ingang der Watertó iii 't Cahail óf zo genaamd ^avigïio beletten, 't welk aan dên kant der Stattn Vati Hare HongÜriibhb Majefteit gèlègêri is, en dé Voor* nöeiüdé Wateren tot aan Mifacih brengt, énf. ^
d*Éifgfe1fchè Adhïiraiil Mdttbevbs is déh 24. Diècerhbir te Turin ge* arriveert, en heëfc vervolgens éenige daj^ën lartg met dên Kóhiho^ van Safdinitn en deszelfs Minifters over dé té riettlene M^atreg5 len en te doene Krygs- Operatien gcconfereert , inaevalle de Ftdr:^ fchen en de Spanjaarden iets te Water en te Land ondernemen moch- ten, en is den eerilen dezer, na dat zyne Majefteit hemhaddebe- Ichónkéö , tiiet deszélfs Af bééldzél , omzet rtèt Diariianieti van grotte waarde, van daar lia Fillk-Francd te ru^ gékeèrt.
De Spaanfche Troupen lyden zeer veel ïn 5flt;c>/ip« , alwaalrzy
gebrek Van vele din^h vinden , niet tegenftaande *t Hof van Spah^
jtü confiderabtó rèmifëh aaii dèzelVe gëzöridén heeft} maar 't Land
16 in zich zelfs t^elehdig * én kah dé Helft niét jfónrherên dat die
^ Tronpen » nodig hebben.
^ De Magifltaaft v^n Chmhery heeft op nieu weder een ïtequélfc
tón dèh Ifafant géïJreföntéërt ,> om Hém te vertonen d'onmoge-
M lyk- * Zie daar van eeix Bewys in Ned. Gedenb. ^aa dén jafe 1743 , I* Oeeij^
tv* 13^.
Digitized by
Of EUROPISCHE MfiRjCURiys. 31
m Jykheit v^n d^ j MUIiQeni^n op te brengen , die mqn geëifchc 1744. „ hadde, maar dac zy 'er twee, volg^^ns 't ordinare qupbier mocfi- Jaxmar^. 9, ten betalen , die zy noch met vele moeiten zouden moeten be- '
„ komw- " Pil? jrempaftratie heeft g^en ingang gevonden, ïnaar is h^n geantwoord ; üaü^indm ?;yncel geld VQor-ae Spanjaarden moe- fif^ 9pb^'?^g*n I zy ooi wderom ^e^i Gflcl van kun kregen.
P^ ipeeftely)theic , welk? mede op e^ne exorbitante wyze ge- la^ eeric W.4S , hp^hep ^edeclar^ert , '4^( bet bun onmqgelyk veas , die
De Spanja^den behbefi in d^ gef ^Hib^rde maand onverhoedtf met een fterk Det-achement ^ep lny%\ ia '{ P9I v^n jiofia ge- 4aa<i , in menifig v^q de PIefi|or)(p^r^i^ Troupen aldaar te ver* fafTdn , maar deze by cyd« d^ar van lilcht g^kr^^q beblb^dp^ had* ée^i keB zodanig oocfangeQ , dat ^ oiec aohte^rl^ti^g v^q eiepige xoo doden » gequetUM en gevangenen hajiden ipoetep te rug k^ren,
De Hertoch van Modena heefc de Spaanfcbe Armee op 't eindd van December verlaten , en is na 't Feneiiaanfcbe te rug gekeert , al. waarhydtm 31. dko op den Qj]^ft9(^)n6 • Pjaiits gie^fri veert is.
P^ H^puMieg y^n Genua , continueert in <k crooC'fte bekommer* pUt te b\y ven , ten regarde van *t Marquifaat Pmal. Zy beeit de$- ganga^ipd^ Repionftrantien laten doen te f^enetien , Parys , Londen , Turfn pn ff^enen , in verwachtinge , dat die eenige verandering in het Articul van het Travaat te fPvrms , nopens dat Marquifaac maken zal. Midlerwyl heeft die Republicq alles aangewend. om djLe ?l^m f Sfivone en andere aan die zyde l?ggende , tot bchoor- Ivke defenfieue voorzien , nadien zy gedurig door de Schepen van gen AdiQiraal Mattbews worden ontruft. Waaroni men twee Bat- t^iiJons \ih Qo^Jica op ontbodjsn heeft , ende aldaar noch 50 Con^ piagnien doet oprecnten , en om die extraordkiare onkoften te vin* 4tn , he^i: dien Raad negen Afillhenen ter le^ opgenomen.
De Republicqen van Tripoli en Tums hebben s^lle de I^apelfche Schepen , in hunne Havens leggende , doen aanhouden , en wil- len dezelve ten eerden voor goede Prys verklaren s ^yaldi^n l>ea /liet fpoedig fatisfa£lie gegeven word , wegens dat oc^ Nafieirche Galey op een Bark Y^n tripoH gefchoten eo 8 Man op dezelve ge-
' dood
Digitized by
31 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
^744' dood hadde , zulks de Vaart van *c Koningryk van Napels niet wei- J'^^^^'y- nig daar door zal komen te lyden.
HoNGA- MEN kan met recht zeggen , dat zedert de komfte van deKo- lYiN. ninginne op den Throon van dat Koningryk , alles in 't geheel van gedaante verandert is 9 en dat Europa tegenwoordig kendt wat de Hongaren waardig zyn ; daar zy , zedert eenige jaren , roet an- deren, zodanig vermengt waren, dat zy , om zo te fpreken , als verdikt lagen. De Proteftantèn hopen noch al hunne oude Vrybeit tan Confcientie; \ geen men nochtans niet de Koninginne kan toe^ fchryven , maar aan de heerfthende Roomfche Geeftlykheit.
Hare Majeiïeit, die door haar zelfs weet, wat voordeel dat een Men fch door d'opvoeding en *t grote Licht der Studie verkrygt, heeft gerefolveert , in dat Koningryk , voor hare Onderda* nen t'établiferen eene Univerfiteit , ten einde zy niet meer ver-» pligt zouden zyn uit dat Ryk te gaan en hunne Studiën elders te voltrekken.
Tranjihanien , alle de GraafTcbappen van dat Koningryk en de Provinciën van 't Bannaat van Slavonien, Croatien ^ Sec. hunne ge- trouheit aan hare Majefleit willende betonen, doen met de groot* fte iever , niet alleen hunne Troupen completeren , welke van hunne Natiën in Beyeren^ en op an^iere Plaatzen bevonden wer- den , maar daar en boven , op eene extraordinare wyze ver- pieerderen.
DüiTscH- AAN dat Hof is in de gepafleerde maand in druk uitgekomen, LAND. de Memorie over den alom bekende Keur - Beyerfcben circulaire Brief aan de Ryks - Stenden van den 28. September laatftleden , • over de Koninglyke Bobetmfcbe , Aardhertochlyke Qoftenrykjche en Burgundi/cbe Bevejiigings Oirkonden^ door den Keurvorll van Mentz^ den 23. dito ter Diélature gebraght. Die Memorie groot 22 Blad« zyden , behelft 't volgende :
\| Et regt vinden Wy *t vreemd, dat het Hof te Frankfort heeft on- dernomen, over *t uit Onzen naam door Keur-MenfZ ter Difta-
# ^jc 'tExtrad ia 't laatft voorgaande Deel^ fag. 187.
ture
Digitized by
ofEUROPISCHE MERCURIUS. 33
tnrt gebrtghte Antvoord, op den 26. July publicq gedifteerde Aft- 1744. mofie , van den Franfcbm Minifter de ta t^oue , als mede over d'in 't January. vooraoeinde Antwoord aangehaalde Beveftfgings - Oirkonden , in des- — — «elfs circulairen Brief, van den 28. September klachtig te vallen , met zodanige fiewys- gronden , die men tot dus verre > als voorwend-* selen heeft gebrnikt , om de wereltknndicfte Ongerechtigheden te plegen, ^en 't welzyn van *t Duitfcbe Vaderland op *t nirerfte punt van zyn verderf en ondergang te ftellen, waar van 't zelve, gelyk bekend is , door de verfcheide talryke Legers van de natimrkke Ryks-- Vyanden^ écFranfcben , onder den naam van Keur -- Beyerfcbe Hvlp-Voh keren, gantfch niet ver af is geweeft» indien niet d' Almogende On- ze verwonderenswaardige Standvaltighejt , op eene zo overtuigen-* de wyze beftiert en gezegend had , dat Wy door Onze Wapenen 't gevaar afgewend » en de Zaken in dusdanigen ftaat gebraght had- den > dat, byaldien de Pafrtottifcbe Mede • Stenoën van derzelver gun- ftige geftekUieit gebruik maken , en My tot bereik van 't gemeen- zaam oogmerk met hun raad en daad by ftaan willen , de gehele Duit^ Jcbe Natie zich in het toekomende van een beftendige Ruft verzekerd houden kan.
d'Aangematigde&«r-flqfer/tf*^ Huls -Rechten ( welker ongegrond- keit door Ons bereids meermalen aan den dag gelegt is) zyn 't, met dewelke men zich tegen Ons bovengemelde Antwoord wilde aankan- ten, 't geen In waarheit een Zaak van een even zo genng gewicht is, als of zich de Tegen -Party met een afgedwongen Oorloch, en met zyne in Woorden en Werken betoonde Fredetievendbeit wilde verfchonen ; want de voornoemde pretenfe Huis- Rechten , zyn door Ons in genen delen door vervalfchte Stellingen uit eenige Gefchie- deiiis-Schryvers en Oirkonden, maar door klare en authentique Do- cumenten, op Verdragen, Verbin teniflen , Eeden, als mede op 't Recht der Natuur en volkeren fteunende, genoegzaam wederlegt ; en wat aangaat 'tVoorwendzel vaneen afgedwongen Oorloch, zal h zelve by Verftandigen ^een ingang vinden , alzo na alle Wetten en 't natnurlyk Verftand ni^nuint oevoegt is, zynen Nabuur onder voorwendzel van eenige Preteniien geweldadig aan te vallen, en zyn Goed te roven , gelyk Keur-Beyeren door de trcwvloze Frmfcbe'- bulp in 't Jaar 1741 gedaan, en zich daar door tot den gevaarlykftea Vyand van 't Hem zo nabeftaanden Jards^Hius, zonder zyne Con' JÜetuie ofte '1 Gevaar van 't Vaderland gade te Haan , opgewor* pen heeft
Virmits Wy verplicht zyn, het door de Natuur en de Guarantie der meefte Machten van Eurtïpa , Ons toebehorend Bezit van Onze ^Bfcheibltre. firflaodeo met aUe kracht te Verdedigeo> blykt het vaa
D zelfs.
Digitized by
S4 NBOICRLANDSCH GEDENKBOEK
i?4i- kVs, welfce van beide PaityeB op öe Noodveer en een afged^ _ y^wiary. gcu Oorioch roemes kto ; ea of Wy niet uit dien hoofde bevoc^ — — syn » vofgiHding van Scioée m xekerhéê wor bet toekonmule i^Ufdmn, ftig mede de iniddeleo m 'c werk ce ftelleD , om zalks t'erlaiigeii ; ntar dewyl Kwr-Beyerm met in ftaatis » dudaoige Vergoeding te doeo, bebbioB Wy nk grootmoedigfafiit meermftato verklaard* dac men do- aelve door detf tyd ftoc algemocQ belangr en xekorlieic van 't geaa» jpentlylse Ryk , en 't eige teft van den Kenrvorfk zon konnen vin* den, 't geen Ooae Vfedelievendheit bekrachtigt, om dat Wy deze Aanbiemifen oke in tyd van nood» of int dwang, maar by de zc« genryke aannrac van Onae Zaken berhaald hebbeo, gelyk Wy^ook by Ooa bdlntt OMb volharden, om aan 't Knar-Hms BByerm na de Verzoeniiig 9o voel te aekenter Pienven van Onse goede intentlo te «ven, «toe meer Wy aaa 't Weteyn van dit Huis deel nemen.
iHpoit waaOn^e gedachte ann *t Keurvorftelyke Collegie 't Verkies ziogs*Recht te betwi&en , alzo , Wy de kracht van deGüudeButte,etÊ d'overige Byl»-Wetteo ai te wel vefien ; maar ^ was Ons ved meer té doen 4 oin die GrsfidoMr te bafidha«iQn;Termtts 't geen , 't welk by en nn deze zo genaamde rechtmatig gedane Verkiezing is voorgevallen , van zo een droevigen aard is,diüt byaiden Onze Rechten ,die daardoor
fekrcQkt zyn > niet genoegnaam berfkelt Worden , men voortaan geea Verbood voor zeker acmen » en doe aan een ieder zyne Rechten, i»anden en Qoderdanen zonder onderfcheid afnemen kan. Hoewel Wy den uicf ag van een wett^ Verkiezing van een Rooms -Koning nooit begeren te verhinderen , konnen Wy echter de wyee , op dewelke de laatfte is gefcbied en 't geen nit dezelve is gelt>roteo , zonder handtaftelyk nadeel der Grondwetten van 't Ryk , en 't al- gemene BteUng Aooh gocdkenren , of voor wettig erkennen , en z» fiin ala deferin2iB« Ryk^* Stand verplicht is toe te ftaan, dat hem ^en voet br^d Ltod genomen werde , even no min konnen Wy in Onae Vtrkieeings^ en overige Ryks-^ Rechten, eenigen afbreak diddeo : derhalven heeft de Kcurvorik van Beyèrm zich niet te ver- wonderen, dat Wy by dece gefteldheit van Zaken , geen Rmnfd^ iëx^ koonen et kengaeo ,.nademaal zyne Keorvorftelvfce Doorluchtig- heit legen Godc en deRykS'-G^tftitsticn , zich heeft taten veriy- den ^ aan Ons de naam en eor^betmgiog te weigeren, die Ons van G«4t en de Namnr toogeöi^^end is, en tot welker handhaving \ ge- zamentlyke Ryk« zich door 't BeAnit van den i%. January 173^ op het plecntigfte verbonden heeft.
Die MmêT'rBêftrJiét Gedrag ia to veel t^onbehoorlyker , hoe mhi- der '^izeHs aan een reditmatigcn Keizer kan geoorlooft wezen , te* gen l9CMiefiyka-.Beibitten.ae handelen 9 om vk% t^ fyt^kmkd»
;; de*
Digitized by
o^ CUROPISCHE MERCURIUS. %$
fbetelre door de C0plt«}«€le Pufo. 3 ^^^ ^ <ich dionder eenige oitsofi^ dering, of voor bchoucüng daar toe irerplicbc heeft.
Da$ Wi to min als eemg ander Rykj-Sfafid m mns MfdUnfê Je band hmnm biedm , ats tot een zodanige , wttke mes bes voorfioemde Rfks^be^ fküt van den 11. JanaaiT over em kms > zat niemans ontkemm, die dê» Heftuis (V geen de Tegen • Party anrecbtfnasig beeft gêtosbt en tioeb zoekt orn^ ^veruftvtem) iazkt, en overweegd : De daar in aangebaakk Bttrasbttr^en van de vrybeit en iekerteU des Kyèf, zyn^ tegemvoordig van vfj meer gs^ wicéP, en boe grote moette ook Keor-^Beyeren , tot ei^emis van alle goe^ ie Pasriosten en dfonfarsfdtge fV^rets dom mocbt , om de gevaartyke oog* merken van Vraokryk te bevsimf4tm . kan echter niemant zo blind tyn > van niu t^erktanen^ dat ^bn Vredebrekende- Kroon 5 nevens HareAzn-- kugers nkts anders zoeks , als door diergefyke Bemiddefings • Vborjlagim 9fd te winnen f om zseb in flaat teftelkn, m in 's kort fveder fondernemm^ '« gpen Haar sas groos geluk voor 't Doitrche- Vaderland voor deXè keet wssshAt is.
Gedurende de Geheime- Verftandhoodlng met Vrtfikryk, kan nooit een beftmdige Flrede bevorderd, of verwaebt wordm, dewyl daar door 'I oogmerk van die Kroon (te wetm om dit Aard -Huis te veri&wakken» ca ce vemiecigen, ten einde voor bet toekomende gem tegmjland t'onsmoe-- een) niet gefluit word, maar Vraokryk in tegendeel , met ieboudenis van Xfne krachten op ^eerfte befte gfkgenbeit toerm » en in flaat Zfn zal , om Zf^ m Aanfiagm uit te voeren.
Hoe zeker en anwederfprekelyk *t is f dat dit Aards ^Hais de Cbriflenbeit eosnu soe , tosem Voormnnr A^diem, en tot Tegcnwettverftrektbeeft^ das de ErRüfchc ver uitziende Oogmerken nies vólkomm ten einde gebragbe Zfn p en die Kston Zeer verzwaks is i (nx^elke nvaarbeis mm wel erkend heeft , fcboon men nies beeft goedgevonden, in tyds aan (k gemene Zaak ge^ megxasnen byftand te doen , maar veelmeer toe te laten , dat msen dan Fre^^ des" bandenden , ten behoeven van U Huis Bourbon » en ten lafte van dit Aards- Huis , door middel van ongemene grote Opojfertnsm » aangegaan en geflosen 2jm) 2o gewis is V ook in tegendeel, dat de Rufl in H Ryk niet ge^ boops kan werden • of zeker wezen, zo lange Upretmfe Opperhoofd van *$ Efk, én de bekende nauwe Verbinienis met Vranktyk flaas , en Ziéb tot on- wramwoordelyk nadeel van *s Vaderland bevtytigt , de gevoegfykbeit van dezelve in alle FbarVaUen te beweren , ats mede de middelen bezmaarhfk té fftaken , om die Kroon bimun de beboortyke Palen te brengm, en tot de Hae^ éergeving van d*aan U Duitfche^Ryk ontesbtmatig af^rukee Landen,^ en frovinsien, dU voortaan tot een Vbormuur Zouden dienen t en zonder de* welkt op geen Vrede flaat te maken ie , se noodzaken : fVie zich tégen dib Mtzaam oogmerk aankomt, kan voor geen goed Patriot geaebt tvorden^ ere U^U se v^geefi^van de Jprtdtge efkensenist van <f< gekeffi^e Mcid m/^
Digitized by
36 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. fib^ Hoofd en 'Leden tefpreken, en zicb met diergetyke fcbynheilige üie^ Jonuary. drukkingen te verfcbonen, als nien in der daad by de verkeerde en febade^ ' lykfte Grondregelen volbard , de preten/e Keirerlyke Amboriteit alleentyk ten
behoeve van cTonrecbtmatige oogmerken gebruikt , en niets anders 7U>ekt aü dat moejetyk te maken t U geen IVy zo weimenende als grootmeedigji aangi" boden , en verklaard hebben , te weten ; om bet quaad met de wortel uit ti trekken , en de Ruft en Zekerbeit binnen > en buiten '/ Ryk op een recbtmati* 'ge en duurzame wyze te herflellen, en te beveftigen; By dit Voornemen zuh len Wy onveranderlyk volharden , maar hebben rede te klaun » dat men in aan^ merking van de tegen alle fVetten, en de natuurtyke'billykbeit, ftrydende we^ derfparmigheit , van onze Tegen * Party 20 lang beeft gewacht , Onze Foor-- ftetlingen nopens de behoudenis van Onze gekrenkte Rechten , aan Onze Mede^ Staten bekend te, maken; te meer, om dat het Hof te Frmktort daar doofr de vrybeit der gezametulyke Stenden benadeelt heeft , en een ieder van deze de rekening ligtelyk kan maken , wat daar van zal worden , als U aan dé Stenden door een A'ergr/yife Wetbrekend- gedrag verboden word , bunm nooddruft , en bezwaamiffen aan U Ryk f operaaren » en men zicb met der tydop bet voorbeeld van een zo voornaam Ryks ' Mede ^ Lid , als Kear*» Bohemen , Ooftenryk en Burgundien is, beroepen zal.
De voornoemde Oirkonden bebelTun niet anders, als '/ geen de meeft bekende fiechten des Ryks en die van de Natuur en Volkeren openbaartyk toeftaan, m waar van elk een , die bilhkheit bemind , ja zelfs Onze Tegen* Party wt: zyne Confcientie overtuigt zal zyn ; IVy hebben Ons in deulve van geen za Qnbetamelyke en trotfche Scbryfwyze bediend , welke de Tegen- Party door* gaans , en voornamentlyk ten tvde » toen zyne geweldzame Ondernemingen, voortgang fchenen te hebben, gebruikt heeft.
. Zo lang de Ryks -Wetten noch eenige de minfte kracht hebben ^ konnen Wy zonder krenking van Onze Rechten , nopens de wyze van de voornoemde Verkiezing van den Roomfcb' Koning niet andere uiten; 't Is verre daar van daan, dat Wy 't Recht der Stenden ont banne algemene en by zondere Byeenkomften te houden, de minfte. afbreuk zoeken te doen, 't geen blykt , om dat Wy tot behoudenis van hunne Vryheden en Rechten zo vele koften gedaan hebben. . Men zoekt by dezelve haat tegen Ons te verwekken , en om dat Wy geen Keizer en dus ook d'uitwerkingen vande£6izer/yJk« Autbori^ teit ïvk aanmerking van een formelen Ryksdag niet konnea erken*^. nen , hen t'overreden , dat Wy Ons tegen de Rechten der Ryk*- $tenden aankanten, daar Wy nochtans in 't begin van bet Interreg^. num hebben verklaarde hoe noodzakelyk en heilzaam 't zy, dat de Ryksvergadering by een blyve, hebbende Wy ook herbaalde Aan- kwekingen gedaan, om de Mede* Stenden. tot eene Patriottifche Verftandhoading,en Vereeniging aan te moedigen »2iQ als Wy noch genegen zyn; Onze Afgezancci» ce eenden , daarnopens 'c Geme- • ne*
-Digitized by
at EUROPISCHE MERCURIUS. 37'
oe^Beft iets verhundelt en befloten zal koDoèh vordefa, waar óni- f744. trent Wy ook Ons Recht voorbehouden. Jauuary.
* Maar alzo bekend is, wat by de verplaatzing van den Ryksdag na ' Frankfort , is voorgevallen , fpreekt het van zelfs , dat Wy de met Onze nitfluiting begonnen Ryksvergadering aldaar , voor gene Co^ witia formata ot ttvk algemenen «Ryksdag konnen erkennen. . De Keurvorft van Mentz en overige Sténtfen , zyn zonder twyfet .overtuigt,, dat Onze Rechten zedert *t begin van de TuflTchen - Rege-* ring, groot geweld aangedaan is, en dat middelen moeten uitgevon- den worden, om deze Rechten t*onderfchragen , en daar door hun- ne eigene zeker te Hellen : Derhalvcn konnen Wy niet begrypen . dat de nedrigheit van iemant ; voor een gepretendeert Opper - Hoof 3 van *t Ryk , zich zo vet zal uicftrekken, om te denken dat Onze te- genwoordig tot kennis van de Ryks- Stenden gebraghre Protefta- tien, geen plaats konnen vinden, en zich zelfs daar door den weg *f te inydeQ, om zich met zyne eige Bezwaarnilfen aan *t Ryk t'a- ^refferen : Even zo weinig grond heefc de Stelling , dat een gelegi^ timeerde Minifter , by verplaatzing van den Ryksdag zich op niea moet legitimeren, en men ziet kfaar hoe ongeyoeglyk men dien aangaande tot het dertiende Articul van de CapiiulatU zyn toevlugc genomen heeft,
' 't Is in Ons nooit opgeklommen , om de Ryksvergadering voor eeff onwettig Colltgium te verklaren , gelyk uit het bovengenoemde ge*» noegzaam blykt : Wy hebben niets anders verlangt , als dat Keur-' Mentz t aJs Bewaarder, van de Ryks - Aften , Onze Bezwaarniflea aan de Stenden per Dióiaturum bekend maakte, en d'Oirkonden by de voornoemde Adlen bewaarde.
Verftandige zullen vragen, of *t niet tegen de gezonde rede ftryd, iat men niet Uagm zal, dan na dat bet dé bezwarende Party gelegen komt, ^ dit zo zynde , is 't begeren van Keur^Beyeren, dat Wy 'zonder voor*^ * gaande Voldoening, en Verzoening, Onze Rechten in de wind flaan f en Hem voor Keizer erkennen zullen , ondoenlyfc ; wanc Wy hebben niet met een Roomf eb- Keizer, dlzo Wy dien niet erkennen , te doen ;. d'Oorloch is van den Keurvorft van Beyeren onrechtmatig begon- nen , en zyne gepretendeerde Keizerlyke IVaardigbeit , die Hy eeni- feen tyd daar na heeft verkregen , kan d'eigenfchap' van dfe Ziaak eir ^ Vcrfchil niet veranderen, &c. &c;
. 't Zwabifche VUlm vergadert ge weeft zynde Kreitz- Convent^. vier Miffivens , aan de Koninginne van Hongarjen met geen vol- ftandig en behoorlyk Opfchrift afgezonden hebbende, behelzende jl^bezw^raÜTeavan óq Zwabifcbf Kratz-Sicnd^i^^ov^r, den Door- t D 3 marfck
Digitized by
98 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. mtf feh der Ooftmtytfchi Tfoupen en d'aan dezelve gedane Levêrsoi^
JjFanuary. tien &c. ; Zo ziet men nu eene Memorie op deielve , ftrekkendé
" tot Verantwoording en Beantwoording der cemelte Bezwaarniflen ^
en de Koningin begeert daar in ; » Gelyk Ik aan geen vslü de
9f Ryks-Scenden de Titels , die aan dezelve van andere gekro(»T
9 de Hoofden gegeven worden » geweigerd heb , bope Ik ook,
99 dat zo wel de Stenden als Kreicz- Vergaderingen mede geea f» zwarigheic zullen maken , van My op dezelfde wjze als andere „ gekroonde Hoofden hunne Brieven t'adrefleren. '* voorts, ,» Da^ 99 nooit aan Hare Troupen permiflie gegeven was , Leveranties M met bedreigingen in de Landen van den ^mabifcbe' Kreitz uit te $9 fchryven : Maar by de laatfte Veldtocht had men niet konnea ,9 voorzien , dat het daar toe zonde komen , de Franfche Troupen f» uit Beyeren tot over den Rhyn te zullen vervolgen , en derhaWetl » niet voor uit voor genoegzame Magazynen overal had konneq 99 zorgen: Echter was door die Verjaging derFranfchen uit DuitS' ,, /tfn Jaan 't gehele Ryk een grote dienft gefcbied , en *t zelve uic 99 vele moeilykheden en gevaren gered : Dat des niet tegènftaaia^ 99 de de gedane Leverantien ten dele reets betaald waren , ten dele 9f noch zouden betaald worden , indien men maar alles op een bit* f» lyke voet reguleerde , pretenderende Hare Majefteit daar by 99 niet , dat tCÉtappen zouden gezet worden op den voet , als ze 99 onder Wylen Keizer Karel VI. gereguleerc waren, maar dat mei| 99 Hare Troupen 9 die de RufLe in 't Ryk berileld hadden » ten 99 minden gelyk zoude (lellen met de Franfchen , die de gemelde w Rufte grotelyks getroubleert^en zdfisvoor gehad hadden, DuU^ 99 fcbers dm Duitfcbers te bederun en 't gehele Ryks Syjlema om te ki^ 99 Tin : 'c Ryk had aan 'r Huis van Ooftenryk zyne Erflanden ge« 99 goarandeert y doch wilde zy zich met deszelfs Neutraliteit by M de tegenwoordige Situatie der zaken vergenoegen^ zonder ech- 99 ter daar door iets van haar Recht te vergeven : Wesbalvea 99 Haar Majefteit hoopte 9 dat dê Ryks -Stenden zich niet onder M den Dekmantel van eene gewapende Ryks-Mediatie de?Wape- »» nen zelfs tot hun eige ondergang zouden helpen fmeden , maar »> liever met Haar zich daar tegen vereenïgen , en 't ware Wclzyn 9^ van "c Vaderland gemeenfchappelyfc hrfpen betracht;pn , &c.
VoortSi heeft Hare Majefleit aan rerfchcideKeranrorlV», PriiN
fea
Digitize'd by
OF BÜROPISCHlt MERCURIXJS. 39
Jm en Scac^n vu 't Kettert yk ^ R€(ioi6i<»rMra a^emiideii ) hou- 1744* ^code in fubdantie : 9 Dat zy fenoegsMm gemftroeerc warea, ,y^»«*^- 3P wac Hare Majeibek vm Hengêrjin, na 'c voorbeeld van 'c Aardt* ^ berrocbiyk-Huis, giedaflji badde, tom 'c Weizyn van 'c Hyk: ^ Om welke Zy baar zel£i koode beloven eeoig deel ia d'afK^fUe w ea goede wiik van die KeorvorOen 9 Prm& en Soatcn van 't 49 Kei£ci7yk te bebben : £Qde dac Zy haar zdve daarom iktceeide , 19 van niet. te aiillen refagefeii aaa 't verzoek Hun gedaan , van m toe teflaaa, m hunne Skatos Recrutea t^ iv<rveo.tervoitatiig- « nakiDg van Hare Troup^n. " Wydera verklaard HareMaje(lei€» jii dïe Eusqnifieorialeii , zicb aldus : p, Ik begeer auboodenhyk, jp gelyk Ik reet» gedeclareert hebbe , om tot eetic oprecbu vea- m 9oenng en. eeoen vaAeo en dourzanwo Vrede^ te geraken. Jkfiar ^ ükmte géykgeHfêheengÊen middel vên Aumnrnademtta amu w$- w mên f irelk^cotgeen i^ondflag heefc , Ee^e vergoeding convmdnl omt 19 *t %mied$ne ^ en eene velkeme verzekering toor bei toornende. " ; Deo ao. eter gepafleerde Maand is de nieuwe Alliantie toflcheat 4at Hof en deo Koning van Polen ^ als Keurvorfl: van Saxen, tot •nëerling genoegen » gefloten en getekend : koirt na dac de daar MfidëreiKJe buitentandfcbe Misifiers van 't gemelde Travaat kea- Qli gekregen hadden, hebben zich verrcbeide van dezdve by defl Opper - Cancelier Graaf van ühlefeld begeven ^ om den inhond van '-t aelve te vernemen » maar men heeft bon alleenlyk 'c volgende antwoord gegeven : Dit TraSkaa fireti niei als tee èerfteiting vm de yHendfshap en femderlinge urdedeging en veiligbeit der mederzjdfcke Hh^ vvtf iftMT g/sensants mn iemmt te èehdigen : Onder anderen is ook de Ct%9£ vm Delma » Minifter des Konings van Prurffen , ten op« £tchce van dat Travaat met alen voornonnden Opper -Canceüef lapgeR tyd in gebrek geweeil, dewelke aan dien Graaf, dezelfda Verklaryog gedaao heeft.
By 'I gemekie Trafiant van Alliantie ^ is dat van 173^3. bekrach* tigt ^^ liever vemieewt^engefchoek na der tegenwoordige tydaoar^ fiaodigheden^. » De Landen van beitfeComrafkefendePanyen 2711 ^ daar in g^oarandeert 9 behoudens nochtans 't geval van den tegenv I» voordigen Oorloch. De Keorvorfi van^ Saxen verkbiavd , tegen dM I» KeiT^f Frankryk en Spanjen niet te zullen ageren ^ engeen.Tron* jf pta aan de Koningin ran Hongarjen nochte aao den Aoning van
Digitized by
4P NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. w Grofft-Brittanmenteltveren^ om tegen die drie Mogendheden ge-
J.nunry. ^ bruikt IC worden ; maar by laldien de Koningin door ecnige ande^
'- 99 re Mogendheden wierd aaagetaft , of wel de Koning van Polen^ dac
f, in zodanig geval dlnhood van hec Tradlaac iland grypen^ ^n de
5, twee Contraélerende Partyen wederzyds de daar in bepaalde Hulp«
„ troupen én onderftanden aan Elkander leveren zullen , enz. "
De Minifter van de Republicq Genua ^ heeft een byzonder ge« hoor by Hare Majefteit gehadt , en in 't zelve eenige Vertogen wegens 't Articul in het Traftaat van fVorms^ * nopens den aflland van 't Marquifaat Finaly gedaan , waar op van Hare Majefteit 't vol- ^ gende antwoord ontfing: 't Is nooit Myn voornemen ge'meefl om deReptt^ èiicq Genua in verlegenbeit te brengen. Kort daar na is dieMinifter ^tea ^einde eenige verklaring van dit Antwoord t'erlangen , met den Op- per-Canceiier UUefela in gefprek geweeft> die hem onder ande- ren zeide : /Uhoewel men over een gekomen is *t kezit van U Marquiz f aai Final aan den Koning van Sardinien te bezorgen^ zal echter aam de Republicq de Somme vergoed warden , welke dezelve aan wylen den Keizer voor dat Marquifaat beeft betaald ; Foor 'r overige moet de Re^ publicq zicb dien aangaande addrejjeren aan de Hoven van Londen en Turin , al zo men zicb verzekerd boud y dat de Koning van Sardinien U bezit van dat Marquifaat om geen andere rede verlangd ^ als om een vrye Pas tot aan de Zee te hebben 9 &c«
Den 29. Paflato heeft Hare Majefteit , op de wyze van eene Amazone in een Kleed van groen Fluweel met Goud geborduurd, en verzeld van den Groot - Hertoch Mede -Regent Haren Ge- maal , den Prins Karel^^U mede verfcheide Heren en Damens van 't Hof 9 waar van de laatftgemelde op dezelfde wyze als Hare Ma» jefteit gekleed waren , te paard rydende zich na de Voorftadt van St. Leopoldtts begeven, om aldaar een groot Corps Recruten, 'c geen daags te voren uit Hongaryen herwaarts gekomen en na Bey9^ ren eedeluneerd was, te bezichtigen: Die Vorftin heeft aan de ge- melde Manfchap eenig GeU doen uitdelen , en dezelve toegeroe^ pen : Hebt goede moedy myne dappere Hongaren ^ en gaatfiryden tegen. Myne Vyanden , waar op deze Recruten , onder 't gedurie geroep van lang leve onze Doorlucbtigfte Koningin ! hunne Mutienin de Lucht geworpen hebben.
- ^ lo de naailvolgeilde Maand , onder den Titel van Groot - Brütanmen , te Yindem
Digitized by
OF EUilOPISCHï: MJSRCURIÜS, 4;
/ D^b 81. i^'M^9 ioQT d'Aftr4siieB(ogiQ Marh-^nna^ de t^ ijj^^ nuncia^ie qf pkcbcjge Afi|{ui4 v^n de Preteotipn die Hare t>oof^ Janugrj. iia^iebeic iK>i^ mogea bebben^en Zyoe Doorluqlüügheijc ^ de ' "-^ ^rïii3 i£^4(/ f^fê4e volgens gebruik vaa /P^^(i na H^lit/cb , om van daar den 6. dezer , zynde daags voor de voltrekking van zyn HuwQ^yjc M^ed^r je k^s'-fn, geWk gefctiicdet. Pen 7. wicrd de Plechtigheit daar van met veel rracht , in de Hof- kerk der Pa^ ^er^s jfMgHfiymn , io .de t^geovroordigheit yaa 'c ga^tfcbe Hof en van d'uicheemfche Minifters » die 4av toe genodlgc w^ren , vol- hr^ht. Hart l>QQr!lgch»g(l§ HoAgbed^en omüfs^gw den Huwi* lyks- zegen uic fcMideo vm 4en Q^Jr^m^ait ^af</^<^^ gew^t^e Nvn- 4|UA V» den PiJW* , en vervoJgqns wierd het Te Deum, onder 't ièrieiDaal Lx«braa4^ y^n (^ Stvk^ Can<m 1 w linsgeiyiks yav 4rie SalvQ'3 m 4e JN^n^k^uerye j g«;sQngen ; n» de verrichting ^iier Piechtigh«tf Js^^erdexi de l(j&izieri9 Weduwe , de Koningin en •GroQF^Uertoch.lJ4a^ Gptpnal.» qiet het DoorlMcbt^gft^ Paar nu de Koninglyke Burgt daar ^d^^ve in ee^ s^cx pj^a^btig geftofieerd* fisa :op 't jiÊerlykfte geittwwecr^ Z^aal oiider f en oyerbeerlyk concert van Scc^ninea m Iaftri|mencen fpy^^ea» terwyl de f}e- ren en Dames aan een andere Tafel onthaalt wierden. Na de Maabyd waa 'er ftal « eo na '1: z^ply.e y§i:aejid*u de il^iz^rin , d^ KoniflgiQ en Gi;Qpt - Hertoch 4e Nieuw - u^oroavden na hun Slaap - vertrek.
De gemelde Cardiqa*! f heeft yopr 4e X^crrichfing vaa tdac Doorluchtig Huwlyk , een Prefent v«i eeo IJjruis met Brillautett ter waarde van 12000 Floreinen bekomen. - P^ags VQctf d^t Doprluchtige Huwlyk sbe^eft deH^rtpchMe- jde-Reg^t in eeo Capittcl ^^e^stien mieuwe Adders vm't Quld»^ f^w benoemd , en is depl^chü^ge Fup^c iu de Woofd-ketk at d»ar g<fphi€4 » zyade die Nam,^ van die Ridd^r^ ak voJgt .:.jc^ Jfte Vwrfi v<m $iMh^f «' ^^ WH Lamburg^ 3* Graqffm Ukh^ fiif4j 4- Veldmarfcjijilk Q^gf vm J&i?«ii«/fcr , 5. Grmfmn ftath vitti $ L(a(Hl-HooJ^iMn in Mar^vien , 6. Grmf Fteierik wn U^tt mfb 0 7- G^^ wn ï^rbêffiun , t<afld-M»rfchalk , 8. Veldmafr fib^jk Qr0ftfva^, Trcmn, sh Grcai^ Mttm^ 9 CaöceKer v?n lioneth rg099i 10. Graaf ^^ ^in^ky% Cafic^lier vviBobme^^ 11. Graaf Ru^
E Graaf
Digitized by
42 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744. 13. Graaf van Tarocea , 14. Graaf fFilbelm van Sintzendorf^ 15. January. Xjfaafvan Königfeck - ErpT ^ en ten 16. De Graaf van Lannoy. -~""" Op dien dag, heefcHare Majefteitcer occafie van dat Doorluch- tig Huwlyk » de volgende Militaire Promotie gedaan ^natnentlyk;
By d'INFANTERYtot
Veldmarfchalk Marulli.
Veldtuig-meefter Marquis de Prïi.
Veldmarfchalk- Lieutenants Ber- ber jltin ^ Luzan en Prins Picco* laminu
Generaal-Majors,Ptt^Wö, Hagen ^ Miensky , Macbuge , TTrierbeim y Jriofliy Vogtern^ Prins van Baden- Dwrlacb en d^Oconor.
Collonels , Scbengen , Mengen^ Scbertzer^ Kolhmratb^ Cafiiglia- no^ Cerani en Cieruck.
Generaal* Majors van de HÜS- SAREN.
By déR'UITERYtot
Generaal Prins Fredrik de Lig-
ne. VeldmarPchalk- Lieutenants, Hol^
ly en Partufati. Generaal - Majors , Kinitz^ Kuf^
Jlein , Kobary , Moringor ^ van
Lynden ; Berechini en StampacU Collonels , Luzani , van Lyft-
den^ RantzaUfde F^ttes , Zeè-
litz en Trautmansdorf Generaal - Adjudanten , Franebiniy
Butler en Èoos.
Veldmarfchalk-Lientenant van de HUSSAREN.
*" Belesnay ^ KaJJony en Dejfoffy. . Nadafty. Cotlonel Hadick van Belesnay.
Dat Hof bevind zich thans by hét Conqueft van Beyeren zo wel^ dat het zelve tot het gemelde Huwlyk van de Hoogfl^emelde Aards - Hertogin Maria -^na, buiten de grote Bruilofts- Koften > )i(eefc konnen fpenderen , niét aHeen 't gewoonlyke Huwlyks- Goed van een Ooftenrykfcbe Aards- Hertogin van 100000 Floreinen^ maar ook looooö Floreinen tot Juwelen en Klederen, 80000 FJo- reinen tot eene Toilette, 50000 Floreinen tot een Silver Servies, looooo Floreinen tot Keuken -Gereedfchap , 480000 Floreinen tót Reis - Geld na de Nederlanden , 150000 Floreinen tot Zak- Geld en onvoorziene Uitgaven. Daar en boven geven tot een jSruïlofts-Prefent de Ssenden van B^hetnen j2oo<> Docaten^ die
van
Digitized by
OF EÜROPISCHE MERCÜRIUS 43
rtat Moravién ook 12000, Ooftenrjk 8000, en ieder Comicaat vaa K744. Humgarjen 1000 Ducaten. J^nmry.
Rakende de beruchte zaak van den Marquis di Botta^ zo is dat Hof geperfuadeert , dat aan 't Roflirche Hof eenige geheime aan* ftokinge zyn om die zake in beweginge te houden , waarom 'c zelve geoordeelt heeft , de goede officien der twee Zee^Mogendbe' 3en t'emplojeren ; om aan de Keizerinne t^ontdekken 't geheim van alle die intrigues 9 en d'oude vriendfchap tuflchen die twee Hoven te heritellen.
Aangaande de Franfcbe Krygs-Gfoangenen , dewelke noch over de 18000 Man bedragen zouden » is een Franfche Commiflaris te Wentn gearriveert ^ om over der zelver Sabfiftentie en 't Ranc- zoen van zommigen te handelen ^ hebbende de Koningin van Hm-' garyen tot hier toe dezelve zelfs met het hoogtt nodige Voedzel en Dekzel moeten verzorgen : Men behoeft niet te twyfelen , of de Rekening daar v^ zal zo groot zyn of gemaakt worden , dat ze op vde Tonnen Goads zal belopen ^ znlks dat yrankryk zyne gro- te in Ooftenryk en Bobemen afgeperfte Contribotien , waar van die van Praag alleen 6 Millioenen, en die van £gra 12 Tonnen Gouds bedragen « wederom zal moeten uitkeren , gelyk de Keizer de zy« ne reets met een groot en 't Capitaal zelfs overtreficnd Interell, reftituerej] moet.
IN •t begin dezer Maand hebben d'Aardsbiflchop, Domprooft Bohb- en Deken der Hoofd - ftadt Praag , dewelke reets zedert eenige "•*• Maanden door de Koninglyke CommiflSe op huiine Landgoederen ' gebannen waren ^ Permiflie gekregen van wederom daar te mogen komen. Vermits noch eenige Familie* Hoofden buiten 't Koning* ryk zich blyven ophouden , zo is door. een Koningiyk Ediél be« kend gemaakt, r> dat hunne te ruggelate Huisvrouwen /t getal h harer Kanderen^ de Lyft van hare Goederen^ en de Verblyf* P9 Plaatzen van hare Mannen opgeven zullen. "
DeMagiilraat van \^ra heeft aan die van de Keurvorflelyke Refidentie-Stadt Hanover een Miflive laten afgaan, o waarin de m menigvuldige en grote preiTuren ^n ongemakken ^ die ze ge*
E 2 ' * ,, dufen-
Digitized by
44 NKDEKLANDSCH GEDENKBOEK.
>H4^ ^ duirelkte twee Javeii vao 'c Franfch Gsafnizoen hadden mbeccir ^ofwapf. ^^ lyden , en welke befchadigingen aan Kelken en Gebouwen» doot ' ff die Gatten gedaan waren, kortelings verhaald worden, met hec
„ daar by gevoegd verzoek, *' eeréC Chriftelyke ColleSte tot foulaat ^ van baar by na gantfcb geruïneerde Stach en Durgery te willen toetasen : Volgens die verhaal hebben deFranfchen ondervcrioop van de ge- meld 2 Jaren niet minder dan de gemelde ra Tonnen Gouds de Bmgery , Kloofters, Cl'ergie en Invvoonderen van die Stade afgeperft^ en ze cindelyk zo verre gebraghc, dat hen noch Goud noch Siher meer iJti- tig gebleven was, en men Geldfpecien van Tin heeft moeten maken > waar iraa e^nige ftukkea aldaar overgezonden fyn.
Bete- DE Beyerfche Clergie moet over al wakker in de Beurs taftes^ tBir. om toe oaderhoud «ter Ooilenrykfche Troupen te co&tribveren « moetende de PP. jiugu/lynen ie Munchen alle Maanden 11 00 Flo- reines ,^ en 'c Capittel van d« L« V. aldaar 40a Floreinen betalen } maar de PP. Jezuicen hebben zich met 15000 Floreinen van die Maanddykfche Geld * Leverantien vry g^ocbt. Die Contribotien zyn d'oorzaak geweefl:, dar men bereids in de Hoofdkerk vbq Sté Fieter verfcbeide Muficanten beefc moeten afdankeo » welk voorbeeld door andere Kk>oiler8, dewelke dien aangaande direflé Vertogen aan 't Hof van fVinen hebben gedaan , maar afgewezea zyn , gevolgt zal worden. Men heeft uitgerekend , dat de Wintcr- quanieren van de Hongaarfche Manfchap gedurende den tyd van zes maanden aan die Stadt alleen , de Geeftelykheit en Klooftera daar onder niet begrepen , 93600 Florynen zollen koften.
Inmiddels worden des Keizers Onderdanen door de zware Ini quartiering der Ooftenrykfche Troupen zodanig gedrukt » dac zy 't byna niet meer konnen uitftaan , en als zy daar over klagteil doen^ word hen geantwoord: Daar is memant fcbuld aan , dan ttm éige allergenadig (ie Souveretni tVant bad by ons willen belpen ^ om wef Jen Rhyn te komen , 't welke wy me^ft tot zyn rige voordeel metnd$n t$ doenj zouden iDy nu de fFinter- quartieren niet bier in Beyeren» maar in den Elfas en andere Fran/cbe Landen houden: Bebahen dat^moet gy* Heden bedenken, dat gy door ons van de Fran/cbe laftige Gafien verlofi^ en van Brand en Moord bevryd zyt.
Voorts i drelTeren d'Oofteorykers op alle Beyerfche plaatzed
Lyftca
Digitized by
QF EUROPtSCHE MEHCÜRIUS. 45
tyfïen v^n alle Granen, f^aardcn, Rèodvèe &c., die in ieóer a 1744- vinden Tyn , dcwdke ze veïvoigens aan d'Ooftenrykfche Admirri- ^''^^^T* jfthitie te Mvnrchtn zenden : De gemelde Adminiftratie beeft zich "
hu ook 't Jas frafentandi tot alle Kerkelyke Bedieningen en Bene- ficien toegeëigend.
IN 't laatft van de gepafleerde maand hebben de Fraofcheo Rhyn- lainae aangelegde Schans of Têu du Pont ter rechter zyde des Stroom. ^iyiijge«indigt,ea varen voort met een Houte-brug tot de Com- municatie van dat Werk met de Vefling Hutmingen te flaan : Waar tegen d'Ooftenrykers hunne PofteQ op de Grenzen van 't Baden- fehc.^n 't Grondgebied van BaTul verfterkt hebben ; en aan ver- fchcide van der zei ver Regimenten in Beyeren is 'bevel gezonden,. om nader bj den Donau te komen.
' Men facöft te Fryburg twee Franfche Verfpieders gearreftcert , Waar van een , een Boer van iOppn- El/as ,. en d'ander van Pam- Ucè IS : Een andere Spion , Grcmt genaamd, en Burger te BaJ^l , U ook aldaar gearrefteerc» geworden op de Reflnimie van den Marquis de Prié » Minifter der Koninginne by 't Zwitzers - Eed gcnoodfcbap.
Den ji.Vaffato trok een Efquadron Huffaren tuffchen Neuburg én Rantzifibiim over den toc^evroren Rbyn^, en quam twee uuren daar na met een grote qaantkeic winter -provifien te rng, die 't 2e/ve uit eenige naby-gelege Dorpen had opgeh'gt.
Van den i. tot den ö. dezer , hebben de Hujjanm noch meer diergelyke ftropen gedaan , doch op geheel andere plaatzen aan den Rbynkant, vermits, berichten waren ingekomen , dat een De* tachement Franfche Cavallery na Rantztnhem in aantocht was. • Den 7 befloten de gemelde Huffarm , om het Trouw -Feefl: van den Prins Karel te vieren, 't Fort aan te taften, dat de Fran- fchen op 't Marquifaat • Eiland wederom hadden öpgerecht ; zy ruk* ten dan, ten geule van 600 Man, derwaarts aan^ onder een on* ophoudelyk geroep van Lang Leve de Prins Karet ^ onze Generaal^ en begonnen daar op een Buiten - werk te beftormen ^ doch alzo de Franfchen van een lage Battery , die zy niet gemerkt hadden ^ %eer hevig fchoten, en nun ongedult om zich te fignaleren nies: bcliet i dat zy eenige Vcidftukjes , die. mea han toezond, ver-
E 3 wag-
Digitized by
46 NEJ5ERLANPSCH GEDENKBOEK
1744. wagteden , moellen zy wederom aftrekken , zonder iets uicgerecbc
January. te hebben, Den zelven dag ondernamen twee andere Dctache-
^ menten de palTage van den Rbyn , om buic te zoeken , en Ge-
^ vangenen te bekomen , doch insgelyks vrugteloos , vermits de
Franfchen zulks verwagtende , alle poften wel van Volk hadden
voorzien , en den gehelen dag door van hunne Redouten Can*
nonneerden.
.Afdalende na Frankfort , thans noch de Keizerlyke Refidentie Stadt , zo heeft zyneMajcfteit, door zynen Opper- Commiflaris, Vorft de la Tour en Taxis^ den 11. December laatllleden, rakende de Diftature der Memorie van Hare Majefteit van Hongaryen , 't voU gende Keizerlyke Commijfions - Decreet aan 't Ryks» Convent te Frank'», fort laten brengen; luidende:
't Is Werelt- Kondig, dat zyne thans Regerende JEipizer/yte ilfo- }efleip , door eenparige Stemmen der Keorvortten van '^ H. Roomjcb^ Ryk , na d'oude Ufantie verkoren is geworden, en na die Verkie- zing tot Opper- Hoofd van *t Ryk in dieQualiteit erkend is, niet alleen door alle deszelfs Stenden , die daar over Hare Satlsfaftie be« tuigt hebben , maar ook door alle Mogendheden van Europa, 't Kan ook aao niemant onbekend zyn , dat zyne Keizerlyke Majefteit na d'Aanvaarding van deszelfs glorienfe Regering de Ryks* Stenden by zich genodigt heeft , om te Frankfort op een algemene Ryks-dag by een te vergaderen , ten einde daar 't vertrouwen te beveiligen ,, *c welk tuflchen Hoofd en Leden zyn moet , en dat in over eea komfte met die nodiging derKeurvorften, Vorften en Stenden vaa 't Ryk derwaarts, tot groot genoegen van zyne Keizerlyke Majefteit, hebben gezonden hunne Raden , Minifters en Afgezanten , dewelke daar noch met alle eenparigheit over 's Ryks- Aangelegenheden continueren Raad te plegen.
Evenwel is 'er een Gefchrift ten voorfchyn gekomen , opgevuld met d'alleronbetamelykile Uitdrukkingen , en verzeld van andere ' Stiüiken, waar by gevoegd was eene prctenk Proteftatie van zekere Idinifters in dienft van een Hof, 't welk noch den Keizer ^ noch den Algerrmen Ryks ^ Dag erkend, en die by gevolg in generlei wys daar by mogen toegelaten worden : Die echter niet nagelaten hebben, 'voor den dag en den 23. September van dit lopende Jaar ter publiC'- que DiSature te brengen, die zelve Schriften , waar in men niet al- leen verklaart, óeKeitffiyke ÏVaardigbeit , waar mede zyne Keizer- lyke Majefteit bekleed i«» njlet t'erkennen , maar men gaat zelfs zó
verre.
Digitized by
OP EURÖPISCHE MERCURIUS. 47
verre , dat men de Verkiezing , dewelke zo eenpar^ in deseelfs 1744. Perfoon gefchied is , voor nietig verklaard, en den tegenwoordige Janunry, Ryks*Dag eene pritenje Ryks- Vergadering noemd, verklarende als on^ ■ wettig, nietig en van geen kracht al 't geen daar ogfbcfloten word; Alles op eene zodanige driftige wys, als tot noch toe in de Ryks Jaar- Boeken onbekend en ongebruikelyk is.
De Keurvorften , Vorften en Stenden van '; H. R. Ryk konnen hier uit erkennen , hoe zeer tfopperfte Waardigheit van zyne Kei^ zertyke Majejleit daar door gequetft is , als mede de Prerogativen , Privilegiën en Immuniteiten van 't Ryk, om dat eene zodanige Handelwys baarblykelyk ftrekt , om deszelfs fondamentele Confti- tutien t'ondermynen , en dat men zich niet vergenoegt met aan ?t Ryks -Opper -hoofd deze zyne Qualiteit in een volle Ryks- Dag te betwiilen . maar dat men ook de Wettigheit van die Vergadering aantaft , verklarende voor der zelver aangezicht door eene poblic- que DiSaiure, dat men ze houd voor cenvntenfe , onwettige, macbt-^ loze Ryks 'Dag 9 waar op niets dat van kracht was, kon beflotea worden. Zodanig is de Handelwys van een enkel Lid van 't Ryk » 't weJk noch 't Opper -hoofd noch de Vergadering der Stenden er- kend , en evenwel onderftaac den Ryks -Dag van zyne Adiviteit te beroven, als of die van 't zelve aüiing.en van hem ontfing. Wat zou de Na- werelt zeggen, als dezdve een diergelyk Stuk onder de Ryks- ACten vond ?
. Te weigeren 'c Ryks -Opper -hoofd t'erkennen: Den Ryks -Dag Diet t'erkennen ; en evenwel Gefchriften ter DiSature op dien zei- ven Ryks - Dag ce brengen , en t'eifcbeii , dat ze daar zouden ont« fangen en onder de Ryks-Adlen geplaatft worden, zyn dingen, die tegens alle Reden ftryden, 't Geringde CoUegie zoude dat kon- nen zien, dat men zyne Wettigheit op zo eene onverdraaglyke wys aantaftede, zonder zich over eene diergelyken onrechtvaardigheit te bezwaren ? Zoude het wel lyden , dat men hec wilde verplichten onder zyne Aften te plaatzen een Document ,'t welk tot zyne Schan- de en Proftitutie ftrekte ? «
Zyne Keizirtyke Majefteit is 'er wel verre daar van daan, tegens zya natuurlyke Billykheit te handelen, met een Lid van 't Ryk te be- palen of te beletten van zich te bedienen van den weg der P^ote- ftatie, die aan een ieder vry ftaat, indien dezelve maar met gema^ tigde en betamelyke Uitdrukkingen gedaan jnrord , en tot ftaande- houding en behoud van de Rechten des genen , die protefteert^ 'c Kan aan 't doordringend Veriland der Keurvorften , Vorften en Stenden niet ontgaan » hoe verre die Handelwys, waar van nu de Vraag is, van den weg eener geoorloofde Proteftatie afwykt ; 1AI20
: . ' mcii
Digitized by
48 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
.X714 ïï^en daar in plaats van zich binnen de Palen eener enkele Voorbehao^ ianuury. ^^ ^^^ Rechten te houden, zich de vryheit neemt van de Waandigf
jL ' hc^ en Majefteit van 't Opper -hoofd van*tRyk met d'alleronbe-
tamelykfte Ükdrokkingen aan te taften , als mede de Uoogheit, Eer» Authoriteit en Prerogativen van 't gehceje Ryk op den Rfkir DaR vergaderd. .
Zyne Keizerfyke MajeJieU verplicht zynde eyne allerhoogfte Waar- dlghdt ien die van 't Ryk, als mede de Glorie, Hoogheit en {Veroi^ pativen van d'eene zo wel als van 't ander tegens alle krenking on Inbreuk te bewaren en veilig te ftellen , kan de gemelde Stukken niet anders aanmeriien , ais öcbrifim van geen de nmfte waardigbeis em kratbtf en onivaoi'dig ter DiSaPure. *t Vaderlyke Vertrouwen , het welk dezelve in de Keurvorften , Vorften en Sttnden van ^.t RyJc field , laat hem niet toe te twyfelen , of Dezelve zullen sds goede Diiitfcbe Paifiotten met die z^ve 'Oogan aaofchauwen Stukke , die zo openbaarlyk ftrekken tot geringrcbatcigmaking van de Maieffeeip van 't Opperhoofd en van de Glorie van ^t gehete BLoom/cbe Ryk. £a das verwacht zyn^ Majefteit, dat ze dezelve me de publicqoe Aftea zullen doen uitichrappen , dezelve als onontfaoglyk verklaren, .uit het Ryks- Protocol doen rojeren, en een krachtdadige Refolatie ne«- men , waar door eens voor al de Waardigheit en Authoriteit van 't Opperhoofd van 't Hyk, aU mede de Grond- Wetten enCooftkn*^ tien van 't DuUfcbe Licbaam tegen diergelyken Attentaten of Inhreu^ ken beveiligt word. Gegeven te Frankfort den ii.Ii)etfmir#r 1743.
Wy hebben Teets gerjen een Extrad der Miffive * vao zyne Britfche Majefteit , aap den Keizer , orer 't gemelde Subjeö ifi Queftie i vervolgens heeft ?yne Keizerlyke Mjijefteit .*t zelve ^an £yne Koninglyke M^'efteu door 'c volgepde Schryv^o weder beantwoord ; loidesde :
JK ben Uwe Majefteit , ten hoogften verpUgt voor 't wydü^pig cfl * Tondhorftigariiwoerd , 't geen Haar behaagt heeft den M, Q&^er op Myn Brier, 'betreffende de m) eeer beketnde 2aak van de JCHèa^ ture , te pevefi. Ik betnige Myne erkentenis daar :over d^ tcin^erj Vermits Ik met veel tvermaak uit, dat antwoend gezien heb, idat Ü^^ Majefteit, niet intwyfel getrokken heeft., de FoiK)ajQ.ep.t«le(jr<HHl* regelen , welk Ik vaftgeftelt hehbe , en de -Wettelykheit v^P de Keiaers Verkieeiog , door deGodlyke Voonaeoigbeic <eo de Legfiti^
isU
« : .. n- Ziet 't laatft voorgaande Deely pig 187.
Digitized by
OF EUR-OPISCHE MERCURIUS. 49
uu der Ryksvergadering op Myn Perfoon uitgevallen , bekrtchti* 174 1* gen : Zaken • die anderzints ten vollen kenbaar zyn. Jnnuarj.
. Dewyl hier uit Doodzakclyk volgen moet , dac een Afte, die ftrek- ■ ken zonde om die Propofitien te vernietigen, door den Keizer en 't Keizerryk nooit met een ooverfchillig Oog konde aangezien , noch in de publicque Aftens geftelt, veel min gehouden worden; derfik My vleyen, dat Uwe Majefteit, na de Zaken ryper overlegt te heb- ben, volgens Hare rechtmatigheit, en groot Vernuft erkennen zal, tot wat overmaat van onbillykheit *t fvener Hof aangaande My , ea 't gehele Ryk in 't algemeen geftegen is. Men behoeft, flechts dat ongeregelt Proteft , wel t'onderfcheiden van 't vermogen , 't geen de Staten van 't Ryk hebben , om hunne by zondere Reenten ( waar in zy beledigt mochten zyn) met behoorlyke Refervatien te red- den; ook moet men insgelyks wel onderfcheiden , wat Myn plicht van Keizer , uit krachte van Myne Waardigheit, en tot bewaring yan 't Gezach , en de Rechten van 't Ryk vordert, dan de byzonde- re Pretenficn van Myn Huis. Men weet , dat Ik hen nooit het al- gemeen Welzyn opgeoffert hebbe , en in tegendeel heb Ik blyken gegeven , dat Ik de Ruft en 't Welwezen van 't Keizerryk ftccts bo- ven al hoog achtede.
Uwc Majefteit fchynt overtuigt te wezen, dat het Whier Hof, niet gemaklyk met ftilzwygen zouden konneii voorby gaan , de Declara- tie , door den Franfcben Minifter de Heer de la Nouê , publicq ge- maakt, en dat men niet qualyk konde nemen , dat de Groot- Her- togin van Tofcanen, in deszelfs antwoord ,aan de Ryksvergaderins te richten, dezelve weg infloeg, die 't Hof van Verfailtis voor Haar verkozen had. Doch Ik faope dat tJwe Majefteit , 't aaomerkelyk ónderfcheid ontwaar zal worden , wanneer 't Haar behaagt, met opmerking t'ovcrwegen d'Aöe waar op 't aankomt.
' Men vindt 'er niets wezentlyks in , tegen de Declaratien van den Heer die la Noia, uitgenomen eenige valfche en onbeweerbare be- fphuldigingen tegeos Frankryk , die in den grond alle op My als Keurvorft van Beyeren, weerkaatzen; daar Ik uithoofde van dePof- feflie, die 't ff^ener Hof, door eeweld tegens Myne Proteftatien, ge- lyk ook door de hoogmoed 9 die 't betuigt heeft , in 'c verwerpen yan alle middelen , tot een Accommodemënt, en eindelyk door de grote overmacht, die de gehele Werelt genoeg bekent is /verplicht geweeft ben f die Kroon te hulp te roepen , .uit krachte van 't recht des Oorlochs en Alliantien , 't geen alle de Keurvorften even gemeen ia.
't Is bekent , dat Ik by die gelegenheit , alles in 't werk geftelt heb^ om de plichten « van een Staat vaa 't Byk , bcftipt aa te ko«
F men.
Digitized by
50 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744' men , ca te belettea dat de doortocht M^ner Holptroapen» voor J^nuary. eenige der andere Staten nadelig mochten zyn; en 't zoude in eea - zo welbekende Zaak onnodig wezen , de verwytiogen van die na-
tuur te wederleggen.
't Zy genoeg 'er by te voegen , dat men in 't bewufte Stuk, te* gen de poblicque Notorlteit beweert , dat tujOTchen 't Keizerryk en Vrankryks geen Vrede is , en dat men zich alleen bedient ; van een voorwendsel van eene Declaratie, tegen die van den Heer de ia Nauif, om ter publicque Di^ature , en by d'Adens van 't Ryk te doen Regiftreren eene ongevoegelyke Proteftatie , lange voor die Decla« ratie opgeftclt,en waar in men eindelyk direift de Keizerlyke Waar- digbeit, 't gedrag van 't Keurvorftelyke CoUegie , en d' Achtbaarheid van 'c Ryk attacqueert.
Uwe Majcfteit zal ook in deze een zeer groot en wezentlyk ver^ fchil ontmoeten ; namentlyk , dat de Franfcben Kroon met alle d'an- dere Mogendheden , den Keizer en de Ryksvergadering erkent » ia plaats dat de Groot -Hertogin, d'een zo min als d'andere wil er« kennen , en dat daar én boven Hare Miniilers geen der van ouda vaftgeftelde en nooit verbrokene plechtigheden in acht genomea hebben. Maar veronderftelt ar eens dat de mening van 't ^ener Hof waarlyk zo was, gelyk het voorgeeft c?i in 't reent was, gelyk een Franfibe Minifter zich aan de Ryksvergadering t'addreflferen , zal 't Uwe Majcfteit ligt valien te beflüTen , of de Declaratie van 't eei^ fie Eodanig gequaiificeert is , dat dezelve onder d'Adlens van 't Ryk blyven kan* 't Zoude overbodig zyn in een naukeurig Verhaal te treden , van beledigende en onbetamelyke bewoordingen , in die M^marie vervat , tegens de Keorvorften , Prinfen en Staten van 'e Ryk , die men verwyt de Slaaffcbe Eerbied jegens Vrankryk, byzonderê en Staatzucbtige Dejfeinen en *t Projed van eene algemenen Oortocb fontJU^, kin , met andere Grieven van die natuur.
Ik bid Uwe Majeiteit op te merken, dat de Memorie van '^ Wener Ho/ niet alleen zorgvuldig vermeid heeft ^twoovARyksvergaderihgp en dat het zich in plaats van dat alleen bedient van de DifpofiHe van Frm^Jbr$ ; maar wat noch aanmerkelyker is , verklaart de Groot- Hertogin aadrukkelyk , daf zy de Keizerlyke yerkinins veor onwetüg twui: aa$ Zy de fFaardigjbeif daar van to$ nocb poe niet erkent , en UUyk daarom gemeent beeft. Hare gewaande Proteftatien ; verrcheidema* len herdrukt te herh^en, en op de Didature daarvan aan te dringen.
Ik ftem met Uwe Majefteit ten eenemaal toe , dat niet alleen de gemene Rechten , als een nut hulpmiddel toelaten de Rechten met Aütn van ftefervatte te Gnaranderen: maar dat ook de Wetten en Goiiftitotieq Tto'tl^k # <te Staten la 't l>yxoo4«r op geaerlelwyae
ver-i
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCÜRIÜS il
Verbieden, dat middel in 't werk te ftellen, en hunne Proteftatien, 1744, wanneer 't geval welvoeglyk is , op de Ryksvcrgadering te brcn- Janmry. gen , en dat zelfs daar uit gene publicque Grieven fpruiten zoude t »*
indien men 't een van hun wilde verbieden , te meer; wanneer 'c op een bysonder ttcht aanquam , dat zelfs aan de meerderheit van Stemmen niet onderworpen was : maar Ik ben aan Myne kant ver- zekerd^ dat Uwe Majefteit, volgens Hare CTote rechtipatigheit nooit zftl goedkeuren , dat een Staat van ^tDuitjcbe Ryk zyne Rechten niet zuiver tracht te referveren , maar zich in een zaak beledigt vinden^ de, dezelve daarom voor zyn deel, 't gehele 5y/ïemö van 't Ryk
E oogt om verre te werpen , en noch Keizer noch 't Ryk erkend, oudende al 't gene voorgevallen is, voor nul, vermits men oir zeer dringende redenen , en een algemenen toèftemming, zich verpligt gevonden heeft, om io een zaak, die 't Welzyn van 't Ryk betreit, met meerderheit der Stemmen voort te gaan. 't Is waarlyk zeker, dat, dat toon van- Proteftatien , die op geen vaftcn grond ruften j^ liit zich zelft de party , tegens welke zy gericht zyn , niet zouden konnen benadelen : maar een Prins die zo veel als Uwe Majefteit; toegebr^gbt heeft, aan Myn Verkiezing, waar over Ik Hem fteets de erootfle erkentenis beware, of die My als wettig verkore Keizer^ en Hoofd van 't Ryk erkent • en dat meer is , zich wegens de Wettigheit van de Ryksvergadering overtuigt houd , zal niet konnen cifchen , dat een Adlc , die dit alles vernietigt , ftil- «wygende door dezelve in de Regifters van 't Ryk te bewaren, goec^ekeurt te werden.
Men had nooit op eene onbetamelyker wyzen een Verkiezing,* Eenftemmig door 't Keurvorftelyk Collegie , en door de Stem van Uwe Majefteit , ten Myne faveur gedaan , noch d'onbetwiftbare Wettigheit van de Ryksvergadering, op eene onbetamelyker wyzen konnen aan taften , als men in die gewaande Adlens van ProteJxatie gedaan heeft.
In d'eerfte is nadrukkelyk verklaart , dat bet een Verkiezing was , éUe men niet konde doen gelden , en men zegt voorts; Dat de Oroot-Her^ tóginptecbtig herbaalt , de Proteftatien van den Baron van Brandaa, doof een Antbenticq BeJIuit van *t Keurvorftetyke Cotk^ie verworpen.
De Grondwetten van 't Ryk in Myne Capitulatie vervat, die Uwe Majefteit, insgelyks met My gecontrafljeert heeft, worden daar in ala \ beuzelingen gefchat, en aatmeer is, wendt men vpor, dat aVt geen t$ voren te Frankfort in de VeriiezingS' zaak , gedurende d'uitjluiting of^t ftitzwygen van de Keurvorftetyke^Stem van Bohemen gedaan is ^ mi en tegenftrycbg met de Ryksweften is } en om de maat vol te meten , houd aco iu&nde , dat de Verkiezing in Myn Perfoon gedaan j en waar *
F 2 aan
Digitized by
S2 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744- aan Uwc Majefteit niet weinig toegebraght heeft, vol onhcrftclbare Jawiary, nietigheden j en gevolgelyk nul en onbeweerbatr is. ' Uwe Majefteits Oordeel is te doordrinffend, om niet te bezeffen ,
dat alle die zaken My niet alleen byzonderlyk raken, maar dat zy ook te gelyk 't gehele Keurvorftelyk Collcgie i)eledigen , *t geen daar door , en zelfs Uwe Majefteit in ^c byzonder , op de gevoelig* fte wyze aangetaft word ; en dat het niet alleen Myne Familie Ver- fchillen met de Groot- Hertogin zyn , die zich ten Tapyte bevin- den, maar voornamentlyk de Vraag, of die Prinfes, mi$ tegenjlaande ban KKfme, de Keurvorftelyke Waardigbeit zoude bebben konnen voeren? tn of dat gene, 't welk voor ditmaal alleen geconcladeert is , in om« fiandigheden waar in 't onmogelyk was, nopens d'oprchorting van de Bobeemfcbe Stem, te decideren, behoudens het competente RechC van die Kroon Wettig is of niet ?
Dewyl nu 't Roomfcbe Ryk niet zonder Hoofd konde blyven , noch de bewufte Vraag gedurende U Interregnum gedecideèrt worden ; de- wyl voorts 't Keurvorftelyk CoUegie alle mogelyke zorge gedragen heeft in 't bewaren der Rechten van de Bobeemfcbe Kroon, en einde- lyk Myne Verkiezing door de GodlVke befUering een Stemmig- gedaan is, laat Ik Uwe Majefteit oordfelen^ of 't Keurvorftelyk Cöl- legie en 't gantfche Ryk , die My in de dualiteit van Keizer erken- nen , dolden konnen , dat een Afte, welke die erkentenis tragt te vernietigen, geruft onder d'Aaens van 't Keizerryk blyft. De wet- tige Waardigheit van de Ryksvergadering is van den zelven aart , en- kan op generlei wyze afhangen van d'opfchorting van Stemmen, veroorzaakt door verfchillen van byzondere SuccefDe over eenlge Provintien.
De Stemmen van Guticb, Kleeff en Bercb, zyn gedurende een vol- le Eeu opgefchort . .en Uwe Majefteit kan niet onkundig wezen van 't geen in 't laatft der voorlede Eeu, nopens de Stem van Vetdentz voorgevallen is : Maar om die reden heeft men tot nu toe de Ryks- vergadering geen Onwettigheit of nietigheit derven aanrichten. De Groot- Hertogin heeft het Haar zelve te wyten , dat Zy zich door te weigeren de Keizerlyke Waardigheit t'erkennen , die 't Keurvor- ftelyk Collegie My eenftemmig opgedragen heeft , en alle de Mo- gendheden van Europa in Myn Perfoon erkennen, buiten ftaat heeft feftelt ,zich by de Stenden van 't Ryk in een Vergadering zamenge- omen te voegen , door hun Hoofd de betamelyke Eerbied te wei- geren , te meer , dewyl Zy de Nodiging , van de hand gewezen heeft t welke ik Haar in qualiteit van Keizer , behoudens echter Myne wet- tige Familie Rechten gedaan heb. Maar genomen , Zy vond zich beledigt^ door niet ontfaogen te hebben aUe de Titels > die Zy zich
toe^*
Digitized by
o^EUROPISCHE MERCURIUS. 5J
toekend, en dat Zy niet had konnen vermyden , zich die gewaande, 1744. te referveren ; zoude *t echter geenzints onmogelyk blyven^ dat Janwry.
een Ryksvergiderfag,die zedert *t jaar 1Ó62 geduarc heeft, enfteets —
door alle de Keizers in Haar Aftiviteit herltelt is, een onnutte By^ eenkomft zoude worden, uit hoofde alleen van dat Verfchil van Qna>- lificatie. En 't is waarlyk iets buiten gemeens , dat men heeft der- ven voorwenden , dat af '/ geen te Frankfort , alwaar Uwe Majefteit een geaccrediteerden Keuvorftelyken Mlnifter op de Ryksvergade- ring neeft, in de zaken van ^t Ryk gewaandelyk gedaan of geconctudeeri is, voor Onwettig , Nul en van gener .waarde gehouden moet worden , na- dien ^t zonder de Participatie en Zelfs mer voliè uitfluiting van de Groot'- H&rtogin gefcbied is; een zaak waar op men nooit gedacht heeft , de- wyl Ik Haar anderzints in qualiteit van Keizer niet genodigt zoude hebben, hoewel met behoud \ran Myne Familie Rechten en onder nadrukkelyke voorwaarde, van volgens de betamelykheit, 't Hoofd van 'c Ryk t'erkennen. Uwe Majefteit zal dan zelfs oordelen of die ondragelyke Adens konnen veronderftellen , dat de Proteftatiea alleen ten bewyzen dienen, dat de gene, van wien zy gedaan wor- den , zyn Recht referveert , en zich niet geruft houd, tegen al 'c f een hy daar tegen ftrydig meent te zyn : en dat gevolglyk de Groot- lertogin , protefl^rende tegens zaken , die zy voor hare Rechten nadelig fchat, niets onwettigs noch tegens de Ryks^Conftitutien ftrydig gedaan heeft, en eindelyk dat Zy gercchtigt is d' Acceptatie en de Diftature Harer Proteftatien te vergen , na dat Zy goedge* vonden heeft door de Ryks-Wetten en byzonderlyk door den 7. en 8. Paragr. van 't 13. Articul der nieuwe Ketzerlyke Capitulatie dat hulp- middel by de hand te nemen.
Ik wil niet onderzoeken , of 't W^emr Hof zich met recht op My- ne Keizerlyke Capitulatie beroepen kan, die 't voor eene krachteloze, beuzelacbtig qpgejietde , en gewaande Verkiezmgs Capitulatie boud : en Ik weet zeer wel, dat het alle de Staten van 't Keizerryk geoorloft is, hunne Eiflchen en Grieven voor de Ryksvergadering te brengen , mits zulks in de behoorlyke form en met de verfchuldigde achting voor 't Hoofd van 't Ryk gefchied. Maar 't is een zaak , welke van 2elve foreekt, dat een Staat, die by 't Ryk fteun zoekt, verplicht is den Keizer en 't Keizerryk t'erkennen, en hun geenzints nul en van gener waarde te verklaren, en dat het dezelve insgelyks paft, zich van een betamelyker Scyl te bedienen.
V Overige van den Brief des Keizers aan den Koning van Groot -Brittan- men, m Antwoord óp een anderen door den taatjtgenoemden Forji, aan zyne Keizerlyke Majefteit gefcbreven, luid :
^^1 18 vaar r dat Uwe JMajefteit zelfs de laatfte niet goedkeurt, en
F 3 ^ich
Digitized by
54 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. zich daar op niet uitten wil; masr 't Tchynt dat Zy te gelyk meent» January. zeer Dacuurlyk te zyn , dat twee Mogendheden in een openbaren ■ Oorloch gewikkelt , zich by Geallieerde Prinfen en Vrienden , van de
gebruikelyke uitdrukkingen bedienen , vermits d'eerfte Proteftatie ' in 't begin van 't voorlede jaar , namentlyk in 't heetlle van de^ Oorloch , opgeftelt is, Ondertuflchen is *t Uwe Majefteit te wel be* kend , wat de Mogendheden dadelyk in den Oorloch gewikkelt , volgens 't recht der Natunr en der Volkeren, elkander verfcholdigt zyn; een zaak die de Groot -Hertogin , menende een Staat van t Ryk te wezen j voor al in 't jegenwoordig geval , daar Zy met My, als met 't Hoofd van 't Ryi handelt, behoorde geconudereerc te hebben j te meer j dewyl de Familie Verfchillen , die een Kei- zer » met een anderen Staat konde hebben , den laatften nooit konnen oncflaan van d' Achting en Eerbied , die hy den eer- ften verfqhuldigt is.
£n dat meer is , komt het weinig aan op den tyd, wanneer die' Gefchriften ontworpen , maar op dien » wanneer Zy by d'Aftens van 't Ryk gebraght zyn , uit dien hoofde zal Uwe Majefteit des te minder ooaad keuren, dat men een zo honende en zober gegronde A&c onder de Regifters van 't Ryk niet dulden kan. Betreffende Myne weigtring, om de Groot -Hertogin als Aards - Hertogin t'er- kennen» kan Ik betuigen , daar aan nooit gedacht , en Haar zo min als eenige andere getroowde Aards «Hertogin, hare Aards -Hertoch- lyke Geboorte betwift te hebben.
Doch daar uit volgt geenzints , gelyk Uwe Majefteit zelfs ligte- lyk bezeffen zult , dat wanneer de Provinciën aan een Huis beho- rende , niet ter Acquifitie van den laatften Poflefleur zyn , en 'er hoven al een Prinfes van 't zelve Huis in wezen is, die Aften , Ver- dragen of diergelyke Rechten bezit , volgt daar uit, zeglk , geen- zints, dat de Dochter van den laatften PofTefTeur, ten nadele van 't Huis afftammende , van die Prinfes , in bezit moet blyven van alle de Landen van dat Huis; en 't is om die rede, dat Ik ingevolge de Rechten van'tMy8e,de Groot - Hertogin niet als Regerende Aards- ' Hertogin, of liever als eenige Erfgename van Keizer KA REL dm KI. Glorieuier Memorie heb konnen erkennen.
Uwe Majefteit is te doordringende , om niet te begrypen, dat ver- mits een Roomfcb Kriztr^ uit hoofde der Rechten van zyn Huis een Pretenfie tegens een Staat van 't Ryk formeert, en aan deze de Ti- tels, die Zy vergt, weigert j daar uit geenzints volgt • dat de laat- * fte van gelyke gercgtigt ïoude zyn, om te weigeren, den eerften in zyne Kelzerlyke Waardigheit t'erkennen/
Wel is waar , dat d'Oorloch lange voor de Keizerlykc Vcrkieziqg
* be*
Digitized by
orEUROPISCHE MERCURIUS. ss
•begonnen is , matr al wat daar uit voortvloeit, is , dst dezelve geen t744 , de minfte betrekking heeft , met de Kcizerlyke Waardigheit, die Jamarj. men My eenparig heeft opgedragen; daar echter de gewaande Aften — — ran Proteftacie , en 't geen hier boven aangehaalt js , genoeg aan-- :
tonen • dat het fVentr Hof, daar door direft al *G^en Myne Kei»er- lyke Waardigheit betreft , of daar toe eenige Relatie heeft , aanvalt. Ik beken , niet te konnen b'egrypen^ hoe men xich van een dierge^ lyke ondernemingen kan ontrchnldigen , door *t ondcrTchcid tnf- fchen een Memorie » waar in zich een Staat van 't Ryk over de daad van een Keizer, als Keizer aangemerkt, beklaagt, en een an- dere, waar in die Staat hem in Familie Verrcbülen aantaft , vooral -in 't Jegenwoordig geval , daar de bewufte Proteftatie niet alleen de Rechten van Myn Huis attaqueert, maar ook direft en op een wan- voegelyke wyze Myne Keizerlyke Waardigheit, en *cRyk zelfs in de Vergadering, die 't zelve rcprcfenteert, hoont.
Van gelyke is 't onmogelyk, dat die nitdmkkingeQ, welk een ie- der voor onbetamelyk houden moet» als noodzakelyke gevolgen, van een Oorloch konnen aansemerkt worden » en dat de Groot- Hertogin hire weigering, vanMy in een Waardigheit, die My een- parig opgedragen is , t'erkennen , verontfchuldigen kan , door 't voorwendzel van Onze Succeflie Verfchillen , die daar toe geen <de minfte betrekking hebben : ook fpreekt het van zelfs , dat zich niet te vergenoegen , met het enkel referveren , van een byzondec Recht, maar de Verkiezing in zich zelfs voor krachteloos en omtrent het IVener Hof niet verplichtende te verklaren , geenzints tot de na- tuur en eigenfchap van een betamelyke Proreilatie behoren kan.
Ik beroep My dan, op het kenbaar ondtrfchtid , to/Tchen een be- tamelyke Proteftatie , tot behoud van een gewaand Recht, en ia gevoegelyke bewoordingen gedaan, en een Gefchrift, dat men veel eer een Faamrovend Libel zoude konnen noemen , en (trekkende is^ om '^ Syflema van 't Keizerryk om verre te werpen, en de Keizer met de Ryksvergaderlng nietig te verklaren, terwyl men boven dit alles 't zelve noch in de Regillers van 't Keizerryk geftelt wil hei>^ ben. Ik laat Uwe Majefteit na hare grote Wysheit oordelen , of de Groot -Hertogin niet waarlyk een Suats» Verfchil , heeft derven opperen , tegens 't Keurvorftelyke Collegie èn dé Ryksvèrgadering, door 't eerftc 't Recht , van met meerderheit van Stemmen, een Keizer te verkiezen , en de laatfte de hoedanigheit van Ryksverga- derlng te betwifte ; ondragelyke voornemens , die d'eige bewoor- dingen van de gewaande Declaratie , zo wel als de gehele inhoud » we&e zegt , dat het lüet op de Confervatie der bysoadere Rech*
ten 1
Digitized-by
56 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
T744« ten , maar wel op 't geval der Verkiezing aankomt , zeer klaar
January. uitdrukken.
— — Ik moet ook aan Myn kant betuigen , dat Ik niet bezeffen kan^ hoe dat geoppert Staats -Vcrfchil, tegen de Ryksvergadering over- een te brengen is^ met het gedrag van 't IVener Hof, in deszelfs Proteftatien aan d«eive Ryksvergaderinjg t*addrefleren en voor te dra-
fen : Doch niet tegenftaande dat gedrag tegenftrydig en onbevatte- yk is» blyft echter de waarheit van de daad ontwyfelbaar , en by die gelegentheit kan Ik niet ontveinzen» dat het My geenzints voor- komt . dat men aan 't jegenwoordig geval , en aan den Aart van een Memorie » onbevoegt om by de Regiilers van 't Ryk geftelt te worden , toepaflen kan » 't geen Uwe Majefteit behaagt heeft , no- pens 't gedrag van den Kearvorft van Mensz by te brengen.
Vervolgens gaat zyne Keizerlyke Majefteit voort in 'r bybrengen der re* denen , waarom die Proteftatien door den Keurvorfi van Mentz niet ter DiSature gebragt nocb onder de Regifters van *t Ryk geplaatft badden beboren te worden^ en befluit in volgender voegen :
't Is Zonnenklaar 9 wat vrucht Ik van de zo hoog opgegeve Vrede- lievende gevoelens van de Groot -Hertogin te wachten hebbe; wan- neer men flechts aanmerkt, dat zy in 't bewufte' Gefchrift de Me- diatie van 't Ryk weigert aan te nemen , door My ter bylegging onder Succeflie Verfchillen geproponeert, en met vermaak door 't gedachte Ryk geaccepteert, terwyl niemant onbekent kan zyn, dat de bewoordingen een. ScbadehosJieUing voor *t verledene en zekerbeitvoor U toekomende , zeer uitgebreide eti onverzadelyke Ontwerpen in zich belluiten , die 't Ryk voor d'ongelukkigfte gevolgen zouden konnen blootftellen. Uwe Majefteit is te verlicht om alle die Confideratien niet met aandacht op te merken , en nadien Ik My ten Haren op- ifcichte met alle d'openhartigheit die Onze Natie eigen is; geuit heb- be, berüfte Ik geheel op hare byftand, in zo een klare en gegron- de zaak , waar m zo wel d'Eer der Keizerlyke Waardigheit , als 't gedrag van 't Keurvorftelyke Collegiè en de Wettigheit van de Ryksvergadering belang heeft. Ik ben &c.
Te Frankfort den 22. November 1743.
. Welke Keizerlyke Miflive , door zyne Britfche Majefteit , na luid der Onderftaande , aldus nader beantwoord is geworden ; behelzende;
ZEER
Digitized by
OF EUROPISCHE MÉRCURIÜS. • 57
ZEER MACHTIGE, &c. yÏÏl;^,
1)15 Miffive , die Uwe Keizerlyke Majefteit den 22 r November van *~~"~
*c voorleden Jaar aan My heeft gelieven t<^ fchry ven in ant- woord op die, welke Ik aan Uwe Keizerlyke Majefteit den 22. Oélo- ber deszelven Jaars gezonden had , ter gelegenheit van d'Adeos , door de Koningin van Hongarym ter Ryks-Didature gebraghc,ver-
{Jicht My tot des te groter erkentenis , al zo daar in Uwe Keizer- yke Majefteit aan Myne Liefde voor 't Vaderland juftitie doec. Myn genoegen zoude volmaakt geweeft zyn , indien Myne pogingen in di^ opzichte 't gewcnfchte fucces hadden gehad , en dat by Uwe Keizerlyke Majefteit aan Myne verwachting beantwoord was , maar met een gevoelig leetwezen bevinde Ik in zyn Brief het tegen- deel; en 't geen My des te meer bekommering geeft, is, dat Uwc Keizerlyke Majefteit over die zaak breet uitweidende , om Myne redenen te wederleggen, My daar door brengt tot deneceinteit,om zekere ophelderingen te geven en in 't daglicht te ftellen zodanige byzonderheden , die Ik wel gewenfcht had achter te houden, uit eene dücretie en achting voor Uwe Keizerlyke Majefteit,
Xk zoude niet voorgenomen hebben Uwe Keizerlyke Majefteit op een zo breetvoerige wyze, als by dezen Brief, t'antwoorden » in- dien Ik My niet gevleid had , van met den waren grond der za- ken , en van al 't gene , dat ten opzichte der Proteftatie in queftie gefchied is, aan Uwe Keizerlyke Majefteit te vertonen , niet alleen geen de minfte reden tot misnoegen aan Uwe Keizerlyke Majefteit te zullen geven , maar in tegendeel tot hedsLten te helpen brengen , en indien Ik niet gehoopt had Hem te zullen overtuigen van 'c voordeel , dat uit de wegneming der Tegenwerping zoude geboren worden, alzo Uwe Keizerlyke Majefteit eensdeels zich van zo een onaangename als netelige bezigheit zoude ontlaften , en anderdeels een grote moeite zoude fparen aan verfcheide Leden van 'c Ryk , die fchpon gedifponeert, om volgens 't welbehagen van Uwe Kei- zerlyke Majefteit te voteren , niet te min door hunne gemoeds-drift worden tegen gehouden. Hier by wcrde gevoegt , dat men , zo ten opzichte van de Ryks-Collegien in 't Gemeen, als van eeriige Leden in 't byzonder , vele buitengewone Incidenten van beledi-
finge, fcheuringen en verwerringen , kan vermyden , die natuurly- er wyze op een conjultative Propofitie konnen volgen. . De ichikking , die Uwe Keizerlyke Matefteit in Zyn Brief heeft waargenomen , geleid My aanftonds tot 4e PrQ^Mmoria^ * welke de
Ko- * Zie in 't laatftvoorgaande Deel^ psg, 187.
G
Digitized by
S9 NEPERfyAND^CH GEDENKBOEK
1744- Koningin van Hongaryen tegens de Declaratie van den Franrchen Janüary, Minifter, Heer de la Nou'éy heeft doen ontwerpen. Ik zal hier niet •— — * herhalen, 't gene bereids in Myn voorgaande gezegt is , op de Mo- tiven , die de Koningin daar toe verplicht hebben : Dezelve zyü middagklaar zo djjngende geweeft , dat wel verre van dat die Piéce als beledigende aangemerkt zoude konnen worden , het in tegen- deel vreemd moet voorkomen , als men daar over 't oog laat gaan , dat de Franfche Kroon, na talryke Armeen, buiten kennis van 't Duitfche Cor^^ /\n. Duit f cbland te hebben doen rukken , öm 'er een bloedigen Oorloch t'ontfteken , daar van aan 't Ryk geen kennis^ geeft , met Declaratien aan de Ryksvergadcring te produceren , da» na dat dezelve zich genoodzaakt vind Hare Troupen te rug te roe- pen," dat zy wyders 't Ryk als een gunft en welclaad wil doen aan- iDcrken iets, 't welke niets minder als dat is, gemerkt het ónder-^ werp dat daar toe occafle gegeven heeft, en dat zy noch d^ar en boven zich daar in aanmatigt de Titels van Vredelievende en beilige Ondcrboudjier der TraSaten \ Titels , die zy echter tot nu toe in haar
fedrag , ten opzichte van de Koninginne van Hongaryen , niet heeft: onnen bewyzen.
'c Is van geen 't minde gewicht , dat dè Koningin in 't uitgeven ▼an hare Pro - Memoria direö of indireftelyk getracht hebbe , de Regiftratie van haar Proteft te bekomen * al zo Haar altoos vry ftond zulks te doen. Wat aangaat de gemaakte tegenwerping, dat tuf- fchen die twee Gefchriften een onderfcheid gemaakt moet wor- den , ter zake dat Frankryk den Keizer en 't Ryk , en de Koningin geen van beiden erkend, dezelve behoord tot de volgende Vrage, of de Pro- Memoria en Proteftade verwoiTpen behoren te-W^ordcn^ alleenlyk om dat dezelve niét inhouden dé qualiflcatien , aan Uwe Keizerlyke Majefteit en de Ryksvergadcring verfchuldigt , of om dat daar in Uitdrukkingen gevonden worden , over dewelke men zich verbeeld te konnen fchreuwen ? Hier van zullen Wy in 't vervolg breder handelen.
Ik zal ind'eerfte plaats remarqueren , dat den inhoud der Pro'^ Memoria eiïeélive tegens de Kroon van Vrankryk ingericht is, en al- leen dient ter beantwoording van de Declaratie van Haren Mini- fter d^ la Nouê. Ten anderen befpeur Ik , dat men daar in aan Uwe Keizerlyke Majefteit niet toefchryft den Oorloch , die tegen» de Koningin van Hongaryen berokkend is , en dat, fchoon men toe- vallig op de DiSature aangedrongen heeft , zulks alleenlyk gefchied is ten aanzien van zekere Defclaratien, die wel verre van de bele- diging groter te maken , in tegendeel ftrekken , om die te vernie- tigen, DerhKlveD kan 11^ jüet bevroeden , hoe dat Uwe Keizerlyke
Digitized by
oï EUROPISCHE HERCÜRIUS. J(>
Jtftjèfteit heeft kónnen geloven , en Tzetfs ifanhsileri, Qkt het gene, 1744* waar mede deFranfdie Kroon in die .Pro^Afeoioriabefchuldigc word > 3^anuary. iioofdzakelyk op de Perfoon van üv^e Keizerlyke Majefteit gemunt ■
zoude zyn , daar 't in tegendeel ligt te zien is» dat de Declaratie de 4a Nouë een indudie geeft, om hec te denken en zelfs te zeggen. • Want indien 't Franfche Hof voorgeeft , met genoegen, eenige «apptrenrie van Verzoening taflchen Uwe Keizerlyke Majefteit eh .'de Koningin van Hongarym gezien te hebben, en dat zy dien volr ^ns verklaard, dat hare Troupen niet in Duiifcbtand gedrongen zyQ<« idan als enkele auziliairen , dat zy daar ie niet zyn gekomen, als op verzoek van 't Hoofd^ des Ryks , dat zy die uit èenc beweging van toegenegenheit voor 't Duicfche Corps gerappèlleert heeft , is dat niet te willen doen. geloven, dat zy geen 'c minftedeel in de •Troubelen had ? Is 't niet te verzekeren , dat den Oorloch en de fchade daar uit , voor -vete Staten des Ryks , die onzydig en on* fchuldig waren , gefproten , door toe doen van Uwe Keizerlyke Majefteit veroorzaakt zyn.
Men konde derhalven niets zakelyker en gewichtiger inbrengen tegens een zo nadelige Declaratie , dan 't gene in de Pro-Mtmoria ^an de Koninginne verhaalt is: Ik wil zeggen, dat Vrankryk d'eer^ fte is geweeft, die 't Oorlochs- vuur in Düitfcbtand ontftoken heeft; dat om te minder hinderpalen t'ontmoeten in 't dobn gelukken vaa ^t Projeft, door haar ontwotpen , (rtn '1 Oo^ienryfe/cibe Hws iüt te delgm*^ zy getracht heeft , U Noorden te beroeren ; dat* zy met die intrïgae niet te vreden, haar beft hteft gedaan, om d'Onommnifdfe Porte op u èiizen , en dat , terwyl de Koningin , na 't voorbeeld van den laat- ften Keizer, 't zich een pl'fcht rekende, de Conditien van 't Wenere Tradaat ftiptelyk t'onderbmien , Vrankryk hare oiterfte pogingen deed om die te doen verbreken , op pretext t dat bet Ryk als nocb bet defini^ tif TraSaat niet geratificeert bad.
Deze Waarheden véreiftchen geen fter ker Getuigefeiffe , om die te bewyzen ; en wat den Oorloch van Duitftbtand betreft, 't is niet nodig iets meer daar van te zeggen : De moeitens, die Vrankryk zich in U Noorden en by d'OtiomanrUfcbe P&rte gegeven heeft , en dlnzlch^ een, die haar hebben dóen ageren, zyn geen ondoorgrondelyke Ge- heimen , en de Gefchriften , waar in Vrankryk 't Wener- Tradaat aantaft , ondeY *t gUmpig vobrwendzel, waar van hoven gewach ge- maakt is f na daar uit al 't gene getrokken te hebben , dat in 't zd- ve ten haren voordele geftlpuléerd bevonden word , zyn in handen van de gehele Werelt, en d'Originele worden zorgvuldiglyk te fVenen bewaard.
Wat kan men oordelea van dat Vrankryk ^ na dat 77 in ^c begis
Ca Taa
Digitized by
6o NEDERLANDSen GEDENKBOEK
T744. van dezen Oortoch in 't jaar 1741, ondernomen heeft, op denRyk^ Janmry, bodem Retranchemencen te maken ^ zooder daar van eenige kenniB ' aan 'c Duitfche Corps te geVen, te dezer tyd zich aanmatigt, de
Fortreflen by Hunningen en op ^$ Marquifaat - Eiland te herftellen , en met Guarnizoenen te bezetten, fchoon dat dezelve Fortreflen, coi>- form de Ryswykfche , Badenfche en Wener- Tradaten , gedemo- lleert zyn , en niet weder opgebouwt mogen worden ? Wat kan men-^ zeg Ik , van dien nitftap oordelen, als alleen, »» dat gemelde Kroon „ die Traftaten , inzonderheit dat van JVenen , als vernietigt en ,5 krachteloos aanmerkt, of dat zy zich 't Privilegie aanmatigt, om 9f de Trouw der Tradiaten te bewaren zo lange als 't haar behaagt» 93 of zo verre als die ten haren voordele zyn ftrekkende, en dat zy ,9 zich verbeeldende vry te zyn van de natuurlyke verplichtingen , 9» welke 't Volker- recht de Contraftanten oplegt , zy alleen dePar- ty tyen daar mede belaft , met dewelke zy contraöeert. **
Gelyk 't nu niet zeer bewyslyk is, dat de befchuldigingen tegens die Kroon ingebraght , valfch en onbeftaanbaar zouden zyn , is 'c mede zeer bezwaarlyk in de Pro-Memoria eenige de minde ftap te vinden, die Uwc Keizerlyke Maiefteit behaagt heeft daar uit aan te halen , namen tlyk : t» Dat men daar by aangetaft heeft de Keurvor- „ ften , Prinfen Staten van 't Ryk , met dezelve van een lafhartig^ f9 vreefacbtigbeit te befchuldigen , die hunne verknochtheit aan Frank-' t, ryk te wege gebraght moet hebben ; van oogmerken van eigen belang 91 en Staetzucbt , om een algemenen Oorlocb $*ontJteken , en met dezelve 9» door andere diergelyke Betichtingen zwart te maken. "
Daar by word alleenlyk gezegt, i. dat d'oplettenheit, die de laat- fte Keizer gehad heeft , om d'Articulen van 't Wener -Tradlaat te vervullen, ten dele was gecenfureert geworden door die gene, wel- ke by vervolg blyken van een lajbartige vreefacbtigbeit ten opzichte van Vrankryk gegeven bebben.
Maar daar by word niet gezegt , en zelfs kan men niet vooronder- ftellen , dat die gene 9 welke de Schryver van een lajhartige vreef* acbtigbeit ten opzicfte van J^rönÉryfe befchuldigt ; Keurvortten, Prinfen of Staten van 't Ryk geweeft zouden zyn.
De tweede paflage , die Uwe Keizerlyke Majefteit tot onderwerp neemt , is van woord tot woord* als volgt:
9, Zy (te weten de Koningin van Hongaryen) heeft zich zekerlyk ,9 niet te wycen van iets te hebben verzuimd , dat zy nodig dacht» f9 om de Vrede met de Kroon van Vrankryk t'onderhouden : Zy „ heeft ten dien einde menigmalen aan den Cardinaal de Fieury ge- „ fchreven , en verfcheide malen aangeboden , de zwarigheden op ,* te feeld^re© * welke die gece poogden ite doen geboren worden ^
^j wel*
Digitized by
ov EUROPISCHE MERCURIUS. 6i
pf welke voorgenomen badden uit Sfoatzucbtige en particuliere inzichten een I744* 9t algemenen Oorlocb t^ontfieken : Maar 't is te vergeefs gewceft; ver- Jnnuaryu „ derfFelyke raadgevingen hebben 't overgehaait. '' •
Wie ziet niet, dat hier de Minifters van yrankryk bedoeld wor- den , welkers Advifen d'aanbiedingen , van wegens de Koninginne aan den Cardinaal de Fleury gedaan , vrugteloos gemaakt hebben? En hoe is 't mogelyk , zulks op de Keurvorften, Prinfen en Staten van 't Ryk toe te paffen, zy , die geen zitting hebben in den Raad van Ferfailles , of die geen deel hebben in de delibertitien van den AUer-Chriftelykften Koning? Hoe zal men die oordelen bequaam te zyn, om 't ondernemen van een Oorloch , door byzondere inzich- ten van eigen belang en Staatzucht, in te boezemen.
Uwe Keizerlyke Majefteit zal dan bevinden , dat het niet zonder reden is, dat Ik Hem betoige, hoe zeer 't My verwondert heeft, dat hy zich heeft laten wys maken , door wat middel is onverfchillig , dat men voornemens gcweeft zoude zyn de Keurvorften , Prinfen en Staten van 't Ryk te bedoelen , en dat Hy heeft konnen be- fluiten zulks in een Brief ftaande te houden , „ die aan de Hoven „ van Duitfcbland gezonden en publicq gemaakt is , zelfs voor dat ff die in Myne handen is gekomen , fchoon dezelve aan My gead- o dreffeert was."
Uwe Keizerlyke Majefteit zal zelfs ligt begrypen , dat hoe min de Ryks- Stenden door billykheit en onpartydigheit worden aangc-
Srikkelt, zy 't echter met geen goed oog zullen aanzien, dat Uwe [eizerlyke Majefteit in de gemelde Brief en verfcheide andere vo- rige Gefchriften, op eene zo nadrukkelyke wyze onderneemt, den handel van Vrankryk te rechtvaardigen, dat Hy daar by in alles en over al 't gedrag van de Koninginne van Hongaryen doemd , dat Hy d'cene ontfchuldigt nopens feitelykheden , die notoirlyk gelaakt be- horen te worden , terwyl hy d'andere zaken opticht, die zelft de jninfte waarfchynlykheit niet hebben, en laatftelyk; dat Uwe Kei- zerlyke Majefteit aan d'eene kant tracht te beletten , dat Vrankryk ^t rechtmatig misnoegen van 't Ryk niet beproeve , en aan d'andere kant Diets verzuimd , om den haat van dat Corps op de Koningin» Biet tegenftaande Haar onfchald, te doen vallen.
Wat betreft het Hoofd -point » namentlyk , of de Pro-Memoria en Proteftatie ter Diéiature liebben mogen ontfangen en in de Ryks- Adens geadmitteert worden; 't heeft Uwe Keizerlyke Majefteit be* haagt te zeggen , dat hy 't volkomen met My eens is, dat die Prote- ftatien middelen zyn,by alle Wetten gepermitteert om zyn recht te bewaren , en dat men zulks aan Ryks- Stenden niet kan weigeren , (wanoeer zich. 't geval opdoet, om een by zonder recht tebehou-
G 3 den.
Digitized by
€2 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
Ï744- den, dat aan geen .raeerderheit van fteromen onderworpen is) zon- 'january. ^^^ j^^j. ^j^ weigering occafie tot een algemene bezwaarnis te ge^ " ven : 't Is op die Grondregel, dat Ik vermene de Decilie van de ge-
hele Queftie te konnen funderen.
Uwe Keizerlyke Majefteit heeft goedgevonden aan d'eene kant in het tegenwoordig geval een exceptie te maken, en aan d'andere kant een Principium decidendi in de wettigheit van zyne Verkiezinge , ais ook in die van de Ryks- Vergadering te ftellen : Hy trekt daar uit het gevolg, dat, alzo de Proteftatie van de Koninginne van Hon- garym zo 't eene als andere aantaft, en de Pro-Memoria de Declara- tie van la Noue tegenfprekende , ten dien opzichte dezelve uitdruk- Icingen bevat , men diergelyke Gefchriften niet kan dulden , en dat men die uit het Ryks- Prothocol moet fchrappen: Uwe Keizerlyke Majefteit voegt daar wel expreflelyk by : dat indien men dezelve daar in behielt, daar uit zoude volgen, dat die ligcelyk goedgekeurd en geauthorifeert zouden worden.
't Is waar, dat deze pafTagien aantonen , dat de Koningin als n!e« tig aanmerkt, zo de gedane Verkiezing van een Keizer en de Capi- tulatie deswegens ontworpen , als d'overbrenging van de Vergade- ring na Frankfort \ maar zy heeft dat alleenlyk gedaan ter zake, dat Zy in al 't voorgevallene is uitgefloten ; en daar uit volgt geenzints, dat dé Koningin 't gehele Zamenllel van 't Ryk zoude willen over hoop werpen : In tegendeel blykt • dat Haar gehele gedrag op de Crond- Wet beruft , uit krachte van dewelke men, ronder de voor- afgaande bewilliging van de Keurvorften , Prinfen en Staten, niet kan fufpenderen 't recht van feflie van die gene, welke daar van de poiTeffie heeft, zelfs niet by provifie , noch op eenige andere wyze, dan het de Verkiezings- Capitulatie van Uwe Keizerlyke -Majefteit medebrengt. Ik zoude My gaarne hebben overgegeven aan 't ge^ voelen van Uwe Keizerlyke Majefteit, indien Hy gedecideere had , in gevalle eenige Staat, 't zy vry willig of plichtshalven, erkend heb- bende de Verkiezing van Uwe Keizerlyke Majefteit , als mede de verplaatzing van. de Ryks- Vergadering, zoude hebben derven on- dernemen diergelyke propooften ce voeren ; de Gefchriften van zo danigen Staat zouden uit de Ryks ^ Adens geweerd moeten worden. Maar tot hier toe heeft de Koningin noch 't eene noch 't andere er- kend; en Zy meent tot een zodanige erkenning niet gedwongen it konnen worden , vermits Zy in haar byzonder recht beledigt is; 't is buyten twyfel, dat in deze gevallen de meerderheit van fteramen niets geld, en dat het different door een over een komft in der min- ne bellecht moet worden , zo dat een Staat deszelfs Rechten kan bewaren döorproteftatien en Voorbehoudingen, niet.tegenftaande
alle
Digitized by
orEUROpISCHE MERCURIUS. 63
2lle Beflaiten daar mede ftryden • DJet alleen van de Collegien in 't 1744. byzonder , maar ook van 't gehele Ryk. January.
Uwe Keizeriyke Majefteit bekend door een uitwerking van zyne ■
Oprechtheit , dat de Koningin 't recht gehad heeft van te protefteren : Derhalven volgt daar uit, dat Zy gebruik heeft mogen maken van Uitdrukkingen , die in een Proteftatie paflen en bequaatn zyn om te betuigen , dat het gene waar tegens Zy proteftcert , onbillyk en oobeitaanbaar is ten Haren opzichte : Een contrarie gedrag zöu- ' de niet konnen over een komen met den Aard en den Grondflag van een Proteft.
Nu, dewyl een Proteftatie niet bepaald is , dan door 't voorwerp, waarom dezelve word ontworpen , zonder uit te weiden buiten het beOekvan de Rechten, die dezelve bewaard, kan men daar uit niet opmaken , dat die van de Konioginne van Hongaryen ftilzwy^ende
goedgekeurd en geauthorifeert zoade zyn , indien dezelve m de :yks*Aaens quam te bly ven. Dat is geenzints 't oogmerk van dé Honingiiïïie : Zy beefc niets anders gewild , als voorbehouding van hare^Rechten aan 't Duitfche Corps bekend te maken, en hare Pro- teftatie notoir te doen zyn , met die in d'J&a van de Ryksverga- d^ring t'infereren ; zo dat het gevolg , dat daar uit getrokken word ,
Seheel buiten gewoon is, en tegens de gedachten aanloopt , die men oorgaans van die Formaliteiten heeft.
De Gerichts - Hoven van 't Ryk zyn blootgefteld, om een menig- ten van Proteften en Voorbehoadingen t'ontfangen , ter gelegenhcic van de Faflums en Decreten van dezelve Tribunalen , en men ad- mitteert die met de CJaufule "v^n ponatur ad Aeia ^ zonder dat iemant daarom gelooft , dat dezelve op die wyze geapprobeert en voor- rechtmatig erkend zyn- De Ryksvergadering heeft geen gebrek aan diergelyke voorbeelden.
Uwe Keizeriyke Majefteit wjeet, dat de Grave de Montijo , Ambaf- fadeur van Spanjen , van wegens den Koning , zyn Meefter , aan de laatfte Keur- Vergadering overleverde een Proteftatie » rakende de Boheemfche Stem , welke zonder eenige tegenkanting wierd aan- genomen door de Minifters van de Keurvorften , én ongetwyfelt ook door die van Beyeren , en dat dezelve vervolgens gebraght is in d^J^a door den Keurvorft van Menfz, fchoon die Proteftatie gevef- tigt wierd op een Recht , dat niemant erkend , en dat daar en bo- vjen lyn-recht aanliep tegens de pretenfien,die Uwe Keizeriyke Ma- jefteit op de Nalatenfchap van Ooftmryk in 't algemeen, en op 't Ko- niD^ryk van Bobemen in \ byzonder, formeert, 't Is aldus, dat Uwe Keizeriyke Majefteit uit banden van deGedeputeerdens der Vorftea heeft oAtfaogea een MxbiHmm^ waar in g^dcbatoeert wierd over de
vali-
Digitized by
64 . NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. validiteit van zekere Pointen der Verkiezings - Capitulatie , fchoon January. die de kraclit van een Wet heeft , en Uwe Keizerlyke Majefteit die ■ zonder twyfel als verplichtende aanmerkt. Daar uit kan nu ligc
befloten worden > dat men daarin niet het allerminfte gekrenkt heeft, roch de Waardigheit van Uwe Keizerlyke Majefteit , noch de han- ' deling van 't Kcurvorftelyke- CoUegie, noch den loifter van 'tRyk, en dat men daar uit met fundament gene grieven kan formeren.
My geheugen zeer wel de Befluiten van 't Kcurvorftelyke - CoUe- gie , van dato den 4. en 15. November des jaars 1741 , en Ik geloof niet, dat men My, zelfs eender Leden van dat voortreffelyk Col- legie zynde, verdenkt , dat Ik My daarvan wil afzonderen , /;iboon Jk in waarbeit niet tot die Befluiten heb mede -geholpen : Want wat het eerfte Conclufum betreft , waar by door een meerderheit van ftem- men gerelblveerd is de Boheemfche Stem voor dat maal te fafpen« deren, heeft Myn Ambaffadeur, de vereifchte Inftruftien niet neb- bende , daar van ten Prothocolle rapport gedaan. Wat het twede aangaat , dat tot onderwerp had de Proteftatie van den BUron van Brandau , Myn Ambaffadeur oordeelde 't niet oorbaar te zyn 't zel- ve te renvojeren , maar dat het genoeg was , dat men dezelve een plaats in de Ryks - Aftens weigerde : 't Gemelde Proteft is daar uit niet gerojcert, vermits dat niec geadmitteerd was, en men vind ner- gens in de Prothocollen , dat de Vrage , of de Koningin , van de Kcurvorftelyke Waardigheit konnende jouifferen , gelegenheit heeft gegeven , om, ten opzichte van 't gebrek der Sexe^ de Boheemfche Stem te fufpenderen.
Maar, alzo 't Conclufum van den 4. November 1741 , niet anders tot onderwerp gehad heeft ais de Boheemfche Stem , met betrekking tot de Verkiezing ; dat te dezer tyd op de Ryksvergadering , die tt Frankfort beroepen en gecontinueert is, in deliberatie gebraght word, ora t'excluderen alle de ftemmen, geannexeert aan de Lan- den, welke de Koningin van Hongaryen als toen bezat en nu noch bezit; en eindelyt, dat het Ryk of eenige van hare Collegien nooit daar toe gekomen zyn , om aan die Landen d'uitfluiting te geven door een Conclufum; kan men niet zeggen, dat de Koningin, terza- ke van geprotefteert en betuigt te hebben , dat Zy de Keizerlyke Waardigheit niet erkend , zich zelfs buiten ftaat geftelt heeft van by 't Corps geaggreëert te worden , waar van de Leden in ComHiis 't refpeft bewyzen , dat Zy aan hun Wettig Hoofd verfchuldigt zyn : De reden is , om dat d'uitfluiting van de Stem voor de Proteftatie gefchied is , en dat derhalven 't laatfte geen gelegenheit tot het an- dere kan hebben gegeven. Wyders , wanneer men een Ryks^Stand op <le Vergadering nodigt ^ op een wyze en mee zodapige omftan-
dig-
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIÜS 6s
d/gheden , die dezelve beletten daar by te verfchynen , is dat even 1744. 't zelve als of die Stand niet genodigt was» en dit is 't> waar mede January: al 't voren verhaalde verdedigt word , zo ten opzichte van 't Recht , ' dat de Koningin gehad heeft om te protefteren, als ten aanzien van de redenen, welke vorderen , dat d^uicdrukkingen van nulliteit, in de Proteftatie vervat, getolereert werden.
Ik wil niet decideren , dat een Ryksvergadering niet als onwet* tig zonde konnen worden aang^mer^t , ter zake , dac een of twee fiemmen daar aan ontbreken , en Ik vertrouwe, dat de Koningin daar over , op dezelve wyze als Ik , denkt ; 't Is genoeg , dat Zy de laatfte Vergadering als onwettig aanmerkt, vermits d'üitfluiting, aan Haar zonder devereifchte formaliteiten gegeven: Zo dat men lig-? telyk kan zien 't onderfcheid , dat 'er is tulTchen het tegenwoordig 'geval , alwaar de pofleflie onbetwiftbaar is, en alwaar de pretenfie oeftaat in de redenen, die tot het Petitoir behoren, en tuuchen de Voorbeelden, die in den Brief van Uwe Keizerlyke Majefteit ^ange- haalt worden. Want de Veldentfche Stem is niet opgefchort, als om dat de PofTeflie van dat Land betwift wierd , en de Partyen ia Proces waren.
Uwe Keizerlyke Majefteit is al te verlicht en al te billyk om we- 2endlyk .overtuigt te zyn, dat het different tufTchen Hem en de Ko- ningin van H(mgaryen , ter occafie van de Nodigings- Brief, ontftaan, voorkomt uit een enkel onderfcheid der Titulature, en dat het Be- ginzel, byMyn vorige vaftgeftelt, namentlyk, dat men malkanderen wederzyds niets erkend heeft , moet ophouden door de diftinftie, die 'er is tuflchen een geboren en een Regerende Aards -Hertogin- Be: Uwe Keizerlyke Majefteit ontkend die eerfte qualiteit niet, maar betuigt dat Hy 't laatfte aan de Koninginne niet kan accorderen , derhalven zal Ik de gevolgen, welke daar uit voortvloeje , met ftil- zwygen voor by gaan.
Alzo Uwe Keizerlyke Majefteit op ieder bladzyde van zyne Mif- five wederkeerd tot den Styl van de Proteftatie in queftie, en, be- halven verfcheide paflagien, in 't begin door Uwe Keizerlyke Maje* fteit aangehaald , en die Ik reets beantwoord heb, met d'uiterfte ftrengheit de manier van fchryven cenfureert: betuigende daar over ten hpogften gevoelig te zyn, niet tegenftaende al wat Ik heb kon* nen bybrengen om de bitterheitte verzachten, kan Ik niet nalaten, aan 't oordeel van Uwe Keizerlyke Majefteit zelfs te ftellen, of zyne Coromiflions- Decreten, die aan 't gehele Ryk zyn medegedeelt, üiet een zo harde, of wel een veel heftiger ftyl hebben , als die, welke in de Proteftatie gebruikt is : Hoe min ook daar op gelet wer- de , zaX men haaft bemerken , dat dè bewoordingen vao Trotsbeit,
H IVraak^
Digitized by
tó N^EDERLANDSCH GEDENKBOEK
ff^foatxucbp, Gewild, OHreebwaóif(Ughil$ eo andere zeer (bhe#pe Ver^ wyten, In ^yne Decreten geëiaplojeerc , verre te boven gaan d^uit* drokkingen van de Proteftatie; te meer, om dat Uwe Keisertykt Majefteit aldaar Tpreekt als KeiTLert tn dat hy in die qoaliteit belooft beeft 't Duitfebe Corps in geen Oorloch of andere nioejelyke 3aak te wikkelen : 't Is echter daar toe , dat dkrgelyke verwyteA ftrd:« ken , daar in tegendeel de Koningin , al<» een Staat van 't Ryb , alch. alleen bepaald tot het verdedigen van Hare byzondere Rechtea ie* (ens Mede -Staten.
Maar fchoon Uwe Keizerlyke Majefteit niet gelieve te letten op den tyd, dat de gemelde Proteftatlen ontworpen 2yn, en datHyde verdichte diftindtie niet wil maken tnlTchen een Memorie, waar la zich een Ryks- Staat zoude kanten tegens den Keizer als Keizer» en een Memorie, waarin de qoeftie is over een Domeftiqne * zaak , dij» een Staat en Zyne Keizerlyke Majefteit, ala een Mede ^ Staat, ht* treft ; hoop Ik echter, dat Hy daar op wel acht zal willen geven > en aan andere toelï^ten, 't gene dat Hy aan zich zelfs peraStteert. 't Is waar, dat de Ryks* Wetten vorderen , dat een Staat, die eenige Stukken heeftin te leveren tegens den Keizer, daar omtrent waarnemen een zékere gematigdhelt en refped, fbhoon zel&iB eea s&aak , die enkel domefticq is : Maar behaiven, dat het beewiuirlvk is 't perk dier verplichting te bepalen , vooronderfteld dezelve, dat die Staat den Keizer als Keizer erkenne : Buiten dat kan men in eem Proteftatie niets vinden fkrydig te zyn roet bet Natunr* en Volker» Recht , noch eenig Verwyt doen , dat niet geretorqueert zonde konnen worden.
Ik fta Hgtelyk toe 't onderfcheld, dat Uwe Keteerlyke Majefteit wenfcht , dat gemaakt werde ten opzichte van ^t gene, dat Zyne * Keizerlyke Waardigheit en Prerogativen betreft , en ten ref^ïoOe vzR 't gene , dat de Rechten en fielaneen van zyn Huls aanmat; mi^ar Ik zonde het met uwe Keizerlyke Majefteit niet eens zyn om** trent dat gene, 't welke Hy in den beginne vooronderitelt en zedert zo dikwyls herhaalt heeft, dat be$ tegenwoordig geval alteenh/k den Keh zer als Keizer raake: 't Is in tegendeel geheel zeker, dat, indien Uwe Keizerlyke Majefteit gene Familie -Pretenflen gehad had op d'Oo* ftenrykfche Nalatenschap, dat Hy zich niet had bemoeid om die te doen gelden, en dat Hy niet was gewlkkelt geworden in den Oor« loch tegens de Koningin van Hongaryen, die PrinfeSb zich nooit oiN gefloten zoude hebben gezien van de Ryksvergadering ; en dat Zy, ronder die uitfluitlng, noch voorwendzel noch gelegenheden gehad zonde hebben om te protefteren en te verklaren , dat Zy de Verkie* «ing en Convocatie vaa de Vergadering voor nktig Udd : By ge- volge
Digitized by
oy EUROPISCHE MBRCURIUS. üj
▼olge Aoet die ProtdUcie tot oorz^dc hebbeo gehad zodaoioe Fel- (744. ten , die geen de minfte verknogcheic mee de qaaliceic vanUooÜd f^^uarj^ des Ryks hebben. ■?
Ma^ fchoofl zelfs» dat Ik deze laatfte vooronderftelling bewillig de, is ^er niet min een confideracie, die de gevolgea, welke mea daar uit ^etrokkes lieefc, over hoop werpt , nameoclykj dat deKo- siogia noch niet erkend heeft de Verkieziog en Waardigheit vag Uwe Keizerlyke Majei^it » en dat Zy, gelyk reets bekend is» die erkentenis kan opfcborten tot het fluiten van een Verdrag , te meer, . alzo Uwe Keizerlyke Majefteic bogonaen heeft de Koningin in Ua-^ re qvaliteit niet t'erkennen,
U€ Kook^ heeft sedert di^ tyd 't Hof van Minfz in verfchei- 4e Brieven » inzonderhdt in die van den zi.Jfanuary 1743, verze« kerdf dat Sty zeer onverlbhiUig was over 't Stuk der Verkiezingen en oatS^ aan 't Kevrvoritelyk- UoUegie niet wilde betwlften 't Recht om een Keizer t'éligereh » wanneer den Troon vacant was , noch Haar eenige vaa hare Privflegien bedifputeren > maar dat Zy na 'c eeaig voordeel haakte^ om derzelver dierbare Rechten gereferveert ce hottden en die ce bewaren ^ dit is 't gene, dat de Koningin ook ia hare Pro-ldtmaria en in hare Proteftacie herhaalt heeft.
Mea ziet niet * waarom deze verzekerinten van, de Kpnidgiatie min a^nnémelyk zouden zyacn mmder geloof verdienen, als de pa(^ fagien, waar by Zy gelegenheit vind , om de Verkiezing en Ryks« rergiKiering ce wrakea ^ en waarom zoude het» wanneer men een vaa beiden voor een Pm^ioièo faüa cmuratia wil doen doorgaan» aiet eerder van 't eerfte als vaa 't laatfte alzo verftaan worden » tea (^chte vaa óti^ omftandigfaeit, alwaar de Koojngia zich werker lyk aan de Ryksverga^ring geaddreHèert heeft. . ladiea 't Uwe Keizerlyke Majefteit behaagde de zaak met zo^a^ Big een oog te befcbouwen 1 HK>gelyk zoude Hy niet meer reden hebbeo de Koningin ce verwyten» dat zv aan '1 Kiurvoriiifyh - Colkgi$ 4n4ètmde Ryhivergackrini een S$Mis - Qu^Ue wrwek$» Hy zoude be- vinden 9 dat 'er niets minder als een coatradi^e gdraen is in den lütibap» die de Koaiagin gedaan heeft met hare Prote&tiea aaad^ Ryksvergaderiog over |e geven» niet teg^nitaande d'aitdrukkingen » die men als &efehuldi^ngen van Nulliteit betyteld » fchoon in de grond akca ftrydig ia dat ged? ap gevonden word.
Waac , gelyk ét Kcmiogin zich ongetwyfek beroept op de Vér* kuzmff - C^fuidiie, om dat dezelve eea Ivef isi die Uwe Keizerly^ ke Majefteit verpligt > heeft zy ook » zonder benadeling van hare Breteafieo» zich fconnen addrêfli^rta aan de Vergadering te Frênk- isr; » vermks ZyH^sM aUe4eJUdea by een gevofidea h^ft» di0
Hz zy
Digitized by
68 NEDERLANDSen GEDENK|BOEK
'744. zy onder 't getal van Hare Mede -Staten rekend. Ten andereii ymuary. bewyft: het voorbeeld der TuJJiben - Regeringen , dat in de Ryks-Ac- ' tens Stukken ontfangen konnen worden , «onder dat zelfs de Sta*
ten vergadert zyn; en de Koningin heeft Haar toevlugt tot het Duit- fche Corps niet genomen , als om 't zelve Hare Belangen aan te "tonen , en geenzints in voornemen , om daar van eenige gunft te verzoeken , of hulpe t'erlangen , noch in de mening, zo als Uwe ICeizerlyke Majefteit wil , dat Zy den Keizer en de Ryksvergadering 'had moeten erkennen.
Indien Uwe Keizerlyke Majefteit blyft geloven , dat een Staat, welke opentlyk declareert , dat zy niet wil erkennen , noch den Keizer noch de Ryksvergadering, niet kan worden aangemerkt als een Lid van dezelve Vergadering, en dat Hy wenfcht zulks door My toegeftemd te zullen worden, zal Ik geerne bekennen , dat men geen werkelyke Stem kan hebben , ten zy men vooronderftelle en toefta een Keizer en een Ryksvergadering. Maar de queftie is op het tegenwoordig geval niet toepaflelyk , vermits zich de Koningin van de Ryksvergadering geabftineert heeft , zedert dat Zy daar van da- delyk is uitgefloten , en dat niet vereifcht word te weten wat daar op is gevolgt , maar 't gene dat tot de Proteftatie gelegenheit heeft
fegeven , en of men de Koningin heeft konnen uitfluiten , voor dat ry tegens de Verkiezing van een Keizer, en tegensde Ryksverga- dering geprotefteert hadt.
Wat het gedrag aangaat , dat de Keurvorft van Mentz gehouden . heeft , Ik heb in Myn voorgaande Miflive aangehaald de Motiven , welke Zyne Keurvorftelyke Hoogheit verpligt hebben , om ter goe- der trouwe en zonder zwarigheit over d^uitdrukkingen in de Pro- teftatie vervat, heen te ftappcn ; Ik heb daar in zelts aangetoond , wat dien Keurvorft gedifpenfeert heeft, van daar over met het Keur- vorftelyk-Collegie comraunicatif te handelen ; en 't geen Ik daar van vooronderfteld heb , beruft op verfcheide dringende redenen.
't Is op geen rapporten van weinig geloof , dat Ik van de parti- culiere Conferentie gefproken heb • die den 16. Mey des voorleden {aars tuflchen de Keurvorftelyke Minifters over de Proteftatie ge- louden is. Schoon Uwe Keizerlyke Majefteit de Validiteit van die Conferentie tegenfpreekt , ter zake dat die gepafleert zoude zyn tuf- fchen particuliere Minifters, die geen Inftrudtien hadden van hunne Hoven , fchyrtt Hy echter de waarheit van de zaak niet geheel in twyfel te trekken, waar omtrent men ligtelykéclairciftementen zou- de konnen bekomen.
Ik laat het publicq oordelen, of die particuliere Conferentien geen ware Conferentien zyn , en of de fiefluiten, die daarin genomen . wor-
Digitized by
OP EUROPISCHE MERCURIUS. 69
vorden, geca rerplichting' bevatten ? Wat wanorders zoude men ,7^4. in 't Ryk niet zien voorvallen, indien een gedeelte, na verloop van January. een jaar, onderftond regens die Befluicen t'opponeren , dat de daar , by geaffifteert hebbende Minifters niet van hunne Hoven de nodi- ge Inftrudlien hadden ?
De gevoelens, die het Mentzifch Hof onder de Regering van den laaften Keurvorft heeft doen bly ken, decideren niets: Ik kan Uwe Keizerlyke Majefteit met valle Wetenfchap verzekeren , dat hetzel- ve Hof ten dien opzichte van den cenen tyd tot den anderen van gedachten verandert is; men dient alleenlyk te weten, of zy de bil- lykheit en onpartydigheit voor een richtfnoer van hare Uitftappen gehouden heeft , dan niet. 't Glimpig voorwendzel van 't gebrek der formaliteiten, dat men aangehaalt heeft, zoude ligtelyk vernie<* tigt konnen worden, indien Ik, in plaats van wydlopiger t'antwoor- den op de twyfeling, waar in Uwe Keizerlyke Majefteit is , nopens d'authorifatie dér Ooftenrykfche AmbaflTadeurs , My ophield met Hem te doen herinneren , dat de Koningin de Proteftatie in ban* den van wylen den Keurvorft van Memz heeft doen komen onder een eigenhandige Miifive 5 en dat het derhalven geen Vrage van
Sroot beiang is , die men doet aangaande d'authorllatie der Mini* cers van de gedachte Koninginne.
• Zo Myn oogmerk was My uit te breiden buiten 't gene , dat Myn gedrag en gevoelens over de Conteftatie betreft , zoude Ik aan Uwe Keizerlyke Majefteit doen zien , dat zodanig een Mogendhcit, die zich niet heeft te wy ten van den Oorioch te hebben begonnen , die in tegendeel alleen tot deszelfs defenik; ageert , en die , alvo« rens de wapenen neder te leggen, een voldoening voor *t voorledene ^ en Tiekerbeit voor bet toekomende eifcbt^ niet befchuldigt kan worden. van den Oorioch te beminnen en van onverzadelyk te zyn ; en Ik zal 'er byvoegen , dat indien de Koningin van Hongaryen zich in hare Pro- Afemon'a geëxcufeert heeft , van de Ryks-Mediatie aan te nemen, zulks niet zonder dringende redenen gefchied is.
Maar Ik vreze , dat al te naukeurig hebbende willen antwoorden op al 't wezendlyke , dat in- de Miifive van Uwe Keizerlyke Ma^
i'efteit gevonden word , fchoon ten dele onder differente uitdruk- üngen herhaald , Ik ook vervallen ben in d'ongelegendheit van te verre uit te weiden ; Derhalven zal Ik befluiten, biddende Uwe Keizerlyke Majefteit My deswegens te willen verfchonen en te ge- loven , dat Ik volftandig ben , Uwer Keizerlyke Majefteit.
Was Getekend: GEORGE. R. Sh James den 7. January 1744.
H 3 Zyne
Digitized by
7» .NS;D<:HLANDSCH GEDENKBOEK
t744 Zyne K^iveiiyke Majefteit is over die KonüigljiB Rtpikq toiudg
J^^^^n- gebeigt en gevoeUyk geraakt geweeft ; dat Hy «rèrolveert is teH
' w^a CmiÜMr Refiript (niet aaö zyne Britfche Majefteit als eeii
Keiztrlyk Daplicq ) aan alle de Ryks - Stefiden te doen afgaan , Waat
in Hy desv^egens zyn misnoegen toneo^ ea zeer nadrukkelykö
Vooritellingen, over die Zaak, doen zal
^t Ffonfcbe tiaf^ dat Keizerlyke volgende , i« mee minder t*oa-» vreden , om dat in die Milllve , oader anderen , geix)oiid wordt : tku de Broceduren van U zelve Hof al te Vakta zjn. Eode daarom syoe Ailercbfifietykfh Mnjefteü geoórdeelt hadde , eene genoegea* me rede te hebbed , den OeHock tegeö ^ytte Bfirfche Majefteit te kennen declareren: Evetiwel en alleen w^s tegen gehouden, doot U fVelzyn van Europa hoger t'achtéii^ daa zyne ^zonderlyke Glorie.
Ëeo vreemde 9 ten minüe voor 't Publicq onbekende SchryYef ^ beeft het ook gekft, eefte Memórk , rakende é^t f^erfiM-pohtf^ ia *t licht ce doen komen , waat van 't begin alchjj luid : w Oe- w lyk het dt getroonte van ^ Hof van PP^enen is , niet alle onder ze* pf dige Volkeren gebruikelyke welievendheic voorby te gaan , die »i gene , dewelke niet blindelings in deszelfl be(^imaedige^ tigenbn^ 9> tige en grondbederfiyke eegmerken intreden ^ met Sdmnd- en Laftet'^ 9> Stbri/ten « Etrfchendery en Sêphi/tifchi vêrir^ügen aan te vêUen ^ 99 <kar by ook alle Rechten der Volkeren , Biflykheit ett Modefa* $, tie uit d'oogen te zetten : Afeo heeft het zelve in de laatft ted M vooifchyti gekome Memorie voor 't Keizerlyke Circulaire -> Refiript 99 nopens de Di£lature &c* , eene nieuwe preuve hier van gege« §9 ven : Al 't geen 6ene in Gal geflipte Pen van onvetnufiige verwoei^ M heit en onbezuifde La/tering iam litfpuwen wat men van wmaairbe^ 0 den en nxrh aelfii tégenfprekeêde üttviH^ngen verdichten kan , en f> wat, de van atk Schaamte en Eer ontbhottt Opftetter aan ónbetame* 99 h/ke^ valfche en Maje/ieits - Schendende Laflertngen, op hét Papier f, heeft konnen kladden , is daar in op eene in ^t A Roomfche* f» Ryk noch nooit gehoorde aart bygiebcaght , om d^onderneniog f> van 't Hof van l^eneu, die tegens olie RykS'-ffeiten, aHe BHiyk^ M heity ja zelfs tegens alle gezond verjiand Jlryd , te vernifTen, 't o Publicq Zand in d^oogen te goojen^ en na de manier van alle onbe* 99 fcbaamde Lafteraars , alsi hem grond en redenen ontbreke , met
99 Schel"
Digitized by
07 EÜROPISCHE MERCÜRIUS. 71
wf ScbMin en Ijlere z!ck teUbOpm &c. : " Men siet uit dat flaaiN 1744-
]e Ugt., dï^t die Aothear «e'ïfe gedaain heeft, het geen hy deti ander y^^^^n-
verwyt ^ en hem daar van *t onrecht befchnldigt. Of nu diergelyken "
Scbrifteo dienen, om den weg tot de verzoening der beide Hoge
in Verichil zynde Huizen te banen , sal men aan 'c PubJicq over-
lait^n , om daar vw c'oordelen.
. Evenwel heeft de Magtftraat van Frankfort , ter Reqoifitie van
éen Keur • Mentsifche Afgezant, die Memorie doen confisqoe-
Ten 9 niet tegenftaan^de zulks aan 'c Keizerlyke Hof wat vreemd
voorgekomen is«
BcZwü^ifcbê KreitZ'&mden, hebben ten opzichte van demeer^
Semelte Werken • door de Franfchen by Humingin aangelegt , e volgende Mifflve aa^ de Rytfövergaderingeo doen overhao- <iigeni beflaande:
't Is aan d'algemecie Vergadering van '/ Buitfibe Rjk genoegzaam bekend, dat de Stenden van Zw^b^n , ieverig omtrent de middelen (m de Rnft vap dQ Kreitz te handhaven , en de-^elve tegea alle Ce- varen te bev^ili^en , van den beginne dezes Oorloof^ m^t den KeWQr ia Qualiteic ate Kearvoirft van Bieren een Traftaat van Neu- traliteit gefloten hebben : Zyne Keizerlyke Majefteitheefc bet zelve Da zyne^omftc tot de Regering niet allen beveftig( , viaar ook na- derhand doop een Conclujum van den Ryksdag * in dato den 17. M$y laatftleden, befloten, dat ieder Staat by de Neutraliteit, die dezel* ve mocht het>ben aai^egaan , ^ou g#handbaaft worden* Alzo de Zwabi/cbe Landen met die van Oofteniryk vermengt ayn, M aevolg- lyk de Kreitz zeer veel daar aan gelegen is, dat deze laatfte , by- sionderlyk Btümka, Fricbtbal^ de fPou4fledm^ de Heerlykheit jRoi^^rg» en alles , wat daar van aftankelyk is , in deze Neutraliteit begrepen waren, ingevolge den Inhoud der vierde Paragraaf tzn dat Traftaat, heeft men goec^evonden zich by de Koninginne van Hongaryen t*ad- drefleren , om toeftemming tot deze Onzydlgheit t'erlangen , ten einde des te beter de Ruft van de Kreitz te verzekeren, en voor te komen dat van d'een of andere 9yde gene Feitelykbeden g^ l^leegc wierden.
Pe Kreitz is tot nu toe door de beide hoge. oturlogende Partyen in hare Neutraliteit gehandbaaft ; en de Krenkingen » welke nu en dan daar in gedaan zyn, hebben ftraks opgehouden, byzonderlyk ten opzichte van de Contributien > die in Èurgtm en andere vooraan getegene Ooftenrykfche Provhïtiffn geëifcht wierdeo 1 to| genoegen
van ^ Ziet 'c laatft vootgaaade Peel^ pag. 25^, & 30&
Digitized by
72 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
Ï744- van 't Hof van ff^enen^ 't welk van zynen kant belooft heeft ecne January. naukeurige Neutraliteit te zullen doen waarnemen. - ' Nadien nu de Koningin van Hongaryen zedert befloten heeft Hare
Oorlochs -Operatien tegen de Kroon Frankryk voort te zetten , en gevolglyk de nodige bewegingen door Hare Troupen heeft doen maken, is zulks oorzaak geworden, dat men op 't Eiland van UMar^ quifaat en op 't Grondgebied van Baden de Werken , die na den In« houd der Traftaten van Rysivyk , Baden en fVenen geflecht waren , vernieuwt heeft , als mede werkelyk aan deze zyde van den Rbyn aan 't oprechten van een Téte du Pont arbeid , en wat meer is , by Ettlingen duizend Quintalen Meel en acht honderd Maten Haver, aan d'Ooftenrykers toebehorende , wechgevoerd heeft, en dat daarefi boven een Commis van d'Ooftenrykfche Levensmiddelen Krygsge* vangen gemaakt en alles naar Landau gebraght is.
De Zwabifcbe Kreitz heeft in alle deze Handelingen geen 't minde deel, en zou ieverig wenfchen , dat deze Zaken niet waren voorge- vallen : Alles wat dezelve dien aangaande doen kan , is , om ha- re Bezwaarniflen dieswegens in te brengen , en aan den Keizer en den Ryksdag , dewelk belang hebben dat deze Kreitz in hareOnzy- digheit werde gehandhaaft , de netelige gevolgen , die daar uit kon- nen ontftaan , voor te ftellen , en daar door aan te tonen de vre- ze, die 'er is, dat het Oorlochs -Toneel in 't Duitfche Ryk zal wor- den overgebraght.
Om deze rede oordeeld de Zwabifcbe Kreitz 't zeer noodzakelyk, dat ten dien opzichte de nodige Vertogen worden gedaan , en dat men krachtdadige maatregelen neme, om de Kreitz niet alleen in ha- re Onzydigheit te verdedigen, maar ook tegen alle Vyandlykheden te beveiligen enz.
Tegens welke Memorie, aangaande de door Frankryk gekrenk- te Neutraliteit , en 't verbroken Vredens - Traftaat , word inge- braght : t» dat de Koningin van Hongaryen die Neutraliteit van f. Haar kant ook gekrenkt had , en Hare Huflfaren 't Frankifche f, Kreitz Magazyn by Neurenberg , Anno 1742 ook geligt had- ' 9, den &c. 't Was die Zwabifche Kreitz niet anders te helpen ,
99 dan wanneer hy zelfs contribueerde , om het tot 't formeren ee- , f9 ner Ryks - Armie te brengen , door dewelke men de beide 99 Partyen kon afhouden van geweldenaryen op 't Grond -Gebied P9 van 't Ryk te plegen &c. "
Zyne Keizerlyke Majefteit', heeft ten verzoeke van den Ko-
. ning
Digitized by
ofEUROPISCHE MERCÜRIÜS. fi
ning van PruiJJen den Erfprins van fFurtemberg ( lö jaren oud ) 1744. meerderjarig verklaart , om den Troon der Regering van zyne J^nuary^ Landen in handen te nemen. Over die Meerderjarig Verklaring — *— — • zyn in 'c Wurtembergfche vek beweginge , zo v^cl by den Her- coch Adminiftrateur , als by de Land - Scenden , die daar tegen ee- nige Vertogen doen zullen: De Land - Scenden zyn voornament* ]yk bezorgt » om d'Evangelis - Lmherfche Religie van 'c Hertoch- dom genoegzaam veilig te (lellen. Voorts , heeft zyne Keizerly- keMajefteit aan 't Landgraaffchap van Heffen -CaffilfcJbe- Huis de Privilegie de non appellando ^ en aan den Koningvan Pruiffen d'Expec^' tantz op 't Hertocbdom ff^unemberg verleend: Doch Hy zal mee het ecrftc aan \ Keizerlykf Ryks - Kamer - Gericht te fFetzlar^ en met hec laatlle aan d'overige Duit/cbe Ryis - Stenden geen aangenskmcdicafkj gedaan hebben , vermits reets aan Pruiffen ook eens de Markgraaf- Jchappen Bareutb en Anfpacb , *t Hertocbdom Mekelenburg en 'r Forflen^ dêtn Ooft ' Vriesland komen konnen , waar door *t zelve zo mach* ' tig en ontzachlyk zoude worden , d^chec aan geheel Dmtjcblani de Wee kon Hellen.
. Zyne Keizcrlyke Majelleit heeft 't Quartier , 't welk door den MarCchalk en Herioch de BeUlfle bewoond geworden was, be- trokken y waar over verrcheide fpeculatien gemaakt zyn. Ook heeft dat Hof een Spaanfche Trooft van looooo goude Piftokn be- komen en zal van 't Franfclie Hof alle Maanden een en een balf Millioen Livres ontfangen.
Nopens de dikraalige verfpreide Geruchten zeder den eerffeQ Paffato, van dat 'er een Bevredings-Plan door *t Franfcbe Hof^zn den Britfcben Minifter aldaar , zoude overgeleverd zyn , heeft de Heer Amebt aan een Minifter te Frankfm gefchreven r Ter^l di$ Bof na de Vrede verlangt , is *t zelve echter in genen dele voor den Ootf* heb beducht , zo als zich zommigen verbeelden : fVj vermuhten noch maar een ExpreJJe van zeker Hof te rug^ om een va/l bejluit te n$mn\ ondertuffcben kan ik UE. verzekeren , dat d'alom verfpreide iydingen^iat de. Koning Myn Meefter aan den Groot • Brittannifcben Minifter a/« Bier een Fredes • Plan bad doen- overhandigen , ten eenemaal vdlfch > en verdigt zyn. * - »
Op den Ryksdag aldaar zal noch veel te doefi zyn over de* Zaak van Kcur-Trier tegens Keur^Keuim en dea Graaf van Nieu^y
I mei
Digitized by
f4 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. tohd onrar de te Nhume4 nieu aai>gelegd< Vliegende Brug y waar ^anuary. j^gen vaD den Keizerlyk Ryks- Hot- Raad een Mandatum fosnak erkend i« geworden , en d'Execuüe aan den Koning van Pruiffin ea Keurvorfl; van de Paltz opgedragen » waar op nii. Keur - Jrier ft^rk anodriogt, zich grond vettende op een Privilegie van Keizer Karü iV* Anno 1354 verkregen , «angaande de PalFagie over dea Mim van Dumierbacb af coc «an AmUrnacb.
De Magiftraat van die Sudc verzocht zynde, om aan d'Opper« Officieren der Keizerlyke Troupen Inquarcieringen te verlenen^ heefc zulks beleefdelyk afgeüagen. Ook hebben verfcheide ande- re Ryksfteden , daar onder^it^n , mede zwarighelc gemaakt oni Keizerlyke Troupen in te nemen ^ om niet genoodzaakt te zyn^^ omtrent andere insgelyks te doen.
Op bevel van den Keurvorft van de Paltz , zullen door d'al- daar vergaderde Land -Stenden niet meer, gelyk wel voor de« zen 9 't yerflag van hunne Onderhandelingen aan de Keurvorfte*' lyke Oecömbitteerde Raden gedaan , maar moeten zulks direft' dQOf: een Stafette aan zyn Keorvorflelyke Doorluchtighek zelfii dbeb , uit vt^iens daam dan 't Antwoord aan de daar toe Gecom- niitt;eerden zal worden toegezonden.
De Gezamentlyke Hertochlyke Huizen van Saxm van d^ErneJiin^ ' föe lf\nit hebben een Proteft tegen de Bezitneming der GuUk en ètrgfihe Hertocbdóm'men en Landen, door den gemelden Keurvorft vai) de P(tltz gedaan.
Op den 22« PaiTüto, zynde geweeft den vierde Zondag vanden* Advent , heeft de Heer Jobm^ Thomas Gaus , eertyds bekent by dêfinatA van Paur >^i^ttari/,.gewezePriefter^ Prediker en Biecht- vader itt de& €>rde» van St.FranGifcus , en omtrent twee jaren gele^' ótaée»i,uÊèerfcb$nGodsdiênfi; omhelll hebbende, inde Stadts-kerk te Z^ met veel gaedkeoring der Toehoorders, die zeer talryk ttar^ft) zyne herroepiogs en Belydenis Predicatie gedaan over Tim. i.xf. 13. 16. Die ik H voren een Gods - Lafleraar was , ende ttfkVervdgorp mie een Firimkkeri maar m^ is barmbertigheit gc/cbied^ demyle ik bet onwetende gedaan hebbe in myne ongehvigbeh , enz. Hy it 1710 te Jlmtt^^boren en reets 3 jaren 10 't H. Land geweeft » w üfta vcmMaeasi, dk ttm taderoiMl VonderDemeo» maar te
Digitized by
OP EU ROPISCHE MERCÜRIUS 7^
tivóTho kf ank werdende , veranderde hy van beflüit , gïhg na ilfr- »!Ifll fH^n en van daar na genetten , daar hy twee jaren ftedikfeï' eh J*"^* Biechtvader van de Dirkfche Roomfch - Cathólykc Gemeente "
gcweeil is.
^ P E verdeeltheden tnflchen ^t Huis' van Tarb en die van ?(?«/«- Pouw fetei*/, CzarröfiiÉ/ en Ra'dti'oil Itt Pöftn, die men meendfc, datce- (Ült wafên, zyn thans hcyigef dan öóit, en itiett is voor detzelver gevolgen Mer beducht. De SeOcentle , uitgerptokeö Aoot *t Oö* pef-CefeChishof van Volén^ nopende de góedefen van Wyleti di^ Herlogifa de Bouillon , heeft die nieuwe gifting voor *t grooifte ge* teèitè veToöY^aakt. Aan den Grave vin Tatlo^ Waywüéé Vaft Satidomir'^ warëfl die goederen Ifi onderpand gegeveri. VoörtJ^rilt^ niéii geldS, die hy hebben moeft , maaf *t Getedits-tiöf dlè gbc- defen deii Vorft vah kadzivil toegè^cttti , en déA Gravfe vkti Tdrh bevolen hebbende , dezelve dén zesden dezer teruimeiii iójhikéü die ttvce Heren zich géV€ed,om derzchrèt pofTeÖte ihrt ^è Wapenéh te bfetwiftèh. \ Hiiis Vaft Ctsrtöriski heeft zteh töH beftóèvè van dêtt Vörtt: van RUdzfOil veïklAart én allet^ byftatid bè- Ibbtt , óm desZelti Rechten t*öhdet'flteürten , eü die handfeltryie heeft weder levendig gemaakt den haat, die *er een geruimen tyd türtcheri dat Huis en dat van Tarlo gewéeft is. Dè \vAyWodt vatt Lublin hééft deii Vorft Ciartoriski, Vkö- Cmcètttt. zé ató dok dei- zeifs Broeder den WaiWödë van Reusland^ iti düef j^eiei/chc, maaf d^eeirvc, die zo zwak Van cezicftt is , dat hy naulyks twee ftap- peh van zich af zien kin, neeft een zóoït Vah Mahifeft of Proteft tegen die Uitdaging mét dén druk doen gémefett taaken. Wat aan* beiafigc de Wayvrode ^an Rfurtani^ hy heeft doen antwoorden, fi dat 10 dra de Graüaf van Tarh zyn verfchU met den Grave vai^ ff Pt/hMtcmkin Krooits-OpperkaSMfliOf , geëffe» ll^cl « hy liea% ,t dé ULotltté b^nbltom üoude^ hea te k^mbn, vM^n^.fH datjhf; ti hem zetf 'sdts gaan iöekaB^. Dt vtdchilleft itiflchen ét Öravoi FtmiatB'd^ki es Tdrh hebben hatafidi oorfpranU daar ük ontieeot| v^rnaKls zé beide de Dochter van é&k Vtftii: hukmirski ^ IV^iwQ*^ de iMh erimasütk Huwdjrfc nrt^hM,^ egi «a veel hfriftefr.^a verdriet sto dm hatifbm.'^ ófe*«or»akttj. ÜhM ieiïHT\jkimii gféorden is. Ook fchryft men van tVarJcbaup dat de Heren vaif
I % den
Digitized by
f
7tf NEDERLANDSen GEDENKBOEK
den Huize van Czartmsti kundfchap bekomen hebbende ^ dat mea hen met Poólfche Militie meende t'overvallen , de Wachten op de verfcheide poften van de Stadt verdubbelt waren , .en de Way- wode van Reusland de nodige voorzorge gebruikie , om zich te- gen verraffing of overrompeling te dekken.
Pruis- Z YNE Majefteit 9 die in alle dele als een Vader over zyi^
SKN. Vo]k willende te werk gaan, heeft in de gepafleerde maand eene fchikking gemaakx voor dit jaar, uit krachte van dewelke aan al- le d*Onderdanen van zyne Majefteit vryheit gegeven word, om hunne BezwaarnüTen en klachten direft aan hem over te zenden ,
Jan dewelken zyne Majefteit 't onderzoek voor zich zelven be-^ oud , om uit/braak te doen na vereifch van zaken. . Zyne Majefteit heeft aan den Werelt- vermaarden Dichter FqI* taire^ tot een Nieuwjaars - gifte gezonden een Goude- Snuf doos, ver- iiert met deszelfs ACbeeldzel, zo als ook 14 Goude Modailhs , doch wel voornaamlyk vind de gemelde Heer Foltaire zich vereerd mee veertien ixMrgaloze fraje Ver Jen van dien Souverein zelf. Voorts^ neeft zynê Majefteit van den Markgraaf te Brandenburg- Bareiab jegens eene Sómme Gelds de confiderabele Leen -Goederen, de- welke dat Huis in Ooflenryk heeft, gecedeert gekregen: Die Goe- deren zyn van KdzQT Ludovicus Bavarus aan den Burggraaf i^fim'il Mn iV!fur^iifr^r£totBeloningzyner dappere Anno 1322 in deBattaille tégens zyn Anti -Keizer, Éertocb Frederik van Ooflenryk, hem be- weze Dienften gefchonken en ter Leen gegeven : 't Hof van fFe^ nen mocht met deze Ceffie niet wel te vreden zyn , eii dezelve als eene gelegenheit van Twiften en Onluften aanmerken.
't Was den 18. dezer, dat de LeenverhefBng wegens de Vor- fiehdommen van Oels en Bemjlad , gelegen in Sihjien , door den Regerenden Hertoch van JVurtemberg , met de volgende plechtig-» heit verricht wierd ; de daar toe van de beide Vorftelyke Huizen Gevolmachtigde Vryheer van Hauwits , Vice • Prefident van de Vorftelyke Oeifche Regering , deed ten dien einde ten elf uuren met een Koets met 6 Paarden , gevolgt van een andere Koets ibet ft Paarden , van *t Paleis des Hertochs van fVurtemberg - S$u§- gard na 't Koniogtyke Slot , en wierd daar in d'eerfte Aacidiam^ ^ . . br*
Digitized by
OF E U R o P I S C H E M E R C U R I U S. 77
hre door den Koninglyke Adiudanc- Generaal en Ovcrftcn van ^'744* Broek onifangen , en na de Gehoorzaal geleid , daar zyne Ko- ^^^'^""^ Tiinglyke Majefteit op den Troon zat , ftaande aan zyne Rech- terhand de Veldmarfchalk Grave van Scbwerin , met een bloten Koninglyke Degen in de hand , en aan de Slinkerhand zyne Ex- cellentie , d'Eerfte Cabinet-Miniftcr , Grave van Podemis. De Gedeputeerde naderde den Koninglyke Throon «et drie Reveren- tien 9 tot aan bet Tapyt , knielde op den Zoom van 't zelve en deed een korte wel gepafte Aanfpraak^ die door den Grave van Podewils beantwoord mtxd. Hier op gewenkt zynde , quam hjr den Throon nader , knielde andermaat , en deed op 't Evangelie' Boek , 't welk door den Grave van Podemis en door den Koning- lyke Staats- en Cabinet- Minifter van Borck gehouden wierd, den fewonen Leenmans-Eed in naam van zyn Principaal Na deze lechtigheic ootfing de Koèing den Degen van den Veldmarfchalk Grave van Scbwerin , reikte hem den Gedeputeerden toe , om aan te raken en den Knop te kuflTen , waar op dezelve zich weder na de vorige plaats begat , en een korte Dankzegging geknielt ver- richte , en met dezelve Reverentien als hy in de Gehoorzaal ge- komen was» na d' Antichambre te rug keerde.
IN de laatfl gepaflêerde Maand is de Voorflag van den Fran- Zwsoiir» fchen Ambafladeur Marquis di Lanmary , nopens 'c vernieuwen van 't Subfidie-Traftaat en een nauwer Verbintenis tnflchen dat* en zyn Hof in een grote Raadsvergadering overwogen , en beilo- ten , aan den AmbdFadenr by provifie tot antwoord te geven 1 n Dzt, by aldien zyn Hof genegen was niet alleen d'Achterftallea ft» van de vorige Subfidien te betalen , maar ook dezelve voor den » tyd van den Jaren te verlengen, men nopens een nieuTradlaat 19 in onderhandeling treden zou« "
Dat Hof heeft van den Grave m« Tejin, Ambafladeur by *tHof van Deenmarken , ontfangen 't antwoord y 't welk de Miniftërs van zyne Deenfche Majefteit den 24. der voorlede maand Decmber aan dien Graaf gegeven hebben ; 't zelve is als volgt :
TX7Y hebben aan den Koning verilag gedaan van de Verklariog^ welke Uwe Excellentie den 17. dezer tot Antwoord op de Pro-
I 3 Memmia
Digitized by
78 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. Memoria van de 9. Oélober laatftleden tér ProtocoUe overgegeveo heeft. fafwary. Zyne Majefteic heetc mee leedwezen de daar in aangehaalde rede- m nen aangemerkt» dat zyne Majelteic de Koning van Zweden zich ver«
beeld verhinderd te weeën om *c oor te lenen aan de voorgeflage middelen nopens 't wechruimen der Voorwerpen van mistrouwen eli tweedracht tuffchen de twee Kronen , zonder 't welke men noch- tans te vergeefs aan de herfteliing van een onderling VertrouweA tuflchen dezelve sou arbeiden, 't Strekt zyne Majefteit tot troeft , dat dezelve van zya kanc niets verzaimd beeft , om de Zaken tot een zo gewichtig en wenfchelyk befluit te brengen , en dezelve vind zich verplicht om van nu af aan de keuze van de middelen en de wyze om daar toe te geraken , aan zyne Zweedfche Majelleit over te geven. Na d'openbare blyken , welke zyne Majefteit van deszelFs onge- veinsde Zorg gegeven heeft, om met Znveden een goede Vriendfchab t*onderhouden , kün men aaü deszelfs oprechte Inteötten ten diea opzichte niet twyflTden , ën by aldicik zyne Zweedfbbe Majefteit da Grondregelen en Gevoelens geliefde iw herdenken » watr na kyq^ Deenfche Majefteit zich beeft gedragen , toen laacftelyk de Ruft in 'c Noorden geftoord was, zal dezelve konnen oordelen in hoe verre cie Koning afkerig is om de Ruft in 'c zelve op nieus te ftoren.
Men heeft aan Uwe Excellentie dikwyls verklaard, dat tytie Ma-| jèfteit zich om gene aiidère rede als tot zyn eige veiligheit ^n verde-* diging gewapend heeft ; bezelve is ten eeiiettiaal ^reéd iykk rtdi t'ontwapenen , zo dra Uwe Excellentie zal konnen verklaren » dat Zweden nooit gelegenheit 2al by de hand vatten, om dë Rbft iii 't Noorden, nopens de Verfchillen tuflchea zyne Majefteit en 't Her-» tochlyk Huis Holflein , te ftoren.
Men verzekerd dat (|e Graaf van Teffin op deze Vetklaring dut heeft geantwoord : Z^meden td zicb hooit im futdele vm de BtiiTykhei^ bemoejen met de i^erfcbiUm, mrike in Europa zuHen konnen lonfftAin^ ondertaffchen zal ik bief vn aan myn Hrf verflag dóen &c.
De Koning heeft aan de Stadt Helfingfors irt Fiiila\id Verlof ver* leent, om daar jaarlyks twee Jaatnhirkteh te houtlen, te Wetea den 24. Jdnuary en 29. Stptember.
Den 2. dezer wierd de Meklenburgfche liof-Rittd RMgfta^ ^ d'ie reets /^nno 1741 daat eeiis in Arfcft gehottien eti véiVo^nS buiten 't Ryk gebafttteti wierd , miar op cfcn laadde Rjrksdag we* derom vryheit van aldaar te komen verkregen hadt op nieu gear- tefteert , en den ^'. eeiïe Comtaiflie , om zyne Sèhrifteh viU- (Jerzoekert, aangèïfclc.
• - Ver*
Digitized by
OF EURO PIS CHE MERCURIUS. 79
^ Vtjrmits men ia d« Ryk verfcheidenlyk ondervonden heeft , 174^.
dat jonge Manfchap zich zelfs aan banden of voeten verminken , January.
em dus van den Krygsdienft bevryd te blyven ; zo is daar tegen — : — te Stokhohn den 14. PafTato eene fcherpe Koninglyke Ordonnantie gcpubliceert , by dewelke ftrenge ftrafFen aan Eer en Lyf op een ^iergelyken boosaardig en fchandelyk bedryf gelteld worden.
DEN II. Paflato 's morgens ten 11 uuren, vertrokken de Deen- Kroon -Prins en Kroon -Prinfes van Friedricksburg en deden te Cop* mausn. f^bttge , eene zeer prachtige Intrede in de volgende Ordre :
I. Een Efqnadron Guardes te Paard, geleid door den Major en d'an* dere Officiers en met de Trompetters.
ft. De Kamerheren , Commandeurs en Kapifeins van de Vloot , de Joflide* Raden en andere Heren van 'c Hof, alle te Paard , tweq én twee, geleid door den Heer van der Lube, eerften Kamerheer « gaande 2 of meer Lakeien voor elk van hen henen.
3* De Ridders van den Orden van den Darmebroek ; de Vice« Ad^ miraal van de Vloot ; de Generaals der Troupen ; de Geheime- Con« fisrentie- Raden; de Lienténants- Generaals ; de werkelyke Gehei-» me «Raden; de Heer Watttr Tifteyf Eztraordinaris Envojé des Ko* nings van Groot 'Brittanmmi de Ridders van den Orden van den Olh Jimf , in Koetzen met 6 Paarden , hebbende elk zyne Domeftiquen voor zich hene gaan. De Koetzen wierden geleid door een Stal*< meefter van den Koning en gevolgt van een anderen, om alle wau^ order te vermyden.
•4. De Heer Beek, Hof-Cónrier ; de Keteltrommelflager van 't Hof • en de Hoftrompetters > alle te Paard , drie en drie.
5. d'Berfte Piquenr IVendorff , met twaalf Handpaarden van zyne Koninglyke Majefteit» elk geleid door een Stalknecht te Paard. • 6. De Heer Feddefen , Gonvernenr der Pagies , gevolgt van 18 Edelknapen te Paard, drie en drie.
7. Tien Koetzen van den Koning met 6 Paarden , rydende een Stalmeeiter voor dezelve hene. In de twee laatlte zaten d'Opper-* Hofmeeftrefle van de Kroonprinfes, d^Opper-Hofmeeftrelfe van de Prinfes Louifa en de Hofdames en Staatjoffers.
8. De Graven, Leenmannen zynde van de Kroon , de Kamerhe* ren , d'Admiraals , de Generaal» Majors , de Vicc- Admiraals , de werkelyke Conferentie - Raden > de Brindiers » de Schouts -* by* Macht ; 4e Barons en de Staats -Raden alle te Paard, twee en twee » hebbende elk zyne Domeftiquen te Paard by zich, -
9. Ach-
Digitized by
gö NEDERLANDSen GEDENKBOEK
t*r44. 9. Achtien Lakeien van den Koning , drie en drie, geleid door
Januiry, een Stalmceftcr»
— 10. De Heer de ;futt, Opper- Hof meefter van den Kroon- Prins,
rydende aan zyne Rechterhand de Heer van Molcb, Hofmarfchalk van zyne Koninglyke Hoogheit en aan zyne Sliokerhand de lieer van Qufl/en, twede Hofmeeiter, verzelt van hunne Domeiliqaen.
11. De Kroon- Prins te Paard, gaande aan zyne Rechterhand 6 Trawanten en ook zo veel aan zyne Slinkerhand, met hanePartoi- fannen in de hand > en in hun Plechtgewaad en geleid door een Offi« cier van dat Corps.
12. De Prinres Louifa van Engeland, Kroon -Prinfes van Deenmar-^ km, in een prachtige Koets met 8 Paarden , zittende de Prinfes Lottï- fa van Deenmaken naait Haar, rydende de 4 oudfle Kamerheren aaa beide de zyden van de Koets*
13. Drie Efquadrons van 't Regiment Guardes te Paard met hunne Officiers , Paukers en Trompetters floten den trein , aan 'c Hoofd hebbende den Prins van IVuftemberg, Generaal «Major, en Lieute^ nant- Collonel van dat Regiment. Dit gantfche gevolg , 't welk on- gemeen prachtig en heerlyk was , paiTeerde door verfcheide Praal- Dogen na 't Kalteel , en daar gearriveert zynde , wierd al 't Cinoa van de Stads* wallen losgebrand , uit het welk , gedurende den Marfch , alle quartier uuren Salvo's gefchoten waren , terwyl mee lUe de Klokken geluid wierd.
Voor de Poort beneden de grote Trap van 't Palcis wierd Ha- re Koninglyke Hoogheit ontfangen door 't gehele Hof, leidende de Prins Hare Koninglyke Hoogheit na 't Apartement van de Koninginne» Hier omtrent een uur vertoeft hebbende, nam de Prins de Prinfes weder by de hand, die toen een Kroon op 't Hoofd had, en braghc Haar na 's Koning Antichambre, die tot de Celebratie van 't Huw- Jyk behoorlyk was gereed gemaakt. De Prins en Prinfes wierden gevolgt door hunne Majefteiten , en Deenfcbe Prinfelfen en Hove«. hngen. De Plechtigheit van den Trou wierd verricht in de tegen- woordigheit van 't Hof, Staatminifters en Uitheemfche Gezanten» die aan beide de zyden van *t Vertrek gefchaart fkonden. De Plech- tigheit beftond in Muficq, als mede eene korte Vermaninge, uitge- fproken door den Hofprediker Blorm % 't zamenvoegen der handea en den Zegen. Na die Plechtigheit , rezen hunne Majeileiten op • en omhelsden op de tederfte wyze eeril de Bruid en toen den Brui- degom. Wanneer zy na 't Appartement van de Koninginoe keer- den , gaf de Koning de hatid aan de PrinfelTe Bruid en de Koningin wierd geleid door den Kroon -Prins. In die zelve order begaf men zich na de Ridderzaal ter Tafel, die zeer fraai geiUumioecrc was a
en
Digitized by
OF EUROPISC^E MERCURIUS. $%
«n daai' zeventig of tachtig Perfooen van beide Sexm zeer prachtig 1744*
aan een gefigureerde Tafel onthaalt wierden. Twee Silvere Medail« Shnuary.
les , by die celegenheit geflagen , lagen onder elks bord. Op de »
grootfte ilond aan d'eene zyde verbeeld de Wapens van Demfwarfcen
en Groot' Brit fatmien, geëcarteleert of geqoartlerc door dat van £b-
ftover y en op 't Revers negen Scbilden, waar in geg[raveert £tond de
Namen van de Prinfen en Prinfeflen der twee Koninglyke Huizen »
nee der zelver Ouderdom. De twede vertoonde op d'eene zyde
?$ Barft' Stuk van den Kroon -Prins, en op d'andere dat van de Prin« ,
fefle zyne Gemalinne. De Priniês, noch fteeds met de Kroon op
't Hoofd t had de plaats van Eere aan Tafel , en na de Maaltyd bragh-
cen de Koning en de Koningin , verzelt van de Konin^ke Familie
en Kamerheren, dit Doorluchtig Paar na 't Paleis van Cbartottenburg
daar ze refideren zullen , als ze in de Stadt zyn. De Koning gaf '9
inorgens van 'd'Intrede zyn genoegen op een zonderlinge wyze tQ
kennen , door het Teken van den Orden van den Ofypbans op te
4ragen aan zyne Excellentie den Baron van Sotentbal. Dit is de
hoogfte Waardigheit , waar toe een Onderdaan daar komen kan ;
maar om zulks t'aanmerkelyker te doen zyn , en geen rede van
twyfel over te laten wegens de wezen tlyke rede daar van , zo maak*
te zyne Majefteic dien dag gene andere Promotie.
't W AS den 10. December laatftleden » dat de Keizerin aan haar Rut- werkelyken Geheimen -Raad en Extraordinaris Ambafladeur en 1*^^ Minifter - Plenipotentiaris , den Graaf van Gelofkin , zo als ook aan hare andere Ambafladeurs en Minifter^ aan de BoiteRlandfche Hoven, over de Zaak van den Marquis di Sotia, 'c volgende ke- fcript afgevaardigt heeft :
Door Gods genade, Wy ELISABETH deEerfte, Keize* lin^ en AlleennéerfcfaeréiTe van gantfch Rusland, enz. enz.
Hoog" en W^el-Geböre, OntB Heve Getrouwe %
QY zyt op zyn tyd onderrecht geweeft , op wat wyze Wy ver-* pligt zyn geweeft, onze rechtmatige klachten in te brengen by de lioningin van Hongaryen , tegen den Marquis diBotta\ en 'wel voornaamlyk door Ons Relbript vanden 30. OSober^ afgevaardigt 4ian onzen Geheimen -Raad Lamzinskys die zich aan 't Wener -Hof bevind. Alhoewel Wy ceroeent hadden , dat na zulke Vertogen êli .Verklaringen « hopende me zaak » van Oi^ze kant gedaan mét alle i
omilandige en onwraakbarè bewyzen^aaün't W^aer'-^^of generhan- /
Digitized by
K9 NÉÓÉRLANDSCS GEDEï^KBOEK
8e rede bvwbleef , om de gelooflbaarbek der overttrigende t>nbe^ twiftbare bewyzen tegen den geraeWen Marq^i» di Botta in twyfel te trekken^ en du« uit te fteUen eene vaWoemnge, die men Ons fchcl- éig is , aa hcbbeti Wy nochtans met veel verwondering gezien uft cfen circoteftr Reltrtpt, door de Koningin na nlle hare MinUlerB axatt fle vreeïBde Hoven ge«ondeo , ^t weft «Ift in de gedrukte Nieos*
S opteren ingehircbt geweeft is , dat het Wener - Hof die zaak noclir :eers op dieozelven voet als vonen behandelt , zonder de miiifte adhtJng te heWben voor alte Onze rechtmatige Vertogen, Verma- ningen en andefre Redenen , die «eer wei oplettenheit verdienen ^ en ^e daar en boven s&onder de bewysen tegen den MarqBis di Bo^ fa af te wad*ten , die Zy zelf verzocht had, hem t'eeneraaal blyft rechtvaardigen , en aan Ons de Schuld geeft, als of men den gemel-^ den Marqois di Botta onrecht gedaan had , ftryc^ tegen *$ Rtd^^ der V^tkeren , en derhalven vinden Wy Ons tegen Onzen Wille ver» plicht , een titrede Refcripc af te vaardigen aan Onzen Geheimea-' Raad Lantzinskj te Wenen ^ nopende 't onrecht , dat men Ons doed» en waar van wy bevolen hebben , ü een Affchrift mede te dden y ten «inde daar van beboorlyk gebruik te maken , zo wel als vn ^t horige Wefcript van dienselven inhoud , van den 30. OM)er, tttk einde aan de Werek te doen zien d'onrechtvaardlge behandeMfi^ van 't Wener -Hof. Voor *t overige zyn Wy ü met Onze Keizer- lyke Gohade genegen. Gefiven te St. PETsna^irRG den 29.^0» H;eTribêr 1743. Hp order wm Hare Ksiz^lyke Maj^eit. De Graaf AteeeO^ S^fioobrf umin , Cbarhs Brewm^
In k Refcript , geaDonden aan den gemelde Heer Lantzinsiy , vtft ^c welk in 'c bovengemelde gewach gemaakt is, verklaart Hare Keizerlyke Majefteit onder anderen :
Dat/«fi Haren Minifter by de Koaingio van Hongaryen algevaar- digt en aan den Refident van die Prinfes te Petersburg ter hand ge- ftelt zynde alle de Sraktieh en bee&di^de Verklaringen nopende de zaaK van den Marquis di Botta , en in^t algemeen al 't geen tot ee* nig bet^s ftrcfkken konde, dezelve verwacht had , dat het Wenei^- ïlof n4ët bndë/nomen zoude hebben , hem te reditvaardigen, dan ^vorens dcTerzochre Bewyzen ontfimgen te hebben , by aldien in*- -derdaad diergelyk gedrach verTchoont of gerechtvaardiw kond^ worden i dat nochtans een Rrfcript van de Koninginne, nondende aüD H^ Mltiifters aan de 1>nltentandfdie fioven^ wasin^ licht jgékomën, t welk enkel ^h alleeö ftrekte , om dien Marqois te ver- oatrctnüdigen én de lyefcbtaldigingea tegen }xëm ingebra^> te doeü
ver-
Digitized by
OÉ EUaOPlSCHE ME^CURIÜS^ S)
verraaien , ooder voorwraé«el ^d^^mm M» ii van ze$r ^oedm^ napm 1744^ 4WI 't fFtficr* .H^, ZQ verre da( i»€Q de av&fte ^hdog aiet heeft JfaA»^ voor de voldoemoge, die Uatre Keizeplyke Majeftek komt c^eiflchea» Trrrri «o dat meo sich enkel eii alleen beaich koad, met den goeden naam vaa den Marqnis S Botta ie bewaren » op een^ wyze> dat al 't ^ei^ ftrydig daar tegen h» gedoopt word met den naam vaa fibendtng vat^ ^ ÈtcbÊ dtr Vcikmn ; d^k Hare Ketaerlyke Majeübdt oia geen aoid^ro f cée op cea behoorlyfce vol4oeiiiiige aandoüs^ • dan 019 dat ae d'oon wraakbaarfte en ojibetwIftbAarfte Mykeo heefit yan '1 gea^ ter aakc^ va» éoft MUrqois di f oifa bygebrfgbt is,. a^aK> l>et eeae ^ak %yn aoi^ de, in genen dtele met Hare Waardigheid over een komende, byaJh dien de^ivc q^iam t'eiflGbeo , d^t een onfchuldige aan Ha«ar wierd OMeoffiert » en dat ze de gontiam^tle van harp Vriendrchap met 't Wener -f Hof daar van deed aÜMOge^; d^c zederbalvea van dat Qof Biets komt t'eUfcben» dAD 4air ae rocht toe beeft; dat ze 't zelve bg ttieo yc3m\aandr met eruft ^ &edacbieii te^ laten gaaQ avei; de m^to^ van die zaak, en gade te flaan, hoe zeer Hare Kei^erlyke Majefieit nde bifeeft , mtt 't ged;^ ag ¥Mi ^» Mwq^ia dfr Bom beliedigt te zyxL\ ca etedi^yJ^ <Ul v boopt t d«> de K/mmwp van Hongf^rgm a^t^ Ha%i tevritligeA «ai eeoe. voüdoe^i^gQ , 90. aJi^ zy rede heeft, met rech^t t^etflchea, teo eioée QïeC'tPSen Haren 2» verplicht te zyn, om uf te ziea van de gevoelens van Vriendfchap en goede verlUndhoii* Ange , Tan develke d^celve Mm 't Wfqer-Hol blyken gpa^vei^ keert , enz.
Van wat gevodeo 't Wener- Hof des aangaande ia t %ie oade( de naaft voorgaande Titel van Dui$fibkmif pag. 43.
Te Pitersèurg 19 de vozende ÜJtafti of Ordctonantie > yi|n d^ voortaan gene chinefehe Waren oit andere Landen van MÊif^ ia dat Land zulten mogea ingevoerd worden , gepnbliceeipt gewoD^ dea i luidende :
4aiÊialiüm.0tn.i^fykHv)eti^:
. I^ldjen voor i^iw^ a^o/^el to ^tt^veayan KpizerPi^w dffuCh':^ $m , Hooeloffelyke Memorie , als óök na de^elfs Qverlydei^, alter- IqI Cbioeiche \Y^u?eaq^t Bmlati^ na v^^emde ^hutzea terVerkopin* WÊ gezQn4f Q .9{¥R I ep j:\zxq iLüzttl^}^ Itffijefteits Qnderd^aea «ie
Kft Plaac-
Digitized by
«4 NEDERLANbSCH GEDENKBOEK
1744^ Plaatzen van Europa tot grote fchade en nadeel van den Koophanv January. del tuflcben de Rüffen en Chineeen, derzelver Naburen » na St. Pe^ ■■ i ' tèrsburg gebraght worden , als waar door by verloop van tyd de ge-* melde Handel geheel in verval kan raken: Zo is U, dat de diFigeren*« -de Senaat, op bevel van Hare Keizerlyke Majefteit mits dezen or- donneert, door gedrukte Ukafen in 't gehele RoiDfche Ryk bekend te maken, dat van 't aanftaande Jaar i744af , niemant, nochte vanf de Rüffifehe Onderdanen, nochte van de Boitenianders, onder wat voorwendzel't ook ^ezen mag , zich zal onderftaan, alt andere Hyfceh van- £t*r(^a tè Land of tè Water na de Zee- en Grens-Ste«' den van Rusland eenige Chinerche en diergelyke Indiaanfchc Waren in te voeren , als namentlyk , Chinerche - Zyde - Stoffm , allerlei Damaften, Bordela , gladde , gebloemde en geftreepte RoU- Taf- ten , Zyde Sloyers , en andere Chinefche Zyde Waren f van wat naam zy ook mogen wezen , Insgelyks Trilje, Rhabarber, Stem- Anis , ^el en rood Kopere Vaten van CUnefchen arbeid , en Chi-« ieefch Zegel -Lak.
Indien dan iemant na de Pnblicatie van deze Hare Keizerlyke Ma- jefteits ükafe zodanige Chinefche en Indiaanfche Waren , gerekend van 't begin des Jaars 1744 af, te Water of te Land in Rusland wil invoeren , znllen dezelve zonder verder onderzoek en nitvlucht ter- ftond geconfisqueert woVden, en daar en boven d'Eigenaars volgens den Inhoud der I7ta/m ftrafbaar zyn:Maar als iemant zodanige Goe- deren bereids in 't Land gebraght, maar noch niet in den Toll aan^^ gegeven mocht hebben , zullen dezelve zonder tyd- verzuim binnen een week aa de gedachte bekendmaking dezer Ukafe by den Toll aangebraght, eo vervolgens Tol-vry uit Rusland te rug^gezonden wprden: Daar en tegen als iemant omtrent de voornoemde Termyn ^al dalatig wezen, en èaderhand didswegens zal worden beCëboIdlgc tn overtuigt', zal : deze niet alleen zyne Waren quy( raken , maaf ook na ff^hafen geftraft worden » waar tegen d'Aangéver een Belo-; ning zal te wachten hebben.
Derhalven word aan d'Inwoonders van die Provifitie, aandéwer- kC' men hart Privilegiën gelaten heeft, als.j87«in-ijeu/j'^f\, tyfianii^ Eftbtandf ^n '-« nieu geconquefteert gedeelte van Ftntand bévelela, op^ 't naukeurigfte zorg te^-drsigeti, darvan <ie bovMgemelde Waren Dists het geringfte , 't zy doar hen z/sjfs of hun toedoen , onder ,ee- nigériei Voorweiidzel ter Huikóf iii 't openbaar verder in 'tRnfll- fche Ryk werde ingevoerd.
; Indien oiuJertuircnen voor de Publicatie van deze ükafi diergelyke Chinefche Waren van vreemde Plaatzen na een Rufliurhe Stadt of SiavefiL te Lsmd of te Water ipgebra^bt, mocbten zyn , en d'Eige^ "" , ''"'-^ ' •'-••' ' - " •-'• ► - V a- - ' • V •• . s ^aari
Digitized by
OP EUKOPISCHE MERCURIUS. 85
jiaars van die Waren met geloofwaardige Bewyzen konden aantonen 1744. dat dezelve op de Roffirche Grenzen aangekomen waren eer zy zulks Janu^ry^ aan huime Conrefpondenten hadden konnen contramanderen > zullen ' «— — ^ die Waren na gedane aangeving weder Tol-vry over de Grenzen tt rug gezonden worden.
L, S. Gedrukt te Si. Petersburg by den Senaat don 16. December 1743.
Den a8« is d^Uitwifleling der Ratificatie van d'Acceflie der Kei- zerinne toe het Preliminaire -Tra£laac vsaiBreslau den 1 1. ^uly 1742 en 't Dcfinitif- Tradlaat van Berlyn den 28. July * in 't zelfde Jaar te Berhn gefloten en getekend, tuflchen de Minifters van Ha« ie Rnfch- Neizeriyke Majefteit en den Baron van Mardefeld, Ex- traordinaris Envojé des Konings van PruiJJenhj dat Hof^ ge*. ichied^ luidende de voornoemde A£le van Acceme als volgt:
yErmits doord^onvermoeide zorgen van zyne Majefteit den Koning van Grooi-Bri^tenm^fiby 't Preliminaire- Traftaat, den 11. Jung 174a N. Styl te Brestau gefloten en getekend , en vervolgens door 't Definitif Vredes-Traaaat , den 28. Juty van 't zelfde Jaar 174a. té Berlyn getekend , de Vrede tuflchen Hare Majefteit de Koningin yan Hongaryen en Bobemen en zyne Majefteit den Koning van Pruiffcn gelukkig herftelt is, en alzo zyne Groot -Brittannifche Majefteit mQ% onderlinge goedkeuring van de twee hoge contradlerende Partyen Hare Majefteit de Keizerin van geheel Rusland zo in 't een als in 'c andere van dieTraöateh met name heeft gelieven te begrypen, zo wegens de hoogachting» dewelke die Partyen voor Hare Majefteits Vnendfchaj) hebben,. al» uit een' onrecht verlangen , om de bapden van Eendracht en Verbintenis , 'die reets zo gelukkiglyk tuflchen Hunne voornoemde Majefteiten en Hare Keizerlyke Majefteit van al- le Ruffen beftaan , noch fterker te maken, heeft zyne Majefteit de Koning van Groot ^Bristanmm gezamentlyk met Hare Majefteit de Koningin van Hongaryen en Boomm en zyne Majefteit den Ki)ning van PruWen , ten einde de voornoemde goede Eendracht , Harmo- nie en Vriendfchap tuflchen Hun alle meer en meer te beveftigen , geoordeeld , dat het voor *t algemene - Beft van geheel Europa, als mede tot handhaving en bevordering van hunne belangen in ^t byr londer, raadzaam zon wezen , Hare Majefteit de Keizerin van allé Rujpm te verzoeken , ominformaby 't voornoemde Definitif -Trac-
•• • - ^Qo<y
''^th^ 'Ntê, C«^, Tab dei) )are'j743 , IL Dul , 'fag. xjé & 239>
Digitized by
85 NËDEHLANDSCH GEDENKBOEK
1744. taat van Vrede , den 28. ^ufy 174a te Berfyn gefloten 6n gé€eke6d, ymuary, te wUIen treden. >
■ Derhalven heeft Hare Keizerlyke Majettek van geheel RuitanS,
ten einde een 20 beitaaam oogmerk en e^neao vriendelyke ftoéigin^ van de voornoemde ^Mogendheden ce beantwoorden, en aan dezelve wederzydfche blyken te getvep van Hare hoge achting en genegen- heit f als mede van Hare begeerte , om met deze drie Mogendbe- den eene naukeurige Vereeriiging en Vriendrchap t'onderhoaden , mee alle de vereiichte omftandigbeden en op 't kr^^chtigfte wiUen accederen tot het voornoemde Vredes-ïraéèa^c, in zq verre 4^ze AccelBe kan dienen tot bererking van 't gemelde oogmerk , nameoiy lyk > om de goede Ee&dracht , Harmonie ea Vriendfebap met do voorfchreve relpeftivQ Hov« t^ bev^igw QO.te verftwfeeo i &^ dan zync Ma]eftei(4e Koning v^n Gnwa-Mri^anH^ ,, 90 ^eU^^^i^ ne Majclleiten de Kpningift van Hoa^yen, en Robmisn^t en de KopAog van Pruijpen van dei^ apclqren k^at op dezelfd^ wy?e VQrHUrep,, d^ «y deze Acceffte van Hare Keizeriyke Majefteit van geheel Ruituna aannemen ala van Hunne Vriendinne ei\ onderlinge Geallieerde, ge^r }yk zy zulks fbrmelyk door deze AStc óoen, die m den tyd van Z96 weken of noch eerder, ah 't kan gefchieden j^ van all(? a^ vier ref- peftfve Mogendheden goec(gekenrd , en mee de Ratificatien 4^ van tuffchen d*ondergetekende Minifters te St. Pettrsburg uitgewif- felt zal worden.
Uit hoofde van 't welke Wy ondergetekende Minifters van Groof- Bfittarmien en van Hare Msyefteit de Keizerin van geheel Rusland, uit krachte van Onze refpeélive Volmachten , de tegenwoordig ge Afte van AcceiBe getekend , en met Onze Wapenen gecache* teert hebben.
A3um te St. Petersburg den terften Nwember O. Styl 1743.
Was Getekend,
(L. 8.) Jlexei Graaf va» B^pucbefKumit^ (L. S.) Cfrit iVich. (L. S.) Cart Breven^.
De Keizerin heeft op de herhaalde Vercog^ van di^ jSweefi- fche Kroon nopens een Subfi4ie , iagev^ i^zrivc geaopdzMkt wierd meeden l^oimg wjx Dee^Hsnarkên t'ooslQgen^ mq do^eieelp de Kroon vier- honderd -duizsniRimbels (jaarlyu te leyerqpi ui^vier
Digitized by
o^EUROPlSCHE MERCURIUS. 97
^rofnen « te i^eceo in de Maatidèfi Febfuary » iU^ , Juiy en OSk^ i744- far^erftkomende) toegefttan. Jw»^
Venohs de Koning van Pökn voor eenigen tyd aan den Groot* '*'~"~ 901ÏI vftD Ruslnd de Ridder > Orde van den H^itten Arend heefc toegezonden , heeft de Keizerin beOotcn, om den Kroon -en Kear^* Prins van Sax$n met die van 5^ Andreas te vereeren , en derhalven dm Hoer Pamn, Ëdehnan vm Hare Keizerlyke Ma}eftetts - Ka- teer» benoemd, om 't Ridder -Tefcen van de gemelde Orde aan
dien Prins over te brengen.
Op den (5. der gemelde Maand December , is de Marquis de Ia
Cbetarik ^ Ambauadeur des Konings van Prankryk te Petersburg
S^avciveert , en heeft kort na zyn aankomfl: d'Ëer gehadt , aan de teizerlnne f boewei niet anders als een Particulier, geprefenceerc 4M van deaelve minzaam onc&ngen te worden. Zyne Conferea^ tien<x)ntinoeren dagelyks^ en zyndikwyls zeer langdurig: Dien Ikfimfter poogt zo wel zyn Perfoon , als ook zyne CommiP üen £(p allerlei wys aangenaam te maken , doende aan de Voor- name Ktiffilche Famillen Prefencen van Franfche Wyaen en Con* &urett « en traflerende dezelve dikwyls zeer ms^nificq.
Wanneer dé Heer d^AlUm^ Mmitier van l^mkryk den Brief van 77jn Rappel aan de Minifters van dat Hof overhandigde , en ia dien BriCT de Titel van Keizerime met bevonden wierd, • is de- zelve aan dien Minifter te rug gegeven^ en te£Fens verklaard : Dat Jiane Keès&erhj^e Majefieitj nochte 't tferzochte Geioar van af/cMd aan hmn in dk Qualiteit , nocbte 't gewwe Pr^fent zoude kormen verlenen ; jnaar dat, by aWen bet bem bebaagde, by als een particulier van Hare Keizerlyke Majefteit affcbeid zoude konnen nemen.
NA dat men eenigen tyd te Conftantinopoten in eene gehele on- Tor- wetendheit was geweeft , rakende 't gènc in Afien pafleerde^ de- ^**^ -de zulks denken dat de :zaken niec ftoiiden ate behoorde ; en 20 wanneer men ^r al eenige particoliere Nouvelles van daar ont- JEng » wierden die gedachten te meer verllerkt ^ om dat zy 't on- •zewre voor *c ware berichten. £indelyk is 'er een ExpreiTe van -^n fticcha van MeuJJil ** 9n dan Hof gearriveert , met de tyu
ding
* Waar zofts op gegrond ia j sie in de laatftvoorgaande Maand » Pag. 312.
^^MOUSSUTL) gclegca aan dea WeftelykenX>cvcr van de TtgrU, tè-
Digitized by
88 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744.' dmg dat d'Armée van Schacb Nadir van voor die Plaats beeft moe^
J^nuar-j, jgjj afwyken , 't welk door 't volgende Relaas , ^c geen de üw-
~~~ Effendi ( Secretaris van Staat ) aan d'aldaar Buitenlandfche Mi-
niilers , door den eerften Dragoman (of Tolk) der Portc, heeft
ter hand doen flellen j luidende :
^Adien ik My geheel verzekerd houde van 't genoegen en de vreug- de > met dewelke men vernemen zal de Wraak , die genomen is van de fnode Voornemens, Pogingen en Aanflagen , door den heerfch- ^chtigen Scbacb Nadir in 't werk geftelt , heb Ik d'eer, in gevol- ge d'ordres van den Reis -Effendi Uw E. mede te delen den Inhoud van den Brief, die door Ab-Dizi^lil-Oglou Hujpm Pacba, Gouverneur van Mouffout, aan de Hoge Porte gefchreven is, en waar in hy onder anderen zegt : 9, Den 25. van de Maand Redgel (dat is den 14. Septem- 9f ber 1743 ) quam Scbacb Nadir met een talryk Leger na deze kant ff afzakken , en dicht by de Stadt camperen by een Dorp , genaamd ,9 de Propheet Jonas, van waar Hy , na eenige dagen zich aldaar onthoo- 9s den te hebben , de Stadt zelf quam recognofceren en zyne Trou- 9, pen herwaarts deed naderen , die terftond een begin gemaakt heb- f, ben met het aanleggen van Batteryen en 't openen van de Traiï- 99 chéen , om *t Beleg van de Stadt t'ótfdernemeiï : Den 4. van de 99 Maand Scbaban (zynde den 23. September) begon Hy met de a^a- ,9 re Artillery op twaalf verfcheide plaatzen de Stadt te befchietea; M Vier dagen daar na deed hy dag en nacht zo vele Bombea in de«
99 zel-
gen over de Plaats , daar men geloofc dat Ninivé geftaan heefc , op ses- eft- dercig graden en eenige minuten Noorder breecte» De Muren dezer Stade zien 'er van buiten zeer wel uit , zynde van hardfteen gebouwc en drie mylen in den omtrek. Daar is aan de Tigris een klein Cafleel, waar in de BalTa zyn ver- blyf houd , maar de huizen , die 'er in Haan ,* zyn vry flecht , en verfcheide leggen vervallen, 't Is eehter'een Plaats van groten Koophandel , .alzo ze aan den weg det Karavanen van Aleppo na Perjlen legt , en met Bagdad en de Golf van Ferfien door den Tigris gemeenfchap heeft. 'tWord voornaamlyk door Grieken t Chrtfonen, Armeniërs, Neftoriëris en Maroniten bewoont. , maar die van de Reuring zyn Mahometanen. De Bezetting beAaat gemeenlyk uit drie of vier- duizend Ruiters en Voetknechtep. Daar is een grote Koophandel in GaU noten , alzo deze Vruchten der omgelegen Landen zyn. Op deze Plaats lege «en Schipbrug over de Rivier , waar doorx^y met Jffyrien of Kurdiflan gemeen- fchap houd. Voorheen is deze Plaats door Salaiin in 't jyar 578 beleger^ gq- weeft , maar hy was genoodzaakt de Belegering op te breken : De MogoU na- men dezelve. in 't jaar 659, eii Tamerkm in 't jaar 679 in : De laa(fte ma^cc daar een deerlyke ravagie^en ruïneerde de Plaac$ t'eenemaal.
Digitized by
örtEUROPISCHiE atEB:CU» TÜS. &§
9t zelve weipen » dat de Belêigerdea de groMfte moeite hadden öm X744.
99 zich te beveiligeo tegeo de Hukken eo l>rekkeii , die men van air Januar^i
9y Ie kantea aach vJUegen en nedervallen : JDic niet cegenftaaiide ver* — — —
9% soimden %y niets , 't welk io aodanige gclegeoheic tot eeoe dajx*
9» pere verdediging verejfcbc vord» te weten, Ofo telkeibs mtvaileQ
%$ op de Vyandea te ctoen ; 't Vav bteef noeh acht dagedn lang vaa
99 de beide Partyen .even geweldig , en na mafie de Belcgenaars da
M Stadt befchoten , fteldén d'Onzen van binnen alles in 't werk om
t» bm aAceuk te doen : De Bomben én Kogels > wvAkc in dien tyd
M in 4c^ Stadt geworpen en gefchoten ^yn , bedragen bya/i 't gecaA
j^ van Zf^vm^ig^iZfindxZ^ï^T te rekenen 't cqntinuecle Vdut, *t welk
V Wy yi.^ hunne Wujskettery moqften uitil^^n : Scb^bNodir ziende
,>aat deze zyne pogingen vrugteloos bleven, wendde 't over ee^
99 anderen boeg, en wift middel te vinden. .om de Rivier de Ti^&p vaa
9>éeokaoc vati Cava Sor^ af te leiden, e» aan dezelve een andercQ
,s loop te geven, om Ons dos vaa t nodige Water te beroven ;doeib
M dit mi^d^l yas tnede niet bequaam om de ftandv^igheit der 6e-
91 légerden te do^i wiiggele» ; De Gonverneur vto Méujjbui 2k> als
9» ook; .die van AUff^, moedigden 't Gttaroisoen a^n ^ om de fchado
tl (Ki Jiérfte^n , dia dopr 'c swwe dafchnt vau de ffodianeo. veaooü»
,i, ^sa^t iK^;,, w^iwr togpn ^z^ vetfi:hei,(Je Myn w ea tef(»w die toe-
99 bereid^elen maakten welke nodi.g waren om een Storm op de Stadt
99 te doen , ten welken einde, zy by den overtocht van de tiger byna
99 achtien honderd Ladders medegenomen hadden : Den negenqea
99 dag, heftend tot den Storm, ipaakten Zy eep begin met de My-
99 neft te dain ^ringeR ; .doch door de Godlyke Voorzienighek zy n
99 twee vao/ dexe Myneó, in ptaars van, de belegerden te befchadi-»'
»9 gei9» lot mdeel v^ de Vyaadefl:2ieirs g^rongtya., le&iiPoyerJw
1^ y^ wewg of gero ww^rlwM geveelt : JWt n^et, t^gffnft^^Jdift
93 npQdz^alf:t,e Scbc^cb Na^ir zyqe 'Erq»^^ om dea Aaij^val in 't werk
9/ te ftellen ; maar de Belegerden bleven naukeyrig op hunne hoe-
99 de, en , behalven dat zy een menigte Bomben en Granaten wier-
9; pen ,. fchocen Zy ook zonder ophpud^n uit hunpe Mu^k^^t^ny ^ ea
,9 dfeden aan d)e Vyap^en zo veelafprepk,,d^t dlpze grec^wongen wter-
99 d^n tfOnderneroing te daken, en met d'uiterfte ftai|i|: en verwar- *
99 ring na (fbveraydef vao djst Mzfsfi, z^ciMle eeo An» vafi^de Tiger^
99 te wyken , ale wanneer 't Guarnizoen weder een hevigen Uitval
f% deed, e» Scbask MaUt noodfnkt^ na de 6reo«n van P^j^teke-
99 ren , hebbende hv , volgens ingekomeMi barialitefi', by de vjA
n- duiKlld«^ .eoi vfr£* non^lérd Ifltti in. dMo Ondfeiaofiuog' i^ntcvra ,
9>- waar tegen 't verlies der Mufelmannen in niet meer als twee^hon-
99 derd Man bellaat. "
L Zo-
Digitized by
Kö NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744- Zodanig zyn d'eerfte berichten , die de Hoge en Verheve Porte ^anuary. y^^ jj^ behaalt Voordeel ontfangen heeft , 't welk niet moet wor^
' den tdegefchreven als aan de beftiering en gunft van den Hemel ,
zo als ook aan 't uitmuntend en onveranderlyk Fortuin van Onzen Grootraachtigèn en onverwinnelyken Monarch ; 'c geen Ons ver- plicht » om zonder ophouden te bidden , dat het Gode behage om den Triomf van dien Monarch te vereeuwigen.
Deze aangename tyding is door 't lofTen van 't Canon van 't Serrail , van 't Arfenaal , van den Toren de Top - Hana , en van al- . Ie de Schepen» die in de Haven van Conjlantinopolen lagen , aan \ Gemeen bekend gemaakt , en heeft onder ^t Volk veel genoe- gen gegeven.
't nyzondere » dat in d'opeifching dier Stadt , door den Scbacb* Nadir en den Gouverneur , voorgevallen is , beflaat :
De Scbacb' Nadir voor die Stadt gekomen zynde , deed den Gou- verneur aanzeggen , dat by hem eene voordelige Capitulatie vergunnen zoude ^ als by zicb goeds fcbiks wilde overgeven , docb dat by anderzints aan nietnant , wie bet ook mocbt zyn , quartier zou verlenen : De Pacha j Gouverneur, gaf aan den PerH^anfchen Afgezant tot antwoord: zeg aan uwen Meejler , dat myn naam is H E U S S E I N CA* RITKCHI , dat is HuJJein de Spitfer (zynde het de gewoonte by de Turken aan Verfpieders of diergelyke Misdadigers een Paal onder in 'c Lyf te jagen , en ten Monde te doen uitkomen, 't welk genoemd word empaleren of fpitfen ) Zie daar twee Palen : Breng hem een daar van , met welken by my zal doen fpitfen , indien by my kan macbtig worden ; Den anderen zal ik tot zynen dienfte bewaren^ als by in myne banden vervalt. .
Neder. VERHAALT hebbende 't overlyden van den Biflchop van
LANDBN. Luik , Georg Lodewyk , * flrekt het volgende Extraft van 't geea
Hy by zyn Teltament hadde begeert gehadt } luidende:
Ik benoem tot Myne nniverfele Erfgenamen Myne waarde firoe« deren , d' Armen van de Stadt LtUk. , Voor alle dingen beveel Ik dat aan alle Myne Domeftiqueo zo wel
^ Ia de laatftvoorgu&de Haaad; feg. 317.
Digitized by
opEUROPISCHE MERCURIUS. 9ï
tfAchterftaHen als ook alles , wat Jk hun nalaat , betaald werde. ï744-
Ik. benoem tot TeAamentaire Executeurs denHercoch van Croy en J^^ttary, den Aards -Diaken Racbecour , en tot Afliftenten Myne vier Gehei- *■"" * jne- Raden, latende aan ieder van d'eerftgemelde tot een Honorarium twee duizend Ryksdaalders , en aan elk van de laacftgenoemden twee buizend Galdens eenmaal.
Ik beveel dac in Myn Hoofd -kerk duizend Mijfen, en in 't grote Capucyner-Kloofter te Luik insgelyks duii^gnd , ieder MilTe tegen twee Schellingen gerekend, gedaan zullen worden.
Voor de Sacriftie van 't gemelde Kloofter laat Ik vier honderd , £n tot een Recreatie honderd Ryksdaalders eenmaal.
Ik Legateer aan Myne Nicht de Prinfes van Grimbergen alle Meo^ bilen te Seraing, zo als ook de Vaijfelles , die Ik op de Verkoping yan wylen den Kearvorft gekocht heb , ais mede Myne grote Dia- manten , en duizend goude Louifen eenmaal.
Ik Legateer aan Myne Nicht de Berg de helft van Myne Vaijfelles de Campagne f de wederhelft aan de Hertoginde Croy, daar en boven • aan elk van haar duizend Louifen, zo als ook aan Myne Nicht JeRa- tbecour: Voorts aan de Hertogin de Croy Myne twee Saphir- Ringen, en aan den Hertoch de Croy Myne Bibliotheek en duizend Louifen.
Ik begeer zonder flafie begraven te worden in Myn Hoofd -kerk» aan dewelke Ik eens voor al tien duizend Ryksdaalders nalaat , wel verftaande , dat de Cbappes , of Koor -Klederen , die men aegt dat deBiCTchop geven moet, in die Somme begrepen zyn. ' Ik laat aan 't Hofpitaal van Sr.'George vier duizend Ryksdaalders ^ 'zo als ook aan 't Hofpitaal van Beyeren.
Voor de Weeskinderen twee duizend Ryksdaalders ; Aan Mynt Kamerdienaren alle Myne Klederen ; Aan Myn Hofmeefter Gattand duizend Ryksdaalders ; Aan . Myn Kamerdienaar Beckers honderd Louifen , en aan ieder van d'andere- drie , vyftlg Louifen ; ca voorts aan de Kanunniken Ie Jeune, Paradis , en Formentedur t\k hoa« derd Louifen.
By dit Teftament is noch gevoegd een Codicil, die *t volgende be* heWd : Al 't Silver^ Vaatwerk, waarvan Ik in MytjTeftaweot nleC gedifponeert heb. Iaat Ik aan Myn JNicht de Berg voor d'een^ tólft, en voor d'andere aan de HertogiQ de Croy, aan welke laatifte l£ alla Myne Juwelen en Myn Saphir-Ring legateer. ' ^
Ik laat aan de Hertoch t/e Croy alle Myne Snuif-dozen y doch eene
daar van aan den Gr^zf de Racbectmr , ter.zyner keuze; en voorts-aftQ
ieder van Myne drie Kamerdienaren , welke in Myn Teftament oiec
begrepen zyn , twee honderd Ryksdaalders.
Al de Wyn^ die ma Myn dood in de Kelder zü geyondeo wof^
Digitized by
j» NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744, dèo, zal worden vchJeelt ondtr den Hcrtech * Croy , dcö Grkaf A Jitrruary. Rddfecour ^ . dcTi QtÉaS dePotrie , den Aards «DJUken (PHorrton en dea ^' Graaf) ^« Olyrmi.
Ik laat Myoe Paafden en Myhe Koetfen aan den Hertoch & Cnojr, jnaar de Koets» welkie Ik zetfs gebruikt heb, aah den Gr^zf de Racte^ cour , nevens een Gefpan van twee Paarden ; Aan de Hertogin ii Cro) d'in Myn Kamer te Luik hangende Schildery van de H. Madgd\ Aan Myne I^icbt d9 Berg 't Ivoor Crncifix ; Aan den Hertoch en de Hertogin de Croy Myne iwee goude Horologies ; Aan den Provintiaal twee iHïnderd Ryksdaalders ; Aan Myn Koetfier Jacques honderd Ryksdaalders ; en aan den Hertoch de Croy de helft van alle Myne Qitftaande Scholden.
Aangaande de Verkiezing van een nieuwen Biffchop van Luil^ ; zo prefenteerde den 22, dezer de Graaf van Firmond , Keizerlyfce , Commiflaris deszelfs Geloofs - brieven aan ^t Capittel: Dien avond ten 7 uuren arriveerde de Keurvorfl: van Keulen Broeder van den Prkis Tbeodoor van Beyênny ter Poll, ondereen driemalig falvo'g mn 't Canon der Stade Luik : Die aankomde haalde alles in fa<^ veur van den gemelde Pfins over, en de grote Party begaf zich terftond by - dien Prinr en deszelfis Heer HrOeder dfen Keuf\3^ff. Den 23. omtrent ló uaren vervoegde zich de Graaf x^an Firmoni als Keizirlyh Commiffms met de.voorgande Staatie na 'tCapitteT, en Prins THE OD OOR wierd noch voor 11 uuren als ÈiJTcbof mBrimwn LUIK nitgeroepeo^ * ea zyne Verkiezing cerilond
door
* Ositasat 4rA j4ie 709 is die BiOchoppclyke Zetel van Maq/lekbt na Luik y/MUud t ea- axdeit is dat BÜchdom z<r machtig en ryk geworden, dat het socn voor een der machtlgAe*^ en vermogende gehouden word. De Landen on- dier du. BifchdofK behorende , g^enxeA aan de HertQchdommen van Rred>aótdt Qafdfrtondx GUiky Liwibargtui Luxetnbufg ; %(s atd ook aan dé GraafTbhappen "wv^ leunen en HeHegon-nieny en' aan Cbam^affte: De BifTchoppen van iLuik tchry* VWf ii^Yi Vorfteti ran 't H. Ro$mfcife- Rykj' fftftogen ^an Beuül(m ^-MariptiMi Mf» BmcèinmUii Qrinefé twn 'Loor eijr fttirftm.- Als* Ryk^to/fletf hebbén ay i^ ting in de Ryksvergaderingêo to èc Buili der Gétft^iyken , na dè> liietfft' lioódieodii HMkoppev vaii iMtm>9» B^èh Omeèrteg &t MMfter , mee we&é betdè'zy AMler to« êen W^tf^uitibm-'Kiuinjztt^keÊk^ worAetu Wac aanbelw LuOt ^ é»JtefidMiie«ftSdt.ai Zflekdcs KOcèoffM y dndVe woid éautffiMm^^nmmA U Paradys der PrUfleren. 2r «M^Art»^ harto Haanr'vsii^ de /.i^ , diehv'c T^km^ itm^mSw'^PÊÊ V ^ H^^ i^ftEr vet vsp JLvêk 'Vk de Maas veiiieft; Luik If^^llchcü Maafifkht en lUemm ^ In^ een zttt aangename LandftreeJk , aan de
Digitized by
ot EUROPISCHE MÉRCÜRIÜS Ö3
door'^t loffcn Van ai 'c Cabon en het lüideii van alle Klokken ain 1744» *t Gemeen bekend gemaakt , *c welk daar op 't Fivat \ door alle* J^^^^ Straten deed horen. '
Züiks dat nu die Zaak tot voordeel van *t Huis van Bepmn^ én miflchien ook voor den Keizer, uitgevallen is , zyndè ditöifch- dom alleen veel meer waardig , dan dfe twee van Regensburg en Freljffigeti , die de gemelde P/ins reets, 't eerfte zedert 1719, en het twede zedert 1727, bezit : Hy is geboren den 3 September
I7ö3t
Maas , en is vcrrykt met vruchtbare Valeijen , Heuvels en Bergeft. De Matu omringt de Scadc aan eene zyde dubbele , en formeert verfchelde kleine Eilaii» den. Daar en boven d'Ouft 2ich mee de Weze vereenigc hebbende, valt by de- ze Stade io de Maasy waar door men in verfchelde ilraten kleine Beekjes met Verfch water vind, en by vele huizen hele Vyvers. Hier legt een zeer fraaije Brag over de iMW « genasmd de Pent Neuf. De Stadt heeft ruim twee uuren in den omtrek. Buiten en behalven d'overheerlyke Domkerk Van St. Lambi'rt^ é!e ongemeen ryk is , telc meö zeven andere Domkerken , daar onder die van Sint Jan , %2 Parochie -kerken en 60 anderen. Voorts zyn daar Vier Abdyek 4roor Mans en drie Abdyen voor Vrouwen , al« mede een groot getal Klooftersf, 4ie alle iHet mindet zyn dan arm. Byna alle huizen ayn vali gehouwen fteen van' de grond e^chaalt , en 'c Biflchoppelyk Palels Is oog^tAeed prachtig. Db Starlt is door een ileike Citadelle gedekt, d'lnwoonders wiilea van hunneti BiiTchop gantCch niet afhangen , zo verre dat zy zich In Oeeftelyké gefchallen meer dan eens aan den Keurvoril van Keukn en aan den Rpomfchen • Stoel y en in 't Werertfche aan 't Ryk - Kamergericht vervoegt hebbeo. De Regering van dë Stade ftaat aan Burgemee/ters en Raadsheren , doch zonder de toe/lemming der 32 Gildens konnen getie zaken van gewicht befloten worden. Behalven éczc Hbófdiladt bezitten de Êilfchopi^eft vnn Luik drie -en -twintig andere Ste^ derty alle mee Muren omgeven, naartityk, ÉouUtoftj, ^fancbemont , Loosy Borck- nmmtj Tongeren , Huy , Hcffilty Dienaney Mafèik^StockheifAy Bilfen,St. Truien j Ttuin'y yya , VariHhiy Biringehy Hereky Btecy Peer , Jiamon , CbiHê^ , Foje en Covines. Daar en boven telt men in dé Juflsdiftfe Van dit BlfcWoni tWee^- «si-vyifti^Mdyen en over dé twiutf- If^dèiU Vlekken 6f Dorpen « diar (ftiétt Terfche^de Bardnyeh e» Heerlykheden* De kclrt ia dk Rfbhdom Is 'tnimcéh ^zonéf de gjrlegeniieU oitnemend ver0|akelyk,.^<i^^ gfoM*, >iitgezoftdé¥t tkéfk de grenzen, van LMfiimburg^ zeer vfo<?htbiar io Tkiiin-en* VM«*rnehfem O^k is dit Bifchdom ryk in um Vee» Ofvogckef Wildbflad en Vircb. De WytfV die daar valt , is umelyk goed. ï^c grond levert veel Yzer en Lood , wit
L3
Digitized by
.94 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
T744. 1703 i en dus eerft 40 Jaren oud, zo dat men in langen tyd geen J^^^^^^n- kans tot eene nieuwe Verkiezing mocht hebben,
By gelegenheit dat zich zo vele vreemde Soldaten in Braband •bevinden , heeft de Regering tot behoudenis van Ruft en Eea- dracht onder 't Gemeen , en tot voorkoming van alle ongenoe- gen, zo binnen als buiten 's Lands, een Placaat doen Publiceren f waar by bevolen word :
. Eerjïelyk , dat geen Burger of Inwoonder, onder wat voorwend- zei 't ook zy , op Ly fftratFe zich zal bemoejen met Twiften , die onder Soldaten onrftaan mochten, ja zelfs niet, 't zy direft ofindi- direft eenig deel daar in nemen, al was *t dat het van woorden tot dadelykheden quam.
Ten Tweclen , dat niemant insgelyks op LyfftrafFc eene Zamen«* rotting zalmogen maken, of eenige ruQe onder of tegen de TroBp pen verwekken.
Ten Derden , dat geen Burger , niet tegenftaande eenige Dreige- menten of Overlaft , die hem door een of meer Soldaten raochtea worden aangedaan , eenige Feitelykheden tegen dezelve zal mo- gen ia 't werk ftellen , zullende hy in diergelyke Gevallen ver- Ïligt zyn deszelfs BezwaarniiTen by de Hoofd - Officieren van de uititie 9 zo als ook by den Commandant of Commandanten , onder welke d'Aangeklaagden behoren , aan te brengen , dewelke als dan wegens die Zaak aan de Regering zullen verflag doen , die vervol- gens zal zorg dragen omtrent 't ordonneren van zodanig Straf- te , als na mate der Misdaad zal worden goedgevonden te behoren» Ten tuierden , worden vernieuwt die Ordonnantien , welke reets te voren aangaande 't dragen van verbode Wapenen gepubliceert zyn , waar by uitdrukkelyk is gefpecificeert , in de Krakelen , welk 'er 'ontftaan mochten, geen Schietgeweer te gebruiken, op Straffe van de dood tegen de Contraventeurs.
'. En f en Vyfden, dat, indien iemant met al te grote vryhèit tot na- deel der Koninginne of tot verachting van Hare Majefteits Troupeö redeneert, hy na een te voren gedane Waarfchouwing in een boe- te van vyf- honderd Florynen vervallen zal , en in geval van verde- re Contraventie aan den Lyvc geftraft zal worden.
De Brouwers der Stadt Brujfel , hebben aan de Regering opge- fchoten de fomme van 300000 Floreinen tegen 4 ten honderd , te betalen uic de Kooinglyke Tiende » j^yndeeep impolt^ die ze-
derc
Digitized by
OP EUROPISCHE MERCUIUUS. P5
dcrt onheuglyke tyden gelegt is op de rerpeftive Magiftraten der i744- Steden van d'OoJiinryk/cbe Nederlanden , die jaarlyks 1 8000 Florei- T^^^^^n* Ben opbrengt, — —
De Staten Generaal der Fereenigde Nederlanden voor oogen ziende, hoc gevaarlyk de publicque conjun6luren,in weerwil van alle deszelfs
gedane pogingen , van Hap tot flap aangroejen , en hoe hachelyk ezelve zynj en wat voor zware gevolgen 'er uit konnen komen, hebben gerefolveert een Algemene Dank- Vafl- en Bedendag , tegen den 4, Maart aanftaande , uic te fchryven , en te doen Publi- ceren } luidende ;
>JAdemaal het Godt Almachtig in zyne aanbiddclyke Voorzienig- helt gocdertierendlyk behaagt heeft , dezen Staat der Fereenigde Nederlanden , uit kleine beginzelen door zyne Godlyke hulpe en by- itand groot geworden , zedert haar opkomfte veeltyds uit zware aan- ftoten en grote gevaren op eene wonderlyke wyze te yerloflen, en tot noch toe by hare dierbare en nooit te hoog gewaardeerde pan* den, van Vryheit en Religie te bewaren , in dien toeftand waar in Wy noch tegenwoordig zyn, waar voor zynen Heiligen Naam nooit genoeg geprezen kan worden ; doch aangezien d'omftandigheden van tyden en zaken , waar in Wy Ons althans bevinden , zedert dat op nieuws voor omtrent drie jaren een zwaren Oorloch in Europa onc- ftaan is » waar van den uitflag onzeker en de gevolgen voor den Staat niet onverfchillig konnende wezen , aan Ons zeer bekommer- lyk voorkomen en vele ongcru&ben geven , inzonderheit als Wy acht geven op de grote en ongemene toebereidzelen tot voortzet- tinge van den Oorloch, die alom, en wel voornaamlyk mede in dé Nabuurrchap van de Barrière van den Staat worden gemaakt , en die volgens de geruchten, tegens dezelve gebruikt ftaan te worden, 20 dat de -tegenwoordige toeftand aan vele kanten zeer duifter en gevaarlyk voorkomt , dat Wy niet zonder reden beducht moeten zyn, dat de Staat wel wederom op nieu gevaar loopt, van aanftoot te zullen lyden, en dat van wegens d'aanhoudende en niet gebeter- de Zonden en Ongerechtigheden , in den Lande in zwang gaande, de Lankmoedigheit en Verdraagzaamheit van den HereOnze Godt, over Ons Lieve Vaderland wel eens een einde zoude mogen ne- men; Waarom Wy na aandachtige overweginge van de tegenwoor- dige hacchelyke Conjunaure , raadzaam geoordeelt en vervolgens goedgevonden hebben , in deze zorgelyke gelcgenheit Ons te wen- en tot den Almachtjgen Godt; die aUe$ beftiert en regeert na zyn
Wel-
Digitized by
96 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
Ï744. Welbehagen , en ten dien einde uit te fchryven een Algemeoa J^nnary. DANK-, VAST- EN-BEDEPAG. over ^lle de Geünieerde Pro- ^ vintien, GealTociecrde Landfchappen , Steden en Leden van di^Hi^
tegen Woensdag die wezen zal den 4. Maart eerftkomende , om ten zelven dage in alle de Kerken dezer Lancjen , met eenparige bcccen ^n ftemmen, yoor cerll den Aflcrhpog(ten Godt i;e loven en te ó^ ken voor alle zyrc grote weldaden en zegeningen , tot; hier toe wa Ons Lieve Vaderland 2;o veelvuldig uit genade bewezen , waar door ?c zelve met behondenilTe van Vryheit en Religie, nogh is, dat bet is : en opi ves volgens met eene oprechte Belydeniflfe van Onze on- i|^aax(iigheit ea vao ^lle des Lands hooggaande Zonden «en Onge- rechtigheden, en met een ware Boetvaardigheit en ongfivcin^döJte-* keringe. Ons neder te werpen voor Gods Genade Throon , en met alle Qotmoedigheit den Here On^e? Godt ièverig én ernlkig tè Bi^t- den en te Smekön , on!i de Vergi^eniffé v^ alte'de voorCékreve Zonden en Ongerechtigheden na de groQtheic van dés Meren einde- loit Goedheit en ftaromerti^eden , en vervolgens om zyn verder^ G.oedertier^ae en'K.racht^ac&i^e Hulpe en Byftand,die alles vermag, toe bejioud van Ons Lieve Vaderland, met a(v(readiing van a^tle w^* verdiende Plagen , zo van Oortoch als andere , en o|n een Zegea Qvor de RaadS^gen 'en JMliddekH , die daar toe wordoQ aang^weM, Deinende de h^tea der Koning^en en Prlnfen tot herftellinge van de irerbroke Rufke en Vrede ; te gelyk ook Biddende voor den Vrecje en Welftand van zyne Kerke hier opAarde,deBelydersvande wa- re Gereformeerde Religie , alom wgar die zyn , befchermencte en verloffcnde van alle verdrukkinge en zwarigheden ; AMes tot Groot- ipakinge van des Heren Allcrheiiigften Naam , Aanwas van dts wara Gereformeerde- Chriftelyke Religie, Confcpvatie van Oftzê dierg^ kochte Vryheit en Onzer alle Zielen Zaügheit, eoz. ^
De Groot - Brittannifche Extraordinaws Envojé en PIcnipotcn- tiaris, Heer Tr^wr^ heeft; ètn 2. dezer een Miflwe van den Ko- ning zyn Meetter aan H^ar Hoog MQgendQ Prefid,ent ov^rgcgeyeu, waar by 9,an dezen Sxa^t kennille geeft vap 't yóUrpk^k^? l^,\\ilsJ5 vaa zyne Mgijefteit^ PocIjKef^ haf e Ko^iRglyM HpQgl^W dt^riiH (eire toujfQyt n^et 4e Zoon van d£i> Koning van Dt^bmatiksu ^ t^j^ Qje Kotiinglyke Hoogheic de Krooo*Pri4>&van Z)mt»vsr)^«i»i is bo» ven§emelde Gr<)ot-Brittar>Di(ch^ Minifter ^eswegens diennaih^dag doottfear^Oög Mogende A^ent ^de Hèerüdn ^mpnt^ u}X, (JcrA^j^ ver naam g^ecqmpliip^n tèe«,e^ ft^t hlqpgge W^R ?!yiU ^^9^%{ ^W^^ n^lcUe Majeftèit per Miflive door dezen Staat te worden gefeiiciteert.
De
Digitized by
o> E U R o PI S C H E M E R C U R I U S. 97
De Hongarirche Gezant, Baron van Reifcbach heeft den 23. de- zer eene Memorie aan den Prelidenc van Haar Hoog Mogende overgegeven , welke Hoofdzakelyk bevat : »» Dat by , op ontfan- 99 scn ordres van de Koninginne» zyne MeeftreiTe ,d Eer had , van H Haar Hoog Mogende te verzoeken , dat dezelve geliefden goed n te vinden, om aan Haar d'achterftallen der fubfidien voor 't jaar 9P 1742 9 Op 8400CX) guldens gefixeert » als ook die van de 1600000 ff guldens , te laten betalen , alzo Hare Majefteit zich niet in ftaac f> bevond i om d'exorbitante koften ^ welke vereifcht wierden om ff Hare Vyanden met alle mogelyke macht tegen te gaan , zonden n d'affiftentie van Hare goede en getrouwe Geallieerdens , op te 9, brengen. Dat hy ook by deze occafie de vryheit nam , van Haar »> Hoo^ Mogende inftantetyk te verzoeken , om de nodige ordres f> te willen geven tot het fpoedig in ftaat ftellen van de soooq f» man Troupen , tot fecours van Hare Hongaarfche Majefteit ge- fff fchikt , ten einde zich van dat Corps vroegtyds te konnen be* ff dienen tegen Hare Vyanden, welke thans van alle kanten hun- f> ne krachten fchenen te verdubbelen, zynde HoogftgemeUbHa^ ft re Koninglyke Majefteit in 't vertrouwen , dat zy dezelve met ff het voorfchreve fecours ( behoudens echter een verdere en kracht- ff> dadiger afliftentie m cas van nood ) 't hoofd zo wel zoude bie- ff den f dat daar op ongetwyfeld een algemene Vrede zoude ff volgen ; &c. ''
Gemelden Minifter, heeft op den 27. een Miflive aan Haar Hoog Mogende van den Groot - Hertoch van Tofcanen , Hertoch van I^n tbaringen. Gemaal van hooggemelte Hare Hongarifche Majefteit ^ overgegeven, waarby welgemelte Groot - Hertoch kenniffe geeft van 't voltrokke Huwlyk van zyn Broeder » Prins Karel vanLoUbéh fingen « met.d'Aards-Herto^n Maria Anna 9 Zufter van hoogge« melte Hare Honcarifche Majefteit , zo héefc Haar Hoog Moü* gende Agent , Heer van Byemmtf uit naam van dezen Suat aan gemelte Hongarifche Minifter deswegen 't Compliment afgelegt,&c«
Haar Hoog Mogende hebben het Peft-Placaat van den 7. ju^ gufly 1743 , voor noch zes Maanden geprolongeert.
De Stacea der Profiodc vaa Grmngm hebben, befloteo all«
M hun*
Digitized by
98 NEDERLANDSen GEDENKBOEK"
hunne achterftallige Manfchap , wegens de laatfte Aogment^'e te fuppleëeren.
Den 3. dezer is voor de Kaïper Zeeland op ^t Rammekens gearri?, veere, 'c Ooftindifch Recourfchip Reynhuiun.
Btzok- in den Maand OStober van den voorleden Jaren , is te Newburg.^
DEkua- in de fFiJi'mdi$n overleden» de Kapitein Greenleaf^ in d*ouderdon^]
piH. van 92 jaren. Hy was d oudfte Perfoon van die Stadt , en heeft]
nagelaten 10 Kinderen, 51 Kinds -kinderen en 92 Kinds -Kinds-,
kinderen : zynde jaift zq veel van de laatfte , als zyne jarei^
uitmaakte.
; In deze Maaod is te Landen , ^o*» ^ones in zyn Huis by Flint ^ t ijEL den ouderdom vaif"ii6 jaren overleden , hebbende zyne Memo^,
rie en Gehoor tot aan zyn einde behouden > maar 't Gezicht over! een jaar verloren.
E^n Dknftmaagt te Cbeaffidep die eenPrys in d'Engeifche Lor^ cerye^n 5000 P. Sterlings getrokken hadde , heeft zich in dic, haar geluk zo weinig weten te fchikken , dat zy uitzinnig ge^. worden is. ^
Den i3> ontftond'er brand te Luneville , in 'c Hertochlyk of nu ^ Koninglyk E^alels in de Vleugel^ en niet tegenftaande alle toege« braghce hulp » wierd dezelve met de Meubilen geheel ende 2X ia d^aiSshe geie^.
Tq Nif^era , Mleto en in andere Plaatzen van Calabria id* tjra 19 eene grote Aardbeving geweeft , zo dat te Milet0 voor- noemd de Hoofdfeeik nevens verfcheïde Huizen aldaar ing^
De. genomen Oifervtóen^ weg«ns de thans fchynende Comeet , had^ deiY dei S^reJuuKÜgen ie Berlin op den ^ deaer van 't Objervdtthi mm aUaair»^ ojidwifEUmg yui Jndrmeda^ naaft bj (ie Noordep-Fis» cteidive met. eeo; timlu^fyi^ . Scaart ootdekt.
Zedeft den ia hi^efic noeii te Haarlem , alle Nachten die Co- meet geobferveeni zynde die zelfde Sterre die *t allereerft 9 aldaar door den Mathematicus Dirk Klinkenberg in het Teken van Artes den p* 3e$cmb0 sm \ gepayReKte Jaar def wouismk ia anrcn ia ontdekt
ge
Digitized by
OP EUUOPISCHE MERCURIÜS. 9^
geworden : Na d'Obfervatien is zyne beweging te rug wykend , i^^^^ ^n zyne lengte den 14. byna 9 Graden en 30 Minuten van den January^ 'Steenbok^ en zyne Noordelyke breette 19 Graden 20 Minuten: " Dezelve is fchier op een rechte Linie tuffchen de Gamma van *t aliegende Paard ^ en de Delta van Anirtmcda. '
Den 12. 's avonds omtrent 8 uuren heeft Camelis van Tbol, Ma- thematicus te Maasfluis de gemelde Comeet geobferveert ; dezelve ftond van Andromedds hoofd 7 Graden 45 Minuten en van Pegafit Slag'Feerj Graden 21 Minuten. De Coraeet had toen na genoe^j öp de Hemelfcte Globe 3 Graden Evenaars lengte , en 20 Gra- den 30 Minuten Noordcrs Evenaars breette, gaande omtrent on* icT ten een uur , en ^s morgen^ op ten 9 uuren, in *t Zuiden ten 5 uuren. De Roede is omtrenc ^ Graden l^g , doch niet wel té . bepalen , vermits men dezelve op den eenen tyd klaarder heeft gezien dan op den anderen.
• Op den i4.Pairato, tegen den Avond viel 'er iJmJlerdam tot ut den Nacht ten een uur toe 9 zodanige zware Mift dat geen ttenfch fchoon een Toorts of lichtende Lantaarn by hem hebben- de , in ftaat was , op ftraat drie voet verre van zich. te konnea 2ien; niemant kon dezelve zonder licht pafTeren ; want maar eea voet/lap van eikander zynde , kon d'een den anderen wd horen » maar niet zien , 'c geen door de gehele Stadt onder de menfcheny die 's avonds tot diep in den nacht by menigte op de firatea zyn , een yflelyke naarheit veroorzaakte ; vele zyn door dezo duifterheit ongelukkig in 'c water gelopen ^ waar uit zommi-
;e wederom geholpen , doöh afidêre jammerlyk datt ia ver*
ronken zyn.
Alzo is den 26. dezer te De^t , Leiden en V GrOoenbage eed zwa* te efi dikke Mift geleed » dat diergelyke by Is menfcnen ^ehea* gen niet gezien is. In '/ ffoj^e was dezelve *s morgens Van ueü-toc een uur zo dik» dat de contufie by die gelegenheic zeer groot was; Want zomwylen^ kon (nen, zyn hand uitltekende, of de ^ond^ zelfs niet den ^ waar door de voorwerpen elkandèren op de Straten filet konnehde my den tegen den anderen aadliqpen, of al taftendé aa den weg zócnteo« Bvebwel zyn 'er zeer weinige ia de Grach'
M 2 tea
s
Digitized by
ïoo NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744. ten dier Stadt gelopen, of daar in vallende gered, zo dat 'er 'c January. minde ongeluk gefchied is. De Ruitery was genoodzaakt by V op- trekken van de Wacht, van de Paarden te uygen en dezelve met de hand te leiden om hunnen weg te vinden. De Soldaten in ^c op- en aftrekken der Wacht , konden hunne gelederen niet hou- den , maar marcheerde zonder regulierheit. Vele Perfonen , op 'c eindigen des pnblicquen Godtsdienft , waren genoodzaakt , weder in de kerken te treden , om niet verdwaalt te geraken , en van bejaarde Lieden, die zulks onderftonden , vele de ftraten misgin- gen en aan 't dwalen rakende , wierden genoodzaakt jonger Leids* lieden te verzoeken om hun te huis te geleiden.
't Aanmerkelyke , dat zich daar in toegedragen heeft, beftaat: Dat de Nevel of Mift zeer laag en de Lucht zeer helder en klaar was, zulks men van È^ boveniie Verdiepingen der Huizen de Ker* ken , Torens en andere voorwerpen in een juifte gedaani^ kon aanfchouwen , doch na de laagte ziende , niets kon erkennen ; gelyk het ook niet minder remarquabel is , dat men op den Dor-
Se van Loosduynen , een uur van den Haag gelegen , gene de min^* e Mift gewaar wierde, zynde 't Weer sddaar zeer zacht en Uef« felyk en met een aangename Zonnefchyn vermengt , zulks de Tuinlieden de Broeibakken open zetteden , om 't Aardryk door de Zonne* fbralen te doen koefleren en te verwarmen.
Komende tot d*ordinare Befchryvinge van 't Getal der gebore- ne en ftervende Perfonen ; mitsgaders der in- en uitgaande Sche- pen , Koopmanfchappen &c. Zo zyn zedert den 25. Decem- ber 1742, tot den 24. December vzn 't laafl: gepaifeerde jaar 1743 in de Stadt Londen geboren 7726 Jongens en 7324 Meisjes, zamen 15050 Kinderen } en daar en tegen ge/iorven 12181 Mans- en 13019 Vrouws- perfonen, zamen 25200 Menfchen, namentlyk , beneden de riP^^ jaren oud 8121 , tuflchen de twee en vyf jaren 1955, van vyf tot tien 947 , van tien tot twintig 813 , van twintig tot dertig 1935 , v^n dertig tot veertig 2342 , van veertig tot vyftig 2611^ van vyftig tot zejiig 2004 , van u^g tot Tieventig 1729 , van ze^ ventig tot tachtig 1507. van tacbtig tot negentig 629 ^ van negentig tot bonderd 93 , van honderd 3 ^ van bonderd en een i , van honderd^
191»
Digitized by
ofEüROPISCHE MERCURIUS. loi
toef 1 » van honderd - drie 3, van bonder* vier 3 , van honderd -vyf 2^ en van honderd -zes jaren i.
Gedurende 't voorleden Jaar zyn te Koningsbergen geboren 1857 en geftorven 1371 Menfchen , als mede $57 Paar getrouwd ; en ingekomen 566 Schepen, geladen met 88^1 Lail Zout, ($28 Ton HoHandfche Haring , (f566 Noordfche eft Deenfche dito, 28255 « Yzere Platen ,555i6 « Yzer-Draad , 27581 « Koper, 381057 « Lood, 315458 « allerhande Tabak, 33403 « Blaauzel, 643 65 • Peper , 1 55671 « Ryft , 32288 » torenten , 154054 «- Ro- fynen , 48033 t^ Amandelen, 1015 «Nagelen, 769 # Noten , 2933 « Caneel, 67 9 Foely, 82 * Saffraan, 5101 » Gengber, 813161 « Suiker , 344864 # Syroop , 6467 « Coffy- bonen ^ 4497 ♦ Thee, 108 • Cardemon, 20560 9 Indigo, 56450 « Bra- filhout , 27545 » Staal , 25310 « Tin, 71 16 « Kaas , 40350 » Aluin , voor ƒ 60640 HoHandfche Lakens , eenige Wyn &c. Noch 2yn ingekomen 586 Schepen met 1624 Laft Tarw , 9606 L. Rog- ge, 7058 L. Garft, 388 L. Mout, 720 L. Haver, 270 L. Erwe- ^^^ j 1935 L* Zaay^Lynzaad in 't Voorjaar , 7280 L. dito in de Hetffl , 2074 L. Slag-Lynzaad , 692 L. Hennipzaad , 1508 L. Hennip, 980 L. Vlas, 407 Heede,52 Weed- As, 4001 Schipp- Pot-As, 7006 Steen Was, 4001 Borftels, 2510 Juchten, 9630 Talk, 73 Steen Hennip -Oly, en 10640 Schok Garen.
Zedert den 2 Januarj tot den 30. December des voorleden jaars 1743, Zyn te Dantzkb ingekomen, 10037 Laften en 16 Schepels Tarwe ; 17958 L. 56 S. Rogge ; 2209 L, 42 S, Garft; 596 L, Mout ,• 1447 L- 59 S. Haver ; 56 L. 29 S. Geerft , 24 L. 23 S* Boekweit ; 233 L. 25 S. Boekweite Grutten ; en 382 L. 54 S.*Er- weten , makende te zaroen 32947 Laften en 40 Schepels : Daat en tegen zyn uitgegaan 4950 L. 37 S. Tarwe; 7472 L. 4 S. Rog- ge ; 986 L. 49 S. Garft ; 402 L. 20 S. Mout ; 338 L. 30 S. Ha- ver ; 2 L. i3iS. Geerft ; i L. 23I S. Boekweite Grutten ; 53 L* 55 S. Erwen; 103 L- 33 S.Garfte Grutten, 18 L.Haverde Grut- ten ; 25 S. Tarwen-Meel; en 495 L, 53! S. Roggen- Meel; ma- kende (e zamen 14809 Laften en i\ Schepel; dus noch overig bleef 3700 Laften Terwe, 7100 Rogge, 500 Garft, 800 Haver; en 300 Erwecen^ makende te:zamen 12400 Laften,
M 3 Ge-
Digitized by
I02 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744. Gedurende 't voorleden Jaar zyn te IGga ingekomen 323 Sché-*
>»'"''y- pen, onder anderen geladen met 1288 Laft Spaanfch en 8757 U- •' Franfch Zout, 3448 Ton Haring, 49390 m Stokvis , 38202 «
Kaas, 26550 Schollen, 392 Aam Rynfche-Wyn , 1691 Oxboof- den Franfche-Wyn , 245 dito Brande- wyn , 594 Vaatjes Staal, 14^24© Tin, Ö9750 « Schroot, 381 Schipp. Loot, siaödito Yzer, 355 lö « Tabak , en voor 2Ö0303 Ryksdaalders aan Kra- meryen &c. ; en uitgezeilt 320 Schepen met 27421 Schipp. Ryn- Hennip, 14094: 19! dito Pas-Hennip, 4945: 13^ dito Rackitfcher* Vlas, 930:7 d«o Paternofler-Vias, 21: 12 duo HilGgen-VJas, 65 : i8i dito Marienburger- Vlas, 4074: 15 i dico Rofiets- enDrie- bands- Vlas, ötoS ditoTorfche en Vlas- Heede^óö: 9J- dito Talk, J43: lidito Was, 1438 ; 12 dito Pot- As, 23: 10 dko Ruffifch Yzer, 591 : 6 dito Zweeds- Yzer , 14Ö90 Ton Zaaizaad zo in 't Voorjaar als in de Herfft, 5707! dito Slagzaad, 23765 dito Hen- nipzaad, en maar 65 Laft Tarw , 159 Ton Weed- As, 2486! Schok Pyp- en Oxhoofd- Duigen , 66| dito Wagefchot en Vat- hout, 1533 : 17 dito Hollandfch-en Franfch -Hout, en voor5749i| Ryksdaalders aan Maften en Houtwaren.
Gedurende 't laatfte Jaar zyn in de Baay van Cadix gearriveeit 392 Schepen , te weten 20 Engelfche Pryzen , 8 Spaanfche Sche- pen , 173 Franfche, daar onder 48 Tartanen , 18 Hollandfchè Ootloeti- en goKoopvaardy-fchepen, 15 Portugefdie , 7 Deen- fcbe, II Zw«edrche,i2Hamburgrcbe, 18 Genuefche, SMalthtf- fche, 5Venetiaanfche, 4Breemers, en 2 Pool fche Schepen, ne- vens een Schip van Lubtk; en blyven leggen 49 Schepen , nament- lyk 20 Franfche , 16 Hollandfchè, a^Malthefchc , s Zwecdfche, 1 Poolfch , 2 Hamborgers, a Decnfche , x Lubekfch , en 3 Ge^ Buefehe Schepen.
In 't voorleden Jaar zyn fAmfttrdm geftorven 7043 menfchen, en in de Gereformeerde Kerken getrouwt 1381 Paar en 85» op het Stadthuis ; zynde te zamen 2233 Paar Perfonen.
In 't zelve Jaar, zyn door Testh 'tPHecü Ter SchelBig voor de Palen vaa die> Stadt gearriveert 2883 Schepen.
FEBRUA.
Digitized by
ot EUROPISCHE MERCURIDS. 103
F E B R U A R r.
DE Verrichtingen van 't Bricfche Patlement vervolgende ; 20 1744- Was het den 24. Paffato, dat op 's Konings bevel, door den Heef February. Baker f als Gedeputeerde van d^Oorlochs-Secretafye, aan de Ge- meentens de begrotingen der koften van de Hanoverfche en HelTi- ]cbe Manfchap in Soldy van die Kroon ftaande , getekend van 4en 26. December 1743 tot den 25. December 1744, beide dageil Ingefloten» overhand^, en de Titels daar van gelezen wierden. Pen 27. beeft de Heer Fane van de Refolntien , welke den 24. in Committé zyn genomen , aan de Gemeentens verflag gedaan j de- welke dezelve gelezen en goedgekeurt hebben , zynde kort daar na heOoten , dat wegens 't continueren der Rechten op de Mout- Cy« der -Pere- Dranken enz. door den voornoemden Heer Fane eed ^11 zou worden ingebraght , 't welk dezelve den 28. sedaan beeft ^ als wanneer die Bill voor d'eerfte maal gelezen en de twede Le* z;ing bevolen is : NocK hebben de Gemeentens den 27. befloten den Koning by Addreflen te verzoeken , dat zyne Majefteit gelie* ye t*ordonneren , dat voor 't Huis wierden opengelegt de Copyen ï:an *t Etabhflement der Troupen van den Landgraaf van He^el- C^'% in Soldy van Groot - BrUtamkn flaande , daar onder begre-
Sen dX)pper • Officieren en d*ArtiIlery nevens derzelve Soldy ; wy- ers een Rekening van de buitengewone Soldy of Oouceurs , Vour ragie, 't Wage-Geld en andere koften, die in 't Jaar 1743 voor de Hanoverfche en Heflifche , in Soldy van die Kroon zynde Manfchap g:edaan en by 't Parlement niét voorzien was; waarna levolen is dat deze Addreflen door zulke t.eden van 'én Huis > dié in den öehe\men-Raad des Konings Zitting hebben, aau'isyne Majefteit aullen overhandigt worden , . en dat het in groot Com* ilüité de Subfidien in overweging zal nemen. Vervolgens hebben de Gemeentens d'in 't net geftdde Bijl rakende 't fcheiden van \ |((^wlyktuftchcn 4en Hertoch van Beaufort tvkL^dy^Scudamhre voor if^ twedts maal gelezen en tot over acht dagen jgecommictfeért » heb*
bende
Digitized by
I04 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744. bende op gemelde 28. de Bill nopens 'c natnraliferen derGravinnc Fehruary. yan HoUernefs mede voor de twede maal gelezen, ■ Den 29. hebben de Gemeeniens de Mout-Bill voor de twede
maal gelezen , en aan een Commiccé van 'c gehele Huis gefield. Vervolgens is in Committé voorgeflagen , dat een Som me van 393773 P' Sterlings 6 Sch. i Pens zal worden coegeftaan tot goed* making der koften van 5513 Ruiters en 10755 Voeiknechcen vaQ de Hanoverfche Troupen (daar onder begrepen de Generaals- Officieren en d*Arcillery ) in Soldy van die Kroon ftaande , van den 29. Deamber 1743 ^^^ ^^^ ^5* ^^^^ '74*4 9 de beide dagen in-
gefloten, welke Voorflag na hevige Debatten » met 271 tegen 226 temmen goedgekeurd is : By die Debatten , die tot omtrent half elf uuren in den nacht geduurd hebben , heeft de Heer Pelbam meer dan twee uuren alleen 'c woord gevoerd ; in tegendeel heefc de Heer Stanley ^ Lid in 't Huis wegens St. Albans , en een Aan- hanger van de Tegen- Party van 't Hof, zich tegen dezen Voor^ flag willende aankanten» de palen van betaamlykheit enrerpe6t9 die in *t Huis moeten in acht genomen worden , 20 verre te buiten gegaan, dat hy eindelyk tot zwygen genootzaakt is: Ook heeft de Generaal JVade 2eer langen tyd en met krachtige redenen de nood- zaaklykheit om de voornoemde Manfchap verder in Soldy te hon- den , aangetoond , en zyne redenering dus belloten : Kort om , GT* Lieden moet een van deze beide Zaken kiezen, te weten ; om UL.ge* willig aan de fFet t^onderwerpen , die Vrankryk ons zal opleggen ; oFte wel om ons zodanig in flaat te /lellen ^ dat JVy de Heerfcbzugt van die Kroon binnen de rechtmatige Palen brengen konnen : Maar de verwacht ting van 't laat/igemelde , naar aan *t fVelzyn van Uw Vaderland en van geheel Europa gelegen is 9 word door de gedurige haat en verbitterd* heit tuJTchen UL. verydeld 9 te meer om dat uit alle ongegronde redenen , die G f Lieden tegen den g/melden Voorjlag bebt bygebraght , genoegzaam blyktf dat GTUeden^ 't ware belang van 't rader land niet kend^oftm minften niet wilt kennen &c.
De Tegen - Party heefc ook bygebraght j dat de Semme ^ fselke men tot onderhoud der Hanoverfche Manfchap in dit jaar hoi bepaald, groter mu dan van 't voorgaande jaar , daar nochtans toen ter tyd 139000 P. Stertings Werf^ Geld van die Manfchap wareit
toegie^^
Digitized by
OF EUROPISCHEMERCÜRIUS lOs ^
40ege(laanf *t geen gevolglyk tegenwoordig ten overvloede betaalt wterde. 1744.
De Gemeenceus hebben de Bill nopens de Naturallfacie der February. gemelde Gravinne van Holdernes gepaflèerc , en geordonneerc den ' Koning by Addres te verzoeken » dat het zyne Majefteic behage den Scaac van de nationale Schold ^ zo als dezelve den 31. Decem^ .her 1742 en 1743 geweeft is, nevens een Rekening van het Pro- •duel van 't Sinking- Fonds in dat Jaar , en van de Schulden, die voor den 25. December 1716 gemaakt en uit het gemelde Fonds be- taald zyn, voor 't Huis open te leggen.
Den 3. dezes hebben de Gemeentens d'overweging nopens de •verdere middelen tot het ligtcn der Subfidien uitgeflelt, en de •Veranderingen goedgekeurd , welke in de Bill wegens *t ijitvoe- <f en der Weteen tegen Gauwdieven en Lediglopers gemaakt zyn ^ jnet bevel , dat die Bill nevens de Veranderingen 'm 't net zal •worden geflelt. Den 4. heeft de Heer Baker in gevolge 'c Addres •van wegens d'Oorlochs - Secretary aan hunne Lordfchappen over- handigt eene Copie van de begroting der koden van de Hanover- fche Troupen, zynde de Titel daar van gelezen , en bevolen dac die Copie op de Tafel zoude gelaten en de Lords gefommeerc worden , om nader in 't Huis te verfchynen , ten einde dezelve in t>verweging te nemen.
Den 7. hebben de Lords den Staat der koften van de Hanover* fche Troupen gedurende dit Jaar in overweging genomen , wan- "ïieer wederom door eenige Leden van 'c Huis voorgeikgen wierd; dat men den Koning by Addres zou verzoeken 9 om die MLanfcbap af te danken , maar deze Voorflag wierd als een Zaak, die niet te pas quam , na hevige Debatten , verworpen , en bevolen dac men die koften nader zou onderzoeken. De Gemeentens hebben een Requeft: van den Lord -Major der Sudt Lmden enz. nopens 't oprechten van meer Lantarens in de Straten gelezen 9 maar heb- ben 't zelve nevens de verdere Subfidien en de middelen om de- . 2elve te ligten aan een Committé geftelt, en zich geadjourneert. Dea é. is in 't Huis der Gemeentens eenige Verandering in de Bill no- pens de Huwlyks-fcheiding tuftchen den meergemelde Hertoch van Beifén en Lady Scudavme gemaakt , en bevolen om dezelve met de BiU in 't net (e ftellen. Den 5. is in de beide Huizen van 'c Partemeot pp W t^pyt gebraght , dat men den Koning by Addres
Digitized by
W6 TJ-EOE41LANOSCH GEDENKBOEK
^44- ZOU verzoeken , om voor dezelve op te leggen de Copien der ie- Tebrwtry. parate Arcicalen van het Traftaat van fiForms , als roede van alle tle Verklaringen, "Con ventien. Volmachten, Brieven, Meroorien^ fnftnifticn &c. Toor en na 't flniten van dat Traftaat tuflbhen de TrfiDifters -van de refpeftive Hoven gewiffelt en gefloten ; maar de- ze Vt)oxflag is (na dat men duidelyk de -gevolgen -en *t gevaar had aangetüont by slldicnmen -de beraamde maatregelen lot het bevre- digen van Europa wilde pnblicq maken) m 't Hogerhuis na hevt- £e Debatten , doch zonder de Stemmen op te nemen, en by de xiemeentens met 207 tegen 149 Stemmen verworpen.
Demi. hebben de 'Gemeentens bevolen dat een Bill zouingeu Iraghc worden nopens 'c fpoediger en krachtdadiger recruteren wan 's Konings Landmacht : Kort daar na wierd een Boodfchajp van zyne Majefteit wegens het toeflaan van een Huwlyks - Gift aan de Kroon -Prinres van Deenmarken , zyne Dochter , gele- zen : Zynde door den Cancelier van d'Exchequer overgeleF- verd } luidende :
OEOR'GE R.
w Z^"^ Majefteit heeft in zyne Aanfpraak by d'opening vmde^ 99 jielZictiag^ 2^ Parlement van 'cHuwlyk van zyne joogfte » 'Dochter mee .den Scroon* Prins van Deenmarken kennis gegeven^ ^, -^ welk zéktt\jfk na iden £in zyn moet van alle zyne ^oe& Oa- «^ idefdanesi, alao het ibekc^ am 't ^Proteftanciche .bekuig in Eur(h ^ fa >te vesfterkea, en zyne Majefteit over een gekon>en zynde , om ^ aan xMoe Dochter «on Hawlyks-^ift te doen van veertig Dui- ^ xoA rond ifiterlings , ao JDielQoft Hy zich de niedewerkir^g en ^ 4b||f^ftand ^^an ^ Huis » tun £lem in ftaat te fleilen -t gemelde n <«>erdiag na te ikomen. "
Zo dra gemelde fioodfchip , 'die door zyne Majefteit "was gete- tend , gclezOT was 9 wierd met eenparigheit ^an ft^enmien h&üo* ten , dezelve aan de Gommitté van 't gehele Huis te ftellen.
Dien dag is in *t Huis ^er Lqrds voorgeflagen om een befluitte nemoD , dat het dcszeïfe mening tSj dat het langer in SoWy houden der 160QD Man HanoverTche Troupen met het ware belang van xjnc Majefteit ^ftrydig tn voor ede Wettand en ftuft 4i6r Na-
uc
Digitized by
ofEUROPISCÖE M>ER€URIUS. w?
(Se ickaddyk was ,^ maar deze Voorfls^ wiercl' mtt SQt Ugpn 41^ 1744» Stemmen verworpen. ^^^^^^^'n»
Eten 12; hebben de Lords, de vwandcringefa , welke de Gemeen- ■~'~" rtosin che Bill nopens, de Hdiwlyks-fchddiog. tuiTchen deameer* gemd(2ke Hercoch. van Beaufort est Lady Scudamort gemaakt bebbeiii en waar bf aan d& laatflgenoemde 5900 P. Sterling^ 's^ Javs zya td^don;; goedgekeurd. Diea dag: is in 't Huis der Gemeentent VMrgeuagsn V da(. ^^n. d& vendexe Sabfidien iaoyervMi^ogjzcK^ Hemen/ , welke voordag nat hevige Debatten mee ^14 tegen v^6k Stemmen doorgedrongen is , zynde vervolgend* in CommiAcé be^ flbteti', aan den Kjoning toe te: fiaan 200000 P. Scerlmgs om^ sjine Vetbintemffen ingevolge hes Tra&aac swt den IS^&aiag, ▼«o* Sa^di^^ iiBmgwd oe maken > alsmedb ^ooooo P.. Sterling» em^ die met des Koningi» Tarnt Htmgaryen tot oadesfiihnagiBg: vtan 'e Huis va» Oo^m^ f^r ^^ ^^ heufhdJing van 'r Eveaiwicht vd» Matoht ia ^«^(fa^ te iwvv«llünf wyders 16542^8 P. Stsrlini^ i4Sch. 7 Pens .voor dekoC* mr vism d'ArsiUeBy te Lano^ een dieirtte van 'c Jaar 1744» ea^ eift^ del^ 7:3934^ R. Sterltngit 7 Sehi j{ Pens' tol goedmakki^ van d'esf tt^ koftien des gemelde ArtHier]^ vst 't vowgaande Jaatr gedaan», ea ky *c Pariemenc niet voorzien : Den 13. neeft de Heer Fane vaa deze Refaiotien aan de Gemeentens rapport gedaan , als wannees dezslve gelezen en goedgekeurd zyn; maar toea^c Beduit raken^ èe dur. Koning van* Sardimm geiezen wierd , ia vaorgeflagen» das i» plaacs van. de Woordea. :. om gimLtêmalkn ^ gefteit zou worden : W^An Honing in ^t^ te (idlen ^admige VerMntemJJ^mmeit andere fdof» gmibeden a(m Prgmm r ah zym AfojefiÊit nodig zm iwdeümf 't g^ea fiochsanv met 167 t^en 125 Stemmen: verworpen wiesd. Den 14^ hebben de Gemeentens de Biik nopens 't fpoedigier bemtkmen van 's Koaifigs Vloot vtior de twede maaï. gelezen , en over aeht dag^ü gemnmieocert « aUi mede 't Commiué over di& middel^ en we- «o omidbrSidafidieR te JigteByVeifcfaofea VervolMnad'crdreyaa ^Hnia^iehfle» zynde.). datLmen nopen» de Moiit-tBiU 'm CotD^^itf té ^n *c gehde: Buis: een beflait ztea nemen , wierd bevolen dat het genelde Cemmhté macht zou hebben om etfil Ow&A van Crep- ittc cdMfangeai , als mede eetiLCIacifiil ,. om goed. te SEiaken 't Kost M0 de Kedste&L ep dss Mow^ fwuor 't Jaat 194^ )iig9ivfi)liff:>.eair Myia hetfc fit. ifoisi iidkmCmamAMet^§pK^ Mi^biKt- i • Na ^ ven
Digitized by
ió8 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
X744; . ven en eenige voortgang daar in gemaakt , zullende verder door
tebruafy. \ zelve overwogen worden.
"~~* Den 16. hebben de Gemeencens in groot Committé over de verdere middelen en wegen om de Sublidien te hgten voorgefla* gen en met 169 tegen 92 Stemmen goedgekeurd , dat ten dien ein^ de d'aanbieding der Ooft-Indifche Compagnie , om aan de Rege- ring een MiUioen P. Sterlings op de Voorwaarden!, reets gemeld^ op ce fchieten , zal worden aangenomen , en den ig. is door den Heer Fane van dit beiluit aan 't Huis verilag gedaan, 't welk 'c zelve heeft goedgekeurd.
Den 19. hebben de Gemeentens in groot Committé over de Subfidien befloten j dat toegeftaan zullen worden 40000 P. Ster- lings alis een Huwlyks-Gift voor de Kroon - Prinfes van Deenmar^ ken ; 192834 P- Sterlings 10 Sch. 9 Pens voor de gewone koften van de Vloot, daar onder de halve Soldy van de Zee- Offiderea begrepen ; loooo P. Sterlings tot onderhoud van 't Greenwich- Hofpitaal ; 55827 P. Sterlings lö Sch. 3! Pens tot goedmaking van 't geen in 't generale Fonds in 't Jaar 1743 is te kort gekomen; 4392 R Sterlings. 19 Sch. 5 Pens om aan 't Sinking- Fonds te vergoeden een gelyke Som, die te Kersmis 1742 uit het zelve is genomen, om 't kort der additionele Stempel -Rechten goed te ma- ken ; 42000 P. Sterlings om aan 'tgemelde^Sinking-Fonds te reftitüc- ren een gelyke Som , uit het zelve geligt tot het voldoen van een Jaar Intreflen van de Hoofdfbm van twaalf • honderd .-duizend P. Sterlings , genegotieert op 't Credit van de Rechten op 't Zout voor de Stibfidie van 't Jaar 1741 , en den 5, November 1743 ver- fchenen ; noch 8295 P« Sterlings 9 Sch. i Pens om dezelve aan ^C gemelde Fonds te vergoeden, alzo te St. Jan 1745 een gelyke fom tot goedmaking van 't kort der Belafting op de Herbergiers , (die toen ingetrokken en op de Rechten van fterke Dranken getranfpor- teert is ) üic dat Fonds is genomen ; zynde ter zelver tyd de Som? me van 4^1400 P. Sterlings , die op de voornoemde Belafting ge^ legt w^rèn , getranfporteert op de Rechten ^ welke voor de vry- heden om fterke Dranken te verkopen betaalt worden ; ab mede 13870 P. Sterlings 7 bch. voor een eclyke Somme uit bet meer eemélde Sinking - Fonds geligt tot goeomaking van 't J^ort aai^ de Belaibog vu twaitf ScheiiiogeB voor ioder Vat op de zoete Dran^ /-^ '. . keq
Digitized by
ofEUROPISCHEMERCURIUS. lojr
ken &c^ te St. Michael 1743 , en 1 19934 P. Sterlings 4 Sch. 4|* 1744. Pens om *t kort der Subfidien van *t voorgaande Jaar 1743 goed ^^^on* te maken : Vervolgens is voorgellagen en met 179 tegen 76 Stem* *-
me befloten , dat vier -duizend P. Sterlings tot het herfteiien van d' Abdy , en 25000 P. Sterlings tot het voltoien der Brug van IVefl- munjler zullen gegeven worden; en eindelyk is de Voorilag^ dat 4000 P. Sterlings tot het repareren van de Tarochiale Keric van St. Jan den Evangeliji te fVeflmmjler voornoemd zouden worden toegeftaan^ met 122 tegen 120 Stemmen goedgekeurt.
Het TraSaat van Worms door den Koning van Groot -Brittannien voor zyn Parlement in de voorlede Maand open gelegt zynde , is het zelve met de voor af gegane Conventie van Turin den eerjien Fe- hruary 1742, by die occafie publicq geworden , en luid als volgd :
MEt zy aan alle en een ieder , dien *t behoort of zal behoren , op wat wyze 't ook zy , bekend : Nademaal onluften in DuUJfcbtand by 't overlyden van Keizer Karet VI. HooglofFelvkc Gedachtenis zon- der Manlyk Oir, zyn ontftaan, niettegenftaande den nitdrukkelyke inhoud van de plechtigfte en nieuwfle Traftaten van Vrede en Al- liantie , bekrachtigt door d'Autentique Guarantie van 't Lichaam van'tRyk, die aan deszelfs ondlle Dochter en haar Nakomeling- fchap de gehele en onverdeelbare Succeffie van zyne Erflanden ge-
feven ; welke Onluften baarblykelyk ftrekken tot omkering van alle alans van Europa , en haar Vryden exponeren , en die van haar Commercie in 't oogfchynlykfte gevaar ftelJcn , welk zelfs toeneemt door de Conqueften , die de Konmgen van Spanjen en Napels opent- lyk ondernomen hebben te maken van de Landen , door 't Door- luchtigfte Huis van Oojienryk in Jtatien bezeten , ftrydig met de Trou van haar eige Engagementen, waar na 't overige van //öffm niet meer in ftaat zoude zyn hen te wederftaan , én alle de Koften van de Middeland/cbe - Zee zich aan een en dezelve Familie onderwor- pen bevinden.
Om nu zo veel als in haar Macht is , znlke over 't hoofd hangen- de Onheilen, en eene Onderneming, waar van de gevolgen zo fa- taal aan alle de Vorften en Staten van Itatien, aan haar Vryheit en Koophandel, en aan die van de Zee 'Mogendheden In de Middefandfcbe- Zee zonden zyn, voor te komen, hebben de Doorluchtigfte en zeer Abchtige GÉORG II. , Koning van Groot^Brittannien, de Door- luchtigfte en zeer Machtige Vorlfin MARIATHERESIA,Ko« füBgia van Hongaryett eu Bobmm» Aardshertogin van Oojienryk, en
N 3 de ^
Digitized by
no^ NEDERLANDSe» GEDENKBOEK
T744 ét Dooduchcigfte en 2eer Mftchtige Vorft C A R E L E M AN U E L » Fttfuatfy* Koningvan Sardinien, Hertoch van Savoyerij nemende een wezentfyk — — ' Interdtin de confervatie van een rechtmatige Balans in Europa, V3jx hare Vryheden afhangen , en in de handhaving der Vry heden en vei^ ligheden van Ifalien in 't byzonder, waar van die van haar Comraer* cie in d^ Middelan&fcbe ^ Zee afhangt» gcrefol veert, in eennauwe? eit onfeheidbaardcr Vereeniging. te tredea , met intentie om daar 1>jr' onverbrekelyJc te vtilhar<ien , met hanoe Forces en JtAadflatten te zamen te voe^n, ten einde van 't gewenfte Voorwerp,, welk daao uic voorfpruiten.rooet, te verkrygen , en noch- meerder in 't byzon- der , om met eene gemene over een ftemming d'Invafie, door der Koningen ^an Spanjen en Napdis gedasm, te konoea repoufleren , en om Ifalien^ zo 't mo^lyk is, in^t toekomende voor diergelyke On-, dernemingen te beveiligen, 't Is met deze ixizicht, eiï otn de voor- — noemde Invafie zonder tyd verlies voor te komen , dat zyne Bfaje*-
lieit de Koning van Snrdlmen zedert den eerfCen February 1742 ifi-eeil^ — Provifionele Conventie met haar Majefteit de Koningin van Hongfi*
ryen is getreden » waar van den inhoud is als volgt :
,r Nadien 't genoegzaam baarblyfcelyk is , dat de bewegingen' der „ Spaaofche Troupen, die in de Landen del Prejidii geland zyn, etr f^ die in de Landen van den Paus avanceerden» oTn^zich by die van: fjr Napels te voegen » en van daar haar marfch töt aan Imola Vöort te: ,> zetten ,. volgens» zekere naricht na Lombardyen gerfeftirïeert zyn", 99 en noodzakelyk den Koning van Sardinien zo wel als dt Koningin ,f van Hcngaryen moeten bedreigen, zo hebben hare Majefleiten door ff Middel van den Marquis d'Ormea en den Graaf van Scbutemburgf 9y refpeélivelyk met nodige Volmachten voorzien , geoordeelt , de f, volgende Articulen te beramen en over een te komen, in hope, ,r dat ze ztillen geratificeert en aangenomen worden.'*
ART I CU L L De Troupen van haar Majefteit de KooingitT vatt Hongaryen, die tegenwoordig in halien zyn, fchynen voor zich al- leen genoegzaam , om aan d'AggreiTenrs 't Hoofd, te bieden: 2y zullen verzamelt worden , om tegen haar aan te trekken , en ze lin> mediatelyk in hunne voortgangen te ftuiten , eü byzondertyk om d'e Landen van Modena en Mirandota te dekken , dewelke als tttt BaN werk van de Landen van de Koninginne van Hongaryen in Italien go- weeft zyn , en ook blyven zullen,
I L De Koning van Sardinien zal ter zelver tyd een coflfldferabel Corps Troupen. hebbed op de Frontieren van zyne Landen na die van het Milanees en die van 't Hertochdomi PiacenZa ^ diewelke zm danig gefchifat zyn ^ dat z& in- korten tyd zullen konnen verzameld wezen; £a in gfsval. de Troupen der A^dknrs q)xameii Termeer^
Digitized by
<>F EUROPISCHE MERCURIUS. iii
4ert te worden , en 'er reden was , om voor een nieuwe favefie i744- «an een andere kant beducht te zyn , gelyiL 't waarfchynelyk is , February.
-volgens de naricbtenj die men bekomen heeft, dat een'twed^Con- '-
<voy "Spiumfcbe Troupm reets van Barceiona zeil ge^an svas , en dat zy in^iiavcn van h Spezzia aan Land zullen gaan» zo zal zyne Ma-
iefteit «isdan met al zyn Macht mede arbeiden • om te beleeten, dat iet Ooftenrykfcbe Corps, welk voor uit gemarcbeert ssdl hebben » door tik nieuwe renfort Troupen niet in de dFlanc gevallen , of onder- fchei^t worde; en ten dien einde zullen al de PaHages in de gemel-* te 'Landen , voomamentlyk in de Plaatzen van Parma, Piacenza en Pavia f voor de Troupen des Konings van Sardtnien tot baar Dieaft «n velligheit vry en open zyn.
I IL wat aangaat het geen betrekkelyk is op de verdere bewegin- ^n en zodanige andere Krygs- Operatien, die vervolgens zouden konnen ondernomen worden ; nadien men zich deswegen moet dbhikken na d'omftandigheden^die van dag tot dag zullen opkomen, zo is noodzakelyk , dezelve te renvojeren na 't geen zal beraamd worden , volgens d'omftandigheden , die 'er zullen opkomen ; en dtar tot zü zyne Majefteit de Koning van Sardinim een^van zyn Offi- ciers- Generaal in 't Leger van hare Majefteit de Koningin van Han* 'gorym zenden , en de Koningin zal 'er insgelyks een van de hare zenden, om by den Koning van Sardinien te reiideren ; aan dewelke men weerzyds communiceren zal alle de narichten , die men van de Vyanden zal ontfangen ; en alle de Refolutien, die men van ieder 'Zyde nemen zal , zullen met hen beraamt worden.
IV. Niets zo noodzakelyk zynde, om 't einde, 't gene men zich van ieder zyde voorftelt, te verkry^n, als de wederzydfche vei- ligheit der rerpeftive Bezittingen en Aechren, en oen vertrouwen in de gpede trouwe van de Partyen, die tot liet zelve ^inde zullen medewerken, zo belooft zyne Majefteit de Koning van Sardinien op zyn Trouwe en Vorftelyk Woord, aan haar Makelt de Koningin van Hongarymy i. Dat zolang als de tegenwoordige |)rioi;i/iofM/e Con^ vmtie zal duren, hy zyvï gepretendeerde Rechten op den Staat van Milaan , die in deze pnyuifimêk Conwntie niet moeten komen, niet zal doen gelden , nademaal de Koningm van Hmf^rfen dezelve niet zal konnen admitteren , en de Koning van Sardimm in t^endeel de- zelve gegrond oordeelt; 2. Dat zo het noodzakelyk was, dat Hoog- gedachte zyne Majefteit met zyne Troupen in eenige van de bo« vengemelde Landen trok , Hy daar seen Aéle van Souvereiniteic zal plegen , en op generlei wys de Koningin van Hongaryen verhin- deren » d'odBTening daar van te continueren , op dezelve wys als die Vorftin tot nocb toe gedaan heeft} ook^tali^yue Majefteit niet ee- nige
Digitized by
112 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. nige Contributien vorderen , en in het voorfchreve geval zich ver- February. genoegen , met voorzien te worden van Zaken, die onvermydelyk ~— nodig tot eene Armee zyn , als by voorbeeld , Fouragie, Hout , Quar" tieren, IVagenSy Bedden, Cafeme en Stroo, waar van de Rations zullen gereguleert worden op-^de voet, als men ze gemeenlyk aan zyne Troopen geeft, als oo)s. Paarden, Muil -Ezels en Offen ten dienfte van d'ArtilIery en Vivres*
V. Aan d'andere kant belooft haar Majefteit de Koningin op de- zelve plechtigfte wyze, dat het niet haar Intentie is , dat de^voor- noemde Beloften van zyne Majefteit den Koning van Sardinien, noch haar uitvoering, de Rechten , die Hy op den Staat van Milaan pre- tendeert , zouden konnen benadelen , noch zich ooit daar van zo te bedienen , dat daar uit te befluiten was , dat de voornoemde Rech- ten niet meer fubfifteren ; zynde d'Intentien van de twee Hoge Con- trafterende Partyen , zich elkander hunne refpedive Rechten in haar volle kracht te conferveren, zo als zy aan haar onafliangkelyk van de tegenwoordige Conventie mogen toebehoren.
VI. En *t is insgelyks met dit inzicht , dat zyne Majefteit de Ko-
meeft voor hem van pas zal oordelen , te doen gelden.
VII. Maar nadien zyne Majefteit niet verftaat, eenig voordeel door de voornoemde Refervatie te vefkrygen , en Hy voornemens is , met alle goede Trou, die hem eigen is, t'ageren, zo belooft en engageert Hy zich in *t bovengemelde geval , van zelfs niet te zul- len ageren, noch toe te laten, dat eenig Vorft met wien Hy in Al- liantie zoude mogen zyn , zoude ageren (welk zyne Majefteit wel zorg zal dragen te ftipuleren als een principale Conditie van wat Traftaat het ook zy , dat Hy zoude mogen fluiten) eerder als na de tyd van een Maand, van den dag af dien Hy zal hebben laten noti- ficeren door den Officier - Generaal , dien Hy in 't Leger van de Ko- ningin van Hongaryen zal hebben, ten einde de commanderende Offi- cier van SOoftenrykfcbe Troupen op deze wys op zyn hoed^ zynde , zodanige Maatregelen en Refolutien zoude kónnen nemen, als hy 'c meeft tot zyn voordeel zal oordelen.
VIII. Daar en boven belooft de Koning van Sardinien, dat in ge- val Hy zyne Troupen de Staten van de Koningin van Hongaryen, en alle de Plaatzen en Poften, waar van hy gedurende de tegenwoor- dige provifionele Conventie bezit genomen zoude hebben , doet ruimen , zulks zal gefchieden zonder iets van daar mede voeren ; op dat de Troupen van hooggedachte Koningiö vry en ongehinderc de Poften,
die
Digitized by
CF EUROPISCHE MERCURIÜ'S. 113
'die Zy dienftig zollen oordelen , zonden konnen wedernemen. 1744.
IX. De tegenwoordige Conventie zal door den Koning van Sardi-' February. fden en de Koningin van Hongaryen geratificeerc » en d'A£lens van .. Ratificatie binnen de tyd van 20 dagen uirgewürelt worden.
X. Gedorende den voorfchreve tyd zal de Koning van Sardinien zich niet meer verplicht oordelen , om zyne Troupen in de Lan- den, door de Koningin van Hongaryen bezeten» te laten rakken ; en zo na d'Ëxpiratie van die Termyn , Zy haar Ratificatie noch niet gezonden beeft, zal dus by derzelver achterblyving,de tegenwoor- dige Conventie zonder effedl blyven. Ondertuflchen zal de Koning in dit geval zyne Tronpen in de bovengemelde Staten gedurende 'de Termyn van ro dagen , niet laten nikken , noch gedurende dien Termyn beletten 't vry te rugkeren van d'Oofienryifcbe Troupen in de- zelve Landen , en in zodanige andere Poften, die de Generaals van de Koningin van Hongaryen convenabelft zullen oordelen. Tot Be- veftiging van dien hebben d*ondergetekende PlenipotentiariflTen de tegenwoordige Conventie te Turin den eerften February 1742 getekend.
Graaf van SCÜLEMBURG. Marquis d'ORMEA.
t> In gevolge van deze Conventie liet zyne Majefteit de Koning van „ Sardinien immediaatlyk een conflderabel Corps Troupen by die van f9 de Koningin van Hongaryen voegen; en zyne Majefteit de Koning f9 van Groot - Brittannien zond een fterk Efquader , om aan de band- ff having van de Vrylicden van Italien mede te werken, en ren ein- „ de zo grote Koften nier onnut. te maken» en om ze meerder te 99 verzekeren, en om by deze tegenwoordige tyd de volle uitvoe- „ ring van zo een rechtmatige en noodzakelyke Refolutie te ver- pf haaften; en ten einde ook *t Effeft, 't geen dezelve voor de toe- Pf komende tyden moet voortbrengen , te vereeuwigen, hebben haar ff Majefteiten geauthorifeert en authoriferen hunne Miniftcrs Pleni« ff potentiariiïen , om een onmiddelyk Reglement van de Particula- ff riteiten en Conditien te maken , en zyne Majefteit de Koning van - ff Groet - Brittarmien den Lord Jons Cartret, Baron van HaineSf ff een van zyn Principaal SecretarifTen van Staat , de Koning vad ff Sardinien , den Ridder O 8 o R i o , Ridder van 't Grote Kruis en „ Conrervateur van d*Ordre en Militaire Ordres van St, Maurice en ff St. Lazare, zyn Extraordinaris Envojé en Minifter Plenipotentia* '^f ris by den Koning van Groot -Brittannien , en haar Majefteit de „ Koningin van Hongaryen en Bobemen, den Heer Igkatius van fj Wa^kbr, haar Minifter Plenipot^niaris by zyn Brittifcbe BAa- '- O „jefteit.
Digitized by
IJ4 iN|:pE:?Ll,Aiy.I>$C:H GEDENKBOEK
'744. „ je(teic, dk, ^a eJk^n^r hu^pqe rerpeftiye Volsïaeliten gecomimi- Fit^ruary. ^^ ^icecrt, eo te zamen gccoaftrecrc w bebbea , ov« de volgende - f; ^rtiGijle^ .zya .qyct .een gekomen :.
.1. P^ar zjjl va^n po^f aan en ajlcoos tuflchen zyne Majefteit dea Koning vj^n Groot - Briptanmn ^ haar. Majefteit de Koningin van Hm.* ^^aryen en Bo^emGn,, en zyne M^ijefteic den Koning van JarrfiwVn ee^i pauwe ep pprectice Vriendfchap , e;i«^en eeuwigdurende en pn- ^ fchendbare ^lli^Atie zyn , uit kracbte van dewelke zy verplicht gullen wezen , om elkander over en weer en ftandvaftelyk t'onder- ^eunen en re fecourcren , en,öiïi op, elkanders Veiligheic opletteur jle te zyn, als op Jiiaareige ; om elkander, alle Voordelen te bezor- gen, en om iqet ,al haar VernxogQn alle Schadens en Nadelen, idie p$n een den ander ;5ullen,konnen overkomen , af te weren.
1 1. Ten dien .einde verplichten de Geallieerde» zkh op meü ia ^'uitdrukkelykfteGu^ranüeyan alle de Koningryken , Staten .Landep en Domeinen , dje zy tegen woqrdig bezitten , of die zy moeten bezittea uit krachte van het Traftaat van Alliantie te Turin 1703 gemaakt ; van de Traftaten vap Vrede en van Alliantie van Utrecht en Baden ^^ van het Traftaat van Vrede en Alliantie , gemeenlyk genaamd dat van de Qmdruple Atiiantie den 16. Maart 1731 te fVènen gefloten ; van fi'Aéie van Gkoiwm/^ gevolgelyk gegeven , en den n, January 173a tot een Ryks - Wet gepaiïeert ; van d'Jffe van AcceJJie insgelyks in
fevolge van het voorfchreve Traókaat den 18. Novembef 1738 gete- end, en van d'4cceffie tot dat Travaat 9 den 3. February 1739 te Ker- failles gemaakt en getekend ; alle welke TraÖaten hier als geconfir- weert.volkoraeAberbaalt worden , voor zo verre zy de Geallieerden ïtonnen interefleren , en voor zo verre nien daar in by het te^en- ^.oordige Traftaat niet ie^s vernietigt.
IJl. Acbtetvolgeijs de QHarantie vervat in *t voorgaande Arti- cnl, en.pm geen teken v?n Pifpot tulC^hen de twee Doorlucbtigfte ^Buizen .van ; Qojienryk ^n S^voyen over te toten , renuncieert «ynè lyt^jeftelt de Koning y^nSardimen^ zo voor zich als voor z.yne Erf- genamen, en §ucceaeurs> uitdrnl^kelyk en vqor altoos, doch ^Iken- Lyk.inTfavQnr va^ haaj.Maieiileit .de Koningin v«n Hongarym.^n.B^e^ fB^,ha^ 6r&£namen ep Sac;ceirfgi4r^,.van zyn gepretendeerde {Lechf ten op den d(aat yjan .mfaan, op d/ewelke Hy, fcbpon npoit van wegens ü^ KoQin^in geaidmitteerc , .zjcb by .de provijlanüe Conventie iie yByheir^gerelervwrt.had, om ze te doen .gelden. ;,en daarin bo^ yi^neifj^geert zyne.l^ajQfteit de Koning V4n Sardinim ,zi/ck formee- Ityk en.pArtig.u|ierIyk cpt de Coarantie vap d'Ocdre van ;SQcceflie ia [t Yopffchrcive jÜius ¥;w Offi^/mk .by ^ Pra^snatiiHe Saia^^^eitebjL-
leert^
Digitized by
or fiÜftOPISCtfE MfcfteURIÜS. lis
Icew; öp <ft»el^è Y^^Éë als zè ift hêe TVtfflfAat vitt' P^èlBCatleorti' vilp 1^4:4; iSRiantie, den lO. Mdëff 1731 te W^nm geöfiaak't, geftabileert' is , tfrt-^ mi^tiry^
g«ondert nochcÉ^ö , dat zyhe- Majeftèit dé Kohlng' van SdfJn/M ■' ■ ■
nöoit vérplicht zdt zyn , SecoufS buiten Haften te zenden; ■ IV. Ten dien einde zil zyn© Mijefteit de KoniiHg^ v^n SardMen\* dïe zjme Tronp^t! reets by de HongMfcbè gev^Degc heefe » ealitó reets confiderabel heeft Vei-ftiêefdêrt , continuerett , te za*neö met* Hiai^ eh' Hare Generaals te beramen erf-nitt te voerett alle de Maat-* re*ge>en en Operatlefl, die de krtfchtdadigfte zuUetl géöordeelt wöf- den , om d'Invafieö > gedaaö of blei* na nocli te dofehf tég^ö de Sïa^^ ten van hooggedachte Kontngifn) af te weren en af te kereia, ert om' ze tegen alle tegenwoordige en toekomende Gevaren', zo veel al$^ *ogelyk is , te Verzefeefreft.
• V, Ten einde van dit döelwit^tè'-terelken, en zo lang ah' den te» gcnwoordi'ge Oorloch zal dlirei^i yet-blöd haaf Majefteic de Konin-
?;in zich niec alfeen, om 't getil Tróüpen , dat Zy tegen^foordtg inr taiien hcefr, aWaar te honden , maar ze zelfs tot hec'getal van 3oock>' Man effeftlvelyk te vermeerderen , zo dra de toeftand van de Zaken in Duiifchiónd het zal toelaten , en zvné Majeftcic de Koning van' Safdinim engageert zich , om 40006. Man Iftfantery , «en 5000 Paar- den t'onderhauden, daar onder begrypende *t geett toC ünarnizoe- fffen en' befeherming van zyne Sraten Ofoodz^kelyk zal ^yn-
VI. Zyne Majefteit dé Konïtt^ van Sardinien zal *t hoógfte Cow»* mando over de ueaHiéerde Armee hebben , wanneer Hy zich in Pér^i* föon daar by zal bevinden ; en Hy zal de Kreigs'* bewtjgingen en? Operatien daarvan reguleren in over cen-flemming'mer hearMa* jfefteit de Koningin van //b«^rfr)>^, zó aJs^c gemefie Ingéreft eo'de^ ^elegentheit het zullen vereifchén.
• VII: Zó lang als 't nööd^rtfelyk-zal'^ym , d'Opèratién^te begini<^ ftteen en t'onderfteunen , en zd lang *t gevaar van dé Oeallker^ dtoen van Italièn't zullen eifeftert', engageert de Koning vah Gfoop^ Bi^tannien zich , om 'mét Middehndfibe-Zeé een fterlc Bftinader van* ^ne^ Gorlóchfèhépen , Bombardeer -galjéten eA Branders te hbdden^ ^öhiar van tf Admiraals en cómttifeflderéndié'Offieiérswd^l? zttllen hèb^ tféiï, om befkefidiglyk enf regulièrlyktnet? zyiiiöJ^aJëftelt den'Kohing Vtó5ffrrf/him,ofinet«yne<5énerièls , ofonèi die vaü-de^Koningliï va» Béftgarftn^, die'*t nH^ff^by^dér^hfeöd^tBfeöiv^ifiieö^-te'beHmende Maarregelen, die 't nteeft cMVetikbéftvttdl^^dtli dMaltVM<Ie geiué^' ite^Ziak^znHfett zyn.
• VIHi Dwff'eii 'bb*th , eit^ ort'Hé-cöMrfc«rtWi tot'c«J*crfdhia<l ^^evan d'eztraordinaire Koften , die de Koning van Sardinien ge^ naaki jieeft , ea. genoodzaakt zal .zyn te. ipaken^ oia oen groter gt;-
0"a tal
Digitized by
11(5 NËDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744. tal Troupen als zyn Inkomen kan onderhouden» te laten ageren»' Fdruary. verplicht zich de Koning van Groot "BrUtarmim, om aan Hem, zo ■ zo lang als den Oorloch en de nood zallen aanbonden, een Sabfi-
die van 200000 P. Sterlings 'sjaars te fonmeren , welke alle 3 Maan- den aan Hem zal betaald worden , 'c geen van den eerften December 1742, zynde de dag , waar op de frovifioneU Omventie tnflchen dett. hooggemelden Koning en de Koningin van Hongaryen getekend wierd» een aanvang zal nemen ; en de voorrchreve Subudie zal ftiptelyk van 3 Maanden tot 3 Maanden vooruit betaald worden , mits doch» dat het geen aan zyne Majefteit den Koning van Sardimen voor de tekening van het tegenwoordige Tradlaat opgefchoten is, een gedeel- te daar van maken.
IX. In confideratie van den iever en van d'edelmocdigheit , waar mede zyne Majefteit de Koning van Sardinien zyn Perfoon en zyne Landen wel heeft willen bloot ftellen , voor de poblicque Zaak en voor die van haar Majefteit de Koninein van Hongaryen en Bobemen^ en voor \ Ooorluchtigite Huis van Ooflenryk in 't byzondcr ; en voor de krachtdadige Secourfen , die de voornoemde Zaak reets van Hem heeft gekregen, als mede in confideratie van d'onereufe Engagemen- ten van Aliiftentie en van eeuwigdurende Guarantie, die Hy met Haar in de tegenwoordige Alliantie gecontrafteert heeft ; cedeert en tranfporteert haar Majefteit de Koningin van Hongaryen en Bobe^ fnen, voor Haar, haar Erfgenamen en Succefleurs van nu af aan en voor altoos aan zyne Majefteit den Koning van Sardinien , zyne Erf- genamen en SuccelTeurs, om met zyne andere Landen vereenigt te worden, 't Diftrid van Vi^vano , * genaamd U Vigevanafcoy *t ge- deelte van 't Hertochdom Pavia , welk tnflchen de Po en de Tejfma Selegen is; zo dat de Te£pno voortaan in 't midden van haar Stroom 3rmeren zal de Scheiding en de Limiten van de refpedive Staten, van 'I Loc Maggiore of '^ grote Meer af, tot ter plaatze, daar die Ri- vier zich in den Po nederwerpt, uitgezondert alleenlyk d'Eilanden» door 't Canaal tegen over de Stadt geformeert, welke Eilanden aan baar Majefteit de Koningin zullen gereferveert bly ven , op de Con- ditien, dat de Koning de vrye Communicatie van de Rivier Teffim tot de Paflagie der Barken zal hebben, zonder dat ze aangehoudéa óf gevifiteert worden, of de betaling van eenig Recht onderworpea zyn, en dat het voorfchreve Canaal nooit zal gedempt en ter dier plaatze voor een Limit gehouden worden : Voroers 't andere gedeel- te van 't Hertochdom Pavia , aan d'overzyde van de Po, BoUno, en het Territorie» daar in begrepen zynde de Stadt Piacenza , met dat
ge^
,» Waar in dat DiJtriS, en 'I Land iü beftaat, zie hier voren pêg.ziffzf. ■
Digitized by
Of EUROPISCHE MERCURIÜS 117
gedeel|e van 't Hertochdom Piacmzaf welk tiiflchen *t Pavefano ge- 1744. legen 1$ , en zo verre als de Boefem van de Rivier Nura van zyn Ftbruory. oorfpront tot aan den Po ; zo dat haar midden , gelyk als ook de ' IsTura tot aan d'overzyde van den Po f ter dier plaatze de Limiten yan de twee Staten make, en by gevolge dat gene, dat tot noch toe aan 't Hertochdom Piacmza van d'andere kant behoord heeft , daar van afgezondert blyve : Eindelyk 't gedeelte van 't Land van Angbiera, gelegen in den Staat van Milaan , wat particulieren naam. men daar aan zonde mogen geven » (met haar Limicen op het No^ varees , de Valei van Sefia, a^Alpm en 't Graaffchap van F'alaiSt en zich uitftrekkende tot aan de Zwuzerfcbe Landvoogdyfcbappm van Vat Maggia en Lorarne ,en langs d'Oevers van '/ LacMagpore) tot het mid- dtn van 't voorfchreve Lac ; op zodanige wyze, dat voortaan d« Orenfen van de Staten van zyne Majefteit den Koning van Sardinien ^n die van haar Majefteit de Koningin van Hongaryen continueelyk bepaalt zoUen zyn door eene Linie, getrokken van de Grenzen van ZwUzerland in 't midden en dwars door U Lac. Maggiore tot aan den Inham van den Tefftno; welke Linie zich van daar langs 't midden van de Loop van die Rivier zal uitbreiden tot de plaats, daar ze fl^ich in den Po verlieft, uitgezondert het Front van 't bovengemel- de Eiland voor Pavia ; en zal zich van daar in 't midden van de loop van de Po uitbreiden tot de plaats, daar de Nura zich daar in werpt , tot aan baar oorfprong , 't welk tegen over 't Land van Genua is.
De voornoemde verdeling van de loop der Rivieren zal niet belet- ten, dat de Vaart niet vry blyve , gelyk als ze moet tuflchen d'On- derdanen van de twee Souvereinen , in de gehele breette van de Voorfchreve Rivieren, met de Vryheit van langs d'Oevers van weer- zyden te pafleren, om de Vaartuigen, die tegen ftroom opmoeten, tie trekken ; zullende de voorfchreve Oevers ondertuflchen zo ten opzichte van d'£igendom,alsin alle andere opzichten, toebehoren aan de refpeftive Souvereinen van de beide zyden van gemelde Rivier, die vry zullen zyn , ieder van haar kant , om zodanige Reparatien te dofsn , als noodzakelyk zullen worden geoordeelt, om te fortifi- eeren; mits dat deze Reparatien niet preaomineren,.dat is te zeg- gen, dat ze de loop van de Rivier tegen d'overzyde forceren ; en dat het den Koning van Sardinien nooit zal vry ftaan , onder wat pretext het ook zy , zulke Werken te maken , die 't vry inlopen van 't Water en ^t Canaal of Navigtio , welke is aan de kant van naar Majefteit de Koningin van Hongaryen , en die deze Wateren na /tfiV Akin leid, zouden konnen beletten.
Hy zal de voornoemde Landen in volle Eigendom en Souvereini- <eit ^«ueteo , gelyk als baar Majeftdt de Koningin teq Htmgarjen en,
O 3 '• '•* * Ixtte
Digitized by
riB NBDER/LANDSCH GEDENKBOEK
X4r4*ï btrc Voorzate* deéêlvetot tioeh toe genoten hebben-; w^lRtrLah-"
JKfAruaryv <ien haar Majeiteit de Koningin- van Hongctryert voor altoos van hare^
■« ^' "■* Erf- Landen* en den Staat van Mitaan demembreert , derogerende'
ten dien einde voor zo verre *t nodig zal zyn , alles wat in eeniger--
lei wyze hier tegen ftrydi'g zon^ niogen zyn ,. behoudens doch dt'
direéte JnrisdiOie van *t Ryk,
,Xi Vorders, nadien 't voorde gemene Zaak- van belang is , dat' zyne Majefteic de Koning van Sardinien-etn onmiddelyke Gómma-* nicatie van zyne Landen ter Zee mee de Zee-Mogendbedenhtbbc , zo. cedeert haat'Majeftelt de Koningin van Hmgarym en Bohemen aait* Hém al' de Rechten , die zy ih eenig^rhande manieren en onder* wat Titel. 't ook zy, op de Stadt en Margoifaat van Final mag heb- - ben; welke Rechten zy zonder eénlge ReftfidHe, hoedanig ook , aatx' faooggedachte Kowng van SardhUen afftaat en overdraagt , op dezel- ve wyze ate zy doet met de Landen in *t voorgaande Articnl be- fchreven , in rechtmatige verwachting, dat de Republicq van Genua, W) verre als 't noodzakelyk zal zyn, cene zo onvermydelyk voorde Vryhelt en Veiligheit van /lö/im vereifchte Difpofitie zal faciliteren; ia een confideracie van de Somme , die geoordcelt zal worden aan de voornoemde R^puMicq verfchuldigt te zyn ; zonder dat zyne* Majefteit de' Koningvan Sardmien, noch haar Majefteit de Koningin van Hóngaryen verplicht zyn , tot de betaling van de voornoemde Sommen- te contribueren , mits echter dat de Stadt F/rta/ voor al- toos bïyve- een vrye Haven , gelyk die van Livomo , en dat het aan den Koning van Sardinien zal vryftaan , aldaar de Forten , die daar van zyn geflccht, weder op te rechten , of andere te laten boawen, Dfl da€ Hy 't gevoegzaamft zal oordelen. *
XL Zyne Majefteit de Koning van Ordot-Brinamim , haar Maje- fteit de feoningin van Hóngaryen' eil Bobèmen, en zyne Majefteit de^ Honing van SardiMen , engatgeren zich , van geen Vrede, noch Stil- ftand te zullen maken > zonder al de gemdde Cefllen in^eige woor- den daar in te begrypen , en zonder ook de gehele Reftitutie aanr den Koning van Sardinitn te ftipnleren van al de gedeeltens van zyn: andere Staten , die nit haat van zyn Vereeniging met dé öealHeer-' dttn ^bben mogen ofitwelêfgt oP geoccnpeerF worden , mitS dat de Koningvan S^rdmiw zich «wegenji der Revenuen', dte menHemmóchf oQthOttden , tegenwoordig: gededommagcert houde , dóorr die Lan-- dra f wdke meïi by het tegenwoordige Tradhtat aanr Mem afltaat en overdraag!.
* Volgen t^na oai^nniiafDEbkdUBltJ b^atêqm^élliétoMbeéi éiêt^tétéi^Hél I^LuUAtn en La&den, jaarlyka eenerSffAme van 700000 Floreinen.
Digitized by
OF EUR0PI«<:HE ^fiJlCURIUS. ni>
. XI.I. Tut Erkenteaistal^ynerMftiefteic de KmJQg van SarJinkH j«^ ftandvaftelyk en volitrtkcelyk aan d'Incsreften en de gemcgae Zaak i^^ryi van de GeatUeerdenvcrt^nigt en geaccaclieerc blyven ; niet alleen -zo lang als den Oorloch in I$alim mag duren , maar tot de SlniciDg van de Vrede in Duiifibtand, en tot de Vrede tQÜclien .Groot - BrUianmen en Sfinnim', en cut is de Hoofd - Conditie voor de .Ceffie/^> die meo aan Hem hierl)oven by het |X. en.^de Aracol van die ifra(Sbtiat.ge« daan faeeft; welke Ceflien niet baar volleen ont^rroepelyke kracht sxüli&a hebben « als na haar voile vervtuUiog , na dewelke d'aan ge-* nelde Koning gecedeerde Landen muilen worden gehouden :als aan bem door de Geallieerden voor altoos geguarandeert» gelykzyne andere Landen.
.XHI.'£n zo dta Zkifim van Vyanden.stl bovryd, en )bmteniijle tppar«^ae ^en gevaar ayn , van qp nieugeinvadeert.ee -zullen tsrori. denj ui ^t aan haar MajeXteit de Koningin.vaa Hotigaryen niet alleen vry ftaan , om een gededte van bare Troupen te rug te trekken ; maar de ^lÓMsing^ van Sardimm zal ten Hare verzoeke » aan .Haar i^n eige Tronpeo leveren , om tot fecuriceit van Haar'Landen in Lom* bardyen geëmplojeert te worden ; 9p dat Zy op tleze wyze in ftaat umdt konnen zyn » om zich van een groter getal van haar Tronpen in Duitfcbkmd tt bedienen : Op gelyke wyze zoude tot Requifitie van den Koning van Sardinien de Koningin van Hongarym eenig gedeelte Van haar" Tronpen in de Landen van dien Vorft doen treden , zo dezelve noodzakelyk waren , om de PaiTages daar van , die een Vyandlyke Armoe zowle willen onriernemen te forceren, te verde- digen , en om al de Staten van zyne Majefteit den Koning van Sar-^ dinien van Vyanden te bevryden , en ze voor alle gevaar van eenige nieuwe Invafie vry te maken.
XLV. In geen, geval zullende Gfö/Z/fw-Jen noch Vrede* noch Tre- ves,-noch Accommodement y hoedanig oók, met den geménéh Vyaod maken, als in over een ^llemming^ met elkanders Kennis en A*- vys f noch zonder de Guarantie van zodanige Mogendheden , die deel :iQ:de flacffiffltie.ZQiiden isogen hebben , wegens de iSezicting jm>VefkrygiQg^van-.de GealUeerdin in dit Tr:a^at: uitgedrukt^ .eniol d/t*Si«iti9ig.4ervVi:ede zal de tegenwoordige AlUancleegalykiOpreeii onv^eriuvicrlyke wyze ftand hebben., zo wel ten opzijchte ,v«n .dt iekerhejt,van bare * Vervulling in *t algemeen , als ten ojjzichte van de . mn tneelen- en befteadige bccuriteit der Gtattieerdm.
XV.iZyne-^Amefteit de ÜLo^ing van Jorrffnim en'haar^^efteitdè JGooiagin van Hongarym en Bobemen conürmeren in Erkentenis van 't ecïelmpedi^e deel, dat zyne Brinifcbe Majefteit voor dcgemene v^ei- figheit en -voor ée Hfcre> als mede voor die van ItdHmvi 'tby;w)n-
Digitized by
IM NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
T744. der genomen heeft , niet alleen aan d'Onderdanen van Groot -Bri$^ fdruarj^ tamien de voordelen van de Commercie en de Vaart , die Zy nic ^ ' haar refpeftive Staten genieten , maar beloven ook , aan haar noch
andere toe te ftaan , voor zo veel zulks by een particulier Traftaac van Commercie en Navigatie doenlyk zal zyn , telkens en zo veel- malen als zyn Brittifcbe Majefleit dezelve van Haar zal requirereo.
XVI. De Heren Staten der t^ereenigde Nederlanden reets onder de- aelve Engagementen jegens *t DoorluchtigfteHtii/ van Ooflenryk zyn- de , en 't zelve Intereft als zyne Brittifcbe Majefleit in al de Voorwer- pen van het tegenwoordige Tradaat hebbende, zullen de Geallieer- den te zamen Haar nodigen, om als Contradlerende Partyen in deze Alliantie te treden. ♦
XVII. d' Andere Vorften en Staten , die de Vrede, de Vryheit en de Veiligheit van Europa , van 't Ryk , en van batten , ter hertö zullen hebben , en die luft zullen hebben , om in deze Alliantie te treden , zullen daar in geadraitteert worden.
XVIII. Dit Tradtaat van Alliantie zal door de Geallieerden ge-» ratificeert , en de Ratificatien daar van binnen de tyd van zes we- ken, of eerder zo *t mogelyk is, uitgewiffelt worden.
Tot bekrachtiging van *t welk , Wy bovengemelde Plenipotentia- riflen , het tegenwoordige Traftaat met Ons eige hand getekend, en Onze Wapen- Cachetten daar op gezet hebben. fVorms den 13, September 1743.
( L. S. ) Carteret. ( L. S. ) OssoRio. ( L. S. ) Wasnbr.
Behalven dit Traótaat is noch een particuliere Conventie tufTchea de gemelde drie Hoven gearrefteert , waar in men de natuur van de Schikkingen uit krachte van het twede Articul te nemen ^ verklaarde Men reguleert ook de Krygs- Operatien, die achtervolgens den Inhoud van IV. en V. Articul t'exécuteren ^n. Men bepaald 't getal van de Schepen , waar uit 'c Engelfche Éfquader in de Midde^ landfcbe-Zee moet beftaan , volgens het VII. Articul. Men ver- klaard noch wydlopiger 't geen Ftnal raakt ^ en de Schadeloosftel- hng^ die de Brittifcbe Krom op zich neemt» om aan de Republicq
Ginua
' * Wat Rcfplutic daar opgenomea \$ , zit hier na oadej den Tltd der
Jftderkndeni
Digitized by
•tEUROPISCHE MERCURIUS. i2t
Gmua te laten toekoinen ; en men coavenieert in 'c byzonder over 'c gedrag, 'cgeen de ContraS:antea jegens de KrooB der heide Si* cUün , betrekkelyk op het tegenwoordige Tra£laat , zoUen moe- ten houden.
Men hadt gedacht dat de Gemeentens dat Traélaat in overige- ging zoude genomen hebben , m^ar zolks is voor eenige weken nitgeffelt : Ondertnffchen is te Londen een Gefchrift verrpreid, waar in 't Arricul van 't gemelde Traftaat, rakende de Stadt en 'c Marqoifaat van Final verkla2fft,«n een Deduólie gemaakt word van de Rechte , welke de Republicq Genua op dien Staat van een on-' heu^yken tyd af verkregen heeft, waar by d'Auteur verhaalt de Condiiien van 't Contraft, 't welk die Republicq den 20. Auguftj 1713 dien aangaande met wylen Keizer AarW VI. heeft aangegaan «n welk Contraft in V Corpus Diplomacirum ge voegt is , behelzende: a» Dat zyne Keizerlyke Majefteit voor de Sommen van 1200000 „ Piafters aile zyne Rechten op dat Marquifaat en de gezament- $9 lykc Forten , Burgten , Dorpen , Ap- en Dependentiën , nevens »9 de JurisdifBe , Voori'echten > Regaliën &c. , die aan 't' zelve f» verknogt waren , zonder eenige de minde reftriflie of voorbe* ff houding aan de Republicq afftaat en verkoopt ; " Dat derhalvea, de Koningin van Hongatyen aan den Koning van Sardinien gene Rechten kan afilaan, die Hare Majeiteit zelfs niet heeft» alzo wy- len Haar Heer Vader 'c bezit van dat Marqoifaat zo voor zicb als zyne Erfgenamen en Nakomeüogeo aiet alleen voor altoos aaft de Republicq Genua geguarandeert, maar ook belooft heeft om de-» zelve m dat bezit te verdedigen; behalven dat zulks ook gefchied is door verfcheide andere grote Mogendheden van Europa^ en ia 'c byzonder in 't Vierde Articul van het Tr aflaat der Quadruple Alliantie toflchen den Keizer» de Koningen van ^raitftryi en Groo^ Brf^ramitnif en den Koning van Sfirümen zelfii doot d'Acceffie van dezen by dat Traftaatf als mede in 't Jaar 1725 door Spmjén ia bet Traclaat met den Keizer gefloten , alwaar in 't Vyfde Articul uitdrukkelyk gezegtword, » dat de Gm^m^^fo of «en voorkomen^ ff de goede gelegenhdt niet tot genoQgzame rede ftrekken zal9.om ff de Staten vain eene andere önzydige Mog»dbeit t*ontleden ; '^^ waar ^litd'Aateiir einddyk befloit ^M d$ iUftMcq jwt vtnmbti
P dof
Digitized by
Google —
U2 NEDËRLANDSCH GEDENKBOEK
dat ie Mogitiibedai ^ w$lke in den ugen'Omriigen Oerlocb higewUMi en onhequamn tyn üm de Rechten Mn Seuurein te krenken ^ eene Maxime efGrondfielHng^ etiket gevolgen zn veel gevaar zouden onderworpen vee^^ zen, zullen kmnen goedkeuren ^ &c. j
Deo 6. zya de Geincerefleerden in de Zuid* Zee Con^agme ver- ga<iert geweefl:, en hebben befloten dat het Dlvident van d'Intref- fen voor ^t half Jaar , op Kerfmit laatdleden verfchenen , i i pe^ Cent zal wezen en den i8* dezer maand zal betaald worden.
Den Raad te Wbitehall » den 13. een Exprefle ontfangen hebr bende , dat het Franfch Efqaader uit Breft^ fterk 17 Schepen van Linie en 4 Fregatten tuficben Ouejfant en Scüly gezien waren». 2sond aanftonds ordre na Portsmoutb , dat alle d'Ootlochfcfaepen i» d*Ëngelfche Zee -havens bevindende I mee alle mogdyke fpoed 2ich in Zee begeven zouden.
'Spanfcbe Schepen door d^Engel/cben genmen :
In de We ft - Indien heeft 't Oorlochfchip de Sea Hor/e een Spaa&fch Vaartuig met Huiden geladen^ omtrent Kaap Nichola genomen ,, ;syDde d'Etjuijpagie Oiicviugc.
• *t Oorlochfchip de Uchtfield , Commandeur Burnaby hoeft 0^ zyn Tocht van Porto -Rko, twee Kapers - floepen , bemachtigt^ ten van dezelve was genaamd de St. Raphaè'l van veerden ScQkkea •tfehot, zynde door 't Volk veilaten ; en de twede de St. Ante^. nio de ias AnhnaSj met S ftukken Canon , 14 Baflen en 4a Man : I^r ten boven heeft de voornoemde Commandeur noch twte Ka- jfftm^ te wecen een aan 't Ooft -einde van Hifpanieia, en een an* dtt aan 't Weil-tiivde van Fmo-Rico in de grond gebootd} al# nttde een Stoeoia éFAguadiéaay verbrand, t \ OoctocMdiip de Lwifêard^ gevoert by den Lord Fwrefter^ üt ite eanamn^ heeft gienoftieA een Spaanfofa Schip van dmcreot ï^ Ton j gdaden met Wyn en Olie, tan Kadie: na de fFeft-Jn^ dien eedeftineerc De Kapisr 4e Atend > te FtMaielfhia t'huis horen*» ét > Kapiteiii Mark Aaierpi ^ heeft op de hoogte van 't Ëüand ¥an Quka geflottcsi^ttn S))ast&rc]ie Kaper van 7 ftukken Canoil, 4 SMorttokfcaciiTO^ ^
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIUS. uj
* De Commandeur van de Sloep de Welf^ op ayn Knutcoebt bj Port 4 ?oKt kennis Afkregen hebbende , dac.ssich een Kaper met ewee Pryzen in de Kivier Mauro bevond, en dat het Caft^i» 'c velk den ingang van die Kivier dekt, vanzeer weinig GefchiM voorzien was , zeilde terft0i;id derwaarts en den i6. Dectmb^r aU daar aangekomen zynde, desochtents van half negen tot elf uqrea dat Calieel befthocen en cev zelv^r tyd zyn Ligter met de Gatlik in de Rivier gezonden had , om die Schepen te bemachtig \ qa h kort daar na met de voornoemde twee Pryzen te rug gekomea4
Des Konings Sloep de Baltimorip Kapitein i{2c:i& , om by Pprf 4 Port te kruiflfen , heeft onder weg een Spaanfchen Kaper , gé- monteert met zes ftukken Canon , veeitien fiaffeo en eeltig Man ontmoet en genomen.
: Den %f>. ymnary is zyne Msjcfteiia Sloep dt /^^ K^pUew 7im- fi%^ op de hoogte van 48 Graden 17 MiauKn 14 Myle.n van d« KaapLitard^ van acht tot tien uwen des ocbüenta n^et eeeSpagni fchen Kaper flaags geweefl:» dien hy eindelyk bemachtigt OA (« Pïymmuh opgébraght heeft : De naam van 4e Kaper ia N^&d^Rih JMq 9 zynde deaelve gemonteert met 12 (tukken Canon en 133 Man , en maar vier dagen te voren van BUboa in Zee geftoken*
't Schip Brittannia , Kapitein yèrnam , van lAvarno komende ^ i% So Mylen in 't Weft van de Kaap C/rar geattaqueert geweeft van een Spaanfche Kaner van &. Sebaftioim, voerende 10 ftukken C^r» Kon en 100 Man Lqnipagie : Na een nvecbc vaa een uur eucer* de de Kaper 't gemelde Schip en heklom het met 30 Man f dJR binnen een half uur alle gemauacreert of gevangen gemaakt wier^ den , en de Kaper vervolgens zo gehavend, dat hem maar 16 Man van zyne gehele Eouipagie overbleven» zo dat hy bezwaarlyk w<h derom na St. Sebaftiaan zal hebben konnen komen: Van de Ge^ ▼angénea zyn noch 10 Man in 't leven» dewelke aan boord v«B de Bpüta^ima Quarantaine moeten houden : d'£qoipagie van 4tt Brittannia was maar 30 Man fterk » van dewelke niet een gcfnear velt of gequetft is: De Kapitein zal voor deze zyne Bravoure^ na alle ichyn , gerecómpenfeert wórden. -
^ 't Schip de Bacekus , Kaphein CM , van Oporto &a lAnn gaande * wierd in^ 't inkomen van '1 Ca$iaal eeattaqneerc van een Spaanichc Kaper van BM»^ voerende 8 finUoen Cancttf I4^ SteeA-üokkea
? z Cfk
Digitized by
124 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. tn 120 Man 9 met dewelke hy 4 miren iang flaags was, fneuveleiK Feifruary. Je daar by van den Kaper 20 Man : Eindelyk had hy 't gekJe denzelve in de grond te fchieten^ en toen hy zonk falveerde hy van deszelfs E^aipagie noch 2p Man, dewelke den volgende dag» om dat 2yne bqoipagie maar uit 14 Man en 2 JoQgens beftond» legens hem opftonden , om zich meeüer van 't Schip te maken ; maar eenige van de Spanjaarden wierden in Zee geworpen en d'an« dere ópgeiloten, met dewelke, zynde 19 in getal» ^e Kapitein te Dartmoutb gearriveert h : Alleen is Kapitein CM qü sManvaOk zyn Volk gequetft. Heroiqne daden l
Engelfcbe Sebepen door de Spaanjcben genomen z
In de fFefi • Indien htth een Spaanfcfae Kaper demonteert mer f ^ Stukken Canon en 250 Man , door de Kooplieden van Caracoa nitgeruft, drie Britfche Kapers genomen , wanneer deze te Ruba^ fiiet ver van Caracoa lagen , om zich te herftellen..
Eenige Spaanfche Kapers hebben genomen , de Ttto » Kapiceia Trotb van Londen ; de fVilliam , Kapitein Reynolds va» TerrajfieufX beide na Z^üof wagedeftineerc. Als mede doFnendfcbap , Kapitein Par- ebafe^ van Ttrraneuf nz Portugal, en de Hannab en Sarab mt Ier- land 4ia de Straat gaande; de twee eerfte zyn te Kadix^ 't derde in GixlUcün en 'c vierde te St. Sebaftiaan opgebraght. ' Voorts, hebben genomen i^ i^Erl9n>7^ , Kapitein Z)«ii/l/>r^ van St, Kits na Boflon; de Mercurius Kapitein Pbelps, van Falmoutb naiVa* fels; de Cbarming-Bitty^ Kapitein IVefton van Terraneuf komende. ' Wyders , is te Mallaga opgebraght 't Schip de Akxander vzn Fal- moutb na de Straa/t ; als roede '1 Schip de twee Gebroeders , Rpger 0/t- ver van Port è Port na Londen ; en 'c Schip de Zeenimf van ^Far- moutb na de Straat , en zyn beiden te Lisbon opgebraght. Noch heeft een Spaanfche Kaper genomea 't Schip FiUentiA en na JBi/* bao gevoerd.
ViAKx-^ NA dat dat Hof zedert drie jaren herwaarts gepronkt heeft ^Tx* met het woord van f^redenlieoendbeii , zo ligt het thans d^i Mappur af; Om dat deszelfs overlang ontworpene DefTeinea •Btoekt » over4weril en te leur geilde ^yn : JDic komt » on- der
Digitized by
ofEUROPISCHE MERCURIUS. 1*9
der anderen » onwederfprekelyk te blylcen » in 't verbreken 1744U der Trafbten van ütrccbt * en Lmd^ ** nopens de gewaan* f^ruii^
de -*-~~
/^ BydatTraOaac ^fsaiütnchty^^ dei>jarei7ify^tü:«/ir.Wofdgeftipuleen: Om de Tnuwe en onkrenkbon Vriendjebap , die door deze Vrede vaftge^ ftelc is, meer ce beveiligen , en om alle Preceoüen van mistrouwen voor te kov men » die c'eeniger tyden zouden mogen ontftaan ter gelegenbeit van ^êrire ea V Recbt van erffelrilm Succeffie , vaftgefteic in 't Koningryk van Groot - Sritumnim , %o onder de Regering van Koning H^ilbelm de III. , lioogloflfelyiLer gedaciite- Bis , als onder de Regering van de tegenwoordige Koningin , tot voordeel van liire Defcendmtmf en by onftenceniflc van dezelve, in faveur van de zeerDoor« luchtige Prinfes Sopkiaj Douaiiere van Brunswyk Hanvoer , en hare Erfgenamea In de Proteftantfche Linie van Hanover /en op dat deze Sncceflie vafc en be- ftendig blyve, » Zo erlLend d' Aller - Cfariftelykfte Koning in aHe oprechtigbeit t en n fotemneeê , de gemelde Socce£Se in ^t Koningryk van Groot * Brlttannien > la j» dier voegen bepaalt , als hier boven gezegt is. Verklaard daar en boven , en ^belooft op zyn Drom en Konings fFoord, zo voor zicb zehen^ als vovr xynê jb Er/genmm en Sueceffewrs j de gemelte Sacceflk ce zullen voor goed keuren, j9 ZO voor het t^en^mwrdigi ^ als twor sityd % toe dien einde Hem , en een ieder jf van zyne Sacceffeurs verbindende , mitsgaders belovende , op dezelve TVoir j» ws en Kmingifjik fVoofd 9 en dezelve. Ftrbimtnk van Eer , *o voor zich zei- ff ve » aU voor zyne Erfgenamen en Succefleurs 9 van moit kmant , me iezelve j» ook aoude mogen waen » voor Kaning of Koningin van Groot • Brittannien t*er- j» kennen , als alleen de gemelde Koningin en bare SucceJJeurs , volgens de vaftge-^ » ftelde Erf* Ordre. Om noch meer kracht en klem deze erkenUnis en belofte by '» te zetten y ze belooft d'Airer-Chrillelyklle Koning, dai niet alleen Hy^ mair p ook xyne Succejfeurs en Erf genamen ^ alk bate kracbten zuUen inf pannen, om te be- j, letten dat den Perfoon j iU by 't leven van den Kaning Jacob de II., den TueU 9 van Prins van Walles , en by desze^s overlyden die van Koning van Groot- je Brittannien oaft^fnomea, en die vrymllig ^ Koningryk van Vrankryk verlaten ft beeft, om elders zyne Woonftede te veftigen, nooit inkome in 't Ryk van ^ Groot - Britunnien , imcb in eenige Provtneie ven dat Koningryk, t'eeniger tydf, M of onder eenigerbande Foorvaendzel , boe 't zoude mogen wezen, " Artiado V. Den Aller - Chriftelykften Koning belooft , zo in zyn naam, als
ÏSi die van zyne SucceiTeurs en Erfgenamen » Dat Hy , noch iemant van
j, zyne Succefleurs, direA of indired, te Land of ter Zee, met Geld, Wa- j^ penen , Krygs* Ammunitie , Oorlocbichepen , Soldaten , Matrozen , op eeniger* j, hande wyze ooit eenige hulp , byftand , gunft, of raad aan eenig Perfoon of j» Perfonen zullen mogen bewyzen , wie dezelve ook zyn , die onder een ver- ^ nift voorwendzel zich tegen de vaftgeftelde Erf -Ordre zouden willen ver- A» zetten , 't zy opendlyk of met oproeren te koefteren, en zamenzweringen te* » (ineden tegen al zulken Prins of Prinfes , die olt krachte van gemelte Aden? ^ vaa 't Parlenent dea Throon van Groot -Jiif^tQnfrf^njBnllen bezitten ; ofte*
Pa ;^gjP»
Digitized by
%%6 NËPI^RLANDSCF} GEDËNKBOi^K
^-•■■^ ia *t Ryk van Frankrjk en wel t* Antibes voet aan Land heeft ge- zet, om 'door die weg, was 't doenlyk, zyne ftaatkundige Pro- jeften, voorfpoedigcr te doen zyn , dan zy zedert twee jaren her- waarts , gcweeft waxea,
' Aangaande 't eea Qn 't apdqjr fchryft Cfin Parift^a^ beginnea4Q net don laatfteaPo^Mf aldus:
Wy zyn hier op 't einde viin deze ecrfte Maand in dit Ja^r ten opzicht van de pufalicque Zaken eavan d*iDtentien en ReibluUen van ons Hof aangaande dezelve , niet wyzer als Wy ip dep beginne vaa 4ie Maand waren, zo dat Wy noch in een volkome onkuade. blyvQq^ van Zaken, die men nochtans ten ultqrften begerig is te weteqii ea die ook van 't grootje Belang van 'c Genteen van dit Kooingry^^ ayn : Wanneer en boe wy ?&uuen door de gr^rie van ons Horvfr-? Ugf, en daq meer wrli^ of bezwaard worden > OHnecen wy m^t part tientie afwachten. OndertulTchen vleid mep ona nocti immer met de hope van eene haaft door de Pogingen van ons Hof volgen «allendci algemene Pacificatie, waar over men reets gints en we^r fchriftelyk
lum*
j>, gen zulk een Prins of Prinfes, in welkers faveur de Succeffie der Kroon van „ Groot - Brittênnien f by de gemelde Aftcns van 'c Parlemenc, is vaftgedelc. '^
« * By dat Alliantie -Trattaac van LAudon , in 'c jaar 17x8 , j^ttcuio y.^ word al hec zelve nader bekrachtigt ; luidende :
Hare Keizifiyke en jflltr - Cbrijhlyyie Maje/fêiten en de Heren Staten Gene» *raal , verbinden zich voor haar, hare Nazaten en d'Opvolgers der Succe/lie van 'c Konlngryk van Groot • B/ittannien » zodanig als dezelve door de Wetten op het Huis van de tegenwoordig Regerende Br%neinniJ[ckt. tdajejieit is vaftgeft^lt^ te maintineritt en te guaratkderen , en alle Domeinei^ , die zyne Briuanni(che Ma* Jeflelt bezit , te d^enderen » én gene FroteHie of retraite in. een v^n Hunne Heerfchappyen te verlenen , aan de Perfoon, die by 't leven van den honing Jacobu^ de ll, de Titel van Prins van fFa/lw, en nadeszelfs overlyden, deTir tel van Koning van Groot - Britt^nnien heeft afgenomen, n^lPb ook niet oandi Kazalten v^n d( ^emeld^ Perfoon , ingevêlf^ hy 'er einige krygt i Belovende in^e* lyks voor Haar, hare Ifazaten eA Opvolgers gemelde Perfpon ^ooit direft of indlreA zo te Land qf te Water te helpen » noch dezelve door Raad of D^dr Geld, Wapenen, Anununice» Schepen, Soldaten, Matrozen , of ojp eenige an- dere manier , wat naam het ook zQude mogen hebben • by te Aa^n, nêclf in eeni* ge andere ComnuJUe vm gpnelde Perfoon , ^ desTs^elfs mzaten^ 't w^lke de ^uft van zyne BrUt^aiur<^he M9«jefte^t x]\ (lea«$Ifs Reyfrip^ zqu4^; kopi^eA. ver* ftorcn, &c. *' .
Digitized by
of EUROPISCHE MERCURIUS, 127
htflddde 9 eü hnft Midiflttrs tét een Congres Oood re benoemen , 1744, aynde de Marqois de Cbavigny ten dien einde na 'c Keizerlyke Hof Fehruwy. te Frankfort , en na 't Anti - Keizerlyke te IVtnm gezonden ; maar ■ ' ' ■ de Retour van den JMarqnis de Feneton na den Haag is evenwel noch aiet gevolgt » zonder dat men eenlge reden daar van geeft of weet. Onze 2ee Laod- Macht is echter by alle die vooiigevens van Vrede in ftaat van gereedheit gebraght » om Ce konnen ageren , ingevaUe die Vredens-Negotiatien of niet tot ftand , of niet tot een gelukkig einde qnamen. Uit Savojen heeft men al over eenige dagen aarict^ gehad, dat de Spaanfche Troupen zedert den 20w dezer zich op marfch Hadden begeven , om uit dat Hertochdom » 't welk door 't ruwe Climaat» gebrek van fubiiftentie , en daar door ontflaue vele Ziek* ten en grote Sterfte den gantfcbelyke ondergang aan diq Armee dreigde» In d'aangename Lucht -en Landftreek van Proi^eiy^ te ko-* men; maar men verneemt , dat een Exprefle gearrlveert waS| met msLtitht, dat men die Troüpèn niet alleen had doen halte maken » maar dezelve ook gantfchelyk te rug deed marcheren , waar van d'oorzaak niet gemelt , en ook niet wel te bedenken is, ten ware 't extra ruwe Saifoen en de bezwaarlyke Sneeu- en Y$- Wegen In die Oeweften hadden doen vrezen , dat die Armee door den aangeno* Hie marfch noch vry meer zouden lydenen gemineert worden, daa door hun verblyf in Savojen : Anderen giiTen , dat het gefchied was bp d'ontfange naricht van een. Inval der Piemonte^en in Savq/m, en xekerlyk moet iets van grote importantie d'oorzaak daar van zyo» Men Keft van de kant van zulke Perfonen, die eenige verkering aan ^tuof hebben, voor, dat men binnen kort zeer groot Nieus ver- nemen zonde, zonder dat ze zich verder verklaren , of U Frede- dan Oorhebs • Niius zyn zoude.
Ons Hof houd zkh zedert eeoigen tyd met allerlei Divertiflemen- tenbezich,enmenzoudaar uit mogen befluiten,dathet zelve of ge- oe en^eiyke en gewichtige AffSures had , of niet daar om dacht, of dezelve zo veel te meer vetborgen, en daar by zich van 't goed fuc* ces en nitflag derzelven ten volle verzekerd hield: Of dat men eln^» delyk zvne ongemftheit omtrent dezelve dus beft kon ontveinzen. Evenwel is 'er wederom een Staats-Raad in prefentie van den Ko- ülng gehouden , wtar by de Minifter van d'Oorlochs^ Zaken, Mr. ek Armfont die by twte voorgaande wegens Podagreufche Smer- |ta niet heeft konnen verfcfaynen, wederom geaififteert heeft jmaar men koud aan 't Hof van alles zulk een diep ililzwygen , en trac* teert ^elft alles zo gehdm, dat men niets dan eerft na verloop van ^é^gen tyd door \ werit zdUTs kan ontdekken : Men i|>reekt 'er «dlft niet MOS Via idCQ Jkwd te Jkcft p zynde flifxiwyg^ noch vry
bc-
Digitized by
Gopgle
m NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1741. ^c^^f ^^^ ^ waarbiit niet te zeggen. Vand'BrqnadersteBr^/I tnToulan; I'ebruary. Óf zc uitgelopen «vo , of noch uitlopen zullen , laat zich niemant I een Woord ontvallen , al hoe wel onder 't Gemeen veel wonder-^
]yke Difcourren daar van omgaan. De Prins van Conty is noch niet na/ïró/im vertrokken , en zel& niet eens de dag van deszelfs vertrek derwaarts vaftgeftelt : Ook fpreekt men niet meer van Armeen te formeren , Marfchalken van yixinkryk te benoemen &c. : Somma > men weet niet , wat men van de Raadflagen , Voornemens en Maat-* regelen van ons Hof denken zal. Evenwel beeft men verftaan dat den ö. February *t Efmader uit Brejl in Zee is geftoken , en zich tot den 9. tüflchen Oueffant en de Sorlings omhoxxatUf en van dien tyd af heeft men daar van geen narichc g|ekregen » gelyk ook aan het Gemeen nietü met zekerheit bekend is van den weg die d'oudfte Zoon van den Ridder van St. Joru^ zedert dat hy den 4. dezer door Avignon is gepafleert» genomen heeft.
Vele nochtans willen dat het gemelde Efquader van Breft gedefti-' neert is om na 't Noorden van Engeland te zeilen als 't eenige mid-- del, om een machtige afwending te maken. d'Engelfchen daardoor t'huis wat te doen krygende» zuilen zo veel fecours aan hunne Ge« allieerden niet konnea zenden , dan zy tot nu gedaan hebben , ter« wyl , zo deze Expeditie met den gewenfchten uitfli^ word gpze* gend , de verovering *van halten 't gevolg daar van zyn zal» alzo '6 zeker is» dat byaldien de nood verdicht » d' Admiraal Mattbews wel haaft uit de Middetandfcbe-Zee te rug ontboden zal worden , en wy daar door een vrye Paflagie hebben zullen , om zo veel Troupea als mogelyk na Itatien te tranfporteren , en aan alle kanten den Oor« loch in dat Land met kracht voort te zetten. Dit is de bope, (maar niet het bebben) met dewelke men zich vldd tiopende dat Efquader ; 't zelve is gedeftineert tot een Sleutel voor den Toulonfchen Ha- ven» die thans nauwer dan ooit door den gemelden Admiraal Mêt^ tbews word gefloten gehouden, zynde dezelve volgens de laatfte brie- ven van Prwence die Rhede tot op ^ of xunren genadert met zyii Efquader » om , zo 't zich laat aanzien , 't gecombineerde Toulon- fchè Efquader af te wachten. Wat ook d'uitüag zou mogen zyn , 't is zeker , dat het Plan » voor zo veel men eenig licht daar van be- gint te krygen, voor ongemeen fraai en gewichtig.gehonden word, alzo die twee afzonderlyke Efquaders zich dus on&rling meer dieoft doen en nieer uitvoeren konnea , dan of de drie Vloten van Sr^^ Tauton en Spanjen mtt elkander wezentlyk gecombineert wïren.
Men merkt het ondertuflchen als een zeer quaad voorteken aan» •dat de Biflbhop van Tmüon een Mandemeniin zyike Dr^msr jzepiibUr ceert heeft , waar m by alle die genc^ dewetkaop degemeUe M/quiaders
Digitized by
r>f EUROPISCHE MERCURIUS. isp
êienen , vermaand , om hunne Teflamerifm te maken en bwme Confcientim te bezorgen ; even eens als of ze maar op de Schepen van die Efqnaders
Singen , om 'cr den dood te halen , en men is derhalven zeer op ien Prelaat en zyn ontydige iever, of liever onverftand,verftoort; De meeilen echter, die op de gemelde Efqnaders geëmbarqueert zyn , hebben hnnne Teftamenten gemaakt en hnnne Geeftelyke en Wereldyke Zaken befchikt. Met het eene oor Iniftert men nu hier aa Tydingen van*t Efqnader van Breft , en met' 't ander na Tydin» gen van 't Efquader te Touhn^ als waar van nu alles afhangt. d^Offi- cieren van onzeTroupen , dewelke zich als Kreigs- gevangenen in de Landen der Koningin van Hongaryen bevinden, maar permiflie verkregen badden , om voor 6 Maanden hier te mogen komen , zo 'wel ter regulering van hunne Huislyke zaken . als ter Bewerking van liunne Rantzoenering aan ons Hof, vertrekken nu , van de gemelde Koningin gerappellecrt zynde,*met een bedroeft Hert wederom na de plaatzen van hunne uevangenfchap , hebbende ons Hof met dat van IVenm niet over *t Rantzoen konnen over een komen , alzo men xi'Eifchen van *t zelve al te^buitenfporig acht : * Zy zullen dan wel zo lang Kreigs - gevangen bly ven , tot hen de dooa van hun gevan- genfchap en ons Hof van 't Rantzoen ontflaat.
«Overgaande tot de byzondere zaken van datRyk; zo is daar «ene Koninglyke Ordonnantie uitgekomen , waar by de Cavalle- Tye Bevel ontfangen heeft om Cuirajfen te dragen, zo Officiers als gemenen, wanneer zy op eenige expeditie uitgaan.
Zo wel dat Hof als 'c gemeen is op het nu bevorens gemelde Jlliantie-Traêtaat van fTerms^ ten uiterften verftoort, maar noch meer in Spanjen^ als alwaar^ men 'c meeflequaad daarvan reets geleden ea gevoelt heeft , en vrezen moet , dat men 'er noch meer van voelen en lyden zal.
Verfcheide Engelfche Herra , die zich in dat Koningryk be- vinden 9 gerappellecrt zynde, zo heeft zyne Majefteit hen doea weten , dat ze vrybeit badden te blyven^ ofte vertrekken.
De Nieusgierigheit van 't Gemeen om de buitengewone prach* tige Equipage van den Prins de Conty te zien » voor dat hy na /rsk Uen vertrekt is ongemeen groot , dezelve beflaat in 80 Muil- E-
zels,
* ^t Hof van Wenen eifcht atet alleen iS Floreinen voor leder Soldaat, maar daar en boven noch een MiUiêen voor de fchade dooc de Franfche Troupea la Bühemen en Oojienryk veroorzaakt.
Q
Digitized by
I30 NEDERLANDSen ÖEDENKBOEK
1744. zeis 9 19 Handpaarden voor hem alleen; en 81 iroor zynen Stoet,
Ffbriaty. 2 Koetszen , een voor 6 en een voor 4 Paarden , twee Poft*
" Chaifes &c., en *c Gevolg van dien Prins uit 180 Perfonen, zo
dat, als men d'opene Tafcis hier by rekend , welke hy in *t Le-
fer houden zal , de Statie van dezen Prins groter is als die , wel- e Lodewyk XIV. ooit gehad heeft ; want men merkt aan , dat deze» fchoon de pracht zeer toegedaan, by 't Beleg van Mons niet meer dan u/lig Muil -Ezels had , zo ook zyn Zoon Lodewyk (die niet als onder den naam van Dauphin is bekend geweeft , alzo hy vier Jaren voor de dood van zyn Heer Vader in den ouderdom van vyftig Jaren overleed ) by 't Beleg van Pbilipsburg : De ge- melde Prins de Canty heeft reets vele Verdienften, en zal zich ze» kerlyk een zeer groten naam maken , indien zyn Heldenmoed en d'uitnemendheit zyner Equipage iets tot het fucces van zyne On* dernemingen kan toebrengen. ^
Zedert eenige dagen zyn d'opene Brieven vanden Koning , waar by Hy de MarquiOnne de la Tournelle tot Hertogin van Cbateaurouk verheft, te Parys opentlyk verkocht geworden, maarnaulyks wa- ren 2 uoren verlopen, of men verbood die Verkoping , en najB verfcheide Omdragers , die dezelve noch verkochten , in Arrelh In die Brieven worden voor Motiven van die Stand Verboging op-
fegeven , de hoge geboorte van die Dame , hare Verdienften, >eQ^cizame Gemoeds- Hoedanigheden en hare grote toegenegen- beic jegens de Koningin.
Men is een geraimen tyd niet dan ten ruwen onderrecht ge^ «reeft xslïï de Verichillen, die tulTchen dat Hof en dat der Konin- gin van Hongaryen nopens d'Abdy van St. Hubert in wezen zyn » doch by een Arreft , door 't Parlement van A&*zden 13. der voor- lede maand in 't licht gekomen , heeft men aangaande deze Zaak (op zyn Franfch) betere kennis en onderrichting gekregen : In den beginne van dit Arreft worden by wyze van een Dagverbaal alle omftandigheden gemeld )die omtrent dit Verfchil gebeurd zyn^ behelzende 't volgende :
' Den 5. Jugufly laatftleden wierd door den Raad van Luxemburg een Arreft in 't licht gegeven , waar by dat, 't welk den 21. Februcn Vy dee voorleden Jaars door 't Hof van Metz gepubliceert was, voor nul en van gener waarde wierd verklaard, met bevel aan die geneV
wel-
Digitized by
o* EÜROPISCHE MERCÜRIUS 131
ip^lke verplicht waren zich na 't Arreft van Metz te sedragen , zich In tegendeel te fctvikkeo na de verrcheide Decreten , die de gemelde Raad van Luxemburg van tyd tot tyd had doen uitkomen aangaande den Abt , d'Abdy en de Landen van S/. Huber$^ en teffens met ordro om alle Gerechtsdienaren of diergelyke Perfonen, dewelke onder- nemen mochten van wegens ^t Parlement van MefZ eenjge Feite« lykhedeh te plegen, in verzekering te nemen.
Den 7. Augu^ wierden op ordre van den Procureur «^Generaid Aienwe Bargermeefters van de Stadt en 't Land van S$. Hubert aan- aeftelt. Den 20. gif hy bevel aan den Prior en de verdere Geefte- fyken om zich van gene Papieren , betrekkelyk op d'Archiven en Regifters , t'ontdoen Den 23. deed hy drie jonge Geeftelyken ge- wapenderhand in arreft nemen , en na de Gevangenis van Luxemburg brengen. Den 26. herhaalde hy zyn Verbod om eenige Correfpon- tie met den Abt t'onderhonden , en ordonneerde op nien aan den io genaamden Adminiftratenr van d'Abdy , om d'Officieren en Do- meftiquen daar uit te jagen, die maar in 't minfte mochten verdagt lyn de party van den Abt aan te hangen. Den 29. beval hy aan denzelven Adminiftratenr zich meefter te maken van alle d'Inkom- Iken, welke de meergemelde Abdy in 't Land van Luik bezit.
De Koning^ welke zich tot dien tyd toè zeer gematigt gedragen had , nam een BeÜnit , om na 't voorbeeld zyner Voorzaten in 't werk te ftellen 't geen 't recht van Proteftie , hem op 't Land en de Geeftelyken van St. Hubert toebehorende, van hem vorderde ; ea om die rede deed zyne Majefteit den 11. S^tember het Detachement l^an 't Gaarnizoen van Luxemburg uit d'Abdy ligten, zo als ook den Lieutenant van den Hof Marfchalk met ae Gerechtsdienaren 9 welke ten getale van 42 na Metz gebraght wierden.
Den 17. September ordonneerde de Procureur -Generaal vanLojrem- Burg aan alle de Hoofd -Officieren van d'Abdy, om zich van alle, dewelke onder den Aanhang van die waren , meefter te maken; en 4en 2« Oétober deed hy op nieu een bellag op alled'Inkomfte, aan de Geeftelyken van St. Hubert behorende.
Na dit Verklaard U Parlement van Metz :
Dat alzo de Raad van Luxemburg niet dan een fulbaltern Gerechts- tof is , en by gevolg geenzints in gezach tegen dat Parlement kaa opwegen, 't zelve jüle middelen, door den Procureur •Generaal van Jjixemburg in 't werk geftelt om zyne Jurisdidtie te handhaven, voof nietig erkend. Waar by men verders zodanige Bewyzen bybrengt, ^ie aantonen d$t d'Abdy van St. Hubert ona&ankelyk is j zynde, der«* halven 't Slot van dit AcrtftaW. volgt-; ;_
' Q'a "" ^ 't Hot
Digitized by
IS» NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
T744. 't Hof vernietigt de Decreten van den Raad van Luxemburg , alt Februëry. gegeven door incompetente Rechters en Officieren zonder Carafter ii toe krenking van de Neutralitek derAbdye.fchendende deProteftie
van den Koning en de Rechten van de Kroon , ftrydig met hec Recht der Volkeren en de pubiicqüe Vryheit; Verbiedende aan alle Perfonen, wie dezelve ook mogen wezen , om zich direél of indi- redl na de voornoemde Decreten te gedragen, op ftraffe van extra- ordinaitlyk en by den ly ve te zullen vervolgt worden ; zo als ook aan alle Geeftelyken , of wie 't ook mocht zyn , om de Rechten te doen ontfangen van de Ry tuigen , Koopgoederen enz. , die door de meergemelde Abdy en andere oeutrale Landen zullen pafTe** ren » enz. enz.
Men debiteert te Parys zeldzame tydingen van de twee Fraif fche Minifters aan V Rufllfche Hof, Mr. de la Cbetardi^ en Mr« * Dailhn , over omtrent twee maanden geleden , hoge woorden » die zy met malkanderen hebben gehadt , waar van den een zeer faburs op den anderen , wegens de diftinfbie, die men aan den zelven by dat Hof boven den anderen gaf , en wjegens de grote Prefenten, waar mede men den zelven gereguleert hadt ; Dat die gelegenheit tot onderHnge Schimp- en Hekel - woorden gegeven hadden , waar van 't vervolgens tot feitelykheden voortgegaan was ^ van dewelke ze beide de Lidtekenen droegen : Men weet noch niet f hoe die zaak by dat Hof aangemerkt word.
Te Touhn heeft men uitgevonden en de Proef genomen van het zo genaamde GRIEKSCHE VUUR , • waar van men be- weert
* D« Grieken plegen ia hunne Oorlogen zich daar van te bedienen , eer hec Baskruid uitgevonden was. Dit Vuur brandde zelfs in Zee , en in plaats van door 't water uitgeblufcht te worden yfcheen hec in tegendeel, om zo te fpre- ken , daar in zyn Element te wezen , werdende door 't zelve als gevoed , en krygendc daar zyn rechte kracht. Voor 't overige had dit Vuur een gantfch tegenftrydige beweging , werkende neer waarts, in plaats dat Buspoeder opvliegt. Dit Vuur is den' jare 660 door eenen Callinicus , geboren te Heliopolis , Sudt in ^yriffi , of volgens anderen , veel vroeger uitgevonden door Marcus Graccus. 'c Zelve beftont uit Zwavel y Hapbtéy zynde zekere lyraachtigePik , die alles ver- » brand » daar ze by komt en byna onuitblufchbaar is , en uit verfcheiderhande •Gommen , en konde ni^t uicgeblufcht worden dan aÜeAn met Azyn , gemengc met Zand en Urine , of wel net verfche Huiden, 't Aamerkelykfte is , dat ■rf'OifV, waar door gemeen Vuur gevoed en vermeerdert word , diende om die Vuur uit te blolTchen. d'Ouden fcboten dit vloeibaar Vuur uit Bogen , en ^ .vloog ;echts en links , na dat hét geworpen wierd.
Digitized by
opEUROPISCHE MERCURIUS. IS3
weert het geheim weder ontdekt ce hebben. Men belooft 'er zich 1744 veel nut en dienft van, voornamentlyk om het Wand en Touwerk -^^^^^^ der Aanvallers te verbranden. Toen 't Buskruid uitgevonden wierd , achtte men zich overgenoegzaam Ichadeloos geltelt wegens dit Vuur, aan 't welk 't geheim verloren was, maar nu is 't buskruid niet genoeg , offchoon men door middel van 't zelve met Ca- aon^ enz. duizendmaal meer kan uitrechten, als deGriekin ooit met hun Vuur gedaan hebben , en men zal mogelyk na een der- de Tuig zoeken , noch verderflyker^ als deze twee te z^men , om dus 't Oorlogen hoe langs hoe noodlottiger voor de Zomn van Marfch te maken.
DAT Hof volhard in 't genome Befluit van den InhntDon Spamjeh. PbiUppus tot Koning van Lombardyen te verheffen , niet teeenftaan- de door d'ongelukkise Oorloch in Italien , en de Subudien aan den Keizer» zyne Weft - Indifche Schatten en verkregen PauJJelyk Xndulto^ tot ien acbtjle * der geeftelyke Inkomften » daar aan ver« ftilt werden t en noch niet meer gewonnen heeft, als, om zo te ipreken, doen 't eerft begon.
De Graaf van Denn , Minifter Plenipotentiaris des Konings van Dienmarken heeft in de RepaiTeerde maand aan de Marquis de ViU Jarias kennis gegeven , dat hy achtien Faiken tot een Gefchenk van zyn Hof voor zyne Catholyke Majefleit had ontfangen ; den 9. de- zer heeft die Graaf een particuliere Audiëntie by den Koning ge- had , dewelke aan zyne Excellentie een byzonder genoegen over dit Prefent betuigde , en op een zeer minzame wyze beUftede , den Koning zyn Meefter uit naam van zyne Catbolyhe Majejleit daar voor de danken , daar by voegende ; dat bet den Koning ten boogften aangenaam "tvas , dat bet zyne Deenfcbe Majejleit beeft behaagt de voornoemde Valken door Roomfcbs - Catbolyke Menfcben berwaarts te doen overbrengen.
In laatft dier maand is 't te Madrid gebeurt» dat een Sergeant van d'Invaliden met acht Man der Guarde, twee Deferteurs na
de * * Die een echfle brengc, by nadere Calculatie , jaarlyks op Pmaalf MillUenen Piefiers , so dac ligcelyk op ce maken is, dat het inkomen der Spaanjcbe Clerfrie in 't jaar op bonderd MiUioenen Fiajiers begroot werdt. Wat die der Franfcbe CUrgie jaarlyks bedraagt» Zie Ned. Gedevb. van den jare 1742 ^h Deel jpag. 206.
Digitized by
13+ NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744- de gevangeniflfe leidende , voor by 't Paleis des Franfchen Am^ Februarj. ^^ff^^^^^ paflerende , een der Stal - bedienden zyner ExceHentief tegen hen zeide : Hoe ! derft Gy - Lieden Gevangenen voor éy 'r Huit van een JmbaJJadeur brengen : en vervolgens wilde , met andere Do-^ meftiquen dwingen de Gevangenen op vrye voeten te ftellen : De Sergeant en zyn Soldaten boden eenigen tyd tegenfland^ zondct tot het Geweer te grypen ; maar ziende , dat het getal der tegeiH party immer groter wierd , gaf de Sergeant ordre tok het Vnurge** ven f 't welk van een Soldaat gedaan en een Poftillion van den Ambafladeur voor de deur van zyn Paleis daar door dood gefcbo<« ten wierd : d'Invaliden brachten hier op de Deferteurs na een vei* lige plaats in bewaring, en retireerden vervolgens tot hun eige veiiigheit in een Kerk : Maar d' Ambafladeur fatisfaftie van dea Koning gcëifcht hebbende, gaf zyne Majefteit aan *t Gerecht vail die Stadt Bevel, rf^ Soldaten uit de Kerk te halen /tg/^en na verkregé permiflie van den Groot - Vicaris gefchipdde , en de Sergeant wierd gecondemneert om gehangen , en de Soldaat , die Vuur ge- geven nad , op de Galeyen gebraght te worden , na zyn SefgeanC tot de Gal§ verzeld te hebben : Doch d^Ambaffadeor herft uitftel der Executie van dit yonnis verkregen , tot dat de Courief , de- welke hy met het bericht van dit Voorval aan zyn Hof gezonden had , wederom te rug gekomen was : Die Zaak maakt daar veel geruchts, en de Kreigs - Raad pretendeert, dat de Soldaat geen- zints ftrafbaar was , om dat hy aan d'ordre van zyn commande- rende Officier gehoorzaamt had , noch ook de Sergeant , alzo hy 't krakeel niet had begonnen, maar de Domeftiquen van den Am- bafladeur. Ondertuflchen is d'overledene begraven , zynde de Be^ dienden van alle daar refiderende Buitenlandfche Minifl:ers , de Priefters van drie verfcheide Kloofters en Ordens, alle deMun- niken , als mede de Jongelingen uit het Weeshuis , *t welk fchuins over 't Paleis van den Ambafladeur is , daar by tegen- woordig , en 't Lyk met meer dan twee honderd Flambouwen verzeld geweeft ; Voor *t overige heeft d'Aitibafladeur rykc Aaf- moeflèn aan de gemelde Kloofters , en aan de Kerk , io dewel- ke 't Lyk is begraven , als mede aan 't zo evengemelde Wees- huis , en daar eo boven aan ieder Joogdiog van 't 2elve vier Rea* len doen uitdetenr
De
Digitized by
öpEÜROPISCHE MERCURIUS. 135
De Hertoch van Montemar^ geveze maar gedisgratieerde com- 1744-
manderende Generaal der Spaanfcbe Armee in Italiin^ heeft een ^^^^n*
Cefchrift ter Verdediging van zyn gedrag gepubliceert gehadt j — — maar \ Hof heefc 't zelve laten confisqueren.
DE Schatting die de Paus verpligc is geweefl te heffen op de Italiek. Landen , Huizen » Inkomftqn &c. Mitsgaders op d'eigene Goe- deren en Landhuizen , heeft van verfcheide Pamilien en Geprivi* ügeerde Ordre eenige oppofitie ontmoet, en, na bevinding der Beviryzen , ook daar van ontheft geworden zyn. De Paters Jezui' tin t hebben insgelyks die weg ingeflagen om die Schatting t'ont- gaan ; voorgevende onder den rang der Bedehnonnikkfn en bédelen- 4$ geacht te moeten worden , die gene ailerminfte Inkomften heb- ben. Maar toen zy een Declaratoir van hunne Goederen moeiten ^oen 9 hebben zy Hemel en Aarde bewogen om 't zelve te ver- meiden , nochuns hun oogmerk niet anders hebben konnen be- reiken^ dan dat zy met de Pachters dier Schattinge zyn geaccor* deert, van jaarlyks, zo Jang die doren zal» te betalen 12000 Ecui. . Den 20. en 21. zyn eenige 100 Muil -Ezels met Bagagien voor by Komen na *t Napolitaanfche gemarcheert ; dezelve quamen van G^ita Caftettanaj welke Plaau de Spanjaarde gefortificeert en zelfs met Artillery voorzien hadden ; maar nu van daar wech- en na de Grenzen van Napels te rug trekken : £n vermits d Ooftenrykfche Generaal , Prins van Lobkowits , grote i>ezwaarnis daar over ge- voerd heeft, dat men een Wapenplaats aan de Spanjaarden toege- ftaan had , heeft de Paos , om ongelegenheden voor te komen, hem ook de Stadt FefOfa tot een Wapenplaats toegeftaan.
De Grvif ^^ Gages beeft zynen Naam m Hertochdom Urbim^ in d'Omlanden vsm Pifaro^ Fomo en Senigc^Ua^ d'ontllerflykheit toegewyd;a!zo hy aldaar geflaag de Spa in de grond gehadt heeft om zich te retrencheren , in voegen d'Ëigenaars dier Landen ^ na zyn vertrek, veel moeten zullen hebben om dezelve van den an« deren te konnen onderfcheiden. Na dat hy te Pefaro eene zekere quantiteit Granen en Vooragie hadde laten verzamelen , heeft hy geoordeelt, de weinige Provifien die 'er in die Provinciën noch overig mochten zyn , niet nodi^ te hebben , waarom hy aan dln- wooooers der gemelde Provinaeit bevolen heeft , aUt de Granen ,
die
Digitized by
135 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744' die zy boven hun levens-onderhoud bezaten , opftraffe van de dood^ iel/s Fetruary. j^ moeten Verbranden. Alhoewel die órdre wat Barbaarjch is , heeft - men de Vryheit genomen om daar en tegen Vertogen te toen , zo dat hy niet heefc konnen nalaten die orders wat te verzachtten.
Alzo de behoefcens van de Kroon der beide Sicilien dagelyks groter worden , zyn de verfcheide Vafallen van 't Koningryk Wa- peh vry hoger getaxeert , alzo de vier principale Provinciën vait dat Ryk, te weten ; Mruzzo Terra y diLavaro^ Puglia en Calabrien ieder 500 Paarden moeten leveren , welke ordre in 't laatft van de gepafleerde Maand noch eens herhaalt geworden is.
Wegens d'ondernomene Expeditie van d'Infant Don Philippus^ in *t marfcheren na Provence , heeft zyne Sardinifche Majefteic 9000 Man na Nice en Filla - Franca doen marcheren , om alle Pot ten daar omtrent wei te bezetten. Zyne Majedeit heeft eene Promotie gedaan van 9 Generaals van de Ruiterye en Voetvolk^ I o Lieutenant - Generaals , 1 4 Generaal - Majors en 8 Brigadiers.
Op de narichten van d'Armacure van Republicq van Genua i heeft dat Hof aan dezelve doen vragen , waar toe dezelve gemeenê waren ; waar op geantwoord is : Dat de tegenwoordig ConjunSturen zulks tot eige Vèiligbeit vereijchten.
Den 13. PafTato nam de Koninglyke Sardinifche Minifters, uit naam van hunnen Souverein bezit , volgens 't hier voren gebragh-' te Traftaat van fVorms , van Piacenza ; zynde de Piemontefche Troupen uit Parma en Modena ten dien einde derwaarts ^emar* cheert en door Ooftenrykfche geremplaceert : De Koningin van Hongaryen heeft van te voren alle de Goederen der Piacenza t'hois behorende, maar noch afwezig blyvende Perfonen , geconfisqaeerc en haar zelve uitgebannen» zynde eenige van dezelve zeer confi* derabel, en nieeft die der gene , die zich aan de Hoven van Ma« drid en. Napels ophouden en of in Bedieningen flaan, óf grote Pen-« fioenen trekken.
De Regering der Republicq van Genua is gerefolveert zich in 't bezit van Ftnal te handhaven, op hope van door Frankryk daar in geholpen te zullen worden. Daar en tegen heeft d'Engelfche Conful aldaar , op ordre van 't Hof van Groot - Brittannien , aan die Regering verklaard : Dat dezelve d'Uitwerking der Gramfcbap * van
Digitized by
6P EUROPISCHS MERCURIUS 137
wn zyne Groot 'BritkÊfmifibe MajifMt zemig gMoelm^ ingivoBe éUMh X744» w direSk of indinS de Proje&en van 't Hof van SpujcQ quam te be^ ^^^^^^*»%
funfligen. Zeden heefc mea zich aldaar io een ftaac vaa de» "
enlie geftek.
£
D fi Gedepoteerden der Cmtons die te Badon veigadert waren., Zwzr- tyn geicbdden , èn hebben ai referendum genomen den voorflag ksk^an». wegens de Komngin van Hongarjen gedaan, om in dat Land twee Regimenten te werven.
net fArksbnm vergaderde Dom-Capittel van £m«/ heeft den Sft. Paflato den Heer Baron vaa Riag tot Biflchop van Bazil ea Prins van Porentru verkoren : 't Franrche Hof recommandeerde en onderfteunde wel een ander Heer, om de met wylen de laatft Overlede Bifibbop gefloce ABiantie daar door kf achtij^r te maken. 1 doch de Tegenparty keeft bet overg^haalt, en 't is waarfchyae- lyk » dat de nieuwe Biflchop pogen zal , 't goed vertrouwen van de Cantons weder te winnen , 't welk zyn Voorzaat door zyn ge* drag geheel verlorea haddb f en nm» van ayn kant verznimea zal, om de Vriendfohap roet het Hof van /f^ïiiM t'osderhooden. .
HARE Majefteit van Hongaryon eo Bobemen heeft aan d'QScié* Dumca- ten , die belaft zjrn om Recmten in 't Ryk te werven , Patenten ^^^^ doen afvaardigen , waar in gezegt word : »# Dat Hare Majefteit t» tot voltaliigmaking van de Regimenten lofaotery aan d'dttder yf ren , geftelt om de daar toe nodige Werviofen te doen , Co» f, mifïïe verleend, om zich te begeven in de Ryki* Steden Regent^ ff burg, Augtburg^ Ulm^ DunckeIJpiel ^ Heilbron, Memmingen ^ Norib^ ff Ifngen , Kempten, EjUngm, Netatenberg^ tbtbenburg, f^eHJhAurg^ ff fTeinsbeim en Scbwinfurib, zo als ook in de daar omtrent 1^- ff gende Diftii&en» ten ebde aldaar Recmten te werven» inrge- ff volge de Brieven , wetke dien aanaaande na de voornoemde „ Steden , Vorftendommen enz. gezonden xyn ; Verbiedende B^ ff re Majefteit» dat zy eenig Inwoonder , die een Pamilie heefc» ff of onroerende Goederen bezit» tot den dienft anlien overfaa- ,» len enz. ** In gevolge deze Pitemen is de He» da Beek, Kapj* tein in 't Regiment van den Prins Maadmüsaan van HeJUm^Ki^lva Hegeiisburg gekomen en heeft akkerde l^rom^doefr i^pma j, waar
R op
Digitized by
Ï38 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1^44. op die Magiftraac cerftond aan dien Officier heeft doen voordellen , Felruary, ^ dezehe uit kragte van d'aangtmme Neutraliteit diergelyke Werving ' niet konde toejiaani Den gemelden. HttxdeBeck wederom toe Ant*
woord gegeven hadde, » dat immers alle de Leden van 't Duit* M fche Ryk 't recht hadden om in de Ryks -Steden Recrüten te 99 doen werven, dat de Ran^, welke de Koningin, zyne Souve- V rein , onder die Leden hield , uitmuntende genoeg was , om ff Haar dat recht in 't geheel te doen genieten , en dat hy der- 9, halven hoopte niet minder zwarigheit in dezen opzichte te Re* ff gensburg als in andere Steden van 't Ryk te zullen ontmoeten. " Nochtans die Magiftraat gerefolveert heeft , gene Wervingen van d'eene noch andere Partye toe te laten.
: Hare Majefteit heeft geordonneert , dat de Collonels en Hoof- den der Regimenten, als mede alle d'Officiers , Soldaten en Re- cruten j voortaan den Eid van Getrouwigbeis aan den Hertoch Me- de-Regent zullen afleggen , op de zelve wyze als aan hare Ma- jefteit. Voort$ is de Veldmarfchalk Graaf van Traun benoemd om wylen den Veldmarfchalk Grave van Ksvcnbullit in 't Commando €n . Chef op te volgen.
In t laatft van de gepafleerde maand hel>ben de daar refideren- * de Minifters der Zee -Mogendheden op bevel van Hunne Hoge ^
Principalen Vertogen gedaan , nopens de Bezwaatnijfen der Prote^ flanten in Hongaryen , en tpt antwoord gekregen : Dat die zaak nau^ keurig onderzocht en vervolgens V nodige Bevel door de Koningin der^ maarts afgevaardigt worden zal , ten einde aan de Proteftantfcbe In^ en Opgezetenen in dat Koningryk gent urdere oorzaak tot klachten U geven, &c. . ,
Dat Hof naricht gekregen hebbende, dat de Beyerfche Land- Stenden 300QO0 Floreinen na Frankfort gerfemitteert hadden , heeft Bevel gegeven, de Contributien aldaar te verhogen.
d'UitwifTellins. der Ratificatien van Het den 20. December laatft- leden tuiTcben dat Hof en dat van Dresden geflote Traflaat is for- xnelyk gefchied : Dit Travaat flrekt tot geen nadeel van eeni- <ge Mogendheit , want het heeft geen oogmerk als d'onderlin- ge Guarantie en Verzekering der wederzydfche Staten van die •twee Hoven.
* Op ec» groot Bal » in 'f JOdder/cbool te ff^enen gehouden , waar
in
Digitized by
OF EURPPI5CHE MERCURIÜS. 13*
in over de 1500 gemaskerde Perfbnen verfchenen, (jaam daar oo* 1744. der anderen een , als een vreemde reizende Bode , die geftadig uit ^^^^r%, zynen Rantzel of Knapzak brief jes^ aan de Dames uicdeelde , met """"^ allerhande fnaakfche Vaerfen. De Koningin vraagde den Bode « of hy niets voor Haar met zich gebragbt bad^ waar op ny een l^eek* ichrifc , by wyze van een Brief, uit zynen Knapzak haalde , waar by hy Hare Koningiyke hL^t&cit om avancement fmeekte. HaneMa- jefteic lachte en verhief hem tot Ritmeefter onder een Regiment CuraflSerSé De gewaande reizende Bode was een Hongaar » ge- ]3aamt Pauta/cb, die by den Vorft Efierbaji reets als Kapitein - Lieu« tenant gedient hadde.
Te Leipzig is 't volgende TyJ - ^ti^rj op 'tHawlyk van denPriw Karel van Ifiltbaringen en d'Aardshertogih Maria iifi3»tf gemaakt;
IVngitV^ herol CaroLo lo ! fponfa Maria ^ VtraqVe rVDoLphi ftirps pla f Vrgat aVI.
DEN 30. Paflato is te Muncben in de Hoofdkerk wegens de Bevbun» Verkiezing van den Hertoch Tbeodorus tot Biflchop van Luik het Te Deum gezongen, en kort daar na 't volgende Vaers verfpreid;
EndHcb, GroJJer Tbeodor ^ Stellet ficb die Mitgunfi vor p
Das die Printzen deines gleicben
Dannocb ibren Zwek erreicben.
d'Ooftenrykfche Adminiflratie aldaar heeft een Finantie-Raad en een Coltonel gelalt, van na alle Plaatzen te gaan, alwaar d*Oo« ftenr^kfche Troupen in de Quartieren zyn , om de klachten, de- welke d'Inwoonders tegens dezelve hebben, aan te horen, ê'exa- fnineren , en vervolgens aan d' Adminiflratie rapport te doen: Op ordre. van die Adminiflratie is allet de jonge eq ongehuwde Matt« fchap in Beyeren , beqnaam om de Wapenen te dragen , opgefchre* ven: Om dat men ontdekt heeft , dat vele van dezelve heimelyk nit het Land, en na de naafle Keizerlyke Werf- Plaatzen , alsNr»* tenberg^ Augsburg &c. zich begaven, om'erziéh voor^daten te Uten aannemen : Ondertoflchen maken zich zedèrt die Opfchry^
R 2 ^ ving
Digitized by
14^ NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744. ving noch meer van de gemelde Man&hap zoek» nit vreet » diC Fdiriary. a^^Q ze toc den Krygsdienft mochte dwingen.
Komende aap *f Keherlyke Hof ^ zo was 't den 24. Paffato, dat dgn Keizer de tyding ontfing dat de Hertoch Tbeodorus van Beye^ ifin daags te voren tot Biflcnop eri Prins van Luik verkoren was# waar over den 2Ö. ^s morgens het Te D§um , onder 't losbranden van al 't Canon der Wallen van Frankfort , gezongen wierdt.
Nopens de Subfidlen aan zyne Keizerlyke Majefteit te doen, za U nu vail geftelt, dat het Franfche Hof alle maanden zal opfchie- ten 1200000 LivreSy en 't Spaanfche looooo Piajiers , zo lang Hy ziph buiten Fergelyk met het Hof van IFènen houdt en den Oorloch tegens 't zelve continueert.
Dat Hof ontfangt noch t'elkens hoe langer hoe bedroefder na^ richten uit Beyertn ^ wordende nergens aan de Nationale - Civile Bedienden hunne Gagien betaalt , weshalven vele hunne Bedie* ningen nederleggen, die men zo voort aan Ooftenrykers begeeft t en voor \ Qvenge wierden noch immer de laden van 't Ge- meen verzwaard.
• De P^p^eftanten niet hebbende konnen befluiten , om *t Paafcb^ feijl op een en denzelven tyd met de Roomfch-Catholyken te vie- ren , en dit verfchil eenige wanorder vero<»'znkeBde in Gerichts- Collegien , die uit Leden van die beide Religiën beftaan , zo heeft de Keizer, om order daarin te ilellen, eene Verklaring doen a& kondigen , by dewelke by provifie en ponder gevolg voor het toe« komende , de vacantien van de Keizerlyke Kamer van fVetslatf 4i( J9ar den 30. Maan een aanvang nemen en tot den 9. April du* ren iluUen, om den ^ Mey weder te beginnen en te doren tot d^ 5a van die zelve maand. Dit Reglement , waar door die netelige zaak tot wederzyds genoegen is afgedaan , is met adi yi» oer Catbolyke en Proteftantfche Stenden beraamd en valt* geikelt geworden.
. Aldaar is een EztraA nitgekomen, van een Koninglyk Honga« lifch Reibipt, door derzelver Minifter , Baron vm PcJm aan Keur* üjftvrs; gecoBunuqiceorty waar in die Koningin hem belaft 9 o aan 9 de Ryi^$teadén te ktmen te geven . in w^lk gevaar zich de-i m seive. ei^ v^HTcn^n^entlyk de Geefteiyk^ Stichten by de tegen- ^ i(OordigeConjun£turenbevon4^» kennende na zeker Hof zicb
I» niet
Digitized by
OF EUROPISCIiE MERCÜRIUS. 141
0 niet anders ftaande hoaden , noch zyne Engagements met ande- 1744* $, re Hoven goedmaken , dan met dezelve te fecularijeren * en aan februêry,
o zyne Erflanden te hechten , in welk fchadel> k Projeö men zelfs '" f$ Haar Majeileit gepoogt had t'inipiiceren met belofte van ver- 0, fcheide Voordelen voor Haar Aard^huia , maar dat ba Haar niet $9 alleen om de Confervatie en Voordelen van Haar Aardjhuis ^ M maar ook teffena en veel meer om de Confervatie en bevorde- M ring van 't Welzyn van 'tDoicfche Ryk en dezelfs Stenden « dat h daar in alles op den voet der Ryks-Conftitutien en Grondwet- 1^ ten , en ieder Stand by zyne Landen, Bezittingen , Rechten ^ i^ Privilegiën en Vry heden blyven mocht, te doen was: " Einde- lyk verklaard dezelve , 99 dat zy gantfcb niet de Keizer -Verkiezing 99 vernietigen mlde , maaralleen overd'Aart en W^s, op dewelke 9f dezelve gefchied was, klachten en bezwaarniflen voerde, ook p, gereed was tot de Verzoening, mits dat Haar maar veiligheit 19 voor het toekomende en Vergoeding der enorme Schadens van 9, Hare Beledigers toegedaan en gegeven wierd&c:" Men vreeft^ dat dit Stuk een grote indrak by alle Geellelyke Ryks* Stenden ma-» . ken zal , die reets buiten dat niet gaarne zien , dat de Keizer zo veel facit op Truijpen en Heffen • Caffel maakt , en alle faveur aa» dezelve bewyft, om ze tot Vrienden te behouden*
De Keurvorft van de Paltz , beeft aan de te Duffeldorp vcrgz^. derde Stenden der Hertochdommen GuHk en Berg verklaard, das offcbom by by aloude Keizer tyke Decreten bevoegt is , em van die twee Hertochdommen dejomme van 600000 Fïoreinen t'eifcben, by zich necb^ tans vergenoegen wil met 550000 Fhrmen. Ingevolge van welke . die Stenden voor 't fcbeiden van die Land* dag hebben befloten in dien eifch ten dienlle van dit jaar ('accorderen : Onder welke fon>* me nochtans de koften , tot verbetering van 't Kcorvorftelyke Re- fidentie Stot, in die Stadt beftemt , begrepen zyn. Tot voort- zettmg van dea Veiling - bouw was op dien Land - dfi^ oiets ingewilligt.
Zyne
i^ Is eene handeling waar door een Geeftlyk PerToon ofeene geeftelyke Plaats Weretts gemaakt word , en denelver Inkomften tot wereltlyke saken gewydf gelyk omtrent met dTAardtbifckdommen Maagieehufg en Bnmen , en verfchei'* di andere Bifdldooaen In dea We/^baalfchen Vrede , vermits zy ProteiUnt* fike Vorilen fiadden, gefchied ia.
Digitized by
M2 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744. Zyne Keurvorftelyke Doorluchtigheic haddc wyders aan die
Fébfuarj. Stenden voorgcflagcn : ^ Om aan de Boere-gaften het Trouwen
- f9 te verbieden , eer en alvorens zy ten minften drie jaren onder
n de Troupen van zyne Keurvorftelyke Doorluchtigheit gedient
99 zouden hebben. " Doch is die voorilag door gemelde Stendeii
van de hand gewezen.
Door de nieuwe Landmeting heeft die Keurvorft eenïge 1000 Margen Lands geprofiteert > waar ran de Bezitters nn de Verpon- dingen en verdere Impoften betalen moeten , 't welk een groot Misnoegen by hen verwekte , en 'c gaat zelfs op zommige Plaat* zen zo' verre 9 dat ze abfoluut weigeren zulks te doen, en in 'c Ampc Lubiorf is zelfs eene gehele Gemeente , die hier niet in pa« reren wil ; weshalven men een fterk Commando derwaarts zendea zal » om ze tot redenen te brengen.
Zyne Keurvorftelyke Doorluchtigheit heeft op d'Inftantien van den Koning van Pruijfen aan de Gereformeerde Gemeente in de Stadt Gulik de vryheit gegeven tot het oprechten van een Kerk , 't .welk onder de Leden dier Gemeente niet dan groot genoegen ver- fchaflPen kan, nadien zy door dit Voorrecht niet alleen een srote zekerheit voor het toekomende , en wel voornamenilyk in tyd van Ootloch • gekregen hebben , maar ook van vele Ongemsucken , waar aan dezelve verfcheide Jaren zyn onderhevig ce weeft > zullen bevryd zyn , en van dewelke dit geenzints 't geringfte was , dat zy genoodzaakt waren hun Godsdienft buiten de Stadt ce gaan oe&'' tenen , eii dus dikwyls door 't fchielyk overlopen van de llivier di Roer daar in verhinderd wierden.
Vermits de Joden zich zedert eenigen tyd te ^Manbeim zeer ver* menigvuldigen , is van dat Hof eene Ordonnantie gepubliceert , »i dat voortaan niet meer dan 57 Huis - gezinnen van die Natie „ binnen die Stadt zouden mogen wonen , die voor deze Vryheit o en Gunft 17000 Floreinen zouden betalen , en welk Huis -Ge- M zin zyn Quohier daar toe niet opbraght, zou terftond Stadt en »i,Land moeten ruimen* ''
PoLBK. IN de voorie Maand zyn de Boeren in Littbauwen t^gens de Joden gaande geworden , van dewelke ze eenige ico doodgefla^en en hunne Huizen geplundert hebben , en zelfs Adelyke Huizen
plun-
Digitized by
OP E U R o P I S C H E M E R C U R I ü S. 143
plunderen en van cebige Steden Contributien eifchen : d'CTorzaak 1744. en gelegenheic daar toe hadden* de Joden zelfs gegeven door hun- February, ne knevelaryen tegens de Boeren, als van dewelke dezelve Com- '^
midle van den Adel hadden , t'innen 't geen ze aan den Adel op- brengen moede. Die Boeren - Opftand is zedert zodanig voortge- gaan , dat de Joden in vyf DifiriSten meefl; alle waren doodgefla- gen , en d'overigen vluchteden van d'eene Plaats na d'ander, en wiften niet waar ze zich bergen zouden : Men had nu op die Boe- ren , die al over de 20000 Man flerk waren , en ook alle d'ande- ren opontboden hadden , verfcheide Commando's van de Kroon* Troupen ,*ïeder in eenige 100 Man beftaande, afgezonden, om ze te beteugelen , waar van men 't Succes moet afwachten.
d'OMSTANDIGHEDEN , die by en na den ontfangft Pruis-
" laring van den nu in acht genomen
van *t Keizerlyk Diploma tot Meerderjarig verklaring van den nu ^^ Regerénden Hertoch van fVurumberg te Berlin zyn , bellaan in 't volgende:
Den 5. deser quam de Koning van Potsdam te Berlin te nig , en verleende Audiëntie aan den Graaf van Trtêcbfes 2Leyl , die met het voornoemde Diploma , Van wegens den Keizer lierwaarta gekomen was , en 'c zelve toen aan zynè Ma- jeitelc overhandigde , ten einde de Hertocli van IVurtmbtrg dat Diploma uit handen van den Koning , dewelke 't meeile beefc toegebragbc > dat aan dien Prins de Meerderjarigheit is toegeftaan , zou konnen ontfangen : £en uur daar na be» ^af zich de Jorge Hertoch in gezelfchap van de Prinfen , zyne Broeders , en een tahyk Ge7olg van CavalJiers , tot hun Hof behorende , alle in prachtige Gala -Klederen na 't Cabinèt des Konings* in 't welke de Hertoch, de gemel- de Prinfen zyne Broeders en de voornoemde Graaf van Trucbfes Zeylt Commi^- faris van den Keizer} door den Cabinet-Minifter Graaf van PodemU wier* 'den ingeleid.
Zyne Majefteit deed aan den Jongen Hertoch een zeer nadrukkelykea en be- Weeglyke Aanfpraak, nopens de Plichten, die in een Vorfcvan 't Duicfche Ryk , en in een goed Duicfch Patriot omtrent deszelfs Opperhoofd , de Belangen en 't ware gemene Vaderlandfche-Beft vereifcht worden : Vervolgens feliciteerde «yne Majeiteit den Hertoch over deszelfs komfte tot de Regering , waar by *de Koning hem tederlyk omhelsde en aan denzelven 't Diploma overgaf, 't welk de Graaf van PodtwUs gedurende d'Aanfpraak van zyne Majefteit in de hand had gehouden.
. De Hertoch bedankte den Koning voor alle gunftbewyzing en genegenheit ^ leelke zyne Majefteit als een Vader gedurende derdehalf- jaar , dat hy, Her- toch , zich aan 't Hof onthouden had , aan hem had bewezen , zo als ook voor ét'goedheiti dat de Koning de Meerderjarigheit voor denzelven verworven had»
tea
Digitized by
144 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
t744. ten einde hy in eigen Perfeon 't beftier van zyne Staten by 4fi iumd kond« ne*' fdliuary. men. Hier na begaf sicli de Koning met den Hertoch en de PiinfeA na d'ordft» naire Audiëntie «Zaal» alwaar alle de fiuicenlandfche Minifters neven« dePrinfea en Heren van 't Hof verfchenen , en zyne Majelleit bekend maakte , dat de Hertoch Meerderjarig verklaard was , dewelke uit dien hoofde de Complimen- ten van gelokwenfchiog van de Priafen , eyne Majeftcit^ Broeder* , de Prlnfea VAR den Bloede » en van 't gehele Hof ontfing.
Dien éBg hield de Koning 't middagmaal met de Koningin en 't gehele Koning* lyke Huis, zó ala ook met dea meergemelde Hercochen de Prinfen ,ayne Bloe- ders» nevens de voornaamfte Hovelingen ygh fVurtemberg ^ waar by de Spyzeii In Goud Vaatwerk wierden opgedift i Oe Graaf van Truebfes Zejl sat mede aan de Tafel) Kort daar na heeft zyne Majefteit aan alle de Minlfters en CavalUeic van 't Wurcembergfche Hof fraje Gefcheoken gegeven; te weten aan den Bft« ron van Rider » Groot • Stahneeiler , zyne Majefteiu Portrait met Brillanten be- zet, ter waarde van tien duizend Flbreinen > aan den Baton van AfontfMm , Grootmeefler van de Hertogin Oouarlere van IVurttmberg^ , ook 't Portrait vaa zyne Majefteit in een Riag roet een kóftbare BiiUant » tef waarde van vier ëoi- zend Floreinen » als mede een Kanonnikdye voor deszelfs Zoon i «aa den CoV^ lonei Baron van Saptki^ Goaverneur van den jongen Hertoch , een fraJe Degcs met een Goud Geveft, nevens een Patent van Major- Generaal des Kontogs % aan den Baron van Keiler ^ Minifter des Hertochs» een Somme van tWialf hcui^ derd Ryksdaaldera ; aan den Baron van Scbenk^ Opper- Schenker , als medeaaa de Baroosen van Cckskiebl en Scbomberg , ieder een Goude Snuif -Tabak|- Doos } en aan den Graaf van Dracbfes Zeyt een Ring van vier dhizendFloreineify
Zyne Majefteit heeft in (Teerfte Audiëntie aan den Generaal- Veld* mmch^Ukv^n Sickendorf ^nopens de verzoeken des Keizers, te ken- nen gegeven : » Dac de Keizer zvne eige Belangen beft zou koanetf P9 bevorderen^ en de werkmtddeien tot d^algemene bevredigios meer^ 9, der begonftigen en gemakkelyker makeii konde 9 indien dezelve 9, vooroamentlyk geene vreemde Troupen in 't Ouitfciie Ryk roe- >5 pen wilde ; dat dit bet eenigfte en zekerfte middel was, waar f, door zyne Keizerlyke Majefteit de genegenbeit der Vorften en M Leden van ^t Doitfche Vaderland zoude verkrygen , en dat tef> t, fens Hy üs Keurvorft zo veel als hem mooglyk was zou toebren* n gen, om 't Gezach en de Voorrechten, welke aan 't Hoofd van ,> 't Ryk toekomen , ftaande te itooden , en een dien opzichte zy- », ne goede Officien by 'c Hof van ff^enen in 't werk te fteMen.
Zyne Majefteit heeft dien Generaal , voor zyn vertrek , be* fchonken met deszelfs Afbeeldzel, omzet met Diamanten , ter Waarde van 24000 guldens.
Voorts heeft zyne Majeflieit een Bevel doen pobümtn in Dac
n geen
Digitized by
ovEUROPiSCHEMERCURItJS. ^45
>9 geen van zyne Majefteits Vafallen en hunne Kinderen , nocbre tj44^ m die , welke eenige Bediening in zyne Majefleits Staten bekle- Fekruary. 9, den, zonder deszelfs kennis en uitdrukkelyk verlof zich builen ■— — n 's Lands mogen begeven. \
Door de Koninglyke Commiflie te Breslau is nu gedecideert k- worden 9 dat in Silejien 't Paafcb-Feeji in dit Jaar volgens den Gregoriaanrche Almanacb op den 5. /ipril^ en niet volgens 't De« creet der Protefterende Ryks- Stenden op den 29. Maart ^ tege- lyk van de beiderlei Religiën zal gecelebreert worden , en dat de Protefterenden met de Roomfchen , en niet de Roomfchen met de Protefterenden aldaar PaaJJchen dit Jaar zuUen houden. Over welk Reglement men niet weinig onder de Lutherfehen misnoegt is ; en in 't algemeen zoude men aldaar wegens de vele vtrand&ringm en Nieuwigheden niet at te wel te vreden zyn. '
D E N 15. PafTato is doör den Koning een Volmacht aan den ^wsoxn, Grave van Teffin gezonden, om met de Minifters des Konings van Deenmarken eene Conventie te tekenen , ter bekrachtiging en vernieuwing der Traftaten , die tuflchen de twee Kronen in wezen zyn , en de Koning heeft midlerwyl na alle de Provin- ciën van dat Koningryk bevel gezonden , om de Krygstoeni{tin« gen te (laken.
Van de tot noch toe daar gevangen gehondene oproerige Z)m- ü'Kaerlen * zyn op 'c einde van de Maand January eenJge gevon- nift en den 10. dezer geëxecuceert geworden : Den principaalfte Belhamel, die 't eerft heeft Vuur gegeven , is de Rechter- hand a%ekapt, hy vervolgens Onthoofd, en 't Hoofd met het Lichaam op Raderen gelegt : 5 anderen zyn Onthoofd , Gevierendeelt eo insgelyks op Raderen geiegt : De Major van het DqÊle-Rgmnent^ fFrangel, is gecondemneert , 3 Weken lang op Brood en Water, en dan 3 Jaar lang gevangen te zitten : 16 zyn zwaar Gegeeflelt^ en voor hun leven gevangen na vafle Plaatzén gevoerd &c.
NOPENS 't gevorderde Vergelyk tuflchen dat Hof en de Ilttv- Zweedfcbe Kroon , ftrekken de volgende Memmen en *t ProfiS ^^aobit.
det
* Zie 't Uatftvooigaajide Deel, pag. 48 & 114.
S
Digitized by
a4tS IsmaERLANDSCH GEDENKBOEK^
ièr Vitüatin^e » door de fefpeflive Minifteri te Kop^enbógtn in de voorlede Maand , den anderen overhandigt , luidende :
MEMORIE van den Graaf van Teffin aan de Stoêts - Mini/Iers des Knnmgi van Deehmarlcen wtrbandigt :
tüheh aah den Koning mvn Meefter van den inhoud der Memorie , Welke iTwt • Excelïcntieh inde laatfte OnderhandellDg aan my hebben overhandigt, ver- A^ geaatrf,en 't is op fcynfe Majefteits bevel , dat ik de so dlkwyls herhaalde Verklaring vemieu , te weten , dat de Koning niets minder in de gedachten Leeft , dan de Ruft «n VeiUgheit in *t Noorden , onder wat voorwendzel cuika ook zou konnen gefchleden , eerft te ftoren.
• Dé Traftaten van Vrede eo Verbintenis , welke tuflchen de Kronen Z'üoeden en DBtnmafken beftaan , syn krachtig genoeg, om alle Ondernemingen tegen dé wcdcrxydfche beloftena van Vriendfchap , die daar in zjn vervat , te ftulten i en in tegendeel deze te doen ftand houden : Ook vertrouwt zyne Majefteit> dat derzelver inhoud door de beide Kronen met dezelfde oprechtheit ende nau- keurigheit, als men aan zo heilige Verbinteniffen fchuldig is ^ in acht genomen word en zal worden : Derhalven zou 't overvloedig zyn cenige verdere Voor- waarden daar by te voegen , welker byzondere oitdnikklng (ot niets andeta zoa dienen , als om de kracht van d'overige Verbinteniflen, die door deselfde Trac? uien 2vn gemaakt, en een volkomen en onderlinge sekerheit behelzen, in twy& h\ te doen trekken.
Maar alzo *t voor de belde Kronen een Zaak van even groot gewicht fchynt te weten , om zo dra mooglyk uit den tegenwoordigen ftaat van onzekerhelè te geraken., heb ik goedgevonden een Projed van een onderlinge Verklaring voot te ikan, en wel een zodanige • dewelke ik macht heb te tekenen zo dra als de- iselve door Uwe Excellentien uit naam van zyneMajefteit den Koning van ^O^fn- 4mHben zal aangenomen zyn. Koppmbagen den 13. fanuary 1744. ^
PROJECT DER VERKLARINGE :
V XTErmits de gefteldhelt, wiar mede zedert eenigentyd de Ruft in 'r Noorien ^ ^ gedrelgt la , even laftig en onaeaogenaam voor de Kronen van Zweden eii j^ OmmarkeH word ungemerkt» beeft men 'x van gewicht en noodzaaklyk te ;^>#yn^otfdeek) om zos^vuldig ea 20 dra mo^Iyk alle Voorwerpen, die m j9 ickyn tot dus verre wantrouwen tuiTchen de beide Hoven verwekt en onder* k houden hebben, nlt den weg te ruimen; en alzo men alle de gedane weder- ^ zydfche-Verkkriflgea in de verfcheidè Confetenüeo , ten dien einde géhou«' » den , genoegzaam en voldoenende heeft bevonden, zyn Hunne Majefteiten p nopenl de herfteiltag vin een volkome VeflbiidfaoQdtog tuiTchen Hen en Der- j» «elver Koningryken over «en gekomen , en verklaren deswegena onderÜR^ ^ door dfcze Ade, dAt 2y zonder vertoeven en ten eerften na d*uitwiffeling der }^ Ratificatlen , die ten langften binnen drie weken , van dezen dag af gere*
# kend , zal gefchleden , zich zé tér Zee als te Xand zxBben ontwapenen , en alle
41 de
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIUl U?
m de geformeerde Preteniien vernietigen , zich (en eeneouai verbceihd» ^p de ^744^
^ kracht der Vre4es-en Vriendfchapt- Tradaten , welke taifchen de beide Mq« l^irimf^
j» gendheden beftaan , en met de volkomenfte iiAukeiirigheit en na derselvet «mmw M gehelen Inhoud Worden in acht genomen. Tot zekerheit van dene heb ikdcc*
MEMORIE, door de Minijlers des Koninfs van Deenmarkeo m» den weraoemden Graaf van Teflin den i^. January ];744«
overhandigt :
\X7Y hebben aan eyne Majefteit den Koning de Memorie vertoond, dleUwé ^^ Excellentie in d' Onderhandeling van den 13, dezer maand ter Protocol bee^t gegeven , en uit kracbte van dewelke UE. op bevel van zyne Majellèic den Koning van Zvfe4en verklaard heeft , dat Dezelve geenzinu van gedachcei| wat om de Ruft en Veiligheit in 't NoQrdt» , onder wat voorwendzel zulks ooX ^ou mogen wezen, eerft te (toren» oordelende de Trajlacen van Vrede en Ver- iioi^ili^ i die tufTchen de Kronen van Punmark^n en Zwed^ beitaan » voor ge- noegzaam, om zich te verzekeren tegen alle Ondernemingen, flxydig met de we^ 4efzydlbhe beloften van Vriendfchap, die dezelve behelzen.
Zyne Majefteit zich verlatende op de Trou en akende Wettighelt van der VredMoen VerblnunM^Traaacen, die tuflcben Oea^lve en vjnt Majefteit den» Koning van Z^mê4si\ beftaan , ep zich verzejLerd houdende d4t dezelve met evei( selykt ^pr^QhUgbeit 9buUep U, achp gènomep worden « heeft 00a be^ft zyné in-v williging te geven tot ^ VeckUiing » wf Ike Uwe EzceUentie in de laftfie Confe^; senUe ge^Uan heeft , en van zyi\ent wegen te verklaren , dat Hy te Land en tet 2ee , 90 dra en ter zelver tyd ala Zweden van zyn kant 't zelfde zal doen |, slcb ontwapenen »al.
' VgQ welke (poedige Iceer der z^kep . in w eensgezind gewor^ea ee zyn , zyne Majefteic daar viiv op flaande voec kenQÜlê heefc doen geven aan de Zee- Mogendheden, welker Mediatie men tot Iiet herftellen van de goede Verftandhouding tuffghen die en de Zweedrche Kroon aangenomen hadde^ * en daar en boven beeft zyne Majefteit na deszelfs overige Minii^^ers buiten^ 's Lands £x< pfeflbn 'doen afVaardfgen) met! bevel , om de rtrf^<Hve Hoven ^^ by dewelke zy refidereri , daar vas te verwittigen, 't Is noch niet gekend van wdke ünhQud d'Afticylep zyis^ waar op dje ^o^veotie gegrond is; Midl^rwyl konnen wy aanmerken « dat die Rufi^ jn'# Noorden eene gr^e Zaak is in de tegenwoordige OmjemHwren van ty^ den en zaken.
DE
. * 7^t'% l;^voQrgaande Jkfl^ ^. 170 & 208.
Digitized by
Rus- Land»
143 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
DE Roomfch- Keizer eindelyk cererol veert hebbende aan hare Ruinfche Majefteic den Titel van Keizerinne toe te Ilaan^ zo heeft deszelfs Ambafladeur en Plenipocentiaris de Bacon van Neubaus den 18. Paflato zyne eerfte particuliere Audiëntie by hare Keizer* lyke Majeftei.t en den Grootvorft gehadt, aan welke beide hy de tolgende Aaiilpraken iii de Hoogduitfche Tale deed; laidende:
2YNE MAJESTEIT, iitf Keizer der Romeinen ^ myn zeer genadige Heer, heeft zedêrt zyne komfle tot den Thröon geeii groter zorg gehad , aU die , om door 't zenden van een Mioiaer aanUWEKËlZERLYKEMAJE- S T E I T daar van plechtiglyk kennis te geven : Met dit oogmerk heeft hee Hem behaagt myn Perfoon ten dien einde uit te kiezen , en my met de roem* viraardlge Commiflxe te helaiben , om Uwe Kéizerlyke Majefleit in de krachtig- fte Bewoordingen te verzekeren van zyne waarachtige en oprechte Vriendfchap , als mede van zyne vorige begeerte, om Haar door menigvuldige Bewyzen daar tan te konnes verzekeren.
Hy is zo overtuigt , dat de verzekeringen van Vriendfchap » welke Hy aan^ V Uwe Majefleit geeft , aan Dezelve zullen behaaglyk zyn , dat Hy in 't min/Ie Biet kan twyffelen, of Uwe Kéizerlyke Majeikeit zal de verwachting beantwoor- ^n , welke Hy van Dezelve heeft, om namentlyk tot de handliaving en bevei* ügingvan d'onderlinge Vriendfchap all« die middelen toe te breagen, welke be^ qnaam zyn om dezelve verknogt en onverbrekelyk te maken. ' d'Eendraclit van twee zo luiiterryke Hoofden moet noodzaaklyk een algeme- ne vreugde en genoegen by ^'Onderdanen van de twee Kelzerryken verwekken: Wat een geluk zal 't voor my wezen , indien myne uitdrukkingen Uwe Kei*» zerlyke Majefleit konden overtuigen van d'ongeveinsdheit der Gevoelens van dea Keizer, Myn Mèefter, zo volkomentlyk als die Gevoelens in den Brief, welke ik d'eer heb aan Haar te prefenteren, vemeld zynt 't Voomaamfte doelwit vaa> myne ComnuiBe zou 4aar door bereikt 'w^^n » en niets zou voor my verder» overig zyn , ala te trachten dat ik door myn Eerbied en myn Ontzag voor de Doorluchtige Perfoon van Uwe Kéizerlyke Majefleit d'Eer van Hare goedgun* ftigheit en acliting my mocht waardig maken.
tk Graaf van Bt&aditt^ Onder -Cancelier , beeft uk naam van de^
Kfiierin geantwoord :
tJAKE KÉIZERLYKE iVf AJE-STEIT vm Rusland zou jiooft iety ■** hebben komien vernemen, 't welk Haar aangenamer konde zy», ate de Ge» vodena van Vriendfchap en Genegenheit , waar van Z YN E KÉIZERLY- KE MAJESTEIT 1/^ Romeinen aan Haar een zo verplichtend Bewya geeft^ De Keizerin wenfcht niets met meerder iever als een volkome wedcrzydfche Vriendfchap met den Keizer der Romeinen t' onderhouden , en dezelve meer en me«r ie bevoxdea en beflendig te makeB , ia dier voege dat zulks tot onder- ling
Digitized by
OP EUROPISCHE JMERCURIÜS. 149
• v
)iog nut yan de beide Keizerryken ftrekken moge» Voor 't overige vensekerd 17441 Hare Keizerlyke Majefteic den Minifter - Plenipocentiaris van Hare Keizeriyke Febrmfy^ Genade en Gunll. ■' ■
Dien zelfden dag bad de gemelde Baron van NeuhaufCook zyn eerfie particuliere Judientie by den Grooi-For[i , v)elken by op deze
^jze aan/prak :
^YNE MAJESTEIT, de Keizer der Romeinen^ myn «eer genadige Heer» heeft my bevolen , Uwe Keizerlyke Hoogheit te verzekeren van zyne waar- achtige Vrlendfchap en oprechte neiging : Hy heeft van Uwe roemrachtige Voorouderen en van 't gehele luüterryke Huia van Holftein ai t'overtaigende Bewyzen van hunne beftendige Viiendtchap gehad , om niet te hopen dat Uwe Keizerlyke Hoogheit» zo veel in deszelfs vermogen wezen zal , wel zal mede* werken om de Verflandhouding onwrikbaar te maken , dewelke tuffchen ZY* M£ MAJESTEIT, dm Keizer der Rmeineny en de KEIZERIN van a//tf ie Rujfeti nieulyks beveiligt if. Uwe Keizerlyke Hoogheit zal daar door een nadrukkelyk bewys van zyne Vrlendfchap geven aan den Keizer , myn Mee- ller, die 't zich voor een vermaak zal rekenen ^ om aan Denzelven in alle ge* legenheden betuigingen van de zyne te geven : En ik zal my oneindig 'geluk- kig achten , Indien ik , na de verklaring van zyne meningea , my kan vleyen eenig deel van de goedgoniUgheit Uwer Keizerlyke Hoogheit te verdienen.
De Gfflfl/ Wachtmeifter, Groot - Stalmeefler van 't Huis van den
Groot - Forjl , antwoordde in naam van zyne Keizerlyke Hoog^
beitst volgende i
r\Ewyl ZYNE MAJESTEIT </^ Kei^ur der Romeinen aan zyne Keizerlyke Hoogheit de Groot -Verft van Ruilend de nadrukkelykfte Bewyzen van zy<r ne dierbare Vrlendfchap en Neiging heeft gelieven te geven , neemt zyne Kei« zerlyke Hoogheit des te meer deel in de Verftandhouding , die gelukkiglyk tuf- fchen de beide Keizerryken. beveiligt is , hoe meer Dezelve daar door nieuwe gelegenlieden zal hebben , om aan den Keizer der Romeinen d'aller méeft over* tuigende Blyken van zyne ware toegenegenheit te geven. Hy verzekerd den Minifier - Plenipotentiaris van zyne Achting en yan 't Vermaak, waar mede Hy zal trachten 't verblyf by dit Hof aan denzelven meer en meer aaoge* aaam te maken.
'cFranfchc Hof maakt ats noch zwarigheit, den Titel van Kei- zerinne aan hare Ruififche Majefleic te geven , om dat het dan den voorrang der Ruffifche Minifiers aan de Boicenlandfche Hoven, voor de zyne zoude moeten toeftaan ; .waarom de Heer Daillon » Muufler van Frankryk , den 26. Paflato als een Particulier van ha- re Ma|eiteit affcheid beeft genomen, om dat hqt gemelde Hof den
S 3 . Tlr
Digitized by
«744". February.
NCDER- LANDEN»'
rsa NEDERLANDSen GEDENKBOEK -
Tit€l van Keizerinne in 't Rappel van dien Heer niet gevoegt hadde.'^ De Franfche Ambafladeur,Marquls de la Cbetariig, heefcgedu^ rende zyn daar zyn, reets 6 Couriers na Stokbolm geëxpedieert , om de grote Alliantie tot fland te brengen , waar door alles in Eur^pm eene andere gedaante krygen zonde ; zo dat Vrafikryk nu uit het Noorden verwacht , 't geen 't telve in 't Ooften , Zuiden en fPeJlen niet heeft Iconnen vinden : D^ar en tegen heeft bare Kei^erlyko^ Majefteit aan den Groot* Brittan nifchen Minifter , aaadatH^F refiderende , laten verklaren : »» datZy mee veel genoegen zach de; h zorge en moeite , die de Koning zyn Meefter nam , om de Vre- f> de en Huft in *t Noorden te herftellen , en dat vernaids Zy niet» 9» ZO zeer wenfchte , dan om de zaken op dien voet te ^ien t Zy w met vermaak nevens zyneBritfche Majeflcdt arbeiden zpudejOm $9 dat heilzaam oogmerk te bereiken/'
DE. Staten van Flaanderen hebben de buiten gewone Sublidia yan iiooooo Floreinen aan de Koninginne vgnHongêryen tn Bobe* men ingewiliigt , en hebben 70000 Floreinen voor een Luurmané aan d'Aardtshertogin Mf^ria Anna vereerd gehad.
Voor VVelke Aardtshertogin eenen Mantel van Kant te Brujfd is vervaardigt, en na fVenen gezonden % zynde zeven elle lang en waardig geacht 40000 Floreinen ; hebbende de Hertogin van Abrefüberg de eommiflie gehad die te doen vervaardigen.
Da Regering aldaar heeft aan d'in die Landen in GuarnJzoen leggende Tronpen van de Staten Generaal toegeftaan, om ïo inde Steden van f^aanderen als d'overige Provinciën in 'tPublicq Volk; te werven , zynde ten dien einde verfcheide Officieren van die Na« tie daar aangekomen, dewelke ten eerften de Trom hebben doen roeren , en zo wel in aanmerking van de goede betaling en ond^r-» houd , als om dat het Hulp-Troupen van de gemelde Koningin zyn j^ grote toeloop gekregen hebben , *t geen veeï genoegen agn de Re- gering geeft 9 om dat die Troupen atom soede Krygstucht honden.
Men heeft ce BruJJit een Ediél vm\ Hof van fFenm gepubfi- oeert, "OMar by de Doodflraf gedreigt is aan die gene^ die valfebe Et* den doen , oftalfibe Getuigenijpm geven zouden.
De Graaf van Konlg-Jegb-Erps den eerften dezer van den Grvtitt' van final^ GoQV:erB6ur ^m Nieumpoort , «aricht ontftngen^ heb^'
• : • ben-
Digitized by
o? EUROPISCHE MÈRCÜRIUS 151
•bende , dat hy 5 Franfche Spioös , die doof middel van een 1744. Schuitje over de Palliraden geklommen waren, gearrefteert hadc, Mrmry. •heeft zyne EjicelJentie aanftonds aan den Graaf van CaftUlon , —— Collonel - Commandant van 't Regiment van Prié , ordre gegeven •vui ten eerden met het Batcaillon ,in't Kafteel van Gen$ leggende » derwaarts te marcheren , gelyk by vervolg verflerkt geworden ia door een Battaiilon EngeUche Fuüiiers en een Battaillon Koning- Ijrke Schotten.
Wat de gemelde Spions aangaat , zo hebben de Commiflariflbn » door de gemelde Lieutenant-Gouvemeor- Generaal 9 van Bruf- fii na Nifwpaort gezonden , om informatien te nemen , aan hem :fchriftelyk gerapporteer t : »> Dat dezelve uit vyf Perfonen beften- n 4leo f nametlyk een Frênfcb Soldaat , en 4 oombardiers van de .u Madne f dat zy lieden by examen eenparig hadden geconfeA 99 feert , dat gemelde Soldaat met een zjner Makkers queftie ge- 1» kr^en hebbende ^ denzeiven uitgeëifchc en 't ongeluk gehad f> hadt, van hem dood te deken » dat hy daar op zich had geaé- j» drefieert ty de voorfthreve 4 Bombardiers 9 als zyne Landslie^ n den zynde , en dat hy hon <^ 't hartelykfte hebbende gebeden n en gefmeekt , dat zy hem aU een ongelukkige , wilde helpen 99 ontviagten , zy daar op uit mededogen beflocen hadden , 's a- \99 vonds met gedachten Sokiaat te Duinkerken , in een klein bootje t» ce flappen , en hem mNUufoon over te roejen , gelyk gefchied J99 wu: Hier nit fchjoit wd een zoort van onnozelhdt t^ blyken^ ^ maar aangaande 't overklimmen van de Palifladen , hebben de 99 gemelde Gearrefteerdens geen ver fchoning weten in te brengen. '^
Waar op de gemelde Graaf *t rapport » nopens de verdere daar by gevoegde omftandigheden , zo confus en contradi£loir bevon» den heeft , dat hy aanltonds nieuwe ordres aan die CommiilariA fen te Nieupoort gezonden heefc , op wat wyze zy de Gevangenen verder moeten examineren , ten einde hem daar door in fbat.te fiellen , om die , zonder tyd verzuim , tot de welverdiende (Iraf- fe te vorderen,
[ De Franfibi Mini/Ur , Heer Tiquet 9 is dagelyks ia conferentie jnec den welgemelte Lieutenant- Gouverneur • Generaal» oyetdi^ isaakf. en men verftaat, dat in de laatfte by een komfl , de gemel- de Oèzant gecontinoe^t had p fierk aan te dringen; op de losla- ting
Digitized by
152 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744. ting van die vyf gearrefteerde Pcrfonen , waar op de gemelde Februaty. Graaf geantwoofd heeft: Dat zyne in/fantien ^ ten dien einde vergtefs ~— — waren , en dat , 20 ras bun Broces geëmdigt zoude zyn , men dezeive fiiet andei's , als na verdienfien konde ftraffen : den Heer Tiquet zuiks horende , verzogc dien Grave te willen conjidereren , dat de bovengé^ noemde Perfonm met geen mogelykbeit^van eenig verraad konden werden beticbt , qffcbom U niet gepermineert was , by nacht of andere cntyden een gefortfficeerde Plaats ofl^efling te beklimmen , en dat zyne Excellen' tie derbalven de Sententie geliefde op te fcbnrten , mits by niet twyfelde » ifzyn Hof zoude de bovengfnoemde Perfonen reclameren ; maar hier op had-den Heer Lieurenanc*Gouvernenr* Generaal» korcelyk gere- pliceerc en gezegt : Myn Heer , vetgt my bier over niets meer , want 4kze Mcnfcben zynde Franfche Deferteurs , gel^k UE. my voor êem- gen tyd \elfs hebt opgegeven , bebben de Galg in Vrankryk , Z9 wel xüs bier verdient. y^
y^Kfin , * gewezc Subftitut van den Procureur • Generaal ,is doer clen Raad van Braband voor de laatftemaal gedagvaarc» om binnen den tyd van veertien dagen voor gemelden Raad te verfchynen;, ten einde zich te zuiveren van de befchuldigiogen, die tegen hem «yn ingebraghc , » dat hy de getuigen tegen Rombaut van Vianm 99 omgekoft zou hebben , op poene van by contumatie gevonn^ «» te worden, " maar vermits hy de verdediging van Pater^Af}//^ Üechts met al te veel lever heeft behertigt , en zyn gantfche mia^ daad enkel en alleen daar in beftaat , zo zyn vele van gedachten^ dat de Paters Jezuiten wel middel zullen vinden ^ om hem uit die verlegenheit te redden.
Haar Hoog- Mogende de Heren Staten Generaal zyn ^nodigf: geworden om in het Traftaat van fVorms te treden, üe Ko- ning van Sardinien heeft op d^Acceflie van Haar Hoog- Mogende fterk doen aandringen , alzo deszelf^ Minifter by ecne Memorie vertoond hadde : n Dat de Koning zyn Meefler zedert korten tyd 19 genoegzame blyken gegeven hadde, van zynen iever en aankle- 9f ving voor 't belang der gemene Zaak , om te konnen hopen , P9 dat hun Hoog -Mogende weinig of geen zwarigheit maken zou« n de , om in 't gemelde Traöaat te Treden, enz. Dat hun Hóo^
if Mo^
^ Zie 't etrjle Deel vm 't voorgJMmde jatrt peg, 3r5* • , ^^ ^
Digitized by
t)F E U R o P I S C H E M E R C Ü R I U S. ïJb
\, Mogende zulks doende , 't getal der Gaarandeurs niet alleen 1744- f9 vermeerdert zoude worden , van de ceflien , by het Traöaat van Felmaty, 99 ff^orms door de Koningin aan Hem gedaan , maar dat zulks wel '" f> voornaamlyk zoude ftrt kken , om de lang beraamde Quadruple >j Alliantie alle deazeifs Leden te doen hebben en krachtdadig mee n 'er daad te verfterken, 't welk zo veel te nood£akdyker geacht f> Wjerd , om dat de Koningin van Hongaryen genoegzaam en tydig ,9 onderfteunt behoorde te worden , zo als zekerlylf gefchiedeo M zoude, byaldien alle de Geallieerden Haar met dienzelven ie* „ veren kloekmoedigheit byfprongen , alszyne SardimTcheMajc- ó fteit gedaan had , en noch fteeis gercfolveert was , te doen , al ^y qnamen de zaken tegen alle verwachting uit te vallen. ** ^ * Waar en tegen Haar. Hoog- Mogende hebben doen antwoor- den : M Dat de Verbinteniflen , uit krachte van dewelken zy hare P9 Troupen ten dienfte van deKoninginpe van Hongaryen hadde la- »f t«i mvfcheren , genoegzaam waren , zonder nieuwe aan te #> gaan , aangezien men enkel en alleen de verdediging van hare 9» Hongarifche Majefteit beoogde ; dat vermits daar en boven de f. zaken zich iu zo een wanhopigen ftaat niet bevonden , als ze » wel geweeft waren , 't belang van de Gemene Zaak *t vereifch- H te, zich niet in te laten in nieuwe Verbinteniflen, die Haar ge^ ^ nen anderen weg zouden open laten, dan dien der Wapenen ^ ,> om hare Hongarifche Majefteit by te fpringen , en Haar de ge-» ,, legenheit benemen zouden , zulks op eenige andere wyze te ,, doen, offchoon dezelve veel heilzamer en krachtdadiger mocht ,> zyn, enz. "
'Haar Hoog- Mogende hebben 'den Hoog- Edelen Heer Mr. JACOB PHILIPS, BARON VAN DEN BOET2E* LAAR, Heer va» Nieuveen, Lid tan de Riéderfcbap en Edelen MtP Holland en Weftvriesland , en. wegens dezelve gecommitteert in 't E*' delmegende CoUege ter Admiraliteit t'Amfterdam , Heemraad van Schie* I&nd , enz, benoemd , om ia een Extraordinaris Commiflie na 'C Groot - Brittannifche Hof « gaan.
• De Hongarifche Minifter, Baron van Reifcbatb heeft eene Mif- Gve dan Ha» Hoog-, joggende overge^leverd ;. wgaf by x^e2e^e Iftfnnifle göeft vdfï \ voltpokke :Huwlyk van hoojgemelte Konio- §jnn? haar Zufter d'Aards- Hertogin n e Maria ^Anna met Prins J&.
T rel
Digitized by
154 NEDEKLANDSCH GEDENKEaEC
1744. relixan Lottbaringên , Brotder van den Groot -Henoch tum Tofcc^^
F^mry, n^,, ^ Hertoch van Lottbaringên , Gemaal vaa bare HoDgarifche
"~"~* Majefteic ; waar op Haar Hoog Mogende Agenc , de Heer van%r-
mcmt , uit aaam van dezen Staat aan gemelde HongariTche Mihi->
fter deswegen 'c Coinplimenc heeft afgekgt. Eo fiaao deswegens
hy Miiïïve gefeliciteesn te irordtn.
De Hoer Hulfi heeft n)ede aan Haar Hoag- Mogende van wcm fien 't Luikfche Oom-Cappittel , kennslTe gegeven van de Ver* kiezinge des Prins Tkeadvrus van Btyenn , Bi/Tcbop van Rtg^mburg •eo Freijingen &c. , tot Biflchop tn rrins van Luik.
tlaar Ed. Groot- Mogende de Heren Stalen van Holland eo ff^eflvriesiand hebben de Confènten der gemene Laflien gereguleerc op den voet als voorleden jaar. Wyders eene Negociatie hebbea gedaan van vior Milliêemn guldens , welke reets vervult was^ voof ende aleer de Boeken de» Infcfaryvinge geopend waren.
DeCARGAvan de Vloot, uit de Babia ( buiten dïe van Pber^ nambuc) te LfxAo» gearriveert , heeft derzel ver Lading , volgens een precife Lyd daar van uitgekomen , beftaan :
to 368556 CroMdos .zo in Concaocen alt Goud voor den Koning } voor de Particulieren In 't Oorlochfchip .1458057 Cruzados ^ en in de Koopvaarders 405895 Cruzadoe ♦ 9*00 OftavoB Stof- en 1237 Oaavos gevrei*t Goud , als m^de iti834.tiele Kiften Zuftker , 1453 halve dito , 494 ^1^^^ Kiftjes dito» 527 V44Cje« Stroop, 5^64 Rolien Taboli , 144144 ^^^ Huiden Zool -Leer* .10 duizend Huidea met Hair , 312a Qaioulcn Brazil-Hout , 514 Quintalen Oli-
Shants- Tanden , 366 douzyn BraxÜ- Planken , 41 Oftaven Topafeo, en 117 legefs ^en Kesex innen*
^€ Schip da HerfieUer , «aao Boord géhadc liebbende den Ho<)g- Ed. Heer Q^oêf-Wilktn Barm van Imbof^ Gouverneur -Gene- mU va» Nederhmi/ab Indign , 't urelk .den fip. OSMnr 1 742 uit Texet was vertrokken j den a i. Januairy aan de Kiap de Goede Hoop » is deil 17. Jtfpy 1743 op Batana gearriveert. Wanneer z^eUoog-Ede^ litxt by E]f» «rnvenieBf: met veel vrcogdie en dïuio^ ontfangeo wierd, en aanftond voorgeftelt eynde , de Hogp Regering aan- macdiiMfti Voom was attes op Batasoia in eeD^ventcluie Ruft
«et te ym - Frmca opgebrarfite Schip van lÊeniftk Plaat ^ rmMdtUbmg aa MatfeiHi gaande , ^ is ^ na dat de Grane»
» Zie hier vorett, pag. 19. *>0f
Digitized by
ofEUROPISCHE MERGURIÜS. 15$ éooT d'Eiigelfchen daar uit geloft en betaalt varen weder vry 1744- .
«egCVeo. Ffhritary,
DE KoDinglyke Hwigarifche Veldmarfchaïk , Gnetf Ladewyk Bwon* Aniritivan Kevenbullu , Lid van den Geheime- en Staats -raad varr derhs* cïe Kaninginne , Veldmarfchalk van Hare Armeen , Commandant ^^' van de Hoofdftadt ff^even , Gouverneur veLU Slavonien en Sirmien , Vice-Prefidem van den Rrygsraad , Collonel van een Reriment J(>ragcmdeT$ en Ridder van 'c GuUe^ FUts , iis aldaar den* 26. Janua^ ry jongftleden , na een Pleuris van weinige dagen overleden , tot grote droef heit van dat gamfche Hof , a(s 't welk aan 't Be- kid en Dapperheit van dien Generaal de herwinning van Oppers Oofiettryk; vervolgens 't Conqueft vttn Beyeren-^ verder de herove* xing van Moi^avitn en Bobemen , enée \ Reeonqneft van Beyertn en é'Opfir -- Pakz , met de totale ruineringe ëer Keizeriyke en Franjcbê Armeen ^ te danken heeft.
d'Omftandtgheden wegena 't overtyden van dien Vadmarfchaïk> beitaM : „ i>en 25; laatlHedenbevc«ïdzich éeEelve-eenigrintsbe^ M« teC' krxio verre , dat men hope tot zyne herftelHng kreeg; maar f». ÓKv fld. na- den- middag wierd- hy- zo zwak » dat deMedieyn^mée^ 9f fterfr alle moed nopent de behoudenis van zyn Leveq opgaveni M De Groot • Hertoch en de Prin» Karel quamen hem omtrent ten n drie uunen bezoeken en na zyn toeftand vernemen, waar op de« « zeGeneraalv föhoon op *t doodbed leggende, met veel tegen* n woordigheiü van geeft onder anderen tot antwoord gaf : /* ge^el 9» my, in ditn' tneftand , dat myn ZMe- hixafi' van 't Lichttam Jtbeiien zal : ^ myniewr ten dien0è van de Keninginne zal ik in *e Graf mede dra*- n gen'y Ek ik beb geen andere fmert als alleen deze^ dit ik de fVèrtk to ^miattn mm^ zonder^ dal ik aan Hare MajeftJnt dk dienften heb kon-' H nen ben^yzenj Q)elke Zyvan myne getrvubeit vermaehi beeft; over ^ welkzeggM de gemelde Orooc* Hertoch en de PrinsiförW zeer f9 aangedaan wiércten,- en hem met veel tederheit 'tlaatftetNMr ^ loei zeiden c Naderhand lag de Generaal aan 't zieltogen tor om* f, trenr df unren des nachts-, ala wanneer hem de Dood in 't 58. f> Jaar van zyn ouderdom wechrukte : Hy bezat die Deugden in tr den hoogften Trap, welke by een Generaal, die aan zyn Vader- W land grote dienften tracht te bewyzen , vereifcftt « worden t^t < T 2 ^ welk
Digitized by
ij6 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
T744- »^ welk de Koningin, toen zy vernam dat hy op ilerven lag, ge* Fibruary. ,, noegzaam met deze Woorden tjeeft te kennen gegeveq, : Ik """""■^ 9f verlies in hem een getrou Generaal en een Befchermer van V Gemene^ #> Beft t aa» welken Godt alleen \ergelding geven kun. Daar is nie- „ mant , die zyn verlies niet ten uicerden betreurd » en de Sol« „ daten, van dewelke hy voor een twede Prins Eugenius geacht „ wierd , waren gewoon te zeggen , dat als zy KevenJiuller m n Aanvoerder badden in een Bas taille ^ geen gevaar of ramp groot genoeg H konde zyn om ben te doen bezwyken , En niet zonder rede was hy n by de Troupen grocelyks bemind , want hy zorgde aUoos voot n hen aU voor zyne Kinderen , dat zy nooit gebrek aan Lievens- » Qiiddelen hadden» na welke kant dezelve ook genoodzaakt wier- t> den, te moeten ageren." Vervolgens wierd deszelfs Lyk op ceD Praalbedde gelegt ,en na twee dagen met de gewoonlyke Ceremonie in de Schotfche Parochie -kerk bygezet: De drie volgende dagea heeft men d'Obfequien voor de ruft zyner Ziel in dezdve Kerk ge-? celebreert, waar by iedermaal de Ridders van 't Gulde falies ^ de Generaals, deMiniftersen de Leden van den Geheime -raad ge-^ aflfifteert hebben : De toevloed van Menfchen was by die occafie zo groot , dat men gedurende die 3 dagen een Wacht aaa iedec Kerkpoort heeft moeten (lellen , om alle wanordre voor te komen ; Men kan 't ongevelnfte berou en leedwezen niet genoegzaam uit* drukken , waar mede zo wel 't iHof als de gehele Stadt zyne ge- dachtenis vereert hebben: Hy is als een VerloJJer dier Stadt.en als een fVreker dev publicque Fiybeit beweend geworden, : Dqn 19. 's nachts is in *s Gravenbage oy/trlcden de Hoog -Ed* geborene Vrouwe Johanna- Maria va» fPyngaarden , Douarriere vanden Hoog-Ed. Here Jacob vander Ryt , Here van Woeftwe^ zel&iz. DezeDameri was de laatfleTelg van 't beroemt Oud Ade» jyk Geilacht der Heren van ff^yngaarden : zynde derzelver Docht- ter Vrouwe Catbarina-Jacoba vander Ryt^ Gemalin van den Grave van Gronsfeld Diepenbroek , daaes te vpren mede overleden.
Ook is een Heremh overleden^ dië gedurende den tyd van ruim twintig jaren, zich op de duinen van Katwyk^ Naordwyk, en langs die (treek hecfc onthouden. Hy (liep onder den bloten Hemel , zelfs in 't ruwfle van den Winter, en zworf by dag dan herwaarts dan derwaarc». Hy geneerde zicb.dikwyls inet de Kruiden van '^
yeld>
Digitized by
OF EUROPISCHE Mfl^RCURIÜS 157
-Veld , en ook met dat geoe , 'c irelk uit medeoenheic hem zom- 1744. tyds mnerd coegebraght^ zyn fpraak was onverltaanbaar, en men ^^^^^rj, weet niet , by wat gelegenheit hy daar gekomen was. '^
Den a8. December laatftleden, *s morgens ten vy f uuren , heeft men te Cartbagena in Spanjen, aan de kant van den Berg Roland » gelegen eenige uuren beweften die Stade , een zeldzaam Lucbtver^ jcbynzel gezien ; 't was een l^uur in de gedaante van een Rivier , die een Waterval heeft inde vorm van een Tafellaken. Dit Lwrér- verfcbynzel doorliep eenige uuren 't Ooften in die gedaante, geven* de zo 'een helder Licht van zich , dat d'oogen byna daar van traan- den. Vervolgens zach men 't veranderen in een Gloei jende Boty doende verfcheide omwentelingen in de Lucht , waar na dezelve aan ftukken berlle, en zich in vier verfcheide vuren verdeelde; die met onftuimigheit vertrokken , een na 't Noorden , een na V Zuiden^ een na 't Ooften en een na 'r Weften. Deze uitberftinge ge- fchiedde met zo een verfchrikkelyken donderflag , dat alle d*in- woonders van verfcheide plaatzen eenige uuren in 't rond , daar door ontwaakten en als verdoofden , en deze flag wierd gevolgt van vier andere > maar zo ftetic niet als d'eerlle. Niet het allerklein- ftie wolkje , zach men in dien tyd aan de Lucht , en daar was zulk een zuiver Hemelsblaau over 't geheel Halfrond , dat men de Ster- ren zach flikkeren.
: Overgaande tot het vervolgen van d'Ob/ervatien der thans fchy- nende Opmeet of Staart fterre ^ zo als die van tyd tot tyd door de Liefhebbers dier kunft waargenomen zyn ; zo beeft de Heer Cel-- Jius, ProfefFor in de Mathefis en Sterrekunde op d'Univerfiteit van Upfal in Zweden waargenomen : Dat de gang van de Comiet in allen delen gelyk is met dien der Planeten , naamlyk van *tfFeften na 't Ooften^ otfcboon dezelve ten aanzien van de Utuatie der Aar- dt een gantfcb andere cours fchynt te hebben ; als mede dat de- zelve zedert dea 14. December tot den 31. paiTato Atets de Zoa en d*Aarde is genadert, zodanig dat dezelve den 12. dier maand ons reets 6000 Aarddiameter nader is geweeft, dan toen hy aller- eerft zichtbaar wierd; Voorts dat dezelve den 13. binnen den Aarl- en Zonneweg heeft beginnen te lopen , en dat deszelfs Staart ruim • tweejgraden groot was^ im eindelyk dtf deszelÊ fcbynbare gaoig v , " T 3 iwda*
Digitized by
iS8 NEDfEALAIffDSCH: GEDENKBOEK
1744. zodanig- zal aftiemen^ datdezelm ifa 24tuiirai nmc 20 mim]te& g^ Fetmagj. sieüzal kitfumn worden, .doch dst venmes. hy de Zoojiaderen nat *■*"""* der komt , dciebre fteets ftcrber worden zaL
Te Mei[[m.9 (een Markgraaf fchap in Opper -Saxen) bebhen. de Sterrekundigen,. de volgende. übfervatien ^ dier Cornet,, welke, al- daar zederx den 6..January gezien is ^ den 31. dier. maand gemaakti Iq den beginne quam hy ons voor ais^ een Ster van de twjede groots te i jcgenwoordig ovcraefc hy 4ie merkelyk en zal zonder. Lwyfój- noch groter worden , om daD hy tot den j.il/oii/i d' Aarde beften? dig nadert,, wanneer hy zyn naaire punt bereiken^ en d'Aarde noch een" vyfde nader zyn zal als jegenswoordig. Na. dien tyd^zal.Ky; weder vaad'Aarde afwyken., en in de maand Jfunji eens zo ver.vao d' Aarde ftaan.^ als. in Maaxt^ toen hy zyne Icleinfte diftantie gehad, beeft» en dan weder als een Ster van dbe derde grootte wezen,, zo als hy voor twee maanden allereerll. in Zweden, ontdekt is. tfo^ zelfs fchynbare weggaat jeg/enswoordig door deP^g^^i. Oen 11^ J^Viru^ryzal hy heddüchtzynbyde heldere SDer,genaamdJ!ll^ra£i den 1.9, daar aan zal hy voorby den Halfch van. die heldere. Ster gaan , vervolgens door 't hooid varr den fFaterman p en eihdèlytl zal hy de nuddelfte Ster in den Ho^rn. van. den Steenbok bedekken* Hy gaat tegen de Zon in, en is een achter waards lopende Comeet^ welke zoort weinig pleeg gezien te worden. Den 25. February zal hy met de Zon in conjun6lie ftaan en eenige dagen voor en na niet konnen worden gezien , nraar kort daar op 's morgenreven voor Zonnen opgang zich by Vernis vertonen 9 die zich ibanrab een Morgeniter laat zien. Zyn loop bedraagt daags niet meer alt een halve graad, m zal ook voortaan niet veel gezwindbr zyn*:
Dm 31 dezer, ^s avonds heeft men den no door geheel Eurcfm bekend ^ge worde Comeet by klaar en helder weer na i^ ondeiping in zyn voUa grootte en gtans te Hanrimrg gtjotü : Hy waa zo grooc als een Sterre van d'eerfte grootte, en zyn Staart wel i&G^djai lang , fchietendena de linkerhand van 'cHoofd.van JeulrvmedB;Tm4tS' ze) ver Gêrdei om hoog : Des^dfs Scand wss wat meer na. 't Zuid- Weften tdTchen de VTengei van Ptgafiu en Scbeai aaa. deszjotfii Staa, zulks dat hy noch in de 2. Graad van jlrieê ftaat en by de 8 Gra- den na beneden' gegaan is : Desselft Breeaevaisii*£i:^'caii&noch weifiig «enoderd en noch by dk zo Graden ^ jodks. diat Isy^ byan
pa.
Digitizéd by
•o:f JBUROPISCHE MERCÜRIUS. 139
IMWallel met 4e Tmfims CmêÊti gaM ^ en haaft tuÜchen de4S(erreo 1744. <VAn Pégxifus in 'c middea zal ce Itajin komen. J2r^i/«f7.j
.i*£«iiÈ<^o, :lleeft^(^cn5tadls Mathematicas , Syinw Panfer waar- ^
^geaomeo dat de Staart van die C^meu » den 3. Zuid - Oollelfk om- .«KQC ter ier^te van 23 Graden uïtilreJue , en de grootte der Ster- st Jupittr iü bovenging. Op 4lien.zeluen avond bevond by Kern •van den Gordel Anér^m^ 25 Gnaden 40 Minuten , en van de ieiaarfte in 't Hoofd des Rams 35 Graden 10 'Minuten. Op den 7. idïto *t avonds ten 7 miren 30 Minuten obferveerde by ii^m we* 4eram^ «o bevond hem vtnA^ Gordel Andromeda 27 Gradra 14 Minuten , en van de JclaarUe in '1 Hotffil des Ram 37 Graden i MinuEen^ zyn Staart was ala toen niet boven 20 Graden. Waar Ak £yii -plaats inxlen Zodiak volgens Rekening op d 'eer/Ie Ob/erva- lir Ji jep Graden a(J Minuten in de f^iffiben , roet 20 Graden 45 Minucen Noqrder-Taanronds Breette; en op de twede 27 Gra* llen 2J Minuten in de yijfcbin^ met 21 Graden 32 Minuten Noor* aer - Taanronds Breette. Waar uit te befluiten is , dat zyn j^ang noch tegens 't gevolg der Tekens met d'eerfte Obferva- lien oveüT een komt.
Uit verrcheidene Waarnemingen , met alle mogelyke naukeurig- Beit gedaan> heeft de Heer M. Houttuyn , Medicus en & Mathe- maticus Studieus te Hoorn den weg der tegenwoordige Conuet aU êen Parabole uitgerekend en gevonden ^ dat hy in al den tyd zy- her Verfchyning den Aardkloot zeer weinig , doch de Zon veel genaderd is; alzo hy den \6. December ruim anderhalfmaald'af- Itand der Aarde van de 2^oa was » en den lig. Jamary byna den Aardkloots-Draaikring bereikte; maar den 10. Fi^^iairyxle Zooal tot ruim de helft dezer afftand was genadert; zyn^de op den ^i. dito *t naafte aan den Aardkloot , omtrent een vyfde nader als de Zon 3 zullende den 2. Maart 'smmgens 't naafte aan de Zon, eo raim een vierde deel van 's Aardkioots afftand daar van zyn , en dan 's morgens voor de Zons opgang tot zyne verdwyning toe ge- ^en worden.
. Te ihMlm , beeft Dirk KMeaberg , Landmeter en Xid iwi Ge* . noodfchap der Liefbebibers in de JVatnor en SDesrdkande, welke Se gemelde Cmeei den 9. Deceviber laatftleden , al heeft mtdekc uiflichèo 4e grote Drieboek eo ^t Ho0 van den Bjam p doch die
zich
Digitized by
ïób NEDERLANDSen GEDENKBOEK
t744. zich den gantrchè maand door zonder Staart vertoond heeft. Den ¥bhruary, 3. January zach men die met een Staart van ruim 2 Graden, dea —""■*~ 14. en 15. was de htaart circa 8 Graden: den eerften dezer (tond de Comeet in de Fleugel van 't f^ltegende Paard , en was zeer klaar^ de Staart had de lengte van 14 Graden : zyn te rugwykende , en in Evenaar breette afnemende beweging, was in *t eerft } Graadt in 't Etmaal , en is tot circa \ van een- Graad vermindert, en be« houwd na genoeg voor 'c oog in een rechte Lyn te gaan, zynde in dezelve van die tyd , toen die eerlt gezien wierd af, omcrenc 30 Graden te rug geweken , en verfcheide malen door de Lief» hebbers van gemelde Gcnoodfchap waargenomen.
De voorzeide Sterre word veel groter geoordeelt als die van den Comeet van 1680 , maar de Staart byna de helft zo groot by zyne laatile vertoning op den 23. dezer ^ en dat aangemerkt, deszelfs Loop zeer zeldzaam is.
Is dat een Teken voor Europa in V Gemeen , roogelyk zyn 'er ooK wel eenige in *t byzonder ^ die, na de Tyds-Omftandigheden, hunr ne opmerkinge verdienen, 't Was den 30. Paflato,datin '»Aow'«^* lyk Scbeeps* Magazyn te Brejl ( een Stadt en Zeehaven in *t Franfcb Brittaigne) een zware Brand ontftond, welke tot den 31. met zo- danige verwoedheit heeft gecontinueert , dat ze ^t zelve met al 't geen daar in is geweeft tot de grond toe verteerd heeft gehadt*
't Eerfte Relaas , met ingevoegde Aanmerkingen , van Paryt den 7. dezer gegeven , luid aldus :
De eyding over 3 dagen van Brefl hier gekomen , aangaande de zware Brand $ die aldaar den 30. en 31. paflaco geweeft is, en waar door alle de Koninglykc Magazynen met Gebouwen en Provifien verteerd zyn 9 heefc hier alles met d^ grootfte Confternatie vervult, en men fpreekt tegenwoordig byna van niets an- ders , alhoewel de berichten daar van noch zeer variëeren , z6 ten aanzien vaii é' oorzaak y waar door die Brand ontdaan 'was , als ten aanzien van de fduide» die dezelve veroorzaakt had: Aangaande 't eerfte twyfelt men niet , of dezelve is van Staats Verraders , of van Vyanden , die zich aldaar heimelyk en als Vreem- delingen ophouden , gefticht geweeft , en dat ze zulks door middel van een fmeuUnd Vuur , op verfcheide plaatzen aangelegt , verkregen hadden, om dat • de Brand met eens zo hevig en algemeen geworden was , dat , niet tegenftaan* de alle daar tegen gedane Devoiren , alie de Magazynen met Gebouwen en Pro« vüien tot de grond toe In^d'aiTche gelegt waren : Aangaande het twede , of de fchade , die daar door gedaan is, begroot men dezelve verfcheidentlyk, de minfte begroting is van 3 en de grootfte van 10 è l% Miilioeneii Livres : Maar
de
Digitized by
Of EÜROPISCHE MEKCURltJS. 4tó
S^vaarfchynalrfcfte Is die van I5ocx30o Lims un Gebaawaï ea Tan Ó MH- 1744. »eaen aan Scheaps ^ Materialen « Provitien» Municien &c., zulks dat <fie Brand ^d^ttar^, den onlangs voorgegane ♦ wel | part overtreft , bet Vïrelk by de tegenvïroordi- • - - * ge ömftandigbeden van 't Koningryk een groot en gevoelig verlies» xo wel voor 'dea Koning als voor 't Ryk is : Men verzekerd e^^nwel , dat door die Brand ''t uitlopen v^ ons fifqnader aldaar niet vertraagt, nodi geheel belet was, zya- "de 'c t>y t^luk gebeurd , dat m^a alle dp Sohepen tot het gemelde lËfquader b^ borende, en al te ihaal op de Rhede van Breft leende , eenige dagen van te Voren , met alle de nodige Provifien en Krygs - Munitien genoegzaam voorzien iiZd. Men maakt by die gelegenheit vry wat fpecuiatie , dat by onze tegen- woordige grote Krygs - toeruftingen te Water en te Land, 't Futtr zo fataal aan JÜagKizynen vooc beide is, alzo ia i'B^as onze twee grootfte Hopi-M%azyne/i ^r waadde van veel looooo Livres voorlede Zomer verbrand , en de Zee- Ma- gs^yneo te Brefi nu al voor de twed.e reis kort na malkander , en te Duinkerken ins- Belyta zeer befchadigt , ea d'eerften nu geheel en al door 't Vaur verteerd zyn.
Hec cwedc Rttlms , ia luidende :
Ons jHof heeft een E^tciCen ontfangen met de zeer onaangehahie èroevige ^4iajs., éét den 30. laatftleden te Brefi Ikand ontftaaa waè In de Magazynen in den vUbven aldaar , die 2»>daidg d'overhand had genomen, ea zo hevig jé^or- 4fi^ jW^i ji^iet t^enfta^de alle mogely^e en bed^nkelyke moeite was aange- Mendf om denzelven te bluUchen , dat men de Vlam ruim 12 mylen vér bad kpnnén zien. Die Brand is , te heviger geweeil, om dat dezelve door Pik, 'Teer, Zwavel , OUe en Salpeter , gevoed geweeft is. Waar door dos de kelJ* dera zelf van die Magizynea geruïneert , en die prachpige koftbare Gevaartens als in eien ommeziea in poinhopen verandert zym idle d'Oorlochs - behoefceas In 't Ma^uyn -Generaal zyn door d'al vernielende Vlam verteerd. Ge.meji^ beho^fcens waren in zo een grote' menigte,, dat ze de lengte van ruim j2oo Fih iemen befloegen. De Bewaarplaats, of hevêr *t Hagazjrn van alderhaadè Wa^N^-* iibn eb ander Krygstvig is nüedé M d'aUbbe gelegt , hebbedde 't Vunr de Cafer- «icfi der Soldaten zelf niet yeifckooat , maar ^t ^d^n grond toe y^raiek. Ovci^ de ^S'imuUrd' duizend pond Kat^ls ^yn verbcand , zo als ook een onc^oemt- lyke quantiteit allerhande ander Toüwerk, Zeilen^ Blokken , Rondhout; dair Tén boven zyn over de fHer -^ b§nderd - duizend p9nd Yzer, geel en rood Koper gefmokeh éh ftlad Wech , ea de (bhade dos aam Pft , Teer , Zwavel , Olie , Sraooc » 6meer, Salpetet, Oonlochs- enScfteeps-befaoeftens, Yzer, Koper, Wan^^ liioigQlyke ward op mim 7 MilUoenaa begroot, zonder te rekenen.de fommea» ole 't weder ophalen der verbrande Magazynen, Cafernen, enz. koften zuUen«
In -e oudden dezer ma^itid is te KeuiM een Moor , behorendfe tot hét ffkte-yhimen^t^fHr, aftvoorzietM ingeftoit, eü beeft éeft VrOfls^Pèriboti i^ir^lettert, pa tM Mdèr xeer gequeiift: M^
# Qe ^ ttete J^i «M 't joofiuiile jiw^ f«. a£(4
V
Digitized by
162 N.EDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744. heeft niet konnen ontdekken , welke d'oorzaak van d*inIlortij3^ February. y^n dien Muufj geweeft is; maar nu verteld men 't vdgcnde daar '' van : » Dat in ' gemelde Kloofter een Non opgefloien gehoudeö f, was, die over 13 Jaren door 't nemen van een Snuifje den DuC- p, vel in 't Lyf gekregen had : Dat men ze onlangs aan een zeer „ vroom Vicaris ter genezing had overgegeven , die den Duivel fi had genoodzaakt, na drie dagen, langs denzelven weg wederom „ uit de No«, een fchrikkelyke flank nalatende, te varen, lang» >, welken hy 'er ingekomen was , en dat die boze Geeft uit wraak- ,> zucht , dat hy zyne zo lang bezete Woning moeft verlaten, „ vooreerft dien Vicaris 's nachts te voren fchrikkelyk getormen^ »> teert , en vervolgens de Muur omverre geworpen had " &c.: Die zaak word tegenwoordig daar door den PaufTelyke Nunchis en Vicaris - Generaal onderzocht, en in aHe Gezelfchappen is dit koddig voorval *t onderwerp van difcourfen.
In de gepafleerde Maand is *t volgende zeldzaam engruwlyk ge-' val in Engeland gebeurt : Daar quam een Perfoon Horncburcb ia Ejjix te Rumfora, niet ver daar van daan, een Herbergier van zy- ne kennifie bezoeken, en de tyd verftreken zynde, eerder als hy dacht , moeft hy daar blyven en met het bed van een Soldaat, daar in quartier leggende," te vreden zyn ; omtrent twee uuren te bed geweeft zynde, vloog de Perfoon zeer fchielyk op uit dea flaap, maakte den Soldaat wakker, en zeide , dat hy vreesde, dat zyn Huis in brand ftont^ en dat hy daar na toe mlde gaan ; de Sol; daat antwoordde : Dat het maar een droom s»as , en bepraace hem , dat hy zich weder te ruft begaf; doch zo dra zyne oogen bcfcho- ten waren , vloog hy andermaal op , kleedde zich , en begaf zich op weg. De Soldaat verzelde hem, en nam zyn Snaphaan geladei;i met zich. Wanneer ze aan 't huis quamen, zagen ze aan alle kani- ten Hcht. Zy klopten aan , maar kregen geen gehoor , waar op de Man de deur met geweld openbrak en den Soldaat verkocht , te fchieten, als 'er tegenftand wierd geboden , om' dat het zckeri- lyk Dieven wezen moeften, nademaal hy zyne Vroa,eeii Kind en eea Dienftmaagd maar alleen t'Huis gelaten had. Op dat zelve •oógenblik quam een Karel van boveo na hen toelopen , en deSoU daac fchoot hem dood , en een twede Karel fprong uit een ven- fter. en ontfnapte:? de Man en de Soldaat gingea de trap: op >
. , ca
Digitized by
or EUROPISCHE MERCURIUS. iJj
et! de Man vond tot zyn uiterfte droef heit zyne Vrou vermoord» 1744. en wanneer zy *t Lyk van den doodgefchocen Karel befchooden^ Fébruêrf. zagen zy tot hun grootlle verbaaftheit , dat het die zelve Herber- — gier was , daar zy van daan gekomein waren \ de gewaande goede _ Vriend van dien Man. ^
'^ Te Lymngton in Hantsbire^ heeft een Man, aan de Wortel van een Boom io 't nieuwe Bofch gravende , met zyn Byl een aarde Pot in (lukken gebroken , dezelve waa vol met allerhande zoort van oud Homein/ch kopere Munt , waar van. eepige waren van den Keizer Aurelianus Auguflus: Aan d'eene zyde ziet: men '^//iw/i/n^f. een Kroon ; en op d'andere zyde i$ een van de Romeinfcbe Veldteh- nen, houdende een flaande Man in ieder band 9 die uitgejlrekt iV^een J^ool met eenige Eer- Trophéen , op ieder van dezelve , daar wa- ren maar weinig die volkomen onderfcheiden konden werden , fchoon de Pot 70 pond zwaar was-
M A A R T.
Wy zyn thans genoodzaakt , tegens onze ordinaire fchikkinge, ee-
nen anderen weg in te flaan ; nadien de Zeldzame GebeurteniJJen,
r welke, met het einde der gepa/Teerde maand een begin genomen
, hebben y en in deze voor 't grootfte gedeelte geëindigt zynde ,
; eene juifle fchakel zullen uitleveren, waar door 't een, zonder
Verwarring , 't andere op 't fpoor volgen zal. Derhalven zullen
■ wy ons Anker allcreerft uitwerpen in de Golf van Lions, 't daar
• geligt hebbende , 't Hof van Vrankryk befchouwep , en vervol*
gens overfteken na 't Kyk van Groot ^Brittannien.
I IN de gepalTeerde Maanden hebbenwe gezien de grote Anna* Miodb- ture te Toulon , ter uitruftinge der Franfche en Spaanfche Efqua* land- ders , om eene ruimte te maken voor de ProjeSten van den Spaan-j «J^™- fchen Infant D&n PbiUppus , ten einde Hem tot Koning van L&m^ ^^"' hardyen' te maken j zo is 't , dat alles Ryp geworden zynde^, die' \^iree Efquaders op den 22, paiTato uit die Qaven liepen , kort daar ^- - ' 'V 2 'aan
Digitized by
164 KBDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744* aan mee den Engelfchên Admiraal Maithiws in een Combat gsp
j*^^^^* laakte I waarvan d'ingekome Bêricbun nochtai^fi zeev verlchillende
zyn: Daarom ^Uen wy de Relazen tegen den anderen overlteki
lirn , om alie l^ai^y digheit c^öncwyken , ea* den Leaer zelfs te la^
ten oordelen.
I 'tf Eerffe Biridi v;aai die Zee-BiatasUe heeCc m«a te FtrJaiiUs cotefafigea deti 97. déto. , 'a nachca , door een Couder des Inten* danu te Toulon^ op den gemelden 22. February 's avonds ten 6 uoren af^^zonden ^ en aan den Gxaaf dr üfdar^fiAr . geaddreC^ feei^c i luidende.:
Dat het gecombineerde ^fquader 34 Schepen fterk den 22. dezer van deRhe* dfe van die Haven in Zee geiloken , en dien namiddag omtrent 2 uuren van dfen^ Admiraal' Matiben^ en %yvf EBgeiCche Vloot geactaquee^ wai : Dat )x^ voot e^rft^ op de Spa^nfche Oórloch- Schepen had aangevallen : Dat het Geve^hft haaA algemeen en zeer hevig was geworden \ dat men onder verloop van eenl<« ge uuren verfcheide Schepen had zien zinken , andere in volle Vlam flaan ^ zonder dat men had konnen onderfcheiden van welke Party dezelve geweeft waren : Dit het Gevecht 's avonds ten 6 uuren noch bad gecontinueert j maar dat dlntendant. zonder den ultüag af ce wachten , die hy niet dan laat in de nacht zou konnen vernemen , van zyn plicht gdoordeeld had» *t Hof van die zeer gewichtige zaak. per ExpreiTe te moeten verwittigen :
Hec twedte , behelft e«ii. Extra£l uit eene Mi^ve van MarfeUkp gedaceert den 24. Fckruaryy inhoMdende,:
't Is zeker , d^t. de Spaanfche Vloot neven« d*onze den 20. dezer maand van Ttn^on ïn 2ee geftoken is ; do^ alzo de Wind kort daap na ziche omhtfetde » moêftea zy beide na dezea kant vaart makfinr, en dis van'd'Ellanden HifT^s af* wyl^ ; i^ ankerden, deitialvjsn op de hpo^^e van h CUuta$ , niet y^w van deze NUven ; Midlervyl was» 't Engelfch Éfqua:der hier van verwittigd ^ en ouam de bewegingen van d'bnzen en de Spanjaarden bef)piedcn tot op den 22. , als wan« neer denmei deCöUrt ondïer begunftlgfog van de Wkd d« ruime Zèe zocht. te winnen» en ten tieA utti^ea desvochcem^ «esuige CanonifchoteiLiiet dot» tot een teken om de Schepen in order van Bataille te rangeren : d'Ëngelfche , die aan . \ Qa^^Q^riile £(qi^aderde;Ioef afwonoo^^begonnea de Ba^tiile o^ defi g^eU dea'2^..des middags tegen de Spanjaarden > welke dan ook den meeibn tyden wel tot vyf uufen tegen den avond Üiccn met hunne Weierparty in Gevvoba l^aren-, ea elndtfyft 't voordeel- behléldojr 1 dfonzen^ die door de fnvSheift drn Biteii war vc^jdfix/vr^ren. afgedrovenl , i^effsm eintktlyk ddoA e^igfi verandering V0j$;de.,WiQ4gelefeo^it Q]^ zidi by de. Spaanjchi^ Sfjijepe^ te V(^eg^i^> 't gee^ QQPI^wia y^ dat gifter-bchtent te^ 7 uucen 't Schutgevaarte van W^es^zydea n^fVit'tnetd. Voorleden sa<bt heeft men ftcxker^horea lUüecen-alaiCe vorev;
Digitized by
OF EU&OPISCHE MERCURIÜS* L6y
men merkt ^n dat het «elve telkens verder af is : Hier uit oordeeld d'ecne ,. Maarte dat ons en 't Spaanfchc Efquader 't Engelfchte vervolgen , en in tegendeel' d'^- — — dfre> dat d'£ngeUchen achceronv de GaalUeerde Vloot gezeild zyn » en deael- ve najagen, om» wanneer die Vloot noch wat dieper zaL in Zee zyn» haar op nïeu aan te tallen. Ten opzichte van t voordeel van de Wind is dit zeJter^ ddt. dezelve dan voor d'eene en dan voor d'andere en ooi wd voor beide te ge- lyk gunlHg geweeft is. Kapitein Clajlrier , heden van Livorno alhier gearrtuecrt^ meld dat hy de belde Vloten dezen ochtent hevig tegi?a malkandi^r heeft zxtn ageren , zonder dat hy konde zeggen wie d'overhand had , hoewei hy meende de Qieefte vlam op 't Engelfch Efquader befpeurd te hebben.» Een andere Kapi- tein van een Franfche Tartaan , giiler hier aangekomen , verhaalt ^ dat hy d'En- g^lfche Schepen geheel verftrooid gezien heeft; doch dePakeiboot uit Eiigelmi^ deweike mede. in deze Haven is gearriveert, meld niets tot voor of nadeel van ^ de vechtende Partyen. Heden is hier een Exprellt van den Heer de Court aan- gpkpmen mee naricht > dat drie Engelfcbe Scbs^ in de grond en tivee mq/leloós gffcbt^etk %yny dac het gecombineerde Elq^iader ook zeer befchadigd is , en dat de Vloten by zyn vertrek noch handgemeen waren, 't. welk, zelfs na gedachten. van. d^n Hees ie Court , noch wel eenige dagen by tuifdienpozingen zou lion- neA duren, eer de Slag tea een«maal decilif zou wezen : Dit is buiten twyfie] de rede 9 dat tot noch toe geen Schip in de Haven van TWsn is te rug gekomen, het w^Ut de gedachten beveftigt van die gene , wellce menen dat de pas voor de vereenigde Vfoot.na T^ulon voornoemd door d'Eagelfchea is afgie&eden ; ande- re in tegendeel beweren, dat zulks wel een bewys van har Overwini^ng zyn kan , en dat dezelve langzamerhand na Antibes voortzeild : Voor 't ove- rige hou4 de Marquis de Mirepoix , Commandant in dit Gouvernement , al« 1^ ZQcx geheim.
Dat Hof dede den 6. dezer in de publicque Nouvelki te Farys *t. volgende daar van publiceren > beftaande
• 'l Gecombineerde Franfche en Spaanfche Eft^uader , fEerk- dertig Schepen of Fregatten , en gecommandeen door den Lieotenant'. Generaal de Court , den 2o..laatftleden uit de Haven van Totiion gezeild zynde , heeft den 2a» vier nvy- len ican de Kaap Sicie 't Eogeifch Efquader, gecommandeert door den Admiraal Mattbe^Sf ontmoet: 't Gievecht i's des middags omtrent eén uur begonnen en^ niet dan met den nacht geSindigt. Veunics de Heer de Court geen de minfce tvding daar van gezonden heeft, is .'t onmoglyk dat men d'omüandlgheden van die Aftle weet : AlIeenTyk heefl me|i van 't vafte Land gezien , dat het Vuur gedu* rende 't S'chutgevaarte zeer hevig, is geweeft , als mede dat het Ehgelfche £f« quiiet den volgenden dag de ruime Zee h^eft' gewonnen » en> door 't geconh bineerd^ vervolg is»
^ven op (Ren. zelfden rfag, dede ffAbt * W7^, MïnJfter vaiï 4»fr7Ïfe£ bs ïjjiW.Hfaqe MQgeB4is • Cofl^immicatipva^.d^e Zee-:
V 3 flag,
Digitized by
i66 .NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. flag , behelzende 't volgende Relaas uil Touhn van den 24. Fthrua^
Maart, ^ ry^ '$ namiddags ten een uur ; ^
'Twee Tartancn, die de Vloot van Mr. de Court gevolgt hadden, maar door d'Engelfche Vloot van dezelve afgefcheiden waren , zyn aan de Hiërifche Eilan- den te rug gekomen , en berlchcea , dat den 22. 's namiddags Mr. de Cwrt met zyn gehele Vloot onder de Wind xynde, van den Admiraal Mattbevts ^ die^ dco Wind tot zyn voordeel had , aangevallen was : Dat 3 van zyne grootftc Schepen' op 't Spaanfche Ocrlochichip de Roysal Pbilipi>e , Commandant van 'e Spaanfch Efquader , waren aangevallen , 't welk alleen van de Conftant , een' a^der Spaanfch , gefecondeerc was : Dat die twee Oorlochfchepcn zich dpor hun Canon zo dapper verweert hadden , dat van die 3 Engelfche Schepen 2 ' Millcloos gefchoten waren : Dat vervolgens een Brander rftf Royaal Phüippe ge- nadert had, maar op een Snaphaan - fchoot verre van 't gemelde Schip reets in de Lucht gefprongen was , zonder eenige fchade aan 'c zelve toe te brengen : Mr. de Court wegens contrarie Wind verfcheide wendingen gemaakt had , om 't gemelde Schip te feconderen , maar in zyn weg met 't Oorlochfchip de Ferme van 2 Engelfche Oorlochfchepen geattaqueert was geweeft , hebbende 't Ge- vecht geduurt tot 's avonds ten 6 uuren : 't Overige van ons Efquader was niet tot de Slag gekomen , behalven noch eenige Spaanfche Oorlochfchepen « de« welke in dien zelven tyd van d'Engelfche gettaqueert geweeft waren, 't Eene van de Mafteloos gefchote Engelfche Oorlochfchepen was 24 uuren lang onder bewaring van 2 Engelfche Fregatten , 4 Mylen verre in Zee geweeft , maar de- ze ziende , dat zy 't niet konden voortflepen , hebben 't gifteren verbrand. He- den is niets meer van de 3 Efquaders van hier te zien.' 't Oorlochfchip Leopard herfteld en geëquipeert zynde , gaat heden onder zeil , om óns Efquader te ver- . fterken. Een Officier van 't Regiment van Stainviile arriveert zo aanftonds op de Hiërifche Eilanden en zend bericht , dat een Engels Mafteloo^ Schip daar ten Anker gekomen was.
. • • • J
Die Berichten zyn opgevolgt met een Spaan/eb Relaas , uit Madrid , waar in gezegt word : ^
Dat die Bataille den 25. begonnen en de twee volgende dagen voortgezet iS} dat de Vloot van den Admiraal Matibews drie-en-vyftig Schepen zo van d'eer- fte als mindere rang is fterk geweeft 5 dat hy den 24. 's ochtents met zyn Ef- . quader zich in flag - order had vertoond , dat de gecombineerde Vloten zulks mede hadden gedaan, hebbende onze twaalf Schepen 't midden, en de zeven-' tien Franfchen dé twee Vleugels geformeert ; dat de Wedefzydfche Efquaders dus "elkander genaderd zynde, 't Engelfche eerft heeft begonnen te fchieten, /> waar op de Franfche Vloot aanftonds was weg gezeild en d'onzen alleen had j!> laten begaan, die, onaangezien d'ongelykheit van Macht, ftand gehouden en >,,met veeldapperheit-gevochtei^ hadden ,'' dat Mt Admiraals- fchip de Royoal J^ki" lippe zés uuren 'lang tegen vyf Eogelfche' Schepen', ieder'van 90 ftukken Ca-^ flbfl, en een Brander geflagen heeft, terwyl eik vaikjohze overigfe Schepen* vaa-^
/ drie
Digitized by
ótEUROPISCHE MERCURIUS. 167
•drie of vier Engelfcbe was aangetjift i ósit d'Efquaders niet dsn door de naciic 1744. van elkande/ waren gefcheiden , als wanaeer 't Éogelfche na P9rt - Miib^n en 't Maat^. onze na de Havens van die Ryk heeft cours gezet > dat een van onze Schepen .......»^
met een Ëngeifch Kapkein en vyfclen Man als Gevangenen te Cortbagena is in« gelopen , alwaar zich toen 't gehele Franfche £fquader reets bevond -, dat vier Schepen t'^kanten en een onder 't Canon van de Cicadelle te Barcehna is aan* gekomen; dat de Vice - Admiraal Navarro een llgte quetzuur gekregen heeft, als ^mede dat vyf Kapiteins gedood» en een gelyk getal, waar onder drie gevaar- lyk y gequetft, nevens noch twee • en • dertig Officieren zo gefkeuveld aU 4iewond zyn , &c.
Eindelyk heeft het Hof van Frwkryk goedgevonden 't volgen- de Journaal van Mr. de Court , den 9. dezer over Madrid geko* men , pnblicq te maken, zeggende daar in :
T^B gecombineerde Franfche en Spaanfcbe Efquadert zeilden den ip. Fetruary '^ vaa de Rhede, 't eerfte fterk 15 Schepen van Linie, 4 Fregatten eri 3 Bran- •ders» en 'c andere 12 Schepen van Linie en 4 Branders ^blyvende 4 Spaanfcbe Ooriochfchepen hinnen de Haven leggen , vermits gebrek aan Manfchap. Den 20. de Wind gunftig zynde , om tT Engelfcbe op te zoeken , welkers Èfqaader beftond in 45 Schepen, namentlyk 30 van Linie en 15 Driedeks- fchepen ^ zeil* de men op dezelve aan , doch konden hea nietbykomen, alzo de Wind viel'; en eer 't nacht wierd , ftaken sy In Zee. Oen 21. was het den gehelen dag ittt~ ^eer y dus men met- de Zeilen op de Mail in malkanders gezicht bleef leggen. Den 22. kregen de Engelfchen de Wind tot hun voordeel , waar op zy zich in Slageerder fchaarden, om de gecombineerde Efquaders aan te taften, phatzen- de hunne zwaarfle Schepen in 't midden en in de Voorhoede, 't Spaanfcb Ëfqust- der, dat de Voorhoede moefte uitmaken, wierd, door de verandering vaa de Wind, d' Achterhoede, d* Engelfcbe vielen niet aan eppnae 'gehele Linie ofFront^ maar begonnen 's middags tufTchen 12 en i uur 't SpnanfcbeECqusLdev en 't Corps de Bataille van de Franfcben aan te taften , latende d' Achterhoede ongenjoeid. Mattl^ew; attaqueerde mee 6 van zyne zwaarfte Driedeks -fchepen deRealeu deszelfs Seconden , en Powles de Terrible en deszelfs Seconden met 3 Schepen , insgelyks Driedekkers van zyn Divifie f doch 't Vuur van de Franfcben^tioodf* zaÜLte hen af te deinzen. Oedurende 't Gevecht , dat omtrent 3 uuren duur- de, gaf de Heer de Court aan zyne Voorhoede 't fignaal om te wenden , ten ein- de de Spanjaafdpn te fecourereo, maar alzo die te ver afwas, en de rook hun belettede dat ügnaal te zien , quam de Terribhe met hare Dlvlfie aan , om de Real lucht te geven. Deze beweging deed 't Gevecht vertragen, en noodzaakte (<'£«• gelfcbe 't Schip de Poder te verlaten, dat geheel Maileloos gefchoten zynde » zich aan hen had moeten over gevén« d^Engelfcben hielden af zo ver als zy kon<* den , zonder de Real en de verdere Spaanfcbe Schepen te derven vervolgen > fchoon vele van dezelve aan hunne Maften zeer miahavend waren, en wel inzon* derheit de Real voornoemd , waar op de Commandant -Generaal 2 Ugte Wopden bekomea had » en de Kapitein vai^ de Vkg dodelyk gequctft was» 'd^A€tit cef-
feetde
Digitized by
-m KJEDEJBLLANDSCH GfiD€NKfiO»k
j/aori. ^^i^^ "^^^ JfTimfib Efquader de Spaujnatden , en 2ond eenige TtmmerHeden atti
^ fboord yan de Am/, om dacSchiixe repèreren^ Oen as. mec4iet aiii>brekeA vüA
•den dag ». q«am de Hoer ée Ciai^t , op *< boren van 'c Caaon, en veHófte 1p
iSpMi^fiè Schip de jMtrtvUs vasi 3 £ngeifcbe Scdiepen, •onder wdke 'c zelve W
4ucht gewlklbsid^was^ .öenlseiide ^ ^at die toe desseffs 'BCqua^ler belioorden. pt
^rai^ipb$n wjarea 't avcdg «gedi^ce van de MDi^ll^md -bèasig ^e^ 5 4 460 Spn^tw
jmrden uit het Schip de i^nier «e 'ilgeen : ^ok t»evottden eich op dat Schip jt^
4 12 £nji^){jU^ , Jttm -H Sobeeps- werk «e ^oea. Die gedaan fcynde , wlerdiiet
Schip in brand geftoken y en 's avonds fprong 't zelve ia de liicht/ Op bet ihid^
den van den dag verrchenen<^'£{^e(^r^« lyederoipinSlag-.or^re^ .doch van v^rCf
waar cvp men ten rtfQi^aah^de , «konnende niets anders doen , tetittfta zy
ilQgenwiiid ba^dei^. j
De Spaanfcbe Officieren zi^^en e^n «pmAjiadiger .vwrAig doen ^ir^na de Sokff-
pen van hun Ëfquader , welke in Aftie gevireeil zyn. De Heer de Coiirt dekte
jle^ds 't ^melde Ëfi^ua^er, niet alleen 'a.^aplits iirffeh^n M aa* «^ ^.» ^^
Qpk den gehelen ^a^ « bedarende welk een kcfkc koelct uit 'cMootd^-Ooiteb
jQ^pilond f en de GecoqiblneeTde .fiquaders noodaiaakte Qa de Kuiten vaa CM/b-
jiu>« te xetiferem dezelve zeildea ibeeds«net ^mVnagx^wem i f^tegné é^n awM
}Ueld dé Genejcaal h^lte» pa. daar tpe ügnaal.dQCf Canenfcboioeft^ctn Vuren :fieheb«
ben doen^ev^em J3le franjcb^ Schctpefi w)«fden «ttUip gewaar « itoair.de Sprn^mt*
^ .Tery<4s<i^ bupne xou.^. De ^. EHifafiHtf 4t Rcêl Actf^toét f «adi raén
4le jioch oe vozende dag xuflcheii ons <fi BarceUma^ en f»de«t beeft »inen -daar
van geen tyding » fcboon verfcheüe f negaatea eer ootdekkliig zyn uitge3(oiide««
jDndertuiTcbeA houd men zich verzekerd , dat d'Engdifcben dezelve niet vecvolgt,
.en gene van hofuie Schepen genomen hebben , uicgezondest 4c P^dit » dat Wf
wederom hebben vejclatea, ala boven gemeld.
Een Engelsman 9 heefc op de gemelde Relazm » de volgende Yaerfen gemaakc :
JMathsws 9 we walt for thy eorreêhr Si^^
%Tt prononnce on Tbme or Brit^ifs Giory:
For by tby Letters , of a later Date ,
When we the Paris Gazettes rhaU tr^nflM^
Who knpws bEt for Pursuit may iland DEi^fiAT,
Afld V I c T o R T óf R * Aiy may \>t To ^ morrow fltati
Dat is;
M A T'TtH s w s , ik wacht Tan n nt^iMfttufigtr tfthtien » Eer ik Britannies eer of (If um meld^ k^n: Waac ^al ik dfi Gmtii vm fqrv w*al» «
Naar
Digitized by
or EUROPISCHE MERCTJRIUS. 169
Naar d*inhoud van uw jongftgcfchreve brierea , dan 1744.
Schynt Nederlaag verdaan te zyn voor Na te Jaoen^ Maark En de Victorie te verwisMen in Geslagen. —
d'Engelfcbe Berichten daar en tegen ingekomen ^ zyn v^n een ge- kele amlere kboud , uitwyzens de volgende Verhalen :
d'Eerfle is uit Nia of Nizza , in Piemonê , zynde gedateert dea 7* Maart, enlu^ki:
beseft avofsd heeft men van den Heer Ccmift > K^cein van 'cOoYldcbfchip
ie Guernfeyf die mtede'c gexreduc van den 22, laatftleden hcaft bygewoonc, vef«
ilaan , dat hy den 24. door den Admiraal Mactbews was gezonden , om kund«
Ibhsp iraa de VTanden ia te halen ;. dat hy op de hoogte van Barcelona was ge*-
wceft, doch nies een Sjiaanich of Fxanich Oorlochichip daar ontdellt hads daO
hy venroigenB wan een Kapitein van een Veneciaanfch Koopvaardyfchip had*
verftaas y dat de Heer de Coun met het Franfche Èfquader fMicanten op de Rhe»
dr kg, maar dat men vaa. de Spaanfche Oorlochfchepen noch nieta had verno-
meofr ea dat hy dephalven met voile seilen na de Baai van Rofes was gelbevent »
cm dm Adminal leoiidibh^^daar van te brengen, maar dac hy geroeide Adml^
fM^dMriiie& vUutenda, na.de HiMCche Eilanden was voortgezeUc en aelfs tot
op de hoogpe van onsen Haven , zonder echter gemelde Admiraal aan te tref-
feit. "V^il^na deszélfii. verhaat behoordtB d'Adoilraal MambVivf volgeda d'oitiec
1BW BacaiUe den fti^.iaatftledei» den middeltocht te commanderen en d'Admiraat
Lefiock mdt zyne divlfie , belUande uit 17 Oorloehfchepen , den flinker -vleu«
g^I;, maar déze ruim 9 mylen van den Admiraal afleggende, en door tegenwind'
niet konnende opkomen , moeft d' Admiraal Aiattteufs zelfde Voorhoede nemen.
Na een Gevecht van omtrent een half uur r attaqaeerde d' Admiraal Rewley op
een piftool-fchoot de Terrible ^ op hebbende den Heer de Courtf en omtrent
anderhalf uur zonder ophouden op elkander gecanonneert hebbende , . vond de
Franfche Admiraal geraden, 't Gevecht te ftaken en met verfcheide van zyne
Schepen buiten de Linie te retireren, lat^de de Spaanfcben dus gantf eb alleen in'}f
Geveebt. Ten vyf uuren 'a avonds moeit een Schip van 66 ftukken Canon en
000. man, 't wdk den Admiraal Navarrc fecondeerde , zich overgeven, na dat
^ zelve alle zyne Maften en de gantfche Equipage , uicgezondert de Kapitein en*
209 Matrozen verloren hadi d' Admiraal Matthews deed gemelde manfchap aaü»
syn^ Boord overgaan, en 't Spianfche Schip verbranden» 'b Nachts daar aan gin;
de Zee zeer hol , en met het krieken van den dag bevond men, dat de' Vyan-
den ruim vier mylen afgedeinft waren ; d'Admiraal Matthews ztrxt alle zyne
Zieilen by, om ze t'achterhalcn , doch zulk^ was onmogelyk , midlerwyl veiv
Volgde zyne voorhoede dezelven dicht genoeg, om van tyd tot tyd op hen te*
fchieten. Tégen den avond ftak xie wind op ^n d'Btigetfchen verloren doord'oR^
ftnimigheit van de Zee dë Vyanden gedoi^nde den nacht t^eeneniaal uit het ge^
«leht, zulks d'Admiraal NRttbew^ den 24.vetfóbeideScllepteri', dftar (Arderuiis'
Guerltfeyi , detacheerde 7 ^m koa^bap van^d^jietaFe üLte üftMn^» ^IkdaArMAi
X Maubewf
Digitized by
170 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744. MiUtbeiüs en d' Admiraal R9VfUy zynde beide Hg€ gequetft ; de Heer Cêrnwnll^ èiaart. Kapitein van ie Marlhorougbj en syn Keef « eerfle Lieutenanc van 'c gemelde - Schip» zyn beide gefneuvelc. De Heer Ru^gl^ Kapitein van de Namen y heeft
zyn rechter- arm verloren , en de Lord F^rbes , Major vap d'infanterjr", lieeft een quetzure aan den voet bekomen. Wat aanbelangt het getal der dode en ge- qnetfle van d'Equipage , daar van had men de Lyil noch niet , toen de Kapi- tein Cornifb gedetacheert wierd. Volgens 't verhaai van gemelde Kapitein was de Royal JPbilippe , door den Brander , door den Admiraal Mattbtws op 't zelve afgezonden , niets ter werelt befchadigt , om dat de Brander te vroeg vuur ge- vat hebbende 9 gefprongen was» zonder zyne behoorlyk werking te doen.
De twede is van den 15. dezer , welke door een Ezprefle uic Parys aan 'c Britfche ilof gekomen is , en vervat :
Dat zyne Majeiteits Efquader onder 't gebied van den AómïtULi Mmbev)s met de gecombineerde Vloten van Frankryk en Spanjenis flaags geweeU, dat deBsi» taille den 22. laatftleede N. St. een begin genomen en dien gehelen dag als me* de de twee volgende geduurd heeft; dat verfcheide van de Spaanfche Oorloch- fchepen grotelyks daar by hebben geleden , en dat zommige van dezelve dea 24. dito in de Haven van Barcehna en andere in die van Cartbagena gejaagt zyn» waar by in 't gemelde bericht gevoegd word , dat de Franfche Admiraal mee een gedeelte van 't Efquader van die Kroon in de Haven van jllictauengewtken was.
De laacfte is van den 24. welke door den Heer de f^iUetUs Re- fidenc van dat Hof te Turin , den 10. is afgezonden, en befiaat in eene Copie van een Brief welke de Colionel Pater/on^ in dienft des Konings van Sardinien te Nice voornoemd , aan den gemelden Heer yuiettcs den 7. dito heeft gefcbreven, zynde als volgt :
Myn Heer f
r\Ezen avond omtrent vyf uuren wierd ik een groot Schip in Zee gewaar, zo *^ dat ik my ten eerden aan Strand begaf, en bevond dat hctdeGtèemfey was» 't welli de Bataille heeft bygewoond : De Kapitein van 't zelwt , genaamd Cernijb » heeft my 't volgende Verhaal gedaan : Den 22. laatiUeden omtrent een uur na den middag heeft d' Admiraal Mattbevjs^ die gedeftineert was , om 't Cenifun^ van de Vloot te commanderen (maar om dat de Divifie van den Admiraal L<- fiock wegens tegenwlud niet konde opkomen « de Voorhoede moeft formeren) 'c . Efquader van den Admiraal Navarro aangeufl , met het welke hy eenige uuren lang in een hevig en bloedig Gevecht is geweeft , gedurende 't welk de Royal Pbilifpe zyneFokke- en Bezaan -maften heeft verloren > waar na d'Admiiaal Afat- thews een Brander afzond , om *t zelve in de Lucht te doen fprlngen , welke Brander echter zyne werking aiet deed, om dat hy een weinig te vroeg barfte. Omtrent een half uut daar na raakte d' Admiraal Aê9»ley met het Efquader van den Heef de Ceurt flaags > saaar fla dat zy eea uur hevig op elkander geichotea
had^
Digitized by
otEÜROPISCHE MERCURIUS. 171
iiadden ^ vond de FVanfebi Mmiraal geraden om zyne Linie nut verfibeide Scbepin 1744» tn teffens de Spaanjaarden te verlaten. Ten vyf^ uuren wierd hec Secondant* Adairt^ fchip van Navarro van 66 /tukken Canon , na dac het zyne meefte Mallen ver- ,
loren had , gcnoodzaakc zich over te geven , synde van deszeifs Equipage » die in 900 Man beflond, niet dan de Kapitein nevens 2od Man geborgen » en aan boord van onzen Admiraal gebragbc, die beval, dat men 't Schip zou verbnn« den. Dea gehelen volgenden dagen nacht wsls de Zee hoog; des ochtents daar na was de Vyand meer dan vier mylen voor uit gezeild , zo dat onze Admiraal onmooglyk tegen hem kende opkomea ; omtrent den avond begon een ftyve Koelte op te fteken , en de Vloed zo ilerk te worden , dat hy de Vyanden dien nacht geheel uit het gezicht verloor en den volgenden ochtent niet meer zach » Waarom hy verfcheide Schepen uitzond, om van hun Cours kennis te krygen. Ka- pitein Cornijb , (van wien ik dit Vtithaal beb) had bevel om na Barcelona te zei- len , daar hy echter geen een Vyandlyk Schip vernam, maar by zyn te rug- komft fprak hy met een Schipper , die na zyn gedachten een Venetiaan was, welke hem verzekerde , dat de Heer de Caurt met zyn geheel Efquader op de Rhede van ^licanten was aangekomen , maar dat hy niets 't minde van de Spaan- fche Schepen wiil : Kapitein Cornifb fpoedde zyn weg , zo veel hy konde , om aan den Admiraal Mattbews hier van berigt te geven , maar alzo hy denzelvea volgens zyne verwachting by Rofes niet vond, Aevende hy na de Hiërifche Ei- landen | doch wierd door een fterke Storm uit het Wefbcn van daar herwaarts gedreven , en heeft my wyders bericht , dat de Kapitein Cornwaü , comman- derende 't Schip de Marlborougb , nevens den eerden Lieutenant zyn Neef ge- dood is; dac de Heer Ruffil ^ Kapitein van 't Admiraals- fchip , zyn Rechter irm heeft verloren; dat d'Admiraals Mattbe*as en Rowley door Splinters en de Lord Fourbes in de voet ligt gequetfl zyn; zynde by zyn vertrek het getal van •de dode en gequetfle fubalterne Officieren en Gemenen noch niet bekend ge- weeft : Dat voor 't overige alle onze Officieren bekennen , dat de Spanjaarden zicb wonderbaarlyk wel , maar de Franfcben zicb zeer Jlecbt van bun plicbt gequeten hdben, d* Admiraal Lejlok met zyn Diviiie » beftaande uit 17 Schepen , heeft niet een Schoot kennen doen , want by aldien die Admiraal had konnen opkomen , zou 't geen een Schip van de Vyanden hebbeo konnen échapperen. Ik hope, , dat ik UE in 't kort een volkomener Verhaal zal konnen mede delen, alzo my de meergemelde Kapitein Cornifb verzekerd heeft , dat d'Admiraal voornemens is ten eerilen eenlge Schepen herwaaru te zenden. Jawes Faterfm.
Wat de JVaarheit van de wcderzydfche voorgevende yiüoriê aangaat , zo heeft Vranhryk nochtans aan zyne zyde gene public^ yreugdewren , noch de gewoonlyke Lofzang van het T. D. Lauda" mus iaten zingen , gelyk het evenwel dede over de Battaille by Det^ tingen i zie 't laaflvoorgaande Deel^ p^g* 21.
Dit oordelende genoeg te zyn, flappen wy over na Vranhrjk.
DE ware gcfcbapenheit der gemelde 2^e-Batai]le » word al Vsakk-
X 2 nader
RTK.
Digitized by
I7S NEDEELANDSCH GEDENKBOEK
1744. iraier ontdejkt, a)zode Prins van Campo Fhrido , Ambailadear det M^€rp. Kotiings van Spcmjen aan dat Hof, aan den Koning ^ als mede aan ■"~~~ deszelfs Staatsminijiers ^ maar voornamentlyk aan den Graaf de Maur vêpas>y\ï\t naam en op ordre van zyne Catbolyke Majefteic zeer nar ërokl'yk geklaagc heeft , 4»t¥r ( 't gemtlde ) gedrag , 'c welk den Heer de Vourt , chef van (ks Konifig^- Lfquader , in de gemelde 2ee-flag heeft |;ehouden , hebbende die Ambaffadeur, onder an- deren , te kennen gegeven : dat de voornoemde Heer de Court ,df Spaanfihe Vloot niet na behoren ondtrJUunt , eti zyn Efquader dus niee veel meer als voor een E/corpe van 't Spaanfcbe gedient badde , &c. ERGO! Dat Hof met twee allerimportantftè zaken bezwangert zynde^ wa*r van 't eerfte ons gebleken is, zo beftond het twede in eene uitrufting van een Efquader Oorlochfchepen te brejl. De Buiten- landfche Minifters hebben wel zedert eenigen tyd herwaarts vele jnoeiten aangewend om 't ware DeflTcin van dat Efquader te we- ten, nadien Frankryk gene Vyanden hadde, waar toe 't zelve kon- de geëmplojeert werden , maar hebben desaangaande geen ander antwoord gekregen : j/ls dat men deszelfs toerufting bad noodzakelyk geoordeelti maar dat zy zich verzekerd konden houden , dat de Zoon van den Pretendent zich nUt op 't zelve bevond , * tn dat by in 't Ryk ^mas gekomen voor dat de Koning kennis daar van gehad badde.
Evenwel heeft zich die zaak hoe langer hoe meer ontzwacb* telt , alzo men zedert den 6. dezer , opendlyk te Farys zeide^ n dat de Koning met zyne Geallieerden een Befluit genomen had- ff de, om des Preiendents oudfte Zoon op den Throon van Grwf- t» Brittannien te plaatzen. " In dat opzicht is aldaar een Ontwerp van zeker Maniteft onder 't Gemeen verfpreid geworden , 'c welk men voorgeeft dat in Groot - Brittannien door zulke Lieden, die over de tegenwoordige Hegerinjg; in dat Ryk misnoegt zyn , opgeflelt is: liAen vind dasrr in verfeheide .fie^^waaniifleQ en Klachten , zo ten opzichte van de Burgerlykeals Kerkely^ke Zaken , en men beeft diaar in niets vergeten , 't welk maar eenigzints 't Huis van Hano^ ur a^n d'Engelfche Natie batelyk maken kan : Van die Manifeft
zou«
♦ *t h «wuir , hy is 9p-d« Wloot niet jwfeeft , mwr heeft vffl gereed ge/laan em^er op te gaan (als onder de volgende Ti cel van Gr oot» Brittannien blyken zal) «9 djicin^ ce|[aA ^yo eia^i) t^e%(IBA JD«fleip > ovwnwid , JipchtaAi de 'omibtit Vê^rze^t beefi.
Digitized by
Of EUROPISCHE MERCURIÜ5. 173
tonden veertig- duizend Exemplaren, indien de vovrgegevene jExpe* 1744. ditie tjegen 'J Groot - Briitannifche Ryk gelukte y alom worden uitge- Maart. deeJc. De Kooiijg heeft dc« aangaande, aan de Buit«nlaad(che Mi- '
OÜlers doen verklaren : $9 Dac de toebereidzeJen zo te Duinksrken •» als hings de-Kuften alleenlyk moeten aangemerkt worden als of f, zy door den Koning van Spanjen worden gemaakt , nadien de ft. Koning niet anders als by wyze van eene j^uxUmir^ Ahgtndb^ f, te werk gaat.
Hoedanig het met die T^ebereidzels^n met dien Tocht, endes- «elft ^erydeling is toegegaan , blykt kortdyk uit de navolgende Mifltve uit Duinkerken van dato den 13. dezer, bevattende :
Den cerflen dezer is d'Infcheping begonnen ; de Troupen wierden in Vit Xcliers • Boten ca PJatboomdc Schuice op de Rhede gezonden , na d^t ;zy reets Vier dagen met die Vaartuigen in de Haven gelegen badden j toen zy op de fthe- ^e ^irarcn aangekomen begon 't zo fterk te wajen , dat zy hunne Schepen niet •
konde aan boord klampen en dus genoodzaakt .waren eenigen tyd op d*Anker« tp ryden, waar door zy grotelyks moeden lyden , om dat zy zich met de ge- tioge Proviiie , die zy in hunne KnapZakken hadden , ihoeften vergenoegen : Toen deze Munfehap aan boord was , keerden de kleine Vaartuigen na de Ha« 5ien qm »eer Troupen af ce halen , die /t zelfde noodlot kregen j eynde verfchei- (ie Platboomde Schuiten in Hukken gellagen , maar 't getal van de verongelukte tot noch toe onbekend j Ter zelver tyd wierden in de Haven drie Schepen met Friefcb^ Ruiters ( die volgens een nieuwe uitvinding en zeer klein gemaakt fyn, om teffens voor Tent • itokkcn te dienen) Houwelen, Schoppen dcc. geli- 4<n ) aan boord hebbende eenig klein Canpn en zommige Bs^tt^ry'- ftukken. Zar^ turdag zyn gedurende den Storm uit het Noord - Oofton zeven Trai^ipóitfche- pen aan Strand gedreven ^ en Zondag verfcheide" CoJlonels en andere OfBckreii derwaarts gezonden , als wanneer dé Wind N. W. draaide en zich zodanig ver- ftefte, dat eergifternoch een .groot Tianaporcfchip en glfter-ochtent noch twee, «yAde al te maal, uitgenomen twee , boven de twee- honderd Ton , geftraaa zyn : Gedurende den Storm hebben d'Oorlochfchepen verfcheide Noodfchotffi gedaan, maar men konde hen niet. te hulp komen , zo 4ac,, indien de Storm langer had aangehouden , zy na waarfchynlykheit alle tegen "'t Strand zouden gevirorpr«n «yn. .De Tfoapen hebben geen PrQVifie aan boord gehad , en «ulleA derhatven kovgeren dorft 'hebben. moe tlyden^^Gifttrea en heileh hebben d'ovc- Xige Tranaportfchepen , een .getale van 23. bevel gekregen , om van de Rhe4e sa de Haven te 'keren ; maar alzo zommige te groot zyn, omin dezelve (e Jto* men , zullen vele Soldaten ter plaatze daar zy ingefcheept zyn, moeten ont- fbheept worden 't Guarnizoen alhier beftaat uit twintt^ -duizend Man. Zederc het begin van deze Expeditie zyn ons gene Brieven overgeleverd , ^n iiiemant heeft liifi^lk Stadt mogeagaan. Omtreiit 50 Ëngeifche Schepen zyn In deze Ha* Tcn opgehouden: een vao-deselveitimet Franfdie ^Bquipa^ uicge^aoden, om
X 3 HEfqiu*
Digitized by
174 NEMIRLANDSCH GEDENKBOEK
1744* 't Efquader van den Admlrial Norris te befpieden. Twaalf Tranfport- en vier Maart. Oorfothfchepen als mede twee Fregatten leggen noch op de Rhedc ; 't Schip van ■ ■ ■■ ■ den Admiraal voerd 70 en de drie ovrige i'chepen ieder 60 (tukken Canon. Voorts bevinden zich hier de Lord Mêrtshali , nevens verfcheide andere Engel- (cbe , Scbotfche en lerfche Edellieden. De ierfcbe Brigades leggen in de Bene- den- fladt j Zy zouden na Vinoxbergen getrokken zyn « maar naulyks waren zv op weg , of wierden te rug ontboden , om de nieuwe Raven te hertellen , al- waar een nieuwe Battery opgerecht en met 36 Hukken Canon voorzien zal wor* den ; Maar deze laa^fte Periode beb ik alleenlyk van horen zeggen.
Al 't zelve aan 't Franfche Hof bekend wordende , zo heeft den Koning den 8* bevel na Duinkerken afgevaardigc , om de Troupen t'ontfchepen , zo dat uit het voorverhaalde blykt, dat die Ëxpedi« tie , tegen de gsede Trou en Traftaten , * aangelegt , al mede in roek verdwenen ff.
De Graaf Maurits van Saxen , welke in een groot gevaar met • ' andere Officieren van Rang is geweefl , is te Calais aangekomen , ien vervolgens den 19. te Parys gere verteert.
' By *t verlies van die twee grote Expeditien , komt een derde flag , ik meen in de Beurs ; alzo 'er in dat Ryk , en voornament* lyk in de grootfte Kooplieden , vele zware en Millioencn bedra- gende Bankrouten voorvallen , hebbende, onder anderen, te Parys in February jongflJeden , de Notaris Baptijie een van deie Millioe^ nen gemaakt , en zich uit wanhoop in de Seine geworpen hebbende, is hy, nochtans, legens zyne wille , daar wederom uitgered. Op A\i eerfte fpoor is hem in *t begin van deze maand gevolgt de No- taris Laidiguiere , die 'er maar flechts , een van negen Millioenen gemaakt heeft , al 't welk veel geruchts en noch groter Ëf lende onder de Kooplieden en vele voorname particulieren ver* oorzaakt heeft.
Daar is . een Arreft van den Raad van Staat des Konings uitge- komen, »f waar by aan die, welke in d'aanflaande maand Jpril 'c w vierde gedeelte van de zommen , voor dewelke zy op de RoN tf len van dien Raad in gevolge de Koninglyke Ediften en Decla- pj ratien van de mzznd December laatlUeden liaan aangetekend, **
fi als
* Zie hier voren , pag, 125-
* * Zit hier voren pag. 19 , en of den Engelfchman niet te tecttt geoordeelt teefci in 't jaatft vooi:gaande JDeel^ pog, 258. in r^%is.
Digitized by
OP EURO PI SC HE MERCURIUS. 175
9, als mede het twede vierde gedeelte in ^«/y , het derde in 05<7- 1744^ »> ber , en *t vierde in de maand January ij^s willen betalen^ Maan. ,, twee Sols korting op ieder Livre toegedaan wierd. *' — —
Voorts heeft zyne Majefteit aan 't Stadthuis van Parys permiilie verleend , om 5 Millioenen en jooooo Livres ter Leen op te ne- men , en eene Lyfrenten^Lotery op te reehten.
Ingevolge 't Subfidie-Traftaat, 't welktuflchen dat Hof en dat van Deenmarken in wezen is , heeft de Koning door deszelfs Mini- fier den Abt la Maire te Koppenhagen een Corps Troupen ten zy- nen diende geëifcht» maar deDeenfcbe Minifters hebben uit naam van <ien Koning, hunnen Meefter , geantwoord: „ Dat de nete- 9, lige omftandjgheden , waar in zich zyne Deenfche Majefteic ff bevond 9 niet konden toelaten 't verzoek voor het tegenwoordige «f in te willigen; dat echter Hooggemelde zyne Deenfbne Majefteit $9 de VerbincenUTen, die Hy met die Kroon hadde aangegaan , p> Heiliglyk onderhouden, en gene Troupen , aan wie 't ook zyn n mocht 9 overlaten zal^endat gevolgelyk zvneMajedeit zich kon »i verzekerd houden, dat alle de daar tq^enfirydende en alom ver- ft, fpreide geruchten ten eenemaal ongegrond waren. "
Wederkerende tot den Pretendent ( die , zo men voorgeeft , JSio- mm Cejfam van zyn Vader , den Ridder St. Joris * verkregen heeft )
zo
* Nadien deze t^ttPerfinaglenythxABtttitn nieuwen Rol in de Wetelt fpelea, Vaat van de Vader reeca zyn byzonder aandeel heeft gehadc , en mede in den Zoon 9 al vooraf, een beginzel heeft genomen , zo moeten wy eenige voorname Byxoridirbiien aantekenen, die den Lezer, na 't jaar getal, ter zyde geilelt,ia fEuropi/cbe MercuriuJJen zal konnen vinden.
1701. Word hy van Louis JTIF. tot Koning van Groot ^ Briuannien verklaart* II. Diel pag. 274 , & van 't jaar 1702 , I. Deel pag, 68 , 't geen door Por^ffgoi geweigert word. iM. pag. 90.
1708. Zvn ondemome Tocht na dat Ryk met vtdfche Gumies , 1, Deel pag, 2gj,
1712. Wat Beloften door gemelde Louis aan hem gedaan zyn , II. Deel pag, 288»
1713. 2yn Proteft tegen de Vrede f Utrecht j I. Deel pag. 263.
x4x4. Hoe hoog zyn Lyf In Engeland gewardeert wordt , II. Deel pag. 211 , es zyne Oeclaratie tegen de Kroning van George L ibid. 510.
1715. De Rebellie in 't Noorden van Engeland door Lord Mar &c. ten zynen
behoeven aangevangen, II. Deel pag. 231 ,28^ & 306.
1716. Zy&c Irittcre Tranen » die hy op zyn Vertrek van daar gcfton beeft r ^-
ped
Digitized by
i7(? NEDSRLANDSCH GEDENKBOEK
1744- za is van. z^ynie Vojagc uit timtn te Frankryk^ 't vülgéndb ancfiti^ ^^^^^; ticqu<e Verhaal daar vao pubJieg gemaakt ; iuidende :
Den 9. January^ zynde de dag , die tot des^elfs reiase na Ciflema was waff- geftelt, v^rtfok hy 's morgensten 10 nuren, na d'ïcaliaanfchc tydrekejiing, met zji^fi gewone, kaecht* in ssyn Pof^-cales, ran Cijierm^ achtcriatende :»ynen jongden Broeder » onder voorweadzel^ dao hy wegeUs zjnö zwakke Ucbaam&4 geilel.dheit. valgeifk zpuck. De fleux;el& van d« Poon v<aik Romen ^ geAaamd^. J^on , wareA by een uitdrukkelyke ordift 's nachts te. voxen daat.gftUttn. Op zync aahkomü aan de Poort , wierd ze voör hem geopend én weder gefloten, Öp •pa Weinea aflftand van de Po6rt , deed hy de Poft-caJes ftïlftourJen, zeggen* <}o jegens zyaea Qouvernem » dia naaft hem zat, diaby t$ paud fiygin, enne Albanp ryflen vrildcj. un. einde tefpoedigir u Qfiema t« kpmen ^ «yude- te» dieir ein4e 3 lypaardeji ea een Fran&he. Scalbediende gewed. ^ die hy zelf. daas» te voren geordanneert had hoewel met d'uioerfte Fecretefle , om dat zyn Vader niet ZQU. gedogen, 4^6 by «e poft reed De Gottvemenr van alles vetwiltlgt waff'et* SM» 'c (thfitn veel tegeo» eo fineekte kem ïxl t Engelföb en In 'c Itaikianfölt opt de beweegLykile wy^e , om ^iAh nltt bloot te fteUen aan 't gevaav vaar kouw«. de te vatten en £ind,ere toeyallea». vaa zq. ver op zulke flicchte wegj^a en. ift zo. eea quaad' Weex en Saifbeft te poft te rydea > Waar over zyn Vader zeer mis- noegt zo» zyn , aia hy dat hootdei ^t Gefchil duutde eenlgen cyd > eö mee eer fclpeyo y^d «Mina^ aan belde JSydèiK De Md» 9 die de Zootk van den Pretendent-- bybraght, was» Qfn, eeM&Q uut e:^. vroegsc te Q/Zmift. Ie aajfiti. Bft OtaUfienitutK liet zich eindelyk overhalen , en de jonge Heer te paard zynde , verzelt van iQj^ar een 9eM<»eB, 9» ee^t ScilH>edieftde » tènM üieeir vollè gaU^-ft^^^Ai»^ t>e Gouveroej)): qiterlyk bedroeft eiL zeet mi>tieyegt,vts|»^eer hy wnder «{idiLPaA*- cales was geklömifien , met voordacht in een iloot , om aan den PoiUllon ea ssyn ander volk met hem daar uit te helpen , zo veel werk te geven » dat zy
niet
L Deelpag. 166, 171 &;i73- -Zynen Brief aan- Haftr Hoog Mbgenée^wao^ neer hy. Stond te gaan^ om Engeland te Conquefteren , HHëi ivt.
1717. Koddige Vaerffenop zyne Geboorte gemaakt. lï. Deel pag. 307.
1718. Hoé zyne Bruid de Prinfeffe ^atóc^My gearrefleert word, II. Deel p^ S^^.
1719. ■ Ontvlucht, L Deel pag, 2^T ^ ,tn trouwt, tW4. 289.
17^3. Hy word ola Erffeeiiaam van zynen gepretendeerden Vader Koning Jtci^
kus II over fchuld te Paryi gedagvaart, L Deelpag. 242. 1723. Hoe zyn gemelde Zoon van Pafqujn te Romen genaamd word, l, Deelpag. z65. ^7H' fywmderheien van de Geboorte des Prctendents in 't jaar 1Ó88 voorge»^
vxWtXi^ l. DeH pag. 20 ^ fei(. 1725. Krygt een mie-vterjchil met zyne Gemalin, II,. Ditlpüg, 303. ^7^9/ Zyn gemelde Zoon krygt ecnen nieuwen Naam te Rtmen^ïL. Deelpag^ ZU 1735. Zyne Gemalin flfcrft, l. Deel paf^,\%6. 173<^' * 'M ■ ■ ■» doet MinMüerij IL Deel pag. t84 &-2&2. *^
I737, — ,n, . i„ ^. >M "1^ ■ ■■ ' vervolgt die , T. Djeet pag. tio,
1739.. Bfltt Ro^ciiiairtctil W ;5ync» Verheffing, H, fftel,yaff. 4^. '•
Digitized by
OY EÜROPISCHE MERCÜRIÜS. i?>
Met Mttdea Men , wdken weg ie Zow van den Pfeteniêm infloef. Ofttrenc een i74#* half aur van de Poort , verliet de Zoon van den Pretendent den gróten Weg , Moirf •
lydende Ungs een kruisweg na frafcati > daar 2ieh n\t het geïichte bevindende '
Van seyn eigen volk , en het ce vroeg zynde Voor PafTagiers , veranderde h;^ van Pruik en Hoed » en vootts van alles waar door hv bekent ton konnen wor- den , nette een andere Pruik enKarpoes-mots op , die syn gantfche tronie be- dekte , nitgezondert d'oogen. De rranfbhe Stalbedlende veranderde insgelyki van Klederen. d*Andere Perfoon , die by hen waa , reed over fr^ctai na Jtbanê toet de Klederen y die de jonge Heer en de knecht uitgetrokken hadden , en be- gaf sich Volgent 2yne infltufiien noch dien eelven avond van daar na Cifiemdt om den Jongften Broeder de rede te neggen, waarom d'oudfte niet gekomen was, Voorgevende, dat hy van syn paard was gevallen , en »ich een Weinig bexeeft faad y waar door hy een d4g of twee t'^tbano feou moeten blyven, verzoekende kern teer inftandig ifl ^yns Broeders naam, niets van dien val te reppen , om hun- nen Vader niet ongeruft te make , die zeet misnoegt «eoude tyn , en dit eocb aAemanc na hen toe mocbt gaa. Hy vra^de twee of drie hembden van den 5ongen Heer , waarmede hy osmiddelyk na J^ano keerde, ties Pretenéents oud* fte Zoon , zo ais gemeld is , van Klederen verandert eynde , keerde över F^afcth ti na Romen , en de muren pafTerende reed hy met zyne eige Paarden na Capra^ Hki aiynde 'c hvM van den Cnrdlnaid Aptaviwiy pleillerende maar een uor te Mottu Ro/pf. Hy arriveerde daar ten io miren , nyn knecht als een Soaanfieh Krygs-oflicier en hy als een Spaanfche Ëzprede van Civita CafieliêM. De Car- dlnaal A^iutvtfn^ llad twee Poilpaarden voot hem be^ofgt , Waarmede hy mee 4en gf^otften fpoed te poll vertrok , Met t^enftaartde dien dag een byftere me* pfgu Sneeu vlet, en hy 's nachu met Het uMrfte gevaar den ierg van 2tiiMbs< fêni moeit pafleren. Hy droeg 'c Merk of Teken Van etn Spaanfchen Courier t en de Cardinaal Aqtutnim had op een flinkfcbe wyi^e Pafpoorten van d'Uitheem* fchë Minifters te Romen voor hem verkregen, op den naam van den MèrfuisS^eHU desifelfa nabefhairde, om t\€h in Tbscamn daar vsa te bedienen , en te ipoedi* gn van poaiden vooralen te worden. Op die Wyze mtht en dag rellende, i»- tiveerde hy den ii. 's namiddags te Métffm , van waar hy den cetften Brief a«a synen Vader fchreef. Te Mm/J^ een weinig geplelftert hebbende , vervolgde hy 9synen weg na Gentufy daar hy den 13* > morgens arriveerde by den Spaan- fchen Poftmeefter, aan wien tf door den Cardinxal Aqümmfd gerecotnmandeert Waren , als een Officier en Courier rdie depêches van d'uketfte aangelegenhelt by clch hadden. Daar ging hy voor (f eerftemaal te bed en ruftte een halven dag* Van Gsmu soa hy te poft na Pinsl vertrekken , daar Schepen gereed lagen , om iem na jihtths te convoijeren. De Catdfnaal Aqüaviva en de Ballly llenpin ryn de voomaamfte beleggera van desse myfterieufe relze. d'Eerite heeft de Se- niernii en de laatfte d'uitveering daaf van gehad. De Cardinaal heeft de midde- len aan de hand gelevert en de nodige pafpoorten betorgt , als Afinifter van Span* jenj en d*ander heeft de hand gehad in den gantfcheü aanüag en desa^elfs Hof- meefter GotLiine geleent , die men nu 2eet , dat hem niet vertelt heeft, maat twee dagen vooruit is vertrokken , om alles tot deszelfs pallagie gereed te ma- len, en te Maffa een ge«ondhelt« - brief te bezorgen, «onder denwelken hy in a van Gahm ratt, tM hebben mogen komen. Ut ^oftaeefter ÈmJtnï k
den Staat ^
Ken*
Digitized by
178 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
^AM^ Kersnacht laatAleden van Rm^n vertrokkeA met een Engelfckfflan vaa 't gevolg A^Mft. ^^" ^^* Pretendents Zoon. ^
■ d'Omflandigheden , die zyn vertrek zelf voor de doordringenfte oogen geheim
hebben gehouden , zyn de Brieven , die de Hertoch van GiêtM van tyd.tot tyd van Cifternm aan de Hertogin en zyne vrienden te RonUn heeft gefchreven, om hen te verwittigen , dat de beide Zonen van den PretenJeut in goede gezond- heit waren, en zich ongemeen wel diverteerden , hebbende overvloedig Wild, waar van verfcheidemalen grote quantiteiten na Romen gezonden wierden. Men acht , dat de Hertoch van G^cant niet van 't geheim geweeA zy , aiaar waarlyk gemeent hebbe , dat d'oudile Zoon t^AibAno onpalTelyk was , en hy zulks tea verzoeke van den jongllcn verborgen hield, om den Vader over den gewaanden nal niet ongeruit te maken. De laatfle brieven melden , dat te Geiiua een £a« gelfchman by hem gekomen is , en dat hy van daar na Savona is vertrokken » daar hy wegens 't flechte Weer drie dagen heeft moeceQ vertoeven , en dat hy van daar na AraUes is fcheep gegaan.
Van zyn Retour ila Parys en mogelyk verder , ftaat ons in dft volgende maand te melden.
Groot- ALVORENS wytoe treden tot d'opgevolgde Verrkbiingen
Brit- ies Parkments , ftaat ons te melden , dat het Franfch Efquader te
TAN- Bre/l , ('t geen daar byna vergeten was) fterk 21 Schepen van
KIEK. Linie en 5 Fregatten , den 23, Paflato te Duinkerken ingelopen was ;
alwaar men alles tot eenTranfport enLandmg vanTroupen gereed
maakte. Dit veroorzaakte dat alte goede voorzorge genomen wier^
den, en aan den Admiraal Norris gelaft , om met zyn Efquader , van
20 Schepen van Linie, 3 van 44 ftukken Canon , als mede 2Bran«
ders^ 2 Bombardeer -galjoten en 3 floepen in Zee te fteken , alt
denzelven bv vervolg gedaan heelt.
Den 26. Paflato braght de Hertoch van Newcaftk de volgende Boodfchap van den Koning aan 't Huis der Lords :
GEORGE KONING.
^Yne Majeftelt ontwyfelyke Narichten ontfangen hebbende, dat d'oudftcZooa ^^ van den, Pretendent van zyn Kroon in Franhyk gearriveert is, en dat men daar alle coeflel maakt» om een Inval in dit Koningryk met Verftandhooding van qualyk Gezinden daar in te doen , en dat die Inval zoude on(}erlteund worden door een Franfch Efquader ^ \ welk zedert eenige dagen in 't Canaal van En^e^ UnJ buiil ; zo heeft zyne Majefleit nodig geoordeelt, aan 't Huis der Lords kennis te geven van die voor zyn Kroon» voor de Vreden en Veiligheit dc«ef Konipgryken zo gewichtige Narichten, en zyneMajefteit tvryfeld gee»zlnts,we« f eoi de genoegzaam oadervoode lever , plicht en toegenegenheic vao 't Huit • • dtr
Digitized by
OP EUROPISCHE MERCURIUS. 179
der Lords, of 't zelve eal Hém byftaan, en in alle de Maatregelen mede Intre- ly^^ den, dewelke nodig zollen zyn, om eene voor de Veiligheit vjn zyn Perfoon Maart. ca Regering , en voor de Religie , Wetten en Vryheden dezer Koningrykea .
90 gevaarlykeOndememiBg te verydelen en te leur te Aeilen.
, Deze Boodfchap door den Lord Cancelier en vervolgens door den Clcrcq gelezen zynde , ftclde de Hertoch van Marlborougb voor, een Addres aan zyne Majefteit te prefentcren, »> om De- n zelve dank te zeggen voor de Communicatie voor de gewichti* n ge Narichten aan 't Huis, en zyne Majefteit te verzekeren, dat i» het zelve éene zodanige ftoute en wanhopige Onderneming mrt 9^ de groQtfte Verontwaardiging aanmerkt , en dat het Huis met 99 de vuriglle iever en eenparigheit de krachtdadigile Maatreeelen 9» nemen zal , om zyne Majefteit in ftaat te fteUeB van de Voor- 9» nemens van deszeifs Vyanden te verydelen en te leur te ftellen, 99 zo wel binnen als buiten 't Koningrylc , en dat het zelve Leven 9^ en Goederen zoude opofferen voor zyne Majefteits Koninglyke 9» Perfoon, Familie en Kegering, waarvan, naaft Godt, de Re« 99. Üge, Wetten en Vryheden dezer Koningryke afhingen. "
Dit 'Addres wierd roet eenparigheit geordonneert , en een Com- itótté geformeert , om 't zelve op te ftellen, en de gemelde Her- toch Rapport daar van aan 't Huis gedaan hebbende, keurde 't zelve dit Addres goed , en zond het door twee van de Richters na *t Huls der Gemeenten, om deszeifs Concurrentie te verzoeken^ 't welk ook die zelve Boodfchap had ontfangen. y Den 27. onfingen de Lords eene Boodfchap van 't Huls derGe» iheenten dooir den Marquis van Harrington en anderen , die 't ge- melde Addres te rug braghten , en 't Huis verwittigden , dat de Gemeenten 't zelve goed gekeurd hadden, en d'open gelate plaats vervuld met de woorden :£n de Gemeenten. Dit Addres is luidende:
; ALLEkGENAÖlGSTE iSOUVEREIN!
TI7 Y uwe Mijefteitt pncbtfchuldigfte en seer getrouwe Onderdanen , de Gee- ilelyl^e en Wereltlyke Lords , en de Gemeenten in 't Pajlement vergadert » 4Eéggen uwe Majefteit oothioedig dank, dat het Dezelve zeer. genadiglyk heeft behaagt j Oi\^ te verwittigen ^ dat. uwe ^ajefteit ontwyfelykeDcrichten heeft ' vl%- d'aankoiitft des obAftê ZdéhWan^cfen PffÜnétf^ Hi yta^iijkftavéi ^ioc- bcte]i)telenj^.dle;il44Bfi,9ei<l^afcoiBV3^ 4^^m.i
«l|ii<fpalyk gezinde Perfonen alhier t'everrompelen.
y a KL%%
Digitized by
Aifo dt«f Bly)^ Y^ awe Hzj^i^pi^ rroMmaxig Vercioawefi la Qm onn^
4'qU(erAf veroa^W^^rdigioa en v^rfoey^og inzien.
Gecrouwheic , Plic))t en Q^ aegAnheit; (ot uw$ Ma|e(Uit , 't BfUpg van Q«» zelfs en onze Nakomelingen, ieder Belang en Beweeg- Oorzaak, die de Hertem van de Britten en ProceiUnteo kao aanmoedigen i vorpUchten en verbdDden Oas» Uy 4cae g«\9iicht|(^ gelegftahelt on»^ uiterfl^ pogU^ifa te tonen, t^n f inde, «i^* der de Zegen v^. Gadt, qn^e Yy^AcJep in vefwwring naogen gebragbt worden s Gelyk wy dan uwe Majefteit met de grQotfle oprechtneit en ftandvaftigheit de sadrukkelykfle verzekeringen geven , ëac wy met d^uitterfte iever en eesage* zindheit de kraGkcdadigfte Mai^trcgelen svllea beramen , ten eiDd« awe Maje&l« 19 ftaat ts ^e^^nx pm MA »o veriiiet^len ea defbcfate» TpéUg U very<ie|efi cql 'Opaver te ftoten en uw Kpninglyke PerfoQU en Regering , als mede de* Religie^' \J^etten en Vryhe^en van ^tze (ooingryken te verzekeren en te bandhaven.
Oo4 fmeeken wy Verlof, om aan awe Majefteit en de gehele Werelt te ver- klaren , dat hot Ons vaft beflait «en^ op haaai d van Onei goed en bloed , 't voof% jvmen ojize^ Heitea if ^ 9m vwe B^jefteH en de^velA oitcwyfelba^r Redn e% %ït^\ to^t 4« JS^TOQfi v^a deze Rykea, al9 mede 4c ProceftantTchc Opvolglog i% i\y7 KLojnjLn^lyk Hqis^ in t^enftelling tot en uittarting v^ den Putfindimk ,. yjr* ne Aanhangeren en alk uwe Majefleits overige Vyandea i t'oAderfchr^gea e» te verdedigen.
. Pcf 2&. prerqi^^Qordea de beide Hoi^ea 't bov«nft«wtfe Ad« dpcji aaji dea Kopipg » ^« ^yue Id^jeileit, g^ da» Qp 't volgc»^
MYLORDS EN EÏ>Ei;.LIJ£DENï
IK zeg Ulieden dank voor 4lt aw iever^ ^ coegeaege^l^eif;- v^r^ulA Aid4k«$w Vg .twy^nifft, o^ ivwe Nfipmofld^gbgit. ea^ c^eppaog^eji» , djeweüe GyHeden^ by deze. g^legenhelt betoond hebt , zujfen lyfy onder de Qipdlyke byftand in ftaat, ftel^eo yan alle quade Vboraemena onzer Vyanden te verydd^n : Bn GyMede» kond verzekerd zyn, dat ^r vaa Myn kant^iileu: veszulpitli,.aoefa zal «exzuint WMdan , om aHe nodige s^n e» pr^o^mi^i^ ^ ae^lM^ to% <!• VercMiilPc: m \
Den 2. dnef ifi Vl^f 4^G«f4c«iHii Moo^gjefteld E^fodei 9m den Koning by Addrés te verzoelcen , aan 't Huis te willen com- mttoicereii alle d'ingekome Adryièn vande JffM|i^2fir»^imit»> rc( zcd^ den 2r. Afrit van 't voorjede J^, wierd* %iisllc8 met 23^4 t^gens, \^\ Stcinnjen. vecworpe»,
ï]iw& wï«f4«app'«KQa»g^]kv4dQQii^de(r,He(t;q^
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCÜRIÜS. itt
tóch aan den Heer Thmpfon , zyne Majefteits Minifter te Parys, 1744. gedagtekend den 13. Fehruary 1744; voorts uictrekzela uic de Erie- ^loart. ven van gemdtc Heer Tbamp/bn, in antvoord daar op^en debeée- ■
digde Verklaring van Alesandêt Ridley , Capicetn van een van zy- ne Majefteits Paketboten te Onveren , van den 6. Maart 1744 ; welke Brieven , Uitcrekzels en Verklaringen gelezen wierden j iui- d«od« all vofgt :
M YN HEER:
^Yae Maj^Aeic kondschap bekomea hebbende , du d'cMMifte Zooo vis denPrê^ ^^ Undemt den 7 of &. Tanmr^f vaA Ramen na f^rMikryk vcrcfoJtkeo*» «a deaafll^ laatftleden werkelyk t'JntUes gearrivecrc is , 20 js zyne Majefteita weloehagcn 9 dat gf u oiDDiiddftlyk toe dea Heer Arnloe begeven, es Itomi tteggtn aolt> m dac ^ zyne Majefteit, gemerkt de VerbJotewlTen , dooi «fne jlller - Chrifielykfte Ma* » jefteü by Traftaten ten opzichte van éca Pretendent en deszeks afftammelin* j» ff» «aaf^aaa, * n bevokir beefc « om hem te verwittigen van de befldKea i j» di* de Kctfilng oncfaag/en heeft 1 en dat zyne Majeikeit alet twyfeide ^ of dat M i^ ^dicfl de berichten grond van waaiheit bidden ^ zyne jhUr- CkréfitOylifiie m Sime0êit ftdiurrvoiaeiia de Tra&atea, ^mftige ordrc»gevcft zoodr, dat de ga*' M «Mke PerCo^B vetpUcht mocbx wosdem, ten eeffte» vH deHeericbappyeB dcf j» KMiinga van Ff4«4ryk te veruekkca , zo dezelve dfnr nodi mocfac zyn , en M dat ky dooi eei^e ivaa zyne^a^r-Clb^flyijl^ Afo/t/lfir/ Offidtres of Ondec^ jat daaen niet beguAftigt of befchennt wierd. '*
6y zvilr aan My ztndcm *t aat^^KKvrd, dat de jfiiMUf wegena tyne jOer^Ok^ fle^ykjh Mi9^0^ at» ai geven aal , ceo einde dea Koning daar taa verfhg te doen. fmteêoB dea 14. iMnemy 1744.
lüttnkxd uit ce» Brief van den Heer Tirngfim ntt dea Hertocb van Hfewcajlk.
"VTtnée mf deseir mrorgen vereefd mee aw Hoogheita Dépeefaea van dén 14. ^ d^zer 9 door den Sateberds Hammê$U my ter hand gefield > Jaift wanneer ilE laeeade tot dea Heer Am^ te gaan, aoIka< gaes tyd verloretf wiardf in 't alt' vberea va» de berden , At nwe Itoi^eit beftaagt tveeft , van* zyneMajeftele aan: mj te aead^ea* Ik had zeer weinig praat aiet den Heer Amekt over dïe zaak. U reide hem, j» dit Hee nieoa , 't welk deze worfede Week Mer pnbJicq' waa^ j!» geweeAr, ziebiiasgelyJIa zot I^enien veHj^reidftad , daar ik hoorde, dat bet n Vo)k zeer daar over geërgert waa 1 dat ik nu ordrea van den Koning had , om J9- asa hem, Heer Amekt^tB zeggen; WM zyse STajelEeft van dezeziai gehoord » had, ea aan- hem ie vereonen , dat gemerkt de verbhitentffèa vfffl zyn^ Alhr» j» etr0elykflt Mofejh» j^geaa d^ Roalhg , te opzidite vaa* diea Fmentkn^ ea
a>»yiï * air Kkr iMtff ) Atf» isd.^
T3
Digitized by
i82 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744. n zyne afftammelingen, uit krachce van de plecktigfte Traftaten, eyne Majeftpit Maart, i»' niet twyfelde» of dat diePerfoon , op de Vertogen, die ik nu ordre had te ..i...—. f, tloen y niet alleen verplicht zou worden , om uit Frankryk te vertrekken , by f9 aldien by 'er werkeiyk in was ^ maar dat zyne ^ller^Cbr ij) e'.yke Map (ieit in alle ff opzichten nakomen asoude deszelFs Verbin teoiiïen jegens den Koning ten op« f, zichte van deu Prettndentf deszelfs af (lammelingen en aanhangerst " Met een wocfrd 9 ik zeide hem , ^ dat ik , om niet boven myne ordres te gaan , en opk . ff die niet te kort te doen , nochte eenigerhande misflag te begaan, hem, zo ff hy geliefde , uw Hoogheits Brief aan my , wilde voorlezen , 't welk hy ver» ff zocht y dat ik doen zoude. " Wanneer ik dat gedaan had , zeide my de Heer jimtht , ff dat 'vermits ik nu tot hem door ordre gefproken had, insgelyk de ff bevelen des Konings van Vrankryk ontfangen moeft. '* Hy beloofde , dat hy den Koning by d'allereerfte gelegenheit fpreken , en my onmiddelyk zyne Aller» CbriJUlykfit Méljefteits welbehagen bekend maken zoude. Paris , February i8. 1744*
Uictrekzel uit een Brief van den Heer Tbompfon aan den Hertoch van Newcajlle.
IK mynen Brief van heden acht dagen , had ik d'eere , uwe HoogheiC te meW den 't geen de Heer Amekt jegens my gezegt had , toen ik myne ontfange or- dres aan hem mededeelde , om hem over d'aankomft van des Preundents T^en tfi Frankryk te fpreken , namentlyk : Dut by geen mmvioord ge^en kon, eer em al»- varens by den Kming gezien bad. Al dien tyd heb ik niets van hem vernomen *« voor dezen morgen , wanneer ik na Vetjaiües gegaan ben , «kiar de Heer Amekt op ordre van zyne Aller - Cbrifielykjie Mojefleit , een zoort van Declaratie aan my geliefde te doen , van den volgenden inhoud : #> Dat Verbinteniflen , door 99 Travaten aangegaan , niet verder verplichtende zyn , dan voor zo veel die ff Tradaten door de contraderende Partyen van weerkajiten heilfglyk worden j» nagekomen : Dat als de Koning %an Engeland yoldoemng zal hebben gegeven ff nopens de herhaalde klachten , aan Hem gedaan over de verbrekingen van die ff zelve Traftateni, welker nakomiogen Hy etfcht^en wdke fche&dingen gepleegc jt zyn door zyne ordres , zyneAller-CbrtflelykJleMajeJleit zich als dan verklaren zal ff op 't verzoek , nu door den Heer THo^npfon in naam van zyne Brittannifcbe f0 Majejliit gedaan, " De woorden, zo als ik ze in de tegenwoordigheit van den- Heer Ameht^ en uit deszelfs eigen mond heb opgefchreven, zyn : Lej[ Engage^ -wens portez par les Traites y n^obligent (ju'autant tfu'ilsfont religie^fement ebjetvezdt part é' d'autre, Quandlt Rol d' Angleterre aurafatt raifin dts plaintes , . qui /ify snt été portées d plu/teurs fois , «11 fujet des contravefitions y cemmifis par f es ordres cof^ tre Us mêmts TratttZf qu'il recUntej Sa Majefté Très-Chrêtienne donmra peur Urs. des Eclaitciffemens fur la Demandc. faite par M. Thompfon de la part du Roi de la Grande Bretagne.
De Heer AmeUt maakte in den beginne wat zwarigheit , om my dit te laten fchryven , em dat hn verzoek , zeide hy Jlccbts by monde gefcbied was f .waar op ik antwoorde : dat zulks wutr was y en dat ik hem ook niet vfrzacbpf fimmy i^s m fejchrifte te 'geven , maar dat vermits dit Jibeen van groet gtvolg te Zyn , ik ^«W^ verzocht f bet op tejcbfjvtn, om myne geh^genis te i^lp te^kpite^ ^
De
Digitized by
opEUROPISCHE MBRCURIUS. 183
De zaken ,.over ;iewelke 't Franfoht Hof klaagt, of liever dearelfs voor- 1744. Vreadzels, om mee zo veel meer fchyo van bilJykheic fchuilplaats te verlenen Maert. aan den Ridder van St, Joris , beilaan oittier anderen hier in $ » dat verfcheide ■ » Schepen behorende aan Kooplieden , Onderdanen van Vrank"jk , zyn aange* j9 houden en zelfs Franlche Oorlochfchepen tot twee reizen van Engelfchen j9 geattaqueert geweeftj voortï 't kruiflen der Briifche Vloot op de hoogte van ^ de Hiiri/cbe Eihndtn ; 't verbranden van de Spaanfche Galeyen in den Haven g^ van Sf, Tropez » en 't zenden van Haooverfche Troupen tegen Vrankryk , " enz.
Patysy February 25 ^ 1744.
Beëedigde Verklaring van Akxander Ridley , Capitein van een zyner Majefteics Paketboten te Doveren,
T*\Ewelke xeide, dat hy Dingsiag den 25. February ^ van Doveren gezeild '^ en dien zelven dag te C^/a/j gearriveert vraa. Op zynaankomfl aldaar wierd bem bevolen, zyn Schip te brengen ter plaatze , genaamd Pur^dysy daar aange- haalde en verbeurd verklaarde Schepen doorgaans leggen ; dat verfcheide Eii" filfibt K99fviuirdy • Jtbipen dien zelven dag op die zelve plaats moeflen gaan leg- gen ; dat Frydsg den 28. de Brieven voor Engeiand van Purys te CaUis aanqua- men, waar op dees Verklaarder na den Poftmeefter van Ci/aw.ging , om te we- eën, wanneer hy met dezelve na Engeland zou mogen vertrekken , die hem zei** de dat by bet den Geuverneur vragen zmJej en die kort daar na by hem quam, en ceide , dat by niet na Engeland vertrekken meeft i dat dien zelven dag Hammond , ée Statebode, van Parys arriveerde, met Depêches van den Heer Tbompjorh^ en den Gouverneur ging vragen , of hy na Engeland mocbt vêrtrrkken , doch men Wilde zulks niet gedogen : Dat op Zaiurdag den 29. dezer de gemelde Statebode op een bedekte wyze aan hem Verklaarder overgelevert had de Depêches van den Heer Thampfon^ die hy onmiddelyk op een zeer geheime plaats aan boord van zyn Schip had verborgen ; dat op Maandag of Dhgtdag laat/tleden een an- dere Enielfcbe Pofi te Caiais was aangekomen, waar op de PoAmeefter by den Verklaarder gekomen was , en hem gevraagt had , of by met de Brieven na Enge^ Hnd zeUen vilde t 't welk hy zeide, dat by bereid v)as te doen ; maar de Brieven wierden niet voor daags daar aan , te weten Woensdag , aan hem ter hand ge- ftelt } dat dien zelven dag tuffchen 2 en 3 uuren 's namiddags een Detachement Mufquettiers met «enige Officiers aan boord was gekomen , die zyn Schip zeer lua doorzocht , en hem in \ byzonder gevraagt hadden , ef hy niet de Depecbes 4un boerd bad van denEngelJcbe StUteMe voor den Henocb vun Newcaftle? 't welk by had ontkend : Dat de Verklaarder den Commandant vraagde , of de Statebode met na Engeland mocbt vertrekken , 't welk de Commandant zeide , dat hy dom niecbtf waar op de Verklaarder zynen Stuurman zond, om den Statebode ken* nis daar van te geven , en hem te verzoeken , aan boord te komen ; maar wan- neer de Statebode aan boord meende te gaan , wierd hy op de Kaay door den . Commandant en andere aangehouden, die hem zyne Depêches afvraagden , doch iiy zeide geen Depêches te hebben , maar flehts eenige weinige Brieven aan Par- ticulieren, die hy zien liet; dat hier op de Stuurman weder aan boord gekomen fynd^ en den Verklaarder verwittigt hebbende , dat de Statebode was aangehou- den,
Digitized by
tU NEDERLANDSCR GEDENKBOEK
^744* ^^ ^ ^ oaniddelyk io Zet fidloken , en dien wAren ntchc over twnltrefi te MMKft. Dêveren gearriveert was , rzM waar hv oamiddelyk syn Schip met zynen Scttiir« ^j man aan den Ridder Jnbn iVorri^ in l)uins had gebonden , om kundfchap ftta
he«i te geven van ai 't geen by te CaUis geslenen geboord hadt.
De Verklaarder seide verder , dat hy, te Cahis zynde^ gehoord had, dat 'er -tuilclien de 20 è 30 Tranfport • fchepen op deRhede van Duinkerken lagen ^ dit 7 of 6 kleine Oodochfchepen daar Inagelyks Warenden dat noch 16 andere Ocy»>» iochfchepen wierden verwachti dat verlcheide Loodsen van Duinhrken zich ve CSfloü bevonden en dat vericheide Capiteinen van Franfcbe Koopvaardy -fcbepen ge- huard waren / om aan boord van de Vlooc als Looczen ce dienen ; dat 'er eem algemeen gerncbt liep te CaUh y dat 15000 Man aan boord van de Trani^f^ Schepen gaan souden , om een Landing In eenig gedeelte van zyne Majeftelcs Heerfchappyen te doen , en dat een gedeeice van de gemelde Troupen reeds aan boord waa, en d'overfge ge^mbarqueert wierden; dat 4 Battaillona #hnjf«6e «SM* datm Maandag laatfUeden van Calm na Dtimhrlan waren gemaicfaeeit , om zo als opendlyk te Colais gezegt wlerd , te Ditmherkm aan boord van de TciBf» port- fchepen te gaan» dat onder de geembarqueerde Troupen en onder degc^ ^ne die noch geëmbarqueerc wierden » eenige Dragonders waren, die booneTo» men en Zadels met zich namen , maar geen Paarden ; dat zommigc selden \ éwt de Landing in Kent , andere in ScbstUmd gefchieden zoude i xlat de Graaf v«a Saxen Dingsdag den 25» laatiUeden te Oka was gearriv^een » op welken daf een beüag gêlegt Was te CalaU^ Bolegm en DuMurkm , en dat gemelde Orazf ^ zo ais de Verklaarder ver/laan had , Zêturd^ daat aan was vertrokken, on 't Gebied op zich te nemen over de Troapen , die tot d'Invafk fcfclükt waren 1 ém verfcheide lerfcbe Officiers en andere den Graaf van Saxen hadden verzeld , di« onder ee& Petfoon » dien de Verklaarder op de Kaai saeh, en die de FrmftèB daar zeiden , dat het Veuifle Zoen vam den Pretevdem was, en dien zy optnéifk den RÏDDER noemden, en veel achting fchenen te bewyzen 1 dat de fgewm^ de PerfooA is een lang fchraal Jongman , omtrent 24 Jaren oud 1 dat de Vef^ klaarder hem niet al te wel in 't aangezicht zien Icon ) en dateer een ajider jong Perfoon by hem Was, die men zeide, deszetfs Broeder Ce zyn.
Deze Verklaarder zeide verder , dat men gezegt had, dit de Tranfport «ibllcii pen te Duinkerken niet meer dan voor 4 of 5 dagen gevtftuattleert waren , dac te Calais ee^ Schip lag , geladen met Provlfie Voor de Vloot 1 dat zy geheord hadden van 't beflag , in lerUnd gelegt op de Mondbehoeften , 't welk hen g» weldig gefpeten en verlegen gemaakt had i dat 'er een algemeen geroeht was et CUoif ,dat 'er in de Méddeianëfibe-ue een Adie Was voorgevallen tuflehen 't B<^ quader van den Admiiaal Maêthewe en de Fhnfehe en S^aanpbe Efquadersi dat de Verklaarder een Brief had horen lezen, doch dac hem niet hen^e, waar of wanneer dezelve gefchrevcA wat , dewelke geaddrefeertt waa aaH een Ffomfek Officier door zynea Broeder , die , zi> als de Verklaarder terftaan had , niet ver^ te vaa Touian woond , by den welken by meldde , dat hy verfcheide f^a^fOm Schepen zonder Maften gezien had. Deze Verklaarder zdde verder, dat FtyétÊg Zaeurdag laatdleden een Btf^eifebman Tan Duinkerkem na. Olnis gebrag^t was, daat by gevangen gezet ia; de rede van deze zyne gevangenis word gezecht tezyn^ datky een Sianfek Seèif zon hebben gehnozd » om Depteliet' n» ingeland tt
brea«
Digitized by
Of EUROPISCHE MERCURÏUS. 185
brengen j.dat deze Pcrfoon vcrondeirftdd word te zyn de Heer Laye yZyM Maje- 1744. ftieitt Agent te Duinkerken. Albxandbr Ridley. Maart.
Den6. JkTaarr, 1744. beëedigtvoor mjr, * Holles Newcastlb. *""'"'"""
De Pairs gemelde Brieven gelezen hebbende , ordonneerden , dat e^n ootmoedig Addres aan zyne Majefteic zou worden overge- leverd I om zyne MajeAeit te danken voor de communicatie van de tyding, die hy laatft ontfangen had, ten opzichte van if/nM- de van dat Koningryk , door Vrankryk beraamt , ten behoeve van een Paapfcb Pretendent, en om hunne uiterfte verontwaardiging te kennen te geven over *t onzeker verwaant, opgeblazen ant- woord, 't welk, door 't Fran/cbe Hof gegeven was op de veno- S^n^ in zyne Majeileits Naam door deszelfs Minifter teP^ryx, by ie gelegenheit gedaan ; en om zyne Majefleit de krachtigile ver- zekeringen te geven , dat zy ten koften van hun Goed en Bloed tyne Majefteit tegen Vrankryk zullen byflaan, of tegen eenige an- dere Mogendheit , wie die ook zoude mogen zyn , die ondeme- inen zal , om den Pretendent of wel eenige van zyn af komelingen of aanhangers te begunftigen of by te fbringen , of wel om zyne Majefleits Koningryken t* invaderen , of Vyandlykheden tegen de- zelve te plegen ; dat zy niet twyfelen , of zo een wanhopig hoogft tergend beftaan te|ren zyne Majefleits Kroon, Religie, Wetten en Vryheden van die Natie, zal d'uiterfte verfoeying verwekken in alle zyne Majefteits Onderdanen , en doen opkomen een waare Brhfcbe kloekmoedigbeit ter verdediging van zyne Majefteits gehei- ligde Perfoon , en ter handhavinge van deze onwaardeerbare Rech- ten, tegen Vrankryk of eenige andere Mogendheit. Dit Addres dien dag door de Pairs overgeleverd zynde , heeft de Koning daar op geantwoord : Dat Hy ben dankte voor de berbaalde verzeke* ringen van bunnen onver andelyke iever^ plicbtfcbuldigbeit en toegenegen* beit jegens zyne Majefteit by deze gelegenbeit^ en dat Hy *t uiterfte vertrouwen bad op bunne khekmoedige onder fteuning.,
't Huis der Gemeenten insgelyks een Addres aan zyne Majefteit 'fcprefenteert hebbende , waar by dezelve aan hem die zelve Betui- gingen en Verzekeringen doen, en daarenboven aan zyne Ma- jefteit de Macht geven, zyne Krygs Forces te Land en te Water sa vereifch van Zaken en na eige goedvinden te vermeerderen»
Z beeft
Digitized by
itó NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744* heeft Dezeïvt daarop geantwoord : Da$ Hy zyne gttriu^m Geman^ Maart, ig^s dankte voor hm plicbfjchaidig teegenegen Addres , dttt de befie ver^ "" ' gelding , dk Hy ben vêor 't ^^ertrmwen , dat zy in Htm fteUtn , doen kon , was ben te verzekeren , dat geen verder koften over zyn Folk by 4kze gelegenbejt geirêgbt zouden m&rdenj dM diivêlftrtkt ngodzablyk geacbt merden voor de Verdediging en yèiügbeü vm deze KomngrykCH tn voor de be^vétringe van mze gelukkige Ryksgejiddbeit.
Voor 't overige I hebben de Lord Major, JUermans en de gtr mene Raad van de Stadt Londm den t^. Eebnèêry 't volgende Ad* dres aan den Koning geprefenteert :
ALLERGENADIGSTE SOUVEREIN.
Xr^Y uwe Majefteits plichtfchuWtgfte en getrouwe Onderdanen, de Lofd Ma- ^ jor, Aldermans en Gemeencens Tan de Stade Ltmdtnt in den bredea Riid
vergtderd , gehoord hebbende , dtc door de f ewone Verftoorders van de Vrede ea Ruft «ram Europê eenige Aanflagen ten voordele vai een Poêjfche PrettntUne beraand worden, om Ons geluk, *i welk Wy onder uwe Majeftdcs Regexlng dankbaarlyk genieten , te Aremmen , £aieken ootmoedig verlof, om ter dier ge- IcgenheitOna uiterfte belang en affchrik in en voor dc2e fiawad, tegen awe Majefteit en deze Koningrylcen gerigt , uit te drukken.
Wy hebben geen reden tetwyfielen, dat door Godes Zegen over uwe Maje* fteita Wapenen onse Vyaaden in hunne VerwagUngen zullen worden te leur ge- ftelt, (Dew^ üwe M(yeJleÜT Onderdanen over burme Zegeningen van Frybiitf Eigendom , en de vrye Oeffening van bun Godsdienft , vaelkt %y orSer mve vowf^t' iige Regering genieten , af te geveetig moeten wrsen ^ d^n dat zy een zekert tegen een arbitraire ttf enkepaalde en Tyrrnmifibe Regering zouden vriMen ruUen i ze zal ^ getreum- en eensgetindheit van nvie Majefteits epretbte Onderdanen grotefyks Jlrek* ken^ em deze wanbo^ge Ondernemingen ^ welke d'omkering en vernietigii^ van owu treffelyke Conftitutie bedoelen f krachteloos te maken. ) Derhalven fmeken wy Vef- lof^ om uwe Majefteit van onze ftandvaitige en oprechte aankleving no aan uw geheiligde Perfoon en Regering ala aan onee tegenwoordige gelukkige ge« fteldheit in Kerk en Staat te venBekerea i ala mede dat het aan onse poogiagen (zeifs op hazard van ons Bked en Goed) niet sal ontbreken, om deze Aanflagen, ^en nadele van beide gefineed, te verydelen, ala ook de Wetten en Vryheden van dit Land , en de Proteftantfche SucceiBe in uwe Majefteits Dooriuchtlgft Huis tot de laatfte Nakomelhigen te verzekeren.
De Koning heeft op dit Addres 't volgende Anc voord gegeven:
TK neem deze blyk van uwe Plicht en Genegenbeit jegens My y die Gytieden My tn
deze Tydsgelegenheit gerfty zeer voel op. De Stodt Londen kan altoos Jhat ma-
ken pp mptc Bejeberming tn Gmfie \ En ik M lm fitr^ FertrmHn^ dm C^
litdm
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIUS. t$f
IMe» by di99 geUgtBlmt wi» Jntioriiek zuk fysfftnm^ m diZi Stadt I» Fei- rrAA: ligbdt te JteUm f (k pubüc^ Ri^€ dê» inu btbêudin, en fÊ^ R^tritig t'fn* Maarte
derft gunen. . '•
Zy hadden vervolgens alle d*£er van zyne Majefteics Hand te kttflen , en de Kcinmg maakte zes van dezelve tot Ridders.
Diergelyken Addrefien worden nu dagelyks in menigte van Steden , Üniverficeieen , Koopiieden &c. aan zyne Majefteit ge* prefenceert.
Den 20, hebben de Quaken der Stade Lenden n>ede aan den Ko^ tang een Addres , na hun manier in ftyl opgeftelt met Thêu en Tiy , gcprefenteert ; waar in zy betuigen 9 hoe srooteen aflchuw f» zy badden van alle Complotcen tegens den itoning en defzelff f. Regering I en dat ze getrouwe Onderdanen van hun zoudefi $0 blyven , en aHes. volgens hunne Rdig»e*gevoelens bybrengen 9P €oe het behoud van de pnblicque Rufle &e. : De Koning heefe daarop geantwoord: Ik dank Ulbden wer dH pUchlfehulüg en getpnuw jfidrei: En Gylieden ki^né/faaf maken op myne gedurige Profeëlie.
Zyne Majefteit heeft den Graaf van Sfêirs toe Commanderende Generaal en Chef van alle de Krygs-Forces in Engeland beneed.
De voorflag der Kooplieden , om aan de Regering 1800006 Ponden Sterlings op te fchiecen, als 1200000 op Annukes jegens 3 per Cent en tfooooo by wys van een Locery , zyn aangenomen. Voorts is 'er niets van gewicht in dfe beide Huizen voorgevallen.
Daar is een Preniie l^looft van vyftig êmmnd Pond Sterlings aan de genen , die des Petendentr Zoen komen te vatten , ingeval hj hl zyne Majefteits Heerfchappyen komt te landen. Zo dat hy de helft minder waa^Hg geeerdeelt veord dan zynen Fader. Zie hier Toren op pag. 175. in Nefis op 't jaar 1714,
Den ($. Mêort wierd.de CoHonelCVrt/ door een Staats-Bode geaiv reftecrt > en na gefchiedde ondervraging voor een Raad te fFbiteMl, als fcboidig aan Hoog Verraad na den Tewer gevangen gezondem
Den 9. wierd o^ de Lord Barrimere kt zyn Huis met een 8olh daten«Wacht bezet.
De Priéfter Degan^ h mede by de kop gevat, oih diat hy Vpllt voor den Koning van Span jen hadde geworven, is vervolgens mes een Koets uit^euogate na Rocbejier gebraght , om daar in de naat- fte OecedKszitcing te recht geftelt te worden.
Z 2 Voorté
Digitized by
Google —
i83 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1244. Voorts is den 7. eene Koninglyke Proclamatie afgekondigt , om Haart, op den 22. iipril een algemene Vaft- en Bededag in de 3 Koning* ~~"^ ryken te vieren, om de Godlyke Zegeningen over Konings Wa- penen tegens de Kroon van Spanj$n af te imeken.
Dienzelven dag wierd noch een ander Koninglyke Proclamatie afgekondigt , ordonnerende aan alle Rooms-Gezinden en Eedweige- raars*, zich voor of op Vrydag den 13. Maart uit Londen , fVeft^ munjler en Soutwark 10 Mylen verre te retireren, doch de nego^ tieerende Kooplieden van die Religie uitgezondert: Wydcrs,idat ^ alle Rooms-Gezinden zich na hunne Woonplaatzen begeven en niec. 5 Mylen verre daar van afgaan zouden, en dat men tegens de daar tegen handelende na den Inhoud der Wetten zouden proce* deren, &c.
't Ëfquader van den Admiraal Norris omtrent 25 Schepen fterk» is 't Franfcbe van Btefi in 't Canaal gaan opzoeken , maar zonder '( zelve ontmoet te hebben , is hy den 8* na dat zyn Ëfquader eenige Schade aan Ankers en Touwen in de Storm van den 7 dita geleden had, in Duins te rug gekomen.
De Roomfche Capel in Lincolns-lnn-Ftelds is gefloten. Den 10. zyn 7^z vaten Buspoeder by een Linnenwever ontdekt en aangehouden* Verfcheide van d'Ankers , die de Franfche-Oorlochfchepen onx-^ trent Dungenès achtergelaten hadden , zyn na Daveren gebragbt.
In Ierland hebben d'Qnderkoning en Kaad aan alle vrederecht ters , en andere Magidraatsperfonen by een Proclamatie bevolen , ^ om flipt na den letter uit te voeren de verfcheide Wetten ^ ff geè'maneert tegens alle Roomfche AardsbifTchoppen, BifTchop- „ pen en andere Roomfche Geeftelyken, daar in vermeld, eo »> belooft een premie van 150 pond fberlings voor elk van de ge* 9, nen, die voor den iz. Oltober 1745. overtuigt word; als mede f, tot het vernietigen van alle Klooflers, zo van Mannen als^ ,> Vrouwen , en andere Roomfche Broederfchappen en Societei- M ten, en tot het ontwapenen van de Roomfchgezinden ; beb* „ vende een premie voor 't vatten van alle zodanige Roomfche M Aardsbiflfchoppen , Biffchoppen, VicarifTeq-generaal en andere 0 Roomfche Perfonen, geeflelyke jurisdiflie oefienende, zo als-
» ook.
* Dat is te zeg(;en:Oie Weig/?ren den Eed vanOpperbcefdigbeit Mfteltiggem^yfsa^ •• BMttCBtlyk ,gfen Opperhoofd in *t KcrMyke buiten den Kojiing i'erhnmn^
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIUS. iSg
$f ook voor de verbergers van zulke Rqomrche Aardsbiflchoppen en 1744. 0, Biffchoppen , die met hun weten hnisvefting aan dezelve verlenen." ^laan. „ Geen onderzoek zal mogen worden gedaan, dan alleenlyk ~— — t> tuflchen Zonnen op- en ondergang, ten zy in Steden en der- 9, zelven Voorfteden , Markcvlekken en huizen aldaar, by aldien n zulks noodzakelyk geacht word, en de fchhftelyke orders des n vermelden ; en ingeval zodanige Vrederechters of andere Offi- 9f ciers en Magiftraats-perfonen na zodanig onderzoek rede heb- f> ben, te vermoeden, dat eenig Geweer, Wapentuig of Ammo- „ nitie verfcholen gebleven en niet als voren gemeld aangehaaltis, „ zo word hen hier by bevolen en verzocht , om dusdanige ver- „ bergers, die zy verdacht houden, voor zich te laten ontbieden^ Cl ten einde onder Beden deswegens geëxamineerc te worden. ''
Spaanfcbe Schepen door de Engelfcbe genomen:
*t Oorlochfchip de Oxford^ Kapitein P^rry Mayne heeft in der fTe/lindilfn genomen en te Porte-Royal opgebraght, een Spaanfch Schip met 80000 (lukken van Achten aan Boord , behalvea ande- re koftbare goederen, 't Oorlochfchip de Adventure, heeft met de gemelde O:^ord-x>^ hun Kjruiftocht na Cuba zes Spaanfche Vaar- tuigen met Couchenille en Oly bemachtigt.
Engelfcbe Schepen door de Spaanfcbe genomen :
Als 't Schip de Diamant van Usbon en Faro na Londen moetende ^ cn't Schip de Prinfes Jmelia^ van Brifiêl na Port h port gaande» en insgelyks 't Schip the John , van Leverpool na Gibraltar ge- deflineert.
Te Cadix is opgcbraght 't Schip de Mediterraneo ^ als mede 'r Schip de Anna^ met Lood &c. geladen.
In de Hier es is opgebraght , dat van Klaas de Leeu, van Dublm nz Napels gaande.
In Gallicen is opgebragt 't Schip N. S. de Carmo Sta. Catbarina^ uit Ierland na Port è port gaande en is de Carga voor goede prys. verklaart.
Door de Kapers de St. Antonto en Sta. Anna^ zyn genomea Kaj^tein Eaton ^ Van Dublin na Uvorno^ aU mede Kapitein «fitrizner
Z 3 vaa
Digitized by
ipo NEDERLANDSen GEDENKBOEK ,
^744- van Port i porl,.en voort9 de Kaptteïm C$êk^ vaa Maryknix^ ^^^^^' Landen 9 en Pa^er, van Ftgueira cta Exm gaande.
Spanjen. wegens 't voorgevallene van den Marqnis de Piquemte^ hier voren pag. 26 » heek 'den Venetiaanfchen Ambafladeur by den Koniog voor hem geincercedeen» waar op den zelven van d op- gelegde ilraf is qcU gefcholden.
Na dac dat Hof de tydiaghadde bekomen > van deZee-BataiUe, en 'c celaas hier voren op pag. 164^ & f^q. gcmelc , en daar op doen inviteren den Pranfciien AmbaiTadeur, BiUchop van /imuf , heefc men na 'c eindigen van die Conferencier eene aso- grote verflagen- heide in 'c gelaac van dien Minifter befpeurt» dac een ieder ligjc konde begrypen^ vat daar in verbanddc was. 'c Is cttbefchrjöykt hoe 't gedrag van den Franfchen Admiraal de Court by groot en klein misprezen \^ord, (k)ch eindelyk een weinig bedarende, merken die gene , welke verder als 't Gemeen zien , zeer wel aan , ^ac hec niet aan de lafhartigheit van dien Heer ce wyten is, afeo hy daar omtrent zckerlyk crordrcs van zyn Hof opgevolct zal hebben: Dit bekra^tigt ook de fentimenten , die veïc gehad hebben , dat Frankryk cfie Kroon nooit met *er daad zonde amftercn , zonder d- vorens van een -drie-dubbelde bebning genoegzaam verzekerd te zyn.
Hoe gevoelig dat Hof over die behandeling geweeft is^ heeft gebleken in de kladue de&wegeos hier voren aan 'c Franfche Hof gedaan.
Italiek. een iegeVyk is hec thans te Romen bekendt» dat het veetsgep melde Sfeelrysje van des Precendents 2Ux>n , door de Cardinabn Jquaviva en Tenfin , by welke zich gevoegt heeft S.E. Vaktai Sc* cretaris van Staat, gefabriceert geworden is. De twee eerfte heb- ben 't deflein aan de Hove« van Madeid en Verfédles fmakdiyk ges maakt, en hebben by vervolg de Ridder van St. Joris overgeh^lt dat hy 'er in bewilligde , en den eerften Cardinaal ter hand ftekle» ^enefir$nêle Renunciatie van geheel zyn recht op de Briijcbe Kroon ^ ten faveur van de gemelden zynen Oudflea Zoon Carel Stuartp Prins van fTalis. Evenwel , ( zo men Roinen in deze mag gelor ven) is al 't zelve zofecreet toe gegaan/ dat niemant anders, dan de voornoemde perfonen, behalven de Bailliu Tevfin^ Neef van
den
Digitized by
Of EUROPISCHE MERCÜRIÜS. 191
éax genoemtfeti Cardaoaal, en db hem op zyti uïcreis véraeh heeft, 1744- ja zm$ de Paus, nieu daar van geweien hebben, voor dat hy ^<^t' reces VAutibts in yrmkryk gcarriveerc was. Nopens de laatfte , " komt ODS zulks wat Jp$crypb voor. Wat 'er d'Ëngeifchen van oordeden of weten, zal den tyd baaft openbaren , in den Paus als
vyand te verklaren , of in d'aangenome Nemraiiteit te behouden.
«
De Hertoch van Modena , is weder van renetten door Florence na \ Spaanfche Leger te Pefaro^ vertrokken, daar hy van pas zal
Searriveert zyn^ om een reisje na Napels te doen. Want 'c was en 6. dezer 's nachts, dat deSpaanfcnen Generaal de Gages door een Courier tyding kreeg, dat alle de Kuitery van d'Ooïlenryk- fche Armee hy Ritnini in beweging was, na allen fchyn om 't zyne te komen ontrufien ; Naulyks had die Generaal zulks verno- men, of hy deed terltond den Krygsraad vergaderen, waar in be- Hoten wierd zonder eenig verzuim al de Leger Bagage voc^ uit wech te zenden , en des anderen daags met d' Armee zelfs te vol- den, gelyk dan ook den 8. omtrent den middag gefchied is, ne- mende de voornoemde Generaal den wech naar Smigaglia, in 't voornemen, om van daar des noods zynde, verder naar y^/ï, N. D. de Loretto^ en zo voorts na de Grenzen van Napels te wy- kén. Den 9. arriveerde te Pefaro een Corps van drie duizend Ooftenrykfche Huflaren, dewelke kort daar na met een party van 2800 Man, zo Slavoniers als Granadiers, verflerkt zynde, de Spanjaarden nagezet en niet lang daar na vele van hen gevangen gekregen hebben.
DEN 23. pafTato, is d' Aardshertogin nevens Haren Gemaal, Dqitsch* verEeld door de Koningin en den Groot-Hertoch mede -Regent, ^and. onder een drievoudig l^lvo uit het Canon van ff^enen na Stockerau vertrokken , van waar Hare Majefbeit nevens Haren Gemaal , die wegens zware verkoudheit zyn voornemen om tot na Praug mede ce gaan beeft moeten ftaken , den 24. te rag gekomen is.
DeHongarifche Stenden hebben deKoninginne aangeboden , om aan Haar noch 20000 man te leveren , buiten en behalven 'tge« cal, dat ze verplicht zyn, dit Jaar ki 't Veld te brengen. Cbk liebben zy nit eigen beweging Haar Majefteit verzekerd, f, dat 99 ingeval Babmin ofM&ravicn , op een vyandelyke wyze wierden
9, aan-
Digitized by
SBN.
192 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. o aangetaü , zy de Bloedvaan zouden uitfteken , waar van men geen ^»^ri' f, voorbeeld heefc, dat zulks zcderc een Eeuw herwaarts gefchicd n zy, en datze hanne uicerfle krachten zouden infpannen, om de „ gemelde Landen ten behoeve van Hare Majefteit te verdedigen. '* D'aldaar refiderende Pruiflifche Minifter de Graaf van Dobna heefc, op nieuws aan die der Koninginne in de krachcigfte uit- drukkingen verklaard, dat de Koning zyn Mee/Ier in de vafte en on* verander fyke refolutie volharde van bet TraStaatvan Breflau fobferveren, en aan den Oorlog geen deel te nemen.
In Moravien is onlangs eene nieuwe Se£te ontdaan , der zoge- naamde Ster 'kruitS' Broeders, welke befchuldigt worden in Religie en Staatszaken niet recht gezind te zyn , waarom eene Commitfie ler onderzoekinge aengeftelt is,
Bkye. VERMITSde Geeftelykheit in dat Land in de Predi'katïen , Miflen enz. hunne opentlyke Gebeden behouden hebben , als of de Keurvorfl zelfs noch in dat Land tegenwoordig was, en daar- enboven de Colle6len ook ten zynen voordele gedaan wierden , is hun by een Patent van den 28. paffato fcherpelyk bevolen zulks voortaan te flaken , en in tegendeel de Gebeden voor de Konin- gin van Hongaryertf als hunne tegenwoordige Sonvereine, te doen.
Die zelfde Geeftelykheit hebben 400000 Floreinen na Frankfort gezonden» maar in Beyeren aangehouden, zyn na fFenen getranf- porteert , en in goeden ftaac aldaar gearriveert.
Den 18. is te Muncben in de L. V. Kerk, wegens de zege, door den Admiraal Manbews op de Spaanfche en Franfche Efquaders behaalt, het Te Deum &c. gezongen en veel vreugde bedreven.
De Drukkers van de Hiftorifcbe Naricbten te Regensburg, zyn al- daar door den Keizerlyke Refident gecalangeert geworden, over hun ingelafcht Bericht uit Venetien van den 12. dezer, waar in de gemelde Viöorie aan d'Engelfchen toegefchreven word , en die Refident pretendeert, dat zy dit Bericht retraSeren en als valfcb ver- klaren zullen. Wat zy daar omtrent zullen doen, zal men moe- ten afwachten.
Eveqwel is het te Frankfort aan 't Keizerlyke Hof des aangaande gantfch ftil, zonder dat men 'er de minfte rede van boort maar wel begrypen kw.
Aldaar
Digitized by
1744. Maart.
oïEUROPISCHE MERCURIUS. ij)3
Aldaar is mede een Pretendent gearnVeert, genaamd de Mailly^ behorende^ zo gezegc word, toe de Familie van den Cardinaal de Tenfinn welke al veel opfchudding aan dat Hof veroorzaakt, vermits hy niet alleen op de Prinsdommen van NaJJau- Stegen en Dillenburg pretenfien formeert , maar ook bereids den Titel van Prins van Stegen aangenomen heeft»
VERMITS de Prins Karel van Lottharingen en zyne Gerna- Pruis* lin op reis na BruJJel door een gedeelte van des Konings flaten sën. zullen paiTeren, heeft zyne Majefteit na de Domainen Kamers te Minden^ Kleef &c. bevel doen afvaardigen, om op ieder Poft- Station 1 27 befpanne Wagens en daarenboven 27 Ry - Paarden se- reed te houden ^ als mede ten eerilen de Wegen te doen verbe-» teren.
Zyne Majefteit heeft den 12. dezer 't Huwelyks-Contraft tuf- fchen defzelfs jongfte Zufter Prinfes van Vlrica^ die nu de Lu- therfche Religie aannemen zal , en den Zweedfche Throon Op- volger» getekend, en vervolgens dat getroffe Huwelyk aan de beide Koninginnen bekend gemaakt. Voorts een Edidl doen pu- bliceren ^ M waar by aan alle Leden van Juftitie geboden word^ P9 om voortaan geen Misdadigers , welker Vonnis in een Geejfelin^ n en Brandmerk zal beftaan ^ buiten de Staten van zyne Majefteit 9$ te bannen , maar dezelve tot de Veftingbouw te verwyzen 9 of 99 in 't Gevangenhuis te houden , ten einde daar door te belec- ff ten , dat zy niet in andere Landen op nieu met diergelyke Mis- 9, daden zich zoeken te generen. "
WEGENS de verfchillen (hier voren pag. 75. gemelt) tufi Polbk. fchen den Grave van Tarlo , Way wode van Lublin , en den Grave van Poniatimsky^ is het eindelyk den 14. dezer 's morgens hy Ma- rimont, niet ver van Warfcbou tot een doel gekomen, eerft mee Piftolen en daar na met Degens ; de Graaf Tarlo heeft den Grave Pmatüwsky twee fieken toegebraght, doch een fteek in de Borft ontfangen hebbende, is hy dood ter aarde nedergevallen. Aan d*andere kant blyven de muitzuchtige Boeren in Litbauwen al& noch by 't befluit» dat zy genomen hebben, om alle de Joden i» dat Groothcrtochdom t'eenemaai uit te roeijen f onder voorwende
A a zd|
Digitized by
194 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. zeU dat de Knevelaryen vao die Joden zo verre gegaan was, dat
i^^»^- « 2y niet hebben lionnen trouwen , gene kinderen laten do-
- fj pen, ja hunne overledenen niet hebben kennen ter aarde be-
m Hellen , eer en alvorens zware belaftingen aan hen te betalen, '^
ZwE- ZYNE Zweedfche Majefteit, heeft de volgende Miffive van MN. zyne Deenfche Majefteit nopens *t verkiezen van den Prins BiP- Tchop van Lubek tot Throons- Opvolger, ontfangen; luidende:
WY CHRISTIAAN ens. doen onxe vriendelyke Groete aan den Groot- magclgften Voift en Heer FREDERIK, Koning der'Zv^i^, Gotbm en Wenden.
' Nadien het zyne Majefteit behaagt heefc Ons door deszelfs vriendelyke Miffi- ve van den 3 ÓSober 1743. ( deweike Ons eerft den 10. January dezes Jatrs it ter hand gekomen) narigt mede te delen, dat de Zweedfche- Ryks*Stenden den Hoogwaardigen Doorlugtlgen Vorft» onsen waarden Vrknd en Neef, den Heer ADOLPH FREDERIK, Erfheer ln/V(wriir<grfi,Binchop vanlsiM^Her^ toch en Admlnlftrator van Scbleeswyk-HolJUin^ Stormam in Ditmarfcbenf Graaf van OiièfAurg tn Dthnenhorft y tot Opvolger op den Zweedfchen Throon ver- koren hebben: en gelyk Wy aan alles, 't geen syne Koningtyke Majefteit we'^ ëervaardy altyd byzosder deel nemen, so konnen Wy niet nalaten fyne Ko« ninglyke Majefteit daar van mits desen te verzekeren , waar by Wy nieta meef wenfchen, als dat de goede Vriendfchap en nabuurlyke Verftaadhouding tnlTchea Ons en Uwe Majefteit beftaande tot Welvaard en ten Beften van de belde Ry- Ken mogen duren, en alles, 't geen zulks sou konnen verhinderen, uit deo weg gBroimd wcrdtn.
Den kiatfltn pafikto ia te Stokhohn een Conrier van K^penbagem gearriveert , met de getekende A£le van 't minzame Vergelyk tot fchen de twee Hoven en Ryken van Zweden en Deenmarken getrof- fen^ waar ofver 't Gemeen zeer verheugt was.
Ros- VOOR dat Hare Ruffifcbe Keizerlyke Majefteit vao PeUrsburg LAND. sa Mosê9W vertrok ^ beeft de Marquis d$ I0 ChstariU met veel na« drok aaBgedroogen » dat mm met bem nopens den Voorflag^ Men by iM Wêgenr zyn Hof bad u dom^ m cmfirentii mUe treden; maat ëe Staats-Miniftevs hebben op goedvmden van Hare Keizerlyke Majefteit hem te kranen gegeven, p, dat de menigvuldige he* m nighedes, waar mede men tegenwoordig bezet was, niet konr ^ dak (Mlaten cm andere Zaken by de nand te nemen , die zo
fi zeer
Digitized by
x>t EUROPISCHE MERCÜRIÜS m
» zeer aan geen tyd bepaald waren : "* De rede van dh uïtftel i744. !vas, om dat dat Hof wil wagten tot dat de Lord Tira^nleyp wel- ^•'^ Jee van wegens den Koning van Gro&t-BrhtOHnien herwaarts op weg eynde, by't zelve zal aangekomen zyn, als wanneer de Keizerin de Voorflagen uit naam van zyne Groot-Brittannifche Majefteit eerft z^l aanhoren , om vervolgens , zo ten opziste van Groot-Brittannien als Frankryk j beter t'overwegen, wat Hare KeizerJyke Majef- teit by deze cyds-omftandigheden belt te doen flaac
De Keizerin redenen gehad hebbende , om de verblyfplaats van de Prinfes jinna van Meckelenburg , als ook van den Prins haar Gemaal en van haar Familie^ die eerfl: op 't Kalteel van Riga, ea tiaar na in de Dunëmunder Scbantz zyn gebraght geweeft^ weder te doen veranderen, zo vertrok die Prinfes 's nachts taflchen den IL. en 3. pailato van daar» om in een van de voornaamfte Klooft ters van dat Ryk te werden gebraght. De Prins Mtb^ny Ulricb van Br9ns^yk' Woifenbutttl vertrok den volgende dag» om zich na *t Kafteel van Ivanügrod by Nerva tt begeven. Haar Kindere» die tea getale van 3 zyn» als de Prins Ivarty de Prinfes Catberina^ en een Prinfes die voor omtrent 3 maanden geboren is, zyn ia een naburige Provincie gebraght, om tot een zekere ouderdom ia een Geeftelyke Gemeenfchap opgevoed te werden. Haar Kei** jerlyke Majefteit heeft ordre gegeven , dat men de Prinfes in *t Kloofler met aUe refpefl na haar Geboorte zoude blyven hande- len ; maar dat Zy geen andere communicatie als met de Superio* refle en de Geeftelyke Dames van 't Huis , die alle aan de voor- fiaamfte Familien van 't Ryk geparenteert zyn, 2oude hebben. Pe Prins werd op gelyke voet als in de Dunamuüder Scbantz, gt'^ handelt. De verandering van deeze verblyfpkats is met zo veel geheim gefchied , dat de zaak niet dan 6 dagen na haar vertmk is publicq geworden.
Wy hebbén in ons laatft voorgaande Deel pag. 310 gezien, hoe de Hernhutifche Graaf van Zinzendorf^ ais een twede dokndeRid- ÜTj zich na de Noordfcbe Landen en Ryiktn begeven hadt; maar hoe welkom hy daar geweeft is, blykt uit een E^traét van een Brief uit Riga den 14 Januaty laetftleden j mhondende:
Aas DE '
Digitized by
196 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
X744. T^E Herenbutfche Bmderfcbap beefc zedert eenige Jaren ook in onze Pr ovlntle J^aart^ begonnen voor den dag te komen , verfcheide Paftoren aan zich getrokken,
- vele Bede-Huizen opgebouwd , en overal Broeder* en Zuiler Gemeenten ge-
fticht> maar 't Hoofd al te veel opilekende, en alle d'anderen» die niet van hunne Gezindbeit waren , verdoemende en allerhande Scheuringen veroorzaken- de; zo wierd op 't verzoek van 't Keizerlyke Opper-Confiflorie en van de Rid- derfchap eene CommifCe} uit Wereltlyke en Geeftelyke Perfonen beflaande, ingeflelt, en ondertufTchen op Bevel der Keizerinne de Bede* Huizen gefloten , > en alle Byeenkomften verboden.
Op dien tyd quam de Gravin van Zinzendorf hier , en wilde na Petersburf gaau , alzo zy meende , dat hare Gezintheit van d'eerde Griekfcbe Kerk af» komftig, en dus als eene Zufler van de Rujfifcbe aan Ce merken was ; weshalven zy hoopte Befcherming voor de hare te verkrygen : Maar zy kreeg tot Ant- woord : Dat bjaldien zy zicb eerft tet de Ruflirche Kerk Z9ude bekennen , mm dah verder met baar zoude bandelen : In Lyfland waren reets van baar Keizerlyke Afo- jejleit geordineerde Predicanten aangejiek j maar indien zy Heidenen bekeren wilde, ken ze na Siberien gaan.
Kort daar na quam van de Moravifcbe BifTchoppen een Schryven ten fiivear van hunne Broederen aan 't generale Gouvernement en de Ridderfcbap aan 1 watt in zy voorfkelden , eene Onderreding te beuden : Maar geen Antwoord daar op gegeven zynde » quam de Gra^ van ^nzendorf eindelyk zelfs hier onder de Naam van Heer van Kacbao^ en meende , gelyk hy aan den Heer Generaal-Gou* verneur van te voren gefchreven had , de Zaak met de Theologanten van deze Sudt of in Petersburg af te maken.
« Maar van 't Hof was reets Ordre gekomen van hem noch voor deze Stade c'arreileren , en met -eene Wacht na de Ciudelle te brengen y wordende zyne Voorflagen aan 't Hof gezonden , 'c welk dezelve verwierp ^ en Bevel gaf , den Graaf zonder Paspoort tot over de Grenzen te rug te brengen , en hem te waar- fchoiiwen, nocb zelfs wederom binnen deze Grenten te komen ^ nocb Zendelingen daar m te zenden,
' Dit gefchiedde ook <)en i January tegens den avond : En na dat de CommÜfie ge^indigt was 9 wierden d'Aaen aan haar Majefteit de Keizerinne verzonden , en men verwagt nu, welk noodlot zyne hier noch gearrefteerde Zendelingen 9 waar onder zich geordineerde Paftoren » als een Paruikmaker met namen ^^fr, een Medicynmeeiter . Kriegeljiein en een Student, Hein f bevinden, hebben 9uUen,
Ondertufichen heeft men over de 2000 Herenbutfcbe gedrukte Boeken, de« welke in de Lettifibe Taal getranslateert waren, wechgenomen.
Tok- op Zondag den 8. Dicmber laatftleden , heeft de Heer de
iBTBK. Carlfon, Extraordinaris Envojé en Minifter Plenipocentiaris des
Konings yan Zweden, publicque Audiëntie by den Groot Vizir
gehadt^om aan den zelven kennis te geven van 't Vredes Traftaat»
tuflchen 't Zmed/cbi en 'c RuJJifibi Ryk gefloten^ als ook van de
Vcr^
Digitized by
orEUROPISCHE MERCURIUS. 197
Verkiezing van den BiflTchop van Lubek , Adminiftratenr van Hot- 1744. Jiein , tot eventueelen Succefleur op den Zweedfchen Throon : De ^^r^^ plegtighedcn , die by deze Audiëntie wierden in acht genomen » - gevoegd by de pracht van de hoge en mindere Perfonen onder 'c gevolg van dien Minifter, maakten deze Audiëntie zeer Luiflcr- ryk: Des anderen daags quamen de Muficanten van 'c Serail, zo als ook van den Groot- Vizir, en van de verdere voprnaamfte Mi- nifters van de Porte,.in 't Paleis van den voornoemde Afgezant een Concert houden } en den volgenden dag had de gemelde Heer Coflfon d*Eere van ter Gehoor by den Sultan te worden toegela* ten, waar by dit inzonderheid aanmerkelyk is, dal de Grote Heer zelfs op ^t CompRment, *t welk de Zweed/cbe Mini/Ier aan denzelven deed^ op 't minzaamfle antwoordde y 't geen anders de Sultan flegts gewoon is door den Groot- Vizir te doen.
DINAUGÜRATIE van zyne Doorluchtigheit , Prins en Nsde» BiiTcbop van Luik , is den 15. gecelebreert , na dat deszelfs re- landbn. ceptie in 't Capittel eefchied waS; alwaar zyne Doorluchtigheit den Eed afgele^t heeft: By die occafie is het Te Deum gezongen , 't Canon gelofcht &c. Van de 18. Articulen, die hem by wys van eene Capitulatie van dat Capittel voorgelegt zyn , heeft hy 'er maar 10 aangenomen, maar tegen d'overige 8. zich aange- kant , en onder deze tegens een , aangaande de fVaardigheit van CardinaaU indien hj die verkreeg: DoCh men geloofd niet, dat zyne Doorluchtigheit die Waardigheit zoeken , noch zelfs ^a^nne- men zal; om dat, hy hope hebbende van eens een Geéftelyke Keurvorft te worden, d'eene Waardigheit by d'ander niet zou konnen beftaan, vermits-de Cardinalen den Rang over de Geéftelyke j[iurvorften , en de Geéftelyke Keuroorften daarentegen den Rang over de Cardinalen pretenderen, welk Verfchil noch niet beflid is, en wel onbeflift blyven zal, zo lang 'er Geéftelyke Keurvorften en Car- dinalen zyn zullen.
De Stenden van dat Bifchdom hebben een -Don^ gratuit van 60000 en de Clergie eene van loooo Ecus aan zyne Doorluchdgheit toe- gedaan: De Stadt Vervier s zal 'er een van xoooo doen, en zo alle andere kleine Steden na proportie van hun vermogen.
Den ^9* pafTato zyn in de Rekenkamer te Bfujfel de Brieven Ge-
Aa 3 regif-
Digitized by
lt)S NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
ï?44« rcgiftreert, waar by hare Hongarifche Majefteit, d'Aarcbhertogin ^^^^' Maria Anna en haar Gemaal den Priiw Karel van Lottbaringen bci- "* de gezamcntlyk en ook ieder byzonder tot Generaal Gouvername en
Generaal Gouverneur van hare tieder landen aanfteld. Op de gemel* den dagy hebben de Staten van Braband hun Confent gegeven tot eene extraordinaire Sabfidie van 1200000 Florcinen, Waar van 500000 gedeftineert tyn tot een Huwelyks-Gifte voor de gemelde Prinfes en Prins*
Wy hebben hier voren gezien *t vertrek van den ?rins Karel x>an Lottbaringen en zyne Gemalin Maria Anna van fVenen , zo zullen wy Hoogft-dezelve op 't fpoor volgen en kortelyk *t nodige lot hunne reize na BruJJel aantekenen.
d'Eerfle overnachting gefchiede den 23. paflato te Stockerau ; en arriveerden den 27. fmorgens met 300 poTlpaardeü te Praag yOndet het driemaal losbranden van 't Canon der Stads waJlen. De Be« zetting v^as onder de Wapenen, zo als ook de Burger -compa* gnien^ te weten een van elk der drie Steden 1 uit dewelke Praag beftaat. d' Aardshertogin en de Prins Karet namen hun intrek in 't Kadee! , en ontfingen daar de complimenten van de Minifters en Heren van de Regeringe , als mede van de Generaals perfo^ nen, Geellelykheit en voornaamften Adel van beide Sexen. Na dat hunne Doorluchtigheden den 20. de mifle in de Kapel van 't Kadeel gehoort hadden , bezichtigde d*Aardshertogin d'aparte- menten , die tot het Logement van *t Hof gedeftineert zyn. De Prins Karel begaf zich na het grote plein van 't Kafteel , om daar 6ooRecruten voor d'Infanterye te zien» aan elk van dewelkea hy een halve Flordn liet geven» recommanderende hen, ^m deKo* ningin met alle getroumgbeit en genegenbeit te dienen.
Den 3. dezer 9 zyn Dezelve incognito te Dresden gearriveert, en van 's middags tot 's avonds vertoeft hebbende» na LeipTucb ver- trokken , waar van daan Zy den 8. *s öchtents onder een lalvo uit het Canon vertrokken, den 16. 's avonds , onder een drivou- dig falvo van 't Canon te ^ezel gearriveert zyn.
L>en 20. zyn Dezelve» onder eene drievoudige Salvo met het Canon en de Musketterye ter Stede Grave gearriveert , met voor- nemen om den volgenden dag over Hee/cb na V Hertogenbo/cb te koAtti ; maar veimits *t Water rondsom <lie Stad 20 hoog was ,
dat 'er
Digitized by
OP EUROPISCHE MERCURIUS. 199
dat*er geen R^taïgen konden pafleren ^ befloten Hmme Hooghe* ^744* den de route te veranderen; De Prins van Holjiein-Bnk^ Gou- ^^^^' verneur dier Stadt, had reets alles tot den ontfangft van dat Doorluchtig Paar doen gereed maken , roaar na dat dezelve den iii. in Grove voornoemt vertoeft hadden, zyn Zy den 22, na dat dezelve alvorens op eene verpUchtende wyze , daar over , aan den voornoemden Prins van Holjlein- Beek , men Zy zulks belooft, excns hadden laten vragen , van daar over Niftelrey ^ Forflenbos^ Pigbel en Sebyndel te Box$el aangekomen, van waar Zy den 23 hunne reis door Ttlburg na Breda hebben voortgezet , met oog- merk om te Groot Sundert t'ovemachten , zynde Hunne Hoog- heden van Grme tot Boxtel door een Efquadron, en van daar tot Ttlburg mede door een Esquadron Dragonders van Majfau geë's* corteert , zo als van Ttlburg tot Breda gefchiedt is.
Op den laatften dito', om 3 uuren, arriveerden Zy te Breda cnd^ 't losbranden van 19 Stukken Canon rondsom de Wallen van die Stadt ; 't Guarnizoen , gefchaart zynde langs de Straten ▼an de Bofpe-Po^rt, die Haar Hoogheden moeiten inkomen, tot aan 't Kafteel-Plem , daar een Compagnie Granadiers met Capi« tein. Luitenant en Vendrig voor 't Gouvernement gepofteert ftond> van 't Regiment van zyn Hoogheit den Prinfe van Oranje Drente 9 en 't Regiment van den Here Grave van Rechteren Ca« vaUery, waar van een Elsquadron diende tot escorte tot fFbe/iwe* fel 9 zynde aklaar geëscorteert ge weeft door een Esquadron van den Heer CoUonel SandvmnUe oit Maftricbt: 't Doorluchtig Paar hieki halte aan 't begin van het Kafleel-Plein^ en bleven in hare Koets zitten , tot dat de verfe Paarden voorgefpannen waren ; ondertuiTchen wierden haar Hoogheden van den Krygs-Raad , en de M^iltraat van die Stadt gecompliménteert , die zeer gonftig ontfangen zyn: De Paarden verandert zynde, vervolgde 't Door* luchtig Paar haar reis na een Dorp in die Baronie, genaamt Zun^ . éer$9 alwaar ze vernachten ten huize van Mevrouw de Weduwe wylen den Heer Secretaria ToUius, met intentie, om 's anderdaagt haar reis na Jmiverpen voort te zetten , wordende wederom gefa- iaeert met 19 Schoten uic hei Canon, en geSsaMTteert door een EflquadroB vtfi Sandemnlle.
Zyu JfiotÜBglykéHooglieithcelc op aUe Plaatsen^ waar dezelve
met
Digitized by
£00 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. met zyne Gemalin gepafleert is, confiderable Praerenten gedaan^ Maart, en wel voornatnentlyk op het Territoir van dezen Staat, zo in de — — Steden als aan d'Officieren en Escortes, welke dat Doorluchtig Paar begeleid hebben.
Den 24. 's namiddags arriveerden Zy r: Antwerpen. Op de Dam^ brugge wierden Hare Doorluchtigfte Hoogheden gecomplinienteerc door de Magiftraac van die Stadt , voerende de Penfionaris vaa Kejfel 't woord. Hunne Hoogheden zeer minnelyk op dat com« pliment geantwoord hebbende , had het Dochtertje van den Heer van der Cruyce, Oudburgemeefter en Raad van die Stadt, als mede Rcntmeeller Generaal der Staten , van *t quartier van Ant- terpen ^ d'Ëere, om de Stads Sleutels te prefenteren; gemelde Dochtertje verbeelde de Maagd van /intii)erpen , en de Sleutels wierden weder aan haar te rug gegeven,. met betuiging, dat ver* mids d' Antwerpenaars die Sleutels zo lang met zo veel getrouwigbeit ten dienfte van den Oojienrykfoben Huize hadden bewaart , men dezelve wel verder onder bunne bewaring laten wilde. Hunne Hoosheden in eeA koets met 6 paarden befpannen, geftapt zynde, reoen na de ver- maarde Abdy van S. Micbiel , verzeld van den Baron van Hme , Buiten-Burgemeefter, te paard, en van de 6 Gildens van die Stadt de meefte met witte brandende Wastoortzen in de hand. Hunne Hoogheden deden door de Rode poort hunne Intrede, re- den door de voornaamfte Straten van die Stadt, door verfcheide pragtige Praalbogen , en voorby de voornaamfte flukken van hun- ne vermaarde proceffie, die hier en daar ten toon geftelt waren ^ terwyl de nieuwe wagens met Maagdekens, Engelen en GeniuJJen den tour reden, 't Canon wierd zonder ophouden gelofl, men luidde de Triomf-klok en alle d'andere, men hoorde allerhande muficale Infirumenten en 't vreugde gejuich van 't volk was on- gemeen groot. TuiTchen 3 en 4 uuren arriveerden hunne Hoog- heden in de eemelde Abdy en wierden door deü Biffchop van die Stadt en verdere Geeftelykheit, als mede door de Heren Burge- meefters der drie Hoofdfteden gecomplimentecrt , waar na de He- ren van de Magiftraat d*Eere-wyn prefenteerden j den gantfchen nacht heeft men Vreugdevuren en Illuminaiien gebrand , en deh 25. 'i middags zyn Hunne Hoogheden onder 't losbranden van 'c Canon vertrokken , om over Mecbeleh de reize na Brujfel voort te zetten. Het
Digitized by
oïEUROPISC.HE MERCURIUS. 201
. Het was den 26. ten 3 uuren na de middag , dat hunne Hoog- i^^^. heden te Bru/fel arriveerden : Zy wierden onder 'c gejuich van 't Maart. Volk, 't luiden der Klokken en 't loflen van d'Artillery ontFangen: ■ Van hlvoorden af tot de Brug van Lake ftonden de blauwe Guar- des te paard t en dé Regimenten Ligoniere en Peinbroke^ dewelke Hunne Dooriuchtigheden met alle de Generaals en verdere aan- zienlyke Perfonen van dat Land onder 't lichten van tuflchen de drieën vierhonderd brandende Flambeauwen efcorteerden tot aaa de Kerk van St. Gudula^ alwaar het Te Deum gezongen wierd , en Hooggemelde Dooriuchtigheden de Zegening van den Cardinaal van Al/ace, als mede van BoJJuy Aards-Biflchop van Mechelen , ontfingen: Van daar begaven zich Hunne Dooriuchtigheden na *c Paleis , voor 't welke de Guardes du Corps en de Carabiniers van zyne Groot Brittannifchc Majefleit in parade ftonden, en alwaar 't Hooggemelde Paar door de Leden van den geheimen Raad,. den Raad van Staat, den Raad der Finantien, en de Rekenkamer, al- le in Statie Klederen , verwelkomt wierd : Vervolgens begaven zich Hunne Dooriuchtigheden in hun Vertrek, en hielden des avonds den Maal tyd met de Dames van 't Hof; Des anderen daags kierden Dezelve ook door den Souvereinen Raad van Braband ge- complimenteert , en op den 8. prefenteerde de Magiflraat aan hen , nevens dertig duizend Guldens aan Wiflelbrieven , den Eeren Wyn in twee grote Vaten , die pragtig opgefierd en aangebraght wierden op een Wagen , welke voorgereden wierd door een fraaje Caval- cade, beftaande uit de rykfte Scholieren uit het Seminarium der P- Jezuiten: Drie nachten na malkander hebben de Burgers Vreug- de-vuren aangeftoken, verzeld van Illuminatien , waar in d'eea den afideren heeft zoeken t'overtrefFen.
De Groot- Brittannifche Minifter de Heer Trevoty heeft van zyn Hof, in navolging van deSardinifche Minifter, hier voren pag. 152. eene Memorie aan haar Hoog Mogende^ nopens d'acceflie tot het Tra£taat van fVorms overgelevert, en waar in onder anderen ver* mdt wordt: -
rj/Vt de Koning zyn Meefter 't Wormfchc Traftaat hoe langs hoe meer houd . voor een zeer gelukkig geval ten opzichte, van ds tegenwoordige oniftan<* dighcden van zaken , en van de verfcheidè voordelen , die men voorziet , dat onfeUbaar uit 't zelve voorfpruiten zullen; zyne.$TitrcheMa;cfteii zo diLwyU de
B b drang-
Digitized by
iói NËDEftLANDSCtï ÖÉDÊNKBOËK
1:744.. dtangredetién cot heft treden in zo eeil gewigtfgfc Alll«itiè voor de Smen Ölne^ Maart, raal opf ngelegt hebbende , zo achc dezelve als een getrouwe o{)rechte hertgron^ ■ ■ ■ dige Vriend niet anders te konnen doen , dan hun Hoog Mogende te nodigen ^
orn zo dra mogelyk daar in te treden ; dat het wederzyds belang dér Zee- mogendheden yolflrekt en wei voornaamelyk In zo een hacheiyk tydsgewricht van hen eifcht, om alle andere inzichten të laten varen, ten eihdé noch nau^ wer te vcreenigen, niet alleen om verdedigender ^ maar aèféValléndtr ibyze tegien den fteen> die de ruft van Europa wU ftorcn, t'ageren; dat hun Hoog Mogende niet geliefden te denken , dat zyne Majefteits intentie , was om de Rcpublicq èe wikkelen in eenen Oorloch, die vermyd zou konnen worden, door Neu- traal te blyven , ♦ en de Grens-fteden jn ftaat van te genweer te AeHen j dat iiki tegendeel zyne Bricfche Majefteit flechtt voornemens was , om dan hun Hob^ Mogende een regt denkbeeld té geven van verzekeringen , zo bedriegiyk als die yan zeker Hof, en te verhoeden, dat ze een oogenblik daar op ftaat Maakten ^ fcademaal 't voornemen van djt Hof na alle waarfchynlykheit waS, om bunnl fmnden te hinden , ten einde te gemakïelyker in hunne Landen te ballen , en de- zelve op zö een wyze van alle kanten in te fluiten , dat ze geen fecóürs aan ]iare Geallieerden geven , nochte van dezetven oatfangen zouden konnen; dat het zonnenklaar was, dat wat maatregelen ^un Hoog Mogende ook namen, de- zelve bezwaarlyk buiten Oorloch zouden konnen blyven, alzo zelfs de Verde- diging van hare Territóricn haar daar toe verplichten zoude ; dat vermits dé kaken nu zo ver gekomen waren, 't enkel en alleen was, om te verhoeden» dat dé Republicq.overrpmp'elt wierd en in een ongeval ^an die natuur geraakte^ dat hunne Britfche en Hongarifcbe MajeAeiten vieriglyk wenfchten ^ dat de Sta-- ten-Generaal deel geliefden te nemen in het Traftaat van IVorms > dat zyne Sar- dinifche Majefteit te meer blydCchap deswegeii hebben zoude, nademaal die Prlhi jaift over die zaak na Londen gefchreven had, om zyne Britfche Majéftelt te verzoeken, d'aangelegenheit daar van aan hun Hoog Mogende te vertonen-, ^ni hén te bewegen , om in die Alliantie te treden , ten einde alle met eendrachf^ tlgheit en meerder kracht te werk te gaan , enz.
Hier voren óp pag, 172. gezien hebbende, wat het Hóf van f^ath tiryk met den jonge Pretendent voot hadde , zo heeft dé gemelde Minifter den 29. paflato de volgende Memorie aan Haar HobgJ Mogende geprefenteèrc gehad ; luidende :
HOOG MOGENDE HEREN!
Ï^E gemene Intereften , en de plégtigc en to dikwyis herhaalde Vefbinèehit fen , die tuifchen den Koning van Groot-Brittannien en uwe Hoog Mogende een veel natuurlyker en nauwer verknogthcit formeren, als 'er tuffchen ecnige indere Mogendheden van Europa gevonden word , doen zyne Majefteft geen* zints twyfclen, of uwe Hoog idogenUe zullen bewilligen in 't verzoek^ dat IK
d'£et * Zie Ucf voren pag. 153.
Digitized by
jOF EUItOPÏSCHE MfiRCÜRIUS 203
il Ver zal hebben van ia zyn nam ce doen, neczoda&ige b^irtelylfheic en nadrui., j^. . aU oyereeDkomfUg U mee het ongenoegen en d'ongeruftheic ,' waar mede zy ^atat «ekerlyk de Démarches, welke daar toe gel^enheic geven , vernomen zullen . ^lebben. — — .
Uwe Hoog Mogende zyn reets geinformeert van de Smaad aan zyne MajeAeit f n de gehele Brittifcbe Natie door Frankryk aangedaan , met den oudite Zoon yan den Pretendent io zyn Ryk te recipiëren, en op een nuiterieufe wyze lan- ger als een Maand te verbergen.
Uwe Boog Mogende zyn mede te wel geinformeert, dan dat Zy onkundig gouden wtztn van de fufpe^e Démarches, dip de krenking zo van.de waardig-- heit van den Koning myn Meeiler, als van de Religie en yrybeit van myn Fa- 4^riqnd^ voorgegaan of gevolgt zyn: De grote Scheeps-toerullingen door Fran^ ^ryk gemaakt, zonder dat het eenige Vyand voor zich zelfs, of voor eenige bekende Geallieerde, die ter Zee gefecoureert moet worden, te vrezen hee^: pe bewegingen van de szelfs Qfficierefi en Troupen «langs de Kuilen van 't Ca* naai : Haar overgrote verzamelingen van allerhande Krygsbehocften : 't Beflag in alle zyne Havens, van UretAgne af tot in f^iaanderen, voor alle Vaartuigen,. hequaam om voor Transport- Schepen gebruikt te worden: dlnfcbeping van iifusquetten, Veld-Artlllery , Vriefcbe Ruiters, Tomen, Zadels, en allerhande Wapentuig, om ^en tooding ('ondernemen : 't Uitloppen van de Vloot van Breft^ en haar beleid, dat niet meer twyfelachtig is: Kort om, alle te zaani gevoegde Preparatien ce Duinkerken » d'aan Grootr&rimfini^, ^Uemaaite en ver- da^tfte R^ndevQus: ^Ue deze omftandigheden , zeg ik, zouden hebben ge- po.eg kornea zyn, om te doen blykcn de quade Intentien van Franibr^^'tegens de Perfoon en de Kroon van den Koning , 't zy om ^yne Koningryken t'in- Viidecen, 't zy om aldaar Troubelen te Verwekken en ce voeden, zonder dat liet zelve noch door eene Declaratie laatifaelyk aan zyne M^jellelcs Miai/ler te farys gedaan, gerenandeext had, om zo te fpreken, aan de Tra^laten, die cuflchen de beide Kronen beAaan, en {/^zonderheit daf V^niyiJi* 't welk mèt concurrentie en onder Guarantie van uwe Hoog Mogende gefloten Is.
Zodanige Démarches en diergelyke baarblykelykheden zyn meer als genoeg» om aaii den Koning myn Meei);er 't vójkomeptlCóeht te geyefia, ten eln^e ziph, sp,,ab ,jk d'Eer zal hebben van in^ynen l^aapji by deze Memorie op eén |>lechti* ge en nadru£kelyke wys te 3oêh,'te beroepen op de geréèdmaking van 't Sè- conrs, dat men Hem uit krachte van 't eeuwigdurend en defenfief Verbond i^-S',M^rt 71678., getekend, en yan-deszelfs feparate Artikelen, verfchuldigc is , conform dcfli zin en uitlegging van de ' >veerzydfche Guarantie en SecouVs , ètatby 'ecii op den 3. yt^rlljjió. tutfchen de twee Mogendheden uicdrukkelyk giemajkté.AÖe is bepaalt en vaftgellé^t, zynde dit alles vernieuwt 'en geconfir- peert by .'t laatfte'Traöaat, 't jjeen Haar Hoof Mogende in 1728. met zyne te-
{enyvoordi^ gelukkig r^^erende Majèfteit' eenige tyd ha zyn komft'tot den Throön , ebben ojpgerecht. " • . *
Het 'is, Hoi^g Mogende fïeren^ op zp dringende oorzaken en zo duldelyke yerbintenifTen. als degene, die ik 'zo ev^a aan uyf e tliog Mogende ïom te'ver-
'.''*•■■''*''■'•' t;onen ♦ Zie bier voren pag. 126, . '
/' ^-^ • Bbi
Digitized by
fi04 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. tonen, dat ik d'Ecr heb, van Haar te verzoeken , dat Zy aanftonds hunne Or'
Maart, dr es gelieven te doen afvaardigen , ten einde een Corps van 6000 Man van huit-
— I ■■ I ne Nacionile Infancery met een behoorlyk getal van Officieren , voor den dienft
van zyne Majeileit aller haafl na de IVilltmJladt opbreke, alwaar ik van deA
Koning gclall ben , om de nodige Schepen voor hun Transport gereed te houden.
Daarenboven beveelt de Koning my uv^re Hoog Mogende te verzoeken, dat het hen , tot dat d'omdandigheden Haar toelaten krachtdadiger te voldoen aan 't Secours , welk Zy aan hem ter Zee uic hoofde van de boven gemelde Trao taccn verfchulcligt zyn , behage , Ordre aan eenige van hunne Schepen , die ge* reed en naad by der hand zyn, te geven, van ''c voornoemde Corps van 6oo(^ Man na Engeland t'efcortercn.
Schoon zyne Majeileit reets onder den Zegen vaa Godt in de vigourcufe Maatregelen, die Hy al genomen heeft, en in de beproefde getrouwheit van zyne Onderdanen , een verzekerde Befcherming heeft tegen d* Ondernemingen zyner Vyanden , hoedanig die mochten zyn , zo heeft Hy doch zich verplicht geoordeelt , die overmiat van Precautie te gebruiken voor de Waardigheit van zyn Kroon , de Vaderlyke Tederheit over zyne Volkeren , en de fbandvaftig« heit zyner Pogingen voor de publicque Vryheden , en d'allergrootfte Veiligheit van de Proteilantfche Religie , alle dewelke zich te gelyk gedreigd zien door d'extraordinaire Preparatien ^ die byna in 'c gezicht van zyne Koningryken ge* maakt worden.
Het vertrouwen, dat de Koning altoos gehad heeft, en dat Hy altoos zal ftellen in de zo meenigmaal ondervonde Vriendfchap en goede Trouw van uwe Hoog Mogende , doet hem vaft flaat maken op een fpoedig en gunitig Antwoord op dit Verzoek , en wel zodanig als zyne Majefteit van ware Vrienden en Geal-> lieerden , heilige Onderhouders van hunne Engagementen , en ieverige Befcher* mers van de Vryheit en Religie , d'eenige Oorfprong van 't geluk en de voor- fpoed der beide Natiën , en te gelyk van de haat onzer nydige Naburen , kaa verwagten. Gedaan ia dea Haag den 2^, Fdfruary 1744.
R. TxBvos.
Hierop wierd aanftonds den 2. Maart de volgende Refolucie van Haar Hoog Mogende genomen , en aan den gemelde Groot Brittan^ nifcbe Minifier gecommuniceert :
"DY Refumptle over de Memorie van Mr. TrevOTy Extraordinaris Envojé enPlé? ^ nipotentiaris van zyne Majeileit den Koning van Groot-Brtitannien ^ den 2^. palTato aan Haar Hoog Mogende geprefenteert &c. , waar over gedeltbereert zyn- de , is goed gevonden en befloten , dat men aan Mr. Trevor op deze zyne Me< morie zoude antwoorden : Dat d'opgevatte Ombragie van d'aankomfte van denf oudile Zoon van den Pretendent in Vrankryk , van 't uitlopen der Vloot van Breft ^ en v^nde Toebereldzelen en Bewegingen , die men langs de Kuflen en byzon- der te Duinkerken maakt, om 'er eene Infcheping van Troupen te doen , als of daar door de Koningryken van zyne Brittifcbe Majejieit met een Inval gedreigd wareh, niet anders dan wel gegrond te zyn kan aangemerkt worden: Dat Haar ' Hoog Mogende zulk eene hoge achting Kgens zyne Majefteit en deszclft Vriend*
fchap
Digitized by
oï EUROPISCHE MERCURIUS. 205
fchap dragen , en zo veel deel nemen in 'c Behoud en Welzyn van zyne Maj.^flcit 1744. en deszclfs Koningryken , op dat geen Buitenlandfche Mogendheic daar in eenige Mnart. Troubelen verwekke, en dat 'er geen inbreuk gefchiede aan derzelver tegen* _ woordige Conilitutie, zo als die door Wetten vaftgeflelt is: Eq gadeflaande niet alleen de Traftaten en Alliantien , die Hen verplichte , zyne Majefleit by deszelfs rechtvaardige Regering te handhaven , en deszelfs Koningryken by hun- ne Religie en Vryheden j maar ook hunne eige Belangen , als oordelende , dat het Behoud van hun eige Staat , Religie en Vryheit , naaft de Byftand van Godc Almachtig, groten de^ls afhangen van de nauwe Vereeniging en Alliantie tuflchea de Kroon van Groot- Brittannien en haar Republicq : Zo hebben ze in gevolge van dien niet een oogenblik in twyfel gedaan , om aan zyne Majefleit 't gemelde Secours van 6000 Man te bewilligen, en reets 6 Battaillons gekozen en Ordre aan dezelve tot het Tranfport na Engeland gegeven : Dat zy zich ten eerften zul- len informeren, of in de Havens van deze Republicq eenige Oorloch- Schepen gereed leggen , om tot Convoy van de gemelde Troupen te dienen , maar waar aan dezelve twyfelen: Dat Haar Hoog Mogende ten volle overtuigt zynde, dat in deze Coniunfturen hare Belangen een en dezelve zyn met die van zyne Ma- jefteit gewillig en gereed zyn zullen , om aan zyne Majefleit alle Byftand toe te brengen , die de gemene Belangen en de goede Trou der Traüatén vereifchen , en die in haar Vermogen is.
En zal een Uittrekzel van de tegenwoordige Refolutie van Haar Hoog Mo* gende door haar Agent van Byemont den gemelde Heer Trevor ter hand ge-- Held worden»
Was getekend i
W. VAN HarBK,
en meer beneden
F. Fa GEL.
In gevolge van die Refolatie maakten dezelve cerflond de no* dige Schikkingen , om die Secours van 6000 Man uit verfcheide Guarnizoenen tot dlnfcheping na fVillemftadt te doen marchee* ren: Verder wierd ook gerefolveert, 't Corps van 20000 Man Auxiliaire Troupen tot dienfl: van de Koninginne van Honga^ ryen gereed te nouden. Welke cordate en allezints roemwaar* dige Refolutien , en byzonder ter nakominge van de Traftaten met Groot- Brittannien en Haar Hoog Mogende opgerecht, al vroeg tot een aanjioot aan *t Franfche Hof was; uitwyzens 't volgende ExtraS uit een brief van een zeker Heer aan zynen Vriend ge* fchreven, en t^Amjierdam publicq gemaakt, zynde gedateert deri 15. Maart 1744; behelzende:
Bb s
zea
Digitized by
2o6 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
zen Staat vcrpWgt is j aan Engeland te fourneren. d'Abt vertooode onder andere; M rt ^* ^^^ ^^ maatregelen , welïe men ten dien einde beraamde , de Hoogmoed vaa ^ j> die Kroon zo zeer vergroten zouden , dat dezelve wel ligt gevolgen na zich
~ ^> koade flepcn , die binnen korten aan de ruft , welke de Republicq geniet ,
j, nadelig zouden zyn ". Voorts voegde' die Minifter 'er by, » Dat hy de He» ^f ren Staten Generaal y van hare genome Refolutie niet zocht af te trekken , maar j, liun te ver.ftaan wilde geven , dat zyne Jllercbriftelykjle Majejieit Jlegts na de^ jy uitjlng van die Refolutie wacbtede , ten einde iicb tfry te konnsn maken v^n 4^ Be* /> lof ten , aan Haar Hoog Mogende gedaan , en van Zyne kant een bejluit te nenten , /» 't geen men in 't minjl niet verwacbtede ". Zeker Heer van de Regering , zich op 't horen van die Taal niet konnende verbyten, vjel den Abt in de reden, ea anpwoordde hem in dezer voegen : ^> Men is ce Ver facies zeer veranderlyk , dan p eens vleid men , dan eens dreigt men. En wat kan uw Hof meer doen , dan ^> het zedert de Dood van den Keizer gedaan beeft \ Het heeft den Oorloch ia j9 de 4 Delen van Europa gebraght en ttn Fi^ur aangeftoken, 't geen (behou^ jy dens zyn Eer) thans in zyn macht niet is, uit ce blofTchen. Ik (la toe, dat ^y men te Verfailles daar toe geenzints gedachte heeft , vermits 'er zo ieverig als /> ooit gearbeid word , met alle de maatregelen te nemen , die de tf a)>uren be- fy roeren. Men dreigt Belegeringen t'mdem^en , men bedekt de ZeBn imet Oerlocb* ^ fcbepeny en maakt Embarquementen ^ om nocb 't Vuur en Znvaard tenfa^ure Vfut /y den Pretendent in Engeland over te brengen. Waar toe dje^t dit ^l)es ? Is hec /y om te verzagen? Is 't om een opftaiid te verwekken, .of die gei>e /de ,W^pe« ,y nen te doen opvatten, die tot de herftelling der Vrede geneigt,;?yn? ,Jn^ic|> ^> zulks zo is , zullen wy ze opvatten , ii^anneer het tyd is. Wy zyn gereed. ^y Laat Frankryk bare uiterfte pogingen doen : wy zyn bereid alles van haar kant ^y af te wagten, zonder van oiizc zy^e eenigzins bekommert of bevreeft te we- jy zen". d'Abt zeide hier op, „dat zulks 't voornemen van Frankryk «D«r, en ^ jy dat zo zicb Engeland reets over zo geringe , zaken ofitjfuft bevond f zy 't epidê ' >> nocb niet bereikt bad, als zullende mogelyk binnen korten een dcdelyke pyn gevoelen, » D^Cisyoe AlkerchrÜtelykfte Majefteit niet gezint was Engelapd ^ait .Y^a te gé* ^ nezen : noph b»^ar, npch wie 't pok zyn mocht., i^nders t'onfjerf echcen , ver* ^y mits 4och 4e,grQotlle onkoften genoegzaam ^emaajct waren ". Nooit h^efc men tegen den Marquis de Fei^elan^ noch t^gen dien Abt zo harde Taal gevoért^ ^geen een-bewys is, dat de Republicq alles te boven fiygt, &c.
De Graaf v*n Pêde^ils Exfr«<M'dioftnis E«V(OJé yw 4ep JKofiing v^n Pmijpen., beeft uU^iaam v«n zjbc ^ÜQmUgJiyk^ M^j^ftfiit fiS» de^n Swaf Jcerwiw gegeven van *t Hwwdyk geflc^pn tttffqbènrfe Ptïniks.Lofiifa-UInca , vierde Zpft^r vabn zyxie MaJQÖejt , jg^reii den 14-^Vih 17*0. ^e^n ,Zryjoe Kpninglyke Hoog}k^t M^If Fr^drjk, Herroch van Holftein , verkozen Qpvolger tpt ^p Swc^chgn Throon.
De Heef Greis , Extraordinaris Envojé van den Koning van Deenmrhn^ heeft in een Cqnferenyc met den Pfefideat v?n Haar
Hoog
Digitized by
DEN*
ópEUROPISCHE MÉUCÜRIÜS. 207
Hoog Mogende asm dehzelven uit naam van zyn ïiof gedecla- i744- rfeert, dat ie Koning, zyn Meejler hun Hoog Mogende grotelyks dank- .J|^|^ baar bieefvoor aHe derzeher aange'V^sndtf moeiten en zorgen, in 't helpen bevorderen der f^rede tujjchth gemelde zyne Mujefteit en de Kroon Ztxxdiné
d'Ed. Benfindhebberen der Ooftindtfchfé Compagnie , tér Ver- gadering van XVII, hebben gedecretöe#t tegen den 4 Mey zzn^ ftaandc een Uitdehog VaA i j fèr Cent aan dci'zélver geiriterelfeer- ctens te doen.
HEEFT men mét het begin de^er Maind, en by vervolg, Byzon- raini vèeftien dagkn achter dtn anderen , Oodti U^onderbart mAcht ^^|1"^' tnidekt , in de veile en ftormende Windêft te gebieden hunne uit- werkinge te doen , zo hebben wy ook gezien , dat het dtfftm ▼an 't Franfcbi Haf, om dett Z^on dei Bretendenis , na Engeland over te voeren, m cfat allei ih geieedheit was gébtagNt om ovet* te fieken, dair door verydclt ende te hiete gegaan is, en dus dat Ryk cenen genoegzameji tyd verteènd , om óp hunne Bèfchuttin* gen te deh'ken , en alles in cfeo ftaat Van Ttgen-weer te flèllèn, gclyk dan ook gefchied is.
Éy dat grote Heil Voor ée "oyare Ptoteftantfcbe Religie en de Frybeit, is aan d'andere zyde veroorzaakt, dat de Nederlandfche Rivieteh opgezet geworden iynde, gerie uitlozrnge in den Oceaan hebben genade , èn daar door a) menige zware Overftromiögen gefchiedt zyn, welke wy korilyk zullen aantekenen.
Te fFenèn^ heeft het Water by menfchen geheugen zo hoog niet geweeft , hebbende 't zelve in de Voorftedén tot aan de Di* ken der Huizen geftaan. Zo dat Hare Majefteit nevens dett Groot Hertoch haar Gemaal zedert den 6. tot den 12. dezer, wanneer 't Water weder biiinen zyne Oevers gekeert is , vef^ fcheide malen op de Wallen van die Stadt quahien , en aldaer deü droevigen toeftand van die Ingezetenen ziende , bevel gaven , oiü de Noodlydende met Leeftochten &c. te voorzien.
Voorts heeft men gefchréven uit Dufleldorp den 11. dezer: b De Rivieren zyn in vele jaren zo hoog ni^t gczwojlen geweeft b als jcgenwoordig, eft wel voorhaamlyk zedert den 3. tot den 8 '» dezer. AUe de Steden, Vlekken en Dorpen aan den Mdyn*^
f, Jiroom^
Digitized by-
2c8 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. w ftrootn , de Kintzig en Nied leggende , hebben grote fchade ge- Maart. „ leden ; 't water is met geweld in dezelve ingedrongen , en al- ■ n Ie d'omleggende Diflriöen , Velden en Thuinen leggen t'eene-
w maal onder. Te Frankfort en Sachfenbauzen is *t water als 99 een fluis door de Mayn en /Intaucb foorten komen dromen ea ^ vele huizen en kelders zyn volgelopen. Boven de Stadt zyn ,9 verfcheide ftapels van planken en ander timmerhout wechge- »> dreven. Offenbacb heeft meer als de helft onder water gedaan , ,, en op zommige plaatzen zo hoog , dat het water tot aen de 9> twede verdieping der huizen gedegen is. Burgel heeft t'eene- f9 maal ondergedaan, zo als ook Fecbenheim, Rumpelheimj Mul" v beim , Dornigbeim en DiedesJbeim. Men heeft daar veel balken , 99 brandhout , ja gantfche muren van boere huizen, zynde flechis „ gevlochte tenen , bedreken met kley of leem , zien voor- 99 by dryven. Alle de Vlekken en Dorpen aan de Nied hebben 99 niet minder grote fchade geleden. Rödelbeim heeft t*eenemaal 99 ondergedaan ; daar is onder anderen een brug gantfch wechge- 99 dreven , ja niet eene molen langs die drie Rivieren zyn behou- ^y den gebleven, en 't is een zonderling geluk gcweed, dat het „ op nieu zeer derk heeft beginnen te vriezen , waar door de 99 Vloed ecnigermate gedremt is, alzo men anders van vry groter 99 fchade zoude gehoort hebben '*. Insgelyks uit Hanau: », Na 99 dat de derke Vord die men eenigen tyd alhier gchadt heeft , ,, in een Dooiwcer met regen verandert , en de Sneeu op de Vlak- „ tens en de naby gelege Gebergtens gefmolten is, is den 2. de- ,, zer 's avons 't Ys in de Mayn die omtrent 7 weken gedaan 99 heeft , los gebroken en voortgegaan , zedert is die Rivier zeer 99 gezwollen, en noch veel meer de Kinzing die 's nachts tuf- „ fchen den 3. en 4. alle huizen om de Stadt diep onder water 99 heeft gezet, en zelfs tot in de Stads Gragten is gedrongen, 99 zo dat het water op verfcheide plaatzen in de Stadt gelopen is, f> en op de Straten gedaan, zelfs de kelders aangevult heeft, tot 99 dat eindelyk buiten de Kanaal Poort een doorbraak gekomen is, f> waar door 't wat begon te vallen. OndertulTchen is door 't hoge »> water zeer grote fchade gcfchied aan Muren , Thuinen &c. , ak 99 ook aan de Bruggen over de Rivier , die alle door de kracht » van 't water zyn voortgedreven, 't Voorfchreve hoge wat^r
heeft.
Digitized by
OP EUROPISCHE MERCURIÜS. 269
i> heeft al de langs de Rivier leggende Velden en Landen onder 1744.
ff gezet , daarenboven zyn meer andere kleine Rivieren hoog ge- Af jarr.
9f zwollen, waar door mede conHderable fchade gefchied is. " '
Üic al 'c welke op te maken is , hoe het te DuffilS)rp en andere
plaatzen daar om heen moet geflelt geweefl zyn.
Niet minder, heeft het zich by ons toegedragen , ingevolge de
droevige Relazen daar van ingekomen , als die van Scboonboveny luidende: »# Den 8- dezer , zynde Zondag j is de Rivier de Uck n met den (lerken zuid wellen Wind zodanig opgezwollen , dac ff men bedügt begon te worden , voor d'Overftromingen ; '1 ff Maandags zach men zich genoodzaakt , om verfcheide Dammen «» in deze Stadt te maken, om, zo veel mogelyk, *t Water te ff keer te gaan ; dit wierd met veel iever voltooit , zelfs de He- «f ren van de Regering waren den gantfchen dag en ook den ge- ff helen nacht bezig met ordres te geven , en ontzagen zich niec ff van zelfs hand aan *t werk te flaan; men begon als toen voor ^f de Dyken bekommert te worden , voornamentlyk te Langerak ff en tt JaarsveU ^ alwaar 't Water tot op de Dyken golfde j 's An- »> deretidaags de Wind noch immer toenemende, wierden de ff Landlieden van de Crimpenerwaard te zamen geroepen , welke h dien zelven dag met honderden , onder opzicht van Dykgraaf ff en Heemraden » hand aan 't werk floegen , daar het op zyn ge- ff vaarlykft was, hebbende het zeer gelukkiglyk dien gehelen dag ff en de volgende nacht wederhouden: 's fVoinsdag begon zich de ff Wind na 't Noorden te keren , 't welk eenige hope aan de Land- n lieden der Crimpenerwaard gaf, maar in tegendeel grote vreze ff voor ^Alblajferwaard ; dit bleef zo den gehelen dag (blyvende ff *'t Water op dezelfde hoogte) tot dat eindelyk's nachts omtrent ff I uur by Lexmond een Gat is gebroken * , waar door die gehele f, fVaard wierd geinondeert, en men vreeft alle ogenblikken droe- f# vige tyding te vernemen ; 's nachts hoorde men over al de klok- ff ken luiden, waar door de Landlieden in menigte met hun Vee '„ en Meubilen zich na de Dyken en hoogtens begaven ; 't gefchrei tf der Menfchen en Beeften is niet uit te fpreken.
M Het
* d'Inbreuk van dien Dyk is op de zelfde plaats > daar de doorbraak la 'c jaar "^
1740 1 den 4. December ge weeft ia.
Digitized by
2IO NEDERLARDSCH GEDENKBOEK
1744. w Het ftaat met den Dyk aan deze zyde van de Leek , natneöt-v Maart. ,, lyk by Langerack ^ noch in een twyffielagtige ftaat, wordende; "* „ ieverig gearbeid door honderden van Menlchcn.
fy Den 16. heeft men lyding bekomen, dac door *t aanhoudend » hoge Water, door \ üac in den Uxmondjchen Dyk^ omtrent^ yy Kersbergen 't Water aldaar binnen, in de üj/ Heren Landen^ 2oda- 9, nig was gerezen, dat hei zelve door geen Menfchelyke kracht 99 langer konde worden gekeert, en wel op vele plaauen i k % n voeten over den Souwen of Bazeldyk ftroomde , waar door dea „ gehele MIaJferwaard als nu mede geinondeert is ; de droef heit „ onder d'arme Ingezetene is niet om uit te fpreken , welke ook; „ noch zeer vergroot is, door de toea aanhoudende fterke Wind^ „ waar door eensdeels de Huizen door de Storm wierden aan ftok-s n ken geflagen,en ten anderei» de Dyken van binnen zeer befcbae-^ f> digt zyné Den 17. vernam men, dat het Water te GroohJmmers „ over de Sluizen, begon heen te lopen, en dat het in de Nkut „ poort al over de Straten heen ftond. " Men heeft aldaar een Ha? gelbui, met zware Donderflagen gemengc, gehad*.
„ Te Gornkhem is den 12. 's morgens ten 4 uuren ,. doop ho? ff ge watervloed den Dyk tulTchen Jmeyde en Lexmande doorge? „ broken, waar door de vlugt der Menfchen en van *c Vee by f, menigte groot is , 't welk hier en in andere naburige Steden ali „ook ten platten Lande veel elenden veroorzaakt.
„ Van fVageningen-y Door den zwarcn ftormrzyn de Dyken ici p, deze nabuurfchap op verfcheide plaatzen doorgebroken , nameni;? „ lyk de Grip/e Dyk by de Nieuwe-Scbamj waar door Limmen e^ f, Broek geheel geinondeert zyn. 't Paufinder-gat is mede.doorget p, broken, als ook de Dyk tuflchen hier en fFyk te Duun/iede. Te „ Rhenen ftaat de gehele Stadt tot aan de markt onderwater. . * „Te Zwolj is den IJfeJdyk even boven Deventer doorgebroken^ p, en op twee plaatzen dus gevaarlyk, dat alles op 't point fton4 „ van geinondeert te werden, ' ,
Den jö. nademiddag tuflchen twee en drie uuren heeft men.tQ Fianen een verfchrikkelyk weer gehad van Donder en Blikfem,. die in de Toren van de Kerk lloeg, waar door deszelfs fpits verteert irierd» hebbende tot 6 uuieQ 's avonds gebrand.
JPRIL.
Digitized by
oc EU'ROPISCHE MEKCURIUS. tii
APRIL.
Wy moeten dezelve Cours loederom hervatten , die wy in 'r begin van '744«
de voorleden Maand genomen hebben-, en allereerjl befchouwen de '^^'^'
re flerende Relazen ^ die ons zedert dien tyd, nopens de bewujie Zee- 14,^0,,.
Bataille in de Golf van Lions , ter bande gekomen zyn. lakd-
SCHE-
TSPAANSCHE-HOF heeft des aangaande in de Cou- Zez. ranc te Madrid \ volgende daar van doen publiceren :
♦t tJOf heeft door een Excraoröinaris Courier van Cartbagena d'aangename ^^ tyding gekregen , dat den elfden dezer maand ( i Maart ) des avonds 'c Ëfquader, gecommandeert door Don Jêan Jofepb Navarro in die Haven is aan- gekomen met het Franfche , 't welk van Aiicanten derwaarts geflevend was , zo dra de Commandant van 't zelve had vernomen dat 'c onse zich by de Kaap van 'Pfl/ox bevond.
Don Joan Jofepb 'Navarro heeft «yn Jonrnaal gezonden /t geen werkelyk on- der de pers is , en waar by men zodanige verzekeringen heeft gekregen , die geen- sints doen twyfelen aan 't roenrwaardig gedrag en d'ongemene dapperheit van dien Generaal , welkers voorbeeld met de grootfte iever gevolgt is door aile de Kapiteins, Onder - officieren , Matrozen en al 't ander Volk, 't welk aanboord was van de twaalf Schepen , die uit Toulon zyn vertrokken , en zich in 't Zee 'Gevecht bevonden hebben , 't welk den 22. laatflleden omtrent Kaap Sizie i« iVöOf^evallen , en zes uuren geduurd heeft tegen 't Engelfch Efquader, 't geen beftond uit twaalf Driedeks-fchepen, tien vaayo ilukken Canon, vier vanóo, zeven Fregatten van 50 , twee van 20 Aukken Canon , 4 Branders enz. , in 't '4jëheel 40 Zeilen , van dewelke ten Driedeks - fchip , 'c geen men zeide de'Mnfl" • frorsii^^ was , door 't Spaanfcbe Efqitader is in de .grond geboord^ zo als ook de Brander, welke d'Engeifche Admiraal tegen het Schip de Royal Pbilippe afzond , en die door 't Canon doorboord wierd , toea dezelve niet meer dan een Piftool- -fchoot van dat Schip van daan, en gereed was om zyne werking te doen: Men •heeft ook een Engelfch Schip geheel maileloos .gefchoten , en andere zeer geha- -Vend, onder dewelke een van 90 StakkeA Canon, 't geen zyn Vlag ftreek, .buiten twyfel om dat het zelve in zeer ilecfaten fUat gebraght was: OnsEfqua- 'der heeft dus tweemaal den Engelfchen Admiraal, die de gilootfte macht van het •9yne by zich had , te rug gedreven , en is gezaméiitlyk met het Franfche» zieji- de die Adnüraal , fchoon de Wind in zyn voordeel was , niet weder te voor* fchyn quam , om de vereenige Vloot op nieu t'attaqueren , na de Kuilen van Spanjen gelievend , zonder dat men van d'Engeifche iets anders heeft konnen vernemen , als dat zy na Pcrt^'Mabon gezeild zyn , 't welk men echter noch aiet met zekerheit weet,
. Volgens Berichten >vaa Aticanten segt men dat het Schip el Neptuno weikelfk
Oc 2 te
Digitized by
fii2 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. ^^ Cartbagena is ingelopen , ïo dat Joan Jofepb Navarro zyne gehele Vloot by
At^il ^^^ gehouden heeft, uitgezondert het Schip de Podor ,'t welk na dat men 't zel-
^ ve uit de Macht der Engelichen , waar in dat Schip des nachts by verdwaling
~ was gefeomen , te rug gtkregen had , in brand geftoken is : Voor 't overige zal
onze V'loot gemakkelyk te Cartbagena konnen herltelt worden van de Sciiade ,
die dezelve hetrft geleden, en weike onvermydeiyk was , aangezien d'overmacht>
waar mede d'onzen zyn aangetaft geworden.
Don ?. J^ Navarro is in aanmerking van zyne betoonde dapperheit tot LJeu- tenant - Ueneraal van de Marine bevorderd j een Eer , dewelke aan alle die ge- ne , die wel verdiend hebben , met recht toekomt.
De Spaanfche OfBcier, die 't gemelde Verhaal aan *t Hof heeft overgebraght , is tot Kapitein ter Zee verklaard.
Daar by komt noch een fchryvens uit Cbartbagena van den 31* Maart laaiftleden ; behelzende :
De Franfche en Spaanfche Efqaader^ leggen noch hier, en zullen apparent noch langer blyven leggen , alzo het met de herllelling der ten dele zeer befcha- digde Schepen , wegens gebrek der Materialen , zeer langzaam toegaat : De Spaan- fche zyn byna alle deerlyk gehavend , doch van de Franfchen maar drie , waar onder 't Admiraal Schip Ie Terrible, 't Spaanfche Admiraal Schip Royal Fbilippe heeft by 't Gevecht 400 doden en gequetften , Ie Foder en Neptunus ieder meer dan 200 gekregen , en 't eerfte wierd eindelyk , na genomen , hernomen en vet* laten geweefl te zya, vao d'EngelTchen verbrand.
't Engelfche Hof^ heeft daar en tegen *t Bericht' van den Admi- raal Mattbewsj gedagtekend den 29. February O. Si. in de Haven van Mabon , publicq gemaakt behelzende :
T\E Schepen de Somerfetj de Dragon en de fTarwicb ^ quamen den 14. by ■■^ dtn Admiraal aan; Den 19. kreeg hy narigt, dat 3 Exprcflens daags te vo- ren tot Toulon aanquamen, in zeer korte di/lantie van tyd, den een na den an- der : Hy wierd insgelyks onderrigt , dat de zamengevoegde Vloot den volgende morgen in Zee wilde lopen. TulTchen 3 en 4 uuren 's namiddags maakte Capi- tein Marjcb van de JVincbilJeay een van de Schepen die op de zamengevoegde
. Vloot moeilen waken , zein om'c Aoker te ligten, en de Schepen tot een Adie in ftaat te ftellen , 't welk mee d'uiterAe vaardigheit en fpoed verrigt wierd. In minder dan een half uur tyds konden zy uit haar Schepen verfcheide van haar
* zien. Eer 't donker was , wierd het zein door Capltein Marjb gedaan , dat hy 19 zeilen zach> en omtrent 2 uuren 's morgens liet hy den Admiraal weten » dat zy weder onder de Caap Sepet geankert hadden. Zo dra 'c dag was , zagen zy de gene die 's avonds te voren uitgekomen waren, onder zeil, en in zeer
'. korte tyd de refbe ook uitkomen, zynde haar getal in 't geheel 34. Den Admi- raal raakte toen onder zeil, waeyende een mooye koelte uit den Wellen; ixi TCrwagtiDg dc^t zy op hem zouden afgekomen hebben y maar bevond wel haafl ,
da
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIUS. 213
dat zy zoimlge intentie niet hadden, ten minden voor dien dagr wint zy hiel- i^^^, den 't vojr de Wiai af; alfioewel 'er alle apparentie van deiniig Weer was: j^brtl, U/ bleef deriiilven coc dj nactic af en ain de Baay , en ankerde aldaar , heb- - ■ ,.j, bende Kruiffers uicgeaonden, om haar bewegingen tobfervereu ; gedurende wel- ke de IVarw:k aan de grond raakte , maar door 't uitftorten van 30 ton Water, dien avond omcrenc 9 uuren daar afquam 9 zonder eenige verdere fchade.
't Volk den vjlgenJe mirgen m^t het aanbreken van den dag van boven uit de Maft ziende 15 Zdlen , (leggende de reft door 't Eiland Porqueroie verholen) ging d'AlïUiwal immediatdlyk onder zeil, hebbende maar weinig Wind, ende dat uit den Noorden, en zette alle Zeilen die hy konde, by , om tot haar te komen; houden ie zy 't ter zelver tyd na d*Engelfcbe rioos toe, met een klei- ne koelte uit den Weden. Na een ftilte van anderhalf uur ontftond 'er een klei- ne koelte uit den Ooilen, waar door zy elkander nader quamen. Ter zelver Cyd verfchen'en de Borne en de Cbicbefier in 't gezicht van onder 't Leva^U Ei- land; en d'Ooftelyke Wind toenemende, quamen zy ^ en een Ligter met Provi- üe van Port-Mabotiy wel haaft by den Admiraal Maubews aan, hebbende 'c goed geluk gehad , langs 't Land Ooftwaarts heen te geraken , zonder welk zy in 's Vyands handen zouden hebben moeten vervallen. De Vyand dreef in Li- nie van Bataille af; maar door gebrek van Wind, en een zeer onftuimige Zee hebbende , was 't nacht eer d'Admiraal by haar konde komen , hebbende den gehele dag 't Signaal tot de Linie van Bataille gehad , en 't noch eenige tyd gehouden , na dat het donker was. Met den Ichemer-avond hield hy by een weinig meer dan 3 Canonfchoten van haar, en ordonneerde d*EJJex een myl lywaarts van hem , en de fVincbilfea een goede Musketfchoot lywaarts van 'd'klfex te gaan leggen, om op haar bewegingen te palTen, en om de nodige Zeinen te maken, en haar na te zeilen, ingeval zy zeil maken wilden: Zy wa- ren zo naby, dat hy de Vyandelyke Schepen konde tellen, na dat de Maan op- , gekomen was ; maar hy ter zelver tyd niet den Vice-Admiraal Leftock en zya Efquader ziende ; hebbende hy 't zo ver voor de Wind by gehouden , dat toen de dag quam aanbreken, en d'Admiraal zeil had gemaakt, en 't Signaal tot de Linie van Bataille bezyden malkander, de Vice Admiraal volle 5 mylen agter hem was: De Vyaiid 'maakte ook zeil, en ging met haar Topzeils, en zette «omtyds hunnen Voorzeils by.
Omtrent 11 uuren quamen de Roial Oak en 2 Ligters met Provifie van Port* Mabon by de Vloot, hebbende gelukkelyk Ooftwaarts vervallen geweeft.
De Schout-by- Nacht Rowley commandeerde d' Avantgarde , maar konde nooit by 't Franfcb: Efqwider komen , fchoon de Heer de Court zomcyds wilde by- leggen , als of hy voornemens was haar af te wagten ; maar wanneer zy hem nader by quamen , maakte hy weder zeil , tot dat hy eindelyk de meefte Spaan» Jcbe Stbepen een goed end agter hem had gelaten. Den Admiraal was als toen ten volle overtuigt, dac hy nooit tot een generaal gevegt zoude komen, maar oordeelde uit al zyn doen, dat zyn Delfein was, hem na de Straat te lokken. Omtrent half 12 uuren gif den Admiraal het .zein tot flaan ; en kort daar m drong hy op den Siiaanf^ bs Admiraal aan , ordonnerende aan de Marlborougb 'c zelve te doen. d'Adlie begon omtrent i' uur : De JNord/olk attaqueerde de Seconde van den Heer N^varro (^S^anfrbe Admiraal) die wel haaft doorging,
Cc,3 ea
Digitized by
fti4 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
^tyiM en nooit Zeilen korcede y zo ver als by haar konde sien. De refteerende Ad* JbfiL miraals Divifie üoeg tegen deze. De Maribêrougb een weinig te na aan den
^ ■ Admiraal dryvende, noodzaakte hem, zyn Zeilen aan te vullen, om te belet«
ten, dat dezelve hem niet aan boord mocbte komen. In de weinige tyd dac den Heer Mattbews in Aüle was, devalifeerden zy zyn Maften en Want zeer i en hebbende maar weinig wind, en een onftuimige Zee, zynde de Topzeil van de Bezaans-Maft aangeflagen, om te beletten , -dat de Maften en Want niet neer- vielen , verhinderde z^ulks 't Schip te beftieren , fchoon hy tot drie diflFerente malen nieu Want aangeüagen lud , zo dat hy aan de Metrlborougb de byfland niet konde geven, die de Capitein Cornwall van noden had, wiens beleid door den Heer Mattbews gemeld werd alle bedenkelyke lof te meriteren , en wiens ongelukkig noodlot hy ten hoogften beklaagt. De Vyand was byzonder wel van Canoniers bediend , quekende de Franjeben een groot getal van dezelve aan » - en zynde zy meer als 3 maanden lang voor 't Gevegt op een Wit geëzerceert geweeft. De groote Maft van de Mariborougb raakte over boord, als of bet maar een riet was geweeft, en de Maften zyn Boegfprlet wierden door en door gefchoten, en d'eerfte had alleenlyk2 ftaande Wants om haar t'onderfteunen ; en al haar Topmaften waren ontraraponeert. De Vyand fchoot voornamentlyk op onze Maften en Touwerk , en fchoon d' Admiraal Wanen 't Piftool fcloot geüagen heeft, zo had hy doch niet meer als 9 Man dood, en 40 geqaetfti Zyn Capiteins arm is by d'eerfte laag afgefchoten. 't Schip van den Spaanfebiü Admiraal de Real was geheel en al gedevalifeert en buiten ftaat geftelt; en wan- neer den Heer Mattbews haar Seconde aantafte ging de^lve wel haaft door» .^n zette alle Zylen die zy konde, by , om voort te komen. Als toen gaf hy zein voor de Brander d'Ann-Gaky , om de Real in brand te fteken ; maar haar •Commandeur was zo langzaam in haar aan te fteken , en met het afkomen , dac de 4 Schepen agter haar, zo naby quamen, dat zy het focces verhinderden; wanneer zy door eenlge van haar kruit , of eeoig ander ongelukkig toeval , ( zyn- de niet verder als een Piftool fchoot of digter van de Real) met haar Capicein en vcrfcheide van haar Volk op vloog , nevens des Admiraals grote Sloep vol Volk, welke gezonden was , om den Brander te beletten aan boord te komen. 4' Admiraal was eer zelver tyd omtrent een Musket fchoot van de Real , en wierd daar na binnen 't Musket fchoot geattaqueert door dezelve 4 Schepen die voor- by<ien H^er Lejlok gepaffeert Waren, welke Schepen d' Achterhoede van des Admiraals Divifie aantaftede , maar op een al te verre diftantie.
De Somerfety PrinfeJJey Dragon y Bedford y Kingfton en Berwicb attaqueerden de reft van de Spanjaards voorhoede : Een Schip van de Vyanden van 60 Stuk- ken verviel in onze handen 5 en gedurende welke tyd den Heer de Ceurt den Schout by Nacht Rowley langs hem heen liet komen , wanneer zy by de 3 Gla- zen hevig met elkander te doen hadden , gelyk ook de Prinles Carolina. Na die tyd zette den Heer de Ceurt zyn Voorzeil by, en verliet den Heer Rowley ^ die als toen in Aftie was met de 2 Secondes van den Ftanjcben Mmiraaly maar niet boven 20 minuten, wanneer zy afhielden. Daar waren miar 2 Schepen van de Franfcbe Fleot in Aftie, de reft hield zich op de Wind, om te laveren, en ons t'ontzeilen; maar onze Voorhoede de Wind van haar houdende, ver- binderde hun voornemen > om plaats te winnen. De nacht opkomende met wei- nig
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIÜS. 215^
afg Wind en een zeer hoge Zee, verhinderde de voortzetting van 't voordeel 't X744/ geen wy gekregen hadden; en de Barfleur had 18 Man dood en 38 gequetiïen. ylpriL
Nietcegenilaande de Franfcben 't op de Schout by- Nacht Eowley aanzetteden, ^' n
vonden zy doch niet goed hem aan te tallen : Echter hernamen zy het Spaanjcb Schip ', zynde onmogelyk geweeil om iets daar mede te doen» alzo 't geen een ftaande Maft had , en 't byna donker was geworden , en 't gehele FranfcbeEfqusL^ der op haar aan was komen zetten ; Derhalven vérliet de Capicein tiawke , van de BernvikjhsLity maar konde zyn Lieutenant en 23 Man niet daar af krygen; hebbende zyn eerfte Lieutenant alles wat hy konde gedaan, om 't Volk te per- fuaderen 't zelve te verlaten , maar te vergeefs.
Omtrent 8. uuren 's avonds veranderde d'Admiraal van zyn Schip , en Het zyn Vlag van de Ri^el Capitein Long waayen , niet willende (indien 'er den vol- gende morgen een gevegt mocht zyn) 't vallen van al zyn Maften refiqueren. Met het aanbreken van den dag- zagen zy des Vyands Vloot zywaards van haar ^ en bevonden , dat zy al haar befchadigde Schepen den gehele nacht voor de Wind af gefleept hadden. Den Admiraal joeg haar weder > leggende de Franfcben in èen Linie van BataUle windwaarts van de Spanjaards; maar zo drahy op haar aanzeilde, maakten zy zeil, en verlieten het bulten flaat zynde Schip van 60 Stokken. d'Admiraal zond de RffeXy en ordonneerde Capitein AröfriV 't voor- noemde Spaanfcb Schip te verbranden, (zynde ni/et in ftaat van eenig van zyn Efquader te milTen, om 't aan Minorca te brengen) 't welk Capitein Norris deed, en 't vloog omtrent half 10. uuren in de lucht. Daar was grote reden om te geloven, dat indien 'er eenJge wind was geweeft, de Franfcbe enSpaanJcbt de verminkte Schepen zouden verlaten hebben , nadien de meefte van haaf fcer hebben geleden.
's Nademiddags quam Capitein fVatkins op de Surford by de Vloot ann ; hy was daags te voren in de Hiires Baay geweeft > en horende 't gedreun van 'c Gefchut, en ziende de rook, had hy direA cours daar na toegezet.
's Nachts hield den Admiraal by, op dat de Schepen die meeft agter waren * by hem konden komen : Hy zach den volgende morgen den V}'and weer , maaac zeer verre van hem.
Na dat d'Admiraal det Vyands Vloot uit het gezicht had verloren, en al zyn pogingen om hem weder by te komen, of kondfchap van hem te krygen, viug- teloos bevonden (zynde zy zo als hy fupponeerdc , na de Straat afgezakt) werk- te hy eenige dagen lang tegen de tegenwinden en ftormen, om te rug na de Baay van Hiires te keren ; en hy wierd genoodzaakt , om te Port-Mabon in te lopen , alwaar hy den 22. palTato O. St. ten anker bg, en meende weer in^ee te lo* pen, zo dra de nodige reparatien konde gedaan zyn, van de fchade die ver- fcheide van zyn Schepen geleden hebben , zo wel in 't gevegt met de Franfcbe en Spaanfcbe Vlooien f als in d'onopboudelyke Stormen en quaad Weer, die hy zedert had gehad,
Nadien d'Admiraal als toen zyn berlgten van de verfcheide Capiteins die ia A£lie zyn geweeft, noch niet had, van 't verlies dat zy in d'Adie mochten ge- leden hebben, was hy niet in ftaat, om de particulariteiten daar van met deze Coiirier af te zenden.
Al het geen hy meld, is, dat ieJIfarlbroug 44 man in d'AOie had verloren >
daar
Digitized by
u6 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. daar onder de Capitein en Schipper, met 90 Geqnetften, die in 't Hofpitaal op jlpril, Minorca waren gezonden, en 30 ligt Gequetften die aan boord bleven, en haaft * weer tot den dienft in ftaat zouden zyn.
Van dat Zee -gevecht ftaat noch te melden , dat •d'Engelfche Vloot beflaan heeft uit 29 Schepen van 60 tot 90 Stukken Ca- non, en uit 10 Fregatten van 20 tot 50 Stukken Canon : Van d'eerften zyn maar 15 met de Spaanfche , en twee met eenige Franfche Oorloch -Schepen flaags geweefl: , en 14 zyn dus maar aanfchouwers gebleven, meeft van Lejioks Divifie.
Den 19. dezer heeft: de Hertoch van Newcajlle Brieven van den gemelden Admiraal Mattbews ontfangen , gedagtekend Port-Mabon den 17. Maart O. St. , waar in die Admiraal bericht , f, dat» de 9, Schade , welken zyne Majefteits Vloot onder deszelfs gebied , »> zo in de laatfte Aélie tegen de Franfche en Spaanfche Vloot, »> als in de kort daar op gevolgde Storm heeft geleden , ten eene- ff maal is herftelt , en dat hy voornemens was den volgenden dag f> met zyn Vloot weder van Mabon voornoemd in Zee te (leken ; " Wyders geeft die Admiraal kennis ; $, dat hy zich verplicht heeft ,f gevonden den Fice- Admiraal Loftock in aanmerking van zyn ge- „ drag in de voornoemde Aélie al 't verdere gezach by zyne Ma- w jefteits Vloot af te nemen , tot dat hy dien aangaande des Ko- #> nings behagen zal vernomen hebben, als mede dat Hy den ge- „ melde Vice • Admiraal heeft bevolen ten eerften aan boord van » 'tOorlochfchip Salisbury na Engeland te keren.
Uit welke, en in 't begin der laatfte voorgaande maand, ge- braghte Relazen , den Lezer zal konnen oordelen , aan wiens zyde de V I C T O R I E van die Zee - Bataille toe t'eigenen is.
Frank- MEN is te Parys in d'uiterfte verwondering geweeft, wanneer WK. den 30. Paflato *s morgens ten 9 uuren geheel onverwacht door al- le de ftraten van de Stadt Parys onder 't geluid van Trompetten wierd afgekondigt , een OORLOCHS-DECLAR ATIE van den Koning tegens den Koning van Engeland, te meer, alzo men daar van de vorige dag niets had vernomen, als een enkel gemompel , waar aan niemant geloof wilde flaan. OndertüfTchen belpeurd men daar over een ongemene blydfchap onder 't Gemeen.
*tWag
Digitized by
\
OP EUROPISCHE MERCURIUS. 217
\ Was de vorige dag 's avonds ten 8 aoren , dat de gemelde De- claratie op de Koninglykc Drukkery gebraght wierd, om welke te zetten en drukken , het daar toe geëmplojeerde Werkvolk is op- • gefloten gehouden ^ tot het moment , dat die alom gepubliceert was, zynde van de volgende Inhoud:
^Ederc het begin van de Troubelen , oncftaan na de dood van Keiser Karet VL^ heeft de Koning niets verzuimt, om te doen biyken, dat zyne Ma- jeileit niets vierlger wenfchte, als die fpoedig door een billyk Verdrag tuflcbea^ d'Oorioch-voërende Mogendheden bevredigt te zien. DefzeU's zedert gehouden gedrag heeft genoegzaam getoond, dathy in die zelve difpoGcien volilandig bleef volharden, en zyne Majefteit wel willende voor zich zelfs geen prettnfien forme^ reny die eenig 't roinfce belet aan de herflelling der rufte van Europa konde toe- brengen, maakte ilaat van niet verpligt te zullen zyn , om op een andere wyze deel in den Oorloch te nemen , dan met aan zyne Geallieerden de Secourfcn te leveren , waar toe zy zich verpligt bevon4 Zodanige onhatazuchtige oogmerken souden wei haaft de Vrede herflelt hebben , indien 't Hof van Londen even zo oprechte en gematigde g^dagten gehad bad, en indien 't zelve niets anders als 't welzyn en voordeel van d'Ëngeifche Natie beoogt had ; maar de Koning van Engehniy Keurvorft van ^anov^r, had geheel andere intentien , en men befpeur» de wel haail, dat die niet ftrekten, als om een generalen Oorloch t'oncfteken. Niet te vredcn , met het Wener Hof van alle gedagten ter verzoening af te trek- ken, en defzelfs animofiteit door d'allergeweldigite raadgevingen te voeden» heeft hy niet gezocht, als Vrankf^k te tergen y door alom deszelfs Commercie ter Zee t'ontruften, ter veragting van 'tRecbt der Volkeren en der allerplegtigftc Traftaten. De Conventie van Hanover , van de Maand Oüober 1741 , fcheen ondertuiTchen zyne Majefleit gerufl te Hellen aangaande de continuatie van dier- gelyke exceflen; de Koning van Engeland fcheen, gedurende 't verblyf in zyne Staten van DuitfcbUmdy de klagten aan te horen, die aan hem deswegens wier- - den overgebraght , en debillykheit daar van te gevoelen j hy gaf zyn Koninglyk Woord, van die te zullen doen cefleren, en verbond zich plegtiglyk, om de Geallieerden van den Koning, in 't vervolgen van hunne rechten, niet t'onu ruften I maar naulyks was hy te Uindth te rug gekomen, of hy vergat alle 2yne beloften, en zo dra hy zekere tydinghad, dac d' Armee van den Koning Wejlpbalen geheel verliet , deed hy door zyne Minifters declareren , dat de Con- ventie ^iet meer beftond , en dat hy zich daar van ontflagen hield. Als toen dagt hy niet langer eenige menagement te moeten gebruiken. Als een perfonele Vyand van Vrankr^k had hygeen andere inzichten, als om 'er aan 't zelve alom te verwekken 5 dit voorwerp wierd het hooft-point der Inilruöien van zyne Mlniflets aan alle de Hoven van Europa ; de Zee Roveryen van d'Ëngeifche Oor- lochfchepen namen toe in wreedheit en barbaarsheit ; de Havens van 't Koning* ryk waren zelfs niet langer een veilige fchuilplaats tcgens hunne geweldenaryen t kortom, d'Ëngeifche EÏquaders hebben durven ondernemen, den Haven van Touion te komen blocqueren , alle de Vaartuigen aan te houden , alle de Koop- maftfchappen , waar mede dezelve bevragt waren, wech te nemen, en zelfs de • Dd Rccru-
Digitized by
muniüen op te Ugten, dit vuldig herbiilde Gmdelyke i doen verliezea : Hy zoui Tt te doen avi de pnte&jf
lyne GeiUieerden, en - 1 Glorie verfchuUügt is. ' niet imger aan zyne Mi blyven, dieHy zich htd • :b te declareren, zo zls . OM dm Koning van Eagek lonneert aan alJc zyne Oi
van den Koning van fn, •paalde Inhibitie en verh" nercleofVerftandteho} ajefteitvannaafingetroj •des en Vrjrgeleiden , dl(
lyne Lleuienant'Genei mogen *yn , en heeft n van onwaarden , vert erefpeaeren. Wyders len Hertoch de Penibti iknt, Gouverncuw en i Fa Provlntien en Améen B, Capltdnen,Hoofdei aUie Voel,Franfche ■ i't behoord, dat sy dei
ea, ieder voor zo verre |url8diaien,N»antzuft» verftaat, dat de tegen.
zyne Steden, zo die aai en andere Plaatzcn«nz
'gehoorzaamhelt foande^
ojwetendheit mag pretenc
«,terer/aiK«deni5.M«
Wa» getekend:
i
„iet zonder Reden, ee.
•1 de Zondag Latare , de:
Digitized by ^
*•-
7*4- ./ .
TT { :a
Digitized by
2i8 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. Recracen en Ammunitien op te iigten, die zyne Majefteit üa zjne PlaatKetf ^U. sond. Zo menigvuldig herhaalde fmadelyke beledigingen hebben eindelyk zyne , Majefteic 't geduld doen verliezen : Hy zoude die niet langer kannen verdra-
gen, zonder te kort te doen aan de proteOiCy die Hy aan zyne Onderdanen, aan 'c geen Hy aan zyne Geallieerden, en aan 't gene, dat Hy aan zich zelfs, aan zyn Eer en zyn Glorie verfchuldigt is. Zodaolg zyn de rechtvaardige be* weeg- oorzaken, die niet langer aan zyne Majefteit toelaten, binnen de palen ▼an gematlgdheit teblyven, die Hy zich had voorgefchreven, en die hem drin« f^en, om den Oorloch te declareren, zo als Hy die declareert by dezen, zo ter Zei als te Land , ann diti Koning van Engeland , KeurV9rft van Óanover.
Zyne Majefteit ordonneert aan alle zyne Onderdanen, Vafallen en Dienaren» om op d'Onderdanen van den Koning van Engeland^ Keurvorft van Hanaver p aan te vallen , met bepaalde inhibitie en verbod , om hier na met hen eenigc Commuoicatie , Commercie of Verftand te houden, op LevensAraffe; en dien» volgens heeft zyne Majefteit van nu afingetrokken, en trekt in alle Permiflien, Paspoorten , Sauvegardes en Vrygeleiden , die , contrarie aan deze tegenwoor« dige, door Hem, of zyne Lieutenont'Generaal , en andere zyne Generaals, geaccordeert geweeft mogen zyn , en heeft dezelve verklaard , gelyk Hy ia doende, nul» nietig en van onwaarden, verbiedende aan eeniegelyk, wie hy mochte wezen , die te refpefteren. Wyders beveelt en ordonneert zyne Ma* jefteit aan Monfieur den Hertoch de Penthiévre , Admiraal van Frankryk , de Marfchalken van yrankryk , Gouverneurs en Lieutenant^Generaals , wegens zy« ne Majefteit in defzelfs Provintlen en Armeen , Marfchalks de Camp , CoUonel- )en , Meftres de Camp , Capiteinen , Hoofden en Condufteurs van zyne Krygs* Lieden, zo te Paard als te Voet, Franfche en Buitenlandfche, en alle andere zyne Officieren , dien 't behoord , dat zy den inhoude van deze tegenwoordige doen ter uitvoer ftellea , ieder voor zo verre hem aangaat , in d'uicgeftrektheit van hun Gebied en JurisdiAien , want zulks is de wille van zyne Majefteit , als dewelke gebied en verftaat , dat de tegenwoordige zal gepubliceert en geaffi* geert worden in alle zyne Steden, zo die aan Zee gelegen zyn als andere, en in alle zyne Havens en andere Plaatzen van zyn Koningryk, als ook in andere Landen, onder zyn gehoorzaamheit ftaande, waar 't zói behoren, ten einde niemant deswegens onwetendheit mag pretenderen.
Gedaan te VerJailUs den isMaan 1744.
Was getekend: LOUIS.
En Lager: AMELOT.
Op andere Exemplaren ziet men de naam M. P. de Vityer SAt^ fenfon , en noch op andere Pbilippeaux.
Men maakt, niet zonder Reden, eenige Reflexien over den Dj* turn van die Oorhcbs - Declaratie ^ zynde den 15. Maart geweeft eea Zondag , en wel de Zondag Latarc , als of men met dezelve tot fEngetJcbtn zeide :
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIUS 219
Verhh/d u^ in ^vedèrim zeg ik u-Hedtn , utbïyd u\ i744*
i JlpfiL
Een twede Janmerking befiaat : . , , ■
'm Dat het was den eerflen Maart , wanneer men te DninliflM p, met d'infcbeping van Troupen een begin maakte ; Men cond- 9^ nueerde daar mede tot den vyfden , en den zesden der gemelde 99 maand zou volgens 't genomen Befluit het gehele Transport on« 99 der zeil gaan ; Men had ^ van dezen dag afgerekend , voor 8 of 99 9 dagen Berchuit aan boord » zo dat het Franfché Hof zich 99 ffchynt verbeeld te hebben , dat d'ingefcheepte Troupen ten f» langfien den vjftienden Maart zich in een der Groot -BrittdnnifcBê 99 Staten zouden bevinden ; Dit is juifl: de dag , op welken d*Oor- $9 lochs- Verklaring, die door de mislukce Aanflag en mogelyk ohi 99 verfcheide andere politiqüe Redenen > eerft den 30. Maart ge< 99 publiceert wierd , gedaceert is; zo dat men veel rede heeft të 9> geloven , dat de Manifeften t welke men op dien tyd zeide dat 99 by d^aankomfl: der Franfchen in Engeland zouden verfpreid wör- 19 den , in niets anders als in deze Verklaring van Oorloch beftaail 99 hebben, en dat by gevolg 't voorgeven van *t Franfché Minifté- i» rie 9 dat de Koning zich geenzints dire&elyk met de Zaak van den Pté- 99 tendent bemoeide , maar zulks alleen als Auxilliair des Konin^s tjH n Spanjen deed 9 ten eenemaal met deszelfs Daden flrydig is. ^[
De derde Janmerking bevat :
Dat in d*opgeme1de Declaratie van Oorloch ^ geen een woord ge- rept word van Godts-bulpe, Befcherming en Zegen ^ zo zyne Maje- fteits Overgroot -Vader Lovis XI F. nochtans niet gedaan heeft. Zie Europ. Merc. van den jare 1702. IL Deet,pag. 62. En by zy- ne Majefteit gedaan geworden is , in den Oorloch tegen den Keizer. ibid. van den jare 1733. II. Deel, pag. 163.
Den 7. dezer, heeft de Koning den Grai^f Mauritz van Saxen tot Marfchalk van Vrankryk verklaard , en alzo die Heer noch niet vftn Religie veranderd is , heeft men in den Eed , die hy aan den Ko- ning in die Qualiteit moeft afleggen, eenige Woorden , die maa^ voor Generaals van de Roomfche Religie paffen , uitgelaten :
't Franfché Minifterie is over 't verydelen der Projèöen in de
Dd 2 Af/rf-
Digitized by
220 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. Middelandfche ' Zee y als over den jongen Engel/cben Pretendent tegen Jpriil Groot ' Brittannien , grotelyks verlegen , en inzonderheit omtrent ■ het laatfte : Men vind niemant , die d^Eer wil hebben d' Uitvinder
daar van geweeft te zyn , maar alle leggen de fchuld op den over- ledenen Cardinaal de. Fleury , dewelke , zo zy voorgeven , de Pra- kken van 't geen hy na zyn dood oordeelde dienflig te zyn, in Gefchrïfc nagelaten heeft: ( Deze ontfchuldiging is nochtans te beuzelachtig , om dezelve voor goed aan te nemen , en 't is veel waarfchynlyker , dat ü'Uitvinding der gemelde Expeditie by de levenden te zoeken is , en wel by den gewezenen en den tegen- woordigen Biecht-vader des Koning met zyn Complicen te Romen ^ die onder fchyn van God vruchtigheit ,. dien Aanflag voorgeltelt , en. aan 't Minifterie ter uitvoer overgelaten hebben.}
De voornoemde Pretendent den 19. Paflato met den Graaf van Saxen van Duinkerken te Parys te rug gekomen zynde , bevind zich op het Landgoed van den Hertoch van Fitz James ^ twee uuren van Parys gelegen. Men telt thans in die Stadt by de 40 Enge}- fcbep Scbotjche en lerfcbe Heren die in zyn dienft ftaan gebruikt te worden , by aldien hy de te rug reis na Romen niet komt aan te nenien. Inmiddels, heef» hy met gemelde Graaf van Saxen in 'c Hotel van Condó gefpyft , als ook by den Marfchalk de Bel- IJle. Men debiteert daar onbefchroomt , dfat de Koning hem het Paleis van St. Germain tot zyn Refidentie geven , hem tot Koning van Groot ' Brittannien verklaren, en ook een Penfioen van 1 00000 Ecus per Maand affigneren zoude , tot dat hy door affiftentie van rrank^ ryk en Spanjen in *t bezit van zyne Ryken geftelt was , waar na hy zyne Dankbaarheit jegens die beide Kronen met rykelyke Ver- geldingen en Dienften zoude betonen : als aan Spanjen 't Koning- ryk Ierland , en 't Franfche Hof tot het Conqucft der Oo/lenrykfcbs Nederlanden i &c. behulpzaam zyn.
Aangaande de gemelde ongelukkige Expeditie van *t Esquader te Breji , ftrekt de volgende gantfch geloofwaardige Miflive van een Franfch daar by gewezen Officier ; luidende ;
ÏK heb de Miflive van U , myn waar'de Vriend , van dato den 7. Felruary , niet
eerder ontfangen aU voorleden Maandag, ten 5 uuren 's avonJs, wanneer ik
'van de Kruistocht in 'tCniaal te rugquam. Van alle de Campagnes, die ik in myn
kvcA heb bygcwooi^ü j geheugd het my Qiet 9 ooit Z9 harde en ngeielyliie als
' d€2C
Digitized by
Of EUROPISCHE ME R C U R I U S. izi.
dese gedaan te hebbeiv. Dezelve is wel kort ,..inaar «eer be^oinmerlyk ge weeft , I744r niet alleen ter oorzake van de 'fxrhrikkelyke Onweders , die.wy uicgellaan heb'» ^prit. "ben , maar ook vermits d'engheit der Vaart , v^raar op men aiet dan een klein !t
Water heeft te doorkruiffen , daar de weerzydfche Oevers weinig tuflchenwy t-i te hebben, en alwaar, zo men een ongeluk aantrof, geen Haven tot een vei- lige fchuilplaats te vinden zoude zyn. 't Is echter op dien Tocht, dat wy om- trent 40 dagen hebben doorgebraght, vertonende ons byna dagelyks op d^Engel^ Jcbe Kuft tuflchen Kaap Lezard en Duins y alwaar d'Engelfcbg Floten ^ uit dCi ^beems komende, gewoon zyn te verzamelen. . ^ . ..
By 't uitlopen van Breji , had den Heer de Rocquefeuille onder zyn Comman- do 23 Schepen , daar onder 4 ligte Fregatten , welke niet onder die van Linie Seteld worden , en alleenlyk dienen, om 't een en ander te gaan onderfchcp-» pen. d'Inftruftie van gemelde Vloot- Voogd behelsde :. Dat hy inzonderbeit zorg moejl dragen , om te beletten , dat d'Engelfche Esquaders , die te Portsmouth en Chathara gearmeert wierden ^ zicb niet by malkanderen voegden y en daty als by by '$ Eiland Wight gekomen zoude zyn , by trachten moejl t'ontdekken 't getal van d'Oor-j locbfcbepeny die op de Rbede van St. Helena mochten leggen ^ als ook, dat y zo zicb de gelegenbeit opdeed y om dezelve met voordeel aan te tafien^ by die niet moejl laten voarby gaan, zonder echter iets te wagen , zo by zicb niet van een goede uitjlag ver^
zekerd bieldt. . , ^
De Heer de Rocquefeuille ftelde al wat hem belaft was , zorgvuldig ter uitvoer. Hy aond een Fregat na 't Eiland fVigbt , 't welk hem rapport braght , dat men aldaar gene Oorloch- Schepen ontdekt had ; waar uit onze Generaal opmaak- te , dat d* Admiraal Norris kondfchap hebbende, dat wy in 't Canaal kruiften, »yn Esquader niet had willen wagen op een open leggende Rhede , alwaar 't ^elve aangetaft konde worden, en dat hy zich derhalven in de Haven vanPortj- moutb geretireert had. Wy vernamen echter daar na , dat d*Engelfcbe Admiraal , die wy dachten buiten ftaat te zyn van het te konnen houden, vernomen heb- bende , dat wy in 'f Canaal gekomen waren , zo veel fpoed had gemaakt, dat hy zich in ftaat geftcld had om t'zeil te gaan 's daags voor dat onze Fregat de Rhede van St. Helena ging vifiteren ; en alzo hy vooruit was , ftevende hy na Duins y om. met het Esquader te conjungeren, dat te Cbatbam uitgeruft,en den- delven dag ildaar aangekomen was. De Heer de Rocquefeuille liet den Heer de Barailf die de Schepen de Royal Dauphin y Marsy Conflant en Argonautey com- mandeerde , na Duinkerken vertrekken , tot het uitvoeren van een byzonderc ^ Expeditie, waar toe het Hof dezelve gedeftineert had; en zedert dien dag, dat die Schepen van ons fcheidden , hebben wy van dezelve niets vernomen.
Wy bleven noch 2^3 dagen voor 't Eiland AFï^i? , alwaar fchrikkelyke Stor- men moeften uitfta^n, tot dat eindelyk de Heer de Rocquefeuille h^mexlLthébhcn" de, dat zyn grote Maft begon te buigen, en vrezende , dat die geheel mochte breken , een Nood -Sein deed; en de Wind goed zynde, om 'de Mouille aan de punt van Perres te bereiken, die maar 4 Mylen van Duins afgelegen is, en ü* virsAX d*Engelfcben een Vuur- baak hebben, zeilde onze Generaal voor Wind derwaarts, en quam ten 5 uuren 's avonds aldaar met zyn geheel Esquader ten Aaker. Wy bleven' op die plaats 2 dagen 'ftil leggen ,. teiwyl de Heer de Roe-
Dd 3 f^ie^
Digitized by
22» NËDËRLANPSCH GEDENKBOEK
1^44- queftuHU , met belnilp v«& alk oase TimAierliédeii , die liy ontbood , de (fote
Jprü. Maft deed herftellen.
Z Vrydag 's morgehs , synde den xo. deter ( Moêrt } , wilde de Generaal , die den
vorige dag den Heer d'Acber na Co/aix gezonden had , om van daar verfclieide Loot* een, aan welke de Fiaamfcbe Banken wel bekend warenden te gelyk Ververfingeli voor ons af te halen » een twede Fregat deucheren , ten einde Ce gaan recognof- ceren en ontdékkeA» of d'Engelfeben geen Esquader zonden afzenden, om ont . èen Vlfite te geven; maar dit twede Vaartuig was naulyks een lialf uur onder zeil geweeft , of gaf een teken , dat liet zelve een Vloot vernam , welke uit t>Uins fciieen te komen en zeer tairyk was , latende daar op wel 40 malen de ^ Vlag itryken en weder opzetten » 't welk ons zeer oplettende deed zyn. N« verloop van éen halfuur wierden wy gewaar» dat de gemelde Vaartuigen, die Wy voor Koopvaarders hadden aangezien , zo vele Oorloch - fchepen waren» welke laveerden, en by ons zochten te komen , waar toe hen 'de Vloed zeer begunftlgde , maar vervolgens het Ty ophoudende , en 't Water beginnende t'éb*' ben, wendden zy, alzo zy te rug dreven, eii wierpen omtrent 2Mylen van on* *t Anker. Indien d^Engelfcben \ voor Wind en Stroom hadden gehouden , wat het buiten allen twyfei , of 't zoude niet ons zeer flecht gefield geweeft zyn» Want behalven dat zy tweemaal zo veel Schepen als wy hadden, waren ook hunne Schepen veel zwaarder als d'onze. Ten anderen hielden zy ons in een in- ham geblocqueert, waar van zy alle de toegangen bezetteden.
Wy waar in deze gefteldheit , wanneer de Heer de Rücquefeuille alle dé Ca« ptteins deed aan boord komen > om een Krygsraad te houden. In dezelve ver-^ zocht hy ons advys ove^ de tegenwoordige omftandigheit , na die gene onder* vraagt te hebben , welke hy ter ontdekking had uitgezonden , en welke allé eenparig rapporteerden , dat zy gezien en geteld hadden meer als 30 Oorloch- fchepen, waar van de minfte voerden 50 Stukken Canon, en daar by onder an« deren noch 4 Driedeks- fchepen van den eerfte rang , zonder daar by te reke- nen de ligte Fregatten en Branders. In een zo netelyke ^aak els deze , zeide de Heer de Rocquereüille , beh ik gaarne ulieder gevoelens willen boren, 't Scbynt my rof , dat bet beft zal zyn, zo dra de Zon onder gegaan is , 't Anker aan te balen 9 en daar op te blyven dryven ^ tot dat bet IVater begind te vloeijen , 't welk zyn zai omtrent ten 7 uuren i als wanneer by de gewoonlyke Vuur 'tekens zoude geven ^dat dep Signaal zoude wezen ^ om onder zeil te gaan , dat by geen Canon-fcboten zoude laten doen^ maar dat ieder Scbip alle zyne Puren zoude aanfieken^als 2 acbter beven de Spiegel , en een boven aan de Boeg-fpriet} dat de gereedfte 't eerfi zeil zouden 'maken , en zo vul mogelyk malkander en myden j dat men de IVeftelyke Punt van den Inbam moefl emieilenf en veerts alles byzetten^ om uit bet Canaal te geraken y en de Haven van Breft te bereiken^ zonder een Slag' Ordening in acbt te nemen y alzo dat onzen Cours te veel zoude vertragen en tyd doen verliezen. Dit was het Refultaac van dien Krygsraad , dat wy ondertekenden j vervolgens keerde ieder na zyn boord , om *t gerefolveerde ter uitvoer te ftellen. Wy hielden 't dryvende op d' Ankers, alzo 't zo ftil wierd , dat het onmogelyk was te raden , waar van daan de Wind zoude komen. Wanneer onze Ankers los raakten , ontftond een koel* te uit bet Ooft- Noord • Doften , welke aUeogskcns opwakkerende , in Storm • vla*
gen
Digitized by
o? EUROPISCHE MERCURIUS. 223
^Q veranderde, die ons, met het Fok-ieil alleen, 4 Mylen in een uur deden 1744! aüeggen, zo dat wy ons 's anderendaags - morgens , wanneer den dag aanquam, jipriL bevonden Noord- en Zaid van Fortsmoutb en de Kaap van Bêrfleur, .
Wy hielden den Heer de Rocquefeuille by ons tot een uur na de middernacht, waar na zo zware Nevels en Dwarl- Winden ontftonden , dat wy van malkan- 4eren geraakten. Mee het iLrieken van den dag telde ik 7 van onze Schepen , die my tot Breft gevolgt zyn, namentlyk, Ie Fleuroriy Ie Lisj la Parfaite^ l*E^ clatanZf VApollon^ Ie Mercure , ie Dryade en Ie Neptune, Gifteren avond is.de St. Louis by ons gekomen , en wy verwachten alle momenten den Heer de Roe» mefeuüU^ die zich aan boord van de 'Superbe bevind, met het overige van zyn Èsquader , dat niet verre af kan zyn. De gemelde Admiraal heeft by zich de Schepen , l'Elizabetb , Ie Jufte , la Gloire , h Subiile , Ie St. Micbel , Ie Trüon^ en la Medée 1 doeh deze 2 laatftgenoemde waren niet by hem , wanneer wy van de punt van Ferres vertrokken , zynde door nood van ons afgeraakt, dus wy niet weten , hoe 't met hen afgelopen is.
Gefcbreven aan boord van 't Scbip Ie Neptune, inde Haven van Breft, den 13. Maan 1744.
Den 20. dezer ontfing dat Hof tyding van den Prins ie Qmti^ met een Verhaal van het veroveren van verfcheide voordelige Poften by Filla -franca en Mont - Alban van den 8. tot den 1 3. dezer , wanneer die Prins alle difpofitien gemaakt had ^ om de Sardini- icbe Retrenchementen op 7 verfcheide Plaatzen den 14. 's mor- gens te beftormen ; maar dat op 't moment van d*uitvoering zulk een fcbrikkelyk Onweer onpftaan was en den gehele dag met Donder^ Slikfem en zware Regen geduurt had , dat de gehele Armee in ge-* vaar was geyyeeft» door de van de Bergen afromende Wateren te vergaan 9 en dat door de Blikfem 20 Soldaten en verfcheide Offi- cieren van de Spaanfche en ook van de Franfche Troupen ge» dood 9 en anderen gequetft waren , en dat men niet te min gere- Iblveerc bleef dezelve eerftdaags aan te taften.
- 't PARLEMENT continuerende in den iever en getrouheit Groot- aan zyne Majefteit, zo heeft het Huis der Gemeentens op den i. Brit- dezes over de Subjidien belloten dat aan • den Koning toegeftaan tan- zullen worden 274830. P. Sterlings , 17 Schell. gj Pens voor de *^"*^* Troupen en Guarnizoenen te Mimrca en Gibraltar j als mede toe Provifien voor Anapohs^ Canfo^ Placéntia, Providence^ Gibraltar^ Ceorgia en Ratan YOOT 't Jaar 17443 66109 P. Sterlings i3,Sch.
ld Pens
Digitized by
224 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. 10 Pens troor buitengewone koften zedert den 22. September 1738* jipfii. tot den 29. September 1743 in Georgien gedaan en by 't Parlement " niet voorzien; 19168 P. Sterlings 18 Schell. 4 Pens voor twee
Compagnien Jagers, een Compagnie Hooglanders &c., om de- zelve gedurende dit Jaar in Georgien te gebruiken ,• 37703 P. Ster* llings 17 Schell. jl Pens voor de Soldy en Vouragie van de Ge- neraals , Staf- en Hospitaal-Officieren gedurende dit Jaar in yiaan^, deren i 5460 P. Sterlings, om 331 Paarden te bezorgen, die ia den Slag van Dettingen verloren zyn ; 20959 P. Sterlings 4 Schell. 5f Pens tot de buitegewone koften van de Landmacht in Grooi' Brittannien f Minorca , Gibraltar en de Volkplantingen, in 't Jaar 1743 gedaan, enby 't Parlement niet voorzien, en 12102 P. Ster-. lings en 2 Pens voor het Volk en de Behoeftens van d'Artillery, en om een fterkte aariteleggen , om Ratan in dit Jaar te beveili- gen. Den 2. hebben de Gemeen tens deze Refolntien goedgekeurd; Kort daar na heeft de Koning in 't Huis der Lords de Lotery- , Recrut- en Muitery-Bills , als mede die rakende de fterke Dranken en noch zeven andere public^oe en 10 particuliere Bills bekragtigd^ waar na 't Huis zich geadjourneert heeft.
Het was den 4. dezer wanneer dat Hof met een Expreflen de tyding bequam, van den Heer Thompbfont Minifter aan 't Franfcbe- Jlof, dat den Koning van Vrankryk , den Oorloch tegens dat Ko- ningryk verklaart hadde, waar op den 11. dezer zyne Majefteit een tegen DECLARATIE VAN OORLOCH aan dat Hof, op de volgende wyze heeft gedaan.
•pxE Troubelen , dewelke in Duitfcbland tiitgeborften zyn over de Succeflie *-^ van wylen den Keizer Karel Vl. , door d' Aanporring , Byfland en Onder- fteuning van den Franfcben Koning begonnen en voortgezet zynde, met het in- zicht, het Evenwicht van Macht in Europa omverre te werpen, en de fchade- lyke Invloed van die Kfoon meerder uit te bröiden, met recbtflreekfcbe Scèen" ding vdin^de plechtige Guarantie dei Pragmatique SanSie y, doov hem in 't Jaar Ï738 gegeven, uit confideratie des afflands vzn Lottharingen : En Wy van onze kant hebbende voldaan aan onze Verplichtingen van die Pragmatique SanSlie te handhaven , met die goede Trbu , dewelke onfcheidbaar van Ons is j en heb* bende ons aangekant tegens d'ondernemingen , die men op de Staten van de Koninginne van Hcngaryen deed.: Zo zyn Wy niet veiWoi\dert, dat ons gedrag ^n dit ftuk de Wraakzucht vaneden Fianjcben Koning Ons op een l\als gehaald •heeft, dié zyne ^tacazUdtJge Orgmcrktn \ooi een groot gedeelte ter leur ge-
ftcld
Digitized by
OP EUROPISCHE MERCURIUS. 125
fteld vond door de Byftand, die Wy san Onze door hem oorechtvaardlg aan- 1744^ l^cvaUe Geallieerde hebben gegeven: Of dac hy die als de vooinaamlle Reden /fprU. sottdt aanhalen , om den Oorlpch tegens Ons ce verklaren. ■ ..w... .■■
Van dien cyd af, daar Wy ons zelfs verplicht vodden , ter handhaving van de rechtvaardige Rechten van onze Onderdanen 9 ons in een Oorloch roet Spanjen in te laten; heeft de Franfcbs Koning^ in plaats van eene naukeurige Neutrali- teit t'obferveren , die Wy ons van zyn kant hadden konnen beloven > alzo wy selfs uit kragte der Traftaten zyne aiÜ/lentle van hem konden eifchen, aaamoe^y diging en onderfleunlng aan onze Vyanden gegeven, door oogluiking, dac zyne Onderdanen als Kapers onder Spaanfcbe Commiifien zo wei in Eurepa als Ame^ rica ageerden, en door d'afzending van een ileik £squader in 't Jaar 1740 na de Americaanfche Zeen , om ons af te houden van 't vervolgen van den rechtvaar- dige Oorloch, die Wy in die Geweften tegens Spanjen wilden voortzetten: Ën wy hebben 't aller overtuigendlle bewys , „ dac'er Ordrc aan den Commandant jf van 't Franfche Esquader gegeven viras, niet alleen Vyandlyk tegens onze M Schepen te handfilen,/t zy in gemeenfchap met de Spanjaarden ^ of byzon-- ^ deri maar zelfs Maatregelfn met onze Vyanden te beramen , om een van on- M xe vooraaamfte Bezittingen in America aan te taflen ; zynde een Duplicaat ,>j van die Ordre, gedateert den 7. OQober 1740 , in handen van onzen Comman- M dant en Chef over ons £squader in de Wifi-Indiin gevallen. "
D^zt onrechtvaardige en zeer beledigende Handelwys wierd grotelyks ver^ «waard door den Franfcbe Minlfter aan ops Hof, die verklaart had» ter occa- •iie van d'afzending van 't gemelde Efquader , >> dat de Franfcbe Koning verre af '» was van eenig voornemen of intentie met Ons te breeken. "
Dit beledigend gedrag wierd van.de kant van den Fraii/V/^n ÜLontTi^. tegens on^ •voortgezet door 'zyn Esquader inde Middelandjcbe Zee in 't Jaar 1741 , zich vóe-» •gende by de Schepen van onze Vyanden en dezelve befchermende , in 't gezicht van onze Vloot, die toeitel maakte, om dezelve aan te taflen.
Deze onverantwoordelyke Proceduren: De notoire Verbreking der Traöaten door herftelling der Fortificatien en oprechting van nieuwe Werken te DiUn'* perken: d'Openbare vyandelykheden , laatft tegen onze Vloot ifi de. Middeiand^ fcbi Zee bedreven : 't Affront en de fmaad ons aangedaan, door d'opnemmg van den Zoim van den Pretendent van onze Kroon in de FVanfcbe Siatên : De dadc* -lyke infcheping van een aanzienlyk Corps Troupen te Duinkerken , openbaar- 4yk gedeftineert , om een Inval in dit Koningryk te doen ten faveur van den 'J^retendent van onze Kroon : £n de zending van een Efquader van Franfcbe Ojr* Mch Schepen in 't Canaal , om de gemelde Infcheping en Inval t'onderHeunen , «suilen . duurzame Gedenktekenen zyn van de geringe achting , die 't F^ranfcba ,Hof voor d'allerplecbtigfte Verbinteniflen heeft , wanneer dctzelver Obfervcring -«nbeftaanbaar is met het Belang , Staatzucht of Wraak. ,
. Wy konnen niet met ftilzvvygen voorbygaan d'onrechtvaardige Infinuatien , •vervat in 's Btanjche Konings Óorlochs- Verklaring tegens Ons, ten aanzien van de Conventie gemaakt te Hanover in OSober 174 1. Die Conventie enkel opzicht , hebbende op ons •Kearvorftendom , had, geen betfekking tot ons gedrag als Ko» ' sing van Oroot-Brittannien : d' Aanhalingen daar' ooitrent zyn ongegrond en inju- tieitf : Oaze H^deUngeft (en ^iej» opzicht zyn volkomen beftaanbaK geweeib
Se mee
Digitized by
i&6 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
1^44* met dé^oèdie Troa, die Wy oleoot tac een Regd Via onte Hi&dellngn ge»'
jlprili ittaftkt hebbeo.
'c Is onnodig 9 gewflg Ce nuken yin dt gemaakte Tegenwerplngeii tegcm 'cge*. dfag van diifte Mitiiftors aan vreemde Hoven i verm&ta het kundbaar is » dat de prlncipaalfte Oogmerk en Voorwerp der Negociatlen van de Dranjche Minllkert- aan de verfcheide Hoven vAn Europa geweeft ftyn, of ora infurl'^ke Btrêerten. tb verwekken in de Landen > alwaar et refideren, of f^irftbUlen en misverjland'. mfTehen ben en derzelver refpedive Geallieerden u doen opkomen* ' Dé Befcktildiging van ZnR9r)ery » ïVfê€iibt%t en Bêrbuarbett onzci Oorlocha*. Schepen i^ 00 onrechtVèardig aU onbetaAelyk : £n Wy hebben van alle dier<^ gelyken ProéedUren zulk een groote afïchuw « dat als men Ons eenigt Praöycg van die natuur had doen blyken, Wy roet Effeft »org soude gedragCA hebboi p die te ftuiten en den Belediger op de ftnengfte wys gedraft»
Wy derhalven onvetmydelyk genoodtaakc zynde de Wapenen op te vatteo^ én gintfcheiyk (leunende ep de Bjftiind^xM Gédt Atmêchtig\ die d^oprechtheic van onze Intentfe kend, hebben nodig geoordeelt den Oorloch tegens deA Frmfchi JTont^ te verklaren , gelyk Wy dien mits de»e verklaren s £n Wy zuilen , ingevolge vah dei^ Verklaring » dien Oorloch ter Zee en te Land mee aile kracht vervolgen , houdende ons vereeketd van de vaardige Medthuip ea Byitand van alle onee bemiiide Onderdanen in ^Ik eene rechtvaardige &ak: Ea Wy willen mits deten en begeren , dat onse Generaals en Commandanteii van OhTO Krygs^Machty onse Gecommitteerden » om 't TVmpt van Groot* Adminud van GHot*BHi^fm%ên waar te nemen , onse Stedehouders yan onxe vesfchel- de Graaffchappen , Gouverneurs Van Forten en GuarnlBoenen en alle dereot- ver Subalternén tei: Zee en te Land / doen en in 't werk fteilen alle idaden ^an Vyandlykbeit In 't vervolgen van dien Oorloch tegens d'en gemdde Amt* fcbfn Koning^ »ytte Vafallen en Onderdanen > en 2ich tegens derselver Onderne- mingen aankanten : Willende en begerende van alle on^ Onderdanen , om acht éaar op te geven, verbiedende voorts aan de«elve voor het toelomeóde eenige Correfpontfentle of Communicatie inet d'Onderdanen van d» FVim^fen Ktning te houden : En Wy bev^n hier mede aan onse eige Onderdanen , en waaf- fchoBwen alle andere Perfonen « van wat Natie die zyn mogen , om niet na \t Gebied , \Landen , Plantagien or Gewe(b^ v^m den ^emelte Dttmfibm Koning ti franfporteren of in te nemen eenige Soldaten, Wapenen, Buskruit, Aaimmi* tie» of andere Contrebande- Goederen: Verklarende, dat welk Sch^ en Vnat- tuig immer ergens Kal bevonden worden tranfporterende of ophebbende eeofge Soldaten, Wapenen, Bflskruit, Ammnokie of ander Contrabande » Goederen üa èenig Gebied , Land , Plantagie of GeWeft van ^a gemelte J^anfcben Kvamg.^ '< arelve genomen «ynde tot efcn goede en wettige Prys zal verklaard worden. En vermits in onze Konlngrvken Vèrfchelde van 's Frimjcben JürOngs Ondcrdi- nlen te rug blyven > zo veïklaren Wy hier mede, dat onze KonAiglyke Me- iiiog is , dat alle Pranfche Onderdanen , die zich na Plicht jegens Ons zullen gc« tiragen, voor hunne Perfonen en Goederen veilig zyn zullen.
G^tom aan ons Hof te St. James dtn fip. Maart (^. April) 1744, in 't zmntMide Jmr van snze Regering.
^' *G0P BSWAMVVtf SO'KING'I ^
De
Digitized by
OF EUROPISCHE M'ERCURIUS. iaj
De manier van de Publicatie dier (krloebs • Deelattatie ^sa dus: 1744;
*s Voormiddags ten lo nuren kiommen d'Officieren der Wipenen net deil -^jp*^» Wapen -Sergeant en Trompetters te Paard in de Stal- Hof v^n St. James ^ ea -
van daar na de Poort van 't Paleis in ordre gemarciieert zynde , las d'Opperfte Wapen Konidog GaHer d'Oi»rkK:ks- Declaratie van zyne Majeiteit af» en de Wap pen • KoBiag Norrpy proclameerde dezelve met luider Stem : Dit gedaan zynde « giag de marfch in de volgende ordre nj^^Cbaring'Crofr, I. Gaardes , om open weg te maken.
II. De Conilapels en Gerechts> Dienaars van JiT^^mii/^ir twee oao twee 9 bloots-hoofds met hunne Staven.
III. d'Opper-Conftapel van fVefimunfter met zyn Skaf.
IV. d'Officieren van den Opper -fiaiUiu van Wefinmnfier te Paard met wic«
te Roeden. V. De Klerk van dien Opper - BailHu.
YL De gemelde Opper -fiailliu, hebbende aas zyn recbtex - haad denGe- ^^ deputeerde Hofmeefter.
Vn. d'Eerfte Troup van de Granadiers te Paard. VIII. De Bedienden van den Maribhalk » twee aan twee. IX. 's Konings Trompetters. X. De Sergeant -Trompetter 9 dragende zyn Golde Sttf» XI. *s Konings - Boden en Heranten, twee aan twee. XII. Norr^y^ Wapen «Koning » hebbeade op ieder zfde efa Wapeft«Sef> geant met de Staven.
XIII. Gaterf opperlle Wapen -Koning, tniTchen 2 Wapen- Sergeanten.
XIV. d*Eerite Troup van de Guardes te Paard » gecommandeert door Lord
DeUwar,
De twede Publicatie op Cbaring-Crofs gedaan zynde , gfng de marfch in die zelve ordre voort tot Tempte - Bar , alwaar d'Officieren van de Stad^ Wefimur^Ur tetireerden, en in de Poort wachtede de Lord -Major » Aldennan« ea Sliffifs in Fluwele- Klederen > en een Konings Bode met de Blauwe Mantel prefentecr- de aan zyn Lordfchap de Volmac'ht van den Graaf Marfcbalk : Waar na de ProceiBe van de Stadt Ludtn de bovengemelde Gardes volgde» en de derd^ Proclamatie gefohiedde op Cbancery ' Lane • End } De vierde op Cbeaffide^ en de vyAie en iaasfte by de Kmingl'^e Beurs.
De Koning en Koninglyke PrinfefSsn hebben die plechtige Af- kondiging dier Declaratie voor 't Palcis van St. Jams vix, het Vér* trek van den Hertoch van Cumberland aanfchoowd 3 en men merkt aan 9 dat daags daar aan ^ namenclyk 'Zondag den 11. Jpril\ eca grote Zon- Eclips geweefl is. Dien dag wierd de Graaf van Slarry^ viore onder Borgtocht van vier adiuienlyke.Perfonen uit zyn Huis* arrelt wederom ontflagen,
£ e 2 Dek
Digitized by
«8 NEDERLANJDSCH GEDENKBOEK
ï74f' Den 14. *s namiddags verfcheen zyne Majefteit in *t Parlement April, gQ, jgj^ jijjj ij^idg jg Huizen de volgende Aanfpraken :
Mylords en Edellieden f
T\E toebereidzclen , die zo lang in Franhryk zyn voortgezet, om dit Konifig* *^^ ryk ter ganlle van een Roomfchen Pretendent t'overvallen , zyn eindelyk door een VerUlaring van Oorloch door4ie Kroon tegens My gevoigt. DeOienft- willigheit , üenegenheit en lever voorMy-en Mync Familie, dewelke in d'een- parige Béfluiten der beide Huizen van 't Parlement en in de getrouwe en tydig gegeve Addrefli^ van alle Myne goede Onderdanen zo volkomen en openhartig uitgedrukt zyn , moeten onze Vyanden overtuigt hebben hoe flecht gegrond al- le hope van uitüag was , met dewelke zy zich zelfs in een zodanigen Aanflag ydelyk gevleid hebben, 't Is voor My de waarachtigfté Voldoening , en moec de grootfte Veiligheit voor Myne Regering wezen , dat juiH op den tyd, dat in "dezen Oorloch getreden word , Ik zulke plechtige Verzekeringen en Panden van de getrouwheit en goede gemoedsneigingen van Myn Volk gehad heb.
Wat fchoonfchynende Verwen men ook mag pogen aan deze onrechtmatige^ Handelingen van 't Hof van ^rankryk te gegeven , kan Ik My by de gehele Wc- relt beroepen op de Rechtheit en lUllykheit van Myn Gedrag , 't geen altoos beflendiglyk gericht is tot de verdediging van d'oude Bondgenoten Myner Kro- ne , over een komftig met de Traftaten tot behoudenis van 't Evenwicht en de Vryheden van Europn , en tot de handhaving van den Koophandel en de wezent- lyke belangen Myner Koningryken in gevolge den Raad van Myn Parlement , zonder de Rechten van eenige andere Mogendheit te krenken.
By deze omftandighcden heb Ik aan Myne zyde den Oorloch tegen dtn Fran* Jcben Koning verklaard , en heb de gevoeglyke Eiflchen aan Myne Bondgeno- ten .gedaan , byzonderlyk aan de Staten Generaal der Vereenigde Previntien ( wel- ker fUndvafke Vriendlchap Ik dus onlangs ondervonden heb ) om zich met My ce vereenigen , en hunne VerbintenilTen by dit gewichtig Voorval te volbrengen,
Edellieden van 't Huis der Gemeenten: ,
tK neem deze gelegenhei t, om ü te danken voor de gereedheit en fpoed, waat mede GYL. reets zo grote Onderftanden aan My hebt ingewilligt, en zulks wel op een voet , zo voordelig voor *t Gemeen , alfchoon Wy toen werkelyk IHet een aanval gedreigt wierden, 't Zou My de grootfte bekommering geven onze koften by dit nieuwe Voorval aangegroeid te zien , maar als GYL. eeni- ge Zaak verder • noodzaaklyk zult oordelen , tot onderiteuning van d'Eer van My- se Kroon en UVt^L. eigen Veiligheit in dit tegenwoordig tydgewrigt> betrouw Ik pp UWL. gewonen lever om daar voor zorg te dragen.
' Mylords en Edellieden ,
TN eeji zo rechtmatige Zaak verlaat Ik My op deGodlyke Befcherming , en op .' liV^L. kloekmoedigen en kr»€htigefi Onderftand en Hulp : Laat de Vyanden
vaa
Digitized by
OF EUROPISCHE MBRCURIÜS 22^
rxn onzen Vrede, dewelke laogcn tyd na d'algemene Mmarcbie van Europa /»#- 1744. baak; en de Vryheit en den bloejend\;n Staat van Myne Koningrykeu in 't by- j^jriL «onder benyd hebben , »ien , dat Groot - Brittannien in Vereeniging met Zyne ■
Geallieerden bequaam is , om derzelver verderflyke Ontwerpen te keer :e gaan en te verdelgen. Ik zal Myn Plicht doen. Ik heb geen ander Intrell ter harte als dat van Ulieden, en in dat gemeen belang laat Ons alle vereenigt wezen.
Des anderendaags hebben de Lords hunne Dank-Addres , op die genadige Aanfpraak , aan zyne Majefteic doen prefenteren i inhoudende :
jinergenadigjle Souverein l
WY uwc Majefteits plichtfchuldigftc en zeer getrouwe Onderdanen , de Gee- ftelyke en Wereltlyke Lords in 't Parlement vergadert, danken uwe Ma- jeileit ootmoedige voor deszelfs zeer genadige Aanfpraik van den Throon.
Gelyk de toebereidzelen , onlangs by 't Hof van f^rankryk gemaakt, ora dit Koningryk ter gunUe van een Paapfcbe afgezvforcn Pretendent t'overrompelen , in ons d'allergrootfte verbitterdheit en afichrik verwekt > alzo worden onze harten met de waarachtigfte Vreugde en Vergenoeging opgevuld door de te leur- ftelling, dewelke dat verderflyk voornemen door éc goede Foorzienigbeit van Godt en door de V/aakzaamheit van uwe Majefteit ontmoed heeft.
Een gedrag zo baarblykelyk ftrydig met de Trou van verfcheide Traftaten , konde door niets , als door d'Oorlochs - Verklaring , welke de Franfcbe Koning tegen uwe Majefteit heeft gepubliccert , verergerd geworden zyn : Eene Verkla- ring , die Inboezemingen in zich bevat , welke uwe Majefteits Koninglyke Waar- dighcit, en d'Eer van de Brittifche Naam en Natie zodanig beledigen, dat de Verontwaardiging, die Wy in ons £elfs gevoelen , ons geenzints doet twyfe* len , of zulks zal dezelfde rechtmatige uitwerking op de Gemoederen van alle uwe getrouwe Onderdanen hebben.
Onze iever voor uwe Majefteit, uwe Koninglyke Familie en Regering, on- se zucht voor den dienft en d'onderfteuning van uwe Majefteit en ons Land , op koften van ons Bloed en Goed , konde door gene omftandigheit groter ge- worden zyn, als door de Maatregelen, die op dezen tyd genomen éoór f^rankryk , 't welk door niets anders is uitgetergt , als door uwe JWajefteits pogingen , om d'oude en natuurlyke Geallieerden van uwè Kroon te verdedigen , om de Vry- heden van Europa te behouden, en om den Koophandel en de wezendlyke Be- langen uwer Koningryken te handhaven.
Indien Groot - Brittannien in een zo rechtmatige Zaak omtrent uwe Majefteit konde in gebreke blyven , dan moeft het zelve zulks omtrent zich zelfs doen. Derhalven mocht Gy ftandvaftiglyk betrouwen op d'alleruiterfte Pogingen van uw Volk, om die plegtige Verzekeringen geftand te doen, welke zy zo fchuld- pligtig en met zo veel toegenegenheit aan U gegeven hebben , en om uwe Ma- jefteit by te ftaan en behulpzaam te wezen , ten einde den Oorloch tegens yrauk* ryk met de gro*otfte nadruk voort te zenen.
Wy erkennen uwc Majefteits goedheit door Ons te verwittigen , dat Gy in
£e 3 aan«
Digitized by
430 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
1741. aanmerking ^an dit Voorhal de behootlyke Elfchen aan uwe Bondgenoten ge- J^^l daan hebt, byzonderlyk aan de Staten Generaal van de Vereenigde PfQVintitn^ ^ tüflchen welke en deze Natie d'allerniufte Verblnteniflen gelukkiglyk beftaan :
Wy fmeken uwe Majefteit ootmoedig deze Aanzoekingen op de krachtigfte wyze voort te zetten , niet twyfelende , of dezelve Vriendfchap , dewelke die gT9H Proteftantjcbe Repuhlicq zo onlangs voor dit Koningryk getoond beeft, en hair rechtmatig Gevoelen van ons gemeen Belang en gemeen Gevaar , zullen dezelve aanmoedigen , om zich met uwe Majefteit te vereenigen , en om hunne Veibin- tenlffen by de tegenwoordige geicgenhelt te vervullen.
(Jwe Majefteits genadige en Vaderlyke Verklaring, dat U geen ander Belang als dat van uwe Koningrvken ter harte gaat, moet noodzakelyk in alle uwe On- ' derdanen de vuurigfte Dankbaarheit verwekken, en dat Vertrouwen tufTchen Koning en Volk, 't welk in dit tyd gewricht zo noodwendig is, in cement leg- gen. Laat ons toe van onze zyde, uwe Majefteit uit grond van onze harten te verzekeren , dat wy de Verdediging en Onderftcuning van uwe Majefteit en van de Proteftantfche Succeffie in uw Doorluchtig Huis , naaft Godt , aanmer- ken als d'eenigfte veiügheit van onze Religie , Wetten en Vryheden , en dat in deze Nationale en roemrugtige zaak alle oprechte Britten en Proteftanten ieverig en onwrikbaar sullen vereenigd zyn.
Zyne Majefteit geliefde daar op in dezervoegeo^ t'antwoorden:
M T L o X D 8y
TK doe Ulieden myne bartelykfle Dankzeggingen voor dit j4ddrajj zo vol van die Plicht en lever ^ dewelke Ik altoos van Ulieden ondervonden bib: d'Eenporigbeit^ waar mede 't zelve doorgegaan is , vermeerdert grotelyks *t genoegen , 't welk Ik daar van ontfang. Ik betrouw op Ulieden in 't gefiand doen van uwe Ferzekeringen^ en Cy lieden kond U verlaten op myne Pogingen ^ om deze Oorlocb te voeren op een zo* danige wyze , als 't allermeeji tot voordeel van myne Koningryken wezen zlu»
Den 17. hebben de Gemeentens \ volgende Dank-Addres me- de aan zyne Majefteit geprefenceert ; behelzende :
Genadigfte Souverain !
Vir^Y Uwe Majefteits fchuldpligtigfte en getrouwe Onderdanen, de Gemeentens W y^Q Qroot'Brittannien , in 't Parlement vergaderd , fmeken verlof om Uwe Majefteit op 't hartelykfte te danken voor Uwe Majefteits genadige Aanfpsaak van denThroon , en om onze grootfte verontwaardiging en misnoegen uittedruk- ken, dat de Franfcbe Koning na een Aanflag, ten uiterften trouwloos^ om Uwe Majefteits Koningryken ter -gunfte van den Pretendent door een fcbielyken In- val t'overrompelen , een Oorlochs-Declaratie zoude publiceren , opgefteld in Be* woordingen, die d*£er en Waardigheit van Uwe Majefteits Kroon , Perfoon ea Regering beledigen, en opentlyk gegrond op Uwe Majefteits Onderfteuning , vol- gens UwtirVerbintefiüTen gegeven aan eene Geallieerde , die door den FranlJcben
Koning
Digitized by
ofEUROPISCHEMERCURIUS. 231
S$ning WM overvaUcB , ftrydi^ met «ync Tfou , die pkgUglyk te pand gefield 1744. &duur gekogt i«. ^priL
Wy wenfchen Uwe Majefteit geluk , met den gereden Byftand , welken Uwe —.— « Majefteic onlangs van de Staten Generaal ontfangen beeft.
Wy fmeken inagelyks verlof onzt ppregte Dankzeggingen aan Uwe Majefteit te doen voor de liandhaving der £ere van deze Natie , in 't verklaren van den Oorloch tegen den Franjfcben Koning j en dat het by ditgewJgtig voorval Uwe Majeftdt genadighyk behaagt beeft de behoorlyke Eiuchen te doen by Uwe Geal* lieerden en byzoniderlyk by de Staten Generaal , die in een gemeen en «nveran* derlyk Belang met deze Natie vereenigd eyn : Ën wy kunnen niet twyffelea , of zy zullen, door UwcMajeftelts beftendige voortzetting van de gemelde Aan- SoeJüngen uit kcagce van hunne bekende agting voorTraöaten, en van hun regc- . matig gevoelen van 't nakende Gevaar , met Uwe Majefteit medewerken in de kragtdadigfte en wezendlykfte Maatregelen , om de beerfcbzucbtige Oogmerken van Frankryk te beteugelen , en de Vryheden en 't Evenwicht van Europa te be- houden*
Uwe Getrouwe Gemeentens verzekeren Uwe Majefteit ootmoedlglyk, dat, wat Koften ook verder tot het vervolgen van dezen onvermydelyken Oorloch» ter onderfteunJnge van d'Eer van Uwe Majefteiu Kroon, en vaa de Veüighelt dezer Natie» zuUen nodig bevonden worden, Uwe Majefteit zich op hunnea fpoedigften en wezentlykften Byftand verlaten kanj pp dien voet, aU Zy aan een vry en dankbaar Volk oordelen te betamen, tot verdediging van deszelfj^ Vryheden tegen die Mogendheit, dtwelke Umgm tyd na d't^emene Mon^cbie van Europa gehaakt heeft, en wiens beerfcbzucbtige Oogmerken en verderJBiyke Ont- werpen tot nu toe door den Zegen van Godt over de Wapenen van Groot-Britr tanniiu en deszelfs Geallieerden verydeld zyn.
Den 21. deed de Spreker van 't Lagarbuis aan de Gemeentens rapport van 'c Antwoorc des Konings op dat Dank- Addres > zynde 't zelve in de volgende bewoordingen vervat:
Myn HbreK)
JR bedank Ulieden veer de berbaalde vertekeringen «on uwen iever en affeSie. Uwe - ''' eertsgetindbeü in deze tyds^gelegetAeit , sa/, gelyk ik niet twyffel^ een zeer goede ut^^fMferhingèehben^ ten epzicbte van myne Geallieerdens ^ en Gy-Ueden kunt flaat ma- ken 9 dat myne pogingen zuUenftrekken , em myn Folk dis koften van dezen Oorlocb zo min te kten gevoelen^ als eenigzints megelyk ^al zyn.
De Gemeentens hebben voorts bevolen 5 dat 'er een Bill inge* 1>raght zon worden, om een abuis te verhelpen 't welk by deze Zitting in d'ACle nopens het fpoediger recruteren van de Zee- en Xrand- Macht voor dit Jaar mgeflopen was, alzo in die A£le de Qaufttl was vergeten: dat een ieder ^ die vrymüig dienft neemd^ ^ier
Pond
Digitized by
/
232 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. Pond Sterlings Hanigtld zal hebben , en na verloop van drie Jaren me^ April, der onijlagen zal worden &c. : Dtz^ Bill is ten eerften driemaal ag- • ter malkanderen gelezen, gepafleert en aan de Lords gezonden ,
die dezelve mede driemaal gelezen en zonder eenige verandering
gfpaiTeert hebben.
VVyders, hebben de Gemeentens de Bitl rakende 't houden
van Correfpondenrie met de Zonen van den Pretendent als Hoog
Verraad voor de twcde maal gelezen en aan een Comitté geftelt.
Ter zelver tyd is de volgende Verklaring des Konings nopens 't aanmoedigen van zyne Majefteits Oorlochfchepen en Kaper* in 't licht gekomen.
George R.
A L20 Wy in eèn regtmatlgen en nöodaakelykeö Oorloch tegen yrankryk inge- ^^ wikkelt , en voornemens zyn om dezelve met d'uiterfte kragt voorttezetten , waar in Wy Ons, naaft de Zegen van den Almachtigen , op d'ondervonde Trou, lever en Kloekmoedigheit van onze Onderdanen veriaten , zyn Wy ook gene- gen , om aan onze getrouwe Onderdanen , die op onze Oorlochfchepen of Ka- pers dienen, alle aanmoediging te geven, die Wy op 't Advis van onzen ge- heimen Raad bequaam oordelen \ gelyk Wy dan by deze onze Koninglyke Dc- t:IaraUe toeftaan, dat de Vlag-Officieren , Cöftitnandeurs en Officieren j Matro^ aren , Bootsgezellen en Soldaten aan boord van de voornoemde Schepen en Ka- pers 't intrell en eigendom van en in alle Schepen , Vaartuigen , Goederen en Jïffeften zullen hebben, welke zy gedurende dezen Oorloch tegen Frankrik rullen wechnemen , na dat dezelve in een van onze Havens van d'AdmiraliteiC van Groot' Brittannien of Ierland j ofte wel in die van onze VolkpJan tingen in America of andere Heerfchappyen van Groot- Brittannien voor wettig verklaard «uilen wezen : Egter zullen van de Goederen deRegten moeten worden betaald die daar op geftelt zyn, als of zy waren ingebraght^ doch om een evenredig- heit in de verdeling te maken , zullen alle de Pryzen in agt gelyke delen verdeeld worden > dus zal d« Kapitein of Kapiteins van d'Oarlochfchepen , die de Prys neemt, drie agtfie Parten hebben, maar by aldien dezelve onder Commando vatt een Vlag-Officier, hem of hen onderfteunende , bemagtigt word, zal deze een van die drie agtjle Parten genieten. De Kapiteins van de Mariniers en Lacd- Tronpen, als mede de Lieutenants en de Schippers zullen onder hen een agtfie Part delen , gelyk ten opzigte van de Vendrigs , Bootsmannen , Konftapel , Sch/v ver, Timmerman, Stuurman, Chirurgyn en Kapellaan mede zal in acht geno- men worden: zullende d'Onder-Stuurman en overige Subalternen, als de Cor* bl^ri^inSl^^r'? *''• .T^^n''"' *^",^^ Trompetter, Bottelier, Kok, Bar- Stein if !.nif r ^.T '^^^i ^""'1" ^'^^^ °°^" ^<^^ ^"^^^^^ !« geval de Ka- lTr!J^ fj^ ^"^*^^^f^ ^*"e' by '« bemagtigen van <ie P/ys zich niet aas boord van zyn Schip bevind, z«llen hunne AaHdelen aan de laatilgemélde^
beurt
Digitized by
opEUROPISCHEMERCURIUS. ^33
.beoTt vallen. En vcrmica Wy de Lords Commiffari/Ten van d'Admiraliteit ge- 1744, nagtigt hebben , om Brieven van Reprefaille of Commiflien voor Kapers toete- jfprU, ftaan aan zulke Perfonen » die zy volgens de Tradaten cuiTchen Ons en onze » Gc'allieerden bequaam daar toe vinden , verklaren Wy verders tot a^nmoedi* ging van deze Kapers, dat alle Pryzen , genomen door èen Kaper e^'^in de Ha* ven gebraght » in gevolge onze Initradien , in eigendom zoUea blyVen van den Kaper, zullende hy alleenlyk d'Officieren van deii T^ol aan boord moeten laten komen , zo als op Koopvaardyfchepen gebroikelyk is | en aan hen de RegteA betalen &c« &c,
Den 22. zynde Vaft- en Biddag , om den Hemel te fmeken onu deszelfs Zegen over 's Konings Wapenen in den tegenwoordigeo^^ Oorloch met Vrankryk , Predikte de Lord Lijle , Biffchop van Sf. jtjdpb, in d'Abdy van fFeftmunfter te Londen voor 't Huis der Pairs » over Jes V. 4. fFat is' er meer te doen aan mynen wyngaartl 'I vnlk ik aan hem niet gedaan en bebbei waarom beb ik verwacbt dat by goede druiven voortbrengen zoude , ende by beeft ftinkende druiven voartge* bragbt ? Dien zelven dag Predikte de Heer Bearoroft in de St. Mar^ * geriets • kerk te fTeJimunfter voor 't Huis der Gemeentens over T i t. III. I. Vermaant baar dat zy den Overbeden en de Macbten onderdanig Siyn , dat ze baar gehoorzaam zyn , dat ze tot alle goed werk bereid zyn. Ook Predikte de Heer Cobden dien dag in de Catbedrale-kerk van St. Paul voor den Lord -Major, Aidermans en verdere Leden van de Magiflraat over 2 Chron. VL 34. 25. fVanneer u volk in den kryg tegen zyne vyanden uittrekken zal door den weg^ dien gy ze benen zenden zult^ ende zullen tot u bidden na den weg dezer ftad, die gy ver^- koren bebt , ende na dit Huis^ ^t welk ik uwen Name gebouwi bebbe^ Hoort dan uit den Hemel baar gebed ^ ende bare fmekinge , endevoeri baar recbt uit.
De Heer Pietro Andrea Capello , Ambafladeor van de Republic^ Tan yenetien j heeft aan den Hertoch vanNewcaftle 't volgende Ge- fchrift overhandigt nopens 't Verfchil ; 't geen onlangs te Romen tufTchen de Koetuers van den Venetiaanfchen AmbaflTadeur aldaar en den jongden Zoon van den Pretendent voorgevallen is « en tef- fens aan den voornoemde Hertoch kennis gegeven » dat de Vene« daanfche Ambafladeurs te fFenen^ Parys en Madrid bevel hadden, •m aan die Hoven dezelfde Verklaring cc doen.
Ff Cetie
Digitized by
2U NeDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744. Ofte vm 't Gejebrifft 't wtlk de HeerLezzt , Amhaffadeuf van ifi Repub^ Ve-» jfyrU* necien (e Romen , aan (hn Cardifuial Secretaris in gevolge de Rnjoiutie Viin deik
14. Hwt 1744 ) soi overgeleverd hebben.
izErmits d'Ambafladeur van Venetien zich verplicht vind ten ee^ften ter uit-? ^ voer te brengen de Commiflie van den Senaat » welke hy beden met zyne Brieven heeft pntf^ngen y acht hy h^t onvermydelyk te wezen , om 'c volgei\« gende aan de Secretary van Staat mede te delen , te weten : ^
Dat het aan zyn H. niet onbekend kan zyn » dat de Doorluchtigfte Rcpublicq
een e van die Mogendheden is , welke de Perfoon , die te Romen Koning van En^
'$M^nd genoemd en in die qualiteit getraceerd word , niet erkend hetft : De Ve-
jRktiaanfche Ambadadeurs alhier zedert dien tyd altoos vermyd hebbende om Iets
^' 't niinilete doen , 't welk met dit oogmerk van de Republicq eenigzinu mocht
flrydig fchynen , l^ebb^n zulks aan geheel Europa bekend gen^iakt} e^ vfVk. vaa
hunne Inllnidien nooit afgeweken.
In gev9lge d'eerlte berichten ,* welke de Senaat nopens 't Voorval van den Koetfièr heeft gekregen , heeft dezelve aangemerkt , dat de draai , welke men aan i^t Zsak gegeven heeft, indired ikrekte, om daar onder te bevatten een JVx^m Y^ sq g^abt Mwicht> als dat ia > om de JPiguux van den Freienimt otk* der den naam vat^ Kon^ in te voexen» en beflpten hebbende om na gene On^ derhandeling , dewelke op dien grond fkeunde, te luifleren y 9ocbte op eeniger- hande vryze van de voprnoemde Zetregel af te gaan , zyn aan lAy^ Amba^Ia^ deur , dienvolgens cie naukeurigft^ or dr es toege^nden.
Waarom ik d'cer ke^ » UWE Emihienae te verzekeren , dal ik d'or^es vam myi^ Republicq xfi&^ fc^ul4ig^ gel^opr:^Lamheic heb te< uitvoer gehraghtj^&c. &c»
*t Opgemelde geval was dus gelegen : De Heer Lezze in Carof- fe zynde, pafleerde een ftraat in Rom^n^ ende ontmoete, roede ir» Carófle , de twede Zoon van den Ridder van St. Joris , welke laatfte pretendeerde , dat hem in 't uithalen den Rang voor diea Ambaüadeur loequam. De Heer Lezzc oppofeerde zich met zo veei flandvafiigheit, dat de Caros van des rretendencs Zoon ge* noodzaakt was te rug te keren. De Cardinaals Minifters , van dat ^ vai^ Ji;enni^ gekregen i|iebbieBde « bebj^en gepr^tei^ecrt, dat de Titel , van Komng vm Engeland ^ onder welke men daar verfi^a^ ^en Ridd^ v^i;l Sl Joris , in zya, yoll^ kracht en waarde zoude b!yven. De Heer Z^2;;s^,^beeft4aa^ op g^ood^ aa,n deRepubHc^ kennifle yan dat geval gegeven, welke zedert de boveaftaaode or« dr^. heeft b^l^omen, en ge&Kecute$i:t.
De^ C^r Jina^l Vatlmi-Goiizaffie y Seq-etarisi v^ Staa; heeft toe% by die occafie , zii;^ begev^ by dsa ^^^t van Ss. Joris, onv
hem
f
Digitized by
OF E UROPISCHE M ERCURIUS. 1^35
hem te verzoeken , f ordonneren nan de Petfonen van zyH Htnt , btfft voor te komen alle rencontre en prqffÜance van den Rang met Per/oheH J?ehorende aan 'r Huis van den AmbaJfadUr van Feneiien, en daait me- de is dat geval ten einde gelopen.
De Magiftraten der Hoofdftedén van Schotland en Ierland heb- ben leder een Premie van 6000 P. Sterlings belooft aan dèri ge- nen y die den Pretendent en deszelfs oudjlen Zoon , of een Van bei- den^ dood of levend', binnen den tyd van twaalf maanden ko* ^ men tö vatten. {-'
Den 26. Paflato hebben de GeinterefTeerden in de Bank » gerelolveert , eene Uitdeling van 2J per Cent voor 't halve jaar den 2$* d^^<^ O. Sc. vervallen en d'Uitdeling den 19* de* zet te dóen*
De 6000 Mah Holïandfche AuxUiaire Troupen zyn alle gelukkig overgekomen , en in de naait om Londen leggende Provinciën in de quartierèn gelegt.
Dat Hof heeft in 't laatfl van de gepafleerde maand een Autben- ttcq berigt dmfatigen i ^apétis *i gkfeA dè Fr^n fbhéft Vsii den 2. tot den 13. dier maand te Duinkerken gedaan hebben, waar uic blykt:
Uit éen d. in deH^en aldaar 4600 Man op 40 %o phtboomde Vaartoigen ala Vlfibhera-Barken zja Ingefcheepc , om aan boord vaa de Tfansportfchepen , die op de Rhede lagen , gebraghc te worden y dac dien zelfden avond meer dan veer- tig Affuiten mee Canon van verfcheide callbec, vele Ammunieie-Wagensy ieder lAét s^es Paarden befpanneh Sec. » doof de Stidc na de Kaay zyii gepalTeerC; dac ëen volgendeit dag verïcheide St. Cttión aan b6ofd Van een groot Transport- ibhip, én déA 4. vele FfieflTe Ruitera ven boord vaa éea tWede Traiisporcfchip « éie beide in de Haven waren, zyn gebraghc $ dat Dingsdag den 3. verfcheide Fran- fche Officieren rfengelfch voor Franfch Geld ingewifleld ca verklaard hebben, dat zy f^rydfig of ten langjlen Zaturdag naajtkomende in Engeland meenden te wezen } dat dien dag eenige van de voornoemde Vaartuigen de Troupen ha de Rhede heb- ben ^bra^,. én den ydl^erideri dag in de Haven zyn te mg gekomen , a!^ wan- neer üéx^v vier Franfche Oqtlochfchepen jievens een Fregat gearriveerd zyn 3 dat den volgenden dag een groot getal Musketten, (so men zegt, twintig duU^ zend) als mede vele Tomen en Zadels zyn irigefcheept, met voorgeven, dat de- zelve zouden dienen voor de Britten ,' die zich by hen zouden voegen -, dat men daags daar aan afieenlyk vérfch Water en Provifien aan boord liad gebraght; naar dat zommige van d'Gffieieren hadden verteld^ dat eenige Oorlochfchepen na It "Nietten v;iri di£ Kdnïrigryi waren gezeild,- met dogihétk óm ons Esquader «t'JÖbf» te \9tkt\^yéé wimlefcr dtfTramnroiHrfcAeten met deTfóiij^tai dhtbeè^
Ff % »o***"
Digitized by
ftgó NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744* couden iAlopen» maar dat by aldien d' Admiraal Norris mee de Vloot in Duim JbfiU bleef, die Manfchap ofte te Dungenefs , in 't Graaflchap Kent , ofte wel ia de Pevenfey-Ba'jy , in 't Graaflchap SuJJex , aan Land gezet zoü werden j dat den 6. by goed Weer Weder zcvca duizead Man met de voornoemde Vaartuigen en VliTchers Barken uit de Haven aan boord van de Transportfchepen op de Rhede zyn gebraght, als wanneer, volgens 't zeggen zeftien duizend Man aan boord van 32 of S3 Transportfcbepen , ieder van 200 tot 500 Ton gerekend , zich be- vonden , behaiven dat noch vyf of zes diergelyke Schepen in de Haven lagen % dat den 7. 's ogtents door een hevlgen Storm vyf van die Transportfchepen ne- vens een Dogger en drie platboomde Vaartuigen zyn geflraitd > dat de Storm dies: gehelen dag heeft aangehouden , en dat verfcbeide Schepen op de Rhede de Nood- fehoten gedaan hebben , zonder dat men hen eenlge hulp had konnen toebren* gen » dat de Franfchen zelfs bekennen , dat vyf of zes honderd Man van die Schepen verdronken en twee platboomde Vaartuigen met Man en Muis veron« gelukt zyn i dat den 10. noch een groot Transportfchip is gefband en door eeni- ge andere Noodfchoten gedaan zyn» Wvders dat de Graaf van S%xen een Huis te Duinkerken heeft gehuurd ; dat de Heer Raecliffe, genaamd Gratf van Der^ wentwater^ en verfcheide andere Engelfche Edellieden en Officieren, die zo men zegt leren zyn, zich aldaar bevinden om by deze Expeditie als Vr3rwilligers te dienen , en dat d'oudfte Zoon van den Pretend^ zich toen ter tyd agt of tiea mylen van Duinkerken Qnthield &c«
Spaanfcbi Scbepin door d^Engelfcben genomen:
\ Oorlochfchip Oxford heeft in de Weflindien twee Spaanrcfie Kapers 9 een van 20 ilukken Canon en 180 Man, en d'andere van 14 (lukken Canon, 16 Steen -flukken en is)oMan, cePort- Ro^al opgebracht.
'c Oorlochrchip de SoUbay yKz^ittm Bury^httïi een ryk Spaanfch Regifter • Schip , van Vera - Cruz komende, de Concordia genoemd , en 190000 Piaflers» 1900 Ceroenen Couchenille en 590 Ceroe* nen Indigo in hebbende^ behaiven vele andere Effeélen, te zamen ter waarde van 6 Millioenen Piaflers, na een gevecht van 5 naren genomen en te Gibraltar opgebraghu Hadde insgelyks noch eea Spaanfche Kaper van 14 flukken Canon en 75 Man genomen.
't Oorlochfchip de f^osy heeft een Spaanfche Kaper » voerende 93 Man, te Portsmoutb opgebraghc.
Franfcbe Scbepen door d^Engelfcbe genomen:
't Oorlochfchip de AngUfea heeft een Oorlochfloep van Duinler-^ hn^ gemonceerc mee x6 (tokken Canoa en loo Man te Dweren
opge»
Digitized by
g
OP EUROPISCHE MERCURIUS. 237
opgebraght, als mede een Franfch Koopvaardyfchip van Bre(l na Calais willende , geladen mee Ammonicie voor de Kapers.
't Oorlochfchip de Dreadnougbt heefc een Franfche Sloep in Dtiins opgebraghc
d'Oorlochfchepen de Dover en Sapbire hebben een Zweed fch- aljooc van Hamburg , na Duinkerken gedeftineert , mee 200 PooU xrhe Soldaten voor 'c Regiment van den Graaf Löwendabl^ te Duin* kerken in bezetting leggende , genomen.
't Oorlochfchip de Jerfey heeft een Franfch Schip van BUbao na Hamburg gedeftineert , met Wyn en Zuiker geladen in Duins op-
Ï;ebraght; den 13. dezer is een Franfch Schip, welkers Lading in ndigo en andere koftbare Goederen beftond ^ van MarJeiUe na Duinkerken gaande , te Deptford opgebraght.
't Oorlochfchip de Captain , heeft een Franfch Vaartuig van 1 20 Ton y geladen met Smak en Vrachten van Oporto , te Ports* mmtb opgebraght.
Engelfcbe Scbepen door de Spaanfcben genomen r
Als 't Schip de Har grove ^ Kapitein Palgrave , van Tarmoutb na Lioorno gaande; De Patientia , Kapitein fFiUem Bound van Pool na Genua (levende ; ff Elliot- galei , Kapitein Payne^ van Falmoutb na Venetien moetende; ffOsbom^ l^^piión Mackey , van Nieuw -Tork na I^ikien gedeftineert; de Diamant, Kapitein Bedgood, van Faronz Topsbam willende; deRobert en Mce^ Kapitein Ct^ick^ van PbiladeU pbia na Cork gaande; 1/^ Tortelduif, Kapitein Rolt , van Cork na Lis* bon zeilende; debominik. Kapitein Morris, van Duinkerken na de GuiAnVn willende, en dejobn enjane. Kapitein Tayler, van Oporto na Plymoutb gedeftineert. De meefte der 7 laatft genoemde Sche- pen zyn genomen door de Sint Jan den Doper, een Spaanfchen Ka* per van 24 Stokken Canon en twee-hondert en zeftig Man en te Bilboa opgebraght.
't Schip van Kapitein Merrie van Duinkerken na de Canarifcbe Ei* landen ^ is mede te BiWao opgebraght.
Engelfcbe Scbepen door de Franfcben genomen :
Door de Kapers vao Dtünkerken zyn genonen 'c Schip van Jobn
Ff 3 Furx
1744»
Apfii.
Digitized by
238 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. Furs vaü Hamburg na Topsbam , de IVilliam en Martha , Kaphefrr ^/^^'^^' Saunders van Carolina na Hamburg ; als mede een met Ryft van Ca-
rolina na Engeland , en een met 20 Stukken MeEaal Can(Xi ^ Bus-
kniic &c. geladen y van Hamburg na Ierland gedeftinecrc , en al^
daar opgebraght.
't Scbip de Catbarina^ Kapitein Crantborne, van Lisb$n na Lofh.
den willende, ia. in een Haven van Vrankryk opgebraght.
Span- DAT Hof is zeer gevoelig over de quade tyding wegensf dtf JEN. mifltikce aanl>ag van de Zoon van den Pretendent op mgelandi Doch de tyding , door een ander Courier van den Hertoch vatt Modena aan dat Hof overgebraght wegens de flegte toeftand der Zaken in hahen^ had aan 't Hof veel meer verflagenheit veroor- zaakt, om dat men geen middel tot redres wift,. ah dat de Spaatl- fche Troüpen zich in 't Konmgryk Napels zouden moeten fetjre-, rtu\ Daar en boven was het Gemeen te Shrlien^ Kadix eil Met- dr id, mede zo misnoegt over 't verraderlyk gedracb^ zo als zy *t noemden ^ van \ Franfch Efquader» die 'c S|pnaa(nfche, by 't ge- vecht in de Middelandfche Zee, in de pekel gelaten hadde, datzy ki groten getalle zamengeroc w^ttn , en alTei de Pr^nfcbeii gdn- foltem hadden^ daar 7,y dezelve flechts oficmoetèden. Té if/n- irx waren wel voom^amlyk groie opfehoddingen geweeft , want behalven dat het gemene Volk aan 't moicen was geflagen , hsed men eenzoort van gevecht gezien «ufFchen d'OfBciers van de twee Regimenten., daar in bezetting leggende , te wecen een Spaafrfch en een Vlaarafch Oorps, van welk laatfte d€ meefte Offiders ge* bore Franfchen zyn, k wefk gevegf van weetzyden veffcheitfe* geqoetft waren, zo* verre ^ dat by dWreti de Heer de RdydevilkrAet zo voort uit de Have Van Sint Markt overgekomen wasi en diéiï oploop gcftuit had, verbiedende een iegelvk op doodfïraffe , een woord meer van Land^ zaken Be fpjfeken, atfe de Pranfcheö ddiar vermoord zouden zyn geworden.
Italien. DE Paus heeft op den 16. paflatb in cen^^enbaar Ccmfiftorir. in de tegenwoordigheit van verfcheideCardmafen en de voorhaam- fte Minifters. van zyn Hof ^ ^Qhü^,gefr$t^ePt * wgen de poflef-
* Dit i& 't eenfge oTWrt^lyf iel » éf^t dePatifl^n titt HrmAe ^tw^g^^^e MicUt » ia yCeeJlelyke tn't IVadtlyke^ noch: of ejgehouden hebben.
Digitized by
Google.
OP EUROPISCHE MERCURIUS. 239
fie, diede Koning van SartJmien genomen heeft van de Stade Placen- 1744. tia en haar diftrift , en tegen al 't geen in het Traftaat van H'^orms- ^l'^if-
tot nadeel van de gewaande rechten van den Kerkelyken Staat
was vaftgeftelt. Eindelyk is de Kerkelyke Staat , van de helft der Qualen» die de Cardinalen yaleniiy Aquaviva en /Hberoni^ daar ovcn
gehaalc hebben , met de Spanjaarden in dezelve te roepen , ont- cft geworden ; nadien 't Wener Hof geoordeelt heeft , mede 't recht te hebben , om een Arme'e in die Staten te laten inrukken , ZO om de Spaanfche op te fluiten , of om die van daar te verdry- ven, gelyk, volgens 't onderftaandc Ooilenrykfche Relaas, is ko- men te gefchiedcin ; luidende:
T^ï^ I. Maart zach men te Sintgagïia niets dan Spaanfche Troupen en Baga- gien in menigte en met veel haaft van Pejaro en Fano na yfncona palieren , en dien avond quam ool^ de Hertoch van Modena en de Generaal des Gages onder een flerk Efcorce Iijeraan, en volgden 's anderendaags morgena den 8. dito de gemelde Xroupen, arriverende dien namiddag 't Reltant van dezelve, ora zich by/t Gros der Armee, die toen te Fiumicin» campeerde , te voegen j maar een Re'giment Ooftenrykfche HufTaren zat hen achter de hielen , niettegeailaande 4e Spanjaarden de Bruggen over 2 Rivieicn afgebrol^en hadden > weshalven de Spanjaarden halte maakten en zich by Burgo della Pace in Slagordre ftelden; doch de HufTaren op hen avancerende , trolken ze in goede ordre verder na ^ncomy en de Hulfaren quamen hier binnen, maar vervolgden, zonder zich op te houden , de Spanjaarden en achterhaaldenze omtrent ^ i Myl wegs van hier : Na een kleine Schermutzeling , waar by 2 HufTaren en 4 Spanjaarden fneuvel- den, vervolgden de laatften hunne Retraite, ea d'eerflen quamen bier te vag^ nemende al 't geen de Spanjaarden achter hadden gelaten, In verzekering, en den 9. door 400 Panduren verilerkt geworden zynde, zetten ze de Spanjaar- den wederom toe flüwcina acbcer na, en alhoewel deze de Brug aldaar hadden doen in de lucht fpringen , waar by 4 van hunne Miquelets dood bleven > paf» feerden nochtans de Huflaren, ieder een Parlduur achter op hebbende, de Ri- vier ea vielen op de Spanjaarden aan , doodeden omtrent 30 van dezelven ea namen hen 4 Veld-ScukJcea en een van 24 Pond calibre met eenige Bagagien af: Pen 10. 'a morgena arriveerde de Zooa van den Prias van Lobk^wUz alhier^ inaar haaflede zich zo voort verder na Fiumkino, en van daar weder gekeerd a^ynde, hield hy een geiprek met den Generaal Broun y die meteen Regiment Cavallery hier aangekomen was, waar na by zich wederom na Fan^ begaf: Diea avond quamen voor onze Wal^len 2 Regimenten Ooftenrykfche Infantery cam* peren: Den ii. arriveerde de Prins van L^hhwitz en recognofceerde het Ter- tein , alwaar zyne Armee zoude gampereo, die den 12. ftefk 22000 Maa, daar inrukte. Dien avond quamen 2 Compagnien Miquelees en vele Soldaten vaa de Spanjaardea tot d'Ooftenrykers over, en nlmen dienft by dezelve, Den 13. vertrok de geiiielde Prins met de gehele Arm^e na Anct^mf van waar hy narUht
kreeg:
Digitized by
S40 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. kreeg, du de Spanjaarden reets van daar verder na 't Napolitaanfche geretireert
jipriL .Vaaren.
■ ■ De Prins van Lobkowitz , dewelke met het Gros zyner Armee 't Corps van den Generaal Broun tot op eene diilantie van 2 marfchen fleets gevolgt heeft, Is den 18. te Fermo gearriveert, en heeft voor die Scadt een Leger voor zya gehele Aimée doen affleken , alwaar dezelve zich tot den 24. bevond. De Ge* neraal Broun heeft de Spanjaarden tot aan de Rivier Tronto > die 't Napelfche van den Kerkelyke Staat fcheid, vervolgt en geharceieert , welke Rivier de Vyan- den den 17. dezer gepafleert zyn. Hare precipitatie is gedurende de retraite zo groot geweefl , dat hy se nooit als met d'irreguliere Troupen heeft konnen be- reiken : Als de Vyanden hem tyd gegeven hadden van ze t'acbterhalen niec zyn gehele Corps, beftaandc in Granadiers, Fuzeliers en Carabiniers, zoudea zy 't zeer quaad gekregen hebben : 't Getal harer Deferteurs is reets over de 3000 aangegroeit, en wy hebben ook over de 80 gevangen gemaakt, onder de« welke eenige Officiers zyn: Behalven dat, zyn de Wegen op hare route bedekt , met gebroke Wagens en Karren, met gecreveerde Paarden en Muil- Ezels, ca met gebieHeerde , flervende en dode Menfchen : Ons verlies zo aan doden ala gebleiFeerden beloopt maar tuffchen de 30 4 40 Man , daar onder 4 Officiers, Alhoewel de Spanjaarden by de Rivier Tronto arriverende , over de loo My- len zonder vertoeven te rug gelegt , engevolglyk zich zeer gefatigeert hebben, echter hebben ze zich achter de Tronto niet opgehouden , maar zyn noch van daar tot Fejcara gemarcheert , om onder 't Canon van die Plaats uit te ruflea en zich te verquikken , invoegen de Poorten van 't Koningryk Napels voor ons open flaan ; doch men weet niet af wy daar in zullen rukken , om de Span- jaarden verder te vervolgen. Onze Armee is in een zeer goede flaat. De Ge- neraal Broun heeft op zyn route meerdere Leeftocht en Provifie gevonden , aU hy tot onderhoud van zyn Corps van noden had.
Zyne Siciliaanfche Majefteit, is vervolgens in *t Hoofd-qaar-> tier der Spanjaarden te Pefcara voornoemd , gearriveert » en heefc terftond na zyn aankomfl: 'c volgende Manifeft doen publiceren} 't welk behelll:
T\E tegenwoordige omftandigheden in Ttalien verpHgten zyne Majefteit het Ge- meen te verwittigen van de grote naukeurigheit , waar mede dezelve zo wel in 't voorleden als het tegenwoordig Jaar alle Verbinteniffen , die ïly aan dea Koning van Spanjen^ zyn Door tachtigen Vader, fchuldig was, opgeoffert heeft, om de Neutraliteit, die Hy aan den Koning vut Crroot-Brittannien ten opzigte van d'in Oorloch zynde Mogendheden in 't Jaar 174^ heeft belooft , ftiptelyk in acht te nemen : 't Is aan d'Engelfchen geoorloofd geweeib met alle Vryheic in de Suten van zyne Siciliaanfche Majefteit Koophandel re dry ven, ja zelfs zich aldaar te voorzien van alles , 't geen voor hunne Esquaders in de Middelandfcbe^ Zee nodig was: d'Onderdanen van 'c Hof van Wenen hadden zich van dezelfde Vryheit zo wel in de beide Sicilien als op de Kuften van Tofcanen kunnen be- dieneA : Daar en tegen heeft men aan de Spanjaarden niet vergund eenige Wa«
penen ,
Digitized by
opEUROPISCHE MERCURIUS. Ht
penen » Soldaten of Oorlochs-Ammnnirien uk zyne Majefteits Landen te krygen : x744. en geheel Europa weet aan hoe grote gevaren d'Artillery en verdere Krygsbe- jiprii hoeftens y die voor de Spanjaarden waren gedeAineert , zyn bloot geftelt ge- weeft, om dat die niet in een der Havens, welke syne Siciliaanfche Majefteit in Jtalun bezit, mochten inlopen: De geftcldheit van de Vyanden dea Koningsvan Spanjen in dat Land heeft noodzakelyk geen geringe gevoeligheit moeten verwek- ken niet alleen voor een Zoon, maar zelfs voor wat Perfoon het wezen mocht» die zich met het Doorluchtig Huis van Bourbon in Verbintenis bevind: Nochtans heeft zyne Majefteit beftendig een ftipte Onpartydigheit willen in acht nemea op een tyd , daar anderztnts de Staten en de Macht van 't Ooftenrykfche Hult den doodfteek zouden gekregen hebben, welken 't Leger van den Gtgdfdes Ga-- gts aan dezelve zou hebben konnen toebrengen , indien deze maar een middel- matige Verfterking had konnen erlangen. In aanmerking van eene zo baarbly- kelyke en zeldzame Trou verbeeldde zich zyne Siciliaanfche Majefteit , dat Hy de dankbaarheit en erkentenis der geintcrefleerde Mogendheden zou verdiend heb- ben 9 en dat zy de Standvaftigheic en £er , als zynde d'eenigfte en onver- anderlyke Regels van zyne Majefteits gedrag » na behoren zouden hebbes beantwoord.
Maar hoe onkrenkbaar ook de Deugd In haar zelven is , blyven nochtans ha* re oogmerken niet altyd dezelfde % zy verlieft haar waarde , zy hoad op een Deugd te zyn , en veranderd In een wezendlyk gebrek , wanneer die Deugd niet met de gelegenhelt wyfielyk te rade gaat , en geen andere maatregelen neemt, zo dra de Zaken van gefteldheit veranderen : Op dezen grond heeft zy- ne Majefteit geoordeeld , dat de nieuwe toeftand der Zaken in DuUfcbland en voornamentlyk in Italiin niet toelaat, dat Hy als een voorzichtige Vaderen als een Monarch , die 't Vuur des Oorlochs in de nabuurfchap van een Volk , 't welk Godt Hem heeft toebetrouwd , hoe langer hoe meer ziet blaken, verder Qltftelle de nodige middelen te gebruiken , om de Ruft in zyne Suten te hand* haven » Middelen I die een vreedzaam Vorft , welke in de Pretenfien van zo vele Mogendheden geen deel neemt, tot nu toe heeft konnen nalaten.
Behdven de beweegrede van deze Noodwendigheit ia 'er noch een andere i De MinÜters van 't Hof van Wenen hebben in Italien genoegzaam d'Oogmerken doen uitlekken f die men op de Siciliaanfche Suten had ^ Zy hebben zo weinig zwarigheit gemaakt zulks te veinzen , dat geheel Europa gemakkelyk heeft konnen oordelen, waarom 't Hof van ^eseii zo afkerig is geweeft omtrent 't onderhou* den van een volkome Neutraliteit » En by gevolg kan men nu ook zonder moeite bezeffen d'achterdogt , die den Koning verplicht om de Wapenen op ie vatten.
d'£enigfte oplettendheit van zyne Majefteit zal wezen , om oprechtelyk en zonder de minfte onderfcheid de Vriendfchap aan te queken met die Mogendhe* den , welke zich binnen de palen der billykheit zullen honden , en zullen oor* delen verbonden te zyn , om dezelfde Achting voor zyne Majefteit te gebruiken p welke Hy voor die Mogendheden heeft , enz.
OndertuflTchen is alles te Napels in d'uicerfte conflernade, eo geeft aiet minder ftof aan de Misnoegden om liunne Hoofden op te fte-
Gg ken:
Digitized by
iy Google
?4» vNEDERLAN.DSCH GEDENKBOEK
1744^ ken : Zo dat dat R;k, zo uit- als inw^endig vele zwarigheden te jiprii. wachten heeft , 't geen de tyd leren zal.
DuiTstH- 'tDEFENSIVE Alliantie -Traftaat , tuffchen de Hoven LANP. * vdn fFenen en van Dresden ^ den 20.. December 1743 gefloten^
ênde tot een grondflag hebbende het Traktaat van den jare 1733»
iuid als volgt :
X. r)Aar zal voor altoos , tuflchen gemelde Hanne Majefteiten , en derzelirer '^ Eifgeoamen en Saccefleurs » een eeuwige Vriendfchap en Unie beftaan» zodanig , dac men over en weer verplicht en gehouden sal wezen » ieder aax» zyn kancï met al zyn vermogen » 't belang, derafte en 't voordeel van d'an* dere te bevorderen , en , zo veel mogelyk, alle deszelfs fdiade en nadeel af te wenden.
II. Zyne Majefteit, de Koning van Polen , Keurvorft van Saxen ^ vernieuwd fl^ne Verplichtingen en VerbincenlfTen , by Hem voor zich zelfs , en zyne Erf- genamen en SuccefTeurs, by 't Articul van 't opgemelde Traftaat van 1733, aan* gegaan, ten behoeven van de Pragmatique SanSiCy en de guarantie van dezel- ve s daar en tegen erkend Hare Majefteit de Koningin van Hongaryen en Bobe^ men f en verzekerd op. nieus voor Haar, en Hare Ër^enamen en SucceiTeure^ 't Recht. van Succeffie» uit hoofde van de Pragmatique SanBie iromediatelyk competerende , na 't uititerven , zo van de Maalyke als Vrouwlyke Nakomeling- fchap, van wylen Keizer Karel WLy aan Hare Majeileit, de Koninginne, Ge» malinne van Zyne Majefteit, de Koiiing van Pelen , als oudfte Dochter van wy- len Keizer Jojepbus , en zyne zo Manlyke als Vrouwlyke Defcendenten, mee preferentie boven alle andere, in alle d'£rf-Koningryken en Landen vanOo^m- f yï ; belovende Hare Hangarifcbe Majeileic daar van «an andere niets af te ftaaa of te. vervreemden, noch voor alcoos, noch voor een zekeren bepaalden tyd , ten nadele » 't zy dired of indlred,* van 't recht der eventuele Succeflxe van 'ft Keurvorftelyk Huis van Saxen»
.III. Zyne Majefteit, de Koning van Polen ^ verbind zich voor Hem, en zyne Erfgenamen en SuccelTeurs, aan Hare Majefteit , de Koningin van Hongaryen ea Bobemen , en Hare Erfgenamen en Succeffeurs , te guaranderen de vredige Pof- feffie van alle de Koningrykeo en Staten, die by Haar bezeten worden, fchooa zy zelfs daar in mochte worden ontruft of aangetaft , onder eenig ander voor* wendzel , als die van den orden van Succeffie , ia 't vorige Articul vMneld , en de Koningin van Hongaryen en Bobemen verbind zich , om mede aan den Koning; van Poten y en zyne. Erfgenamen en SuccelTevra , te guaranderen alle zyne Sta- ten, zo Keurvorftelyke., als die daar aan gehecht zyn, en 't overige van zyne Duitfabo Staim in 't Ryk , met derzdver aangehorlgheden en Opperheerlyke Rediten, hoedanige.die mogen zyn, tegens aUe AggrefTeurs en Perturbateurs; dè preftatie der wederzydfche guarantien en fecours zat gereguleert worden , za ah dat geftipuleerd is, by 't 4 Articul van 't gemelde Alliantie -TraOaat van 1^33» Volgeils 't welke de Koningin vini Hongaryen en Bobemen^ op Hare eigen koften deaKonin^vaai'aiofjpioetaffifteren^etxaooo man I oamenilyk; 4000 Ca«
; * vallery
Digitized by
ov EURÖPIS^CHÊ MERCüRIirs m
vall^ en 8000 Infancety /«de Koniag de geiiiélde Koningin, rniai' ttnHz^ jjém'^ f en: koften» met 6000 Miuiy a]«.2CK)b Cavalier/ en 4^00 Infanury. ^dwf
ly. De twee Hoge contrafterendc Partyen verb|nden zicl^ voor Hun, en - Hunne Erfgenamen en SuccelTeurSy dat zy nooit met eênig Hbf of Mogendhëit, 'c zy binnen 't Ryk, of daar buiten, zullen treden in eenige verbintenis, dl- tt€t of indireft ftrydende met die , welk zy by dit tegenwoordig Traftaatge» maakt hebben-, en zy declareren» op deRyks-VergaderiogeüenKreitz-Convo- catien» hun geraeea Weizyn ^n.dikt van 't Ryk te willen bevorder^i »- als ooIl de rechten en belangen van hunne beide Hoven te zuUen bnderiteunen en handhaven.
V. Hunne Majefteiten zullen trachten te Weeg Ce brengen , dat endere Mo« géndheden , en inzonderheic Hare ^eizerlyke Majefteit van geheel RusUmd ea sjfne Brüfcbi Mt^efieit zo ia qualiteit. van Koning , als die van Keorvorft , behou» dens derzelver verbintenüren, daar buiten taiTchen Hun beftaaade, in het* te- genwoordig Traftaat byzonderlyk deel nemen, enZy beloven malkanderea ter goeoer trouwe , d'eene ten behoeven van d'andere , hunne goede o^cien ». zo by- derzelver Geallieerdens ali elders , te zullen emplojerea*
,VL De differenten » rakende de llmitien en andere poiaten, tuflchen Hu6 als nodh ongedecideert zynde , zullen oaukeurig onderzocht , ea op een billyke wyze door een gemene commiiüe , die men te Praag of te Dris£n zal oprech- ten^ ten fpoedigften afgedaan .wprden : OAdertuflchen is^iefi vexdn^ea, daar omtrent als vriendelyke Itaburen te handelen • zónder over. en weèi^ 4fi^.uitvoer ▼an goederen te verbieden of weigeren , welke Hunne MajefteJttlin Yóbr derzel- ver refpeftve Hoven en Mynen , nodig zouden mogen hebben > maar veel eer die goederen , zonder de betaUnge van eenige rechten, vry te laten paUTeren met. Pafpoorten, zo veel 't behoef van ieder Land zal konnen toelaten»
't VII. En laatfte Articul betreft d'uitwifleling der Ratilcaüen,ïe gefchieden binnen den tyd van zes weken.
Schoon het niet blykt^ dat men toiBerün over den hihoudevan deze Articulen eenige de minde ombrage gefcliept heeft , fcbynt het echter , dat 'er eenige feparate bygevoegt zyn ^ die men hoopt te vernemen » zo dra die aan andere Hoven mede gedeelc zullen wezen.
Hare Majefteit , heeft geordonneert » dat poblicqne Gebeden zouden werden gedaan , om des Hemeff^b Zegin over hare Wapenen en derzelver Geallieerden, gedurende d'aanftaande Veldtocht , sï te fmekên^ gelyd Hoogft dezelve, met veel aandagt, zo in 'tpu« blicq als incognito bygewoond heeft.
TE Praag heeft men aan 't Standbeeld van den H. Ikpomuc de Bon* volgende Latynfche Vaerfen aangeplakt gevonden , die omtrene xim. van inhoud zyn, ab het ter zyde ftaande Hitderiidtfib ;
Gg 2 Ooi
Digitized by
244 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
«744-
Bbtk*
O mi SanSe Nepomoc! Quare tacuijli bue ? i^onne vides qtwmodo Maillebois cum Broglio jEr iorum Milites Deferunt nos paupern Deftoratas Firgines. fugiunt ut Lepores^ Ouando venit nune Hufar! Clamant : ö Hufar l Hular 1 Melius impojierum Tuum fac Miraculum f l^e f Mees Angeli Te tranfponant alibi.
O Nepomuc, 6 grote SantX Zwygje nocb^ *t is grote fcbanil Zie je niet , boe dat zo fnoó Maillebois en Broglio Onz' verlepte Meisje laat Zitten in berooyde ftaat. Maar ze koozen 't HaazepaJ , Als Vr een Hujffaar aantrad} En dan riepenze allegaar : O mynl 6 Huflfaar ! Huflaarl Doet dan als bet ^eer gefcbied {Op dat d^Engelen u niet Elders brengen in een Land) Beter wond ren door uw band. Docb gy weet 'er van geen mytf fVylje fleen blyft en fteen zyt.
Tarnen boe non fenties , Quia femper lapis es.
DE CornxnifTariflen van de Koninginne, hadden in 't laatft van 4e gepafleerde Maand circulaire Brieven afgevaardigt aan de Re- geringen van dac Keurvorftendom , tot het bezorgen van de fom- me van 500000 Floreinen in de Krygskafle, tot onderhoud van hare Hongarifche Majefteits Troupen gedurende de maanden van April, Mey en Juny ; doch op de vertogen van die Regeringen , is gemelde fomma op 300000 Floreinen vermindert.
De Collonel Mentzel heeft de meefte icbuld der begane Excef* fen van zyn Corps meefb den daar by als Hoofdman gedaan heb-* bende en nu als Collonel - Major in Keizerlyke Dienft getreden zyncle fVegUn ten lafte gelegt , die derhalven te Muncben ingedaagc is , om binnen 6 weken in 't Koninglyk Hongarifche Hoofd - Le- ger te verfchynen en zich te verantwoorden , of dat men anders na Krygs - Recht tegens hem procederen zonde.
Komende te Frankfort ; zo heeft d'AardsbiiTchop van Sahzburg over eenigen tyd eene nadrukkelyke Memorie aan 't Ryks- Con- vent aldaar tegens 't fchadelyke bekend geworde Projefl van SecU' Im/ering eeniger Geeftelyke Duitfche Stichten hebbende doen af- gaan » zo ziet men nu 'c Antwoord van den Keurvorfl van Mentz daar op, behelzende in fublUntie^ m dac alhoewel beide de Keizer
M en
Digitized by
OF EURO PI SC HE MERCURIUS. 245
9, en de Koningin van Hpngaryen betuigden, geheel en al van zulk 1744, n een Proje^ afkerig ce zyn, 'c nochtans wel zyn kon, dat men ^pr%L n \ aan eenige Auxiliaire Hoven in voorflag gebraght had : Dat ■
n hy reets daar tegen zo wel by den Paus , als by den Koning n van Groot ' Brittannien en de Republicqder Fireeni^de Nederlanden H behoorlyke Voorftellingen had laten doen en Uvorabele Ver* ff klaringen daar op gekregen had : Dat nojchtans veiligfl; voor de m Gceftelyke Vorften en Stenden was , zich in ftiite te vereeni- fy gen, en tegens die fchadelyke Zaak in poduur te ftellen , hun« f9 ne vafte Plaatzen wel te voorzien , en niet de minde hand toe n het oprechten van eene SecuriteitS" of Neutraliteits- //rmée te bie* u den , maar zich noch verder ftiptelyk neutraal te houden &c. '* Nopens 't laatfte , zo hebben de Heren Amba/Tadeurs en Gezan- ten van alle Geeftelyke Prinfen, als mede die van Keur -Saxen en van Keur^Hanover pofitive ordres en inflruflien van hare Hoven ontfangen van eendemmelyk te werk te gaan, öm zich in hare refpeflive CoUegien krachtig aan te kaneen tegen al 't gene maar na een Projeft tot het vergaderen van eene Ryks - Neutraliteits* Jrmie gely ken zal i in voegen die wel gehed en al mocht ach- tcrbiyven.
Hier voren op pagina 57, gezien hebbende, de Replicq van zy- ne Majedeit van Groot - Brittannien aan den Keizer over de DiÜa^ tuur- zaak i zo heeft zyne Keizerlyke Majefteit goedgevonden, niet daai over aan de Ryks - Stenden zyn misnoegen te tonen {pag. 70) maar direft aan zyne Britfche Majefteit te dupliceren , uit wyzens de volgende Millive , zynde gedateert den 21. Februa-- r)f, en is luidende :
IK heb wel ontfangen 'c Antwoord dat uwe Majefteit my gezonden heeft» ia ^ dato den 7. Japmiry deses Jaars » eer beantwoording van zyne Miflive van den 22. Norotmksf des voorleden laars» ter Zake» dac menl>eftaaB had ter Die* tacnre te brengen onbetamelyke Oefchriften , vermomd onder de naam van Pro- teftatien van Mevrouwe > de Groot -Hertogin van Tostantn » welk Antwoord my niet ter handen gekomen is , als na dat het zelve bereids door de Nieuws* Papieren verfpreid was.
j» Ik ben gewoon den rechten weg te gaan, myn gedrag > alleen ftrekkende tot ^ » het welzyn en rufte van 't Ryk , is zo zuiver» dat ik wel mag lyden» du jf de gehele Werelt 't zelve in den grond kenne. " Men behoeft geea Menage* Qient te gebroiikeni om my foüde redenen voor te dragen > die my zoaien kon«
Gg3 . nem
Digitized by
246 NEDERLANDSen^ GEDENKBOEK'
1744* nen opwekken, om van-i^evdeleo, tèabciiGeven v&iti fle'binykhèlc en de gbeda^
Jlprü, reden, te veranderen. Derbalven kan ik niet zien, waarom uw& Majefteic zwa»<
immmmm^ righcit gcmaakt heeft, om met my in onderhandeling te treden. over d'opbe|def
ring van zekere Zaken j waar van Hy zich gaarne had willen difpenferen» om
my die te vertonen. • -^ '
Alzo ik niets vieriger wenTcbe , dan te'zten ,' dat alle de StSatéti vin ^tHyt' zich by my openhenig iiitiafien,Dver /t gene , dat het waarde Vaderland be«* treft, zo als zulks hunne Coi^fcientie en de Verpiicbting vordert,, die dezelve, aan den Keizer en 't Ryk verbind , en de handhaving van d'per e^ ^e Pro(pe«, fiteit van 't Duitfcbi Cor^ vèreifcht , neem Ik *t geensins cèn qtiadenVdat uwe' Iliajefteit my zyne gevoelens , zo als die waarlyk zyn , te kennen geeft. Ik wil*' de alleeniyk, dat de Motiven én Redenen, die Hy bybrengt, zodanige 'waren «* dat Ik overtuigd konde ;pyn ^ 4^t. de. Wavdigheit en Eer vaa.'t &yt geen ge«i vaar liepen, van daar omtrent gejjrcnkt. te zullen worden. . •: ,,
't Zoude niet moejelyk .zyn,,difl;inaelyk en Articulswyze op aÜe 4c ^M^* ten t'antwoorden , die uwé Msueftelts Brief bevat i maaf ik bevinde aan d^éêne kant , dat zodanige uitweiding geénzlBts nodig is , 'vermits -men in 'VOflge 6é^ fchriften aan de meefte van diePointen voidaan heeft j en dat Ik mynenGezaftf gelaft heb , aan uw Minifterie deawegen nader vertogen te 4oen; tntlzopmk 4'andere kant uwe Majelleii; zyn eetfte Brief wereldkundig makende, zich diei^ aangaande op 't onzydig tiemeen beroept. Vertrouw Ik , dat het zelve genoeg onderrecht, en in ftaat zal zyn,* om t'onderfcheiden', Wat bet diikrvan móet geloven, en t'ontdekken d'opbeftaanhaarheit van de fchoon-fchynende^rbndei^» waar op zich 't fVener Hof fundeert. Daar en boven zoude die omidiryving dit Antwoord al te Ung doen worden , en , in navolging der Mii&ve van uwe Majeftelt, zoude ik ook 'genoodzaakt zyn in andere bewoordingen te herhalen^ *t geen reets gezegt is.
Voor 't overige zyn hier geen Incidenten, die men alt het een of ander doeé geboren worden , om de tyd noodloos: te verquiften , maar alleen vezendlyke en Hoofd -qneftien , die de Zaak in vollen dag ftellen. Zodanig is inzonderheic deze : Uwe Majeftelt en d'andere Keurvorften hebben my eenparig tot wettig Hoofd van 't Ryk verkoren : 't Gehele Ryk heeft my , zonder eenig tegenzeg- gen , als haren wettige Keizer goedgekeurd : Alle de buitênlandfche Mogend- heden hebben my in die hoedanigheit erkend. De Groot* Hertogin van I^sea^ nen is d'eenige, die weifi^d my t'erkeihiien, en niet te vreden, mèt perfoonlyk myne Waatdigheit te betwiften, en 'zidh onrechtvaardiglyk fonttrekken aan 'c gene, dat de Goude'BuUey de Grondwetten en Gebruiken van 't Ryk| vorder ren , declareert zy zulks opendlyk aan ^t Kearvorftelyk CoUegie en 't gehele Ryk en Corps. Zy durft op haar eige Authoriteit alles voor nietig en krachte* loos houden, en gaat zelfs zo verre > dat zy 't Ryk wil dwingen, oinzich met hare Declaratien van pretenfe Nulliteit te belaften » trachtende by 't zelve te doen ca£Eeren en annulleren al 't gene, dat het Keurvorftelyke CoUegie gedaan» en 't gehele Ryk geratificeerc heeft. Zy pretendeert , dat het Ryk die 'zal goed- keuren, met die onder hare ASê te bewaren. Ik laat nn 't onpartydig Gemeen oordelen , of Tan zodanig gedrag ooit een voorbeeld geweeft is, en of uweMa^ Jefteiti als een lanziexüyk Ldd van 't Kennrorftelyk CoUegie en van 't Ryk,
Digitized by
or EUR OPIS CH:E MERCURIUS. 247
1^ gpedkeuren , ratificeren eo protedie geyen «An.GeTchriften, diecaflereny 1744. Tehiietigen en wel ezpreflelyi onwecdg vcrU^^en hcc doen van uwe Majeiteic j^prik ielfii, en van d'andere &eurvorfken, een doen » dat deteWe Keurvorf^n en 't ,
gehele Ryk aanmerken als een afgehandelde» weuige en valide Zaak. Want so myn verkiezing wecüg is en valide,. Jkan uwe Majeiteltniet ontkennen, dat het Ónmo^eiyk is; Gefchrifcen te protegeren» die dezelve nietig en invalide ver- Uaren» of die 8;oed te keuren p mee te bewilMgen» dac st onder de Ryks^AÖé cevoegd worden.
Indien deze als valide » gepermitteerde en wettige Gefchriften konnen door* gaan» hoc zal zulks over een ^ebraght konneo worden met het gene » dat uwe Slajefteit» in Qualiteit van Ryks- Stand» aan My, als zyn Hoofd »verfchuldigc is 1^ hoe zal dat over een komen met de Prerogativen van 't Kenrvorftelyk Col* Ic^ie». en 't Zamenftel van 't Ryk» tot handhaving van 't welke uwe Majefteit» als een Lid en Mede - Stand » verplicht is te concurreren » met die te befcher- fien tegens' alle Inbreuken» hoe genaamd ? 't Is ook het zelve, ten opzichte van de Ryks- Vergadering: Uwe Majefteit erkend daar van de Wettigheit : Hy ftaat toe » dat alles wat daar in befloten word » beftendig is » ep in generhande wyze nietig en invalide kan zyn. De Groot- Hertogin van Têscanen fuftioeert dired het tegendeel» eo wil» dat het Ryk » hare Gefchriften aannemende» een gevoelen ürydig met de Wetten zal adopteren » in plaats van dat te verwer^ pen. Hoe kan uwe Majefteit twee gevoelen» » die malkandercn zo zeer tegen* fpreken » over een brengen ? Aan d'eene kant voor wettig erkennen 't gene » dat he^ Ryk volkomen wettig erkend , en terzelver tyd eifchen^dat men zulk» niet alleen v^rw'erpe» maar het S>iftêmê van '1 ^en^ • ^0/^ goedkeure , 't welk enrechtvaardiglyk declareert» dat zy zulk» voot nietig en van onwaarden houd! fi»aat men zich. behelpen» zo veel mfiiwil» met uitzonderingen » tegeowerpin-
Sen e|i ^ndere uitvluchten » ^o zal men'ecbc^r nooit zo taftbareContradiftien als èze konnen zamenknopen » namentlyk > dat een Zaak als afgedaan en wettig Aoet worden aangemerkt »^ en dat men ter zelver tyd een ACte wil toelaten, bil- lyken en-goedkeoren , die dezelve wel expreiTelyk nietig en invalide verklaard. . Uwe Majefteit .brengt zelfs by ,dat tfit gelegenhek van de Procaftatie van den Baron van Prandau » hy .door zyn Ai^baflTadeur deszelfs Stem in dezer voegen heeft doeii geven» dat men aan die Proteftaiie de plaats ónder de Ryks -Ma moeft weigeren '/t ^elk geen andere reden konde hebben , als d'onwettigheit der Pro* teftacle. Dezelve kan tegenwoordig minder als ooit geadmitieert worden ; ver- fl^ts 't Kenrvorftelyk CoUegie » om gewichtige redenen » nodig geoordeeld heb« bende de Bobeemfcbe Stem te |acen ruften » de Rechten van een derde » met die |e f eferveren , verzekerd heeft. Derhalven wierd een Proteftatie , om welke te doen', Ik meer als iemant anders gerecht igt was» als toen niet meer vereilcht» als ter dezer tyd.
De preteofe Declaratie van nulHteit » die nn gedaan word » veel ongevoegly» ker.y onwettiger en in harder be>roordlngen als ter dier* tyd vervat zynde , hoe £an mên'ftellen» dat men die nu hyA^^yks^ASa kan voegen ? Spruit 'er nirc veel eer uit het zelve Si^ra^iump dat» vermits deze Aüa niet alleen van 't zel- ve alloy, als de toenmalige Proteftatie, maar zelfs noch veel on^ evoeglyker eA 0nwetti0er opgefteU %jsi.y ^eselvc even min onder, de publicque Ryks - AQa aan»
geno-
Digitized by
148 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. genomen konnen worden , en zulk alles , alzo men , niec tegenilaande deze re- jÊpfiL den om die van de hand te wyzen , heefc onder/baan , dezelve 'daar in op eeil ■ onwettige wyze te doen brengen, moet worden gecafTeert , vernietigt en ver- worpen, hebbende uwe Majefteic reets voor uit door zynen AmbafTadeor doen declareren , dat zodanige Gefchriften niet onder d'j4Sa gebraght konden worden* Ik onthoude my , van aan uwe Majefteit meerder vertogen te doen : Ik zie klaar genoeg , dat Hy befloten heeft , zicb in deze Zaïk niet te fcbikken na de gfondbeginzelen , dcor my aangebaalt , boe Jierk en ónbetwijlbaar die ook mogen zyn ^ veel minder dat Hy 'er zicb mede zal conformeren.
Maar alzo in de Mülive van uwe Majefteit eenige Allegatien gelaft zyn , welke fchynen zeer nadelig te zullen konnen wezen aan 't gehele Keurvorftelyke Collegie y hare Rechten , Prerogativen en Vryheden , laat ik het nadenken vaa de gevolgen , die daar uit konnen ryzen , over aan 't oordeel van uwe Majefteit.
Die Miflive , met bitze Vcrwyten van 't begin tot het einde opgevalt » 18 met weinig menagement en omzichtigheit opgeflelt. Apparent , dat zyne Keizerlyke Majefteit zulks oordeelde toen te mogen doen , op bet goed fucces der Ëzpeditien van Toulon^ Breft^ en voornamentlyk van Duinkerken ^die zedert m ro$k verdw^ nen zyn^ alswe reets gezien hebben.
SEN,
Pruis- ZYNE Pruiirifche Majefteit te Sreslau, in Silejien, gearriveert zynde , begaf de Graaf van Munehou zich op bevel des Koningt den 15. Paflato 's ochtents na den Dom aldaar , en ontdekte aaa de te dien einde vergaderde Cappictel - Heren , '1 genadigfte Be- fluit van zyne Majefteit , nopens de benoeming van een BiJJcboppelykê Coadjutor, waar by de gemelde Graaf teffens nadrukkelyk voor- fielde > 91 iioe noodzakelyk deze benoeming was , en hoe niet al- 9, leen 't hoge Dom - Stift van St. Jan aldaar maar ook dé gehele fy Catholyke Kerk van dezelve te verwachten had : " Die Graaf zeide wyders ^ n dat het Recht , om Biflchoppen en Prelaten te 99 benoemen, by alle hoge Mogendheden als een van hunne aan- ff zienlykfte en van hunne Kronen en Vorften - Hoeden onfcheid- n baar Kleinodie aangemerkt wierd:*' Vervolgens heeft die Graaf met weinig woorden aangetoond , welke Rechten den Koning» buiten 't algemene Patronaat, omtrent het Geeftelyke voor ande* re Potentaten en in 't byzonder in die Landen toequam , mee bygevoegde Verklaring , m dat zyne Majefteit by alle deze Voor- 9, rechten de Catholyke Kerk van zyne Genade en Vaderlyke Zorg n en Befcherming 9 £elyk tot das verre , alzo ook in het toekom
99 mende
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIUS 249
n mende zodanige blyken zal geven , dat ieder een in dor daad 1744. M overtuigd werde en gevoele , dat de Kerk zich tot haar ware -^/^«'.
M voordeel en welftand meer op de Koninglyke Genade en Voor- ""
f> zorge als andere Palladia verlaten Jcan , gelyk dan zyne Majefleit M met dit oogmerk van nu af aan alle fieneficlen en Geeftelyke n Prebenden zelfs begeven zal : *' Vervolgens overhandigde de meergemelde Graaf van Muncbow uit naém van zyne Majefteit aan^ den benoemden Coadjutor ^ Ryks - Graaf van Schaffgotfcb^ Kanunnik van de Dom - Capittels te Halberfiadt , Breslau en Olmutz &c. &c. , *t Koninglyk Diploma , waar in hem de Waardigheit als Coadjutor van BifTchop en als Vorft van Neifs en Grotkau bygelegt is.
Hoe dit den Paus aanftaan zal , zonder wiens confirmatie gene Benoeming tot Geeflelyke Beneficien en Digniteiten van kracht by de Roomfchgezinden zyn , moet men afwachten.
NOPENS 'tDuël,(hiervoren Pfl^iwi93) tüflchen de Gra- Polbm. ven van Tarh en Poniatowsky hy Mariniom gehouden^ zyn dezeby- zonderheden gemeld: Dat, na een vyandfchap van ruim een jaar^ d'eerfte aan de^ laaiftgenoemden , na verfclieide uitdagingen , ein- delyk een Miflive in zeer bitze en fchampere bewoordingen ge- fchreven had ; dat de Grave Poniapowsky zich in Pools - Rusland be- vond , wanneer hy dezelve ontfing , en daar op te poft derwaards vertrok ; dat hy aanftonds na zyn aankomft, op den is.pafTato^ den Grave Van Tarlo des wegens deed verwittigen , en te gelyk we* ten , dat hy hem de volgende dag by 't opgemelde Koninglyke Slot opwachten zou. Hy begaf zich dan *s morgens ten 9 uuren na de beftemde plaats , alwaar de Grave van Tarlo , een nur daar na aanquam. De laatft^ trok aanftonds den degen , maar na eeni-
fe woorden wifleling , befloot men , het Twee -gevecht met het 'iftool te beginnen : De Grave Poniatowsky zyn riftool eerft wil- lende loflen , weigerde 't zelve , en Tarlo fchoot mis , icfaoon zy xnaar 5 fchreden van malkandercn ftondcn.
De Duëllanten loflen te weerzyden hun twedePiftooU zonder wederom malkanderen te treflPen , weshalven zy dat geweer ter neer geworpen hebbende , den Degen trokken , vechtende ieder ^eer hevig van zyn kant .; de twee eerfte reizen braghten zy mal-
Hh kan-
Digitized by
250 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
X744. kanderen geen nadeel toe , maar in de 3de gang pareerde de Pa^
jipTü. latin 2 zware llocen van den Grave Poniatuwsky , en lUet hem óoor
~ dè regter borll, onder de tepel, maar deze zich wederom herflel-
lende» ging van nieus op den Palatyn los, en braghc hem in den
onder-buik aan de regter zyde een zo zware fteek toe, dat hy
aanflcnds dood ter aarde viel.
De Grave Poniatawsky is.nict alleen noch in levea» maar volko- men buiten gevaar, 'c Schynt dat de Grave van Tarlo alle mpge- }yke middelen gezogt, öm tot het ongelukkig einde, dat hem na** leende was, te geraken,* want hy wetende, dat de Broeder van den Groot- Kamerheer van Dresden derwaarts op weg was, i^ond l^y hem een zyner Bedienden tegen, om hem een uitdagings car- tel te brengen, 't Is ook aanmerkelyk, dat dien ongelukkige zya noodlot met een verwonderens- waardige zekerheit voorzien heeft, want *s daags voor 't Du€l, maakte hy niet alleen zyn Teftament^ maar fchreef ook aan zyne vrienden , dat hy een vaft gevoekn Üad , van op de plaats te zullen bly ven.
't Reets gemelde Tumult (pag. 193.) van de Boeren in LinbaiH i»en is volkomen geftilt, maar men wilde hunne Aanvoerder /^^^ ^low, die na *t RuJJifche Ukraine gevlugc was, niet opleveren.
Nedev* I DE plechtige Inauguratie van Hare Hongarifche Majefteit is LAMDEN. len 20. dezer met alle ordre en pracht te Bruffel gefchied, en ^aar by zyn vele Goude en Silverc Medailles uitgeworpen : voe- rende , volgens de nevensgaande Jf beelding , op d'eene zyde \ Borftbeeld van Hare Majefteit, met dit omfchrift: Mar. Tb, D. j^. A. Hong. Bo.D. Bra. C. Fhn. inaugarata 1744. Dat is; Maria Wberefia^ door Gods genade Koningin van Hongaryen en Bobemen^ Her* $ogin van Jirab(ind f Gravin van Vlaanderen^ gebuldigt 1744. Én op jl'andere zyde een Altaar^ waar op een vuur brand. Onder 't An 4aarieeil men, Fides publica^ Dat is ; 'x Lands trouwe. Boven 't 'AUaiar.Kiet tnen twe in elkander gejlote banden mét f wee grote 'koren* iyren en daar achter óejlangenjit^v^n Mercurius, met ditopfdirift^ Mecjaratuebisur ümnes^ Dat is; Dit Altaar zal ons alle bef cber men.' ' r De Staten van Vlaanderen hebben aan d'Aardshertoginne én den iPrins JKarelvefetrd (Jqoo Ducaten , de Stadt van Antwerpen ^booo]^ jde SiJidt Jdecbekn loooo, en de Stadt BruJJltl 3.0000 Floreineff.. .' ipy ecu bevel van den Raad der Finantiénis aldaar » d'Iuvber m
Digitized by
A^. xjo.
Digitized by VjOO^gj^OF •
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIUS. 551
0 die Landenvan zodanige Franfcheflofien, die met Wol en Ga- X744« w ren vermengt zyn , op ftraffe van Confifcatie der Goederen , ^^'^' w Rytuigen &c. verboden. '' — ~*
Men blyfc by continoatie in mening, dat de Franfchen een Aan- flag tegen een dier Nederlandfche Steden voor hebben,, maar meü hoopte te gelyk , dat het daar mede gaan zal even als met het Trans* port van Troupen 't geen zy na Engeland meenden te doeq , en dus teffens geheel zal te leur gefield worden zekere Conventie, die, zomen zegt, in February^ laatflleden tufichen Vrankryk en iSpan- «n gefloten is , en waar by d'eerftgemelde Kroon zich heeft ver- bonden f f9 om den jongen Pretendent op den Throoh Van Groot- ^y Brittannien te fiellen , als wanneer 't Koningryk Ierland voor den #> Koning van Spanjen of den Infant Don PbiUp wezen zou ; waar jf toe de Koning van Frankryk 20000 en die van Spanjen loooo n Man, tendienfte van den gemelden Pretendent ^ zo lang *t de n nood verdfchte, zouden op de been houden: Voorts zou zyne yy Jlkrcbriftelykjie Majefteit d^OoJienrykfcbe Nederlanden (zich ver- 9» beeldende^ dat hy dezelve reets zo goed als in handen had) $p behalven de Stadt en 't Diftrif): van Doornik ^ Luxemburg enz. $9 aan de Spaanfche Kroon afftaan» waar tegen deze alle hare yy Pretenfien op d'Ooflenrykfche Staten in Duitfcbland aan den 9$ Rooms-Keizer overlaten zou &c.
^t Zy een zodanige Conventie in rerum naturd gevonden word of -niet, 't blyft nochtans een volflage waarheit, dat ^rglifligbeit en fcboonfcbynende Vriendfcbap niet minder omtrent Vrienden als Vyan- den van de tyden van Lodewyk XI F. af tot nu toe de Regels zyn geweeft, waar na de Politie der Franfchen gerigt zyn.
Men is aldaar in 't algemeen , niet minder by Groten als Klei- ven even vergenoegt, over de grote bereidwilligheit en iever,die ét Republicq Holland, in weerwil van alk fcboon/cbynende Beloftem^ of regen d'aan haar gedane Dreigementen blyft tonen, om 't onder- Üngt welzyn der overige Europeaanfche Mogendheden te helpeen handhaven, 't welk alleen 't oogiberk is van die roem waardige Republicq en den Koning van Groot^Brittannien , en ten eenemaal -verlchild'van datdear Konings van Frankryk, die midden onder zy- ne verzekeringen , van zyn verlangen na de Vrede zich niet ont- " SBiên heeft dat gene werkftellig te maken , of ten minften ten dien- ^fie^s Koifings van Spanjen tt helpen' bevorüered» *t welk nood-
Hb 2" M-
Digitized by
}IM1 i,^39
25^ NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. zakelyk de Vrede onder de voet werpen en niet dan Oorloch vaa jipriL |^)|e kaneen na zich flepen kan: 'c Is de zaak van den Engelfcbea
'"" Pretendent, waar op men *t oog heeft, en waar omtrent zelfs de
Vrienden van • l^rankryk zullen móeten bekennen dat de Politie vaa 't Franfche Hof volkomen gemifl heeft, en dat de gehele Aanflag niet dan op een Zandgrond is gebouwd geweeft:
In 't begin dezer Maand , heeft de Baron van Reifcbacb , Extraor- dinaris Envojé van de Koningin van Hongaryen aan den Pre- fident van de Heren Staten-generaal een miffivcn van den Prin^ Karel van Lottharingen overhandigt , waar by zyne Hoogheic aaa Hun Hoog Mogende kennUTe geeft van zyn aankomft te BruffH met d' Aardshertogin zyne Doorluchtige Gemalin ,en dezelve daar in tefFens bedankt voor de blyken van hoogachting en eerbied^ die men hunne Hoogheden in hunne reize na Bruffelj op het Ter- ritoir van dezen Staat heeft bewezen ; de Heer Agent van Byemont^ heeft uit den naam van hooggemelde Heren Staten-generaal, dea voornoemden Minifter over dit arrivement gecomplimenteert, 't welk ook eerftdaags door den Heer van Brantfenburg , wegens de Provintie van Gelderland, feffie ter hoogftgemelde vergaderinge hebbende , uit naam van Hun Hoog Mogende te BruJJei aan hun- ne Hoogheden zelve zal worden gedaan.
De Generaal de Brofsy Extraordinaris Envojé en Plenipotentia- ris van den Koning van Polen , aan de Heren Staten Generaal door derzelver Prefident, Graaf Bentink, kennis gegeven hebbén- de van 't geflote Accoord van den Koning van Polen met de Ko- ningin van Hongaryen en Bohemen , * is welgemelte Minifter deswe- gen door Haar Hoog Mogende Agent, uic naam van dezen Staac gecomplimenteert.
Den 2. heeft d'Abt J# la Fille, Minifter van den Koning vaa Vrankryk aan Haar Hoog Mogende Gecommuniceert de Declara- tie van Oorloch tegens Groot- ^ttannien. Kort daar aan zyn benoemd de Regimenten, die 't Corps, gefchikt tot dekking der Grenzen van dezen Staat , zullen uitmaken , als van de Generaals en Staf- officieren, die by 't be wufte Corps zullen dienen, dat zich m SOoftenrykJcbe Nederlanden bevind tot fecours van de Koninginne van Hongaryen^ waar van de Lyfien zyn als vo^t :
* Waar van. het TraAaac in de naaftvolgende maand onder den TUd fift/ Duitjcbland Skm vermeld te worden»
•Digitized by
oï E U R o P I S C H E M E R C U R I U S. gjj
^
GRAAF MAURITS van BARON VAN CRONSTR
( CAVAI.LE11T.
CoenderSy Lieut. Generaal.
Scback, ") Qgneraal Majops.
Horopelch , J
Haufc van Oyen ,"
Hauft van Oyen, [Brigadiers. ^chlippenbach, f " Vrybergen,
Foor 't Corps van (T^uxiliairen.
NASSAU, Generaal en cbef. OM, Ceaeraal van d'lni'antery. Infantbrt.
Vander Duyn, ^ ^„,1. GeneraaU
Schwartfenberg , J
Braiel, - \
J, Lewe, fG. Majors.-
Conftant de Rebecque,J
Salis,
p Brigadier r.
1744* April.
RaGIMBNTEW ESQ.
Lfynden . • • 3 • Schaltz van Hagen • 3 Sandouville- • 3 Schagen . • 3
Buys . • 3 •, Graaf Maurics. van Naflaa i
Ginckel . • 3 • Heflen • Homburg • 2 IdafTau Diagondera • 5
26
Bat. Comf»
Brockhnyzen . . i 12
Smiffaart, Lt. Generaal j i 10
Tilly . . r II
Buddenbroek . . i w
Elias . . 1 12
Smiffaart Wallon .1 "
De Brauw , . . i 10
"De Guy . . i 12
'OrangeVrie8l.cerfteBat. i 12
. Swartzenbnrg • t 12
Bentinck . .. i 12
VeJtman .. • i 12
Dorth . . I 12
JÜnfchot . • in
14 i6i a Coxnpagaiea ArtiUeiye
Evertfea, Sturler , Burmania )^ Manschap
iii&
552 Grave en Nymegem
5$2 's Hc^e en 's Bofcb*-
552 Maajtricbt.
552 Campen en ZnmL ,
552 Alkm. en Groningen*
104 Fenlo.
552 Utrecht.
368 Hattum en Mttr^.
810 Maafiricbs..
4594.
xc8o Maafirkbt.
900 ■
ppo Bergen op Zoom en Shdt
in Vlaanderen.
ro8o *s Bojcb.
2080 ^rei^d.
990 Fènlo.
990 jETti//^.
1080 Paventer en Vtregt.
1080 Leeuwaarden»
1080. JTV^rne.
1080 Coeverd, en Sdbanfen^.
1080 Groningen.
X080 Zutpben.
990 f^^pnl^*.
14490
Hh 1
]9tB>
Digitized by
tS4 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1^44. Den 14. heeft de Heer Trevor, Extraordinaris Envojé en Mi*
^prü. nifter Plenipotentiaris van den Koning vai^ Groot - BHnannien , de ■■ volgende Memorie aan Haar Hoog Mogende, nopens 't fecoart
van 20 Oorlochfchepen , overgeleverd ; luidende :
HOOG MOGENDE HEREN,.
XtrAnneer ik by d'ecrfte blyken der vyandclykheden , welke Frankryk tegeft ^^ den Koning myn Meeftcr beraamde, d'Eerc had, van 17 Hoog Mogende te verzoeken een gedeelte van 'c fecours, by de Tradaten aan zyne Majeilett verfchuldigc . flonden U Hoog Mogende dac verzoek toe mee zo veel hartelyke genegenheic en fpoed , hebbende zelfs de goedheit , in derzelver Refolutie van den cweden der voorleden maand te voegen verzekeringen van alle de hulp^ welke- 'c onderling belang, en de goede trouwe der Tradaten zouden knmen' te vereüTchen , en in hunne macht itaan zou , om te leveren , dat men U Hoog ' Mogende ongelyk doen zou , by aldien in den tegenwoordigen toeftand van z^ ken, niet ftaat maakte, om een fpoedig en gunftig antwoord op het verzoek, 't welk ik jegenswoordig d'Eére hebbe te doen.
De Koning myn Mee/Ier, die wegens .den openbaren Oorlochr; dien Vrankr^k tegen hem verklaart heeft, zich van de billykheit en wysheit van U Hoog Mo- gende mag beloven de volkomen kracht en uitwerking der verblnteniiTen , die de twee Staten zo nau zamen vereenigen , en hunne gemene veiligheit uitma* ken, beveelt my, U Hoog Mogende in deszelfs naam te verzoeken, om aan hem by provifie te zenden -'t ander gedeelte van 't -fecours , by het Tradaac van den jare 1678 vaftgeftelt, * beftaande in 20 Oorlochfchepen, na behoren bemant en van al 't nodige voorzien , om ten eerften gevoegt te worden by de Vloot , die zyne Majefleit in de Straalt doet verzamelen.
Terzelver tyd dat de Koning dit nieuwe blyk der goede trouwe en vriendfchap vm U Hoog Mogende is verwachtende, beveelt, zyne Majefleit my, om aan dezelve te betuigen zyn volkomen genoegen en erkentenilTe ten aanzien i^an 'C bewys, noch verfch ontfangen, en U Hoog Mogepde te verzekeren van de getrouwfte wederhulp in zo een liachélyk tydsgewricht , in 't weik de herten
en
♦ 't Eerfte Jfzonierlyke Articul van dat Traftaat behelit: 'tGeval van '^ vy/* de Ariicul daar zynde, (wanneer aan een van beide de Contrafterende Partyen, door een derden, den Oorloch wierd gedeclareert) zullen gemelde zyne Ma« jefteit en gemelde 'Ret^n Staten Generaal vetboüdeii zyn ,* malkander onderling byte ftaan, zo dikwyls zy zullen worden aangevallen, of ontruft, gelyk breder in 't voorfchreve Articul is uitgedrukt, met een fecours, te weten zyne Gróót* Brittannijcbe Majejieit de gemelde Heren Staten Generaal met 7 ten Duizend en de Heren Staten zyne Groot-Britunnifche Majefleit met Zés Duitand Man Foet* volk , behoorlyk gewapend • • . ^ als ook met twintig Schepen van Oorloeb wel toegeruft en voorzien , en zullen zy 't voorfchreve fecours ligten. en onderhou- • 4tt,tenkoiten van den genen ^i die 't f el vele verd aan Hein, die aar&évailen woid«
Digitized by
OF E U R o P I S C H E M E R C U R I U S. 2^5
fQ haaden der twee Natiën zo vereenigt behoren te zyn y als of ze beide.maar een en 't zelve Volk uitmaakcen.
HOOG MOGENDE HEREN, die wezentlyke Unie is naaft den ze- gen des Almachtigen , die de gtrecbcigheit van zyne Majefleics Wapenen in al« len dcie doet verwachten , de fterkfte en Qntzachlykite Barrière , die wy zoa^ den konnen ftelkn tegen alle de.Vyanden van den voorfpped , vryheit en onaf* )iankelykbeit van beide Natiën.
Gedaan in 'sGravenhage den 14. jipril 1744.
Getekend: R. TREVOR.
Ingevolge 'c vorenftaande verzoek , en de Confenten der Pro- vinciën ingekomen zynde , is gerefolveert daar aan Puncluelyk te voldoen , invoegen by d'Ë. Ë. CoUegien ter Admiraliceiten de volgende Oorlochfchepen in Commiflie zyn geftelc^ als
De Stadt Dwdretbt^ De Stadt Detft^ Oud' Ttylingen Gorcum
OP DB MAZE:
Kapitein mUem Heofi
Cornelis fFelefleyn David van der Gon , M. van der Meyden,
Stokkeft 54 54 44 M
^AMSTERDAM:
Haarlem y de Heer Schout-by- Nacht
Damiaten^ ten behoeve van Kapitein
Leeuwenborft ^
Edamj
firederode^
^Jf endelft,
Middelburgs
Cauéerok ,
Hendrik Grove, voert 74
Cem. Scbryver, 64
^aceb Reinjly 54
Alexander Fr en f el, 54
Hendrik Jan Boudaanf 54
Ernf de Peter fen, 54
Jan vander . Hu^eu » 44
Jé L. van der Vam^ • ^
IN 'T NOORDERQÜARTIER:
*t&fleel vanMedenhlikf
Vredenbrf
Beeftvlied
Kapitein Nicalaas Houtitfg
Fieter van Zanen Mauritius van der &ir^
JbêUnf
Goes
Zirkzee
rrieflafidj Da trim Irija
IN
IN
2EELAKD:
Kapitein ' Tinans
Sappius Steenboft.
VRIESLAND:
Sapitelo Mamvmingeto
54
54 44
H 52
H
Dea
Ï744- April,
Digitized by
ks6 NEDERLANDSen GEDENKBOEfC
^44 Den 22. de Marquis de Fenelon^ Ambafladeur des Konings van
^^ Vrankryk^ aaq den PreGdent van Haar Hoog Mogende van zyne te rugkomft kennifle gegeven hebbende, verzocht ter zelver tycl, dat hy daags daar aan met de gewone plechugheden en Staatie, ter Publicque Audiëntie mochte worden opgehaalt. Dit verzoek inge willigt zynde, begaven de Graaf van Rechter en y Heer van Gramsbergen , en de Heer Tamminga , Heer van Maasbergen , Ge- deputeerden ter Vergaderinge van de Heren Staten Generaal we- gens de Provintien van Overyffhl en Groningen , als daar toe by Hun Hoog Mogende gecommitteert , zich met d'eerfte Koets van Staat ^ met 6 paarden befpannen , na *t Hócel van zyne Excellentie, ge* volgt van 6 andere Koetsen met zes, 34 met vieren 31 met twee paarden., gaande de Bodens van de Generaliteit vooraf. Aan 'c Hótel van den Ambafladeur gekomen zynde , wierden de Heren Gedeputeerden door zyne Excellentie aan den beneden trap ont- Tangen en in de grote Audiëntie Zaal geleid , daar d'onderiinge complimenten wierden afgelegt. Eenigen tyd daar na trad zyne Excellentie met de Heren Gedeputeerden in d'eerfte Koets van Staat , zittende de Graaf van Rechiéren voor- en de Heer Tammin^ }ga achteruit , voegende zich voorts by den trein noch twee Para- de-Koetzen van zyne Excellentie met zes paarden befpannen , om- ringt door deszelfs Li vrey- Bedienden, alle in nieuwe en fraaje Liverey gedofcht. In deze orde rede zy, onder eene toevloed vanmenfchen, langs de Prin/ejffegracbt , Nieuwe- enGrot^-f^oorbout^ Kneuterdykf PlèaH, Hoog/iraat, Markt ^ f^eenejlraat j Spuiftraat en Hoffit'aat na het Binnenhof, daar de Hoofdwacht met Vliegend vendel * en flaande Trommels onder de Wapenen ftond, wor- dende door d'Officieren behoorlyk gefalueert. Vervolgens wierd xyne Excellentie langs de grote Zaai van 't Hof na de Vergade- ling van Hun Hoog Mogende geleid , daar hy recht over; den Heer Prefident in een Armftoel ^ejpUatft zynde , in de Franfchc Taal de volgende aanijpraak las:
HOOG
* Dit was by geval} alzo Haar Groot Mogende toen vergadert waren en een Compagnie der Militie mcthciFendel , al» daai voor hunne Heren en Meefters, ie Wacht Paradeert.
Digitized by
OP EUROPISCHE MERCURI U S. 257 HOOG MOGENDE HEREN, 1744.
'tjS ingevolge d'ordre van den Koning, myn Meefler, dat ik ben wederge- ■
^ keerd tot Uwe Hoog Mogende , om aan dezelve , uit zynen naam , te ver- klaren 9 dat , welke Partye Zyne Majeüeit ook zal genoodzaakt zyn te kiezen » dezelve egter behoud en aUyd, tot den laatflen oogenblik toe, zal behouden dezelve gevoelens , waar uic zo vele blyken van toegenegenheit , als Dezelve Uwe Republlcq altoos heeft toegedragen , zyn voortgekomen. Uwe Hoog Mo- gende konnen zich te binnen brengen , dat ik van den Koning verkoren zynde lot Gezant by Uwe Hoog Mogende, ik hier gekomen ben, nu negentien jaren geleden , in zodanig een gewrigt van tyden , wanneer 't Hof van fFènen den grond begon te leggen j tot het opregten van een Compagnie fOoJiendcj wel- kers Koophandel dien van Uwe Onderdanen zoude hebben onderdrukt. Dat Hof weinig zich bekreunende aan de goede Trou der Traftaten , en de noch zo verCchc verpligtingen , welke 't aan Uwe Hoog Mogende had , in den wind flaande, hield geen ander gedrag jegen U, dan, volgens Defzelfs onverander- lyke gronden en beginzelen, om alles af te roeten naar zyne byzondere belan- gen, en te geloven, dat wanneer men zich geheel en al voor 't Zelve heefc opgeoffert, men genoegzame beloning voor zyne verdienften vind in tot def-, steSs grootheit het zyne te hebben toegebraght. Opgeblazen door de hoogte , waar toe defzelfs macht was opgeklommen , door Uwe pogingen , gedurende cenen twaalfjarigen Oorloch, will het zyn voordeel te trekken uit het verzwak- ken Uwer kragten , te llegtc beloning voor al 't gunt Uwe Hoog Mogende ten zynen voordele hadden toegebraght, dan om de Voorwaarden, op welke de Nederlanden door U aan 't zelve waren overgelaten , met voeten te trappen -, 't ondernam in Uwe Nabuurfchap d'opregting eener Commercie in d* Indien ^vrsAt door d'Uwe den doodfteek ftont te krygen. 't Beantwoordde noch Uwe klag- ten noch Uwe vertogen , dan met wrevel en onregtmatige weigeringen. Te rergeefs voegde 't Groot-Brittannifche Hof, genoopt door 't zelve belang vaa Commercie als Uwe Hoog Mogende, defzelfs drang redenen by d'üwc. Zyne kuip was Uvan geen nucdgheit, 'c Wener Hof deed, om niets meer te zeg- gen, niets anders dan U te doen gewaar worden defzelfs onverfchllllgheit , tot op het zelve ogenblik toe , wanneer 't Frankryk voor Uwe zaak de Wape- nen sach opnemen. De Koning, myn Meeiler, belaflc my U de behulpzame hand te bieden. Dit waren d'eerfte verrigtingen van myn Minifterie by U, en de Doorluchtige Leden , voor welke ik thans d'Eer heb te fpreken , weten «eer wel, dat de tuflchenkomfte van Frankryk geweeft is 't begin en d'oorfpronk van al 't geen vervolgens van tyd tot tyd Ü is toegeftaan geweeft.
't Verlangen van Uwe Hoog Mogende , fchoon regtmatig op zich zelven , dat de handel , ten nadele Uwer Onderdanen aangevangen , in 'c geheel mochte werden vernietigt; was dienftig voor d'oogmerken der gener, die niet konden verdragen , noch zien , dat Gy ow voornaamfte vertrouwen ftelde in de hulpe dct Kroon van Frênkryk. Gy wierd wecb-gejleeft door de VerbinteniflTen , wel- ke de hnlp des Konings , myn Meefter , U had, konnen doen miffen. 't Smert- tt Him te zitüf dac Gy U daar toe inliet, doch 't was egter ^ zonder dat zyne ,
I i gene-
Digitized by
%5^. NEJ>ERLANDSCH GEDENKBOEK
1744, gencgendhclt t'Uwaarts daar doar is gekrenkt geworden. Zyiw Majeftdt rer- jfpriL liet iiich volkomen daarxp, dac de raeeft verlichtfte onder Uwc verftandigfte .«..,..» Republicqs gezinden van coen af al. befpeurden alle de gevolgen, welke daac- uit konden voorcfpruicen , en hoe nodig 'c was, zich nau vereeaigt te houden cegen d(. düsbruiken , welke men daar van dagt temaken, ten nadele vaa 'tgieei^ Gy verfchttldigt waart aan de Vriendfchap van d'oudfle Uwer Geallieerden*. In 't uitvoeren van het Tradaac , dat toen ter tyd gefloten wierd , heeft heft. Hof van fVènen niet nagelaten , te betonen den geeft van onregtmatigbeit en wr4* velt waar door defzelfs gedrag ten uwen opzigte geregelt wierdc Hettoondci zich zo traag 9\b vfeinig opregt in 't uitvoeren van 't gunt aldaar ten uwen voor«- dele was bedongen. En inderdaad, met welk een traagheit is het te werk gjc*. gaan , om den eerfteti aanleg van den Handel, waar van men U de gehele yct*- nietiging belooft had> c' ontwortelen en uit te roeyen, met ü dat te deen\k^ak tvt tulken bogen prys , en hoe meenigmaal hebt gy u beklaagt , en zulks^ akwMk te vergeefTch, over 't niet houden van de beloften, aan Uwe Republicq op een ander gewigtig onderwerp gedaan : Beloften, die niet alleen niet werkftel* lig gemaakt zyn $ maar welke 't Wener-Hof thans niet meer in zyne macht heeft ter uitvoer te brengen. En egter is 't op dat zelve Tradaat, zo flegt nagekomen, nopende 't gene Uwe belangen betreffende was, dac het Hof vaa Boenen zyne hoop geveftigt heeft, om U ter neder te Jlorten in alk de maatregC'^ len, die met zyne belangen over een zouden ftemmen. Nooit zou d'Oorloch^ vlam» welke 't geweld. Polen aangedaan, noodzakelyk gemaakt heeft, ontfte?» ken geweeft zyn , zo 't Hof van Urenen zich niet ydelyk verbeeld had, dac heti alles moeft wagen, en alles ondernemen, en dat gy U niet ontflaan kondt vaa op nieu 't bloed Uwer Onderdanen te plengen, en uwe Schatten uit te putten , om 't zelve' t'onderfleunen en te helpen, in alle de voornemens, welke de& zelfs onregtmatigbeit en beerfcbzucbt het ook mochte inboezemen.
Hoog Mogende Heren , toen ontfihgt Gy*lieden een blyk en preuve van de. geneigdhedenides Konings, myn Meeiler, voor Uwe Republicq. 't Hof vaa IVenen^ door 't byua geheel afzien van de verdediging der Nederlanden ^ beide, tegen den zin en letter der byzondere Tradaten tuflchen 't zelve en U-lieden » had geen ander oogwit, dan om Zyne Majefleit gaande te maken om die aan, te caften, ten einde U-lieden mede te flepen in dien Oorloch, en in 't vervolg, al den laft:, onkoflen en gevaren van dezelve te bewaren , alleenlyk op U-ile-^ den te doen aankomen; doch Zyne Majefteit, beiUerd door d'achting, welke dezelve U wel wilde bewyzen, verkoor liever, hare Wapenen over te liren* geil in Geweften, ver afgelegen van zyne Grenzen, niettegenftaande de be^ ietzelen en zware onkoflen , onaffcheidelyk van allen Ojorloch , die wyd v«i^ de hand gevoerd word ; en Gy zult nooit uit Uw geheugen kosnen uitwiflen de gemakkelykhek , wair mede zy zich fchikte naar Uw verlangen in 'c vec« zekeren van de Neutraliteit der Nederlanden,
D'InfchikkelyJcheit des Koninga, waar aan ik 't genoegen gehad heb, U-lie- den alle regtmatlgheit , welke men daar aan verfchuldigt was, te zien toefchry^^ ven, ftelde palen aan defzelfs zegenryke Wapenen, en braght Etir^pa wedec in ruft. Gy weet bet, Hoog Mogende Heren, dat Zyne Majefteit wenfchte U'liedeii daar van de Bevredigers te zien , en dat het aan Haar niec gehaperd
heeft ^
Digitized by
ofEUROPISCHE MERCURIUS. 259
•beeft 9 dat Uwe Republicq tiiet volkomentlyk heeft genoten de Vrugten, van 1744. Sloh te^ebbeh weten te handhaven in een voorzichtige onzydigheit tuflchen JpriL ^'Oorlogende Mogendheden. ■
'cOorlochfi-vuur, na 't afHerven des Keizers , weder ontvlamd zynde, is de Sonlng myn Meefter gebleven in dezelve gevoelens ten opzichte Uwer Repu** t>ti64) en zo de ruft in de Nederlênden niet zo geduurzaam en beveftigt is, als se geweeft is in 't jaar 1733» ^^ men zulks geenzlnts daar aan toefchryven, 4ls of ^yne Majefteit niet, tot verfcheide malen toe, te kennen had gegeven ^geneigdheit waar in dezelve zich bevond, om even als toen tertyd tehan* ^len y en daar in voort te gaan , met tot eep grondflag aller Uarer voornemenc 4e leggen de bewaring der rufte naar alle de Geweften, zo na grenzende aan . Uwe Frontieren. De Heren Gedeputeerde Leden Uwer Vergadering weten Alies, wat de Koning my by U*iieden heeft doen onderftaan, kennis gevende aan Xlwe voor naamfte Mioifters van zyne allergeheimfte voornemens , zo om €e»Ruft'VHn Europa weder te herftélleny als om die van U- lieden in 't byzon- «er ie verzekeren.
Zyne Majefteit heeft, in zyne Geallieerden t'onderfteunen , geen ander oog- merc gehad, dan dezelve niet min gunftig te doen behandelen, als die Vorften» lan welke de Koninginne van Hongaryen , beftierd door de raadgevingen van *t Brittannifche Hof, zich heeft verplicht geacht, gewigtigt qfftanden te doen, ^aar in deze Vorftin niets heeft gevonden , dat niet kon over-een gebraghc worden met haar Regt van alleen in de Staten van wylen den Keizer te fucce- deren , en met d'onverdeelbaarheit der Pragmatique SanSk, 't Hof van Wenen lifld in der daad den Koning , mynen Meefter , reden gegeven , om te geloven » - ^ dat d'onderliandeling, waar In *t zelve niet geweigerd had met Zyne Majefteit Ie treden, zedert de tekening van 't Wener Traöaat in 't jaar 1738, om den grondflag der eiflchen «n der regten t'qnderzoeken , welke 't Buis van Beyeren alvorens heeft verkregen , eene ernftigè onderhandeling was > dezelve wierd van weerzyden tot het overlyden van den Keizer vervolgt, en mogelyk zoude ftfen tot een Vergelyk gekomen zyn, by aldien die Vor'ft langer was in 't leven gebleven > maar defzelFs dood deed alle hoop verdwynen,
By aldien 't mogelyk ware geweeft, dat Zyne Majefteit, in zyne Geallieer-, den by te fpringen, zich had konnen laten verleiden door de Staat-zucht, ona acyne Heerfchappy te vergroten , heeft de Koninginne van Hongaryen hem daat toe middelen aangeboden, die al zo weinig konnen over-eengebragbt worden Éiet d'öltgéftrekcheit , welke zy aan de voorregten der Pragmatique SsnffiV toe- fchryft , als met het gene zy by U voorgeeft, aangaande de Nederlanden i maat Zyne Majefteit had gene andere begeerte , als om zyne Geallieerden genoegen, tfe verfchsffen door eene redelyke en regtmatlge overeenkomft. Hy twyiffeldc, niet, of 't gunftig oogenblik daar toe was geboren, wanneer de Keizer ten liacften de mediacie, welke 't Ryk aanbood, had aangenomen, en waarin Üwe Hoog Mogende, zo wel als de Koning van Groot-Brittannienf genodigc Wierden deel te nemen. Men zou hebben moeten denken , dat deze omftandig- heft éc Küningtn van Hongaryen zoude bewogen hebben, eene bemiddelix^. Mft te nemen, welke voor haat zo voordelig kon worden door de goede offi- aeh der twee Mogendheden , Ua welke 't Ryk tidb adaréfteerde, Wac moec'
li 2 &€m
Digitized by
2(5o NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. men te gel^k niet denken van hare af kengheit vao eene haodelwyze , %q ovet> jipril. een komftig met het geen de Wetten en Conllitutien van 't Keizerryl^n dier- ■ gclyke omilandigheden voorfchryven? En welke Mogendheit moet men aaoziea
als Vyand der Vryheden van Europa ( een naam , die niet min eerwaardig is als dik- vryls gefchonden wof d ) die, welke d'uitvoering der Wetten behertigt, dandtc zich weigerd daar na te gedragen , of zich daar tegen aankant ? Zouden Uwc Hoog Mogende zelye óezc aanzoeking van 't Ryk wei liebben onbeantwoord ge^ laten , indien Gylieden niet waart te rug gehouden door d'inzicht van de flech- te genegenheit, welke Gy by de Hoven van IVenen en van Londen quaamt te befpeuren , om 't geen aan te nemen dat zo bequaam was , om den voortganf der onlüilen te Auiten , en dezelve t'eenemaal uit te doven , maar te gelyk ook zo tegenftrydig met hare oogmerken , om de vlam aan alle kanten te doen overflaan. De Koning , myn MeeAer , zyne Legers uit Duitjcblaiid te rug roepende , zo dr4 't Ryk deze Mediatie hadde aangeboden y en de Keizer dezelve hadde aangeno- men , heeft genoegzaam getoond j hoe zeer Hy wenfchte dat d'Oorloch eea einde mocht hebben ; maar wat voordeel heeft Zyne Majefleit getrokken vaa zyne begeerte , om een begin te maken met de ruft in 't Ryk te hertellen: Men heeft zich daar van bediend , om alle zyne handelingen met den naam van zwakr beit te dopen , om de grenzen van Fraiikryk te komen befpringen , en om te trachten tot in 't hert van 't Koningryk te dringen. Wat dank heeft men den Koning geweten voor de blyken van vertrouwen , aan U gegeven , wanneer dezelve aanbood , de Sudt Duinkerken in uwe bewaring te (tellen ? Zyne Maje-> fleit zoude zulks zeer gaarne gedaan hebben , als van voornemen zynde , van niet dan op 't alleruiterfte de party te kiezen van de Veftingwerkcn aldaar te herAellen , die in flaat waren , deze Stadt en hare Inwoonders te beveiligen te- gen d'ondernemingen , die 't Hof van Londen volmondig zeide in zyn fchild te voeren. Had niet deszelfs AmbafTadeur zelf, in duideiyke bewoordingen , te ver- daan gegeven , en in eene openlyke Memorie aan Uwe Hoog Mogende zich uit- gelaten , dat men voornemens was , Duinkerken tot een l'ijjcbers Gebucbt te maken. Zyne Majefleit heeft niets verzuimd , om eindelyk de gedachten van Vrede te doen herleven ; maar zyne pogingen , om daar toe te geraken , en allé blyken van ingetogenheit en gematigdheit , welke hy gegeven heeft , hebben niets an- ders uitgewerkt , dan de hoogmoed der Hoven van Wenen en Londen te ver^ meerderen , en dezelve Aouter te maken In 't ontwerpen der verderflykfte pro- jeèen tegen zyne Kroon , en in alle regulen,Ja zelfs d'allergemeenflc gevoeg^ lykheden te verbreken , als fcbendingen van territoir , voillekeurige aanhoudingen van Schepen » die men niet heeft wederom gegeven , verbrekin(r van eene afgebedeld de onzydigbeit , die eerlang weder vergeten wierd , beledigende taal door bunnt^ verfcbeide Minijlers uitgejlagen , injurieufe uitdrukkingen , gebruikt in al 't gene. uit hunne pen vloeit , barde behandelingen door 't Hof van Wenen jegens de Fran- fche Gevangenen geoeffend 9 tegen de Wetten van Oorloch en d'uitdrukkelyke beloften in 't Cartel gedaan , openbare en bekende pogingen van dat zelve Hof en van dat van Londen^ om alle Mogendheden tegen Vrankryk op te ruyeD,hiuw ne veruitziende projeöen tegen die Kroon met veel ophef in gantfch Europa uitgebazuind , hunne ondernemingen op ^t einde des laatften Veldtochts» om den Elfas aan te taften , de verklaringen y zo vermetel als onbefchaamd » welke - _ mca>
Digitized by
oïEUROPISCHE MERCURIUS. 261
men , op de Grenzen van 't Koningryk heeft doen ver/breiden > 20 veel ver- 1744. derflyke voornemens tegens de Kroon van den Koning , mynen Meeller , en zo jipriL veel herhaalde beledigingen , hebben Zyne Majeileit niet toegelaten , langer te «i— . wachten » met den Oorloch aan die twee Mogendheden te verklaren.
Zyne Majeileit wil openilyk handelen , en neemt geen befluit, dat dezelve ' niet zoude liaan de houden » maar men moet zich niet vcTbeelden , dat hy eeni' ge middelen verzuime, die door den Oorloch gewetrigt zyn. By wat zonderling voorrecht zou hec den Koning van Groot - Brittaimien geoorloft zyn tot op de Grenzen van f^rankryk te naderen, om dezelve aan te tallen , zonder dat het den Koning, mynen Meeller, zou vryilaan van gelyken omtrent hem te doen? Zyn dan de Helpers der Koninginne van Hongaryen gcrechtigt , ondernemingen te doen tegen die van den Keizer, zonder dat deze insgeiyks zulks doen mogeH tegen die der Koninginne van Hongaryen ? En wie moet 'er befchuldigt worden , de Wetten, die de ruil en vrede der Volkeren verzekeren, te fchendenj is hy het , die zonder reden vyandelykheden tegen een Staat heefc begonnen , welke met gene Mogendheit in openbaren Oorloch was , ofte wel hy die flechts repre» f alles gebruiki?
De trotze Titels , die 't Hof van Londen zich aanmatigt , worden door des- xelfs gmtlchc gedrag geloochend, 't Laat zich alom verluiden als befchermende de vryheit van de Navigatie , en niets zoude aan een Koning beter pafTen , die op den Throon van Engeland gezeten is ; maar wat oncHaat 'er in tegendeel uit d' uitvoering van d'ordres , die door 't Hof van Londen en deszelfs Miniilerie uitgegeven zyn, dan de vernietiging van dezelve vryheit, en een openbare fchen» ding van alle de Traftaten , om welke te verzekeren de Britfche Natie tulTchen beiden gekomen is ? U Hoog Mogende weten door eigen ondervinding , dat 'er geen Schip vry is van de geweldenaryen , welke 't Miniilerie van Londen begun- Ikigt. Dat Hof wilde zich wel , onder voorwendzel van de balans en 't even* wicht van macht, zich een univerfele onbepaalde Heerfchappy toeëigenen. Om 't gene t'oefFenen, dat het zelve noemde de verdediging der Vryheden van £«■» ropa^ verraad het die van 't Duicfche Ryk , dat het zelve altoos aan de belan* gen vzxi'iOoftenrykfihe Huis heeft opgeofferd : Een gedrag, te dezer tyd min verfchoonlyk , alzo de Koning van Groit- Brittannien , als Lid van 't Ryk, aan dezelfs Wetten en conflitutien onderworpen is , die Hy niet mag verbreken , zonder zyne Waardigheden en Staten in Duitfcbhni in de waagfchaal te ftellen. Hy verdrukt een Republicq van halicn , welkers krachten hem haar gevoelen niet doen vrezen. Hy heeft gehandelc op dezelve wyze ten opzichte van Zwe» den f wanneer hy dat Ryk zach overvallen door Vy and en aan 't zelve te mach- tig , om die wederlland te konnen bieden. Zyn byzonder belang word fleets de gemene zaak \ dat is e^n naam , die men by alle gelegenheden uitbazuind » ondertuiTchen interefTeert die precenfe gemene zaak niemane , dan alleen de Ho- ven van Londen en Pioenen , ea noch zoude dit diar van uitgefloten zyn , in- dien 't naliet zich te gedragen naar de volflagen wil van 't eerilgeaoemde odezen groten iever voor d'onafnangelykheit van andere Mogendheden bepaald zich al- leen tot diei .welke zich blindelyk willen overgeven aan 't gene , dat het Lon* denfcbe van zyn kant vordert» en onderwerpelyk maken, om aUc zyne Projec<>
li 3 ttQ
Digitized by
2<>z NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. ten te begtmftiscA ; Vyand van alle Hoven alwaar 't »élve niet den cerften ch ApHi. voornaamften invloed heeft, ftelt liet allea in *t werft om zich die te verfchaf- '- fien. De wcritelyke gefteldheit van Uwe Republicq is mogelyk niet het geen dat al te wel over een te brengen is met de geheime oogmerken en deüeinen vm den Koning van Qrwit - ETiiiannivn, Gylleden weet , Hoog Mogende Heren , hoe vele pogingen men gedaan heeft , om te trachten Uw Hoog Mogende t'lfl- jpirerèn de gehele animoitceit van 't Gouvernement van Londen en Hamver te- gen$ yrankryk , en dat men ü daar toe niet konnende overhalen ; 'tfyjlema om- helll heeft, om Ulieden allengakena in maatregulen te wikkelen, die ü foccef- iïvelyk daar toe 2ouden mogen brengen , om ala , tegens wil en dank ,Projec- ten t'adopter€n,die men konftiglyk gepoogt heeft niet te vroeg tot Uliederkcn- ftifie te doen koroen, in de zekerheit, waar in men was , dat Ulleder wyshelt en voorzichtigheit ü dezelve zouden hebben doen verwerpen. Mogelyk zyn 'er «och andere meer verborgen , welke de haat tegens yrankryk ten dekzel ver- trekt, om daar van de beweeg -redenen te verbergen , en welke op meer als ee» «e wyzc zullen koonen ftrekken tot over hoop werping van d'inwendigc conftl- tütie van uwen Staat , maar ik zal my niet inlaten om de üoStc te door gron- den , waar op Gylieden behoord kennis te nemen en beter dan ik tè gevoelen , wat daar uic voor U te vrezen ilaat. De Jaarboeken van uwe Republicq to- nen genoegzaam 't gene my niet toekomt , om Ulieden te herinneren.
In de party, die de Koning, myn Meefter, neemt, en die hy niet als met weerzin kielt , soude hy wel hebben willen continueren , zyne achting voor U Hoog Mogende en derzelverNabucrfchap zo verre uit te flrekken , om de Konin- gin van Hmgaryen In hare bezittingen van de Nederlanden niet aan te taften 1 maar wat middel heeft men Zyne Majeftelt overgelaten, om Hem daarvan t'ont- houden? Hoe kan Hy anders, als met zyne Vyanden voor te komen, zich dek- ken vaor 't gebruik, dat men niet zonde nalaten te hemen, om zyn eigen Fron- tiercn van dezelve Nederlanden c'invaderen , die hy gerefpedeert zoude heb- ben? De grote krygtmachten , die men van den fli«*n-/?^yn derwaarts Beeft doen afzakken, zyn die niet dezelve, welke de gecombineerde Armee uitmaak- ccn , die thans, met en benevens de Hongarifche Militie , den El/as en Lottbo' ringen zoude verwoeften, indien men 't Projeö had konnen ter uitvoer ftellen, om daar in te boren. Kan de Koning dezelve Armee hings zyne Frontleren van de Neierlaudm aitgebreid zien , zonder zich te bedienen van alle middelen , wel- ke Godt Hem in handen geftelt beeft , die van invallen te bevryden , met zich é'eeribe in 't Veld te Hellen? Zouden U Hoog Mogende met eenige fchyn van recktmacigheit konnen verwachten , dat Zyne Majefleit zich zoude onthonde^ van zyne Vyanden aan een kant aan te taften , alwaar Hy zelfs niet verze- kerd is, dat hy niet aangetaft zal worden? d'Overtnigfng zelfs van de vaft be- paalde geneigdheit die U Hoog Mogende zonden behouden voor de handhaving der rufte in hunne Nabuorfchap , zoude die Hem geruftheit konnen geven te- gens geheel ftrydige oogmerken van weg;ens die gene , welke zo opentlyk en on- twyffelbaar getoond hebben, dat zy nergens anders na haakten, als om detrou- iKien algemeen te maken ? ü Hoog Mogende waren die niet d'eerfte , die zich atarmeerden over hec Tranfport van d'Engelfche Trotrpen naar de Neierlandenf Gwen zy 't billyk wantrouwen niet te kennen» dat Zy deswegens opvatteden,
mee
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIUS 26^
met in derzelver antwoQrd van den 19. Mey 1742 ; aaa den Grave tun. Stair en jjaj, den Heer 2>evor hunne verwondering en bekommering te betuigen » ^ imrr ^prii; mrkelyk aanvang gong makeri met bet Tranfpart van dit IVoupm , zander dat mew *
Hun daelr van eenigc kennis gegeven bad t la \ echter niet d'oirerkomft van de* selve Troupen , die door achter een volgende progrefleo U Hoog Mt)gende zo T.erre gebraght heeft , om eindelyk een Oetachemenn van. de hunne, by deaeif- ve te voegen , in den tyd , dat zy in beweging watlea , om tegens ^ae Maje^ fteit vyandlyk c'ageren , en den inval van den Elzas te begunlügen.
2yne Majeikeit zou zich geweld moeten aandoen«)'om> de KanAgreep in de Refolutien van den 19. December 1741. te verdenken , die U Hoog Mogende Hem door Hunnen Ambafladeur in Frankryk- lieten communiceren , ter zelVer tyd, als die aan my in den Haag overhandigt wierd. U Hoog Mogende decla*- reerden daar by, dat zy waarlyk zedert eenigen tyd bunne Troupen badden geaug" Wèenteertf nuutr dat die augmentatie ^ en die^nnelkety by vervolg zauden mogen doen^ aan niemant eenige ombrage moefien geveti ^ en nacb veel min aan Vrankr3rk, alza Zygeen ander inzkbC badden dan bunne eige veiiigbeit en befcberming, (fc.
Deze zo plechtige Declaratie heeft niet konnen belenen , dat d'^ugmentatiea onder Uwe Troupen gedaan , by vervolg gedient hebben, om den uitflag der verzoeken , aan Ü gefchied , te begunftigen , ten einde een Corp» van 20000 man auxiliaire Troupen aan de Koninginne van Hongaryen t'accorderen , noch ook dat de gene, aan welkers difpofitie dezelve gegeven wierden , die tot nieu anders fchikten, als om hnn deelgenoten in 't overrompelen van den Etzês ea. Lattbaringen te maken.
Kan de Koning , in deze omftandigheden , zyn zekerheit op Uwe volftandig* heit laten beruften , in tegenftelUng van 't gene de conilitutie van uwe Gouver- nement U niet toelaat, altoos naar uw welbehagen «an de hand te wyzenf Maar ter zelver tyd, dat Zyne Majefteit voornemens ia, zich in de Nêdarianden niet te laten prsvenieren, en aldaar d'eerile zyn Vyand te gaan opzoeken, heeft hy ten uwen opzigte een openhartlgheit willen tonen , die Hun tot een nieuwe blyk van zyne opregtheit zal verflrekken. Hy heeft my derfaalven gelaft ,. om my by Hun te vervoegen , ten einde aan dezelve 't befluit , dat Hy genomen, heeft, en dac Hy op het punt ftaat van uit te voeren , te communiceren.
Ik heb ter zelver tyd ordre , Hoog Mogende Heren , om aan U Heden te de- darercn , dat in alle de Partyen ,* welke de Koning , daar toe gedwongen zyn** de, komt te kiezen, Hy niet anders bedoelt , dan om. door de kragt Zyner fFape* nen d'anbuigzaambeit faverwinnenf waar mede. zich de beide Hovea, Vyanden van den Vrede , fteets aankanten tegens al 't gene, dat de herllelling van de pu- Mlcque rufte zoude konnen bevorderen.
Zyne Majefteit zal groot genoegen hebben, indien Hy by 't verfisg, dar ik^ aan Hem by myn te rugkomft van U Hoo^ Mogende zal doen, zo veel genelgdr belt ^nn uwentwegen zal befpeuten, als 'er altoos aan zyn kant zal zyn, om tot het zelve doelwit te ftrekken, ten einde alles in 't werk te fteilen , wat die- nen kan, om de hinderpalen tot een generale pacificatie uit den weg te ruimen^ en daai^uan 1 grote werk op een vaften blllykea VAet voor aOea te bevorderen. Dit is 't eenige voorwerp , dat Zyne Majefteit zich voorftek in. 't genpy dat br gaat ondernemen. ■^ . Hoof
Digitized by
204 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. Hoog Mogende Heren ,by. 't o.nfangen der bevelen van den Koning , myn Mee-
^^fi/. Her, die ik by deaen kome uic te voeren , heb ik een levendige aandoening ge*' «..-«»• had van 't geluk, dat my te beurt valt, "om virederom voor U Hoog Mogende te verfchynen , maar 't zelve zal voor my van korten duur zyn , alzo ik d'Eer hebbende van tot een der Lieatenants- Generaals benoemt te zyn in Zyne Ar* méc, welke in de Nederlanden zal ageren, zulks my niet toelaat, de waarne-* Düog van die Charge uit te ftellen.
Was 'Getekend.: Db Marquxs db Fbnblon.
't Antwoord door de Heer Prefident hier op gegeven , was als volgc :
MYN HEER AMBASSADEUR,
TJ^r zulten met den eerjien uwe Aanfpraak in overweging nemen , eri daar op antwoord geven , zo dra zulks mogelyk zal zyn.
NB. Wanneer de Marquis d'Aanfpraak gelezen , en , na beko- men antwoord , die op Tafel nedergelegt had ; zach een der Le- den van Haar Hoog Mogende^ dat dezelve zonder ondertekening was, en gaf die daar op aan hem Gezant te rug , met te zeggen: Dat de Signature ontbrak , v^aar op hy , die aannemende, zeide: Ik zal die met goeder barton tekenen , en ten blyke myner oprecbtheit en rond-' borfligbeity zal ik die zelfs met myn bloed onderfcbryven , waar op men hem repliceerde : ^t Zal genoeg zyn , dat zulks met inkt gefchied.
Haar Hoog Mogende, hebben den 26. in een Conferentie, aan gemelden Ambafladeur gedeclareert ;
99 Dat hun Hoog Mogende een extraordinaire Ambaflade na het $» Hof van f^rankryk zouden zenden , om ware het mogelyk de 99 gerezene verfchillen in der minne uit den weg te ruimen; en f, dat wat verder aanbelangt het gedeclareerde ,. van d'OoJien- n rykfche Nederlanden aan te taflen , hun Hoog Mogende zulks »9 met geen onverfchillig oog zouden konnen aanzien , maar zich »> verplicht vinden , tot voldoening hunner engagementen met an- 99 dere Mogendheden, in dit opzichte eeiilyn te trekken. '* Waar op dien Minifter den 27. na door den Prefident van Haar Hoog Mogende, eene gelukkige reis gewenfcht zynde, weder mVtüni^ ' ry* IS vertrokken,
Deo
Digitized by
«1 EUROPISCHK MERCURIUS. 265
Den dS. hebben haar Ed. Gro&t Mogende den Heer U N i cd 1744; Willem, Grave van Wassenaar, Hc^ yznT^ickeh ^ Ge- Jp^^- deputeerde wegens den Orden van de Kidderfchap de^er Pravin- " de» eer AdfniraJiceu op de Maze^ Hoog Heemraad vao Rhynland, écc. &c. benoemd , en dien Heer flaat nn ter Vergadering vaa Haar Hoog Mogende voorgefteld te worden om als Minifter van- deze Staat een coromiflie aan *t Hof van Vrankryk te gaan verrigtenu
Den 7» dezer is door een Kaper van DumkerkMm , op hebbende ^7 Man, doch zonder Canon ^ de Paket-Boot , die van Hellevoet» Jbiis na Engelcmd in 7kt was geftokeo» geattaqoeerd; Gemelde Kaper f die eeWl een Engelfcfae Vlag ophad » en op die wyze de Paket-^JBoot naderde» zette toen een Fraofcbe Vlag op» eo meen- de dezelve t^enteren > doch d'Engelfche Kapitein op zyn boede nriido» lofte te^gefi den Kaper zyn Canon » en br^bt aan zyne Zeilen en Want merkeiyke &hade toe; Dese Scbermutzeliog beeft wel tofl^en de 3 en 4 uuren geduurd» wanneer de voornoemde K^r zich 's morgens om elf uuren bifmen Helie^ottjhds beejQc moeteQ nedrereo% doch beducht zynde» van tn de handen der Engeifchen te vallen , heeft zyn Vaartuig verkocht» en is met zyne £attipagie te Landwaarts vertrokken.
Door een Franfche Kaper is voor Hellevoufhtis voornoemd s> nomen een Engelfch Kool-Schip en na Duinkerken opgezonden» doch door contrarie Wind is *t zelve tot op de hoogte van nif- Jingen vervallen ; d'Engelfchen te Vlijfinge» zulks horende , re- fol veerde, aanflonds met 2 Booten uit te lopen, hebben 't Kool- fchip hernomen en den 20. dezer te FliJJingen opgebraght» en dus wrvolgens wederom in ZtQ geftoken» om de gevangen Franibhen na EMgéUmd over te voeren.
Nopens de toeftaod op BatmU ftrekt de volgende Mi0ive van daar gedateeri; dw z^ Jmy 1743-
^Bdert d'asnkomft van den Ed. H^r Barm v«n IMt/ is Uer attes is Rmfti ^^ Ole Heet Wofd aeer bemind en ia na verfcbdUk Baicea«Ceai{icoiftn ge^ iiaan eia o? aUta oaderaock tt doen; ïü^ iwffc Hy «eoif» Vefandtciiigea Mvukt, ca ooder «ndqreo '( 4mb^^'QuanitT en versheide Bcdioiioaen vao ae Secretary verniecigt, en niet meer dan 31 Perfonen aangeftelt om dieDien- ften waar te nem^ns Ooic bee{t Hy aan alle d'In^ponders. viyliele van Com* fMKlo aa4o MmUlifcèe Xikmim eaa. vatloead» sala teuUng van 4!Xn« ta <üc«
Kk auode
Digitized by
a66 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
Itzon-
DESHB- DEK.
gaande Regten enz. Alles, wat de Compagnie selfs betreft, zal by aanbeftédlng gefchieden, en men verzekerd dat door deze goede fchikkinge de Compagnie jaarlyks verfcheiden Tonnen Gouds zal winnen , zynde d'eifch , die zyne Ex- cellentie na 't Vaderland heeft gedaan , reets een derde minder als in voorgaande Ja^en , alfchoon de Retouren zekerlyk die van vorige Jaren zullen overtreffen; d'Oorioch met de Malabaren is geheel ten einde. De Koning van Bambam Is wederom in Alliantie met d'onzen , zynde de Heer Roms winkel in Ambaüadc derwaarts vertrokken. De Huizen en Gebouwen . door de laatile Brand in ë'alTche gelegt, zyn reets op het pragtigfte herbouwd, en de Chinezen hebben hunne Woningen buiten de Stadt , en leven met d'onzen zeer vriendelyk.
In de gepafleerde Maand January hadc men te Surinamen in de^ fFe/iindien , eenige dagen in 't Noorden en Noordweften de C(h meet^Star^ tot grote verwondering der Inwoondcren , gezien.
Te Monksen- Farley in 't Graaffchap van PFiltz hebben eenige arbeiders een Kerk onder d'aarde ontdekt , 't geen men vermoede zodanig een te moeten wezen, uit de verfcheide ftene Pilaren, Altare , Graffteden , Geraamtens , Beenderen eo Opfcbriftei^. Ook had men opgegraven een Beker , Lepel en andere dingen alle van Silver, en men twyfelde niet, of men zou noch vry an- dere fraaijigbeden vinden ; als alles opgeruimt was ; 't is de Heer fVebb Seymour , die zulks laat doen, zynde die onderaardfche Kerk op zyn grond ontdekt*
M
E T.
Groot- Brittan-
MIXK.
D E Verrichtingen van 't Parlement opvolgende , zo zullenwe wegens de kortheit van ons bedek , de wezendiykfte zaken der-f zelve laten volgen.
Den 28. paffato hebben de Gemeentens d'in 't net geftelde Bill^ om de Correfpondentie met de Zonen van den Pretendent als 'Hooff^ Verraai te ftraffen^ voor de derde maal gelezen^ gepaiïeert en aan de Lords gezonden , dewelke die Bill ter zelver tyd » als me- de de Gemeentens een Bill om aan den Koning van 'c Surplm of Sinking-Fonds een Millioen P. Sterlings toeteftaan, voor d''eerfte reis gelezen.
Den 29. heeft het Huis iB Committé befloten ^ dat men jpoooq
Pond
Digitized by
t)^ EUROPISCHE MERCURIÜS. ïSj
Poïid Stcrlings, rot het vergoeden van de buitengewone koftea 1744; vanVouragie, Wagen-Geld en andere Uitgaven, die in dit Jaar Afey. bereids gedaan zyn ofte noch gedaan moeten worden, zal toeftaan. """""^
Den 5. dezer hebben de Gemeentens bevolen , dat men verlof
zal geven een Bill intebrengen, om gedurende den Oorloch toe-
teftaan den invoer van zekere Goederen in die Bill gefpecificeert »
in Schepen, die in £n^^/^n(/ zyn gebouwd , alfchoon dezelve aan
Buitenlanders toebehoren, ten einde tegen te gaan de twyfFelifig,
die nopens d'Afle in het twaalfde Jaar der Regeringe van wylen
Karel IL is oniftaan , wegens d'aanmoediging en vermeerdering
20 van d'infcheping als den invoer van Goederen, geteclt en
voortgebraghcin de Spaanfche en Portugaalfche Volkplantingen, en
wettelyk voor Rekening van Buitenlanders aan boord van Engel-
.fche Vaartuigen overgevoerd. Kort daar na is d'in 't net geitel-
öe Bill nopens *t uitbreiden van den Koophandel in de Levant voor
de derde maal gelezen , en voorgeflelt zynde , dat men die Bill
£0U paiTeren , is deze voorflag met 87 tegen 43 (temmen goed-
gekeurt.
De Kooplieden der Stadt Londen hebben aan 't Huis Vertogen gedaan, dat zy in den laatften Oorloch met Vrankr^k van 't Jaar 1702 tot 1707 by de elf honderd en zedert den tcgenwoordigen Oorloch tegen Spanjen vele Schepen hadden verloren, verzoe- kende, dat het Huis d'Aéte in het zesde Jaar der Regering van wyle de Koningin Anna gemaakt, om den Koophandel van die Koningryken meer te beveiligen , vernieut en ter uitvoer gebraglic werde , waar op zonder eenige tegenfpaak is bevolen , dat dien aan- gaande ten eerflen een Bill zal worden ingebraght. '
Vervolgens hebben de beide Huizen aan den Koning toegedaan om een Millioen P. Sterlings uit het Sinking-fonds te ligten.
Wanneer in *t Hogerhuis voorgeflagen wierd , of 't Huis in een Committézou treden over de Bill, tot Titel voerende; jlSte,orn Hoog Verraad te verklaren 't houden van correfpondentie met de Zmêii dés Pretendent! van zyne Majefieits Kroon , zo wierd bevolep, dat heb- een Inftru£tie zoude zyn voor de gemelde Committé , om c'ontfaa* geneen Clauful, om aan Hoog Verraad fchuldig te verklaren de 2onén van den Pretendent^ in geval zy landen zouden* óf jjogen. te ï ^> iCk 3 landeu
Digitized by
sOt N£D£RLANDSCH GEDENKBOEK
1744' kndea in Ondit^JMttMfiim , of eemge der Heierfchappyen, be* ^* hortnde $M de Kfoon van G^t^i^ Brinannün , of aan boord vaa " eoaig Schlf of V^mtiig gevonden vrierdeft, met een voornemen»,
om dèar t» Undeii. Verder voorgeflagen zynde , of de tiende Ttttdeltng VM 6M A6le, gemaakt in 't zevende jaar der fegerinjg van .vrylen Huf Majeftdt Koningin jtnna , genaamd ; A&è ur vtt" bimihg dn Um t)M ^e tmi Kc^jgr^ien, bettèffmdê de veriêiitingefi ^^m Htfêg f^arrMdy zoude geienen worden, zo wièrd dezelve geleten. £n wyder» voorgefiagen zynde > dat het een Inftruétiè^ 2oude zyn voor de getnelde Commiité » om t'ontfangen eed clatK fiil of daafoU ^ om ce fufpenderen d'ot^raiie en efFeél van de ge^ fttldè A£lt tot na den dood van *s Pm^néents Z^nen^ 20 wierd zvAki na hevige debatten met meerderheit van Stemmen ovet^ haaky waartegen d'ondcrgefchrevePair«, om volgende redtnca^ geprotéftëert hebben»
I. Om dat die tlauful in de Btll va/VgeAdc d'achtervoJgirg of oomilMiatie vift; eene ftraffe , die offclioon 2'e zoiTtyds in d^ze of andere Landen doorgedrsm* gen mag »yn , wy nochtans oordelen , rechtdraads te ftryden tegen d'ecrfle pritt" eipieto ^an 't retht der rtatuüJr , iilzo 't eeii xrobCtwiftbatie ^'ètnegel ilB, dat d^ünr fibUkiig^ m 8en mtél'dtgè nm tebol^ ^rqA ^^ %iK>rt;^»> 't tfAt DoCht^M dMt 4e natuitr der auilbe ormJc^gdyk voorgeiomeh kan tiwrdHi.
2., Om dat het inwikkekn V4ux den Onfchuldigen in de Itraft van den Scka^ digen 9 gan^fch onbeftaanbaar is met dien geeft van reditni&tighett en zachtmoe«- éighelt* die ötïtt Wet doet nitmutiten. Lhze Wet luid tius^ firt fj bêtet , tfiit «IM fókumgè ^Wfimk ^mtkmm, 4an ddt em ofifibumg^ ftfeffe Mé^gék
3. OMidat wy 0»rde}eo, datlicc iufpenderen d^ opetacie van ^e claafolt> in d^^de vaa 't zevende jaar der re^rina van Koningin Jinm^. 4o« na den 4oo4 van *ƒ hretenients twee Zonen » llryd^ ïs tegen de éuidelyïce ifltentie van d?A&e zelf, devïrelkc volkt)ih«n blykt, ewi AÖe vanmlttgatle t>f verachting jev^eil ié ^yÉ> «h 411M11 t^ bmefiféii 't fewa Vkn ^th PrmióÊm zAfj d{ tot éïït ja- ren na ^ fuècelie van d« tegexwtwdl^e KT)nh)Sl>^ke l^kmite te doen 4ura» die wrede ilraffe van verbeuringe der goederen en 't leven van onfchuldige pei^ fbacDi «i» ^'tSceYfte teiitqgrn^ die ^vto^efty^ of blHyk -was , tfaar-aante oe vmih* §êa; ca wy. o^rdeUa, dac 4cRi Pr€tend«Ats Huwelyk ea kioderea irsigafi) dtt tfd ten al te waarfclivnlyk en blylfbaar geval was , am toen deze voorzofw »'ran op'dét>^aA t& Wéïre^A, by -iidi^tlb téclitAiiMiK of nöödi&akelyk geacht
% Om. fiat wyia ecann d^lft b^eimist dyn^ asic todt fi^eit mnt tk fUt*^ a^ig 4ar AMaad «o aidiigtaalén aal tftoigdiMien warden , «b «da da(de^4a
vitvQefing van de ftrdte d^oofdiild verdrutten zal } en :mr Hen jii/st, dat «uK
te^i Uk ïotlbLce ix^^t tén'ïtt^oïei iroadre^ei v4ii ;ftelf behottdenis, tbi^te
Digitized by
c^F EURDPISCHE MERCURIÜS- 26j^
iöor den Ddirik , ona^hjcideiitlyk van de mMdaad , te wederhoadeo zyn , be- 1744. teug^elc «ttllea konnen worden door de tedere gevoelens van genegeoheit Mtj, voor Ouders. .,
5. Om dac wy oordelen , dat generhande gevaar voor tegenwoordig als een Iraügteden voor dete clauful kan worden bygebraglit, welkers operatie nietan- deta begint > danni den dood van dea Prettnitnx , die noch maar 56 jaren oud is y en wy konnen geen reden vinden , tot het vervroegen vaa een toekomend en ver af zynde gevaar, veronderflelt, dat 'er ooit gevaar zou konnen wezen, ten einde Jegenswoordig de laog.er continuatie van zo een fchrikkeiyke Straf- wet vaik te ilelien.
6. Om dat wy oordelen, dat deze continaatie in der daad ï% \ vereeuwi* gen v^n die ftrenge Wet, nademaai de redenen, die bygebraght worden voor kare ftaadgryping gedurende 't leven van dea Pretendems twee Zonm , insgelykt^ fteik en krachtig genoeg zullen geacht worden , om dezcive te doen duren , zo laag alfc hy of zy afftainmeüiigeA hebben.
7. Om dat wy oordelen , dat vermtta die clauful geen onmiddelyke opetatic kan hebben, licc vaft Aellea van dezelve voor jegenswoordig eerder zal toe- fchynen, een inboezeming te wezen van tegenwoordige misnoegdheit, dan ee«i»* ge zekecheit tegen dez«lvei welke inboezeifiing na ont gevoelen, ten hoogAen oobillyk en «nbeaaelyk zoude zyn^ na den eeBpadgea lever en getrouwig* htfft , van dewelke de gantfcfae Made zo onlangs blyken voor zyne MajefleitS' Perfocn en regering gegeven iieeft, en over dewelke zyne Majefkeit zo onlang» van den Throon seif verklaart hee& , voldaan te wezen. Deze redenen hebben ops bewccen, otfitum de Makoneltngen over te leveren ons misnoegen over een clattf«i , dewelke flo zeer tot haar aadeei ftrekt, Wy laten met droef heit on- ze gedachten gaan over den zwaren laft der Schulden en Xmpoden , waar mede wy vrezen, dat wy baar beflommert zullen laten, en wy willen, dat zy we- ten , dat Wy ons beievert hebben , om ten minilea Jiunne onfchuld te beveili- gen voor de itrengheft van die Wetten , aan dewelke zy hier namaals mogelyfc biootgeïlèlt en opgeolfert zullen worden.
De cUidal in quellie^ op dewelke men zich hier boven beroe- pen heelt , luid dus ;
M Dat na den dood van den Pretendent » en expiratie van drie 99 jaren na de fucceffie van de Kroon door 't overiyden van de f9 Koninginne, geen overtuiging van Hoog t^ertaad Êallaard ms^ # kefl ld eeoigenËcfgÊiiiikln^ nochce benadeleti 't recht van eehig^ 99 PetfooA H»der§ datt 't recht van den Belediger eeif ^ciretide M defzelfe kven.
Denbigb. Oxfcrd CQ Mortimer. H^ingham. Maccles^d. F$ley^ ^ Wi^moHiand. Êtmfori. ff^ard. Hèrvey^ lMGhfield.Jf^iÊrrmgiü%. Cèi0^ >W. Bridstmm. lOiinbuf^. T»llm$. 0Mtary.S9^4. Uanm
Kk 2 Deo
Digitized by
27^ NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744. Den 23. quam de Koning met de gewone plecbtighedtn in 't
-^^^y- Hogerhuis, en op de Throon gezeten , en de Gemeentens daar
' ook ontboden zynde , gaf zyne Majefleit de Koninglyke toeftem-
rning tot 34 Bils , makende dezelve tot Aélcns of Landwetten^wsiRï na zyne Majefleic de volgende Aanfpraken aan de béide Huizen gedaan heeft:
Milords en Edsllieden ^
JK kan deze Zitting niet eindigen, zonder UL. harcelyk te danken voorde menigvuldige blyken gedurende dezelve aan My van UWL. genegenheit en iever voor d'Ünderfteuning van Myne Regering gegeven. De grote toebereid- zelen door yrankryk aan den kant der OBjlenrykJcbe Nederlanden gemaakt moe- ten geheel Europa van de baatzuchtige en verderflyke Oogmerken dier Kroon by 't beginnen van den tegen woordigem Oorloch overtuigen. Ik zal in vereeni- ging met Myne Geallieerden zorgen de bequaamlbe maatregelen ce beramen, om dezelve te verydelen , en den Oorloch op zodanige wyze voorttezetten , die de kragtdadigfle kan wezen om een veilige en bonorable Vrede t' erlangen. My« ne goede Vrienden, de Staten Generaal ^ hebben bereids in gevolge Myn Ver- zoek bewilligt, om de Secourfen, by Onze Traktaten geflipuleerd , te leveren 1 en Ik heb de kragtigfte verzekeringen van hun regtmatig gevoelen niet alleea ten opzigte van 't gemene Gevaar, maar ook in aanmerking van 't onafTcheide- lyk Verband van derzelver Belangen met die van dit Koningryk gekregen, zul- lende Ik niet in gebreke blyven, om My van dezelve tot welzyn van de ge- mene Zaak te bedienen.
Edellieden van V Huis der Gemeentens^
T\E groote vaardighelt en agting, welke GYL. by 't bewilligen der Onder-, flanden voor 't lopende Jaar voor den publiquen diend betoond hebt,zyB My ten hoogden aangenaam. GYL. kunt vertrouwen , dat dezelve naukeurig fot d'Oogmerken , waar toe zy zyn gegeven , en* op een wyze , die d'eer en 't voordeel van Groot- Brittannien het meeit zal konnen bevorderen, zullen be« fteed worden.
Milords en Edellieden,
T Aat IküL. ernftiglyk aanbevelen, om in UWL. verfcheide Standplaatsen, voor de beJboudenis van Vrede en goede Order van 't Koningryk te waken, ïk beloof My zelf, dat GYL. met ernft zult ovei-wêgen, dat by iiet tegen- woordig tyd gewrigt alle de beweegredenen van pligt en belang byzonderlyk van UL. eilTchen , om in de Gemoederen van Myn Volk een hartelyke en meet dan gemene iever voor de behoudenlf en verdeding van Onze Heilige Religie en uitmuntende Conftitutie tegen de baoaa^jlge. Voornemens vaa Onze Vyaa- dco (e verwekken en aaii te queken. r: Ver.
Digitized by
OF EUROPrSCHE MERCURI US. 271
Vervolgens is 't Parlement op zyne Majefteits bevel door den ^44. Opper- Can cellier tot den 2. July N. St. geprorogeert. M^^.
Den 27. hadde de Baron van Boetzelaar , Extrordinaris Ambaf* iadenr van de Heren Staten-Generaal zyn eerfte afzonderlyk gehoor by den Koning, om zyne Geloofsbrieven over te leveren, inge- leid zynde door den Lord Carttret^ een der eerfle SecretarifTen van Staat , en verzelt van den Ridder Clement Cottrel Dormer , Ce- remoniemeefter.
Den 3. dezer is de Heer Tbompfon , 's Konings geweze Minifter aan 't Franfche Hof van Parys gereverteert»
De Zwitzers , die zich vry willig hadden aangeboden in geval )de Franfchen den Inval in dat Ryk mochten ondernemen , en aan dewelke men reets han uniforme gegeven had , zyn bedankt , en van den Militairen Eed ontfla^en , alzo men voor het tègenwoor* dige een diergelyke Onderneming daar niet te vrezen heeft.
Spaanfcbe Schepen door JPEngeïfeben ^emmen:
\ Oorlochfchip de Vos heeft op de Portugaalfche Kuft genomen ^en Spaanfche Kaper, Gemonteert met 12 Stukken Canon, iz Steenflukken , en met 80 Man. 't Oorlochfchip de Launcofton , heeft een Brigatyn uit de Havana komende, en een Spaanfcben Kaper onder de Wind genomen^ en fAntigoa opgezonden.
Franfche Schepen door d^Engeïfche genomen:
De Kaper tSw//?, Kapitein Kutfon heeft een Franfche Kaper van 10 flukken Canon en 38 Man te St. Vakri thuis horende , ais 'mede de Mars van Dieppe, van 100 Ton, na Bordeaux willende , en meeft met Glas geladen » in Duins opgebraght. Twee En* jgelfche Oorlochfchepen hebben by Marfeille 12 Franfche uit de Levant komende ryk geladene Schepen genomen, waar van de Franfchen 't verlies zelver fchatten op 1 200000 Livres. 't Oor- lochfchip éFAlbourougb , Kapitein , Pitman , heeft te Pleimoutb op- gebraght een Franfch Schip metZuiker, Katoen, en Geld.
d'Oorlochfchepen de Pbosnix en Gibraltar , ieder van 20 Stukken Canon, hebben te Portsmoutb opgebraght een groot Franfch fchip^ genaamt de Neptunus , gemonteert met 36 flukken Canon » en ge-
ladeo
Digitized by
27Z NEDERLANDSen GEDENKBOEK
i744t lacfeo roet Linnen en andere koftbare Goederen; lo men legt,
^^^^ ter .waarde yao 50 of Ooooo P. Sterlings. 't Gemelde Schip was van
~' " Mfifl^ix na CaAas gedeftineert, en in *t gevecht , 't welk «eer harc-
nekkig en bloedig is ge weeft » zyn van 'c zelve verfoheide Ma*
trozen gefneuveU , ZQ ais ook de Kapitein zelf , en 14 andete
»yn gequetft.
Zedert den ao-Paflato tot den e* dezer xyndoor d'Engelfchen te Genua opgebraght de volgende Franfche Schepen : Capitein jtai* m(mi Atgu/p€,mê van St, CrUz in Markaryeu , tn. Brun van Tunis p Onerato Porquier en Capitein Pe/ea van Livarno , Naj)e Amagwie van JiMr< d$ Gra^e » Lutggio Barnifo van Alixandfien , Gui/ippi Pajcat van SmirmM CMftqffel FrtfMt van Cbifier^ P.MarquH.Ad. MoufiU^ l^Gicreti Fran, Auéib^rt van Candia^ Antonw Bimatdi^etiGh.Gou^ tfUr van Cattaneê^^ GiQ, Bêidjié van DamMA^ beneffens eenigeklei» ae Vaartuigen meer»
Drie Engelfchc Koopvaardyfchepen, gevoerd by deKapitens £• €bampm^ R, Té^etner en K, Harman , hebben omtrent 12 mylen van de HiSres Eilanden veroverd drie Franfche Schepen, oe Veïcn; Kapitein C. Qlivier , van Oanea ; P. VUal en i. J^mn , bQid^ van 5mi>n^ na MarfiUU , geladen mee Qly ^c* en zyn te Lmr^ no opgebraght,
^t Schip Jj? 7uffrou Catbarina^ Kapkcn Hans Binn^ 0a Dmkirkn^ en 300C0 Piafter in fpecie aan boord hebbende, is te Douvres , en \ Schip rAimabU Vainqueur , van M$fttmqmm Hamt de Grace/i$ te Spitbead opgebraght; 't Oorlochfchip de Dreadnought en d'Oorloch- floep de wtfwpw, hebben genomen 't Oorlochfchip de Meiea van 26 StukfcenCanon en 240 Man, geeommandeert door den Ridder/fogatfrr. *c Was den 5. deaer van Brefl gezeilr , en den 8- omtrent 60 my- len ten Zoidweften van L^orrfby *tEsquader vao den Ridder Cbar- ks Hardy vervallen , zo was het den 10 , genornen ,, na dat men vjf- tig uuren jagt daar op gemaakt had.
Engelfabê Schept door iê Spatc^fcbn gmmm :
't Schip dt fVitakny Kapitein Danzte^ na de P^rginien en d^Bet* ty PUtifttnt , Kapitein Efians van Lisbon ng lonien > zyn te 5it i#» opgebraght.
'c Scaip de Mgemfyn ^ Kapitein Bal van Topsbdm na Madira, is
in
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIUS. 273
in de Canarirche Eilanden , en een ander Schip , insgelyks de Sri- ^^ gantyn genaamd; Kapitein Breed, van Bofton na Jamaica , is in S$. ^* Jago de Cuba opgebraghc.
Engelfcbe Schepen door de Franfcben genomen:
Als i^Oprecbtbeit en de St. Philip , van Bremen na Londen ; de Jean» galey van Amfterdam na Dublin ; en de Jean van Camper - Feere na Schotland^ en zyn te Duinkerken opgebraghc. De Ruby , Kapitein JVeJl\ d'Upidn^ Kapitein Cobby ^ van Londen na Afaryland ; de Gar- ter f Kapitein Malban na Virginien , waar van de drie laatften in Port- Louis opgebracht zyn.
Twee FranTche Kapers hebben vyf Schepen op de Weflkuft van Schotland genomen , welke te zamen te Glasgov) t'huis hoorde. Ins-
Selyks hebben de Franfche Kapers vyf Schepen met Granen gela* en f na dat zy naulyks van tarmoutb waren in Zee gefloken^ ge- nomen en te Duinkerken opgezonden.
Noch zyn de volgende 7 Schepen door Franfche Kapers teDtf/n- ierhen opgebraght : de Saltam , Kapitein Piper , van: Rotterdam m Wbitebaoen gedeftineert , de John and Chriftian » Kaj^itein Barry^ van Rotterdam na Montrofs ; de fVilliam and Mary , Kapitein Richard* fon^ van Rotterdam na Dounres\ de VilTers- Sloep de Elizabetb ; de Dolpbynf Kapitein fFilfim van Rotterdam na Tarmoutb-^ de Goodbape, Kapitein Betoux , en de Neptune^ Kapitein vander Steyn , beide van MMelbuTg na Nantes gaande.
't WAS den 27. Paflato wanneer te Parys den Oorlocb tegen de V«aii«^ Koningin van Hongaryen wierd verklaart; waar van de Declaratie ^ ^^^ loid als volgt :
ORDONNANTIE dbs KONINGS, inhoudende de DECLARA- TIB vin OORLOCH tegen de KONINGIN van HONGA- RYEN, in dato den 26. April 1744.
VAN WEGENS DEN KONING.
"lirAnneer ayne Majefteie, na dat alle de wegen en middelen ter versaenifl|e
nitgepuc waren , sich genoodzaakt bevonden heeft , om aan den Beyer(ches
Holse te verleaen d'oaderftanden, die deselve verplicht wai | dair itt |e leve-
LI icaa
Digitized by
«74 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
ren , om deszeli^ rechten op «enige der Scaten van de Nalatenfcfaap vai itflg» Kei2^er Kurêl dim Zeiden te helpen onderHeunenf had Hy geneshABde voorBCBMa^ om zich in den Oorloch tot een Hoofd -Party temaken* Niemanc ia onbewoft^ dat byaldien de Koning zich d'omflandigheden te nut had willen maken, om de Grenspalen van zyn Ryk verder uic ce zeuen | Hy zulks gemakkelyk zou heb* ben konnen doen , ^t zy door de Wapenen > die toen maar een zwakken cegen- ftand ZQuden hebben ontmoet > 't zy door 't aannemen van de voordelige en herhaalde aambiedingen » door de Koningin van Hongorym aan hem gedaan» om hem van zyne Geallteerden af te crdiken $ Maar wel verre dat de gemfttigdheit van syne NlaKitek d'uitweskingen zoude gehad hebben , die men zich daar vaa zou hebben mogen beloven , de proceduren- van 't fi^ener /To/ tegen n^ankryk^ «yn van zo veel verbitterdheit en geweldenary verzelt geweeft , dat zyoe Maje» fteit niet langer kan nitftellen > om desaelfii rechtmatig ongenoegca daai over er doen blyken. d'Aanftotelyke Gefchriften , waar mede dat JH«f es 4et«dCi tfU BlAess gantGch Europa üb o<verftfOQnc hebben , de verbrekmg van aQe de Capi* tttlatien, ée harde behandeling omtrent de Franfche Krygsgevangeneni die op» gouden zyn tegen d'uidrukkelyke ïlipulatlen van 't Cartel; mee een woofd hunne pogingen, om ih den Elxas in te boren , en de veoraf gegase zo vesaft» teie, als onbetamelyèe verfclarlngen , op de FioBtiefeiivecrpfeid» em^Ioceoe- cenen tot een opftand te bewegen , dezemenigwidige eaceflen ea buiteafpod^- teéea ivoedseke» heden syse Majefteit> om tot wxaak opening van zyn eigen «JigeiyJkii vexd^digljsg van zyne Scaten en onderiteuninge der Rechten van zyj}fi Geallieerden y den OortocU te verklaren , zo aU Hy denzelveft hier by vcfftiaaec aan de Koohrgto van HONGARYEN, zo ter 2ee al&ce Land> om jonger OQderfcliekl alle hare Laaden eftSuten aan te taftev, leveeiit en f^iai syae Majeieitian ayse Otdefdaacii , Vaflatten e» Dienarea* om op de Koningin vaa HOHQ A&YË N aan «e vallen^ Verbied ben op d^uitdrukkdyke wyze» om ia 't vexvolg met dezelve de minfte gemeenfchap t'onderbotid^ea, op itaaft dea doodt; en dienvtolgens heeft «ynehlafefteit van nu- af aan hertoepe» en hemaofft alle permilSien» pafpoorteo y fauvegardes ea nrygeieidem» dfe verieeat *e«dfta mogen zyn door Hem zelven, of door zyne Lieutenants - Generaal en andere OSüff^^ eA'biec mede flrydig zynde , en heeft ze verklaart en verklaart ze VQOr But en van gener waarde, verbiedende een legelyk, wite-hyook soa mo* gen ayft , om die ee* relpeaereiK GBKl ED en. beveelt wfn Mi^cAeit mm mfn Heer den Hertoch de FentbievrCf Admiraal van Frankryk , aa» de Marfchalken van Frankryk^ Gouverneurs en Lieutenants- Generaal wegens zyne Majeüeitln ayaè ftraviasiea ea Anaeea» Genemal • Majois ,. Celleaets , Capiceter,^ Bpof'* ■4aa» Cbadufteurs «a Aaauoenlem van ayae Kry gleden r %q te paard als te voet) Franfche en Vreemde» en aan alte a^rae aodiere O&kra., <fieii a^iks aan* gaat ) dat zy den inhoude dezes ter uitvoering brengen , ieder in zyne geftrekt- heit van macht ea jaxisdiaie ; vaat duaduig is de wftle van zyne Majefteic » jdewelke wil en yerftaat, dat deze Verklaring in alle zyne Zee- en andere Ste» den en aUe zyne Havens en aadere plaatsen van zyn KaaHigryk en Laaden tto xyne Reerfchappy , daar 't nodïg zal tjn , af^ekondigt en aangepbkt wérde ^ ' ren eindt niemant ignorantie zou hebben tie pretendefen*, Gedtoaar ta WÊtfiUlUs ^ éak26.J^üi744. WasGètttkent: LOUIS. Lager ilond: Amelot.
Digitized by
or EUROPISCHE MKÏICÜR1Ü& 275.
' Dien 26. April was wederom een 21andag » en wel die van Jubi- 1744. tme , alzo die tegen zyne firiiicbe Majelleic op zondag LaS0r$ ^^^ {hier voren pfg. 218) gefchied was; 20 fcbyac net» dat dat Hof """"^T weinig verfcbil in de dagen fielt, en behagen fchept in de Jfssrif- en Treur -dagêti op de levens- en Blydfcbaps- dagen uit te roepen.
. Dat io de voorgemelde Ckrloebs^ Declaratie geen een woord ge- rept word , van Godts Zegeningen , byftand &c. is , na allen fchys^ om dat v.an iets dergelyks niets vermeld geworden is in die tegen Creot'BriUannien. Zie pag. 2x9.
Aanmerkelyk is 't » dat de Heer ifmefoi^Secrettf is vaa. Staat over de Buitenlandfche- zaken , de bovenftaande Oorlocbs Declaratie op den 26. AprU cetekend heeft , ende dat hy den 27. gedlsgratieert gewwdea ia. Ue zaak was dus gelegen : Op dito iatHm 's mor- gens begaf zich de Graaf de Maurepas , uit krachte van eene or« ore » welke de Koning hem 's nachts te voren , en dus (fen 26. eer Hy zich ter nachtrufl begaf» hem ge^ven hadde » by den Heer Jfnekt te Parys in zyn Höcel ; aan wien hy ter hand fiielde eene Le^re ie Caebet j door welke zyne Majefteit hem bedaokiey esr ter telver cyd aGcoideerde 't ordinaire Fenfioen van ffoooo Lhpet : Nm 4at» verzegelde de Graaf alle de Papieren in zyn Cabinet; vervot* gens wederkerende na yèrfaiHes dede hy 't zelve in 't Apartement dat éicn Minifter aldaar geoccupeert hadde. Voorts is hem moie eMnomea \ Opper -tntendantfchap over de Pofteryen , we)k Ampc taa AeoHeer meer dan looooo^Livresjaarlyks ophraght* Wat de reée van deze disgratie is^ werd voor 't pobiicq necli gehesnr ge^ iKmdér» en daarom met gene gfffingen ons zullen ophooden.
Ingevolge ^t voorgenomen DefTein van zyne Majefteit om FTam^ deren t^attaqueren , zo zyn by Zyn vertrek de voegende omihttdJg* {teden voorgevallen.
*s Avonds van te voren , aamentlyk den 2. Mey fthreef zyne f/hltfbnt oen Brief aan de Koninginae» een aan 't Parlement» een aan den Aards -BifTchop van Parys , een aan Madame de Frante^ Hemiette^ een aan de Hertogin vzn yèntadour , die deirKoning^oiW
Sevoed heeft » of zyne Gouvernante ceweeft is, gctyit ae nu die er funderen van Franhyk is » en noch aan eenige andere Perfin Óea: Öie aap Madame de Francef Henriette^ diewetke de Kooibg |Ba.aife.ttts4ai«b^ beauiuU » «ao de» vojgenie Xahood ; • > LI 2 Ik
Digitized by
276 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
VfiA. IK had wel gewenfchc » Mya lieve Dochter , U noch eens roor l/ljn rettrck Mn Vaarwel te neggen : Maar ik had 'er niet Moed genoeg toe. Ik beloof U
^' - narichten van myn Staat te geven , zo dikwyls al 't My zal mogelyk zyn : Ik zal by beurten nu eena aan U, dan aan uwe Broeder en Zufter fchryvenycn gy zult malkandere Myne Brieven mededelen. Ik heb U toegevoegt de Dames de Briffiu en it BeauvUiiers : Ik hoop » dat gy in haar, en zy in U zullen genoe* gen nemen. Vaar Wel , Myne lieve Dochter : Ik heb U lief en omheli U met al Myn hene.
Die aan de Hertogin van Fentadour luid als volgt:
Myn Heve Mama l
TK heb tot op Myn vertrek , om het U te verzoeten zo veel ik kan» uitge- * fteld, üte verwittigen, dat Ik met veel plaizier uw verzoek^ voor Dame Matarin uwe Dochter toefta : Bid Godt, Mama^ om de voorfpoedmyner Wafe^ ntn en sziMyiM Perfrmele Glorie. Ik neem mede na d' Armee alle mogelyke wil- le , dat de Heer der Heirfcharen My mag verlichten, onderfteunen en Myne goede intentien zegenen. Adieu, Mama^ ik omhels U van gantfcher herte : Ik hope U in zo goede gezondheit wederom te zien , als Ik U nu laat, LOUIS.
De Koning fpysde dien avond aan zyn groot Couvert^ en begaf zich vervolgens met de Koningin na zyn Cabinet , en de Daupbin quam 'er ook, om noch eens Adieu aan zyne Majefteit te zeggen^ nemende met Tranen en een Handekus voor de laacftema^ af* fcheid : De Koning nu alleen gebleven zynde, hield zich met affaires bezich tot 's morgens ten 3 uuren: Hier op begaf hy zich na zyne Capelle endeed aldaar knielende Gebeden omtrent \ uurs, ilapte vervoijgens met Prins Karel , den Hertoch van jtyen en den Mzr-' quis de Meur in zyn Reis -Koets en nam den weg na Muetti^ al- waar hy de Mis hoorde en den weg na Perronne voortzette, alwaar hy dien namiddag ten 4 uuren arriveerde , en de Marfchalk de Noaüüsi en meer andere Generaals en Heren vond , die zyne Majefteit verwelkomden: Den volgende dag vertrok dezelve na Valenctennes.
De Brief aan den Aardsbiflchop van Parys was van deo voljgea-^ it inhoud :
MYN C OUSIN,
IK heb het Befluit genomen , om My aa Myne. Grenxen van JHamiderm te %e^ ^ géyen , ten einde aldaar in Perfoon ^t Leger , 't welk Ik heb doen vemmc^' len, te gebiedeni en Ik zend U dezen Brter, om U te zcggena dat JkyreoKh^
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIUS. 277
dat Gy publique Gebeden ordonneert voor 't Succes van Myne Reis, en om 1744. den Zegen van den Hemel over Myne rechtvaardige Ondernemingen te ver-* Mey. werven enz. ♦ ■■
In gevolge dit Bevel van den Koning heeft de gemelde Aards* BiiTchop 'c volgende Mandement gepabliceert :
T^E Koning, die in 't begin van d'Onluften, waar mede Europa geflingert is» zich voorgenomen liad, geen deel in den Oorloch te nemen 9 als met aan zy- ne Geallieerden te geven de Secourfen die Hy verplicht was aan haar te leve- . ren , vind zich tegenwoordig genoodzaakt , om tot Veiligheit van zyn eige Sta- ten te wapenen , en om zich tegen Ondernemingen aan te kanten y die niet an- ders aangemerkt konnen worden , dan als w^e Hoftiliteiten van wegens de Mo- gendheden , die dezelve geformeert hebben.
't Is met het inzicht , om de Refolutien , die zyne Majeftelt deswegen geno- men heeft 9 met vigeur werkftellig te maken , en om door zyn tegenwoordig- . heit de Couragie van zyne Troupen aan te moedigen » dat Hy zich van zyn Hof ^t beroven , om zich aan hnn Hoofd te ftellen , en met hun te delen de ge* ▼aren, waar aan zy zich ezponeren , en de verdrietige werken, die de Glorie en 't Intereft van Staat hun doen ondergaan.
In zo intereflante Conjunfturen bidden wy den Here^ dat hy voor dien Vorft, aan zyn Onderdanen zo dierbaar, heen zende een goede Engel y 2 Masb. 15: v. 33, die gelafk is, om op zyne behoudenis te waken, en alle toevallen, die wy voor zyn geheiligde Perlbon zouden konnen vrezen , verre af te weren. Over- tuigt dat het Lot van de Gevechten van Godt alleen afhangt , en dat wanneer het hem behagd , een eenige duizend kan jagen , en twee tien duizend doen vlucb* ten f Deut. 32 : .v. 30. , laten wy hem bezweren, om de pogingen van de Na- tien, die den Oorloch beminnen en lufi daar in hebben, Pf. 67: v. 31. , onnut te maken, en die van een Koning te zegenen, die ze niet als met weerzin onder- neemt, en nies wenfcht t'overwlnnen» als om de gene die de tweedracht kpef*, teren, te verplichten , in de herftelling van de publicque Ruft zamen te lopen.
Maar op denzdve tyd , daar wy onze krachten zullen infpannen, ojn door' de vierigheit van onze Gebeden , de Profperiteit van onze Wapenen te verkry- gen , continueren wy om de Vrede met de levendigfte Intentien te bidden , en kffigen de Tranen en Leedwezen van een oprecht berou aan , om een zö dier- baar Goed, 't geen onze Zonden ons berooft hebben , weer te krygen. 't In* tereft van de Religie en 't onze vereenigen zich , om ons 't einde van deze droe-* vige verdeeldheden te doen verlangen , die doch altoos de droevige oorfpronk il van een oneindige menigte Misdaden » Ontheiligingen , en wanordres , en by^
* 't Is te verwonderen , dat men nu eerft om Gode Almaebtig denkt, daar men dezelve in de twee voorgaande Oorlocbs • Declaratien geheel ende ai verge- ten hadde, even of men 't werk alleen konde ftellen > ten minften, dat mea syiie Huife en Zegening wel ontberen konde , zonder die voor tOndemminf aan te roepen» en genoeg was Mk» t>y ^üit%ioeriinga te doen»
LI 3
Digitized by
278 NËDERLANDSCH GEDENKBOEK
JU altoos vaa de geduchte Plagen de« HemeU ^ xelfs voor Volkerea » die oo- der viaorieufe ea overwinnende Souvereinen itaan.
Om deze Redenen , en om ons te fchikken na zyne Majefteits Intentien » or- donneren wy» dat tot het einde van de Campagne , in plaau van de Colleftè pro Püce I men in al de MÜTea zal doea de gene, d^e iji 't Misboek geioticulecrt is Pro Rege ff ejut ExercUu, &c.
ZyneMajefteit ttf^aknciennesgj^arti^ieext zynde, fchrcef een Boef aao den Dauphin i luldoade :
VL prys z<?er uwen iever , die gy betoond , om My na d* Armee te volgen j maar ^ uwe Perfoon is, al te dierbaar aan den Scaat » om dezelve aan gevaren bloot te ftellent voor dat d'OpvoIgjlng der Kroon door uw Huwelyk. verzekerd is: Ik beloof (7 9 dat , als Gy eens Kinderen hebt , Ik nooit eene reis na d' Armee doen zaU zondef U mede te nemen; maac Ik wenfch en hope^U nooit ditMyn- Woord te houden. Ik onderneem den Ooxlochniec ^ aU om de Rufte en Vel- . iigbett Myner Onderdanen te verzekeren ^ en indien Godt Myne Intentien ze-. gendv zal Ik hen een befteirdig^ Vrede bezorgen voor al den ovérfgen tyd My- ner Regering, Gy moet U by ty ds daar toe wennen» om U meer als den Vd' der^ dan den Mèejter aan te merken van de Volketen » dk eena uwe Onderdanen WQc4co zullen*
Faleruicnnes den xo. üfqi^ 1744. LOUIS.
Men verheft dien 'a Konings goede faoedaffighedcn zo onge» veinft aan den dag leggende Brief met lof tot aan den Hemel: Evenwel blykc uic dezelve niet meer » ah das zyne Majejieit eerpt M dm gelukkig gewerde (krhcb w^dzaam zyn zal ; waar op nocor tans , volgens de mefttog v«n aommigea ^ met veel ftaat te m^keft was; maar eerder, ak dXhrhcb niet ^Mkig gevoerd wi^: Voor *r overice moet men uit die Brief meer befluiten, dat voortqgen- woeraig zyne M^efteit tot den Oorlocb gerefokeett blyft ,. daa dat hy geo^en tot de ^redi iê : Hoe *t ay , 't vervolg vaa tfd 2al ons bekend maken , of *c waarlyk tot een OorlMh gekomsB ia ? of de Konine daar in gelukkig » en daar na vreidtaam zja aal ? dan of hy daar ia ongelukkig zyn « co boe lang \ bent dan BOGk luflicft al > «mi (kSKbzMeèiig tct sg»>> <«.e«w?iitl Qêr^ heb te voeren ?
Zyne MajeAeit v«r daar m /2^ keMide^boeCrakhiar ^Zm- dag den ij. dezer» aan denGraatvan If^étffbmar^ uh Mkalècr vut Haar Ibog H^ende d'tetOe Audiëntie verkend^, ea op zyne voor- draginge geantwoorfl : , _
< DË
Digitized by
OP EUROPISCHE MERCURIUS. 279
r\E yerklexiRg, die de Heren batten Gmeraal van uw Perfoon gedaan Ikebben, 174^ '^ Myn Heer « kan My niet als ten hoogden aaogecaam wezen , door dien uwe Mey» perfoKle iioedanigheden My bekend zyn. Alle myne démarches >egens uwe ,
Repubiicq » zederc myne komfte tot de Kroon y hebben aan Haar moeten doea blyken , hoe zeer Ik verlangde , met dezelve een oprechte Vriendfchap en een volmaakte Correfpondendfe t'onderhouden. Ik iieb lang genoeg myne geneigd* heit tot de Vrede gecooad , maar hoe langer Ik gedraalt heb met den Oorloch te verklaren , hoe minder Ik d'uitwerkzeien daar van zal vertragen.
Myne Minillers zullen My rapport doen van de CommIflBe , waar mede gy belaft zyt 9 en na zulks aan Myne Geallieerdens gecomoroniceert te hebbeo, zal Ik aan owe Meefters myne laatfte befluiten doen weten.
De fótemniteiten by die Aodieoüe waargenomen befbaan io de vt>}gende ; De Marquis dt Fcnebu ging zyoe Excellentie afhalen in een Koets met (S paarden, en verzelde hem na *s Konings- Quar- tier. De Marquisis A^nuati/^Iatiodaélear der Ambafladeurt^ leid- de zyne Excelleiuie by zyvc Majeileic in deszelfs Cabinet. De Konmg ftond ovexcod met on^ed^en hoofde en met den rug te* gen een Tafel. Daar varen geen andere Mkiifters in 't Cabinet , daa alleen de Graaf (TJf^npon ^ Minider van Oorloch , die na d* Audiëntie aan den Grave van fVaJJenaar overievierde geméUe af- fchrift van *s Konings antwoord, waar na zyae Excellentie pracè- ti|g ter middagmaal omhaalt wierd door den Heer MoreaudeSeycbel- Ifs , Intendant van d' Armee. Op die maaltyd bevoftden zich me- de de Graaf d'Argencm , de Marquis ie Fenehn , de Marquis de Ot- cay, de Marquis ae tauveaa ,^ en verfcheide aadere voorname Ge- neraals - perfooen. De Margm» de Fenettm beffoensrd zynde , oen de VQorflagen van dea Grave van fFa^lfinaar t*or\ihngeti , zo zyn ze zameii afzonderlek in Conferentie gewecfl ,' ia deweUce die Gtaaf dezelve aan hem ter band geftelt heeft.
WederXercnde Aa jPtfi^f ; zo- moeteE Tdgens eeiie Konioglyke Ordonnantiïr; aBe in Vmn^ryk ti&i > bevindende letm , Engelfcbm Schotten rzntft toe 50' Jare»^ ^geeq of denÉWke Nering ^ryvcn, onder dfhrfcht Reglmeneeii' Dieflift nemen , ot di£ anders die ge- ne, dewelke reecs eens gc^em hebeen als Deferteors zouden ge» handdr ^ en: (Tandercn tot de Galeien Tsrwezen worden*
Voor 't orer%e blyfc.hec itiecde fVanfiihe en£ngielicbc Koop- liédctr bj ^c geen in ftet Tiraébat ^wi den iik ^il 171^ §ereg^-
leerK
Digitized by
280 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744. leert is, »y dat namentlyk aan dezelve van weerkancen 6 Maanden ^^y- p, na d'Oorlochs- Declaratie zouden toegedaan zyn, om met hun- ~~ „ ne EfFeólen vry te mogen vertrekken, en dat men ten dien ein- p, de de Paquet- Boten gedurende dien tyd over en weer zoude la- „ ten gaan. VVyders, dat in cas door middel van die Paquet-Bo* „ ten eenig misbruik mochtc in kruipen , waar door de continua- 99 tie by vervolg zoude worden geftremt, zal dezelve echter geen 99 geweld worden aangedaan , maar de laatfle die na Engeland 99 keerd , zal een waarfchouwing overbrengen, dat geen meer ge- M zonden werden."
De Heer de Court , Lieutenanc - Generaal van de Zee - macht ^ aan wien de Koning verlof hadde gegeven om zich te retireren , is op zyn Landgoed van Gournay by de Ahrne omtrent s mylen van Parjs aangekomen , en heeft het Commando van de Vloot op de Kullen van Provence aan den Heer Gaberet overgegeven , zyn- de dien Heer in zyne plaats met de Waardigheit van Lieutenaoc- Generaal der Zee -macht bekleed geworden.
Rakende de Baitenlandfche Zakeneen byzonderin/r^/f^^ftaat ons onder de volgende Titels van Spanjen ende Italien te bezien.
Spanjik. 't WAS den £2. Paflato dat dat Hof drie ExpreflTen te gelyk uit het gecombineerde Leger ontfing; zynde d'eerfte den 12. de twede den 13. en de derde den 14. uit het zelve vertrokken , maar de twee eerfte door de flechte Wegen in Provence en Languedoc op* gehouden ; Die den 12. van daar vertrokken is, braght een Plan van de gefteldheit der Vyanden, die in zes verfcheide en zeer (Ier- ke Retrenchementerv van Villa- Franca af tot by Tutbie gepofleert ftonden , met bericht , dat het voornoemde Leger mede in zes Corpfen verdeeld en ieder van dezelve belalt was een van die Re- trenchementen t*atuqueren , zynde 't Corps van den Marqais de Caftellar 9 die den Aanval op de ();erkfte Poft by Turbii voornoemd moeft doen , met acht BataiUons verflerkt, en een Achterhoede van eenige duizend Man in gereedheit gehouden , om byftand te
f even aan die Party , welke dezelve meeft nodig zou hebben ; >e twede Ëxprefle braght tyding 9 dat by zyn vertrek alles gereed ' was geweeft 1 otai den volgeodeo ochteaa op het Sein van een Ca- non-
Digitized by
OP EUROPISCHE MERCURIÜS sSr
nonfchoot van alle kanten teffens den AaHval te doen ;. .en door n^w* den derden Courier heeft men vernomen, dat den 14. 's ochtents ^^' omtrent twee uuren de Reveille geflagen en alles tot d'Attaque ge- reed zynde , tuflchen drie en vier uuren een 20 zwaar Onweer, . •
verzeld met Storm , Regen , Hagel , Donder en Blikfem ontdaan was , dat d'Aarde door de harde Donderflagen gelyk als bewogen wierd, 't Water als een Rivier van de hoogtens qqam z&op^n^eü de Rivier Ie Paglion zodanig opzwol , dat alle de Landen over- ïlroomd , en meer dan vyftig Man nevens veel Bagage wechge- ipoeld wierden , behalven dat door de Blikfem drie Man gedood en verfcheide gequeifl zyn, hebbende een Blikfem -flraal driemaal Tondsom de Caffine gedraaid , in dewelke al 't Buskruid was &c. , «o dat men zich genoodzaakt had gevonden d'Onderrieming te fta- ken^ .de Retraite te flaan , en na 't Le^er te keren , oni 't Volk te bewaren en alles te herftellen ; zederc is een vierde ExprefTe aan- gekomen, met naricht, dat het Weer eenigzints bedaard en alles in gereedheit gebraght was , om d'Onderneming te hervatten : Vervolgens zyn weder twee Couriers te gelyk gearriveerd met ty- ding, dat den 19. 's ochtents d'Aanval in gevolge 'c bovengemel* .de Projed was gedaan ; dat de Lieutenant - Generaal Arambum^ onderfteund door den Generaal -Major ie Campo Santo , 't Retreri- chement , 't welk hem aangewezen was , vermeeftert , en by di^ gelegen heit vyT Bataillons Piemontezen nevens den Marquis^ Su^ •za en 75 andere Officieren gevangen genomen , elf Vendels ver- overd , en 't Canon , om dat hy 'c zelve wegens gebrek van Am- 'munitie niet konde houden , vernagelt had ; dat de Marquis de Cu" fiillar ook door de vier eerfte Recrenchëmenten was gedrongen» jnaar veel doden en gequetlten by de Vyanden had moeten laten » om dac hy een breed Moeras ontmoetende, genoodzaakt was ge^ lureeft te rug te trekken ; dat de vier overige Corpfen van 't Le- ^er op verre na zo gelukkig als de twee eerilgemelde niet geweeft waren , alzo deze door de Vyanden tot aan de Rivier waren te tug gedreven ; en eindelyk , dac men voornemens was den Aanval 4eQ volgenden dag te hervatten , en zich in aanmerking van d'O: yer;xi3cl)c veel goeds beloofde: 'c Verlies v^n !t gecombineerde Le« < ger aau Do^QQ en. Kxygsg^yaog^nen. word ooch: niet genpemd»
Mm maar
Digitized by
2S2 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. maar dat van de geqnftften op 500 Man begroot^ van dewelke men ^^' echter noch geen Lyft heeft.
Italun. om den draad in ^t Verhaal van 't voorgevallene by Nizza^ en \ daar op gevolgde niec te breken , 20 (Irekt 't volgende Relaas aan de zyde van de Franfche en Spaanfche Troupen daar* van pir- biicq gemaakt :
Wy omtrent 30000 Man fteiky zyn den eerftea Jprü zonder tegenftand«de Rivier de Far overgecrokkea > en namen den 2. de Sudc Nizza^ die de Piemon^ tezen verlaten hadde in bezetting. Voorts zyn wy onder 't Commando van den Infant Don Pbilippus en van den Prins ConPy na de Sardinifcbe Retrenche- menten by Monudban en Villa' Franca geavanceert , en hebbe alle de VOO0- poften , d'eene na den anderen^ die van de Vyanden geabandoneerc W^en» geoccupeert.
Den 12'. April zyn wy voorde gemelde Retrenchementen , die van 10 ï 12000 Ma» Sardinijcbe Volkeren bezet waren , aangekomen , en men maakte den 15. dito all« Difpofitien om dezelve de volgende nacht op verfcheide Plaatsen tebe- ilormen ; maar op. het moment der uitvoering ont/lond 'er zo een fchrikkelyk Onweer van Donder en Bliklem en zware Regens , dat de gehele Armee in gevaar was van door de van de Gebergten afllroraende Wateren te vergaan : 20 Spanjaarden en een ige Officieren wierden door den Blikfem gedood > anderen ge- quetil, en de Troupen leden zo veel, dat men dezelve tot den 19; jlpril moeft kten uitruilen.
Op den gemelde dag '$ avonds ten 6 uuren deed men ze wederom in 6 Co«^ lommen na de Retrenchementen avancereu y om met het kriken van den dag den Storm daar op te doen , zynde een zevende Colom aan de Zee - kant gela- ten 1 om door een valfche Attaque, die ten 11 uuren 'b nachts gefcfaiedde, de Vyanden derwaarts te trekken : d'Berfte Colom ter rechterhand occupeerde ondertuflchen eenige Cêjfinen , waar door men zich de Paüagie door d'Eigtea 'van Vtüa-Franca èciliteerde.
Den 20. 's morgens ten 3 uuren 't Sein tot de generale Attaque gegeven zyiN ^e , maakte zich de nu gemelde eerfte Colom , gecommandeert door dea Man-
3 nis Daremboure , Spaanfche Generaal - Lieutenant , en door den Marquis dê ïirep&ixy FranTche Marf^halk de Camp 9 met de twede onder Commando vsa den Marquis dè Santé Campo , Spaanfche Generaal • Lieutenant »en van den Mar« quis de BiJJiy Franfche Marfchalk de Camp, Meefter van de Batteryen delV Ard^ Ma en de Lampea^ die de gemelde Engten van Vtüa-Franca beftreken , en ge- raakten tot op de Hoogte van den Berg; 5 Vyandlyke BattaiUons wierden dsaa Krygsgevangen gemaakt met den Graaf van Suza^ die ze commandeerde 9 en men ireroverd'e alle hunne Vaandels.
* Die twee Colommen zich daar op ter linkerhand gewend hebbende, vonden sdddel y op den Top van den Berg Gtqs te komen en tot in 't blnnenfte dei
Vyand^
Digitized by
orEUROPISCHE MERCURIUS. a«3
Vyandlyke VerfchanGngen ia ce dringen , alwaar se^zich ook 5 naren lang on« 1744'. der een gedurig fteik Vvur van beide kanten maintineerden s doch moeften ein- Mey^ delyki ^hoewel se door 4 Batcaillons, die den Infanc Dvn PbiUppus onder Com- ^^..^ mando van den Marquis d*Af gouges derwaarts gezonden had, verfterkt waren, by gebrek van Buskruit , al vechtende daar uit retireren. • De 4 Colommen aan de flinker zyde den Storm te gelyk met .de gemelde twee ter xechter zyde begondcn hebbende , hadden d'eerfte Vyandlyke Verfchanfingcn r^ets verovert y en de vierde , gecommandeert van de Marquifen CafteUar en ie Cba*,el , bad de Vyanden van een wel verfchanfle Berg gedelogeert > maar die 4 .Colommen vonden toen eene niet wel te pafleren zynde Diepte voor zich , wes- halven zo niet verder konden avanceren : Den Infanc quam zelfs die bezwaar- lyke Paflagie recognofceren , en kondfchap gekregen hebbende , dat de Koning van Sardwien bewegingen maakte na de kant van SofpeUo , vond hy niet goed , d' Attaques verder te .continueren , maar dezelve omtrent 4 uuren 's namiddags te doen ophouden , en met de Troupen af te trekken.
' Doch vermits de hoogte , dewelke de Marquis de Cajleüar ingenomen had , selfs de laatfte Vyandlyke Verfchanfingen met het Geweer kon bereiken , wrets» den de Vyanden , dat ze het aldaar by een nieuwe aanval niet zouden konnen houden, en Xietireefden derhalven die nacht na f^i/te - l^onca , latende alleen Ment'Alban met eenige Troupen bezet : Den 21. embarqueerden ze zich, noch omtrent 2500 Man uitmakende op d'in den Haven van yilla - Franca leggende Engelfche Oorlochfchepen en Vaartuigen en zeilden met al 't geen ze. konden mede nemen , na Oneglia , doch bleef eene Bezetting van «enige 100 Man in de Citadelle van VtUa-FVanca te fug.
Den 22. zyn de Franfcben en Spanjaarden in Vtüa^Frmca ingetrokken , eh lebben den 23- %o wel de Citadel als 't Fort Mont-^i^an op Difcrecie ver- overt en in beide noch omtrent 600 Man Krygsgevangen gemaakt , bedrasen- de 't getal derzelver in 't geheel j6oo Man | en dat der veroverde Stukken Canon xo2.
Daar en tegen heefc men aan de zyde van zyne Sariimfcbi Ma^ jefleit , *c volgende Relaas pnblicg gemaakt ; beftaande in een Ex- tra£l Miflive van Turin , gedateerc den 25. April ^ en g^rcbreven aan een Minifter aan \ Franfche Hof reGderende, luidende:
Mtm Hber; Om aan uwe nieusglerigheit te voldoen « nopens de bjrson* derheden van 't gene In d'Aftle van den 20. dezer» bv't aantallen der Retraa- chementen in de nabuurfchap van 't Kaileel van Mtmuilban en VUUhFfanoa^ voorgevallen is 9 zende ik hier nevens een Relaas , geheel conform met de be«. richten, die 't Hof daar van ontfangen heeft.
's lichts tuffchen den ip. en 20. maakteh de Franfcben en Spanjaarden toeftel ^ om pnze Verfchanflingen, die zichSran 't Fort Montalban tot aan CaJleUep uit« Itrekten , aan te taften. Zy begonnen te middernacht onze Voor-poiten aan de kant van Niztate naderen, deden eenige van dezelve te mg wyken, en dlgt b^.oaze BatteryenjLomendC; welke daar omtrent opgeworpen waren, bevon*
Mm 2. 4ca
Digitized by
494: Nï^DERLANDSCH GEDENKBOEX
1744.. 4ea. 2^^ sicbv o^et hec aanbreken van den dag , onder 'c bereik van 6 BaCtailtöiifV'
AUy. die wy aldaar tiadden ftaan , en waar van /er aanilond» een gedetacheertwierd^
■■^ Qm d'uiterfte Piquets ce fecoareren. De 5 overige waren , na eenige weder*
il^nd, genoodzafikc ce. plieeren, maar also.wy niet van de hoogte geaccaqueert
wierden» was dezen eerften aanval van weinig belang.
De Vfanden taileden öna ter zelver tyd aan in de Poft, die wy te Ahraleu» Ja hadden, en door 360 man bewaard wierd, welke te swak, om de menigce <jer. Aanvaileis te wederftaan , zich binnen onze verfchanfingen retireerdea. Voorts trokken zy van Mwaleuje nederwaarts met verfcheide Compagnien Gr«- i^adiers en menige Battaillons , terwyl eea ander gelyk Corps de VaUy van ZW- nittit bereikte, waar op Wy aanfbonds met een grote furie wierden aangetaft* De Granadiers fielden de ladders op de punt van een retrancfaemenc , dat wy aan onze regeer hand hadden, en aan den hoek der Battery van Monterojfo^^. d'eerflgenoemde punt wierd door hun overweldigt , en zy logeerden zich onder den hoek van de Battery; maar 't vuur van onze Musquettery agter de verSchanfin» gen y gevoegt by d'Artitlery , die met fchroot geladen was y deed hnn hals oVer kop te rug wyken, fchoot hunne ladders van boven neer, en noodzaakte de» zelve dé vlugt agter de rotzen te nemen.
Zy rukten egter ten tweden malen aan, doch wierden op gelyke wyze we-^ derom te rug gedreven.
In dezen tuITchen tyd vernamen wy, dat de Vyanden in een Plaats gedrongen- waren, wflke genaamd word d'Engte van FiUa^Franca , en dat zy waren gea- vanceerd tot aan de Poit, gecommandeert door den Marquis de Suza^ welke \ ongeluk had gehad van zo fchielyk opgeligt te worden, dat de Granadier«P^ van Bourgjlorff die aldaar op de Vyanden vuurden en dezelve verjoegen , hem egter niet konden redden , zonder dien Commandant in gevaar te brengen van' doodgefchoteri te worden.
Dezelve Granadiers, door die van Tarantaife en Sduzto onder/leund , ^er^ "volgden dapperlyk de Vyanden tot de helft van de weg, (trekkende , van VüU^ Francéi na Nizzê.
'De Vyandén zIthinmWdela agter de battery van Montgfös vérfterkende , zend men de Granadiers en de Piquets van de Marino en yan JRietman derwaarts^ welke hun tot 3 malen toe repoufleërden , en eindelyl^ voortdreven tot aaQ de Vlakte van Nizta^ heroverende de Pollen en Battery en, die zy 's morgens hadden '^bemagtigt. ■*
Dus ^bleef noch alleen overig een Troup beneden 't Logement , alwaar de Mf r- qüis de Suza gecommandeert had, welke mede. door de Granadiers van Pignétol daar uit gejaagd wierd, zo dat dezelve in allerhaaft de vlugt moefte nemen.
'tEerffe Battaillon Fiijeüers floeg insgelyks op de vlugt een Regiment Dragon-l ders te voet , dat wederom na d'engte van Filla'Frimco^ aangerukt was..
De Vyanden. gebruikten aan de bóvenzyde al hun vermogen, om ops uit de verfchanflingen te dry ven, doch zonder fucces. Men verjoeg hun eindelyk van d^n hoek aan den voet van Montgros met het klelii geweer en met ilenen te werpen i en als toen begonnen zy meer agterwaarts te retireren, ónderfteuH^ndt zy de retraite van hunne voorfte Battaillons met een fterk vuur. ' 'Eenige Battaillons, die w; aan de kant van yiila F^anca haddefi, lietetf iidC^
over*»*
Digitizéd by
o:r EU R O P I S C HE M E R C ü R I Ü S 285
overrompelcD, en mochten een retraite binnen die Stadt; De byzonderheden 17-* daar van lyn ons tot nu toe onbekend , maar de Vyanüen zyn eindelyi gerepoui:^ Met feert, en 't voordeel is^eer. klaarblyJtelyk aan onze zyde ge weeft.
Men behoeft tot de verhefling van d'ultmuntenie dapperlieit der Battaillon» '
van SmIuzzo^ van de Marine j van Bourgjiorf en van Taramaijtj niets meer te zeggen, als dat, zo OflScieren ais Soldaten, zicli een roem, die allen mogcJy. ken lof verdient, verworven liebben. Wy konncn ons verlies noch niette regt begroten , maar dat Vjan d^ Vyanden is onge4yk groter.
Met een nader Courier, zedert aan 'c Hof gearriveerd, heeft men vernomen, dat, fchoon d'Aftie van den 20. tot ons voordeel wa« uitgevallen, nadien on- ze Tronpen de Vyanden van alle kanten te rug gedreven hadden , egter onze Generale Officieren, na den toelland der zaken geëxaminpert , en bevonden te hebben, dat zy geen Volk genoeg hadden, om zo vele Poften te defenderen , en een Armee, ongelyk veel fterker als d'onae, aan alle zyden 't hooft te bie- den , eenparig hebben befloten , zelfs met advis van den Heer Admiraal Mat- tbews, te retireren, 't geen hun ook zo wel gehikt is, dat de Vyanden daar van geen kennis gehad hebben, en by gevolge zonder door dezelve op e<?nigcr- hande wyze ontruft te zyn; zulks onze Troupen , met een grote quantitelt effeÖen, die wy, benevens d'ArtüIery, op Tranfport-fchepen geëmbarqueert hebben , behpuden. tVniglia zyn aangekomen , alwaar zy noch verfterkt zul- len worden door 10 nieuwe Barailions, die zich derwaarts in aantocht bevin- den, als een yan 6Wtt29s, 2 van de Guardes^ van Savojen^ 2 van Sculetnburg 2 van Baden, tn een van Cajal. Uit al 't voren verhaalde blykt , dat onze Vyanden, fchoon waarlyk meefters van 't Graaffchap Nizza, daarom egter niet te meer. gevordert ^yn , om in Fiemoni te dringen, waar van 4y noch doorho- ge bergen zyn afgefcheiden.
P. S. Hier nevens ook de Lyft van de Spaanjehe en Franfche Officieren , die den 20 dezer, in d* Attaque op ,^e Retranchementen van Mont-Aihan, gevan- gen gevoerd zyn. De genjelde Lyft is door den Marquis de St. GenHain, tot Turin gebraght, en luidende : ; . c .
Don Fernando Levan , Spaanfche Marfchalk de Camp,
De Marquis (/tf-Watów, Brigadier en Collonelvan't Regiment vari Aügoümox«^
De Ridder de Kermeller , Lieutenant Coiloacl van 't zelve Regiment^
S PAN J A A R D E N. -.
Regimenten: .. Qualiteitea. ^ Namen der Officieren
CoRDWA. ' Kapitein - ' Emanuil de Pegnê.
^ , *" ' fEmanuil de Neyra^
Lieutenants J Jojepb de Velajce.
^ _ " ^ * \juan Pincetti. ^
PioviMciAiiBGA^KKapitein . JofepbCarlos JguereK MADiBRs* Ad}udaat*Major. Mtuhe^ EfcokrZ
Digitized by
ai6
NEDERLANDSen GEDENKBOEK
X744. Regimenten Qualicelren Namen der Officieren
Mey. Galiciemt. Kapitein der Grana-
wm, dier< Carhs Bougarin.
Lieutenant der Gra- Jiadier* Ruch. de Girega.
Ajturien. Kapitein Franfifco Catanea,
Ffüncijco Salet, Spaans Savotbn. Onder-Lleutenant {Jojepb Figheri MaJJê. der Granadiera {^Jofepb Gombau, T o L B D o. . Lieutenant Franfifco de hs Rks.
Onder-Lleucenaqc
der Granadiers. AntmU Ltipn.
Mavabba. Kapitein J^Ï^P^ Afo'idrng<m^
Subalterne Luvis Jornellii.
Abbagon. Lieutenant derGrar
\DuhuiJfHU Lieacenaat 4er Gtm^ Afellet. Lie0tenanc Fenom.
|
nadiers • |
Pedro Pena. |
||
|
Majobca-Infantb. Lieatenant |
Antoni$ Peres. |
||
|
Subalterne |
Gabriil Salgrado. - |
||
|
Lieutenant |
Grufeppf Gonzaies» |
||
|
Subalterne |
Syboejler Torrco. |
||
|
GREKAADAt |
Subalterne |
||
|
Officieren |
Jofiph Moron. Jofeté Ortega. |
||
|
Jofepb Ligada. Jojepb Feiix Moren». |
|||
|
Victoria* |
Adjudant- Major |
||
|
Lieutenant der Gra^ |
' |
||
|
nadiers. |
Florence Morene. |
||
|
Onder-Lleutenant |
|||
|
der Granadiers. |
Jofeph Gaüiarda. |
||
|
Subalterne |
Emanuël Games. |
||
|
Mbbxda» |
JSubalterne |
Jofepb Malverdi. |
|
|
Dragonders |
|||
|
te Voet. |
|||
|
F R |
A N S C H |
EN. |
|
|
Qübbct, |
Lieutenant. |
Fanton. |
,\ |
|
Akjov* |
Lieutenaac. |
Lonniffent. |
|
|
Subalterne |
Louis Bompar, \ Dupare. |
||
|
• fSmiguin. |
|||
|
Lt^kkotj |
Kapiteins |
i |
D>i
Digitized by
ofEUROPISCHE MERCURIUS. 887
>•
Regimenten Qualiceicen Kamen der Officieren. I744«
D B I '1 8 1 E. Kapitein Póflel. Mey.
Stainville Subalcerae De yilleneuve. i. * ..j»,
P E R c H E. Volontaire De ia Place.
FlandrsSv Volontaixea De ia Flace.
en Rflffier d'Eulix.
Volgens nadere ingekome berictitea aan 'c Hof te Turin^ %o bXykt dat in dir Aftie by Mimt-Aihan aan de ^yde der Geallieerden, de Lieutenanc Generaal van Montievrier^ de Brigadier Generaal de MailleboiSy de Generaal Major d'Ada 'en 112 andere Officieren gelneuveld, en 48 gequetibzyn» onder dewelke de Ge- neraals de la Mina en de Cajellar geteld worden i zynde de bovenllaande , nevens Dan Femando Levan^ Marfchalk de Campy gevangen genomen: 't gehele verlies der Vyanden zo aan doden en gequetllen als krygsgevangenen word op meer dan zes duizend Man begroot; Van onzen Jcant^yn geCieuveit de Ueutenant Ge- 'neraaldeFallety en 14 andere Officieren, daar onder drie Kapiteins; en gevangea de Marquis de Suza nevens drie Colionels en 420 Soldaten , wordende 't verlies , behaiven de voornoemde gefheuvelde Officieren , op twaalf lionderd Man zo doden als gequetften gefcbat: De Vyanden hebben van ons vy f Vendels, enWy 'van hen een Standaard, een Vendel en drie Piken zonder Vendels veroverd^ d'Onzen zouden de voornoemde Retrenchementen niet hebben verlaten , by al- 'dien de Graaf de la Rocca^ die met negen Battaillons by Ctf/}{Wio7Z0 campeerde , hen had konnen onderftennen ; dierhalven heeft de Generaal 'Commandeur van Cinzano een klein Guarnlzoen in Mont-Alban en de Citadelle van Vilh' Fr mica gelegt, om maar de nodige tyd tot dlnfcheplng van de noch overige Trou* pen, Artillery, Ammunitie &c. te hebben, zynde 4500 Man, ais- 't overfchoc van dat Corps, 't welk in de voornoemde Retrenchementen was, nevens de Spaanfche en Franfche krygsgevangenen , aan boord van 't Engels Esquader en met het zelve na Oneglia gebraght , werwaarts wezentlyk 16 Battaillons op marfch zyn, om den voortgang der Vyanden te ihiiten % daarenboven ftaat noctf een Corps van 14 Battaillons omtrent bet Gebergte Tende gccampeert.
Nu zuUenwe een Patifien tot een Decifiur, nopens de Triumph der Aftie verkiezen en *er hem van oordelen laten. Zyn fchrifc h van den 15. dezer en van dezen Inhoud :
Eiikdelyk zal men morgen het Te Deum bfer zingen over -de Succeflen der Gecombineerden Wapenen , tn over 't Conqueft van 't Graaffchap Nizza , niet* cegenftaande men weet , dat onze Troupen , reets den 4. dezer wederom daar uit wech en na 't Briangtmnois getrokken zyn , en de Prins van Cenfj den 7. te Gftnoble gearriveert is : Dat zo wel die Prins een Renfort van ro Battaillons vaa ons Hof, als d'Infant Den Fbilippuj eene diergelyke Verflerking van 't Spaan* iche Hof begeert had, en dat men zoiider die VerfterlLingen niets verdef onder* nemen, ja zich zelfs niet in de veroverde Plaatzen mainteneren kon: Dat d'ii^ ^t^ Graaffchap Nizza noch gcbleve Spanjaarden al de fortlScatka vaa de Cita-^
dillr
Digitized by
m NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
-1744. delle.van Filla Franca en van MofU-^lbnn dedcai in d€ Luchc,rpringen,ein zfcli Affy. vervolgens ook te retireren: Dat onzeTroupen in een zeer zwakke en defolatc
-„ a. y flaat in *t BrianfonnMl aangekomen waren: Dac het misnoegen tuffchen hen en de Spanjaarden voor hunne Icheiding van deze reets zo groot geworden was,' dat ze haaft handgemeen met malkander waren geworden, en me^ ^^d d^ flout- fte van beide kanten m9eten ophangen , om den fchrik onder d'overigen te brengen, &c.
• Ter bekrachtiginge van 't voorgemelde getuigenis, ftrekt liet
volgende Schry ven , üit Toulon van den 9. dezer : ' Gifteren i$ 't Regiment van Languedoc , uit Nizza komende , te Dragnignan gepafleect , maar in zulk een ftaat, dat men 't byna niet meer pen Regiment noé- 'men mag, zynde naulyks noch- 150 Man llerk, en alle d'overige Manfchap of !^ gedood, of gequetfl, en zo zoude 't ook met noch 3 anderen van onze te rug- ^komendc Regimenten ilaan, zó dat men niets meer zal konnen ondernemen, 'voor. dat die 'op d'Expeditie der Beftorming van de Piemontefche Retr«ncl\emen- 'ten gewe^e Troupen ^erecruteert , ofahdcre en nieuwe in .derzejver pluts ge- ' zonden zyn,. Met de Spanjaarden is 't eveneens gelleld, en men begroot ons verlies op 4 i 5000 , en het hunne op 5 4 óooo Man, wytende dfeène aan d'an- tiere d'oorzaak van dit hün Verlies, waar door mién zo veel te m^er /genood- 'zaakt was, dezelve te fepareren. Van dé Spanjaarden zyn reeds cenJge Vrou- wen van voorname Officieren hier omtrent te ruggekomen en hebben d'aanzic- nelykfte Buiten- Plaatzen en Land-Huizen betrokken, waar uit men befluit, dat « .hare Mannen n>et de Soldaten ook haaft zullen volgen, als waar toe ze, al was 't door niets anders., door 't groot gebrek der Levensmiddelen genoegzaam ge- noodzaakt zyn* d'Infant Don Pbilippus zend Expreflcn op Expreflen na 't Hof van Spanjen , om hem ten eerften een nieu Secours van loooo Man toe te zen- den > maar 't zal langen t^d vereifchen , om die tegenwoordig in Spanjen byeea te brengen , en noch langer tyd , eer ze hier konnen aankomep -, vermits de- ,£elve tegenwoordig den weg niet anders dan te Land konnen doen.
In pafTant trekkende door Romen ^ zo Js men daar'eenigen tyd zeer ongeruft geweeft , aangaande d'oudfte Z90Ja van den Preten- dent i maar eindélyki. heeft zyn Vader ty dingen bekomen die niqt fmaaklyk voor hem geweeft zyn, als behelzende: dat zyn Zoon van Duinkerken niet hadde konnen affteken, én te Parys^ met zy- .ne Genefiaals, die de miflukte onderneming beftiert zóiklen ge- hadt hebben , was gereverteert ; dar hy eenige RepfocheS aan deh Cardinaal de Tenpin^ over dat geval, gedaan hadde, welke hem hadde geantwoord : Men beeft alles gedaan dat menfcbelyk gedaan kon- de ioorden: maar men was niet Jierk genoeg om tegen de Foorzienigbeit Ujhyden^ welke in dat ge^al de ware Gelovigen bddde verlaten om de Ketters fonderfteunen. Zp Cardinaalt inen al! ^ ' " .
Digitized by
ofEUROPISCHEMERCURIUS. 289
De Paus die zich met veel nadruk laat gelegen zyn, om zyne 1744. Staten ende Onderdanen eens bevryd te zien van Vreemde Trou- ^7» pen, kan niets verkrygen; en, als men 'c zeggen zal, in dac op« ^
zicht geen ongelyk heeft, te meer: zeden dat de Vorfl vanLo6- ^9V)üz zyn Leger in de vrugtbaarfte Landflreken van 't Patrinuh mum St. Petfi tot digc by de roorten v^n Ramen begint uit te ftrek* Jken, zo dat die Stade den 9. dezer, door d^Oofteoryicfche Hufla- ren genoegzaam geblocqueert was, in zo verre, dat zodanige Bur« .gers, die wat vreesachtig waren, niet derfde uit die Stadt gaan: Maar dat wat verder gaat , is , dat men van den Paus heeft ge- *ëifcht 3DO000 /(TEii^ï, welke met veel moeite verkregen zyn. 't .Hoof dquar tier van d'Ooftenrykfche Armee was den 28. pamito te Maceratat alwaar den zj. arriveerde den Generaal Adjudant de Graaf van JUban , als Courier by den Prins van Lobhmitz mee de -itydingjdat een Detachement van 1500 Man Ooftenrykfche Trou- pen den 25. en 26. de Rivier Tronto^ dewelke 't Koningryk Napels van den Kerkelyke Staat fcheid, gelukkig en zonder de minfte op« pofitie gepafleert was , in het Territorie van Colonella en van Con* . troguerra pofl: gevat, en van de Stadt jiscoli Stroo en Hoov voor 3000 Paarden, dewelke hen volgen zouden, geëifcht had: Dat de Spaanfche Troupen noch by Fe/cara, en ecnige Napelfche by Cbieti cantonneerden.
D E Minifters van 't Wener Hof, zyn met twee embaraflante Domco- zaken geoccupeert. d'Eerfle is van den Marquis di Botta, dewel- ^^^* ke ten einde loopt , nadien de CommifTariflèn hun rapport hebben gedaan, 't geen reets aan hare Rus-Keizerlyke Majefteit gezon* den is. Het twede beftaat in eene ontdekking van een Scbrikke» lyk Complot tegen de Koningin, geformeert door 't Canaal van eenen Colneri^ welke den 24. van de gepafleerde maand Maart met zyne Huisvrou, in 't Dorp van Erdbergen^ alwaar hy zedert eenjaar zich incognUo hadde opgehouden, gearrefleert'en van daar na fFenen gebraght wierd. Op de Confeflle van zyne Huis- irrou , die mede in 't geheim van dat Complot geweeft is , en de Complicen kenlyk waren, heeft men, boven andere perfonen^ drie Marquifen, Spanjaarden^ te fllwréo/ wonende, gearreftcert, als mede een Marquis ^ zyndeeen Siciliaani voorts twee Stalmeef-
• Na ters
Digitized by
apo NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. ters van Miniftcrs', en een Aalmoeflenier^ van een ander Perfoon ^^•y* van Aanzien- 't Zelve moec gruwlyk zyn, om dat men met geen ■~~" zekerheic bericht word waar in hunne misdaden bellaan ; alleen word verzekerd, dat een Heer van dat Hof, opendlyk in eene Af- femblée heeft gezegt : Dat men nooit van zodanige ontdekkinge der zaken badden geboort , als men tbans vernam, en dat bet Publicq van verfchrikkinge zoude neder gejlagen vnrden^ wanneer zy dezelve zoude komen te verfiaan.
Hare Majefleit heeft de Privilegiën der Proteftanten in Hongaryen en Zevenbergen , niet tegepflaande alle obftaculen der Roomfcbe Geeflelykbeit (hier voren pag. 32.) geconfirmeerc ^ zo dat die vn^ drukte Zielen eens Adem zullen konnen fcheppen, en daar door» de Gerecbtigbeit van die Vorftin ten Hemel verheffen. "^
Den 2. dezer heeft dat Hof van hunne Minifter te Parys d^Oor^ bcbs Verklaring van den Koning van Frankryk tegens Hare Majelleit ontfangen*; maar alzo men die Oorlocbs Verklaring alle uuren ver- wachtende was, zo heeft dezelve weinig of geen ontftelteniy onder \ Gemeen en noch minder aan 't Hof veroorzaakt gehadt; dewyl de Franfche Kroon door dezelve niets- anders als den naam van Juxiliaire in dien van Dadelyken Vyand van 't Aardshois Oojlenryk verandert heeft. Waar op de volgende OORLOCHS-VER- KLARING, M« Haar Majcfieit de Koningin van HONGA- RYENe»BOHEMEMi^^^«Je«KoningvanVRANKRYK, is gedaan :
MARI A-THERESI A , door Gods genade Koningin van Honga-
gen , Bohemen , Dalmatien , en Slavonien , Aardsbertogin van oftenryk, Hertogin t^anBourgondie, Brabant,. Milaan, Scyrie, Carniole, Mantua, Parma f» Plaifance , Limburg, Luxenburg, Gelder, Wurtenberg', Opper- ^n Neder- Silefien , Prinfes van Zwaben en Zevenbergen , Marquizin van 't H. R. Ryk , van Bur-
§ow, Moravien, Opper- ^» Neder -Lausnits, Grat;m van Haps- ürg, Vlaanderen, Tyrol, Ferrette, Kiburg , Görts, Gradis- ca en Artois, Gravin van Namen , Vrouwe van Windifch-Mark, Portenaa, Salins en Mechelen, by buwelyk Hertogin van Lottha- ringen en Bar, Grootbertogin van Tbscsmen , mz. enz. enz.
Aa* * Zk Ucr TortB pag, d73«
Digitized by
üP EUROPISCHE MERCÜRIÜS. 291
A An alle de genen, en aan ecniegelyk, dien solks aangaat » doen Wy weten, 1744* 'T dat de gehele werelt bekent is., hoe heilig en naokeurig Wy ons, zederc htey, dat Wy op onzen yaderlyken Throon geklommen zyn, beievert hebben , om 1
alle de Traftaten van Vrede, Vriendfchap en Alliantie met alle d'Ëuropeaanfche Mogendheden in 't algemeen, na te komen, 't Is eene zaak, die de gehele we- relt weet , en zo veel te minder mogelyk t'ontkennen , om dat in veel plaatzea * geoordeelt word , dat Wy ten dien opzichte zelfs al te nau gezet geweeib zyn , of liever de zaken al te ver getrokken hebben. Onze omzichtige handelwyze heeft nochtans Frankryk niet konnen beletten , om de Vrede te breken , door dit Kroon onkngs bezworen , en aan te taften eene Nalatenfchap , door dezelve op een plechtige wyze geguarandeert ; en niet alleen de Chriften Hoven tegen ons Aardshertogelyk Huis op ttbitzeny maoLT zelf s pogingen te doen by d'Ottomannifcbe fortOf om baar tot een Vredebreuk te bewegen <, tot grote ergernis van dieMogend- heit, die met verzekerdheit op de goede trouwe beroftende is; voorts hetOor- lochs-V«ttr t'ontfieken ia *t Noorden ^ om ons te beroven van 'tfecours, dat wy van daar verwachceden$ onze Koningryken en Erflanden» die de gemelde Kroon op zich genomen bad , te verdedigen , van krygsvolk te doen krielen ; dezelve tot op den laatften penning uit te mergelen , zo als de genen , die onder hare orders waren , voorgegeven hebben ; 't grootfte gedeelte van onze Staten na baar W£lbebagen te verdelen ; ons op de Bolwerken van Wenen die onbillyke conditien te doen aannemen^ zo als men zich niet ontzien heeft , opentlyk te zeggen ; niet alleen te veronderftellen , dat ons Aardshertogelyke Huis- was uitgeftorven , snaar 't zelve inderdaad door de bovengemelde middelen te willen te niete doen ) met een woord , 't Ryk , gantfch Europa , de gantfche Chriftenheit in een alge* mene verwarring te brengen. De geheugenis van die onchriftelyke onderneming is noch te verfch , dan dat dezelve bewyzen van noden zou hebben. Wy zul- len midierwyl eenige geheime byzonderheden mededelen , waar van men voor 'c Gemeen een myfterie heeft willen makenden men zal daar uitzien de boven- gemene gemattgdheit , met dewelke wy ons onthouden hebben , dezelve werelt- kundig te maken, om niet alle de regels van gevoeglykheit te buiten te gaan. (fiemant zal moeite hebben, zich te verzekeren, dat men In de Hiftorie nooic ▼oorbeelden vinden zal van diergelyk gedrag, en dat de nakomelingen bezwaar- lyk geloof daar aan zullen flaan, maar 't zal een iegelyk onbegrypelyk voorko- men , dat zo een ongehoort en zo weinig geloof baar gedrag met den Mantel van vriendfcbap bekleet geweeft zy ; dat de gemat^dbeit » vredelievendbeit en de zutverfia m oprecbfit inzichten daarin befiaan hebben , dat men d'onpartydige werelt , die men dus zocht te misleiden , wilde doen geloven , dat d'uiterfte geweldenaryen ^ die men pleegde ^ met de bezworen Fredes-Tra&aten overeen te brengen waren. ' Wy hebben ons nooit door eene zo onnatuurlyke begoocheling van den reg- ten weg laten afbrengen; ook zyn Wy nooit in gebreke gebleven te doen, 'e geen Wy verfchuldlgt zyn aan ons zelveo, aan onze Aframmelingen, aan onze getronwe Onderdanen , aan onze oprechte Geallieerden , aan DuitfcbUmd ons Va- 4Éerland, en aan de Chriftenheit. £n vermits d*onverzoenlykbeit en wraakzucht pndeugden syn, die Wy niet kennen, en Wy fteets de ruft en voorfpoed be- doelt hebben, gelyk Wy ook geen ander oogmerk in 't vervolg hebben zuUeik, aadat alle mlnielyke wegen en middelen verworpen zyn j en'C Gefchrift, toe
Nn 2 tytel
Digitized by
spa NEDERLANDSen GEDENKBOEK
^744» ^V^^ voereiidet Matieres éu Droity mee verachting gelezen is, zo heeFc mett
Affy, sich vergenoegt » om flechts de grote macht van onze vercenigde Vytnden eil
- de zwakheit van ons Huis» 't welk men meende t'eenemaal verlaten te zyn,»
voor te wenden, terwyl Wy niet hebben nagelaten , om alle onze krachten te
gebruiken tot de verdediging, tot dewelke Wy ons gedwongen zagen j en fVy
' ktidfen ons Cbriflelyk vertrouwtn gefteU op Godt^ die d^n hoogmoed j trouwhosbeitr
«n meinMigboit niet ongeftraft laat , alza Wy weten , dat als wy van alle mea^
fchelyke hulpe fchynea verlaten te zyn , üe^zeifs Machtige Arm ons iigtelyb
uit alle gevaar kan redden.
Wy zyn in Ons vertrouwen niet bedrogen geweeft , en echter hebben de ge-' lukkige AicceiTen, met dewelke het Godc behaagt heeft, ons te begunitigen^. onze vreedzame geneigdheit op generhande wyze konnen veranderen. Wy heb* . ben ons zo voor als na verklaart, en geen andere fchadelooiftellingge(*iicht,daii' volflrekt noodzakelyk was, om tot een Wawrhorge te verilrekken tegen toeko* mende diergelyke ondernemingen en ongehoorde rampen, die de gevolgen daar- van zyn geweeft, na d'ondervioding, dieWy gehad hadden van de vruchteloos- heit der Beloften, Tradaten, Guarantiea, £eden, en in 't algemeen van al 'e fterkfte en krachtigfte, dat 't menfchelyk vernuft in 't ftuk van verbinteniflen verzonnen heeft j edoch onze Vyanden waren van gantfch andere gedachten ;zy hadden zo een onwrikbaar befluit by zich zeiven genomen , om ons Huls c'ee- nemaal te ruïneren en te verdelgen; dat ze na geen andere middelen van verge» lyk wilden lulfteren, dan na zulke, die overeen quamen met het plan, dat zy^ vroeg of laat gelegenheit zouden vinden om uit te voeren, om ons Aardsherto* gelyke Huis t'eenemaal te vernietigen. Voornaamlyk is men na 't eindigen van de Veldtochten der voorlede jaren in fchyn weder gekomen tot Verklaringen , die 'vreedzame gedachten fchenen te kennen te geven; en men heeft zich op nieu met alle krachten beievert, zo om vreze aan te jagen, als om wantrouwen te verwekken, om door 't een en ander te bereiken 't oogmerk, dat men zicfa van den beginne af voorgellelt had -, dat is , om onze Geallieerden niet alleen af te trekken van 't nakomen van hunne VerbintenÜTen ,maar dezelve te doen den« loen op hunne gemene belangen en eige veiligheit; voorts de Duitfche Hoven «^ ëte voor 't Vaderland welgezind waren, kleinmoedig te maken ; aan anderen ge-< dachten in te boezemen , om zich te vergroten , door 't omver werpen van de fondamentele Ryksgefteldheit van hun Vaderland, met een woord, om niet al* leen Duétfcbers tegen Duitfcbers in 't Harnas te jagen, maar ook aUe d'andere Mogendheden tegen dezelve , op een wyze , dat het aan niemant mogelyk zys ftOQ , zich de wetten van 't Huis van Bourbon t* onttrekken.
Men heeft geen affchrik gehad , om ten opzichte van den Koning van GrooU Brittannieny zo Wel als omtrent ons met verachting der goede trouwe de plech- tlgfle Traébcen te fcbenden^ en na dat d'invafie, beraamt tegen Engeland ^ Tïüa^ lokt was, heeft men befloten, om 't Kenrvoribendom van Hanover vyandriyk ^ aan te taften en den Zetel dcsOorlochs opnlea op den Ryksbodem tt plastzen^ 20 als d'Oorlochsverklaring tegen den Koning van Groot-Mrittanmeniüet alleen in die hoedanigheit-, maar ook als Keurvorft van Hanover ^ geen rede overlaat^ «m in 't mrlnft daar aan te twyfelen* Na dit alk» zouden Wy a^btervolgens onze oprechte verkiaritigen en oveiu
cen-
Digitized by
OP EUROPISCHE MERCURrUi 293
eenkomitig met de plichten van een Geallieerde, niet uitgeftelt hebbei^y om yfjL±^- iD6gelyi3 den Oorlocli aan Frankrjk en desxeifs aanhangeren te vericlafen, of- M^.* fchoon die Kroon zelfs de zaken niet verder getrokken , en onze geneigf^fe nlec gehouden had voor zo oprecht en getrouw -, als ze inderdaad Is , en te vo- ren n4et al volkomen had geweten , dat Wy ons van onze Geallieerden niet af- zonderen , nochte nalaten zouden , d'algemeeoe Vrede te beveiligen , exi 't be- fluit niet had genomen om ons op een formele wyze den Oorloch te verklaren , dien ze reets zedert eenige jaren met alle hare macht tegen ons gevoerc had , dóor Hne fcbending der Vrede ^ en verachting v<m aile Godiyke en menfcbe" lyke Wetten.
OBchoon 't geen men tot de gewaande verdediging van die Oorlochs • verkla- ring voor d'oogen van 't Gemeen ter neergeflelt heeft , van zodanige natuur is, dtt zulks geen indruk kan maken , dan enkel en alleen op de genen , die al wil- lens blind en dwaas genoeg zyn , om hunne eige boeijens te helpen fmeden , hton Vaderland te verraden en zich 't licht van 't gezond vernuft t'onttrekken , * zo zuttvfi Wy nochtans niet in gebreke blyven, om van ftuk tot ftuk daar op t'antwoordenv Maar midlerwyl willen wy niet achterwege laten , 't geen Wy aan onze hoge waardigheit, aan onze getrouwe Geallieerden , aan defondamen- teie R^kswetten, aan de verloiSng van d'algemene Vryhelt verfchuldlgt zyn, en derhalven konnen ofte willen Wy niet ultftellen, om mede den Oorloch te verklaren cegen Frankryk en tegen zyne Aanhangeren, gelyk wy doen by deze eegenwoordigen.
Om deze rede gebieden Wy alle en een iegelyk van onze Onderdanen en Va* iallen, van welk^^n- ftaat en qualiteit zy ook zyn, en wel voornaamlyk alle d'Of- ficiers , gelaft met onze ordres , en krygsiieden te paard en te voet , om ais Vyanden te handelen de Kroon van Frankryk , hare Aanhangers en Onderdanen , en haar alle mogelyke fchade te veroorzaken en generhande briefgemeenfchap , verftandhouding 6f omgang met haar te hebben , op lyf en zelfs doodftraffe.
In^gelyks vernieuwen Wy uitdrukkelyk d'Ordonnantie van wylen zyne Kei- zerlyke Majefteit, onzen Vader, van den 22. December ifBSj behelzende, dac alle d'Onderdanen van éie vyandelyke Kroon en van hare Aanhangers verpUchc zullen zyn , om in 't geheel alle d'Ër€*Koningryken en Landen van 't Ooft«i- rykfche Huis te ruimen , gebieden en willen ,
I. Dat te rekenen zedert den tyd , waar op In elk Land onze tegenwoordige Konlnglyke Ordonnantie afgekondigt zal zyn, alle d'Onderdimen van de Kroon van Vrankrykj onzen Vyand, hare begunftigers, of begunftigera van hare begun-
■ftlgers, die zich als dan in die Landen bevinden, van beide Sexen, geeftelyke of wereldyke , van hogen of lagen itaat, voomaamlyk allede DomeAiqnen en attdet e perftmen zonder vafte woonplaatzen , binnen den tyd van 14 dagen zo volihekt uit alle onze £rf-Koningryken en Landen vertrekken zullen, dat zy afulks niet doende, gehouden zullen worden voor overtreders van onze orders 9 en dst tegen dezelve na alle ftrengheit der wetten zal worden gehandek.
II. Wy begeren niet , onder die zoort te bevatten , de genen die zkh in d'Abdyen en in de Kloofters bevinden, door de verbintenis van de pro&ffie, die ze in een Orden gedaan hebben > nochte de geeftelykeny in onze Koulngry- kéfi en Eif-Landen van bejieicioi voorzieo, van dtfwelk«a de gemene enSnpe»
Nn 3 '*o"
Digitized by
«94 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. f Ion verantwoordelyk zullen zyn , dat ze tegen ons en ons Asrdshertogelyk Mey, Huis geen briefgemeenfchap onderhouden , nochce iets ondernemen zullen , dat ^ ' - op eenigerhande wyze tot nadeel zou lionnen ftrekken.
IIL Onze tegenwoordige Ordonnantie zullen niet onderhevig zyn zulken van de Franfche Natie , die zedert lange jaren zich in 't Land ter neergezet hebben, maar zy zullen zich moeten onthouden van alle ongeoorlofde brle^esDeenfchap , op lyf en zelf» doodftraffe , na 't geval is.
Iv. By aldiea bcbalven 't geen hier boven als getolereert is uitgedrukt, iemant een vyandelyk onderdaan aanhoud , hem huisvefling verleent , of hem ontfangea hebbende, zo voort den Commandant niet daar van verwittigt, dat hy gearre^ teert werde, en deze ook geen kennis daar van geeft aan onze CommiflarÜTen , genadlglyk in «elk van onze Koningryken aange^elt. zo zullen zy ftrengelyk worden gelbaft na d'omitandigheden van de misdaad ab bebbeade onze ILoning* lyke Ordonnantie op een quaadaardige wyze overtreden.
V« Daarenboven bevelen en willen wy, dat alle commercie en koophtndei t-eenemaal met den gemeiden verklaarden Vyand van ons en ons Aarcshertoge* lyke Huis , of van zyne aanhangers , t'eenemaal ophouden zal , 't zy dezelve gefchiede door briefgemeenfchap , 't zy door aifignaden of wiiTelbrieven , 't vf op eenige andere wyze ; en dat terzelver tyd generhande voortbrengselen en koopmanfchappen, die dired of indirefi: uit 's Vyands Land komen, onder waC voorwentzel ook, op po^ne van cönfïfcatie zullen worden ingevoert, zo niec bewezen en aangetoont kan worden ^ dat ze voor d'Ooriochs-verklaring ontbo- den zyn i;eweeft,
VL Maar onze Vaflallen en Onderdanen, die diergelyke koopmanfchappen 9 fchuldbrieven , papieren of effeden in commiüie hebben , komende uit Frankryk of andere Vyandelyke Landen , of die weten, dat 'er by andere zyn » of dezel« ▼e hebben , om betaling daar op te doen , zallen gehouden en verplicht wezen , om getrouwejyk en zonder arg de gemelde koopmtnfchappen , affignatien , wif- felbrieven en effeften by onzen Fifcaai, die zich in elk van onze Koningryken en Landen bevind, of wel iaan de CommiiTarinen , voor die afzonderlyke zaak door ons aangeftelt , aan te geven, op poene van confifcatie van hunne eige goe- deren en van 't geen zy bezitten. Zy moeten daarvan niets verzwegen hou- den, veel min zich ten dien opzichte aan geheime of flinkfche praftyquea fchuldig maken.
Vn. Offchoon 't onnodig zy » om in de tegenwoordige Oorlochs- verklaring gewag te maken van d'uitzondering der confifcatie ten opzichte van de Capita- len in de Bank van deze Stadt, die behoren, aan Eigenaars zonder onderfcheid van Natie , Vrienden of Vyanden , alzo die uitzondering , zo als men weet, be- halven dat dezelve vervat is in d'oprechting der Stads Bank, tot nu ook is in acht genomen, zo verklaren Wy nochtans ten overvloede, dat 't geen in de bovengemelde oprechting is uitgedrukt, en wel voornaamlykde g. paragraaf ótt opene brieveif , in den jare 1705. met den druk gemeen gemaakt, en uitvoeri- ger bekrachtigt , ten volle fland grypen zal , en dat Wy zullen nakomen , gelyk bovengemelde 9. paragraf uitdrukkelyk mede br^ngc, die 't volgende behelft %
Wanneer Lieden « tpelke uitlandig en onder vreemde GebMrzaambeit of Heerfchap- t^y Z9n4€r MderfcbHd vanNf^iCj ftaan,Capit(Uen, 'l zy dezilve 49»r ben utff ^
doof
Digitized by
y Google
OF E U R o PI S C H E M E R C U R I U S. 295
Jhar heUgt, of van anderen op baar geaffigneert , gttranfporteert , of aan baar ge^ 1744. eedeert worden y in deze Rjkiik beboen, zo zullen dezeloe^ iniien 't: een Oorlocb Mey. mocbt opkomen^ en openbare yyandlykbeden met bare Natie of Heerfcbappy wierden* ■ gepleegi , van de gewonelyke daar op volgende Apprebenfie of Conffcatie der goede- ren y welke vyindelyke Onderdanen in deze Landen bezitten y geiximeert %yny e» nooit aangebroken y maar aUe d'in de Bank van Wenen liggende Capiioleny zy mo* gen Vriendin of^ryanden toebeboretiy in gdyke veiligbeit }ütt Sc faao,nM en altoos gebouden en bewaart worden. ^ . ^ ,.
VUL Alle en een legclyfc der Superiors , zo geeftelyke als leken , aulleli allen viyt aanwenden , dat de Vyand direft of indireft generhande paarden , vruchten , meel , rundvee , uit onze Erflanden komc te trekken , en veel min Ge- weer , Buskruid , Lood , Zwavel, Zalpeter en alle andere koopmanfclfcpen , op poe- ne van confifcatle en arbitraire ftraffe , aielfs op doodftralFe , na bevin^nge der zake. En tot beflult hebben Wy na de plaatzen , daar zulks behoort, onze uitdruk- kelyke en ftrikte orders nopende de bovengemelde verbode brieven en andere correfpondentlen doen afvaardigen, doch wel voomaamlyk bevelen Wy by het tegenwoordige aan een iegelyk in 't byzonder , en vooral de Poftraeefters ea alle Voerluiden, om niet behulpzaam te zyn, nochte t'ontfangen een vyande- lyk of verdachten Exprefleh of Domefticq, nochte zelfs eenigerhanden onbe- kende Paffagier , die geen paspoort by zich heeft , maar integendeel de naafte Magiftraat te waarfchouwen , om hem t'arrefteren , zullende de gene, die hier in nalatig zyn, ten voorbeelde van andere geftraft worden.
En de tegenwoordige Oorlochsverklaring, zal met de daar by gevoede or-- ders ten dien einde op de gewone wyze op elke plaats in alle de Koningryken eii Landen van onzen Heerfchappye afgelezen worden, op dat alle en een iege- lyk , van den inhoude verwittigt zouden mogen zyn en zich daar na gedragen , voor zo veel die order hen betreft, niets daar tegen doen, of niet behulpzaam zyn , dat andere die op eenigerhande wyze komen t'overtreeden , zo ze zich onze ongenade niet willen op den hals halen , en zich voor fchade wachten Willen, zynde zulks onze ernftige wille. Gegeven in onze Reftdentie te Wenen den 16. Mey 1744. *t vierde jaar van onze regering.
Wat ondertekend: MARIA THERESTA.
Lager: C. Grave van Ulfeld.
Onder Jtond: Ter ordonnantie van Hare gebeiligde Kon. M<yefteit.
H^as getekend : Job* Christoph. Bartensteiit.
Volgens ecne uitgekome Lyft te (Venen beftaat d*Ooftcnryfcfch«
Krygs • Macht tegenwoordig in Duit/chland, dt Nederlanden en in
Jtahën aan reguliere Troupen in
60 Regimenten Infantery , k 23ooMan ieder,bedragen 1 38000 Man.
18 - Cuirafliers a 1000 i&ooo
j,^^ , , . . . . Dragonders k 1000 14000
II - . . • - - Hoffaren ^1300 ' ' ' ' H30Q
Somma 184300 Man.. d'irrc*
Digitized by
*9^ NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
J744, dli^reguliere Troupen , als Panduren , Croaten , Slavoniers , Zé- ^^y* ven bergers &c. , worden op öocoo Man opgegeven.
Het baard al veel fpeculatie , dat de Keizerlyke in Donauwerth en Efcbingen gelegen Volkeren van zelfs daar uit en na ^en Rhyn ge* crokken zyn , en aan d^Ooftenrykers plaats gemaakt hebben*
Afdalende na *t Keizerlyke Hofj zo was d'Oorlocbs- DeclaroÈie «o dra van Vrankryk zegens de Koningin van Hongaryen in Duitfcb- 'land en byzonder te Frankfort bekend geworden , of de Fran- fche Miniflpr de Heer de la Nouë heeft de volgende Memorie aan 't RykS' Con^ft aldaar geprefenteert ; luidende :
Ty^Anneer de Koning myn Meeiler zyne Armeen in de Maand Jw/y van 't vopr- lede Jaar , in overeenkomfl met zyne aan den algemene Ryksdag gepre- Tenteerde Verklaring 9 uit Duitfcbland Ce rug ontbood , had zyne Majeileic re- den van te hopen , dat de Koningin van Hongaryen die Wegen inflaan zoude , de- welke zich toen open deden ter heriteliing van de Vrede door eene billyfce overeenbrenglng van hare verfchillen mee den Keizer onder de bemiddeliqg van 't Ryk.
Maar vermits *t Hof van fFenen , wel verre daar van daan van zich na de wenfchingen van den Ryksdag , nopens de Middelen om dit Vergelyk te we- gen te brengen, te fchikken, ftoucelyk geweigert heeft die Bemiddeling aan ce nemen, en zyne Wapenen tegen Frankryk heeft gekeert, uit haat wegens de van die Kroon aan den Keizer gegeve Secourfen ; zo heeft zyne Majeileit , zich verplicht vindende geweld met geweld te keer te gaan, geoordeelt, niet lan- ger te moeten uitftellen , om den Oorloch aan de Koningin van Hongaryen te verklaren. ' Zyne Majefteit twyffeld niet, of de Ryks-Stenden zullen de Rechtvaardig- 'heit van dit zyn Befluit erkennen: En alzo dezelve geen ander Intentie heeft, als in de voimaakfte overeenftemmtng met den Keizer trageren , zo maakt Hy ilaat , dat welke Maatregelen hem ook de Krygs-raifon en de noodzakelykheic van een rechtmatige Ve'rdediging te nemen mochten verplichten , de Ryks-Sten- den daar over gene ongeruflbeit zullen konnen opvatten , zynde zyne Majeileic van zints aan \ Duitjcbe Lieb^m hoe langer hoe meer d'ontwyfelykile blyken te geven van zyne ftandvaftige Difpofitien, tot defzelfs Rufte en Voordelen te contribueren.
Frankfort den 2, Mey. 1744.
tVas getekend:
Malbxak de la Noub.
Of 't fPoord van Frankryk zodanig een Geloof by de Duit/cbe Ryks'Stenden vinden zal > moetenwe aan den tyd overlaten.
De Gepretendeerde Prins van Najfau die zich te Frankfort (zio
hier
Digitized by
OF EURO PI SC HE MERCURIUS. l^^
hier voren p^^- 193) > eénigen tyd onder den Naam van Graaf ï744. de Senarpont opgehouden heeft , is weder na f^rankryk geretour- ^^y- ncert. Men ziec aldaar een gefchrift , 't welk geintituleert is , Brief van den Heer van*** aan den Heer van *** gefchreven over de Rechtenen Pretenfien van den Prins Maximilian Wil- helm Adolph van Nassau &c., op de Vorllendommen van Najfau Siegen , Hadamar en Dilknburg. Dit ftuk ftrekt , om tebewyzen, dat de Graaf van Senarpont (welke naam die Heer na een Landgoed van zyne Gemalin gedurende zyn verblyf in die Stadt aangenomeTi hadde ) de wettige Zoon is van wylen den Prins Emanugl van Najfau en -van de Gravinne de Mailly, en bygevolg wettige Succeffeur van wylen den Prins Hyacintb in 't Vorftcndom vaxi NaJpiUf en in de helft van de Vorllendommen van Hadamar en van Dillenburg. Nadien hy den i. November 1722 geboren is, toond men aan , dat in de Maand Januar^ van 't zelve Jaar de Prins . Emanuilz\c\i formeelyk met zyne Gemalm verzoend, en tot in de Maand Pebruary, wanneer hy na BruJJel vertrok, baar egtelyk by- gewoond heeft. Men voegt 'er by, dat d'AUer-Chriftelykften Kc Ding, eenige competente Kegter van dien jonge Heer in deze zaak, zyn Staat erkend heeft , en dat hy ook door den Paus erkend is* Ondertuffchen heeft onlangs de Prins van Oranje 'Uajfau de Be- lening over zyn Najfaufche Landen aan 't Keizerlvke Fiof ontfan- gen: Zo dat hy na allen fchyn mede een Pretendent blyven zal.
De Gereformeerde, te Lutringbaufen woonachtig, hebben van den Keurvorft van de Paltz permiffie gekregen , om een Kerk al- daar tot iiet plegen van hun Godsdienft te mogen bouwen. Dat hiet te recht Vorfielyk\
DE Minifters van Vrankryi en Graor-Brftr/wwwnbevlytigen zich P«üis- om ftryd , om by zyne Pruiffifche Majefteit zo veel uit te werken,. •™- dat Hy zich verklare welke partye in den tegenwoordigen Oor-, loch verkieze: maar alzo zulks van dat gewicht geoordeelt word, dat het rypelyk diende overwogen te worden , hebben zy tot hu toe gene volkome verzekering des aangaande gekregen: Onder- tuffcnen hebben die Staats-Minifters aan de voornoemde Heren Aigöanten te kennen gegeven : » Dat indien hunne Hoven be-
O o n geren.
Digitized by
298 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. M geren , dat de Koning een flipte Neutraliceic onderhoud , zy ^^' n zullen gelieven acht te geven , dat 'er niets gedaan werde, waa^ M door zyne Majefleit verpligt zou wezen van gedagten te veran- fy deren, inzonderheit; wanneer men eenige ilap deed, die dei^ n Koning mocht noodzaken ^ om zyn pligt als Keurvorfl van 't n Duitfche Ryknatekomen; dat derhalven de voornoemde Hoven »> aan de Koningin van Hongaryen en den Keizer dienden voör- w teflellen de noodwendigheit, om zo veel mooglyk 't Grondge-i »> bied van neutrale Vorften in Duitfcblani te myden, en in geval f» d'Oorloch mocht aanhouden, het Theater daar van in hunne n eige Landen en Staten , en niet in die van zodanige Mogend* M heden , die daar aan geen \ minile deel hebben , opteregten. '*
Rus- HARE Keizerlyke Majefteit , geinformeert geworden zynde ,.
1.AND. door verfcheide geruchten die men buiten ^ Lands uitftrooide no* pens eenige Negociatien &c. heeft aan de Minifiers der Buiten- landfche Hoven , aan dat Hof refiderende , doen verklaren : ,, Dat pf zy perfifleert in de llandvaftige refolutie, van ongevioleert te M zullen onderhouden, de Traclaten , dewelke tuflchen Haar en » de voornaamfte Hoven van Europa iubfideren ; en dat alle d'In* M finuatien dié men integendeel , des aangaande zoude willen doen, n nooit bequaam zullen zyn om d'aUerminlle infraétie daar in te »> konnen veroorzaken.
Hare Keizerlyke Majefteit, heeft aan de Prinfes van Jnhalt Zerb/ly de Moeder, vereert een goudeSnufdoos, omzet met Bril* lanten , en daar in een Ring van zeer grote waarde , en een Brief- je , waar op gefchreven ftont ; dat vermits Hare Keizerlyke Majefteit niet bad konnen trouwen met baar Broeder j den Prins van Óolfteih, aan wien zy verlooft was , en die te Petersburg is overleden , zy zich door dien Ring aan baar verbinden wilde ^ op dezelve wyze^ als of ze dat Huwelyk aan gegaan bad^ enz^
Kedir- DE Koning van Vrankryk heeft, kort na zyn aankomft teA^a*
i^o£N. knciennes, op nieu den Oorloch tegen Hare Hongarifche. Majefteit
doen verklaren, en men heeft daarom een Stuk Canon met
Scherp geladen j» na de kant van Vlaanderen losgebrand gehadt..
Digitized by
OF EUR OPIS CH E MERCURIUS. S9i>
Vervolgens hebben de Franfchen zich meefter gemaakt van Cort- i744.
ryk * fFarneton ** en Har lebeek f en 't gros van hun Legér om- -^'y;
' trcnt Menen nedergeflagen , 't welk zy zedert berend hebben. — — —
d'Omftandigheden voor en na het innemen van de Poft fVarne- ton voorgevallen , zyn de volgende : De Hertoch d'Anün quam met acht honderd Man te voet en twee honderd Dragonders voor die Plaats , en vroeg , dat men hem ^Is Friend zouden binnen laten y met by voeging, dat de Koning van Vrankryk die Poft nodig had: De Commandant en Kapitein Lieutenant van ff^iele , aan wien men geen tyd van lang beraad gaf , zach zich op herhaalde verzekering dat hem geen leed zoude gefchieden genoodzaakt, om het bege- ren van de Franfchen intewilligen , en men gaf aan hem de vryheic dat hy met zyn Commando , 't welk maar uit dertig Man beftond , na Iperen vertrekken konde, 't geen hy ook op ftaande voet deed, latende 't flegts by een gedane Proteftatie beruften : Naulyks was hy by den Prins van H^en-Pbilipstbal, Commandant aldaar, aan- gekomen , of hy deed van 't voorgevallene mondeling berigt : De voornoemde Prins was dieswegens onvergenoegt , en zond den gemelden Heer met zyn Commando te rug , die nochtans op zyn aankomft by fVarneton dat geluk niet ontmoetede, 't welk de Fran- fchen aldaar even te voren ontmoet hadden , want hy moeft onver* rigter Zaken keren van waar hy gekomen was.
De Franfchen hebben den 24. dezer de Staten van Vlaanderen onder bedreiging van Militaire executie gefommeert, om binnen den tyd van 3 dagen 400000 Rations te leveren.
De Pragmatique Armee campeerde den 20. dezer noch tuflchen jffche en Jffleghem.
De krygs Cancellery te Brufjel^ heeft by Patent aangekondigt, f, dat alle die , welke in ilaat zyn om de Wapenen te dragen , en
» onder
* CoRTRTK, Stadt en Cafteleny in Ooftenryks Vlaanderen j in 't Quartier van Gent^ waar van de Caftelenye een gedeelte uitmaakt; en rang de vierde in die Provincie , is gelegen aan de Rivier deL^» 4 uuren van Ryffel, 5 uuren van Doêrnik en Oudenaarden ^ 6 van Iptren en 8 van Geni.
** Warnet oif, legt mede in Ooftenryks Vlaanderen aan de Lis ^ 2 uuren van Iperen en 3 van RyJfeL
t Uarlbbeek, is een groot Dorp en Burggraaffchap , of liever Vlek in 'c Graaffcbap van Vmnderenjgckg^ntaf^chcnCortryk en iQcinJ'e aanÜe^L^^^ '
Oo 2
Digitized by
30O NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. ^^ onder de Troupen der Koninginne voor den tyd van zes maan-
■^^y- »j den dienfl: willen nemen , na dien tyd , als zy niet genegen moch-
„ ten wezen te bly ven, zullen worden ontflagen, zullende hunne
„ namen ter plaatzen , daar zy aangenomen zyn , geregiftreerc
M worden.
Den 27 paflato, zyn 2ï Engclfche Tranfport- Schepen, onder Convoy van een Oorlochfchip t'Ooflende gearriveert , mee omtrent 400Q Man 9 ter vojtallingmaking der Briifche Regimenten.
Komende in de Vereenigde Nederlanden , zo heeft de Koning vaa Groot'BrUtannien met een eigenhandig Schryven aan Haar Hoog Mogende deszelfs Dankbaarheic voor de promptitude des overge- zonde Secours van 6000 Man willen betuigen , zynde 't zelve vaa den volgende Inhoud :
HOOG MOGENDE HEREN, Onze goede Vrienden , Geallieerden en Bondgenoten !
T^ A dat de Koning der Franfcben- den Zoon van den Pretendent in zyne Rykei^ ontfangen > en met het oogmerk , om denzelve gewapenderhand in d'onse over te brengen » in den tyd van een volkomen Vrede zeer grote toebereidzelen za. te Water al& te Laad gemaakt had > ten einde Oos en onze gehele Familie on- ze Kroon, en aan onze getrouwe Onderdanen hunne Wetten , Vryheden es Religie t'oncrukken , heeft uwe Repubikq geen tyd willen verzuimen , om door een gedrag > gantfch met dat van den voornoemden Koning ftrydig» te doen zien 9 hoe zeer dezelve een afkeer had van een zo buitenfporige krenking der geheiligde Banden, die Vorften en Staten vereentgen. Onze MiniIler*Pleni-^ potentiaris in den Haag heeft Ulieden reets op ons bevel verklaart , mee boe grote erkentenis Wy 't Secours van 6000 Man, 't welk Gyliedea Ons by de- ze gelegenheit hebt gezonden, ontfangen hebben: Wy willen niet uifiilelien die erkentenis eigenhandig by Ulieden xe herhalen , en nademaal zedert dien tyd Vrankryk zyne verderfelyke Aanflagen tot den hooglkn top gebraght heeft» door aan Ons den Oorloch opentlyk te verklaren op beuzelachtige en onrecht-^ matige Voorwendzelen, waar door dezelve zyn eigen gedrag zoekt te recht- vaardigen en 't onze zwart te maken , door het bybrengen van Befchuldigingen zonder Bewyzen, ea van Daden zonder eenigen grond > vinden Wy Ons tot. Ons groot leedwezen verpUgt , om Ulieden op te roepen tot de volkome uit- voering der Tradaten van üwlieder kant, verzoekende Ulieden uit krachte van dat van 1678, om openbaar met yrankryk te breken, Oos aanbiedende, om zonder uitftel met Ulieden de nodige Maatregelen te beramen , zo om dea Oorloch tegen den gentenen Vyand voort te zetten , als om voor- onze wcder- zydfche Veiligheit op de krachtdadigfte wyze zorg te dragen, 't Is Ulieden *iuc^ onbekend, Hoog Mogende Heren ^ met lioe groocei ie ver en goede trouw
W j
Digitized by
opEUROPISCHEMERCURIUS. 3ot
Wy Ons aangekant hebben tegen de Pogingen , welke gemelde Kroon gedaan 1744. heefc, om die Order van Succ«llie van wylen den Keizer, welke zy zich ver- Mey. pliclit had op dezelfde wyze te guaranderen , als wy en uwe Republicq Ons ■■
daartoe verplicht vinden, overhoop te werpen, en een Huis, tot welkers On- deriteuning zy door de plechtigile Tradaten verbonden was , onder de voet te halen: üylieden keurde 't Gedrag voor goed, 't gene Wy daar in hielden :Gy deed noch meer, Gylieden liet niet na daar in mede te werken, en Gyliedea doet zulks noch -, hier uit is d' onrechtmatige Oorloch ontftaan , welke deze Ko- ning Ons reets verklaard heeft, en welke Hy teffens aan uwen Staat aankon- digt door de Armeen, waar mede Hy dadelyk uwe Grenfen bedekt en uwe Barrière dreigt.
- In '*t oogmerk, om dat Bolwerk van uwe Staten te beveiligen, hebben Wy geoordeelt verder te moeten gaan als onze VerbintenilTen van het Tradaat,in['c Jaar 1715 gefloten, medebrengen , door 't houden van een zeer aanzienelyk Corps van onze Troupen in die Qaartieren , zo voor Ulieder Befcherming als voor die der KoLiBgin van Hongaryen , onze onderlinge Bondgenote : Wy twyffelcn geen- «ints, of Gylieden zult, in een tyd dat de Proteitantfche SuccefBe onzer Ko- ningryken ( een ander Voorwerp van datTraöaat) zich door d'Aanflagen van Frankryk zo openbaarlyk gedreigd vind , deze Aanmerking gelievea te voegea by zo vele andere rechtmatige Redenen , waar op Ons wezendiyk verzoek by Ulieden gegrond is. 't Zyn de wettelykfte , d'uitdrukkelykfte , de geheiligfte Verbinteniflen : 't Is 't roemruchtig Voorbeeld van uwe Voorvaderen : 't Is de Verdediging van een onderdrukte Vorllin', de handhaving van een Evenwigt in Eurapay noodzakelyk ter onderfteuning van de Vryheit en de gemene Veilig- heit : 't Is eindelyk de behoudenis van onze Heilige Religie en van den waren Godsdienft , die alle gezaraendyk Ons roepen en verplichten , om in deze óra- ftandigheden aan P^rankryk den Oorloch te verklaren , en om alle de krachten van uwe Republicq zo ter Zee als ce Land by d'onze te voegen , om te beteu- gelen d'onrechtvaardige en gevaarlyke Heerfchzucht van een Vyand , die door de vereeniging van deze krachten in 't vervolg der vorige Oorlogen zich meer dan eens genoodzaakt gezien heefc, om den Vrede aan Europa weder te geven , en die buiten allen twyffel door die zelfde middelr en door Byfbind van den Al*^ mogenden , zich noch daar toe genoodzaakt vinden zaL
Zo vele wezendlyke Beweegredenen doen Ons verzekerd zyn nopens een gunitig Beiluit van uwe Republicq , en dus eindigen Wy in deze rechtmatige hope en verwagting dezen Brief : Biddende Godt , dat Hy U Hoog Mogende Meren , onze goede Vrienden , Geallieerden en Bondgenoten , in zyne heilige en waarde Hoede nemen wiL
Gedaan op ons Hof te S$. James den 13. Jprüy in 'c Jaar van de Genade 1744 i en het 17. van onze Regering ,
Ulieder »eer toegenegen Vriend.
GEORGER.
Lagen.
C^XTBRrT»
Oo 3, Haat^
Digitized by
302 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. . Haar Hoog Mogende hebben op dat Schry ven 't volgende Ant- ^^^'3' woord den 30. April aan zyne Majefteit doen afgaan :
^O dra d'Aankomfl van den oudfte Zoon van den Pretendent in Vrankt'jky en de Toebereidzelen , die men daar maakte, om de Koningryken van uwe Ma- jelleic aan te vallen, ter onzer kennis gekomen waren , hebben wy niet nage- laten , ernllelyke Reflexien over die Handelwyzen tè maken , en hoe tegenftry- dig dezelve waren tegen de plechtigfte Traöaten , en hoe zeer ze ftrekten ter omkering van uwe Majefteits Regering , en van de Wetten , Vryheit en Religie van de Brittifche Natie ^ met welkers handhaving de fiehoudenis van die van on- ze Republicq oiiaffcheidelyk verknocht is.
Wy hebben derhalven op d'eerftc* Aanzoeking, door uwe Majéfleits Minif- ter-Plenipotentiaris gedaan, niet de minde Bedenking gemaakt, terflond toe te /laan, en na Engeland te zenden 't eerfle Secours van 6000 Man te Voet, 't welk by de Traftaten geftipuleert is.
't Verftrekt ons tot groot genoegen , eerilelyk door den gemelde uwe Majef- telts Miniftcr Plenipotentiaris te hebben verftaan , en naderhand door de Brief van uwe Majefteit van den 24. dezer , waar mede uwe Majefleit ons nu vereerd heeft, te zien, dat onze goede Trou en Vervulling onzer Verbinteniflen uwc Majefteit aangenaam waren.
Vrankfjk naderhant goed gevonden hebbende den Oorloch tegeps uwe Ma- jefleit te verklaren , droegen wy even zo weinig als in 't eerfle geval bedenken , op de Requifitie van den Minifter van uwe Ma|é(leit, U insgelyks toegeflaan *t Secours van 20 Oorloch Schepen , naar den Inhoud der Traftaten , en wy zyn doende niet dezelve te doen equiperen met alle mogelyke fpoed , niet twyffe- lende , dat het Effed van onze goede wille in dit Stuk zo aangenaam aan uwe Majefleit zyn zal, als onze eerfle Rcfolutie.
En vermits 't uwe Majefleit behaagt heeft, in uwê Brief de volle uitvoering der Traftaten t'eifcheri , en van ons uit krachte van dat van 1678 te begeren, dat wy tot d'opendlyke Rupture met Vrankrjk komen zouden; zo hopen Wy, dat uwe Majefleit niet qualyk nemen zal, dat voor en aleer wy ons daar op ver- klaren , wy 't gene by 't gemelde Traöaat vaftgeftelt is , opvolgen , met onze goede Officienaante wenden, om een biilyk Vergelyk tuflchen d'oorlogende Partyen te wegen te brengen , eer wy verder gaan.
Ten dien einde hebben wy gerefolveert , zo voort een Minifter na 't Hof vaft Vrankryk te zenden , dien wy ook reets benoemd hebben , en zonder tyd- verlies afzenden zullen.
En alzo d'Order en Cpnftitutie van onze Regering ofis niet toelaten, tot eene finale Refolutie in een Zaak van dit Gewicht te komen , zonder met de Staten der Provintien , die onze Republicq uitmaken , raad te plegen , zuilen wy niet een moment uicflelien ,«om hen t'informeren van den Inhoud van den Brief van uwe Majefleit, en hen rl prefleren, zich daarop te verklaren.
Midlerwyle verzoeken wy uwe Majefleit, verzekerd te zyn , dat wy die grote Zaak en de Gevolgen daar van ter herte nemen : Dat wy alle mogelyke oplet- tendheid daar by gebruiken ^ en dat wy zullen pogen 9 uwe Majefleit Preuven te
geven
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCUKIUS. 303
geren van onze Aankleving aan defzelfs Belangen , voor zo veel 't de Situatie I744* en krachten van de Repubiicq zullen toelaten; wenfchende niets ieveriger, dan Mey.
uwe Majefteic t'overtuigen van d'oprechtheit onzer eerbiedige Gevoelens en van — '• i de hoge Achting , waer mede wy zyn
SIRE
Uwer Majefleit - ' '
zeer oogmoedige Dienaren , de Staten Generoêl der yereenigde Nederlandjcbe Provintien.
R. B. R. Graaf van RECHTEREN Hang den 30 By de Ordre van de Staten :
4)rfi.i744. F. FAGEL,
Hier voren gezien hebbende dat zyne Majeftek van Groot-Brit^ tannien, in zyn Sci^^ens aan Haar Hoog Mogende zich beroept^ op het Traftaat van t jaar 1678, konnen wy niet nalaten een ExtraSl van *t. zelve tot het vorige verzoek relatif, niet d'op- gevojgde bekrachtiginge , den genegen Lezer mede te delen ; zynde Articul
IV. Word door de verpjlgting, om zich onderling te helpenen befchermeo^ mede verftaan , NB. dat gemelde Zyne Majedeic en Heren Staten Generaal mal* kanderen zullen handhaven en verdedigen in alle Rechten , Bezittingen , Immu* siteiten en Vryheden, zo van Scheepvaart al's Commercie, en andere, 'hoeda^ slg ook genaamd, te Water en te Lande, die dezelve zullen toekomen door'c gemene Recht, of die zy zullen verkregen hebben , of krygen zullen , doorTrac- taten» reets gemaakt of noch te maken, in maniere voorfz.j tegens alle Konin* g^n , VorAen , Republicquen en Staten ; invoegen dat , zo tot nadeel van de gemelde Ruft, Vrede, Vriendfchap, of Neutraliteit, 't zy tegenwoordige of toekomende, gemelde Zyne Majefteit en Heren Staten Generaal komen te wor- den aangetaft , of op eenigerlet wyze ontruil, in 't bezit en genot van de Sta» ten , Landen, Steden, Piaatzen, Rechten, Immuniteiten en Vryheden van Com» mercie, Scheepvaart, of anderei hoe genaamd, welke Zyne Majefteit en de Heren Staten Generaal thans genieten, of regt zullen hebben, omnamaaU te genieten , in maniere als boven gezegt is > Zyne Majefteit en de Heren Staten Ge» neraal voorfz., d'eene door den anderen daar van verwittigt en daar toe verzogt zynde, al hun vermogen gezamentlyk zullen aanwenden, om die Ontrufting,of Vyandlykheit te doen ophouden, en de fchade of 't ongelyk, die dea eenen of anderen der Bondgenoten zal aangedaan zyn , te doen herftellen.
V. By aldien de voorfz. aanval, of ontrufting,quam gevolgd te worden door> eene openbare Rupture of Vredebreuk, zal die gene van de Bondgenoten , wel- ke niet word aangetaft, verbonden zyn te. breken, twee maanden na d'eerjfe fe-^ quijitie van die , welke reets werkelyk in Vredebreuk ftaat \ gedurende welken tyd van twee maanden , Hy alle devoiren zal aanwenden door Z3nie Ambafladcufs ^ andere lifinifters» oa een büljk Verg^lyi te wege te tuengeo^ i^iücheaden
Digitized by
304 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. Aanvaller, of Stoorder, en den Aangevallenen, of Geftoorden; des egter niet Afey. tegenflaende zal Hy in de twee maanden leveren aan zynen Éondgenoot een „„ magcig fecoars, zodanig als 't zelve zal worden bepaald, door d'afeonderlyke
Articulen tufTchen gemelde Zyne Majelleic, en de Heren Staten GenerMl-, welke Articulen, fchoon 'er van dezelve ten dezen geen meldinge word gemaakt, eg- ter zullen worden gehouden en nagekomen , als of zy wezendlyk daar in wa« ren gelail en gefchre ven > verbly vende nochtans , na 't verloop der gemelde twee maanden, aan de keufe van den genen der Bondgenoten , die reets in Vrede» breuk is , om de vrugt van 't gemelde Secours te bly ven genieten , ingevalie bet Tyd gewrigt, en de Gefteldheit zyner zaken, hem 't effed daar van de- den prefereren, boven d'openbare rupture van zynen Bondgenoot.
VI. d'Onderlinge guaiantie in dezer voegen valtgefteld en belooft zynde , in« gevalle eender Bondgenoten mochte worden aangevallen of ontroft, zo zulkf den Staat der Fereenigde Nederlanden overkomt, en dezelve zich genoodzaakt vind , om in openbaren Oorloch te treden , zal Zyne A^fteit insgelyks verbon* den zyn, met den AggrefTeur, of Turbatettr,te brek^^kn zyne gehele macht» en alle zyne kragten te gebruiken, te Water en te Lande ^ om dezelve te voe- gen by die van de gemelde Heren Staten Generaal ^ wanneer zulks zal wordea geoordeelt bequaam te zyn , ten einde den gemenen Vyand te brengen tot een eerlyk, zeker, en billyk Vergelyk, met Croot-Brittannien en de gemelde Fer^. tenigde Nederlanden,
VII. In welken gevalle de Macht van Zyne Groot'Brütannifcbe Majefteit , ea van de Heren «Scotm Gen^oof zal ageren, gezamentlyk of afzonderlyk, na mate, dat zulks als dan nader zal worden verdragen, tufTchen gemelde Zyne Majefleit en de Heren Staten Generaal , welie met malkanderen zullen overleggen en re- folveren de bequaamlle middelen; om den Vyand afbreuk te doen, 't zy b]f wege van afwendig, of anderzints, ten einde, gelyk gezegt is, Hem tot eea vergelyk te brengen.
VIII. 't Gene, dat in de twee onmiddelyk voorgaande Articulen vervat is, zal insgelyks worden gedaan door de Heren Staten Generaal ^ ingevalie Grm* Urittannien yrbtd aangetafl, of ontruil, in manieren, als boven is vermeit.
XII. De Ratificatien van 't tegenwoordig Tra£laat , zullen in behoorlyke for- me worden gegeven en uitgewiflelt binnen den tyd van 4 weken , te rekenen van den dag der tekening. Ten oirkonde van al 't bovengaande , hebben de gemelde Heren CommiffariflTen , en Heer AmbafTadeur voorfz. het tegenwoordige getekend , en met hunne Zegels bekragtigd. Gedaan te Wejlmunjier den sdea dag van Maart 1678.
Hier volgen d'Afzonderlyke Articulen.
I. 't Geval van 't vyfde Articul daar zynde , zullen gemelde Zyae Maj^eit en gemelde Heren Staten Generaal verbonden zyn , malkanderen onderliirg by te . liaan, 20 dikwyis zy zullen worden aangevallen , of ontruft , gelyk loeder in 't voorfz. Articul is uitgedrukt, met een Secours, te weten, Zyne Grobt-Brittan- mifcbe Majefleit de gemelde Heren Staten Generaal met Tien duizendi en de He- ren Staten Zyne Groot-Brittannifcbe Majefteit met Zes duizend Man Foetvolk , be-
• hoorlyk
Digitized by
ov EUROPISCHE MERCURIUS. 905
^•Qfflyk 8nRapeiul> en die sollen beftaan uit zodanige Regimente» , Compa* gnien >GollooeHen, en andere Offickren j ak gemelde Zyne Majefteü en de He» ten Siatm Gewratdy sullen goedvinden en oordelen, de btqunamfte ie syn, co« sodsuilge kulpe; als ook mee TMtaig Sekiptm van Oorioctj weï toegensfl eft foorsie»^ en sollen sy 't voorfs. Secourt ligftea en onderhouden, een koAea van den genen» die 't selve levert aan Hem» die aangevallen word.
IL Wanneer geoordeelt worden en Wyken sai» het de nood te yertifchen, éK hec beloofde en toegeHine Secour» sal moeten worden vermeerdert -, suRen gemelde 2yne Mi^efteit ea Heten SMm Gnwraak^ daar omtrent met malkande- stft tragten over een te komen.
UJL Het ne senden Secouci, sal volkonendyk ondffrworpen syn, de Beve» k»>. en ftaan ter gehoorsaamheic van den genen, aan wien 't zelve gesonKitfi «lofd, om ket te gebruiken en te vervoenn, naar de Plaatsen daar By sat ^oedutoden» ts Water en te Lande» te Velde» ia S^egeringen» ter bewsarlnge vm Pkmtsen». en over al» daar de nood en dienft solka sal vereiftken. . Ion oitkoode dese» hebben de gemelide Heren Com'mfffuriflen vm Zyne M»- )eftrie en den Heer Amkafiadenr van de Heren Smen Generaal » dese tegenwoor* dlj^ Articttten istekend» en met kunne Zegel» bekragtigd% Gedaaii' tr A^^itnnfH fter desen 3. Maart 1678.
«- DbtbofvehftaaBdc Vra£tm, zyndecte grondfkg en'c rigtfiioer der D^kajhe Verbintemj]in^ tuflcfaen die twee Mogeadheden , is nevens vele anderen nader vernieuwt en beveOiigt gewerden, bf liet 2 Attkiii vaa \ Tra6laat van den 6 February 17 16, insgdyks* te Wejlmunfier gefloten : In 't 3 Articut van die laadgemelde be*- vmd' zich nocb daaor en bovei» de voigehde Claufule : Za V geval gebeurde, dat Zyne Koninglyke Majejieit , of de Heren Staten Gtn&raalp tejé-mlb tam detkinbouiivan Afgemelde Arücul^ (zynd& even 't geife^ <fac vervat ia in de 2 en 3 Articulen van 't Tradaas van. t6f%.y 0pi een FffanOi/ke wy^r ef mes openbaren Oörlöeky wierdim ontruft, É^ éungenaüen r dbon wien^x ^ onder mtf. voorwendzei^ 'r ook mecbe^ zyn f zullen zy^ ziek te V)eerziji4en gedragen naar d'ArticuIety van» *$ btiorfi:: Traltaat van defenji've'jlliantie ^ gfjl'oten te WeftmunlEer det^ 5. üftert 1078^.
Enom zniks noch nader te bepafen wanneer ^t gevai' voor han« dMi TtkudÉ zyii , is op den 3. jtpril daar aan volgenc^ by 't gemelde TraClaat van ijió. gpvoegt, by wjze van Ampliatie, 't volgen- de afaondbrlyk Articul:
Nademaalin, beoTraftaat tuflchen den Doorlochttglbene em G^v>ftmagrif|ffcn
^^^rft en Heer» G'eorg^» KonFng van GroK.ArftMnnfen,.&c.,db. Scc^ ^n .d^
th^g*hh§eadltliff£€n*Skam Qenemat der Phtenigdb' Jfedtründen ^ opdetfó- Pt-
Pp kruary
Digitized by
3o6 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
S744« hruary laatftleden gefloten» waar door alle voorgaande Tradaten, AUianttenyei^
Mey. Verdragen zyn vernieuwt geworden > is verdaan en bedongen by 't 3. Articaly
»......« dat by aldien Zyne Koninglyiie Majefteit en de Heren Staten Gemroël ^wegtns'c
gene vervat is in het Tradaat en Articul voor fz. , wierden ontrofl of aangeval* kn 9 door wien , of op wat voorwendzel , 't ook zy , vyandlyker wyze , of snet openbaren Oorloch) men zicli onderling zoude moeten gedragen , confonnr d'ArticuIen van de defenfive AÜianiien^gcQotcn op den aden dag van Mêart lójS. Om nu 't gemelde volkomener te verltaan , en den waren zin daar van uit te leggen , word voorzien en over een gekomen door dit feperaat Articnl , 'c welk van dezelve kragt en waarde zal zyn , als of 't in het Tradaat zelfs ware inge<* lift y dat het gehouden zal worden voor 't geval ia d' Alliantie begrepen niet al« ken , wanneer een der Bondgenoten » vyandelyk^ord aangevallen , met gewelcl van Wapenen, maar ook zelfs, wanneer eenige Nabuur komt te maken , toe» ruftiDgen ten Oorloch tegens den eenen of den anderen , der Bondgenoten , of een van beiden komt te dreigen, 't zy die Nabuur zulks doet door buitenge* wone Voltligcingen, of door 't uitruften van Oorlochs- Vloten , of op hoeda* Alge andere wyze 't ook wezen mag, za dat een der Bondgenoten,- door regt« vaardige bedugtheit bewogen, daar door genoodzaakt word om sich insgelyk^^ te wapenen.
. Hier by dient alleenlyk noch gevoegC te worden, dat in 'tTrac^ caat van 'fFeJimunJier van dea 27. Mey 1728, gefloten mee zyne thans regerende Majefteit, G£ORa£ II., in 't Articul, alwaaf opgeteld worden de daar by vernieuwde en* wederom bevelligdd Traflaten , uitdrukkelyk worden genoemd :
Het Traflaat van defenfive Alliantie , gefloten te fFeftmunftir den 3 Maart 1678* en
, Het Tra6laat nopens het vernieuwen en beveiligen der Trafla* ten y Ailiantien en Verdragen , daar in vermeld , gefloten te fFeft^ munjler den 6. February 1716. benevens deszelFs a&onderlyk Articul, iosgelyks te fVeJlmtmfier getekend den 3. April daar aan volgende;
De Staten Generaal hebben de volgende Vlag -Officieren aange* ftelt, welke dezen Zomer 't Efquader der gemelde 20 Oorlochr ichepen wegens dezen Staat zullen commanderen , te weten ,
Voor de MAZE. Voor AMSTERDAI&
ü. Admiraal de Heren Hendrik. Grave , l^ Johan Taalman, Vki' Admiraal Willem 't Hooft ^ Cornells Schryver ,
Schim b^Nagt Albert van Hogeveen > I Jacob Reynft.
Haar Hoog Mogende hebben in dienft van dezen Staat overgeno«» men 3000 Man SaxcnrGothqfcbe Troupen> die ia'c midden dezes
maand
Digitized by
di> EUROPISCHE MERCÜRIUS 307
jmaand reets opgebroken zyn , om na d'Ooftenryk/cbe Nederlanden 1744. te marfcheren. ^^'
De Graaf van Golofkin Minifter Plenipotentiaris der Keizerinne •
ican Rusland, heefx aan Haar Hoog Mogende kennifle gegeven van een CÏ^-en Defenjive Alliantie, tuUchen Hare Keizerlyke Majefteic en den Koning en Republicq van Polen gefloten.
Haar Groot Mogende hebben by Refolutie van den 5. laaftleden^ op njeu voor den tyd van zes jaren ^ ingaande met den i. Mey en expireren den 30. April 1750 , geinterdiceert , »> dat geen Pot , Pan, f> Eftrik-of Teel -Aarde zal mogen worden geladen of vervoert, M andere als op een A£Ue conform aan 't Formulier , onder de ge- n melde Refolutie ter nedergeftelt. "
Den 6. dezer is in Texel binnen gekomen 't Ooft • Indifch Com- pagnie Scbip Saamflag, Schipper Nanning Broers , voor de Kamer Jm/ierdam in zes maanden van Batavia*
Volgens de jaarlykfche gewoonte , hebben de Schutters van 'c Blauwe hendel in 's Hage, vaii den Kapitein Ca/per Peers, onder den Lientenant Nicolaas van Veen^ de Mey bomen geplant, met de volgende Zinnebeelden enDevifen:
Voor faun Ed. Groot Mogende de Heren Staten van
Holland en Wefivriejland,
Een Tairyke Staats- Vergadering rondom een Tafel, waar bo«
ven zich een helder licht vertoont, nit het welk flralen fchièten
op alle die 'er aan zitten. Tot een byfchrift ziet mende woorden:
SPIRITUS ÜNUS AGIT.
Dat is :
DOOR EEN EN GEEST GEDREVEN.
Voor hun Hoog Mogende, de Heren Staten Generaal^ Een gewapende Leeu, met dit byfchrift:
IRRITANTIBUSASPER-
Dat is:
FEL TEGEN ZTNE BESPRINGERS.
Voor zyne Hooghéit den Here Prinfe van Oranje.
*it Wapen van Oranje , met Laurier omkranft. Het byfchrift i$ :
SEMPER HONOS LAUDESQ.UE MANEBUNT.
Dat is ; D£ EER EN LOF ZAL ALTTD DUREN.
Pp 2 Voof
Digitized by
^08 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744- Voor Hare Konioglyke Hoogheic Mevrouwe de Prinfes vio OrmsjK ^^y- Een wicce Duif, met dit byfchrift :
■ MENS iECiUA COLORL
Dat is:
HET HERT G E LT K DE C O L E U R.
Voor d*Ed. Achtbare Magiftraat van *i Gravenbége^
De Beelden van Pülks en Tbemis^ eik roec d*eene hand opligtende
*j( wapen van V Hagê^ dat tuflcfaen beide ftaat, zynde 't bylchriftt
T U T A N T 1 B U S 1 L L 1 S.
Dat is:
. ONDER DE BESCHERMING yAN DEZE.
Voor den Heer Burgemeeller en ColionelMr. Jêhan Un HGVif * 't Wapen der Scbutterye , boven 'c welke men twee brandende Fakkels kruialing over elkander, en onder aan 't zelve e€n hoo4 ziet legjgen, hebbende tot byfchrift:
VIGILANTIA ET FIDE. Dat Is: DOOR IFAAKZAAMHEIT EN TROUfFE. ,
Btzon- TUSSC HE N den 25. en 26. dezer is t'Aurik overleden, de DERHB- Regerende Vorft van Oeftvriejlaml ^ Co^olui Edzardus ^ zynde gebo- «»• f en den j 9. January 1716.
Te Dufham is eene Vrou» die 7 weken te voren van een Zoo»* in *t kraambedde'Verloft was, weder van een Zoon bevallen » e^ ^ Moeder en Kinderen, die men nu niec weet of ze Tweelingen te
noemen zyn , waren in een goeden coeftand van gezondheit. . d'Ysgang van den Dwa-ftroém den 8. paflato zich \>^ Bwüerê^ ]|e(lremd hebbende, kregen Rj^a en alfe d'omleggende Landen op. 4 Mylen lang eene ov^rftrommg van 3 dagen , welke noch gr» ter is geweefl dan die van; 't jaar 1709; zynde vele iqo Hnizeii
Seheel en al weöhgefpoeld, eenige. 100 Menfchen en eénige 1000 lukaV^e daar by omgekomen , en word de fchade op 60000a Ryksdaalders gefchat.
Den 16. dezer, 's ochtends omtrent 8 unren is de Kruit-Mdea
tt.Suwren aan de Haven op de volgende wyze geiprongen; als
eerft de Pan of Stoof, waar door alle de Huizen van Stavenn en
daar imtKe^t ^$ScU%dm . en twee Mcoicfaen omgekomen zyn , &c.
TO-' *"• y ÜNT
Digitized by
ov EUROPISCH.E MERCURIUS s^^
J U N T.
•T PARLEMENT, in de gepalfcerde maand , beaorgt heb- i744* bende, 't geen d'In-en Uitlandiche zaken betrof, eiide daar o^ 3^""y*
geprorógeert werdende, zo heeft het zyne Majefteit behaagt ook g^^^^
ordre ie ftellen, op de nakoming van het Traêtaat van Marine y Brittah-
xnet Haar Hoog Mogende de Heren Scaten Generaal in den jace nzsn. 1674. gefloten *, en Uitlegging van zyne Ovrlocbs - Declaratie tegena Spanjen en Vrankryk te doen^ uiiwyzens de. volgende Miiiive:
Zeer Getrouwe en zêèr Welgêliefde Raadsman, en getron* we en welgeliefde, &c.
A Lso O06 door onsen Mlnifter in Holland is veitoosd, dat men aidaar niet wel ** te vreden wa», over de Claofule , in onze Deciaratien van Oorlocli tegens éc Kronen van Spofifin en Frankryk vervat » waar by gedeclareert ia , dat Scli^ pen van alle Natiën » voerende Contrabande Goederen, na Vyand«lyke Havens^ aan Confifcatle onderworpen zullen nyn^en dat men derhalven bedugt was, da^ 4e Schepen, toebeho'-ende aan Onderdanen van onze goede Wienden en Gealr lieerdens, de Heren Sêaten Generaal ^ veel ligt geconfifqueert zouden worden', «sdet ?QoTW«ndzel , dac een gedeeite fiunner Ladiiigen in contrabande Goederen beftoad, tegens d'uicdruiLieiyk« Arttcuien van het TtoBoêÊ van Marine ^ dek $erften dag van December 14S74 » tnflchen onse Kroon en dezt Repablicq te Lsn» den gefloten, ofwel dat uit hoofde van een wyd uitgebreider ioterpreutie , alf aien aan de generale Termen der gemelde Declaratlen, (namentlyk andere Com ^ébande öeederenf} heeft Willen geven^ de Kapiteinen en Oficferen van pnzè Oorlqchfchepen , en andere aiec ooze^ Conuniflifn varende, geen HeUtatd/éèè Schepen en derzelv^r Ladingen , zo in Ewrepa als America prys^ maken , op prè*> tezt, dat dezelve Spaanjcbe oïFtanJcbe Goederen aan boord zoude hebben, fchooa èkt Goederen geen contrabande zyn, en nadien 't ottze Koninglyke Wille is, dat het opgemelde rrsSssr «ai MiHns, als mede alle de Verbintenillbn , die tuA fchen Ons en onze bovengenoemde Vrienden en Geallieerdens beiban , zorgvul- éiglyk en heUiglyk liagekomen worden. 2o is 't, dat Wy willen en veriUan, QW authoriferen en machtigen by dezen, om te gelaften alle Kapiteinen van on* 'M' Oorlochtbbepitffi , «l dié van aiidére Schej^en, aan dewelke gy Brie^^n van Jiar^ of CommÜSen zalt verlenen , voor particuliere Schepen van Oorloge tegens den Koning van Spanjen^ en die der Pranfcben en hunne Ondetdanen* dat zy 't gemelde TraSaat van Marine zorgvuldig en heiliglyk nakomen , en dat gy de laatilgenoemde doet Borge ftellen, conform 't Articul aangaande de waar*
neming. * Zie HeUmi4fcbe Meecurim van den Jare 1674/, fk^ 249»
Pp 3
Digitized by
5JO NEDERLANDSen GEDENKBOEK
J744. neming van 't gene dat boven gemeld is: Voorts willen en verdaan Wy , aucüo* yuny. riferen en bevelen uw by deze tegenwoordige, om aan de refpeöive Admirali- I teitS' Hoven c'ordonneren, alwaar d'Eiflchen op dicrgelylte Pryfen betrekking
hebbende, geëxamineert zullen worden, dat dezelve zich naukeurig gedragen, volgens 't gene, dat in 't gemelde TraCtaat vm Marine , en andere , vervat ia, die tullbhen Ons en de bovengemelde oaze goede Vrienden en Geallieerdena de Heren Staten Generaal ^ beftaan.
Gegeven aan Ons Hof van St. James ^ dea 30. ^pril 1744., in het 17. Jaar van onze Regeringe.
Onder Jlond:
Op Ordrc van zyne Majeftek. U^as getekend :
Chartexbt.
^t Opfchrifc was : Mn onzen teer öetr<mvten en teer Welgellefdm Nevi tn JRaadsmanj en Getrouute enlVelgeliefde f onze CommiJJariffen^ tot bet waarnemen van 't Ampt van Groot • Admiraal van Groóc-Brittannien en Ierland, ffc.
De na den Tour over Hoog- Verraad gevangen gebraghte Collond 0«7 (hier voren pag. 187.) is den 22. Afey onder 4 Borgtochten van 2000 P. Sterlings ieder , en eéne van 4000 P. Sterlings van hem zelfs , ingevalle hy de naafte Termyn niet wederom voor den Lord Jufticier verfcheen , ontflagen.
't Franfche Hof heeft even als in den laaft voorgaande Oor* loch, eene Neutraliteit len opzichte van de Viflcherye, zo wel op d*Engtlfcbe Ruften^ als te Terreneuf^ aan 't Britfche Hof voof-
feflagen: Doch dezelve is van de hand gewezen, om dat zy on- er dien dekmantel meer pryzen gemaakt hebben , dan op eenige andere wyze,terwyl d'Ëngelfchen zonder die neutraliteit deFrati* fche Viffchery konnen ruineren en hen daar door in grote verle-
};enheit brengen , om dat de gemene Man in Frankryk voornament- yk van Vifch leeft wegens 't gebrek aan Vleefch*
Spaanfcbe Schepen door d'Engel/cien genomen:,
^t Oorlochfchip d'Jvonture heeft op de hoogte van de Havana 't Spaanfch Schip la Sta. Antonetta , met contanten en ftukgoederen voor Cuha geladen , genomen en in Jamaica opgebraght.
*t Oorlochfchip fFoolwicb heeft op zyn pallagie na de Barbados genomen een groot Spaans -Regifter- Schip, genaamd TAfcenfion, voerende 24 bukken Canon en irp Man Equipagie^ van Kadix
. • na
Digitized by
or ErüROPISCHE MERCUg.I,ÜS, au
na Vera-Cruz gaande, 't welk over de 200000 P. Sterlings ryk 1^44,
beven den. is. J^^t'
• \ Oorlochfchip de Reebok , zynde van 't Esquader van denRid- ' ' " der Hardy , heefc ce Liffabon opgebraght een Spaans - Regifter - Schip
van 18 Stukken Canon en 157 Man van St. Sebaftiaan na la Guaira gaande, genaamd St.Jago^ beftaande deszelfs ladirig inTou\i^èrk en Stukgoederen, die in Spanjen gekoil hebben 220000 ftukken Tan Achten : Aan boord van 't zelve hebben zich ook bevonden 12 PafFagiers met vele Goederen van waardye, zo dat men die Prys over de 40000 P. Sterlings waardig acht. Door 't zelve Schip IS d\dzzï mede opgebraght, 't Bifcayrche Compagniefch* Schip d^ SémkiagOi Kapitein Manufl Pbilippe de Bajierreckea mee Yzer, Bus- kruit en Koopmanfchappen, 't geen vanpajjaffg na de Caraques wilde»
Franfcbe Scbepen door éCEngelfcben genomen:
' \ Oorlochfchip de JV^Jfoéö», Kapitein i#y/mrr, beeft te i)n/- tol opgebraght, de Goude Leeu van Roebelle ^ groot 300 Ton^ voer« de 18 ftukken Canon en Ö3 Man, quam uit de MiJJifipi en de flli- k>ana, gaande m Roebelle y ende word deszelTs lading gefchat op 1 00000 P. Sterlings,
't Oorlochfchip de fPindbond heeft een Schip van 220 Ton , 6 Stokken Canon en 32 Man van Martinique na Bourdeaus gaande , èn metZuiker, Cacao, Coffy, &c. geladen, genomen.
't Oorlochlchlp fForebeJier heeft vier Schepen van <le Can^ien komende, efide tézamcnsieer ryk geldden, te Gibraltar opgebraght^
Twee Kapers van Portsmoutb, hebben een Kaper, genaamd dw Francis du Lou^ voerende 8 Stukken Caüon en 72^ Man ce Fal" mutb opgebraght. ' ^«
'Di? Dartmoutb Gaby j Kapitein Lfgrw heeft een StMp van r5a Ton, genaamd de Ceres vaA Mattiniqüe iiaAT^n^f; komende, en de waarde van 40000 P. SterKngs aan boord' heUbende, te Dari^ moutb opgebraght.
• Twee Oorlochfchepen hebbén een OorlochfcWt) Vair 55 ftukke» Canon^ genaamd La Gloire^ te Tipfr^wijf opgebraght. *t • 'Voorts hebben d'BngéHchen nóch Yéttchéidè^l^Anfébe Sèbibeii )pnoineh ya& mitider w^d?>ende m honoe-Havens opgebragfan
• . . \ tl * ' Éngelfc^
Digitized by
^r% NEDERLANDSCH GEDENKBOEK y44- Engêlfihê Scbepfn door di Spaanfcben gnomen :
^ ■'- ■■ Af. Obbes van Cbêjler na Uvomo it te St. Sebaftiaan Offgebnight; Engelfcbe Schepen door dt Ff ünfcbtn genomen:
d*Oorlochfchep«n de Mars en Conjiant^ d'eerfte voerende 68 eil de twede 64 Stukken Canon » hebl^n op de hoogte van Liffkbom na een bloedig gevegt van 3 uaren genomen 't Oorbchfchip d9 NoFthumberland Kapitein H^cufon, van 4$6 Stukken Canon en 450 Man , na dat gemelde Capitein in d'eeifte veile laog^ ends ^iMt na zyne twee eef fte Lieucenants géfoeavelt vaieq , muagadera 2!^ )e zyne Maften vevk)ven et» 8e Man gedood zynde^ met vetlM van 12a Man aan de franfciie zyd^; cfi t^ Breft opgebragfat*
Insgelyks i$ genomen ^en Schiep met 700 Vaten Ryft van CaroU^ na komende.
Wï^^ft he^l?*» 4e Fïwfche.n^ «0sh «ffiific a«kre Schepen gciQQ^pa, .di« ^:^x^iiünt^m^ Pmnhorke^ opg^raglu hebben.
^^ü*" K O R T na d'openijHg van de Veldtocht heeft de Graaf van Beyeren, Ambafladeur van dat Hof aan dat van den Keizer, ia «ptwoqrd V9n zekere VerklaringeQ , die^ zyoe Keizerlyke Majefleit aa^djen QraaChs^dde latea d<9€n„^ vq)ge9& de Depêches ». vrelk« hem doo;^ den Heei? Jrgenfon toegf^^opd^n waren,, voorgeftelt: y ^t; de: KQfii^g: zyn Medil^ hioopte ^ diai de KoUj^r van zya kanc ^ niet vi^ dfi g^u- 4^ami4f Zfiudo (ifvf^km^ bo^danift ook de Coa» «^, fideF^oteG^ ipoi^htAnt we^en , die H^ov da^ar to« zouden konnen •% liewe^i)^ i^m \ gsvQlg:(ta»r' van niei; 4^ ze^i; nadelig voor f, zyne Keizerlyke Majefleit wezen konde; dat ,d« K/oning,gfS;eo ^:4er?Mnflffiv»r?«4enng ha4g?PWaifii in:de .gpwiuww. M8»aurege- 91 l^Q og^^ftk d'QpiïWiiiftn y^^q, dfi», y^4j*?l»t, lap» dea ^*y^j «1^ p.%aF vqlft^etl^^j.k mnwe p^r^aRn^den M^Cdi^^di^ Qnj^ »> gezonden had , om twintig of vyf en twintig d^iz^^nri Man van « «yn L^|eR>jr4?nt^vafttifi?rI?ftiz^.t« W^fi^V of^Mieln^.oroftan- »i digheit der %^k^ 9( volg^jf.de ^fw^gep dpi? poftenrvke¥s-| iï,^yn?g^|ft Arqj^e 4^ <nf|i/et..te,v^r^gi|B3P'i ^:,2ap$ KRi?er.
^ een gpedfucces vleyen konde, nadien de Wapenen dés Kohings ito
ft f7aaii«
AVX.
Digitized by
o^EUROPISCHEMERCURIUS. 31J
n Flaanderen zo gelukkig waren ; dat zyne Allerchrillelykfte Ma- <744- n jefteit des te meer voJftandig bleef volharden *$ Zwaard nooüneer ^^^^' 99 te leggen , voor dat Hy volkome voldoening nopens ^t bezorgen van een n goede Bezitting voor den Keizer verworven zou hebben i dat zyne n Keizeriyke Majefteit noodzakelyk moefl overtuigd zyn dat des 9$ Konings Wapenen tot geen ander oogmerk gebruikt wierden;, ff en dat dit dezelfde rede was » waarom de Koning aan 't hoofd n van zyn Leger was gekomen , en zyn Perfoon ter onderfteunii»- 99 ge van *t Huis van Beyeren blootflelde, enz.
Afdalende tot het Franfche Hof te Rjiffel (alwaar den Keizer-' iyke Ambaffadeur en die van PruiJJen^ alleen de Vryheit hebben , zyne Majefteit te volgen) zo was het den 26. paflato, dat de öraaf van fVaJJenaar aan 's Konings Minifters bekend maakte: Dat zyne Heren en Meejiers in het vafte voornemen waren , om de TraC" tateny die zy met hunne Geallieerden hebben aangegaan, getroulyk na te komen. Op welke Refolutie^ zyne Majefteit den 27. ordre gaf de Loopgraven voor Menen den 2g. t'openen^ gelyk gefchiedt is: De Commandant, Baron van Echten, heeft met zyn zwak Guar- nizoen, en omtrent 1500 Man beftaande*^ eene dappere defenüe gedaan f maar zich genoodzaakt gezien den 2. dezer 't Hoornwerk» en vervolgens den bedekte weg te verlaten en den 4. 's namid- dags, na dat de Brêche groot genoeg was . en deStadt door Bom« ben zeerbefchadigt was, op de volgende Conditien te Capituleren: L De gemelde Sudt zal met bare Forten en Forcificacien aan de Troupen van zyne Allerchriftelyklle Majefteit worden iogeruimd , zodanig als die tegen- woordig zyn. Toegeftaan.
II. Insgelyks zuUen worden geëvacaeert de Pavillons , Cafernen , 't Arrenaal, Cafematten en andere Koninglyke Gebouwen , zonder dat daar omtrent ietwes van wegens Haar Hoog Mogende of 't Giarnizoen , veranderd , geinnoveert of gereftaureert zal mogen worden.
Toogtftaan \ mits daar uif niei worden genomen eenige Krygs- of MendhAorfiem , en das aües worde overgeleverd aan die gene 9 welke zyne Majeftei$ tal eommtt§^ ren , om 't over te nemen.
III. Daarentegen zal de Commandant , benevens zyn Goarnizoen nittrekkea met alle tekenen van Eere, als flaande Trom» vliegende Vaandels ^ en branden*
de • Wanneer het In den Jare 1706 door de Geallieerde belegerd wierd 9 beftond het Pranfch Guarnizoen in 6000 Man , en van alles tot eene goede defenfie wel voorzien. De Loopgraven wierden den 4* Augufiy geopend en denüZ. dito de Stadt overgegeven. Eenige By zonderheden dier Sudt en 't Plan aaogaaftdc» zie Eufop.Merf. van des Jare 1706. 2, Deel j pog, 135 & Jej.
Digitized by
314 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. de Lonten , als ook hunne Wapenen , Bagagien en Eqnipagien » Canon en ander
Juns. Gefchut , voorzien met de Wapens en van 't Caliber van Haar Hoog Mogende ,
_ gelyk ook Ammunicien na Proportie te laden op Wagens , die geleverd zullen
worden , benevens 't nodig getal Paarden , tot vervoering van *t gemelde Gefchut,
sonder dat daar aan toegebraght worde eenig nadeel, belet of verhindering.
De verzogte Krygs-Eeren toegeftaan , met 4 Veld - Stukken en 4 Haubitzen , alU voorzien met de JVapens van de Scacen-Generaal , en 20 Schoten voor ieder Stuk,
IV. Van 's gelyken voor het Transport der Meubilen en Goederen van den Commandant en Officieren van de Star , daar onder begrepen alle die gene , wel- ke dezelve uitmaken , voorts die van 't Guarnizoen , de Predikanten en Kerken* Raden van de 2 Gereformeerde Kerken. Voor 't Hofpitaal zullen toegeftaan worden 60 Wagens, befpannen ieder met 4 Paarden, om iivalle veiligheit te worden gelaten , en 't gemelde Guarnizoen , onder een behoorlyk £fcorte y tot op de Grenzen van den Staat te volgen. Toegeftaan.
V. Dat de Wagens met derzelver Condufteurs vry zullen konnen te rug keren, zonder dat hen eenige verhindering of belet toegebraght zal mogen worden. Toegeftaan.
VI Dat ook de Vrouwen van d'Officieren en Soldaten vry en veilig 't Guar- nizoen zullen volgen met hunne Kinderen , Klederen en Bagagien , en des noods 2ich konnen bedienen van de nodige Voitures , die ten opzichte van hun Retour dezelve vryheit zullen genieten , als by 't vorige Articul gemeld. Toegeftaan.
VII. Dat de Zieken of Gequetften van 't opgemelde Guarnizoen , welke 't vervoeren niet konnen lyden, tot hunne volkome genezing of heribelling zullen blyven, alsook volgens hunnen Staat opgepail en onderhouden, en voorts in veiligheit na de naaflgelege of in deze . Capitulatie te melden Stadt gezonden worden. Toegeftaan.
VIII. Aan die van 't Guarnizoen , of welke daar van een gedeelte uitmaken ^ en die eenige Hoüandfche Goederen of Koopmanjcbappen mogen hebben , zal een provifioncle Termyn van 3 lopende Maanden toegeftaan worden , om dezelve te doen tranfporteren of verkopen , zonder daar in te worden ontruft of gemolef- teert , 't zy onder voorwendzel van Contrabande als anders. Toegeftaan,
IX. Dat de Huisgezinnen van de Gereformeerd^ Religie met alle Veilig-en Vryheit in de Stadt zullen konnen bfyven , en zich t'allen ryden daar uit mo- gen begeven, wanneer zy zulks zuilen goedvinden.
Toegeftaan tot den eerften January.
X. 't Guarnizoen zal uittrekken , zo als gezegt is, den 2. of 3. dag na de Te- kening van de Capitulatie , gedurende welke tuffchen-tyd men eene Stads-Poort aan zyne Majefteits Troupen zal inruimen , zo dra d'Oilagiers te weerzyden ge- geven zullen zyn , en 't zal aan die Wacht , of andere niet gepermitteert wezen In de Stadt te komen, dan na dat 't Guarnizoen t'eenemaal uitgetrokken zal zyn,
Toegeftaan : 't Guarnizoen zal Zondag morgen ten 7 uuren uittrekken , om begeleid te worden langs den grote Weg van Brugge te gaan. Men zal verzekering geven voor 't retour van 't Detachement , dat bet gemelde Guarnizoen zal ejcorteren ; onder* tujjcben zal de Poort ^ eorrefponderende op den Weg van Brugge, Vrydag den 5. aan zyne Majefteits Troupen overgegeven worden. Foor 't uittrekken van 't Guarnizoen » siü in de Plaats niematit komen j als een CommiJJaris van d'Artillery^ om d'Invefita- rit te utaken van de Stukkm en Ammunitien^ die aan zyne Majefteits Officieren zul*
lm
Digitized by
öpEUROPISCHE MERCURIUS. 315
ten Vf9rien overgeleverd ^ een Krygs-Cmmiffaris ^ om een gelyken Inventaris van de jjam Mondbeboeftens in de Magazynen^ en generalyk van al 't gene ^ dat ter Difpojitie van ^uns zyne Majefteit moet blyven^ een twede Krygs-CommiJJaris y belaft met de Leverantie ^ _-_ van de nodige IVagens voor 't Guarnizoen^ ter vervoeringvan de Bagagien^ en een Ingenieur y ter heftieringe van de Sluizen.
XI. Wat betreft de Stad van Menen en hare Inwoonderen, dezelve zullen blyven by hunce Privilegiën en Rechten, en hunne Goederen en Bezittingen behouden* ' Toegejlaan.
Aldus gedaan en gearrefteert op Ordre van zyne Majefteit in 't Camp voor Menen den 4. Juny 1744.
fVas getekend:
De Marfcbal de Noailles.
Baron van Ecbten,
't Gaarnizoen is in gevolge van die Capitulatie den 7. Juny uit- getrokken en den 9. voor Sluis gearriveert.
Aangaande de gemelde Overwmninge v^xi Menen heeft zyne Ma- jefteit aan den Aardsbiflchop van Parys eene Miffive gefchreven , met ordre om daar over een Te Deum te zingen , in welke (Jhder anderen word gezegt : »> De Koningin van Hengaryen , onderfteund 99 door den Koning van Engeland^ had zich voorgeftelt in myne ff Grenzen te dringen , en d'uitterfte kragten intefpanhen om in ff myne Staten een Oorloch te brengen , waar in ik nooit een ff ander oogmerk gehad heb^ als om aan myne Geallieerden de Secour'» yy Jen te verfcbaffen , die rf^Regtvaardigheit en Verbinteniflen vereifch'^ H ten. De Godt der Wapenen , die de regtmatigbeit en onbaadzug* ff tigbeit myner voornemens weet, deed d'opening dezer Veld- 9? tocht uitmunten door de verovering van Menen ; doch minder ff over dit Conqueft vergenoegt , als wel aangedaan door d'erken- ff tenis , die ik aan de Godlyke Voorzienigheit rchuldigben,heb« ff be ik ten eerften myne gedagten gehad , om daar voor de ver- yy fchuldigde dank te zeggen , &c.
't Mandement, 't welk in gevolge dezen Briefis uitgefchreven , behelft de volgende Paflages: if Laten wy met een nieuwen ff moed tot Godt onze toevlugt nemen , en Hem bidden , dat Hy ff zelfs die talryke Legers wille geleiden , die door de noodzaaktyk* n beit van een regtmatige Defenjie tegen, onze Vyanden geftelt wgr- ff den; Laten wy Hem fmeken , dat Hy aan den roemrugtigenMO" yy narch , onder wiens ordres zy ftryden , de nodige kragt en wy«- I* heit geve, om gelukkiglyk de geformeerde Ondernemingen uit-? H tevoeren; en dat Hy voornamentlyk* hem behaede m de geva-
Qq z ff reO|
Digitized by
316 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
n ren , waar voor hy zich blootftelt : Wat is voor ons van meer- 9, der gewigt, als de behoudenis van een Vorll, die zonder eeni- t, ge zwarigheit zyne zorgen en arbeid befteed , met oogmerk om f, zyne Onderdanen te behoeden voor de droevige gevolgen van „ een langen Oorloch , en die altyd gereed is om tot hunne ver* f, troofting en ruft de voordelen te bezorgen , welke de drift en ge* n negenbeit van zyne Troupen bem fcbynen te beloven , enz.
Dat Te Deunt in de Hoofdkerk gezongen zynde, waren *s avonds alle de Voorgevels der Huizen geiU umineer t, én op het Plein vaa het Stadthuis wierd een Vuurwerk afgeftoken , verbeeldende een Citadeller\ Gevaarte was 12 Roeden, of 72 voet hoog. 't Volk heeft by deze gelegcnheit zeer grote blyken gegeven van defzelfs vreugde, en de gantfche nacht weergalmde de lacht van 't geroep Lang leve de Koning !
Vervolgens heeft zyne Majefteit op den 6. onder 't Commando vanden Grave Clermont de Scadt Jperen herent» doen belegeren ^ ende vervolgens overwonnen *.
Zyne Majefteit zoude, na die Overgaaf, befloten hebben , insgelyks Doornik te belegeren, al zoude het de helft van zyne Armee koften, als zich herinnerd hebbende, 't gezegde van den Heer de PoHgnac aan Lodewyk XIV. , voor 't fluiten van d'Utrecbt^ fcbe Vrede , namelyk : Dat Ry flel en Doornik d'oogen van Vrankryk vaaren 9 en dat^ indien zyne Majefteit een van beide quam'te verliezen^ dezelve voor Eeuwig half blind zoude zyn.
Spanjbn. ^^ Franfche Ambafladeur, Biflchop van Rennes, den 5. de- zer een Courier van zyn Hof ontfangen hebbende^ begaf zich. terftond ter Audiëntie by hare Majefteiten , en vroeg ,of't aan dezelve wel aangenaam zyn zoude, dat de Koning zyn Meefter den Her- tocb van RicheJieu aan Haar zond, om d' Infante Maria Tberefia ten Huwelyk voor den Daupbin te verzoeken : En een gunftig antwoord daar op ontfangen hebbende, begaf hy zich by de gemelde Infan« te en maakte aan dezelve 'c Voorwerp zyner Audiëntie bekend »
waar
* Van welke BelegexiBg ende Overgaaf in de volgende maand ftaat bericht gegeven te wórden.
Wat de Pragmatique Armie ende eenige voorgevallene £ysMufcrMm aangaat» ftaat op de volgende Titel det NederUmim yennelt te worden.
Digitized by
OP EUROPISCHE MERCURIÜS. ^ly
waar op hy Haar de band kufte en haar de Naam van Daupbine i744* gaf, en zeden word ze dus genoemt en ontfangt alle d'Eerbewy- ^*"y; dingen 9 aan die gualiceic toekomende.
dlNF A N T Don Pbilippus van 't Spaanfche Hof abfolute ordre Italiew» omfangen hebbende , de Piemontefche Poften by Oneglia te force- ren , heeft den Generaal de las Minas met i6 Battaillons derwaarts gezonden, om die Attaque te doen; maar op def^elfs aannadering nebben de Piemontezen 5flt?orgiö en Oneglia vergaten, die vervol- gens door de Spanjaarden bezet zyn , dewelke daar in gevonden nebben 12 Stukken Canon en veel Mond- en Krygs Provifien.
Komende te Lucèai (een Vrye Republicq in JtaKen, tuflchen het Tofcaanfche, Modeneefche en Genueefche gebied aan de Mid- delandfche Zee gelegen) welke in 't einde van d*ach(le Eeu door Ka^ rel de Groot wterd onder gebraght en zedert dien tyd den Rpom9 Keizer voor haren O verheer hebben moeten erkennen, is de Mar- quis di Malafpina van wegens den tegenwoordige Keizer belail, om van die Republicq hare Contributie tot deRomer'Maandent'tiCchtn: Dienvolgende heeft dienMarquis, eer hy zich in eigen perfoon na( Lucca begaf, een Brief aan een der vooornaamfte Regenten aldaar gefchreven , om aan dezelve van dien Eifch kennis te geven , en is vervolgens zelfs, niet tegenftaande hy een gantfch onvoldoe^ nend Antwoord op dien Brief gekregen hadde, derwaarts gegaan , doch tot nu toe in zyne Commiffie niets gevorderd, hebbende, in plaats van een goede verklaring omtrent de geëifchte Geldfomme, 9f niet dan overtuigende verzekeringen gekregen van de groote 9, agting, die de Republicq zo voor zyne Keizerlyke Majefteit ah p, voor den gemelde Marquis altyd gehad heeft en hebben zal. '^ In 't Landfchap Luneggienaj 't welk een gedeelte van dat Groot* Hertochdom uitmaakt, en alwaar vele Leenmannen, die in den laatften Oorloch door den Prins Eugenius van Savoyen onder des Keizers gehoorzaamheit zyn gebraght, grote Goederen bezitten, heeft de voornoemde Marquis di Malafpina ook een Eifch tot het opbrengen van hunne Contributien aangaande de Romer - Maanden gedaan, doch onder twaalf van die Leenmannen, is 'er niet meer als een geweeft, die zich gunftig verklaart hadde.
2^dert hebben die Leenmannen^ opdien Eifch, gezamendyk eene Miflive aaa den Kaz^ gefchreven , waar io zy » onder ande-
Qji 3 «^ea
Digitized by
3i8 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744- ren zeggen: »> Dat de Leenmannen in J^a/w» nooit diergelyke Con*
J'^^y* »> tributien betaalt hebben , en dat zy niet verpligt zyn Inveftiturc
^' * 9» te vernieuwen, als in gevalle van Succeffie van Leengoed,
„ maar geenzints by gelegenheit^ dat een nieuwe Keizer verko*
tf ren is, &c.
Voortgaande na Romen; zo is den Vorfl van Lobkomtz' den 24* paffato met een talryk gevolg en een Efcorte van . twee Compa- . gnien Granadiers te Paard, die buiten de Poort bleven, in die Hoofdftadc gearriveert ; zyne Excellentie nam ;2:yn intrek by den Cardinal Alexander Albani , en ging een vifite afleggen by den Heer van Thum , Minifter van de Koninginne van Hongaryen. Van daar begaf hy zich na de Vaticaanfche Hoofdkerk en tot den Prins van Santa-Croce. Na zyne terugkomfl by den Cardinaal Jlbani wierd hy prachtig ter middachmaal onthaalt aan een Tafel van 21 borden , waar aan zich onder anderen bevonden de Prinfes van Santa CrocCj Dona Therejia Albani Mevrouw van Linden en Me- vrou Tulon , Hoogdnitfche Dames , enz. Daar waren twee ande* re Tafels voor d'OfEciers van 't gevolg van zyne Excellentie, een van 16 en een van 34 borden. Na de maaltyd begaf de Vorft zich na 't Quirinaal , daar hy ontfangen wierd door den Cardinaal Secretaris van Staat en vervolgens had hy gehoor by den Paus. Zyne Excellentie quam in de gehoorzaal met Degen en Hoed , hebbende flechts zyn rotting in d'Antichambre gelaten.^ Na d' Au- diëntie , die niet lang duurde , (leeg de Vorft van Lobkowitz we- der te paard , en keerde na 't campement van Monte Rotondo. . De Paus heef c aan dien Vorft vereerd een Kroon , een Medail Ie , een Zak-uurwerk, omzet met Diamanten , en twee Reliquien. Zeflig officiers van 't gevolg van zyne Excellentie hebben elk insgelykseen goude Medaille bekomen.
Zo dra de Paus tyding bekomen had , dat de Koning der beide Sicilien met zyne Armee op 't grondgebied van den Kerkelyken Staat gearriveert was , benoemde zyn H. den Heer Charles Gonzaga tot Éxcraordinaris Nuntius , om zyne Majefteit in zynennaam te gaan complimenteren. Die Prelaat is dezer dagen vertrokken , en heeft een Brevet by zich , waar by de Paus hem aanftelt tot Apoftoli- fchen CommifTaris, om met die van den Koning der beide Sicilien de nodige Etappen te reguleren , zynde een befluit genomen, om aan d|a Armee zo wel als aan d'OoltenpyJcfche de. nodige levens--
midde-
Digitized by
OP EUROPISCHE MERCURIÜS. 319
middelen te leveren, ten einde alle rede toe het voeden van jalou- 1744* fie wech te nemen. • 7"«y-
De Spanjaarden te weten gekomen zynde, dat de Paus den "
Eifch van den Vorft Lobkomtz van 300000 fcudi voor zyne Ar^ mée hadde toegedaan *, heeft de Graaf de Gages eene gelyke fomme voor zyne Spanjaarden van den zelven geëifcht; nadien zulks zeer wel met de Neutraliteit over een quam : Maar wat hy tot Apoftil gekregen heeft is noch onbekend. -
Wat de refpeftive Legers aangaat ; 't Ooftenrykfche Campeerde in 't begin dezer maand by Frefcati en 't Spaanfche by Feletri : Doch zyn de laatfte zodanig ingefloten , dat ze geen ander Retraite dan na Campo Morto^ of na de Moeraflen VRnPontine overig hebben.
ZEDERT d'Oorlochsverklaring tegen Frankryk is alle Com- Düitsch- mercie met d'Onderdanen van die Kroon glad opgehouden , en aan ^^^d. alle de Tol-comptoren is order gezonden , om generhande Franfche Waren en Manufaóturen te laten pafTeren. De Koningin heeft, om een voorbeeld te geven aan hare Onderdanen , alle de Franfchen uit haren dienft ontflagen, en een jaar gagie aan dezelve doen be« talen, om reisgeld te hebben, en vermids d'Adel insgelyks doet^ zo ziet men dagelyks zeer veel Franfchen met grote droef heit we- der na hun Land keren.
d'Inquifitie tegens d'in fFcnen en elders zich noch onthoudende nationale Franfchen word zeer fcherp voortgezet, zynde 't op Le- vens • ftraf verboden een van dezelve te huisveften; Ondertullchen verneemt men , dat het Hof, gelyk onder de Regering van wylen Keizer Leopold is gefchied , aan zodanige, die in den Elzas of Bur" gundien zyn geboren, toeflaan zal aldaar te blyven.
De Grote Heer heeft, niettegenftaande alle de bewegingen , die de Franfche Minifters zich gegeven hebben , om hem tegen de Ko- ningin in 't harnas te jagen , op nieu verzekeringen gegeven, »> dat 9, hy voornemens is, om het laaiflgeflote Travaat heiirglyk na te 99 komen en ten blyke van dien over de 2000 ongemene fraaije f, remonteerpaarden voor de Hongarifche Huffaren laten volgen , M voor 30 guldens elk , en daarenboven aan eenige honderd Clirit »f tenen, die zich onder zyne Heerfchappy bevinden, verlof ver- $9 leent , om in dienfl: van Hare Majefteit ie treden.
AAN- * Zie hier voren pog. 2S% •
Digitized by
320 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
t744. AANGAANDE de Vyandlykheden , wegens het niet hoa- J«"y- den de^ Schonfeldjcbe Conventie aan de zyde des Keizers , tuflchen
J d'Ooftenry kers en Keizerfche Troupen , ftrekt *t volgende Re*
St*oom. 1^^^ ^^^ ^^^ Hoofd -quartier van Prins Karel van Lottbaringen te fValdorfi luidende:
Den. 14. dezer wilden de Keizerlyken 't Bofch verbranden , 't welk 't Corps van den Generaal Nadajli dekt, maar de voorzienigheit van die Generaal deed hun voornemen mislukken. Den 15. attaqueerde een Deuchement van dezelve Troupen , 200 Man fterk , met even zo weinig fucces onze Poft te Ridesbeim : 't Zelve' wierd door een Huffaren Capitein gerepoulTeerd met verlies van 3 0£&r ders en 7 Paarden , daarentegen van d'onze maar een Soldaat en een Paard ge* blefTeert wierden. Dien dag ontfing ons Corps de Referve ordre, om te mar« chereny maar wierd ócs nachts gecontramandeert , en men deed in derzelvet plaats een Detachement van 1000 Man na, Ladenburg vertrekken, om onsMaga- zyn aldaar te delcken. Alzo men naricht hadde , dat de Veid-marfchalk van &c« kendorf een onderneming tegens 't Corps van den Generaal Nadajli voorhadde, heeft men hem den 16. de Regimenten van IVirtemberg , van Ol$ne , van £oAr- wratb , van Gkelay en van ^abremberg tot verfterking toegezonden. Den 17* avanceerde een Detachement van d'Armée van den Veld-MarfchaJk van Secken^ dorf in itilte na Neudorf^ om 't Corps van den Generaal Nadafti t'overrompe- len y maar wierden zodanig ontfangen » datze op de vlugt gedreven en uit een derde Redoute gejaagt wierden ; doch de Vyanden eene veriberking ontfangen hebbende 9 trok de Generaal Nadajli de Troupen uit de veroverde Redoute te rug» en retireerde zich al flaande na zyn Quartier van Neudotf: Dit gevecht is zeer hittig geweeil : 't Paard van den Generaal Nadajli wierd door een Canon- fchoot gedood : De Major van 't Regiment van Ferrari is met 2 HuiTaren en een Heffifche Dragonder Krygsgevangen gemaakt : 't Overige verlies der Vyanden weet men niet, maar moet na de gifling coniiderabel zyn , 't onze .is 30 Man aan doden en gebleifeerden. Den 19. '$ avonds zyn de Vyanden eenige 1000 Man fterk voor de tweedemaal gekomen onze Poft te Rozenbeim t'attaqaeren » maar zyn met zulk goed fucces gerepoufTeert geworden ; dat ze zelfs de voorgemelde derde Redoute hebben moeten verlaten, waar in de Generaal Nadajli een Troop Croaten gelegt en verders alle nodige difpofitien gemaakt heeft, om ze daar ia te maintineren.
De Franfche Armee fting den itf. dezer met de Rechter -Vleugel te Gemersheitn en met de Linker -Vleugel t'Oppenbeim.
In 't laatft van de gepafleerde maand , ontfing men te Freyburg (Hoofdftad van Brisgau) op het Poft-Comptoir een Brief, waar van zo de datum als *t cachet zeer miflerieus was. Dezelve was aan een Koopman te Roebelle geadrefleert , en daar in lag noch een andere brief, met een Couvert, houdende aan een Koopman in een naburige Stadt. De teneur was mede zeer zeldzaam , en ver« vattcde niets minder als Koopmans- zaken. Twee dagen daar na
♦ geraakte
Digitized by
ÓP E U R o P I S C H E M Ê R C Ü R I Ü S. 521
^raakte 't Hooy-Magazyn byna in den brand, door een met i744. zwavel overtogene en in een ronde doos verborgen lonc, dat in 7""^' ten dak-venfter van dat Gebouw was geworpen. Maar alzo noch '
gelukkig een houte blind daar agter was, bleef de brandende ftoffe daar voor liggen en taftede 't blind aan , dat heet wordende en 2>eginnendé te roken , gelegenheit gaf, dat men zulks in tyds ge- waar wicrd , en 't ongeluk verhoedde. Men heeft tot nu toe , niec- tegenftaande alle aangewendde moeitens , den dader niet konnen nafpeuren, alleenlyk word gezegd, dat zeker jong perfoon, als %en Student gekleed , dikwyis rondom 't Magazyn gekruid hadde^ en alzo men denzelven noch in 't CoHegie, noch in eenige andere plaats van die Stadt , heeft weten aan te treffen , is een befchry- ving van zyn gedaante^ kleding, &c. aan aile Poorten geafiigeert» en na de Foft-Comptoiren gezonden. >
De Keurvorft van Mentz , heeft door de^zelfs Minifier aan de JRyks- Vergadering kennis doen geven van zyn befluit, py om by :n de tegenwoordige tyds- omftandigheden een flipte Neutraliteit fy t'onderhouden; " en voorts aan den Marfchalk de Coigny doen voorftellcn, »> dat zyne Keurvorftelyke Doorluchtigheit in genen „ dele zal konnen gedogen , dat eenige Franfche Troupen in de n Landen van zyn ICeurvorflendom komen vourageren, maar, als f, zulks gefchieden mocht» zich genoodzaakt vinden zal, zodani- w ge maatregelen te nemen , die Hy tot veiügheit zyner Ondcr- ^, danen zal dienflig oordelen. "
WAT aan de zyde van de Geallieerde in Vlaanderen tegens Vrank- Nbde»- ryk , buiten 't geavanceerde onder de laaflgenoemde Titel , voor- lanobk. /gevallen is, flaat ons kortlyk te bezien.
Zo dra de Franfchen in 't Ooflenryks gedeelte dier Provintie voet hadden gekregen, hebben zy door hunne Partyen, die zedert tot in 't Vrye van Brugge^ ja zelfs tot by het Steedje Oudenburg, niet verre vMÖoJlende^ zyn doorgedrongen , vier honderd duizend katioenen uitgeïchreven , waar toe de Kaflelnye van Kortryk mede moefl contribueren , met bedreiging van militaire Executie , in« geval de gemelde Voorraad niet binnen den tyd van agt dagen Was by een gebraght; doch op 't doen van eenige Vertogen is de voornoemde Eifch eeoigzints vermindert , in diervoege dat maar 4000 Zakken Haver, 40000 Bundels Hooy, en even veelStroo tot voorkoming van de gedreigde Onheilen geleverd zoudeo wor- < Rr den:
Digitized by
Gqogle
322 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. den: Ondertuflcben heeft een groot Detachement Ooftenrykew, Juny. Engel fclien en Hanoverfchen , onderfteund door vier honderd Hon- "~"~" gaarfche Haflaren, dit Tranfport belet, zynde de Wagens met de voornoemde Provifie , ïo dra dezelve boven Petegbem waren ge* jDadert, van de Franfcbe Efcorte, die ze ce Kortryk meende bin- sien te brengen, door 't voornoemde Detachement afgefnedeni ea na G^nt en Oud^mwden gebraght.
Uittrckzel uit een Brief van Doornik, (kn 2. Juny. JK )Lan niet nalateo, u kennis te geven» van de fboutmoedigfte en beldhafcJgfte * Aftie van onze Huffaren, van dewelke men ooit gehoort heefc, en die zon- der voorbeeld U. De Generaal-Major ForgAtfcb, die mee een Corps Oollenryk* fche Ifaflarea vaa ^00 paarden te Leuze is, had sedert eenigen tyd een De- tachement» b^Aaande in een Kapitein, een Lieutenant, en 50 Man gepofteert in 't Dorp van Froidmont, een uur van die Sudt, om op de bewegingen der Fxanfchen te letten 1 die in de vlakte van Cifoin samentrokken ; dit Deuchement Wierd dikwyU verontruft door 't zogenaamde nieuwe Regiment Pandouren, «ro- de Arquebttfiert, die ais vry willigen te voet en te paard dienen onder den Cfoi- lonel Gr^n^ en meeU beftaan uit Lottharingers. Dit Regiment houd thaiM bezetting in iiet Stedeken van OrcbUs op den weg van Doornik mDouêy en vas^ R'^el na St. Amand.
JDe Kapitein, genaamt Grtmdmnifin y eertyds Partyganger onder iu Moulin^óïe met zyn Compagnie van 90 man de voorhoede uitmaakt van dat Regiment, 't well^ uit 1200 man beftaat, tot een proefftuk in dit Land een aanflag gemaakt hebbende , om 't bovengemelde detachement van 50 HuiTaren op te ligten, toog, dingsdag avond den 26. met een Corps van 5 of 600 man te voet en jte paard f 'na Froidmontf om ze te verraflen en t'omcingelen , maar de HuiTaren waren op- hunne hoede, en ofTchoon van alle kanten aangetail, verdedigden zy zich mee ZO veel dapperheit,datdeFranfchePandourenhen nooit konden bykomen, wy- kende al vechtende tot aan 't glacis en de paüflkden van deze Stadt voor de poof t van St. Martin , daar ze te middernacht een verfchrikkelyk vuur op elkan- der maakten , waar door de Troopen In de Stadt en Citadelle in beweging g^- br^t wierden I zalks dezelve q^ de wallen onder de wapenen quamen. Een Onder«officier der Pandouren langs de paUÜladen rennende, viel xoct zyn piird tufTchen de muur van de contreicarp en de psUiiTaden , daar 't paard aan bleef hangen, en d'Onder-ofEcier wierd krygsgevangen gemaakt, ^envan onze Hui- ftfen 9yn Carabyn hebbende laten vallen , klom van zyn paard , om ze op ce ram- pen, maar een PandoQr la phats van hem krygsgevangen te maken, floeg henv met de kolf vaa zyn fnsy^aan de herflens in. Men beeft 't verlies der Pandou- ren , die ten een uur aftrokken , niec konaen weten maar van de HuiTaren i« die eene maar gedood en een twede gequetft. De HuiTaren die laf hertige daad ver» iUande, waren zo verbittert, dat zy bffloten, om ^ich het koAe wat het wil- de, te WKken, en na bun poll van Fitoidmont gekeett zynde, atttqueerden 07 ly lum bcart de Pandovrea ten 5 ««ren 'a morgens in de vlakte met zo veel ge* weUli, dat nuca den g^intfcheaiMraeii go ftcxk hooxde fcUeieai als of tweeRe«*
gimenceB.
Digitized by
ot EUROPISCHE MERCURIUS. 32J
fimeotea voetvolk by priotons vuur op elkander gegeven bidden. Einddyk de 1744. luiTarea door 15 of 16 van hunne makkers by geval verfterkc» en verlcheide- Juny. malen door de Vyanden heen geflagen zynde » dreven zy ze op de vlucht en ver- - lloegen 'e corps Pandouren t'eenemaal , onder 't welk zy een yflyke flachting aanrechteden , zo verre dat by aldien deze niet na de naburige BoiTchen gevlucht waren y niet een man van hen overgebleven zoo zyn. Hoe 't zy, volgens 'c seggen der Boeren hebben de Franfcken xa of 13 kanen mec doden ea geqtte& ften na Orcbies gebraght.
Ten 12 uuren paiTeerde door deze Stadt een Lieutenant met eenige Huflarea om de krygigevangenen en eenige deferteurs na Leuze te brengen » te weten , des Kapitein Grmsdmaifmy aan de hand ligt gequefti een Lieutenant te paard van Graffi%t genaamt Hun > zwaar gequetft , en dka ae daarom hier in een her« berg gelaten hebben en ao of 24 gemenen te paard» ^taa onder vier geqnetft» die men na 't Hofpitaal gebraght heeft. Men heeft zedert vernomen, dat de HufTaren van de Pandouren 9 die in de BoiTchen gevlugt waren, daarenboven over de 70 of 80 nèei^eaabelt hebben , to dat van £t gantfche Corps weinige ce recht zoUen gekomen zya*
De Franfche Marfchalk Graaf van Scaen^ kortelings met eea Corps van 5000 man in de nabuurfchap Oudenaarden gekomen zyn- de 9 om de Werken van die Vefiing en 't omliggende terrein te recognofceren , en ziende, dat een Detachement Ooflenrykfche HoUaren op een hoogte voor de Stadt gepofteert ftond ^ deed daar op aanltonds een Collonel met een Regiment Franfche Huf- faren uitrukken om die t*attaqueren. Deze zulks vernemende» zwenkten zich> en renden met een gewaande vlugt na die Plaats I waar op deFranfchen^ denkende dat zy uit vreze wech liepen , hun met een luid gefchreeu» doch in grote confafie , tot bin- nen de ilagboom » die men expres hadde open gelaten , vervQ^dcB^ dringende door tot aan de Bruggen^ wanneer d'Ooflienrykers eeoi* klaps en geheel onverwagt omkeerden , en zodanig op de Fraii- fchen invielen^ dat het hun noch lange zal heugen» mOudmmitH geweeft te zyn,
^ Zedert hebben de Franfchen die Stadt zoekea te verraiZbll inet 4000 Man » maar gerepoufieert werdeode » tfok vaA 't Guarnizoen ten getalle van 500 Huflaren uit en zeae de Vyand een end- wee^s na ; By welke occafie dit aa&roerkelyk geval gebeurde :
Elen Franfche Capitein van de Huflaren^ die wat agttf geble- ken was, ziende dat een van d'OoftenrykCche HuiFasen» hc^m aa^ zettede, vuurde op hem ; en de Huflaar zich veinzende zwaar g#- qnetfi té zyn , viel agter over op zyn Paard» De C^Hteni. Ptr nende denzelVên van zyn Paard te beroven , reed na hem toe ; maar
Rr 2 de
Digitized by
^H NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744- de Huflaar vernemende dat zyn party na hem toequam , nam zyn y^^y- kans waar, en zich herftellende, is op den Capitein aangevallen, > hebbende heni ten eerften neergezabeld , en by hem tot Buit ge- vonden een Beurs met 200 Ducaten, als mede zyn Paard , des^ zelfs Mutz, die zeer magnificq veas, gelyk ook de Klederen , zelfs zyn Laarzen, in welk babiet de HufTaar te rug in dieStadt quam^ en noch dagelyks daar mede in d'Armée brilleert. '' ' De Lieucenant van de Franfche Party van 50 Man , die den lOi dezer zich te Kerkhoven , zynde een Kafleel aan de Schelde , aan eene Poftenrykfche Huflaren - Party tot Krygsgevangen heeft moéten overgeven , beefc het met de volgende met Potlood gefchreve Ca- pitotetie gedaan:
Infrafcripius me , Locutntenentem (^ ceeteros omnes fuh moderno me9 Commando exiflentes , obtigo (^ objiringo , quoi non folum ar ma omnia 4eponerep fed etiam eo usque nullum penitus fervitium , nee in Exercitu^ nee in frefidio fervitium aUquod prajlabimus j donec more Mititarifue* rimus redempti. Signatum die lo Juny 1744,.
Db Ca2A Major* Duos Sergentes^ duos Corporales^ quadraginta fex Milites in toto.
Den 17, zyn acht Ooftenrykfche Huflaren vsinLeufe en Givriet tot aan 't Glacis van Valenciennes gaan recognofceren » en hebben by die gelegehheit 48 fluks Rundvee opgeligt en behonden na Mons gebraght.
Onder de Voorgevallene Schermutzefingen hebben d'Ooftenryk- fche Huflaren onder de gevange genomen Franfche Pandouren ge- vonden een Deferteur van 't Regiment Huflaren Caroli^ die vol- gens hunne ArticuU Brief zo voort wierd gevoonift om met de Spo- ren dood geflagen te worden.
De Pragmatique Armee is den 23. verplaatft^ flaande d'EngeT- jchen van Semerfake tot aan Afeylegem; de Hanoverfchen van Mejt Ugem tot digt by Neder-Ename; d'Ooftenrykfche Dragonders tut ichen Neder-Ename en Ename ; d'Ooftenrykfirhe Infantery en Gra- Dadiers van Ename tot op een quartier uurs by Leuregem^ en de Hollanders van Meldin tot aan de MooTen tuflchen Melden tn,Berc% kern. zo dat zy gezamentlyk in eene Linie ^t Front tegen de Scbel. ie maken : 't mttaiHon van Waldeck campeerd by Velaine » en dat Tia MiKkai] nevtni 't Eogelfche ca 't ïïaaoTcriche Detachement
tuffftlM
Digitized by
of EUROPrSCHE MERCÜRIUS. 325
toffchen de CitadeUe van Doornik en de Stadt inj d*Artillery, de 1744. Pontons en *t Hofpiraal ftaan noch op de vorige plaats by Leure- ^«"y- gem. De HoIIandfche Guardes te Voet zyn uit Mons in goeden "^"^ ilaat by die Armee gekomen.
Komende in de Vereenigdi Nederlanden; 20 is den 16. dezer de Graaf van JVa[fenaar Heer van Tmckelo van R;xff^li üitzyne Com- miflie, aan den Koning van Frankryk, te rug gekomen, om verflag sian Hare Hoog Mogende te doen.
In deze Maand zyn in Texel binnen gekomen d'Ooftindifchc Schepen d' Eendracht en Schellak^ beide voor de K^mtx f Amfterdam Van Batavia; mitsgaders van daar in Goerie *c Schip Ida, Schip- per R. Blok voor de Kamer Delft.
Den 24. dezer zyn even buiten de wal voor Texel ^ in 't gezicht der Lootzen , door twee Kapers van Duinkerken genomen de Sche- pen de Jonge Willemina en Margareta Jofina, gevoert door Siehle Aukes en Rekje Aukes^ komende van Nerva, en zyn daar mede na Duinkerken gezeilt. De Kooplieden > welke deze Schepen toebeho- ren , hebben over dit geval zich aan Haar Hoog. Mogenden gead- dreffeert, die deswegen aan den Franfchcn Minifter den Abt de la Ville ernftige vertogen gedaan hebben.
Wy zullen dit Deel fluiten met twee aanmerkelyke ei> heldhafti- ge gevallen tuffchen Franfche Kapers en Engelfcbe Koopvaardyfcbepen^ op' onze Kuften in de Noordzee voorgevallen. d'Eerfte beftaat in -'t volgende verhaal 't geen hy aan den Groot- Brittamiifche Mi- nifter de Heer Trevor in den Hage gedaan heeft, luidende:
VERKLARING van Ricbard Hornbj , Schipper op de WeigUfen andIfaheMa »
• van SunMrland y wegena een Aftie , die hy gehad heeft met een Franfcbe Keper » genaamd de Marquis de Brancas , gecommandeert door Jtan Andries^ van Duiry^
• kerken, op Saturdag den I3 Sftmy 1744.
T^n een u«r 's namiddags, 4M7len van 't Strand, in 'tgesptehtvm den'sGn- tenxandfchen Toren zynde, ;6ach ik 2 Mylen van ws een Kaper, nemende dea cours Zuidwaarts. Zo dra hy my ontdekte, wendde hy 't, en zettede met alle Zeilen op ons aan Ten 2 nuren tot binnen eea Canon-Schoot komende , hyfte hy Ftênjche Vhggen op , en lofle op my zyne BoeglVokken , waar na ik aanftojidft èok d'Engeifchi f^lag liet waaijen, en hem" met myn Gefchüt beantwoordde, Eea quartler over 2 uuren klampte hy ons aan Bakboord -zy aan, rakende met &yA boegfpriet vaft in de hoofd-touwen van onze grote Maft, maar zettedc niemanc van zyn Volk over. Vervolgens geraakte hy achter om, en quam aan iluut-; boord- zy, wierp de K)^en over, maakte de touwen vaft, en enterde met een ■root geul van zyn Volk. waar op wy hem utt wans Ut 4» bak o&ifingen^^
Rrj wr
Digitized by
32« NEDERLANDSen GEDENKBOEK
Ï744- «y poogden die wel met bylen open te hakken , fchietende ter zelvet tvd n^ Juny. weldiglyk op ons met klein Geweer, maar wy troffen hen zo wel uit oïm&c ■ Vuur-Roers, dat 'er vele fneu velden, en zy het Dek moeiten ruimen, dracende
de levende de doden over. Daar na lag hy noch omtrent 40 minuten met de kabels aan ons vaft, roepende, dat wy zouden ftrykm, of dat by ons Reen auarHtr zeude geven , maar wy gaven hem tot antwoord , dat ky nmft komen en dat zelfs doen y zo by 't bert daar toe badi inmiddels fchoten wy wakker op malkaaderea en zyn Volk kapte zich uit ons wand los , waar na hy afhield , fchietende vooru op ons met zyn Canon , Bauen en klein Geweer , waar in wy hem ook niets fciml- dig bleven, maar ondertufTchen wierden onze Mailen en Zeilen, als ook on« Wand, «eer befchadigt, en geraakten in ftukken. Ten 7. uuren quam hy ons wederom aan boord, maar nicmant van zyn Volk wilde enteren, zo dat bywe« derom afhield , en wy namen de gelegenheit waar, om hem in d'achterfteven te fchieten, op dediftantie van omtrent 50 Roeden, wanneer hy sanftonds Ibronir zo wy menen door een fchoot, die in zyn Kruitkamergeraaktmoeczyn S zTdk ▼eel Volk op 't Wrak, eenige dood, andere noch in leven, en verfcheidc in 't Water, ilerkworftclende en om hulp roepende, maar 't was ons niet mogelvk hez die toe te brengen, want onze Takels en Lopers wech gefchoten zynde , kondea wy de boot niet uitzetten. Weshalven wy alle Zeilen byzetteden , en een Loot* aan boord kregen, die gedurende de gantfche Aöie in ois gezicht gelecen had en 's nachts quamen wy op de Maas ttn Anker. De Vyand heeft een Drechaai en eenig klein Geweer aan ons boord gelaten.
Twee Man van d'Equipagie van den Kaper zyn te Rotterdam aangekomen , en sec. gen , dat hun Schip gevoerd heeft 10 Stukken Canon, 8 Baffenen 75 Man. Myn Schto is gemonteert met 4 Stukken Canon, 2 Baffen en 5 Man en 3 Jongens, die zich alle oZ gemeen dapper gequeten hebben, en wel inzonderheit myn Stuurman TffciTar*//
Het tweede geval beitaat hier in :
Dat een Engels-Koolfchip, genaamd d'Avonture, Capitein Thmas Oihfon rzz Sunderland, tien raylen van de Wal voor 't Eiland Wakberen, op denzelven n dezer , met een Duinkerker Kaper , op hebbende 1 80 Man in een gevecht geweeft is • 't zelve begon 's morgens ten 10 uuren en heeft geduurt tot 's namiddags ten ± uuren , wanneer de K^per genoodzaakt was van hem af te wyken : d'EngelfchmaJ gifte , dat hy op de Kaper wel 18 doden en zeer veel gequetiUn had gepiaakt Ge- melde Kapitein Qibfon had zich tuffchen Deks uit kleine gaten , die zy , gefchotea hebbende , weder toegefchoven en oU zyn Kajuit dapper verweerd met 6 Drleppn- ders ea 2 Steenllukjes,en is dus 't gevaar gelukkig ontkomen j zyn Equipagiebe- floAd in 9 Man e0 4 JongeBS , synde de Stoorman aUeen aan d'Arm seaue^ E Y N D E, '
, . - ERRATA.
In 't laaft voorgaande Deel pag. 72. regel 5, ftaat, door 't ultTSllen van eea Letter, geobden^ lees geboden.
Pag- 204. regel 23. Scbotiandy lees Ierland.
In dit Deel ^. 252. ftaat inNotu: Waar vtnhetTraa«lt in de natftvolgeii. de maand &c. Lees, waar van het Tniöaat in de naaftvoorgaande Titel vaa Duttftbknd gebraght Is.
BLAD.
Digitized by
B L A D W Y Z E R.
AAnmerkingen op'cFranfch Declaratoir: iatde Pretendent zicb niet op de FUuft te Duinkerken bevond. i?^
_. op d'Oorlochs- Declaratie
van Frankryk tegen Engeland. 218 & 219 op den ty d &c. der Franfchc
Oorlochs Declaratie tegen hare Majeftelt van Hongaryen, 275
Aanfpraak van den Marquis de Fenelon aan a H. Mog. 257-264
■I ■ ■ ■ beantwoord 264
iUofpraken van zyne Brlcfche Majefteit, na ë'Uorlocha- Declaratie tegen Frankryk^ aan ^c Parlement, endeDank-addrefien der bel- de Hulxcn. 228-231 «»— - by 't Pr orogeren dea Parlements. 270 AdvjSénéetFranfcbeZee'Armature. 180-185 Afbeelding der Medaille op d'Inaugaratle van Hare Hongarifche Majefteit in d'Ooften^ . f^ebe NedefUmden. 250 Afewerlnf der Roomfche Religie > door een ' Piiefter te ZeUe gedaan. 74 Alliantie (nieuwe) tulTchen 't Wener-en Saxl- fcheHof. 39 jMgbiwa (deLandftreek) befchreven. 29 Antiquiteiten in Engeland gevonden. 163 Antwoord (Wener) op den afftand van Fi- Ml. 4<^
.p (Zweedfch) op t vernieuwen van
^tSn^fidleTaftaat met Frankryk. 77
1,. van xyne Deenfche Majefteit , no-
pens de goede Vrlendfchap met Zweden, ibid. »,, ■■ (Deenfch) aan Frankryk nopens 't Subüdle Traaaat. X75
■ 1, M.r der Prnlfche Minifters » aan die van Frankryk en Groot- BHttanniênf op de te verkiezen partye indexen Oorloch. 297 Aiteft van den Ho£*Raad Xaugjtadt te ftoüh- küm. 78
Arreftna van verdagte Petibnen te U/aden. 187 AnWemcna van dfinOouveraeiir Generaal op JtoMOM. 154
Amée (Slcteanfelke) in4en£. Stam. 31» Jtttaqneder Faanfcke^n Spaanfch«n opde Re- neodKOieaitn yts^FUlÊ^Wmma. a8o-<65
Audiëntie (publicque) van den Marquis ie Fenelon by H. H. Mog, 256
BB. Ankrouten (zware) te Parys. 174
Bedendag &c. in 't Britfche Ryk 188 & 233 Bevalling van eene Vrou 7 weken na den an- deren van 2 kinderen. 308 Bbtbsbk. 44. 139* 192 Bezitneming van Piëcenza door Sardinieji in- gevolge het Traftaat van JForms. 135 BlU (Engelfche) tegen 't houden van Corref- pondentie met den Zoon van den Preten*
dent.
Bifchdom van Luik belchreven. Boeren -Opftand in Littbauwen»
■ vervolgt.
word gedempt.
43.
267
92
142
193
250
9a
160
BOHXMBN.
Brand te LuneviUê.
te Bfeft.
Brief (politique) rakende de Comp. van St,
M4I0. 15
-^— (£xtra£b) aangaande de Hernltutifche
Graaf Ztnzeniof/, te Riga, 195
— — < (£xtra£l) rakende de Conferentie van
den Abt de la Fiüe. 250
.■ van zyne Allerchr. Majt. aan den Aards-
Biflchop van Parys om publicque Gebeden.
275 ■ &c. aan den Daupbin. 27S
( myfterieufe ) te Freyhurg. 320
Buit op de Franfchen behaalt. 45
Byvmderbedan van den Rol , die d^Oude en
jonge Pretendent 9 in de Werek gefpeelt
hebben. 175
BVZ0KDBKBEI>BNJ)S. T5T* ^07. 25^. 308^
CApltufieitie der Seadt Menen, 31$
Carga der Portugalfche Vloot» 28
■ van de Bahiafche Vloot. 154
Campement der Pranfche Armee aan den Rbyn. 321
' '■ van de Pragmatlque Armée^ 199. 324 Ceffie der Leengoederen fat Oofienryk , door Brandenburg 'Bofiutb^ aan PruiJJen^ T&
Colr
Digitized by
W Y
E R.
Collcfte door Egra taa Keur-Hanovir vet- zochz, 44
Communicatien ( Buitenlandfcbe ) aan H.H. Mog. 96. 97. 153. 154' 206. 252
Commercie (Ooftcnrykfcbc) met Frankryk verboden. 319
Comeec-ftar in £»ropa. Zie Obfervatien.
m ( de ) in Surinamen gezien. 266
Commiflions^Decreec (Keizerlyk) tegen de Hongnrifcbe DiSatuur-Memcrie. 46-48
Complot (een Schrikkelyk) te fFenen ont- dekt. 289
Confencen ( Nederlandfche ) als voorleden ja- re gereguleert. 154
Contributien (Beyerfche) door 't Wener- Hof geëifcht. 44
-— CKeizerlyke) van de Republicq
Lucca^ doch afgeflagen. 317
Conventie van Turiri, Zie TraSaai.
Qfrtryk / door de FranfcheB ingenomen. 299 D.
•pv^nifc •Fafi' en Bedendt^ Brief van H. H.
XJ Mog. 95
Dankze^ing van Deenmarken aan H. H. Mog. wegens d'aangewende moeiten ter bevor- dering van de Vrede met 7sweden^ 207
Debnmarken. 145
Decifeur ( eenpari (ienfche ) nopens de Triump der Aftie te Mont - ^Iban. 287
Deduélie (£xcra6£) van de Republicq G^nsa op FfW. 121.
Defenüve Alliantie -Tra^laat , tuHchen de Hoven van fVenen en Dresden. 142
Devlfen der Meybomen in 'x Hage geplant. 30$
Disgratieering van den Heer Ameiot ce Pd-
ryx. 275
.1' ■ ■■ de Court. 280
ï)ood van Gre^nia/ nalatende 153 Kinderen, . Kinds -kinderen » en Kinds -Kinds -kinde- ren. 98 den Graaf Kevenbuller. 155 --^ de Vrouwe van JVyngaarden, ibid. een Heremiet in Holland. 156
— — — r 'denV oT&yuiOoflvrieskad, 308.
.:.„^_- —- . Oude Lieden. 98
poornik word 't eene 0^ van Frankryk ge- *. noemd. .. cSl6
Donauvfertb en EJcbingen door de keizer* fclien verlaten. 296
Don • gratuit aan den Prins van Luik . 197
^ der Staten van Vlaanderen en
Brabandfche Steden aao Prins KareL 250
Duil tufTclien de Graven van Tarlo en Paniê' Ufwjky, 249
Dui rscH&AND. 32.137.191.242.289.315^
EEd van Getrouwlgheit door d'Ooftenryk- fche Militie aan den Hertocli Mede^
Regent. 138
Eed -weigeraars ( Engelfche ) waar in be»
ihat. i8tw
Edia te Brulfel ^ tegen de Valfcbe Eed- doen-
ders en valfcbe Getuigenis -gevers , om die
. met de dood te flraffcn. 150
( Pruiffifch ) van gegeelTelde en ge»
brandmerkte niet te bannen « maar altoosk
gevangen of aan de Veftingbouw te ver-^
wyzen. 193
Eifch (Wener) aan 't Fr. Hof, nopeos deseelfs
gevangenen en veroorzaakte fcliade. I29k Equipagie (buitengewone prachtige) vanden
Prins de Conty. . 129.
Executie aau d'Oproerige Daale-Kaerlen. 145
■ — een Ooft. Huf. Deferteur. 324.
Expeditie ( Franfclie ) op Italien. 25.
F. . . ,
FInantien ( Franfche } om geld te beko- men. 171^ Franfchen (nationale) mogen in Oofienryk niet gehuisveft worden. 31^ G.
GEeftelykheit ( Beyerfche ) bevolen te bid- den écc. voor de lton.vanHsr2^4ifym.i92 Gebeden (publicque) door hare HEoogari^ fche Majeileit ingeileJt. . 243
Geld - Ediften ( Franfche ) 20-22
Gefcbrift ( een Venetiaanfch ) rakende eeii Voorval te Romen , met dien Ambailadear en de jongile Zoon des Pretendents. 233! ' ( Franfch ) aangaande de Geld • Edic-«
ten en ftaat van 't Ryk. ^3 »25
Getal der get^oorne en ftervcndePerfonen^ . in en uitgaande fchepen, goederen &c. \tk ^vpQtAluiici Steden, van. Europa, zoo - ips
Geval
Digitized by
w
2 B
Geval (Lotery) te Londen. i8
» ■ (madilds) tuficheneenZers^antenDa- meiUquenvan den Fraafchen Minifter. 133 ■ ( een «eldzaam en gru wlyk ) in Enge-
land. 162
Geaach van den Vkc - Aéairaal Lejiock , over 't voorgevallene in de Zee ^ flag met de Spaanfchen, ontnofnen. 216
Godts wonderbare Macbt ontdekt , in 't very- dden der Expeditie, van denZöffn deiFrff' tetvdentSy op Engeland, 173. 207. ^ 235 Grieks "Wtttr te Tow/cfi weder otcgevonden en befchreven. 132
Gkoot-Bhttanniik. 9. J03. 178,
223. 266. 309 H. T 'JArlébeek ^ door de Franfchen ingeno- JljL ïnen. 299
Heldhafcige daden van 2. Engeifcbe Koopvaar- dy-fchepen, tegen 2. Fran/ir^tf kapers. 325 Herneminp van een Engelfch - koolfchip, 265 Hiftorie (korte) van den Pretendent. tj$
HoNGASYBN. 32
Huvrlyk voltrokken tuffchen PHna Karel en d' Aardsher togiti Maria - Anna. 41
Htrwiyks-gifc (Britfche) aan de Kroonprin- fes van Deenmarken. 106
Hüwlyks - goed van d'Aardshertoginne JMh- fia* Anna* > 42
I.
IlTangaratie vao ^a Prins cii Blflcliop te Luik. - 197
• ■ ' ■ van Hare Hongarifche Majefleit in d'Oêftenrykfcbe Nederlanden. 250
Indivke ( montant der Spaanfche } op de Clergie. 133
Infant Maria-Therefta^ Dêupbine van Vrankr^k genaamd. 317
Infukei van een Spaanfirhe Marquis aan een Venetlaanfch Edelman te Madrid, 26
■ ■ ■ ■■■ hoe gerepareert. 27
* ■» eindelyk gepardonneert. 190 Intrede van den Kroon - prins en Kroon*prin-
fes te C^pgnbagtn. 79
Invoer van Franfche Stoffen in d'Ooftenryk'
fibe Nederlanden verboden. 251
Jfeten door de Franfchea beiepit ende ge-
Wonne», 3^6
Italibn. 28. 135- 190. 238* tSt. 117
Jaarmarkten ( twee ) aan ütyingforf Ui fin-r
land toegefUaa. j^
Kh^et (Franfëhe) door een Pakct--boot. afgeflagen, 265
Kerk (gereformeerde) \n Lutringbaujen ^oot Keur-Pdltz toegeflaan te bouwen. 297
■^ (een onderaardfche ) in Engeland ont-
dekt. 266
Klagten (Spaanfche) aan Frankr'^k over de
Zee -flag in de Golf van tions. 173
Kruitmolen te Suveren gefprongen, 308
LEnverheffing van Oels en Bernjlad y doot fVurtemberg by Pr uiffen. 76
Lyft der Franfche en Spaanfche Oorloch- fchepea te Teulon &c 2$
■ ■ ' der Engelfche Vloot in de Zee-flag te»
gen de Spaanfchen in de Golf van Lions. 216 ^- — '^ der benoemde Regimenten tot dekking
der Grenzen van H. H. Mog. 253
■■ — ^ 20 Oorlochfchepen voor Enge*
land. 25$
- ■ ■ der gevangene Spaanfcbe en PVanfcbiOffi'^
«>rw in d' Attaque van Mont-Alban. 285 ■■ ■■■■ der Oofteivykf, reguliere Troupen.29y Luchtverfchynxel in Spanjen, 157
M.
MAndement van den Aardsbiflchop van Par^s nopens de publlcque gebe- den. 277
Manifeft ( Sldliaanfch ) in 'tHoofdquartier der Spanjaarden te Pefcara. 240
Mauritz van Saxen (Graaf) tot Marfchalt van Frankryk verklaard. J219
Meerderjaiig^. verklaring , deaErfprins van fFurtemberg, 73 8c 143
Memorie (Genuefche) rakende den Aflïanï van Fmal aan 't Britfche Hof. 17
■■ (Ooftenrykfche; op den Keur-Beyerw
/cèen circulaire Brief, tegen K.Mentz 32-37
■ ■ op de 9 Bezwaarniflen der Zvjobijcbe Kr eitet- Stenden. 37
*-— (Hongarifche) nopens d'achterftaW len der Subfidiea , en van lecours aan H, H. Mog. 97
mm . ■> na d'OorlochS'Declaraüe > doof Sf «e»
Digitized by
È
W
E R.
den Pranfchen Minifter aan 't R^ks - Cj»-
^ent geprefenieert. 2^6
ilemorien , rakende 't gevorderde Vergelyk
tuflTchen Zwaden en Deenmarksn. 145-147
— ■; (Engflfche) waar by H. H. Mog.
verzocht werden t'accedercn ia het Trac- taat van IVyrms. 2ol
m ■ om de 6000 Man. 202
— - — word geaccordeert. 204
% ■ ^ — om 20. Oorlochfchepen. 254
— word geaccordeert. 255
Menen dooT de Franfchen belegerd en gewon- nen. 3 «3
M iddblandsche-Zee. 163. 211
Militaire Promotie aan 't Wener Hof. 42
Winiller van H. H. Mog. aan «yne Allerchr. Majefleit benoemd. 265
Minifters die den Koning van rrankryk in Vlaanderen volgen. 313
MilUve (Keizerlyke antwoords) aan zyne Britt. Maj. rakende de DiStat, Mem, 48 - 5Ó
— — door'ZyneBritt.Maj.gerepiiceert.57-96
, -^ den Keizer gedupliceert. 245-248
.1 (Zivabifcbe- Kreits Stendifcbe) aan de
Ryks- Vergaderingen., wegen de Werken te Hunnigen, 71
m ■ - van zyneDeenfche aan eyne Zweed- fche Majerteit , wegens 't verkiezen van den Tlïroons - Opvolger. 194
w aangaande d'ongelukkige Fr. Expeditie
van 't Efquader te Breft. 220- 223
- rakende de gewenfche toefland op
Butavia. 265
^ (eigenhandige) van eyneBrit. Majt.
aan H. H. M-g. ter dankzegging van de 6000 Man &c. 300
— — door H. H. Mog. beantwoord. 302
— — ( Extraft '5 Konings ) aan den Aards- bilTchop van Paryf , om het Te Deum over 't veroveren van Menen te zingen &c. 315
Mift ( zwate) t'Amflerdam &c.
MüUjfel befchreven.
NEDERLANDEN. pO. I50. 197- 298
Kegot1at\e door Ffolhnd gedaan.
Neutraliteit der Vijcberyen door Ftan^ryk&ixa
*t Brit.Hofvoofgeflag.,doch v<?rworp<?n.3io
^> " ■ doot&tiT-MtnizvQtkhnTis S^i
99
250. 32i- 154
Nizza valt in de handen der Spaanfchen.' 282
Nodiging ( Sardinifche ) van H. H. Mog. in
het Traftaat van H^orms, 152
O.
OOrlochs- Declaratie van Frankryk tegea Engeland. 216
■ van Engeland tegen Vrank-'
ryk. 224
■ van Vrunkryk tegen de Kon.
van Hongaryen» 273
■ -'■■ van de Koninginne van Hon* garyen tegens Vrankr^k, 290
Ooilindifcbe (Neder.) retourfchepen gear- riveert. 98 & 325
Oblervatien van de verfchenen Comeet ftar.
89. 157-160
OmHandigheden by 't Vertrek van den Ko- ning van Vrankrjk na Vlaanderen, . 275
*"- — "— voor en na 't innemen van
de poft fVarneton voorgevallen. 299
Onderwerp der Academie te Parys. 26
Ordonnantie (Ruflifche) tegen 't invoerea van Chinefche Waren uit Europa* 83
Ordre (Barbaarfchc) van den Graaf i/^ Ga- g«^i den K, Staat. 135
Overftrohiingen (aware) in Duitfcbknd Sec. en in de Vereenrgde Nederlanden, 2oT > 210
,.— __ '■ te Riga. , 308
P.
PAafchfeeft-houdinga tyd tuflTchen de Pro- teftanten en Roomfchgczinden in verfchH
140 & 145
Patronaatfchap door Pruijfen , omtrent de
benoeming van een BiJJcboppelyke Coadjutor^
in Silefien ingevoerd. 248
Placaat (peft) vernleut. 97
Plegtigheden ( byzonderheden in de) van
den Zweedfcben Eztraordinarls Ënvoje by
de PorU. 1^6
Polen. 75. 142. 193. 249
PoU'.ique (Franfche) regel*. 251
Portugal. 27
Premie ( Engelfche) op 't vatten des J?r€cen-
dentfi Zoon, 187
— — ( Schotfche en lerfchc. ) 235
Prefenten aan d'Aardshertogin te Brujfei., i$o
" van den Paus aan den Voiit Lobko'
Digitized-by
B,
W
R*
Pretendent ( Zoon van den ) arriveert in Frank- ryk. 176
■ ■ ■ ftaad gereed om te Duinkerken fcheep te gaan. 172
■ syn Reis van Romen na Antibes,
176-178
■ door wie gcfabriceert. 190
■ arriveert te Parys, 220
ftn
ïs misnoegt op den Cardinaal de Ten- en zyn antwoord, 288
■ ( een Franfche ) op de Prinsdommen van NaJJaU'Siegen &c. 193 8c 2^6
Privilegiën der Proteflanten in Hongaryen c;n Zevenbergen geconfirmeert. 290
Proceduren in de Zake van den Marquis^i Bot- ta. 43
■ omtrent de getuigen van Pater ^an/- fens. 152
Proclamatie tegens de Roomfch- Gezinden . &c. io Engeland. 188
■ in Ierland, tbid. Projed <Portugal'8) om Huizen &c. voor
Brand t' aiTureren. 27
Propofitte van den Marquis de la Cbetardie
aan 'tRuflifche Hof. 194
Proteft van 25 Lords tegen d'indienflhouding
der Hanoverfche Troupen. 9
— ■ door Saxen van d' Ernejlinfche Linie ,
tegen de pofTeflie vaa Gulik en Berg , door
KeurpaUZj gedaan. 74
■ van den Paus tegen de Sardinifche PoffeiHe der Stadt Placenüa 8cc, 239
■ (Engelfch) van eenige Pairs tegens de Verlilaring van HoogVerraad ^ aan den Zoon des Pretendents, 268
Prüissen. 76. 143. 193.248. 297
R.
RAtifïcatie en Acceflie der Keizerinoe van Rujland tot de Tradaten van Brejlauen Berlin, 85
'e Recht vatn Genua op Final , zie DeduSie, Reis-tocht van d'Aardhert'ogin , met haar Ge- tnaalvan ïVenen T\d. Bruffel, 191. 198-201. Relaas (Ooftenryks) wegens 't inrukken hunner Armee in den Kerke 'yke Staat, 239 Relazen ( wederzydfche ) van 't Zee-Gevcchc- Xuüchen d'£ngelfchen en Spaanfchen &c, 163-173 : 2IJ-21Ó
Relazen (wederzydrche)der zware Attaque door de Franfchen en Spaan Ichen op 't Ka- fteel van Mont-Alban en ViUa franca, 2Ï2*
285
Renunciatie der Aardshertoginne AfarM j^nna
en H.iar Gemaal , Prins Karel, op d'Ooflen-
rykfche Erffeniffe. 41
Refcript (Ruffifch; wegens den Marquis di
Boita, 81
Refolutie van H. H. Mog. om de 6000 Man
aan Engeland over te leveren. ' 204
■ om de 20000 Man Auxiliaire voor
hare Majt. van Hongaryen gereed te houden.
205 van H. H, Mog. door derzelvcr Mi-
nifier aan die van Frankryk^ te Ryjfeh
313 Refolutien (Engelfche) tegens den Preten- dent. 171-180. -185-187
R H Y N S T R o o M. 45-320
Rusland. Si. 194. 293
S.
Schattingen door den Paus op dcjezuiten &c. gelegt. 135
Schepen (Spaanfchen) door d'Engelfchen genomen. 18. 122. 189. 236. 271- 310 m (Franfche) 236&237. 271 ^272.
3it
■ (Engelfche) door de Spaanfchen.
I9. 124. 189. 237. 272. 3ii
' ■ door de Franfchen. 237.
273. 31a
— — { Hollandfche ) door Franfche Ka-
. pers voor Texel genomen. 325
Seculariferen van Duitfche Geeftelyke Ge»
flichten opgebraght&c. 740. 141&244
Sommatie ( Franfche } aan de Staten va«
yiianderen om 400000 Rations. 299
Son- Eclips daags na d'Oorlochs -'Declaratie
van Engeland tegen Vrankryk. 227
Span JE K. 26.133. 190 238. 280.311$
Spions (Franfche) te Nieuwpooft gearrefteert.
I50-Ï5*
Subfidien (Spaanfche en Franfche) aan den
Keizer. 73 & 140
— ( Flaamfche ) tan de Kon. van fhn-
gnryen. 1 50
Si 2 Sub.
Digitized by
B
W
E R.
Sabfidien door d'Ooftenrykers van den Paus geëifcht en verkregen. 289
- vaa de Spaanfchen verzocht. 319
T.
TEftament (Extra^) Van den BiiTchop \-aa Luik. 90
Titel ysLïk^ Keizerinne y door den Keizer aan
hare Ruflirche Majc. coegeftaan. 148
■■■■ ■ door yrsLnkryk niet, en waaroni. 149 Tocht van \ Franfche Efquader te Brejl om
't Britfche Ryk t'invadcren. 172
word verydelu 173 & 174
Tra&aac van H^ortns, 109 • 120
■«-"- (Extraft) van 't jaar 1678 tuflchen
wylen «yne Britfche Majt. enH. H. Mog,
met d'opgevoJgde bekrachtiging. 303-^06 Tra£laten van Utrecht en Londen door Frank-
ryky in des Fretendents Zoouy verbroken. 125 Trenpen ( Auxiliaire Hollandfche ) arriverea
in Engeland, 235
«■■ ■■ ■ (Engelfche) t'Ooftende. joo
TURKEYBN. 87. 196
Tyd-vaers, op 't Huw, van den Prias Karel van Lêttb. en d'Aardshercogin. 139
UU. Icdeling van d'Engelfche Z. Z. Omt' i^^
■ d'O. I. -AT. Comiu 207
' d'Engelfche Bank. 235
Uitlegging van d'Engelfche Oorlochs-ver-
klaringe nopens het TraQaat van Marine.
V.
VAers (HoQgdnitfch) op de Verkiezing van den BifTchop van Luik, 139
■ ' '■ (Engelfch) op de Spaanfche Rela*
zen wegens 't Zee gevecht ia de Golf van
Lieeu. 16B
Vaerfen aan 'c Standbeeld van den if. Nepomuc
te Praag aangeplalt. 243
Verblyf-plaatsvan dePriofes jémavan Mee-
ketetiburg te Riga verandert. 195
Verdeeldheden tuiTchen de Huixen Tarh^
Poniatawski , Czartoriski en Radzivil in
Polen, 75, 193 ^ 249
Vcrgeiyk (minzaam) tuflchen de Hoven van
Zweien ea Deenmarken, 194
Verklaring des Bntfer Kosings Céf aaiiflM)^^ ding der Engelfche Oorloch- Schept en Kapers. 23^
Verkiezing van een nieuwen BüflTcfaop van Luik. 9»
' van den Baron Mn 2^in^ tot BiiTchop
van Bazel Sec. f37
Vexrichcingen van 'c Britfche parlement. ^i«
14. 103-109. 223. 26^
' ■ '■ van 't Icrfche. 141:
Verfchil , tuflchen Keur^Trier , en KettrKeie* len &c. over cenc nieuwe Brug te Nieu^ med. 73:
Verfchilftuk nopens d'Abdye van &. Hidtert.
Ï30-Ï3* Veftingwerken door de Franfchen by -ffön-
ningen aangdegt, 45
Verzekeringen van den Groten ' Heer , wc*
gens de Tradaten , aan hare ftfajt. vgb^
Jfongaryen gedaan. 319'
Vigevano befchreven. 29
Vlag-Officieren , d«Mr H. H. Mog. ovet
de 20 Oorloch - Schepen benoemd. ^06 Voordelen in écNederUmden op de fVanfchen
behaalt. 321-^24
Voorftdling van Keur-Paltz aan de Stenden
nopens bet Trauvnn der Boeren - Gajün.
r40 ■ '■ (Franfi:lie)aAQ den Keiaer, om van
de gejlote Alliantie niet af te wyibn. 3>i2 Voorval ( aardig ) op een groot Bal te Wenew.
138 Vrakkrtk. 19. 124* 171. ai6» 273. 3*» Vyan<Jlykh«den , tuflchen d'Ooftenrykfche
en Keizerlykc Tronpen begonnen. 520
W.
WArntUm^ door de Frnfdken ingeno^ men. 299
Winterquartieren der Spaanfche en Ooftèn- rykfche initd/»m. z%
t.
ZEe-Skg tuflchen d'Eflgelfcheo , Spaaa« fchen &c. in de Golf van Hans, 163-173
ZWBDBN. 77, 145, Ï94,
ZWXTZBRLAKD. 137
N
E.
Digitized by
NEDERLANDSen
GEDENKBOEK
OF
EU R O PI S G HE
MERGURIUS^
Berichtende
Pe Geftelteniffen cjer Zaken van Staat en Oorloch, in alle Heerfcfaiappyen en jLandfchappen van
E U R O P A*
Benevens «^aangrenzende Gevitesten.
Vemen met alle Placaten , Ediden ,Manifeften, Aanfpra*
ken, Brieven , en andere autentique Stukken,
vanden tègenwoordigen tyd.
Hifiorifch befchreven door A. L. • . IiV**Stuk.TweiieDed* ' r '
VERVATTENDE
DE ZES LAATSTE MAANDEN van't Jaar 1744. Verfierd met kopere Platen,
fA mSTBRSAX»
By d'£rven van J. R A T E L B A N D en Compagnie , op den hoek van de Kalver-Straac en den Dam. 1744.
Digitized by
B E K E N T M A K I N G E.
By de Drukkers dezes is tet gebruik van den Lezer dezer Mercurius^
en anderen Noufoellés , gedrukt en te bekemen. • .
Kleine en beknopte ATLAS , of Toneel des Oorlochs in Europa , begrypenëe meer als tweehonderd accurate Kaarten en Plans of Afbeeldingen der vóornaamfte Sterke Veilingen in Duitfch- Jand, Vrankryk, Spanjen, Portugal, Groot -Brittannien, Po- len, Zweden, Denemarken, Moscovien, Marokko, de XVIL Nederlandfche Provinciën, Italien en Savoyen, vermeerdert mee een nieuwe Kaart van Belgrado tot Conftantinopolen ea d'Oevers van de Zwarte Zee tot Azof enz. . Benevens d*Af- beeldzels der Koningen van Vrankryk, de Hertogen van Bra- band , de Gra^^en van Vlaanderen , en' de Graven van Holland, «Mitsgaders d'Aftekeningen van de vóornaamfte Veld* en Zee- ilagen, verfcheide Lnfthuizen , Vuurwerken , enz. Zynde voor aan^^t Werk, tot nut van den Lezer, gevoegt eene korte Mc* thode tot begryp der Geographie , koft 15 gulden ingebonden en afgezet. *
Item, het GEOGRAï^ISCH TONEEL of 41 uirgezogtc Kaarten, tot gemak^der Officieren , .Reizigers en Liefhebbers , begrypende alle Generale Kaarten van de fVerelt^ met deby- "zoxiAtK yiaatzen daar den Oorloch in EUROPA en elders gevoerd word , en de Tlans der Forten die meeft aan de tegen- woordige reVolutien onderworpen zyn , vermeerdert met ver- fcheide nieuwe Kaarten, van de Geweften, thans in Ooilotti zynde, koft 65 ftuivers ingebonden en afgezet.
Digitized by
NEDERLANDSen ^
GEDENKBOEK
O F EUROPISCHE
MERCURIUS,
Behelzende
De voornaamfte Zaken van Staat en Oorloch, voor- gevallen in alle de Koningryken , en Heerfchap- pyen van Europa; benevens eenige meldens- waardige Tydingen uit verfcheide andere Delen der Werelt.
Vyf-en-vyptigste-Stuk TWEDE DEEL.
j u L r.
ALZO 't Franfche Hof in de fterkfte verzekering is geweeft,
dat 'er maar niets, even als in den voorleden jare, aan dea
Riyn ftond uitgevoerd te werden; Zo hebben de Franfcben in
1 de gepafleerde maand gedeclareert: tVy tn den Keizer mllen daar
■^mt$ doeUf en dVofienrykirs konnen 'er mets uitixfcren^ wel niet door^
. ^ A 2 gebrek
Digitized by
Staoom.
4 NEDERLANDSen GJ&DENKBOEK
X744* gebrek van krachten , maar door d'Onmogelykbeit van den Rbyn ergenr Juiy^ te konnen pojjeren^ter oorzaak van d' overal tegen/iandbiederfde Armi^^ ^ Dat was het Facit van die refpeftive Hoven : Maaide VOO R-
ZIENIGHEIT heeft het anders gedirigeert; en getoond, dat den Vleefcheïyke bruiden Betrouwers bedriegt, en datze^ diê verbeelden daar op te konnen Jlaaw, '^ naajie by bunnen Fal zyn. Om al 't zelve te doen zien , zynwe wederom genoodzaakt on- ze gewone Cours te veranderen , om de betrekking die de Ge- fchiedeniflen ons in deze maand zullen uitleveren , in een juiflr verband den toegenege Lezers te konnen mede delen : Waarom^ wy tot d*Introdu£He van die Deel zullen aanvangen met de paf- fagiede^ Risyn$ door den Doorluchtigftcn Vorft en "Prins Karet van Lottbaringen , uitwyzens 't volgende RELAAS uit het Generaal Hoofdquartier t» Scbreckf g^ateerc den 3. July 1744;^ luidende :
ZO dra de Pontons en andere toebereicfeefcn , o» Bruggen owr den Rbyn te Haan , gereed waren , detacheerde zyne Doorluch- tige Hoogheit den Lieutenanc-Generaal , Grave Nadafly^ met een Corps Troupen» boven PbiHpjburgs den Lieutenant-Generaal Baron van Bemclau, met een ander, beneden Siockjlad ,- ^Lzn de kant van JVeiffenau digt by MentT^.^ en den Lieutenant-Generaal , Grave Leo* potdDaun, met alle de compagnien Granadiers, in de nabuurfchap^ van Stackjlad voornoemd, om dQ paflagie t'onderfteunen , welke de Generaal Bernchu aan de kant van fVeiJfenau ftont te tenteren j 'f overige van d' Armee wierd by divifien langs den Rbyri gèplaatft, om ter onderfteuning. van dat Corps gereed te zyn, 't welke 'c eerfte* zoude overgaan.
De Generaal' Nö<fe/?y was d'eerfté, die de paflagie ondernam, heb- bende 20 goede Tchikkingen gemaakt» dat de Pontons reets 's nachts tuffchen den 30. yuny en eerden dezer aanquamen en bericht ont* fangen hebbende, dat de Beyerfche Troupen de vorige dag hun voordelig camp onder Pbitipsburg, dat met een zeer grote menigte werken omgeven was, hadden verlaten, om zich met d'uiterfte* verhaafting aan d'overzyde van den Rbynie retireren , deed hy den* Lieutenant-Collonel Baron van Trenckt met zyne Pandourei) Iw vaartuigen embarqueren ; deze was d'eerfte, die V infprong, en* moedigde zyn volk zo wel aan, dat zonder ee^ enkeld man te ver- liezen, of eenige wederftand t'ontmoeten, hy den Oever aan d*o- ▼erzyde van den Rbyn bereikte. De Carelfladfche Militie en Wk-- sa&dynen met 40, vTXwillig$ Hoflaren volgde de Pandooreo mer
gely*
Digitized by
or EURaPISCHE MERCURItrs. ƒ
«elykfttcce»» onder 't commando van den Major Grave van Strafoldo. i744.
De Generaal Wfldö/Jy aanftonds daar van aan zyne Doorluchtige J^^'S-
Hoogheit kenüis gegeven hebbende, met verzekering, dat hy meen- —
de op de volkomen uitvoering der paflagie ftaat te konnen maken ,; en hoopte ten fpoedigfte de Brug te voltooijen , waar aan hy mee allen mogelyken fpoed haaft deed arbeiden, ordonnerende Myn Heer de Prins dadelvk aan de Troupen, die van Neudorff tot aan Ssockftad gepofteert ftonden , om met d-alleruiterfte fpoed na Scbreck tan te rukken, en die onderneming t*onderfteunen.
Terwylde Paudouren en andere Militie den Rbyn paffeerden , deed de Generaal Nadafty met zo veel fucces aan de Brug arbeidden , dac die eerder volmaakt was, als men zulks had konnen verwagten, en dat gifteren morgen omtrent ten elf uuren, 't gehele Corps van dien Generaal, in óooo man beftaande, zonder eenig 't minfte on- geval, t^eenemaal was overtrokken; de gereguleerde Troupen, welke tuflchen Rotb en Rnüngm, onder 't bevel van den Prins van Waldek f gecampeert hadden , maakten ter zelver tyd zo veel fpoed, dat die voor ii uuren 's nachts te Scbreck aanqui^nen, en zonder aich' op te houden, fucceffivelyk over de Brug defileerden.
De Lieutenant Collonel, Baron vanTVw^i, had naulyks zyn volk cedebarqueert , of hy repouffeerdc aanftonds de vyandlyke Voor-
Êoften met zo veel moedighcit, dat hy die tot aan hun Camp, een alve myl van den Eirfn vervolgde ; en zonder tuffcheapofing aldaar aangetaft hebbende 3 Regimenten Beyerfche Cavallery, namentlyk- de Granadiers te paard , 't Regiment van den Prins van Taxis en dat van Oningen, floeg hy die insgelyks op de vlugt, na dezelve Bit twee Redouten en eene Linie gedelogcert te hebben ; verfchei- de van de Vyanden wierden gedood of gequetft en de Lieutenant Collonel van 't Regiment Granadiers te paard met 37 Ruiters ge- vangen genomen : Dezelve waren deze zo onvoorziene attaque zo weinig verwagtende, dat zy zonder tyd te hebben, om hunne Ten-- ten af te breken, genoodzaakt waren hun Camp aan de Pandouren' over te laten, die 't zelve aanftonds pionderden.
Zo dra zyne Doorluchtige Hoogheit van dat voordeel tydlng: bequam, ordonneerde dezelve, dat men op ftaande voet een Brug te Scbreck zoude liaan, eo zich^'s nachts tuffchen den eerften en 2. dezer tnet de gehele Armee van Ladenburg op marfch begeven heb- bende , arriveerde dezelve 'gifter morgen omtrent ten 9 uuren al- hier , doende fticceflivelyk de Regimenten over d'cerftc Brug defi^ leren; de twede was 's namiddags omtrent ten 4 uuren gedeeltelyk voltooit met behulp van 13 Vaartuigen, die men de vorige dag van^ de ÊrsAfchen veroverd hadde«
A 3 TPen-
Digitized by
6 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
Ï744' Terwyl dit gefchiedde , ontfing zyne Doorluchtige Hoogheit gifter j^w^y. avond van den Generaal Bernclau naricht,dat onaangezien de Vyan- ■ den eenigen tegenftand boden , het hem *s nachts tuflchen den cer-
ften en 2. dezer insgelyks gelukt was, om met zyn gehele Corps, beneden Stockftad by IVeiffcnau^ den Rbyn te pafleren, gedeeltelyk met Barken en gedeeltelyk over twee Bruggen , welke hy had doen ilaan. De Vyanden wierden aldaar zo dapperlyk gereooufleert, dat zy niet alleen de vlucht namen, maar ook de Stadt ópperbeinif met verlies van verfcheide Magazynen verlieten, om fvorms te bereiken, werwaarts hen, volgeus de laatfte tydingen, de Generaal Bernclau met zo veel fpoed nazet, dat hy dezelve reets tot in de nabuurfchap van de Plaats gejaagt heeft.
Terwyl nu Generaal flerrw/öttdepaflagie volbraght, heeft de Ge- neraal Grave van Dauftf die met alle decompagnien Granadiersen 600 man Theifler-Militie op 't Eiland Maulber by Stockftad^ gepofteerd Hond , de Vyanden door eeu continueel vuur uit de Musquetterye en 't Canon, en met 13 kleine Barken , die hy by zich had, bezig gehouden, zonder eenig ander verlies, als van 2 Granadiers en 2 Man van de TheilTer Militie, benevens 11 gequetften.
De gedagte Generaal order gekregen hebbende om herwaarts te komen, ten einde d' Armee te volgen, die zich reets aan d'overzy- de van den Rbyn bevind , en bereids met alle de Granadiers opge- broken zynde, ftaat morgen te Scbrcck aan te komen, hebbende de 600 man Militie onder 't commando van hunnen Major op 'c Eiland Maulber gelaten, om de Brug te bewaren.
Schoon nu de Generaal iNadafly met de Huflaren aan d'overzyde van den Rbyn een voordelig camp by Leimer sheim betrokken had , polierende de Pandouren en andere irreguliere Troupen meer voor- waarts in een naby-gelegen Bofch, om de Beyerfche Infanterye, dje daar agter in een verfchanft Camp tuflchen moeraflen ligt, te naderen en op dezelve aan té vallen, heeft egter zyne Doorluch- tige Hoogheit, op de tyding, dat de Linien van Lauterburg Üecht bezet waren , goedgevonden dien Generaal te gelaften , om met de Huflaren, Paudourenen andere irreguliereTroupen, verfterkt door de Hongarifche Regimenten van Forgatfcb en Jofepb Efterbafi, na die Linien te marfcheren, ten einde dezelve, was 't mogelyk, te ver- meefteren, waar van men nu den uitflag verwacht, 't Spoedig ver- trek van Myn heer den Grave de Rojieres (met dit Reiaas afgezon- den) heeft niet toegelaten alle d'omftandigheden te melden, waar- om men die by vervolg met het Journaal zal overzenden. Onder- tuïïchen kan men de goede fchikkingen , onvermoeide zorgen en dapperheit van den Generaal Nadajly niét genoeg pryzen, als aan
wiea
Digitized by
ofEÜROPISCHE MERCURIUS. 7
wien 't fttcces van de gelukkige paffagie te Scbreck inzonderheit dank i744* geweten moet worden. ^"'y-
De Lieutenant Collonel Baron van Trenck, verdient niet minder ■
lof, als hebbende die tet de gemelde pafTagie en 't flaan der Brug*
fens oneindig veel toegebraght door de voorzigtigheit en moedig* eit , waar mede hy zyne Pandourcn aangevoerd en de Vyanden gerepoufleert heeft.
Zyne Doorluchtige Hoogheit zal alles in 't werk ftellen , om van deze eerfte voordelen gebruik te maken , en de verdere ope^atien vigoureufelyk voort te zetten , te meer , alzo hy door zyne leg- ging aan de Fraafche Armee de communicatie met den ElT^af af* gefneden heeft.
Pojlen, alwaar de Troupen van Hare Majejieit, de Koningin van Honga* rycn en Bóhemen , zicb voor de PaJJagie van den Rhy n bevonden hebben:
1. De Generaal Bernctau met de Voorhoede aan de kant van Sicck^
ftadf aan den Rbyn^ lo mylen van Ladenburg. ft. 't Corps Granadiers onder 'c bevel van den Generaal Daun te
Hain^ een myl van Stockftad.
3. 't Corps van den Generaal Bernes boven Lorfcb, 4 mylqn van 't gemelde Corps Granadiers.
4. Öe Generaal van Scbulemburg met de regter Vleugel vai> d'eerfto linie Infantery, by Lambertj-Hutte, een halve myl van 't Corps van den Generaal Bernes.
5. d'Infantery van 't Corps de Bataille» onder d'ordres van den Generaal Qrune^ te Ladenburg, 3 vierendeel myl vaö de Poft des Generaal Scbulemburg.
ö. In 't zelve Camp by Ladenburg bevond zich noch 't Regiment
Dragonders van Saxen-Gotba. 7, De Lieutenant Collonel Feuerjiein met een gedeelte van d'Artil*
lery onder de muren van Ladenburg. S. De Generaal, Grave van Königfegg, met de regter Vleugel van
de .2. Linie Infantery > aan gene zyde van de Neckar, by de
Schip -briig. p. Voor 't Corps van den Grave van Königfegg , de Generaal PA/- ' tiberf met twee Regimenten Curalfiers van de regter Vleugel der
eerfte Linie.
10. De Baron Tr^nck .met zyne Panduren te Neckerau.
11. De Generaal Batlayra met 2 Regimenten Dragonders by de brug i van Ketjcht 2 mylen van Neckerau.
.ift.. De a. Liniea van dd linker Vleugel ^ zo Infantery als Cavallery ,
Digitized by
IS NEDERLANDSen GEDENKBOEK
!i744. met hec Corps de Bataille van de sde Linie» te Rfytsingm
July. en Rotb.
■ 13. De Generaal St. Ignon met z Regimenten Dragonders van 't
Corps de re/erve, een halve myl van Reytingen, by 'x Dorp Gi-
labria, anders genaamd Neulojen.
14. Het Regiment HuITarea van teftetitz.^ een myl aan deze zyde by JVagbaufet,
15. De Generaal Nadafly met eenige Regimenten Haflhren en de Infantery van de Warasdynen by Neudorf.
Men kan «ich niet genoeg verwonderen ovei; de 'behendigheit waar mede dien Prins zich bedient heeft om dat NON PLUS ULTRA te forceren; waar van deze twee Byzonderheden wor- den mede gedeelt ; luidende 't eerfte bericht : •> Den eerften 9f dezer, deed die Prins alle de Generaals ontbieden , en aan hen $9 verzegelde Brieven overhandigen , met ordre om dezelve niet „ als op uitdrukkelyk bevel topenen: Vervolgens onthaalde zyne f> Doorluchtigheit alle de Generaals en verdere zo hoge als min- 9, dere Officieren op een groot Feflyn , waar by verfcheide M Vreemdelingen, na gedagten Spions, zich mede lieten zien: „ Men discoureerde over^donmoogetykheit, die 'er was om dea 99 Rhyn te pafleren , en een ieder zeide daar omtrent zyn gevoe- «9 len, terwyl verfcheide Gezondheden gedronken en Salvo's uit 99 de Muskettery gedaan wierden: Tegen middernacht, toen het ,; Feftyn geëindigt was, deed de hooggemelde Prins d'Opper- 99 Officieren aanzeggen , dat zy op U eerfte Sein d^aan ben overgeli^ 99 verde Brieven zoude openen ^ en d^ordres, die daar in èevat waren 9 yy ter uitvoer brengen.: Jn d^ morgenftond wierden zes Stukken 99 Canon tot het voornoemde Sein afgefchoten, en men was zo 99 behendig in 't uitvoeren van de gefchrevene ordres, dat de ge- 99 hele Armee by Divifien den Rhyn reets gepai&ert was , eer de „ Franfchen daarvan de minfle kennis hadden, zo dat, toen 9, deze zulks bemerkten, de confuHe onder hen zo groot wierd^ 99 dat zy niet wetende werwaarts zy zich 't eerft of t laatft wen- 99 den zouden.
Het twede beflaat: m Dat zyne Koninglyke Hoogheit, pp dea f> gemelde datum , wanneer hy de volgende nacht dagt over te 99 trekken > een weJ geinftrueert perioon^ in Boffen- gewaad 9 na
I» MentZp
Digitized by
ofEUROPISCHE MERCURIUS. 9
n Mentz^ met een brief aan den Keurvorfl: geaddreflèert , doch i744«
99 mondeling gelafl had , om daar mede te handelen , als uit die ^^^
99 volgende gedrag te zien is : De Boer met die brief in de Scadt
i9 komende, ging, als of hy de weg niet wift, op en neer, en
99 gints en herwaarts kykende en gapenden, tot voor 't Hotel
f9 van den Franfcben Minijler , en ziende eenige zyner Bedienden 9
99 haalde hy de brief uit zyn zak, vragende, alzo hy zeide, geen
n lezen geleerd te bebben^ waar by die brief brengen moeji^ en of by
#> daar niet wel te regt was : De gemelde Bedienden meer bedre-
99 ven als den Boer , zo zy meenden , antwoorden hem , dat zy
f> ook niet kenden lezen , maar dat by zou gaan zitten , zy wilden bo*
f> ven gaan , om het den Secretaris te vragen. De Boer liet hun daar
;, mede gewerden ; een van de Bedienden braght de brief aan zyn
^ Meefler zelfs, die ze behendig geopend hebbende, daar in
w vond: Myn lieve Broeder^ zo UEd. d'Ooftenrykers den Rhya
f» wild zien pajjeren, zo komt te poft by myn, want dezenacbt zal den
99 overtocht zekerlyk te Stockftadt gefcbieden. De Minifter den Boer
Vf latende vragen , wie hem dien brief had gegeven , zeide hy , ora
^, zyn rol wel uit te fpelen , dat hem die buiten de Stadt door een wel-
f> gemaakt Heer, in een wit kleedt met rode opjlagen en een groene co-
99 carde op den boed^ gegeven was. Men liet den Boer eens wak-
«9 ker drinken, gaf hem een Coralin tot een vereering, en liiec
99 hem gaan , met te zeggen , dat de brief wel befteld zoude wor-
^ den. De Minifter zond daar op te poft een Exprefle aan den
» Marfchalk de Coigny, om hem daar van te verwittigen, waar
99 op die Franfcben Generaal alle zyne magt aan die kant by eeti
99 rukte , en dus om den Thuin geleidt wierdt.
De Verdere progreflen , na 't pafleren van den Rbyn , door dien Prins gemaakt, blykt in 't volgende RELAAS uit het OofUnryl^fcbe Hoofdquartier te Lauterburg, gedateert den 7. July. '
ZYne Doorluchtige Hoogheit , Myn Heer de Prins Karel, deii Grave Nadafty gedetacheert hebbende, om de Stadt en Linieü van Lauterburg "^ te bemachtigen , fommeerde de gemelde Gene-"
raal
« Lmsterburgj is een klelae Stade in de Staten van den BliTchop van Sfiers; Zef behoorde aan Vtmkrfi^^ «n word gerekend onder de Steden van den Nedif'
B Eizasi
Digitized by
lo NEDERLANDSCH GEDENKBOEK'
1744. raal aanftonds by zyn aankomft de Stade tot overgave» 'c welk de Ttt/y.* Commandant geweigert hebbende , verzogt de Graaf Nadajiy van ■■ zyne Doorluchtige Hoogheit cenige ftukken Caoon mee een rcn^
fort , zonder dewelke hy meende die Linien niet te konnen bemach- tigen ; men zond hem op (taande voet den Prins van IVolfferéutttt en Generaal Preyfing, met 4 Regimenten Infanterye en 3 andere Cavallerye, ook marfcheerden de Prins van IValdeck en zyne Door- luchtige Hoogheit zelf met dat Corps ; maar naulyks waren zy ter lialver weg, of de Stadt verzogt te capituleren- Deze poft van groot belang zynde, ordonneerde zyne Doorluchtige Hoogheit» dat de Capitulatie zoude worden geaccordeert, zonder zich mee ba« gatellen op te houden, die in zodanige' gelegenheden voorkomen ^ en waarby dikwyls veel tyd verfpilt word; dezelve wierd den 4. dezer getekend, verplichtende zich 't Guarnizoen , Tchoon 1700 man fterk , en 't die poft wel 8 of 10 daeen zoude hebben konnen viit- houden, om in jaar en dag tegens hare Majefteit, de Koningin en bare Geallieerdens » niet te dienen.
Zo dra zyne Doorluchtige Hoogheit te Lauterburg aanquam , ver« fterkte hy met 2Qp man 't Regiment van Forgatfcby dat de Generaat Nadafly aldaar had doen inrukken ten getale van 800 man, en ver- nemende, dat de Vyanden hun beft deden om de Linien aan de kant van Wei£evburg te bereiken , detacheerde hy den Geiieraal Nadaftf na dte Stadt. •
Zyne Hoogheit ten 9 uuren 's avonds in d' Armee te rug gekomen zynde, quam bericht, dat het gros van de Franfche en tteyerfche Armee zich in flagorder gefchaard hield agter een Bofch, dat wy voor ons badden. leggen, en alzo 't reets duifter was, zond do Prins aan alle kanten patrouilles, om te zien wat 'er omgine^maar die niet eerder als ten 9 uuren 's morgens te rug komende, "kon d'Armée niet voor 8 uuren opbreken. Zyne Doorluchtige Hoog- heit zich vooruit na Lauterburg begevende, ontfing tyding dat de Generaal ATtfdi/iy, tVeiJfenburg had ingenomen, zynde 't Guarnizoen, vo^geAS de Pofituktie , krygsge vangen gemaakt , in 't gezicht der voor- hoede van de Vyandelyke Armee , welke de Generaal Nad^ even te voren over hoop geworpen had ; maar de voornoemde Ge- neraal gaf ter zelver tyd kennis,. 4^^ indien df gebele Jrmie op berü af quam , ty^t niet lange zoude konnen uithouden. Zyne Doorluchtige Hoogheit deed den uittocht van 't Guarni^^pea van ff^dffenburg ver»
haaften»
Elzas} legt aan den zuidelyken Oever van de l4u$¥9 omtrent Mseiid Jchre- den van den JKbyn^ die daar ter plaati^ v^cbeMr JSÜandeaVaaakti «icb vcgÊ^ delende in verfcheldc takken.
Digitized by
OF EÜROPISCHE MERCURIl?S ji
haaften» en 't zelve 4/e Wapenen hebbende doen n^derleggen, zond 1744» hy daar binnen de gemelde 4 Regimenten Infanterye, om den Ge- July. ncraal Nadajiy t'onderfteunen , tot dat d'Armée de Linien gepafleert • zoude zyn. Terzelver tyd gebood hy ook aan de 3 Regimenten Cavallery, om aan te rukken, en gaf order, dat d'Armèe den marfch cnoefte verhaaften, vrezende, dat indien de Franfche Armée den <iener-aai Nadajiy repoufleerde, dan veel ligt zelfs binnen de Linien zoude poft vatten, en depaflagie van d'onze beletten. Dé Prins ein- 'delyk in Perfoon d'Armée te gemoed getrokken zynde » begon d*In- fantery ten een uur t'arriveren , wordende door de gehele' Armée
Sevolgt; zo dra dezelve geformeert was, zond hy aan den Generaal Jadajiy order , om JVeiJfetéur^ te verlaten , en detacheerde 500 Duitfche paarden , om zyne retraite te faciliteren , 't geen hy met zyn gehele Corps ter uitvoer fteldc , uitgezondert een Bataillon van •t Regiment van Forgaffcb, *cwelk, wat men ook aan de Soldaten mochtc zeggen, die poll niet heeft willen verlaten, maintinerende zich aldaar tot 9 uuren 's avonds, wanneer de Franfchen, na drie ftormen gedaan te hebben, de Stadt heroverden.
't Gehele Corps van den Generaal Nadajiy heeft een verwonde- rensw^ardige dapperheit gecoont, hebbende 6000 man het den ge- helen dagtegens 40000 man uitgehouden, en aan d'Armée tyd ge- Êeven, om binnen de Linien poft te vatten. Van de Vyanden zyn y die gclegenheit 2000 man gefneuvelt. zonder de gequetftcn en gevangenen te rekenen. Wy hebben van hen 4 Standaarden vero- verd meteen Heffifch Vendel, en de Pauken vaneen FranfchRc-' siment, dat geheel vernielt en in de pan gehakt is; ons verlies be- loopt op 6 i 7C0 man , zo doden, als dewelke van 't Bataillon van Forgatfcb krygsgevangen gemaakt zyn , benevens 200gequetften. .
Wy zyn meefter van de Stadt en Linien van Lamerburg , waar in gevonden hebben p ftukken Canon en een Magazyn , waar uit d'Ar- »
mée 8 dagen kan onderhouden worden. De Generaal Bemctau is op marfch , om zich met zyn corps by ons te voegen , en heeft op weg verfcheide Magazynen bemachtigt; ook verftaat men, dat de voor- koede, onderst. commando van den Prins van Efterbafi , 2 Regi- menten Franfche Cavallerye^ aan de kant van Spiers in de pan gehakt heeft.
De VOORSLAGEN der CAPITULATIE, gedaan aaa
den Prins md W a L D £ c K , van wegens den Graaf van G £ N s a c ,
' lAiut€nênt'G€neraat üdn^s Konings Armeen^ Commandênt wegens
B 2 zynê
Digitized by
U NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. zyne AUerchriJielykJie Majefleit te Lauterburg, tot (met gave van ge* ^ÜÏL. ^^^^* Plaats y befionden:
I. Dat den Graaf van Genfac zal uittrekken met zyn Guarnizoen,
de groote Staf van de gemelde Plaats, Commiflaris van Oorlochp
Ingenieur, Commiflarillen van d'Artillerye, en alle andere Krygs-
OfBci)2ren , met alle militaire Eere.
Toegeftaarit op voorwaarden , dat bet Guamizoen niet zal dienen tegens de Koningin ofbüre GealUeerdens binnen jaar en dag 9 uitgezonden myn Heer de Commandant f Graaf van Genfac, Ueutenant Generaal , aan wienH zal vryftaan te dienen, wanneer U bem Zfl/ geluflen, als niet begrepen Zynde onder '/ getal van d^ andere, maar al U verdere is in deze Capitu* latte vervat. IL Met Wapenen en Bagagien , alle die gene, welke 't Gaarne
zoen uitmaken, en alle die hier boven genoemd zyn, metioScuk*
ken Canon.
De Bagagien worden alleen toegeftaan, en aan den Heer Genfac, een SttA Canon tot zyne keufe, ten teken van zyne wakkere defenji.
III. Voorts zullen vertrekken alle de Commifen, en die, welke ^eëmplojeert zyn by de Vivres en Vouragien van zyne Alierdhrifte'* ykfte Ma]efteic, mee hunne byzondere Equipagien.
Toegejiaan,
IV. Wyders 100 Legerkiften of bedekte Wagens, om de Zieken te tranfporteren , en 't zal gepermitteert zyn een Chirurgyn ach- ter te laten , ten einde de Zieken te bezorgen die zich buiten ftaat zullen bevinden , om getranfporteert te konnen worden. Worden geen Legerkiflen of bedekte Wagens toegeftaan, maar zulten zyBoe»
re Wagens konnen gebruiken, tot vervoering der Zieken, mits betalende ; want alles wat den Koniug toebehoord, voor onze Koningin moet blyven^ De Cbirurgyn is toegeflaan.
V. De Graaf de Genfac verzoekt van Myn Heer den Prins van Waldeck een Pafpoort,om daar mede na d'Armée van den Marfchalk de Coigny te Vertrekken, en een ander voorden^ Heer de Laynave^ Krygs-Commiflaris.
Men zat zyne Doorluchtige Hoegbeit, om de Pafpoorten verzoeken.
VI. d'Oracieren van de Baillnage, de Magiftraten, Burgers en" Inwoonders dezer Stadt, zullen m hunne Përfonen of Goederea siet benadeelt worden.
Toegeflaan.
VIL 't Gemelde Guarnizoen zal gedeeltelyk na Landau, en gedeeld' telyk na Fort - JLouis vertrekken , de groote Staf werwaarts 't dezelve
goed«
f,
Digitized by
Of EUROPISCHE MERCÜRIUS 13
goedduDkt» en d'Arcillery na Landaui alles zal mee een Efcorte in 1744. veiligheit begeleid worden. Juiy.
'*$ Guarnizjoen Tutl na Landau o/" Fort -Louis retireren f vermits ^t niet mag ■
dienen-, nopens d^ArtilUry refereerdmen zicb tot bet twede Articul; Uovt^
rige toegejiaan.
VIII. Ingevolge deze Capitulatie , zal morgen den 5. dezer /smor* gens ten 8 uuren , eene Poort worden overgeleverd , en 't zal aan de Troupen van Haar Majefteit, de Koningin van Hongaryen, niet vry ftaan in de Stadt te komen voor dat het Guarnizoen uitgetrok- ken zal zyn, dewelke 2 uuren na d'overlevering der gemelde Poort zal mogen uittrekken met alle hare effeéten » en die van de Particu» liere, en hier boven genoemd. Gedaan te Lauterburg, den 4. July. Men zalop ftaande voet\eene Poort overleveren f en aan de gene, welke van
onzent wegen gezxmden zullen worden , alles in banden flellen, wat den
Koning toebeboord, en uit kracbte der Capitulatie moet overgaan aan de
Koninginne, en morgen ocbtend zal U Guarnizoen uittrekken.
Gedaan in'c Camp van Lauterburg den 4. July 1744.
was getekend: KAREL PRINS VAN WALDECK. GENZAC.
Men zal alle de Deferteurs van de Koninginne, die onder 'c Guarni- zoen gevonden züUen worden, aanhouden.
CAPITULATIE VAN WEISSENBÜRG:
I. 't Gehele Guarnizoen zal zich krygsgevangen overgeven , en de Wapenen nederleggen , op de grote Markt, uitgezondert d^Offi- cieren,die gedurendejaar en dag tegens Hare Majefteit de Koningin of hare Geallieerdens, niet zullen iflienen.
II. 't Zal d*Officierea vryftaan, de hun in eigendom toebehorende Bagaglen mede te nemen.
fll. De Stadt zal van alle plunderingen en ander nadeel verfchoond
worden. ^ \ •
IV. De Stadsr poorten zullen op ftaande voet worden overge- leverd.
V. Morgen zal men aan d'Ofiicieren de nodige Wagens bezorgen, om hunne équipagien te traufporteren.
VL De Collonel van jBroi^aw, zal op dezelve wyze, als d'anderc .4 B 3 OiBcié-
Digitized by
14 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744. Officieren behandelt worden , benevens de 5 man van zyn Regiment Julj. welke in jaar en dag niet zullen mogen dien.
""""""^ Gedaan te JVeiJpmburg den j, July 1744.
was getekend:
DE BARON VAN TRIPS, Generaal Major.
Myn Heer de Gouverneur confenteerd in de 6 bovengemelde Arciculen , Op daco als boven.
nvaren getekend:
DE LA GRAVIERE, Gouverneur wegens den Koning.
jOSEPH MARSCHAL, Kapitein van de Cavallery.
ENTEROCHES, Major', wegens den Koning-.
Rakende *t Magazyn der gemelde Stadt Lauterburg^ 't reets ge- melde hernemen van IVeiJJenburg ^ en 't wederom verlaten dier Scadt, ftrekt het volgende RELAAS:
By de verovering van Lauterburg , waar van aan *t Franfche Guar- nizoen 1700 Man iterk onder de gemelde Conditie de vrye aftocht» echter zonder Wapenen, Bagagien en Artillery, toegeftaan is, heb- ben wy in die Staat gevonden iiicoo Rarionen Hooy, ijoco Ratib- nen Stroo, 20cx) Zakken Haver, 17000 Zakken Meel, iaS Tonnen Ryft, 112 Wagens met Provifie, ieder met 4 Paarden befpannen, 600 Hembden, een grote menigte Schoenen en Wollé Kouiïen, 8 vier # fchictende Stukken Canon en 2 acht # fchietende , met een grote toebehoor van Artiltery; behalven.dit Maga^ya; hebben wy noch een ander beneden deze Stadt bekomen , begaande uit 22 gror té Stapels Stroo, 121 Voeder Hont, 2000 Centner Hooy, 2800 Zakken Haver, 4 Schepen en 17 Stapels Planken. Den 5. namen wy van deste Stadt Lauterburg btzit. Dien' dag 's roorgen,$ . vertrok 't Gros der Armee van Rbynzabern^ en de twede Linie van de rech* ter Vleugel van Leimersbeim, om de Bruggen teigaan dekken j ge- durende de marrch vernam men , dat de Generaal Nadafly met zym Corps by Kroon Weiffenburg geavanceert spynde , de Vyanden van verre in ordre de Bataille had zien naderen, hen te gemoed getrok- ken was, d'Avantguarde geattaqueerteo; op' de y logt gedreven had, waar by 2 Franfche Regimenten Cavallery geheel of nedergezabejjc pf gevangen gemaakt zyn « en 3 Standaarden mee een paar K^telcrom-
mea
Digitized by
OP EUROPISCHE MERCURIÜS. ly
men genomen wierden , waar na die Generaal voor IVnJfenburg ge 1744. komen zynde , 't Franfch Guarnizoen genoodzaakt had zich tot July. Krygsgevangen over te geven, en een Battaillon van 'c Regiment ■■
van Forgatfcb daar in had doen gaan ; middeierwyl quam de gehele Vyandlyke Armee by ïVeiJfenburg aan , en de Voor Troupen wier- den met die van den Generaal ffadafly handgemeen. Onze ArrOée forceerde van gelyke haar marfch , om de Lmien te winnen , maar ilzo dezelve zeer afeeroat was, wanneerze daar arriveerde , konde men ze niet na de Vyanden doen marcheren, maar Prins Xi^rW de- tacheerde alleenlyk 500 Paarden tot Secoi\rs van den Generaal Na^ dafty, en vervolgens ook 3 Regimenten Cavallery , doch deze laarfte konden zich niet by den Generaal Nadafty voegen , zo dat de Vyan- den , dewelke van d'afgelegenheit onzer Armee onderregt waren , ff^eijjenburg en de daar aan palende Linien te gelyk attaqueerden :. Zy wierden wel tot driemalen gerepouflcert, maar fixts met nieu- we Troupen vcrfterkt geworden zynde , veroverden ze eindelyk die Poft, en maakten de reftvan'tBaccaillon van Forgatfcb tot Krygs- gevangen; 't Vyandlyke verlies is niet minder dan 3000 Man , boven al hebben de Heffifche Troupen veel geleden, en haar Generaal' den Graaf Vjan fVialdenbeim verloren. Den 6. vernam men, dat de Vyanden by Hagenau defileerden. De Generaal Nadafty heeft eenige- Poften in 't gezicht van de Vyanden geoccupeert , om hunne be- wegingen 't obfcrveren , enden Veldmarfohalk van Seckendorf dien morgen meteentalryk Gevolg en Efcortc uitgereden zynde, om het Terrein en de Situatie te recoghofceren, heeft de Generaal /Va- dafty door een Corps Huflaren zyn ECcorte doen verftrooyen, de- weJke met een Cornet, 25 Man en 30 Paarden te rug gekomen zyn. De Franfche Armee heeft zich niet lang by Weijftnburg opgehou- den, maar is, na eenige Detachementen gedaan te hebben, om de, Guarnizoenen van Fort-Louis en Straatsburg te verfterken, den 7. van daar na Hagenau vertrokken , alwaar ze nu bezig is met zich wel te verfchanfen , hebbende te ff^eijfenburg gene bezetting, maar wel hun- ne gebleflfeerden met d'onze gelaten. Den 8. nam de Generaal Na- dafly weder bezit van die Stadt, en Prins Karet zond een Proviand-. Commiflaris derwaarts, om de verfcheide Magazynen op teneroeo» dewelke de Vyanden vertrekkende daar gelaten hebben , zonder ze • in brand te fteken of te ruïneren. Dien dag voegde zich de Ge- neraal van Bemelau met zyn Corps by de grote Armee ; hy braght èenige Gevangenen en 400 Deferteurs mede; men heeft aan deze laatfte, als mede aan 350 andere , dewelke gearriveert zyn, zederc dat wy ons hier bevinden , Paspoorten gegeven. De Generaal Nj- A;fiy ia met zyn Corps voortgerukt en heeft met een gedeelte van *t
itclve
Digitized by
16 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744, 2^1vc tuffchcn Hagenau en Suhz in 't Hagenauer Bofch poft gevat. Dca Jttiy. 10. viel 'er eene Iterke Scherniuczeling tuffchen een Detachement ■ van zyn Corps en een Vyandlyk Detachement voor, van dewelke
men een groot getal Paarden genomen heeft. Den 12. is de Gene- raal van Bemclau met zyn vliegend Leger van lóoco Man vertrok- ken, om zich.by den Generaal Nadajly tcSuUz te gaan voegen. Dien dag vervoegde zich Prins Karel na ff^eijfenburgy om de Werkea en Situatie aldaar te gaan bezichtigen. De Generaal Prins Efterbafi is met een fterk Huflaren Corps by Fort-Louis^ en 't Guarnizoen eeni- ge uitvallen gedaan faebbeode, is tuflchen dezelve en onze Huflaren verfcheidemaal gevegt ontftaan. De CoUonel Graaf van Forgatfcb reverterende in 't Hoofdquartier met de 6 andere Officiers van xyn Battaillon, dewelke den 5. te fVeiJfenburg met hem gevangen geworden zyn: By die occafie heeft men vernomen, dat de Gevan- genen van zyn Corps, dewelke in de Vyandlyke handen zyn, op 23Ó Soldaten en 73 Croaten belopen. Dagelyks arriveren nocü vele Franfche Deferteurs. Zedert ons vertrek van Rhynzabem heeft men een Vyandlyk Magazyn aldaar ontdekt, 't welk aan een vaa den Prins karel derwaarts gezonden Proviant CommiflTaris overge- geven is. Doordien de tot de verdere Operation te makene Dispo-. ntien meer tyd vereifchen als men gemeent heeft, weet men nietj wanneer wy decampcren zullen.
Rakende de bovengemelde Verhalen van 't pafleren des Rhws^ heeft men van de Franfche kant de volgende RELAZEN
gepubliceert :
ft
Uit het Leger by Lingelfeld boven Spiers den 3. July. De Marfchalk van Coigny^ nadat hy den /^iyn-ó Weken lang zo wel bewaard had , ézid^Ooflen-- rokers niet hebben durven wagen de PaÜagie ergens t'ondernemen, zach zich genoodzaakt , een kleine Streek Land langs die Rivier aan de Keizerlyken ter be- waring toe te betrouwen. De Vyanden hebben niet verzuimt , in 't midden van dezelve de PalTagie by Scbreck ce doen: 400 Panduren hebben een geheel Keizerlyk Dragonder- Regiment verflagen , en daar door gelegenheit aan d'ove- rigen gemaakt » om eene Brug te flaan y waar over dan vele 1000 gepaffeert zyn. De Marfchalk van Seckendorf om Secours gezonden hebbende , heeft hy die tydig genoeg gekregen y maar evenwel niet konnen refolveren , de Vyan- den , die toen noch niet. byzonder fterk waren , aan te taften : In die Irrefolutie . heeft hy twee dagen, namentlyk die van gifteren en van heden | verfpild, en eindelyk goedgevonden met alJe zyne Troupen te retireren : lp die tuifchentyd heeft de Marfchalk ^e Coigny de zyne van de Poften beneden den Rbyn doen aftrekken en herwaarts marcheren , om de Vyanden uit de Lioien by Germers* Mm f eer zy zkk daar ia vaft zetteden, te delo£eren> mat daar toe was w*
geen
Digitized by
9
t)F EÜROPISCHE MERCURIÜS. 17
geen iuns noch tyd meer, na dat de Vyanden zo verfteckc en reets geheel en jjaê, al meeller van die Linien waren : De gemelde Marfchalk gaat nu zyne Armee by July, Landau byeen trekken , om zo Q>oedig aU mogelyk, van daar na de Linien by Lduterburg te marcheren, xich daar in te werpen» en duB i'Eltas te dekken» en vervolgens wederom y zo veel d'omllandigheden willen toelaten ^ d'ongeiuk* ken goed .te maken , dewelke zonder zyn fchuld voo^evaUen zyn « en de beide Armee doen Recht aan 't Gedrag van ieder der commandefende Generaals.
Uit fVeiJfenburg i Den 5. Hebbea wy de Vyanden, die ten Getalle vaft X5000 Man onze Linien met deze Stadt geoccopeert hadden, uit belde we- derom jnet alle Bravoure en Dapperheit gedelogeert : d' Attaque van deze SudC gefchledde 'a mofgens .tufTchen 4 «n .5 uuren met het Bajonet op .de Snaphaan^ en op de Linien en de 3 Dorpen, die de Vyanden achter dezelve bezet hadden, '«namiddags een half vier uur, en beide hebbende geduurt tot '$ avojids ten 7. uuren , wanneer dé Vyanden , na zich lang en defperaat verweert te hebben ^ de vlucht hebben genomen, en tot 's avonds ten 9 uuren door onze Troupen ' vervolge zyn geworden: Men acht, dat ze wel de helft van hun Volk verlorea hebben : Wy hebben een groot getal GequetHen , maar weinig Doden , geea Generaal gequetft, en van hoge Officieren alleen Mr. de la Tpur du JPin, CoUo- nel van 't Regiment van Boutbon , die maar ligt gequetft is. 't Zyn de Generaal Lieutenant de Montal en de Veld-Marichalk \fa,n ^eckendarf ^ die by deze Attaque gecommandeert hebben* Men gelooft , dat wy noch deze nachr na Lamerburg sullen .voortrekken , welken Poil d'Ooftenrykers ook bezet hebben, die wy der- halven ook ten eerften zullen attaqueren, alhoewel wy reets 3 dagen. en 3.nach* ten na malkanderen zonder tulTchenpozing gemarcheert hebben ^ des niet tegen- ikaande hebben onze Troupen met alle Moed en Bravoure gevochten j en nu noch meer Couragie gekregen^ om de Vyanden te vervo^ea en op nieu x'ac« taquereii.
Aan de zyde der Keizerrchen , ftrelct de volgende Miffive uit £rankforti zynde:gedateerc den 12. JuLy en is luidende.:
Wegens den tegenwoordige toeftand , waar in zich de weerzydfche Legers, In d*Elzas bevinden, is men hier in een volkome onzekerheit-, wyl de narigcem «eer "ftrydig zyn.
'Oen 9. dezer arriveerde de Graaf f^ftfè van iSsleni, Keizerfyke Kamerheer en Adjudant Generaal van den Veldmarfchalk Graaf vzn^Seckendor/f met vyfbk^. Jende PoftiUons , brengende d'aangename tyding , van 't Voordeel , welke op dea 5; -door de Keizerfchen , in de Linien van Lauterburg is 'beha^t , waar van mem deze particulariteiten publiceert : 's Morgens ten é uuren , attacqueerden de Kei- «erlyke en anderen Troupen , de fVèiJJcnburger Linien, met zo veel kloekmoe- dighdt, als men ooit heeft gejsien. .. ., *
d'Ooftènrykers, en voor al de Ponduren ^ Croaten &c* hebben zicli zo wonder- baarlyk gedefendeert , dat men de courage moeft verdubbelen, om ze t'over* winnen.
De Keiser/cben bedlenden sich Taa ^t Bajonet en éen Zabel 1 ca konden niet als voet yrofft voet avafK:erai. .
Digitized by
1$ NBDEALANI>SCH GSDENICBOEIC
??44i NbdttC de Seizirfchm ^OaftmTykeri-h^ddett doen wykea , en 2^cfa van ée lA^
yM% iii9& etk de Sudt fi^&ijfinhurg meefter gemaakt , h»l de Graaf van Seckendoff veel' SLiiü i ■' , moeiee ge^aé> oip syn Trovpeo binnen de pakn te honden.
' d^Adie bad tot 9 uuren '» avonds gednurd. 4000 Oofterirykers wüten op de pluc% doodgebleven : Ben getieei Oeftenryks Battoiihn , onder den Oraaf vao M^trgêtjtb in H^eiffsnèurgy is in de furie omgekomen , en de Graaf gevangen ge- kregen: Dt&k ToaGevtngens, lieeft men tei nauwernood voor de woede der SoMaten konnen behoeden.
Be SHteffibm die a{ 't vnor hebben uitgefban» hebben 1500 Man verloren r ^Lyf- Regiment, >JP%^^^, dacvan Tntcbjes en óe Heffen ^ ncvtns de2Franfcbe Dukfcbe jflegimenten van Rnal Bdyeren en Roial El/as y hebben 't meeit geleden*
Aan de Xeixerljki zyde is geWeven , de Brigadier de Girard , en gevaariyk: gequecft » de Generaal Graaf de TrucbfeSj de Generaal -Major WaUenbtimf de G)*aaf van Ifenbergf 6cc«
De Graaf van Sêiem > is te voet met syn Kamerdienaar y ah |agers gekleed' «ft mee Jachthonden y uit de Linien van Weiffenkurg tot aan Landnu , en van daar lot aan den Rb'jn en Pbilipsburg , en verders ce poft tot Frankfort gekomen.
Zedert heeft men noch gedebiteert , dat de Keizerfchen , de Stadt Lmaerburgp met de Linien herovert luidden ; maar de nadere berichten^ hebben bet zb groot gemaakte voordeel , zeer vermindert , alzo de Keiterfcben en de F^anfcben y hunr oogmerk bereikt hebbende , om weder in d'Elfas te geraken y den 7. de Linien» van HTeiJJenburg verlaten hadden y en hun Bagage na Hagenau volgden y en dal? liaar Armee tot aan Straatsburg ftond te marcheren y om de Troupen in de iterke* plaacasen te leggen , en de Secourfen uit Vlaanderen en Lottbmringen af te wagten, - De Pirins Karel^an Ijottbttringen^ op den zelve dag weer in de Linien van de* LauHr* en in Sroon-fFèiJlJhgburg getrokken zynde> was den 8^. van omtrent Lau- terburg , waar in een goed Guarnizoen gelaten was , opgebroken , en trob langS' ^n /{^yf^vojorwaarts.» öm dt Kfi%erlyke en F^mfcbe- Am^ te velgen: DeVoor^ pofien waren reèt$ anderhalve myl van Straatsburg geavanceert» alwaar de vreeA onder d'Inwoonder» zo groot waa^, dac* vele reets hun befte eSeCtea begonnen* te^ialveien ,. waar v^n 10 Wagens in handen der Uuflaien .waren gevaUen.
' Wit de verdere Krygsverrichtingen der relpeftive Legers aan-
Ïzt » zalleniKe nadorv onder, eaaet te volgen Titd van den EL- AS^ verbaodcleo. Wy keren daa.^ volgens onze gewone Ftrddmg 9, na 't Brit*
GsooT- WEG E.N S 't . Axrefteren der wederzydlbhe ffoopvaardyf fche*
BaiTTaw- ^jx ui d^ Hayeps der twee Oorlogende KroAcn^: heeft de Heer.
wj«N. y^Q fj^ Ambafladeur van de Staten Generaal aan 't Franfche Hof^.
deife2tot*. PÜiKQ>aaade» Heftodi» vzu Nèwsaf^^ eör der* Secreia-
rKJjpn van Staat , toegezonden d^ Copie van^ d'€)nlre ^ welke de
Fran:
Digitized by
ot EÜROPISCHE^ ÜERCURIUS. «9
FVanfehe Koning aan den Henoch van Benibinn^ Admiri^lT» t7w«
9^rankryk , beeft -gegeven noperw 't ontflaan van alle d'Enffelfche ^'^^ Schepen, welke na d^Oorlochs-verklarsfigin dfe Franfcbc JMavrta :'
gcyn aangehouden , aynde als volgt :
£\P de verzekering , die aan My is gegeven , dat het tïof van i?n- ^^ geland zich- zafl gedragen na 't 19. Articnl van *t ütTécht1bhi& Traftaat tjen* opzichte van de Schepen myner Onderdanen, veHtt ten tyde van dX>ork)cli8-verklartng in de Havenè v»an Groait-Bfi^ "fémnim gc>wKeeft zyn^ en (iat ^eeelv^ vryetyk met hunne Ladiaget en Eflfeflen na de Havens van MynlfiaiiingiVk sollen mogen keren> zo dra als zulks aan d^Eneelfche Schepen zal toegedaan zyn, fchryf ïk VE. demn Brief ém Ufi* te verwiütiffea^ dat het iVfyn ^lU^is , dftt «He d^SngeÜche Schepen ,die bjr d'Oorlochs- verklaring ia Myr üe Haveiïs aangehouden zyv* vrybeit zuUen hebben , om met hun- ne Ladingen en Effedten behorende aan dT)nderdanen van zynè Brittannifche Maiefteit na de Havens van Groot -Brittannim te kf- ren ; ea dat Ik begeer , dat Gy ten eerfteo de nodige ordres £alt lieven» dat die Schepen» zonder dat aan dezelve door de Kippers, welke Myne Onderdanen ulcgeruft hebben , eehige Ovérlaft werdfe aangedaan, na huis keren.
In gevolge de bovenftaande Ordre heeft dat Hof insgeïyks ech bevql van den Geheimen • raad doen ptfbüceren, uit krachte van 't. welke (^ de Franfche Schepen , die hy d*Oorlochs • Verklaring ia de Uavepf van die Koniiigryken en d'ÉyIanden JFêrfey, Guernji^^ jtldmtey en Ssrk of Mm aangehouden zyn^r tw nakoming van '4 10. Articul van 't Utncehtfchc Traftaat ^ met alle Perfoneit en Effi^ften tot nader ordre ontflagen zullen worden, met vry heit « ,Oca na hunne rerpcftive Havens te Jreren , ajulleiide hen ten die» cind^ de nodige Paflen bezorgt worden.
Dat Hof heeft de Beveko afgevaardigt, dat lüle de Re^fmentéll te voet » tot duizwi Mm Buileli vernaeerdeit eti eefi ^Kar gèta) Officieren daar by zullen gevoegt worden. Inigelyks is aan d'0& deren in de Havens van dat Koningryk bevel gezEonden , ona alle die gene, dewelke tot den dienft bequaam zyn, toi Matrozen te werven, moeten van die Manfchap, m dra mooglyk, ifm duiièfid hf eeo gofanght wordm , ,md tkkdc 't BitfMiv i^^tQ\>gp we-
C a ' zen.
Digitized by
r^o . NEDERLANDSCHaEDENKBOEJC
.I744* zen, om m Zee teftekea, zo dra de twintig Oorlochrchepen vati y^*^' de Staten GeneraM^ die/n 't Cmaal zullen blyven, op d^Kiitlen van jdac Koningryk auUen aangekomen zyn.
De Ratificatie van het TrdStaat tuflTchen dat Fiof en den KeurvoFfl: van Keulen ( nopens 'c leveren van loooo Man zyiier Troupen ^ zullende die Marifchap gedurende. vier jaren ter verdediging van jï'OoJienrykfcbe Neder hnden en 'c ICeurvorflendogi Hanover dienen^, en zyne Groot- Brittannifche Majefteit sezamentlyk met eene an<- dere Mogendheic aan zyne Keurvorileiyke Doorluchtigheit j^aac- lyks een Millioen voor dezelve betalen ,), zyi»: den 2x^ der gepaP- leerde maand uitgewiflelt geworden».
Op bevel van dat Hof, is alom in dë Stadt I/mden een Verhaal nopens de gemelde Overtocht van Prins Karel over den Rhjn ge- 'publiceert geworden ,^ tot uitnemende Blydfchap van aUe wel- menende Liedem
d*Admiralieit heeft dèn volgenden Brief, gefchreven aan boorde van 't Schip de Warvück in Table - £ay by de Kaap de Goedt Hoop , "ontfangen;
WY zyn den 22.- November O. St. van Bombay vertrokken,, en dea« 24. omtrent acht uuron in den nacht door 21 zo kleine als gro.- te gewapende Vaartuigen , genaamd -Grabs en Catevatts\.v^n dtn^ Z^e- Rover Jngria aangevallen , met dewelke wy tot 'd och^ftts ten zes uuren zyn flaags geweeft, waar na zy ons verBeteil , makr teM negen nuren wederom t keerden, en het Schutgevaartc bervtttldeo, ?t geen tot omtrent dgn middag duurde, als wanneer 't Admiraal- Schip viindie Rov^rs^ op het welke Angria zich zelfs bevend, op ensafquam, zo 't fcheen, met oogmerk om aan te klampen, maar wy maakten alles gereed ón^ hem wel föntfangen; en fchoten zyn Schip in de grond , by welke gelegenheir dé, voornoemde Admiraal jnevens 37 Man gefeeuvelt is , zynde van onzen kant niet meer dan ieen Man in zyn BeeA geqtietflr, maar de' Romp van ons Schip op 8 of 9 plaatzen befchadigt , en 't Wand ten eenemaal in ftukken g^ üchoten : Ik moet nock bier byvoegen ,. dat ons de v<oornoemde Roof-Vloot kort daar na ten eenemaal, heeft verlaten, en dat wy den 3» Maart laatiUeden in de Kaap de Goede Hoop zyn ingelopen.
Kindelyk ia de Chef d'Efquadev Jnffm net zyn Schip de Ontth
rwi^
Digitized by
öF EüKOFISCHE MERCURIÜS. ii
rum uit de grote ftUU Zee over China op het einde van de gepaf- 't44«' leerde maand Juny ce Sf. Hekna gelukkig te rug gekomen , na dé . 3^"^^* Tour rondfom d' Aardkloot binnen drie jaren gedaan te hebben , ▼ervolgens den 28. ditO' den Koning tt Kenfington heeft opgewacht^ zynde van zyne Majefteit zeer genadig ontfangen»
Hy heeft op zyn reis na Qfina noch 't geluk gehadt , 't ryk Spaan/eb Gaiioen la Nofira Senora del Caba D'onga , gecommandeert door den Admiraal Don Geronimo Montero , zynde gemonteert ge* weeft met 17 Metale StukkenCanon, 28Metale Ste.enfl;ukken»en 550 Man , waar van 58 in *t gevecht gedood en Sjigequetftzyn» te ver- overen: De Lading heeft bedaan in een Millioen 313843 Stukken van Achten 9 35632 Oneen Maagde-Silver en^Servië(ên,al 't welk by aan boord van zyn- Schip voornoen^ heeft laten overbrengen ^ en *t Gallioen heeft hy te Macao in China voor 6000 P. Scerungg ▼erkogt, en de Spaanfche Ëquipagie aldaar gelaten: De gehele Schat , die by op zyn> gèmefde Schip medebrengt , beftaat in 2 Millioenen en 600000 Stukken van Achten , 150000 Oneen in on- gêmurit Silver, lo* Staven Goud , een grote quantiteit Goud- en Siiver- Zant , alles met malkander gefchat op een Millioen 250000 P. SterlingSf diergelyken Schat heeft wel nooit eenig Schip opge- had , en elk Matroos krygt voor zyne Portie daar van 2500 P. Sterlings.
* Die Schat wierd den 15; dezer , beffaande in 258' kiffen mer Silver, 18 kiften met Goud en 20 vaten met Stof -goud op twee- en-dertig wagens door de Stadt Londen na den Tomri^ebraght;* voor de Wagens heen, reden een Pauker, Trompetters-en Haut- boiften en de Wagens waren geëfcorteert door Matrozen , gecom- mandeert door d'Officiers. Op den eerffen Wagen zach men rf' £«- gelfcbe Vlag en de Spaanfche daar onder ; en elke derde of vierde Wagen voerde eenig Zegen- of Eer- teken , in de Zuidzee óp de Spaanfchen zo wel als op 't Acapuico Schip^ veroverd. Hunne Ko- ninglyke Hoogbeden^, de Ptins- en PHnfes van fVales en d'Admi-' raal /infon waren in een huis in Paltmall , om de ProcefEe te zien* ^ De Hollandfche Matrozen , die aan de Kaap de Goede Hoop aaa^ boord van 't gemelde Oorlochfchip dienft hadden genomen, en: 60 in getale zyn, zullen elk vyftig Daalders hebben ^buiten enbe^ kalven de ga^e, die zy bedongen hadden.- t C 3, Vanï
Digitized by
n NSDERLANDSCH G£DENKSOEK
^<4' Voi '{^Moelde Goud eo SiUrer «uHen Ge/i -y^^cMK fpflagenimÉ)» J^^>- ^, n?ec fcet«wifchrift ACAPULCO,
^(i<mfckf Schfpm 49» iKng^eben tfwmen :
*t QorlpcKchip df Rhpm , Kapitein Reaton , heeft hefSp^anfche Regifterfchip if Condi ^bifon, van Kaiix n&f^era- Cruz, en joooop JP. Steriings waardig , te Jamaica opeebrgght.
De Kidder Cbahner Ogfe , beeft de volgende "Spaianfdie Kapers te Port • Rojai opgehTif^ht, pamentlyk, de Sta. Helena yzxi i6i)tü}c* keo CüpoB en ico M9Q ; de Havana ^ van 90 Sc€k1(ent!3anon en j^jo M^n, ei) de Mftrta van 10 Stukken Canpp, en 70 Man.
Insgei^s heeft dien Pjdder *t Spaanfcbe Kegifteifdiip rf Pere» vrintt de pt, FrancefcOf Kapitein Twer van Kné^ na Fera^tntx, ia l^oqidfra ^gebraght.
Framfchê Schepen d$or fEngfl/ehen gemmeH:
'c ^\9 df Q«i/knikf, K9pjt«in /2r#<^ hs^ ia P««»rPDg«br«gt« ff^ Fr^afch Schip v^n «po T^n en ai Man • ««t X»^, ZMikir*
Pc Kspof </f 0<?wr , Kapitein Growmr» bwft tf Dfuvv pf»" braght 't Schip de St. Francifco , Kapitein Lorattf mec Ma grotf ^«^(9# pel4«, Wyn ^c. Bit d^ Gtnmfcb^-Bikn^ m Omrétffien gedpftin^ert, wQrdtnd^dpjf Piy* r5 <}tM«^n4 P. ^tcrlingp w^iW^
am^tf* w^^n da i^poplietien dtr S»idF ^«>4rff ^b^eo uiti«* jiift i h?fft ((Ml %u}d0R van üfAiii b«inw?ha«t ^ w fm^myfk opetPKglïc e|)R Fr^nfch ^ci^ip van fso Tm « cwtsiml h füdti»» ^m^\9 Tfft^rlf, mei Kpfy, In^igp « tUfitHHi * 3ttiit«l 4<i>.¥m
tj'QpfJQoji- flQ9p 40 Wdff, Kspiff >n ^d^t^ci b4«(f ia 4« JM»rf 0F«; fKtiragHt «^ Ffafifchc Ka^r oi«f 7 Siukkon Cmm « 7 ^hc<* SicyHkffi ^ 54 Man.
't Poflochfchip d« ^#5f, KipiieinTtfjifcr hmftic Pitfumfk op*
Stbrigfei <i«i> FffpAïh S<;htp </< üirarorvan 180 Tq«, mM$niik<r« >§f y 1^ Y?n Mmmiiw m Hmf de; Orm, 'c Oorlochfchip Torrmnbm , hiék fM irfaTcb Sohill VW 4lM
Ton,
Digitized by
Tè*, 24 S^lteir CailM eft acö Man* Eqnipagie , ittót vèel waar- 1744. dfge Koopmaofchappen ?an Dniinkerkemn^Kadlx eA vM da* ntf dé ^"^>- IVejlindien^ te Portsmoutb opgebraght. • ■
't Schip Lilly van G/o/^m na Ftrgimen , hecfc 'd Fr*nfche Schip THeureufe Dame de la Rfchelle , van de fhvana kon^ende , geno- men., en te GAugo» opgezoodea ^ 't zelve nironi op^TOOo P. Ster- Ungs gofchac*
d'Oorlochfchepen de Hamptoncour$ , Kapitein Mo/lyti,* d^fCèefte^ Kapitein Geary en de Gfomptès -floept Kapitein Cellins, hebben achc Franfche Schepen zo van Martinique als Hifpaniola genomen > ge« ladtnr met Tabak > Ztiiker , Indigo , Koffy , Cacao , KoccoeA , Hui- ëen , Olyfaott- tanden y eenig Stofgoud en contanten, zamearuitk 300000 P. Sterlings waardig. Deze Oorlochichepeo wwen onu WKm^S ^^kéir geleden van Su £iUm» gezeik, om 5 Ooftindifthe en- 3P Koopvaardyibhepen te convojtren, die ze den 20. l^tftledeA aco mylen* van 't Land in góéden ftaat geJaien badden, en in z6 •en' konen tydmet zo veel Schepen vatl den Vyand te rag geko^ aten ^ndr, zo blybt daar nic , (kt zy hunnen tyd zeet wel hefteed^ hebben. D» Qnfter en Gramput zyn mee de Pryzen in Dkim g& arriveert, tn de^ üampomourt was- met de Krygsgevangenea te Bly^ memh ingelopenr, om' te herftellen.
Ofc acht bovengemelde Fnmfche Schepen zyn den 8: dezbr om^ trent 15 mylen van V Lands End genomen ; en van dezelve is^dtt vöigmde'Lyft^
Man St. Canon» JDeJhfin^ KapkeiirTerfettr', 48 . . itf"
De /f. van P^irffttftnr, Kapitein BiJkn'f 92 . .20
De Mars , Kapitein yulhr j>2 . . 20
Di Si: Fhnvir, Rapiteiir Mdrgaw ; . 418 . . lö DrP'èfitialfctfe'Nxmue'^ Kvtpk&n^SepènP, 98 . . 20 De Drie Gezuflers y Kapitein NjWMrra , 30 . . 10.
fl^&fiii, Kapitcin.M^mn^, 54 - • ^IXvmk H^MlOê,
De Jennct'^ Kapitein Iron ....... jtT . . i^j
't Oor1<K:h)chtp: ê$^ Dnkinougfip , Kapitein BèteiMmy heeft den Tji étwic bj^Ufham^gtMmfM een Prfarïfob Sehip^ van 350 Ton eci 75>Iaa , zynde eetf Ijithler^ m&kto ftwi^^ 6uima\,
'>van MariMqwH
Digitized by
24 NEDERLANPSCH GEDENKBOEK
1744- genaamd LaVeJlakf Kapitein Jlf. Laboe, van Gurn^e na de Hav^em y^^^' van Oriint gedell:ineerc » ^en hadde onder anderen e^n groie quaiv- titeic Stofgoud aan boord.
Engelfcbè Schepen door de Spaanfcben genomen :
Als ie Racbeh uit Zuid - Carolina, de Seyton uit Jamaica, en 2 an- dere van Niéuw - Tork en van Bojion ^ mitsgaders andere van ge-, ringer waarde.
Engelfcie Schepen door de Franfcien genomen :
A48 de Concordia y van Dumfries na Hamburg , de Cbrifiicn vaa Dantzicb na Newport , en de Hope^meü van Rbodes- Eiland na Holland en i^yn te Duinkerken opgebraght.
Voorts de Schepen de Pretada , Kapitein Clainpk « de Jan tn Elizabetb^ Kapitein Ga/^ , en Kapitein Gibfon. Mitsgaders G^or^# Packety Kapitein ClelaUf '1 Carolina- Pocket , Kapitein Samerfet, de Legborn^ galey , Kapitein Hafelam , en de Hope Kapitein Remmckf alle van Carolina gedeftineerc , als mede de Mary van JVaterfórdp van Corky en de Margareta , van Topsbam, benevens noch 4 ande- re , en een Portugcefch Schip mee Vruchten van Lisbon komende • na Londen y en te flr^/? opgebraght. 't Schip de Mary^ Kapitem^Pï/- Uam, dzt van Carolina komende^ medegenomen was > is voor 1009 P. Sterlings gerantzoeneert.
Hebben al wyders, de Mercurius^ Kapitein Deinar^vvxAntigoa^ de drie Vrienden^ Kapitein JjAbber^ van Montferrat^deGraceenMa* ry j Kapitein Beale vaji Dublin na Pbiladelphia ; iff Oprechte Vrund^ fcbap , van Pbiladelphia ,, insgelyks te Brejl opgebraght.
Noch hebben de Franfche Kapers op de Icuften van Schotland 16. Schepen prys gemaakt, en laatflelykis 't Oorloch(cbip Seafort van 20 Stukken Canon door eenige Oorlochfchepen vaü 'cFranfch Esquader van Breji genpmen.
Vrank- 'O M den draad der Franfche Progreflen in tOoftenrykfche Neder^
SYK. landen aan een te hechten, daar wy in 't voorgaande. Deel Pagina
316 gelaten hadden, camentlyk, roet de Belegering van Ipertn^
(waar van d'qf beelding hier nevens gaat) waar toe het volgende
Franfche Dag - verbaal is ftreJdcQDde ; luidende :
Dèa
Digitized by
o?EUROPISCHEMERCURIUS. iy
Den 8. Juny vertrok zyne Majcfteit na Ryjfet , na dat hy ordre 1744.
Segeven had, dat de Troupen , tot het Beleg van Iperen geddtineert , Jui'j. en Marfch moeften aannemen. De Marfchalk van Saxen deed ook ^' verflag van zyn Tocht , verhalende onder andere , dat een klein Detachement zyner Troupen van 't Guarnizoen van Iperen 12 Man gedood en 72 Man gevangen genomen hadr. DeGrave van Clermom, hadt ook een Vyandelyke polt van 15 Man en een Sergeant opgeljgr.
Den 15. braght de Marfchalk de Noailles rapporten uit d' Armee voor Iperen , onder anderen inhoudende , dat de Belegerden een fchriklyk vuur maakten , en defl arbeid zeer vertraagden.
Den 16. waren de Werken voor die Veftin^ 25 roeden voorwaarts gevordert, enden 17. ging de Kpning die bezichtigen, nemende £yn Quartier te Fiamertmgm. Als toen begon 't land > dat ruim een mVl'in de fomte geïnundeert was, droog en bruikbaar te worden. ' i3en 17. verbood deKonine het fchieten op de Kerken en Huizen^ hebbende de Biflchop van Iperen met 4 der voornaamftea van de Stadt zulks komen aflmeken.
Den 19. begonnen onze Batteryen de Werken en Muren te be» fchieten , en de volgende nacht bemachtigden de Granadiers van *t lerfcb Regiment en «jat van Roban , door eenige Dragonders onder^" fteund , de 2 naaft aan de Stadt gelegen Poften met eenige Stukken Canon f hebbende daarby maar 50 Man verloren.
Den 20# zynde de twee doorgravingen , van *s nachts te voren , omtrent ter lengte van 300 Voeten , voortgezet, Wy hebben ons meefter gemaakt van de voorfte berchanffing op den uyk > de He* ren tk la Motbe Hmdancourt en de CbiffrevilU » commandeerden den aanvalt Aan de rechter zydé der Attacque Tan den Graaf van Cler^ mon$ ^zyn Wy ge^adert tot afin den Oever Van d'overftroming , dicht. by de Vyvers , byna tot op de hoogte der befchanfling , waar van dié van d* Attacque des Konings zich hebben meefter gemaakt. Men heeft het Water dezer overftroming afgetapt . 't welk in 't Canaal iran Bou/7nge^ gelopen is. Aan de linker zyde van dezelve Attacque :Kyn wy^idee«w -geworden van xle voorfte beCchanffingin d'over- ftrom)ng van 'c Pad ^deriV^rerai^ een. Wacht van 24 Man, en eea Sefgèant, wdke 4ie Poftibéwaarde, de gemeenfchap^ met de Stadt ft%èfiiêd6D ziende ; iieeft t^tt Kni^gsgevangen overgegeven. De Gra-» ven van Lówendabtt en Hautefort voerden hier 't bevel.
Ia dennacht tuflchen den 20. en 21. wierd den arbeid voortge- zet tot op öo Voeten, ce rekenen van den zyxihoek der twede be* f6llaflfliflg4>p<dèü.Oyk^ die.na deScaéc.lsid. . .
Den 21. zyn wyaan d'Attacque van Öen :0raaf van C/erf7ion# ge- nuteft ; tes d&Uaitte.faa\^d^Voece2ivaa den hoek» d|e net den be- *i^--* D dek*
Digitized by
2<? NEDERLANDSen GEDENKBOEK,
Ï744* dekten -weg der Beneden -Stadt gemeenrchap hecfc : Ten 5 Buren
Juij. »8 namiddags (leeg de Koning te Paard, en begaf zich na de Loop^
' graven vandewelken zyne Majelteit alle de Werken bezichtigde, zo
als ook deBatteryen ». waar van in die tulTchentyd niet gecanooeerc
vierd. Ten achc uuren 's avonds qaam de Koning in zyu Quar*
tier te rug,
. In den nacht tuiïchen den 21. en 22. maakten wy twee Bateryec^ in 't middelpunt , van de twede Paralel. Terzelver tyd volcooidea wy een Ziegezage tot aan den voet van 't Glacis.
Den 22. wierden aan de linker Attacque de werken van den voor«* leden nacht voortgezet. Wy. naderden de twede befcbaniOng» en floegen een nieuwe Brug van ccunmunicttie over 'c Canaal , ter bo^ gundieing van de. twee Attacques; Dien morgen heeft de KozuDS de Ridder 'Ordre van Sint-LouU opgedragen aan. 5 Ingenieurs y e^ aan den Heer NJbell , Kapitein in het Regiment van DiUon , 41e een detachement van dat Regiment gecommandeerc had ^ by d' Attacque der befchanfliug, in de nachts tuffchen den negentienden ^a twintigften veroverd.
In den aanVal van den ai. hebben wy omtrent 25 IVfan verloren j^- 20 aan doden alsgequetften , onder* welke layftea zu:h bjevind de Heer /r.Owa/i^r^ Ingenieur- Geseraal..
Den 23. hebben wy de Werken voortgezet toe aan de turede bc» fchanffing op den Dyfcvan 't Canaal. TweeCorapagnien Cranadiers maakten zich meefter van een^ Slüippoort, 15 roeden van de Pa)j(ra<»- den gelegen , die door ^eiBezetting op 't eerfte geruchc verlatte Wft9>
Vejmics zeer üevig van de^Wal gefchoceu wiecd» jso He^tvODS) em ons daar. in (te. maintinersn » .50 'Mxn gekoft^ 90 aaa 4ode»*4i9 zwaar gequetften. DeHeren^de Grammon^ on. lAo. ^milacp voer* den 't'coramando. n . j , . «// s v'i
Ten 2 uuren 's morgens , liet de Graaf van Cfèrmont tvee detV» chementen Poft vatten in de befchanffing beneden '1 Püd (kr.Vyv$rs%^ by welke gelegenlisit een Officier en .30 Mao> die .daar de WacbC hadden Krygsgevsngeo gemaakt ^ en vand^onwo twee S^ki^ienrge? dood en twee gequetft>1mrden,behBibreii^at.de J&brquttirap^^^ door 't Vuur eea gering letsel. aan deAStfbteder b^eeg^f PejUerca de Pons en de Briffac , yborden 't.Bevd.>'tavter <^or4r€a»iria^4jn Graaf van Ckrrrum$. * :• . /
De Koning heeft de Regimenten van flmne^en Sf^evtfn^opge:^ dragen aan den Marqivs van Fmms^ en den Qraaf van Z7pf««/ ». gbt^ welken voor dezen die.ReginientengecomDiaB4cfcr&tebbeii^:eA.;0)t' IfeldmaTfchalkeii.iteïlieveiizyn. j ; ' f . r n ,:• a
DcParrfFen^ die^dd Marfbtialkunn SapBrnukuütaAt kiii^efijKifir
^j zcnd^>
Digitized by
*or EURO PISCHE MERCüRmS. «7
^«end, ontmoeten alleenlyk nu en dan eenige Hol&renr,'flieTiiet 1744. .•wachten, dac men hen van naby begroet. *t Leger van gemelde Majr- Juiy^ fchalk blyft als poch op dezelve wyre gecampeert. . ,.
Wanneer de Marquis de Beauvais, >Marfchalkdu Camp. en Infpec-
teur van de Ruitery , aan 't Hoofd van de Granadiers , den 24. de
Bedekte- v^g voor Ipiren beftormde, wierd hy in den beginne van
'^t Gevecht 20 zwaar gequetit , dat hy weinig uuren daar na geftor-
.ven is.» werdende om zyne goede qualiteit zeer betreurt ; in dieo
aanval , is de Heer Poniatowsky ook gequetft. ., ,
Dien avond ten 7 uuren, klom de Koning te Paard, begaf zich' ia jie Trencheen, bezichtigde de nieuwe Batery en, die geniaakt wa- ren', om BredTe in de !Beneden- ftadt; te fchieten , en verfchei- de andere werken.
Gedurende de tyd, dat zyne Majefteit in de Trencheeo was, vle-
f pen ^er verfcbeide kogels en Bomben uic de Stade digc by zyne Ma« efteit hene, en een van de leftebrak, geen 40 paflenidaiu* van daas. Den 25. de Vyanden ziende , dat met het krieken van den dag, ^*een verfchrikkelyk vuur van onze Bateryen gemaakt wierd , om fires in de Scadt te fchieten , en dat alles tot vdea Storm gereed wasi ftaken zy 's avonds quartier over 9 uuren *£ Witte Vaandel uit, (om te Capituleren.
Den 26. wierden 'onder d'ordres van den Hertock, vaa Ewfltm gedetacheert , 6 Compagnie Granadiers , 18 Piquecs Infanterye ea 300 Dragonders , om 't fort de Knokke te berennen, wordende ge* volgt door 8 Stukken Canon en 8 Mortiers , met 200 Man v^aa ket Re* giment Royaal, Artillery, om dat Fort hevig aan te taften.
Dien avond nam een detachement van de Koninglyke Firanfcbe Gtsardes , eeae der Poorten van Iperm in bezi€«
De CAPITULATIE van Ipiren bcftoad:
!• Aaa^c Gaarnizöen zal een Termyn van 10 dagen worden ^e* jfeccordeert, om een Courier na den Maag te konnen eenden, tea tinde de goedkeuring van Haar Hoog Mognrie , de Heren Sfa$en Ge- fmraat, t'erlangen, om deze Plaats met alle de Fortificaden , Artille- ry» Krygs- Ammunitien en 't Arfenaal, in den ftaat, waar in die te- ieYiilroordig zyn, aan de Troupcn van £yne Aller -Chrtftelykfte Majefteit over te geven.
J)i$ uitfiet kan • mm niet vettenen , maar zal 'f Guamizoen Maandag , den "^ fep. deT^er Maand , uittrekken , en dezen avond een Poort worden ihgeruimu
n. 't Guarnizoen zal met 'alle Militaire Eere, Slaande Trom, Vlie* ^eade Vaandels, en alle diSielfs Equipagien uittrekken. ' ToegeJU^n.
D 2 III. Zul-
Digitized by
iS NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. IIL Zullen worden geaccordéert 6 Stukken Canon en 4 Mortié«
July. ren, niet d'AmmuaJtie na proportie , als mede d'Afuiten en nodi-
*" ' 'T ge Gereedrchappcn ; Tocht- Paarden en Wagens voor hctTranfport,
gejyk mede 6 bedekte- wagens , welke onder geen de minflc Pre*
lexten gevifitcert zullen mogen worden.
Toegeflaan 4 Stukken Canon , ten behoeven iran Myn Heer den Prins van HeiTen nocb twee andere Stukken Canon en 4 Mortieren » atle met dê IVapens van de Republicq. De Bedekte - wagens konnen nitt toege^ ftaan voorden.
IV. Aah de gehele grote Staf van de Plaats zal 't nodig getal Vaar« tuigen, Bylanders genaamt, of een genoegzaam getal Wagens word- den geaccordéert , om derzelver Meubilen en Effeden , hoedanig die mogen zyn, 't zy te Water of te Land, zo als men 'tbequaamic 2al oordelen, na Sluis in f^laanderen, of Sas van Gent, te tranfpor* teren , binnen den tyd van 6 Weken, of eerder zo 't mogelyk is^ zo niet , zal 't hun vry ftaan , derzelver Meubilen en Efie^en by den een of anderen Inwoonder ter bewaringe , tot nader gelegeü« heit, in de Scadt te laten; zonder dat die by vervolg aangehouden sullen mogen worden, op wat pretext het ook zoude mogen wezen»
Toegeftaan.
V. Ook zullen aan de Diredleor, Ingenieurs, als ook aan de klei'* iie Staf van de Plaats, de Commifen van de Magazynen , de Predi- kanten van de Nederduitfcbe en IVaalfcbe Kerk , den Prevooft, gelyk mede aan 't Guarnizoen , geaccordéert worden de nodige Wagens tot vervoering van hunne Bagagien , en die ontbrekende, zuUen zy van 't zelve Recht jouïfleren, als by 't 4. Articul gemeld.
"■ Toegeftaan.
VI. Aan de Doftor van 't Militaire Hofpitaal , genaamt Waasi zal 6 Maanden tyd worden vergunt, als ook aan alle die gene, wel- ke in 't zelve Hofpitaal geëmplojeert zyn , om den Staat daar van te reguleren, de Meubilen en Provifien te verkopen , en ng d'expi« ratie van dit Termyn , zullen aan dezelve verfcheide Pafpoortea worden verleent, gelyk mede aan deGequetften, die zich ia 't Hof- pltaal zouden mogen bevinden.
Toegeftaan.
VII. Dat alle Documenten en Effeélen , van Haar Hoog Mogende Comptoireö i'ip^rm, vry, zonder viütatie, zullen uitgevoert worden*
Toegejiaan,
VIII. Aan den hier wonenden Heer Cbrifliaan Diu, Generale Pach- ter der Doitiynen en Middelen van Haar Majefteit ,de Koningin van Hongaryen, wegens geretrocedeert Vlaapderen , zal worden geaccor- déert f om zyne Eiie£lea en tegenwoordige Bedienden j vry te mo- gen
Digitized by
ofEUROPISCHE MERCURIUS. 29
doen uitgaan , of dat zy zullen konnen hly ven of vertrekken , '744:
ar 't hun goed dunken zal , met alle derzelver Goederen , Efi^c- 5^«'y- ten en Documenten ,. ook zullen zy daar en boven hunne Bezittin- ' ^ gen , of vafte Goederen en aangehprigheden , behouden of vry- heit hebben , om zich daar van t'ontdoen , wanneer zy dat zul- len goedvinden.
Toegeftaan.
IX. Alle" de Gevangenen, gedurende de Berenning en Beleg van de Plaats, gemaakt, in welke geiegenheit of Poften zulks gefchied zoude mogen zyn , zullen van de Capitulatie jouïfferen, en in vry- heit geftelc worden , om hun by derzelver Regimenten te voegen , indien ^t mogelyk is voor 't uittrekken van *t Guarnizoen, of ten roinlte op de route. Dif Articut kan niet worden toegeflaan , vermits de gemelde Gevangenen
werkelyk op weg zyn , om by wege van uiiwijjelingen $e rug gezon^
den te warden. . X. 't Zal vry ftaan , een Officier in de Steden van zyne Aller- Chriftelykfte Majefteit te zenden , alwaar Gequetften van 't Guar- oizoen zouden mogen zyn> om voor dezelve zorge te dragen, ' Toegeftaan.
XI. Aan 't Guarnizoen , *t welke door de Kafteel - Poort zal uit- trekken , zal een Efcorte worden gegeven , om 't zelve langs den kortften Weg over Gent na Breda te begeleiden, benevens de bo- ven gerequireerde Artillery en Ammunitien, als mede de Bagagien van de grote Staf van 't gehele Guarnizoen.
Toegejtaan.
XII. Alle d'Inwoonderen dezer Stadt van de beide Sexen, zullen met hunne Familien en Effedlen in de Stadt mogen bly ven , gedu* reiÉhe'den tyd van twee jaren , en wel inzonderheit die van de Pro- teftantfche Religie , welke zich hier onder de befcherming van 't Gouvernement en de Stadt neder gezet hebben.
Togeftaan tot den eerften January, zo ah dat te Menen gefcbied is. Xlir. Voor de grote Staf en 't Guarnizoen , zullen loo Wagens, leder met 4 Paarden befpannen, gelevert worden. Toegeftuen.
Aldus gedaan en gearrefteert , op ordre vtü zyne Majefteit , in 'e (Camp voor Iperen, den 25. Junyy 1744.
JVas Getekend:
De Marscralk de Noailles, Onderftond: De bovengemelde Articuleu geaccepteert. ÏV as Getekend: Willem L. V. Hbssbn-Philipsthal. D 3 Men
Digitized by
go N^pERLANDSCH GEDENKBOEK
;t74l- Men kan niet genoeg roemen de dapperheic, door dien Conv
j^^y^ mandant van Iperen , gedurende 't Beleg getoond , en 't is zeker., '"''"'"'^ dat indien zyn Guarnizoen eens zo fterk geweeft was, de Belege* raars ten minften 5^6 weken langer daar voor hun werk gevon- den , en eenige 1000 doden meer bekomen zouden hebbe , die zy nochtans zei ver fchatten op 4000 Man.
Van de Lyft der doden en gequetften van 't Guarnizoen bcrigt men , dat het getal derzelve op 300 Man beloopt.
Nopens de Redout de Trois Sauts , heeft men deze Byzoniirhe- den : Dat een Sergeant , met 1 8 Man , 't zelve gedefendeert heeft,, en dat wel zodanig , dat de Franfchen tot 2 maal toe binnen ge- drongen wezende , telkens daar wederom uitgeflagen zya, en dat zy ,.alvoren€ de derde Attacque ^e doen, een Txomipettef aan dea Sergeant gezonden hadden, om hem Cixx^vciyiettn, dat isy zich tuude hebben over te geven , ^fdat zy van de Redout , met geweld tHteftir ^M^- dende , hem met zyn Folk aan de Palijfaden zouden ophangen.
Waar op by den zelven Sergeant geantwoord was: f» Dat hy »9 van zyn genomen befluit ^ om zich in die poft tot den laatftea f, droppel bloed te maintineren, niet zoude afgaan , dat hy zich „ niet anders voordelde , als dat de meergemdde Redout zynGraf^ n plaats zoude zyn , doch indien 't mochte gebeuren , dat hy Ie- , ff vendig in hunne handen viel , hy 't een onfterfFelyke Eer zou- f, de rekenen , om over 't volbrengen van zyn plicht opgehan- p gen te worden.".
Doch eindelyk voor d'overmacht hebbende moeteii bukken, ^ai dezelve krygsgevangen gemaakt.
Wat voorts aan de zyde van de Belegerde is bericht , ffarekt *t volgende kone Jtelaas van 't Beleg van Iperen^ tot den 25. ^w^.
De Franfchen f zedert d'aankomft des Konings» hevig op de StiidC gefchoten, en op zyn ordre van tyd tot tyd een Vuurwbxxjb^ zo Hy dat noemde , met dé gehele Aitiliery liebbende doen aanlfte- ken, zyn dé Huizen buiten de Stadt wel hadt puichtbaargewot» den , en is 't Kloofter der Paters Augpflynm in d'afle gelegt.
Den 24. maakten zy zich meeller van de Bajfa yitle, zyndede Benede -ftadt^ alwaar zy door de blinde Moor, aan de Éoefinger'- fVacbt p doorgedrongen , doch niet tegenftaande die onverwacb« te Atucque , ^o wel onthaalt zyn» dat zy aldaar veel Volk ver«
lorea hebben.
Hunne
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIUS. z^
Hunne Bateryen op het Galgen* Fort, deden veel efFefl: op de Be- 1744; fteden-fladt, en ter linkerhand van dezelve Beneden -Ikadt , maak- '^uiy. ten zy een defcerue , braghten vele Fafcinen aan , en planteden ne- - vens den ingang 6 Vaandels: Ook Honden 6 Stukken Canon, zyn- de 24 Ponders , gereed , om de volgende nacht In de Beneden- ikadt gevoert te worden , benevens een grote qaantiteit Buskruit en Kogels.
De Mortieren van de Franfeben waren geftelt recht tegen over *^ Galgtn'Forty aan de rechter -zyde van de Straatweg van Boekingen. Zy befchoten voorts de Waterpoort , en wilden , na dat die geo- pend was » met geweld daar door dringen , doch wierden door de Ëelegerden met het Bajonet op de Snaphanen terug gedreven, zó dat 'er een bloedig gevecht voorviel, maar kort daar na wierd de- zelve Poort, met de daar op ftaandeBattery, geheel omver «fchor- ten , en ter zelver tyd het Werk aan de linker -hand yan de Baf^ fa Vitta , niet tegenitaande 't hevig Vuur van 't CoaFoizoeti , fterk voortgezet.
- De Franjeben hebben den zelven dag 15 i 16 Wagens met zwnar jgequetften na Ryjfet , en de ligc gewonde na 't Uoipiual te Boêjinr gen. gebraght.
Den 26. alles door de Franfeben tot een generale Storm gereed ge- smaakt zynde ; en geoordeelt wierd deze Plaats onmogelykte hou- tlefi » zo is daar op de vorige Capitulatie geflQteo*
Iperen geconquefteert zynde , was den 26. de Hertoch de Boufiers' (ate gczegtis) gedetacheert met 1500 Man 8 Stukken CanQn ^p g 'Mortieren om Fort JDioi^/^^ * t'attaqueren/t welkiia 14 uuren aldttter eèn 2;e?r hevig befchoten engebombardeert zynde, is den 29. by Ca- pitulatie aan den voornoemden Hertoch overgegaan , zyEröede Commanderende OiBcier aldaar , vermits 't rondom leggende ter- rein door- de Franfeben droog gen^aakt was , buiten (laat geftelt ge- weell; om 't zelve Fort langer te defenderen^ Waar van de vol-- gendeCAPITULATIEbchelft: >
I. 'tGuarnizoen van 't Fort de kwoifefe , beflaande uit den Graaf .VEQ Hompifeb > Ka^cein in 't Regtaient v^n Mattba e4 Commandant .van 't«da^eiïbr/, roet een Ondfer-Ueutenant , 2 Vaandrig? qp ioo:; .Man, oe Major en den Ingenieur van 't Fort , onder welkers gbtal
zyn^
' ' «'Böcdii^'t sdve iM gelegen, ea by ytsnüBogm^^etyd^ ittGeMee^- ^miofUMm tap ale Airap, Menm, vul dtA jise vrUf^lLj ffM ^me* isi^ -
Digitized by
32 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. zyn begrepen een Kapitein • Lieateoant , een Onder - Lieutenant , eêif Jul'$. Vaandrig en 76 Man van 'c Guarnizoen van Iperen ; voorts ip 4 Ca- ■ noniers, een Vaandrig en 32 Man van dat van Fumes, zal met alle
Militaire Eere langs den kortften weg na dezelve plaats trekken, werwaarts *t Guarnizoen van Iperen ftaat te marfcheren , en zal tot daar toe door een detachement van de Troapen van Zyne Aller- Chrillelykfte Maielleic gëefcortecrt worden, Geaccordeen. H öuarnizoen zal door een Lieutenant en 30 Dragonders
worden géefcorteert,
II. De Commandant en 't Guarnizoen van *t Fort zullen met de Domeftiquen en Bagagien uittrekken.
Toegedaan.
II J. De Commandant zal met zich voeren 2 Stukken Canon , als een Metale , met de Wapens van de rereenigde Provinciën , en een Yzere, tot zyne keuze , benevens 4 kleine Mortieren, 'De gemelde 2 Stukken Canon toegeftaan , bebalven 2 Mortieren ^ voor dm
Heer Graaf van Hompefch, en ^fcboten voor ieder Jhik.
IV. Aan den Commandant zullen gegeven worden 8 Wagens , ie- éer met 4 Paarden befpannen , voor 't Tranfport zyner Equipagiea en die van 't Guarnizoen,
• Toegeftaan.
' V. 't Guarnizoen zal morgen den 30. 5^ny , des middags^ 't Fort ruimen , en aan d'Officieren zullen de nodige Paarden geftc- neert worden.
Toegeftaan.
Dit alles geaccordeert , op deConditlen, dat de Commandant aan«> ftonds de helft van de Poort van 't Fort zbI overgeven , waar io mea een Vriefche Ruiter zal plaatzen , om de weerzydze Troupe^ van malkanderen te fepareren , en uit het Camp zat eeii Artillery- Cfommilfaris met 15 ongewapende Mannen binnen gelaten worden > om den Inventaris der Ammunicien te maken.
Gedaan ia *t Camp voor 't Fort de Knokke den 29. 5^ny 1744.
Was Getekend: . ], Y ' ^' . ' . -. *^
, , . Den Hertoch VAN BoüFPLEias.
■•!';•■ ■ -^ ' - " ' ' ■ ' ■ . ■/'•,. ^- r:./-)r- ,{
• Waar óp* Immediaat eénige Tröupen door dd Franfcben naFuf^ nes * waren gedetacheert, om'tzelven te berennen, waar van 't
' vol-
> V E U R N E legt toffcheo Nieuwpoert en Dumkerkeny2 uuren van d'eerile Stade
' en 4 van^de laitfte. De Zi9e qiiaineenyds tot aan f^nlffft«'tbeilid«S^4tffi(by^illlft^-
jfMTt aocbc Ale» gaaaafei wacea ^lom-'c wacec t£.&hutt&ix^ tfiCaJMc§ Jcfm.
Digitized by
et EUROPISCHE MERCURIUS. 33
Tolgende naricht ftrekt, dat de Loopgraven den 7. dezer 's avonds 1744» voor die Vefting geopend waren , en de zelve de volgende mor- 7"'y- gen , door 2 Attacques van de Nieupoortfcbe - Poort , tot digt aan de ~*~" Duinkerker ' Faarf ^ en van de Kapelle, buiten d^Iperfcbe- Poort ^ tot aan 't Contrefcarp , voor . de punt van 't Baflion Iperen aangetail: vas, omvangende dus 2 derde delen van de Stadt.
Den 9. 's avonds hadden de Belegerden , 't Contrefdharp moe-> ten verlaten , en dus was de Gouverneur de volgende dag 's na* middags genoodzaakt ge weeft, 't fFitte Vaandel op te fleken.
iArticulen van de gejhtene C A P I T U L A T I E zy n als volgt :
Art. I. De Stadt met hare Fortificatien zal aan de Troupen van Zyne Allerchriitelykfte Majefteit worden ingeruimd , als mede alle de Koninglyke Gebouwen, 'tArfenaal, PavillonsenCafernen, daar onder begrepen de Krygs- en Mondbehoeftens, zonder daar in eeni*- ge verandering te maken , op wat pretext 't ook zoude mogen zyn.
Toegejlaan.
II. De Gouverneur zal met zyn Guarnizoen den 3. dag, onbe- paald » uittrekken met alle Eer- Teken , flaandeTrom, Vliegende Vaandels en brandende Lonten, benevens hunne Wapenen, Baga- glen en Equipagien> alle de Stukken Canon, Mortieren en Haublt* sen, voprzien met de Wapens van Haar Hoog Mogende, als mede de nodige Ammunitien tot 25 fchoten , de vereiichte Wagens en Paar- den voor 't Tranfport van 't gemelde Canon en Ammunitien toe aan de Plaats, werwaarts 't Guarnizoen zal trekken. Toepflaan 4 Stukken Canon en 2 Hauhitzen met 7.0 fcboten voor ieder fluk.
UI. Insgelyks zullen bezorgt worden 70 Wagens , ieder met 4 Paarden befpanne , daar onder 10 bedekte , welke niet gevifiteerc lallen mogen worden» tot vervoering van de Meubilen en EifeAen van den Gouverneur en die van zyn Guarnizoen ^ zullende die de fiemelde Troupen volgen na de te noemen Plaats. %mnen geen bedekte Wagens toegejlaan worden.
IV. De Gequetften en iJUeken» welke niet in ftaat zullen zyn om getranfporteert te worden ^ zullen den tyd van hunne genezing af- wagten , volgens hunnen Rang bezorgt en herftelt » en vervolgens in alle veiligheit na de naaile Stadt onder 't gebied van den Staac gezonden worden.
Toegejlaan t en zat daar mede gebandelt warden ats met die van Iperen.
V. 't Guarnizoen zal , in voegen als gemeld » met alle veiligheit en gemak langs den beften en kortften weg van hier na Doornik mar-
E che«
-Digitized by
34 NEDERLANDSen GEDENKBOEK ^
17-44. cheren , en een of 2 ruftdagen houden» terplaatze, alwaar deGoRM
July. verneur *t zal goed vinden , voor den welftand van zyn Guarni*
- zoen : Ook zal 't zelve uit het Magazyn der Vivrcs mogen medcac-
men , zo veel proviand , als 't op den marfch nodig zal hebben.
*/ Guamizoen zat begeleid worden op U Canaal van Brugge , ofn zicb
na Sluis in Vlaanderen of Breda, ten baren keuze , tebegeven. .
VI. Zo dra de Gyzelaars te wecrzyden uitgewiflelt zullen zyn ^ zal men 't Hoornwerk > voor de Nieuwpoortfcbe- Poort , aan de Trou- pen van Zyne Majefteit overgeven , doch zal *t niemant, als die > welke gezonden zullen worden , om 't nodige te reguleren , mogen, binnen komen, voor dat het gehele Guarnizoen uitgetrokken zal zyn*
Toegeftaan, mits daar en boven noch een Poort van de Plaats geruimd w^r^ de , gdyk bet de gewoonte is, bewarende ieder zyn bel/t van ds ge- melde Poort.
VII. De Stadt en Inwoonderen zullen van hunne Rechten ea- Privilegiën bly ven jouïflcren , de vrye poflefBe hunner goederen ea effecten behouden»
Toegeftaan.
VIII. ^t Guarnizoen zal den derden dag na het tekenen dezer ^ door (flperfcbe-Poort uittrekken, alwaar de Wegen ten dien ^indc bereid zullen worden.
V Guarnizoen zal Maandags den 13. V morg/ms uittrekken. Aldus gedaan en gearreftcert op ordre van Zyne Majefteit m *| Camp voor Furrtes den 11. July 1744.
Was Getekend:
LouisdbBourbok»^
W. V. SCHWARTZENBfiRO.
' Den IJ. arriveerde de Koning *s morgens ten ro uuren vaa Duinkerken te Veurne , en zach eer hy in die Stadt reed , de Be- zetting defileren. Zyne Majefteit nam te Feiutne zyn intrek by 4^ Premonftrater- Monniken , en woonde het Te Deum by , 'C velk wegens de bemachtiging van die Plaats gezongen wierd , waar in zyne Majefteit eerft ten negen uuren 's avonds na Duin^ èerken keerde»
OvQT welke eerfte Overwinning van Iperen ^ zyne Majefteit de navolgende Brief aan den Aardsbiflchop van Parys heeft af- gezonden y om het Te Deum &c. aldaar te zingen > onder ande« ïc» luidende*:* • '
Myh
Digitized by
Digitized byGOOgl/^j''"!
Digitized by
óf EUROPISCHE MERCURIÜS. 35
Myn Coüsin,
^t /^Önqueft van Menen is van dat van Iperen gevolgt. Die Plaats, ^^ cene der Ilerkftc van de Nederlanden , kcerd onder Myne Ge- hoorzaambeif, na 'er 10 dagen de Tranchécn voor geopend te hebben. Een Succes.zo fchielyk , en dat noch zo zeer te boven gaati *t geen Ik van de Dapperheit Myner Troupen kon .verwachten , is een nieu- we blyk der Befcherming , dewelke Godt , die Myne vreedzame Oog-- merken kendf aan de Gerecbtigbeit Myner Wapenen komt te geven ^ en hem de verfchuldigde Dankzegging willende bewyzen, fchfyf Ik u, om tl te zeggen , dat het' Myne intentie is , dat gy het Te Deum in de Hoofd -Kerk van Myne goede Stadt Parys laat zingen &c.
Ingevolge van welke dien Aardsbiflchop 't volgende Mande- ment heeft verleend , houdende in fubflancie.
De verovering van de Stadt /jperm, een der fterkfte Bolwerken , die de Staten door dé Koningin van Hongaryen in Vlaanderen beze- ten, dekte, is eennieuwe blyk der Godlyke befcherming over Franke ryk. 't Succes der onderneminge dewelke die Plaats onder 's Konings gehoorzaamheit , doed wederkeren , is zo vaardig en gezwind ge« weeft, dat het heeft te boven gegaan , zo als zyne Majeftëit ons zei' ve verzekerd , de hopen die hem de moedigheit zyner Troupen, en d'uiterfte dapperheit zyner Soldaten hadden doen opvatten.
Schuldig aan Godt der Heirfcharen een zo gelukkige uitkomft , zouden wy blind genoeg zyn , om de hand die ons befchermt niet te kennen, of ongevoelig genoeg om niet geraakt te zyn, over de verdubbelde uitwerking zyner goedheit jegens ons.
De Koning bezit nemende van dit gewichtige Conqueft, heeft ter- ftond een nederige hulde gedaan aan dien, dewelke is de alleen macb^ tige, de Koning der Koningen, en de Heer der Heren : Hyr ordonneert nu ons van de zelve plicht te quyten , en door plechtige dankzeggin-
Sen t'erkennen, dat Godt is de voorname Autheur der voordelen, ie zyne Majeftëit op de Geallieerde, en tegen hem hereenigde Mo- gendheden behaalt heeft,
't Is alzo dat onze Godsdienjlige Monarcb ter navolging vznDavid ze- genpralende over zyne Vyanden , beleid en luidkeels verkondigt, dat den Here toekomt de grootbeit , en de macbt^ en de beerlykheit en d^over^ winning, tii dat men hem dienvolgens fcbuldig is lof en dankzegging : *t Is alzo dat hy ons nodigt ons met bem te vereénigen , om te ver^ kondigen boe groüt de Here is y en om dm roem van zyn beilige Naam te verbreiden.
£ 2 Laat
Digitized by
l6 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. Laat ons haaften om aan zulke ontzachelykc ordres te gehoor* July. zamcn, en gedenken dat zo de Hemel niet moede word, zyne wel- ■■ daden te vermenigvuldigen » wy ook niet moede moeten werden oni.
«yne goedheit te pryzen en zyn macht te verheffen.
'c Zou fchandelyk zyn, dat het gene ten dien opzigte onze iever weder opwekken moet, ftrekte om te verflauwen, en dat de me- nigte dergunftbewyzen, die Godt ons verleend, 'erdeprysin onze oogen van verminderde, óf 'er 'c gevoelen van in onze herten ver- zwakte, enz.
Wanneer zyne Majefteit, te Duinkerken op den ir. dezer zyne Intrede dede, maakte d'lntendanc w^xiBoulogne den Koning 't vol- gende Compliment:
,f Sire , alle de gevoelens vereenigen zich , om op dees gelukki* 99 gen dag, waar op uwe Majeileic uw Volk komt zien, dnze 99 blydfchap volmaakt te maken ; onze plicht fielt ons een Meefter n voor ; ons vertrouwen en onze liefde tonen ons een Vader en 9, onze verwondering bied ons aan een Held, altyd verzekerd van 99 zyne Overwinningen maar altvd bereid, om de Vrede t'omhel* 99 zen. Dat die dierbare Vrede wel haaft werde 't einde van uwe 99 Luiflerryke Conqueften , zulks zyn de wenfchingen, Sire f van 99 nwe getrouwe Onderdanen ".
In 't midden van deze zyne Majedeits Overwinningen , die niet minder beoogden dan d'Ooftenrykfcbe Nederlanden , in dezen Veld« tocht te vermeefteren , komt 'er een fchielyke DONDERSLAG in 't Oor, en, als 't ware, uitroepende, TOT HIER TOB EN NIET VERDER! Beftaande in de reets gemelde Over- ^ tocht van Prins Karel aan den Rbyn : Want zyne Majeileic te Duinkerken zynde , » Ontfing de Heer d^Argenfon van dea 99 Graaf de Montal de tyding, dat de Prins Karel van Lottiarin* yy £«n met zyn Leger den Rhyn gepafleert was, zo ging hy daar M van op flaande voet aan den Koning kennis geven mee een #> zodanig gelaat van verflagenheie , dat zulks in den eerden 9, opflag aan zyne Majefteic mede eenige ontfleltenis verwekte : 99 De Koning, den Brief van dén voornoemde Graaf gelezen heb* ff bende, zeide: Montal bedriegt zicb*y 't kan wel zyn dat een gedeeld 99 te van d'Ooftenrykers den Rbyn is overgekomen om myne Troupen 99 ê'ontruftenf maar dat ie gehele Armee die Rivier zou gepajjeert we-
9y zen
Digitized by
opEUROPISCHE MERCURIUS. s7
h ztn is een gantfch onmogelyke Zaak ; Hier op eifchte zyne Majefleit '744*
f, den laatften Brief van den Marfchalk de Coigny^ en gaf vervol- j^^^'
99 gens aan den Heer cTArgenfon ten antwoord: fVaarlyk Momal is
99 dwaas en de Prins Karel veel te voorzichtig , dan dat hy zyn geheel
yy Leger in de wjagfchaal /lellen en ten prooi van myne Troupen overge*
99 ven zoude: In dit gevoelen bleef de Koning tot dat een twede
yy Ëxprefle van den Marfchalk de Coigny zelfs aanquam , die niet
99 alleen de voornoemde tyding beveiligde , maar ook een Verzoek
99 van dien Marfchalk by zich had, dat zyne Majefieit mocht goed-
99 vinden hem ten fpoedigflen Secours toe te zenden , of dat anderzints
»> V gehele Leger teffens met bet Land zou verloren gaan , enz. Der-
»> halven wierd terflond een grote Raadsvergadering gehouden ,
99 waar in zommige van gevoelen waren > dat men den Graaf van
9P Harcourt met zyn Corps na Lottharingen , en den Marfchalk de Belle^
99 Ifle met bet zyne na den kant van Luxemburg zenden moeji ; doch
99 deze Raad wierd niet geoordeett van die uitwerking te zullen
99 zyn als men wel daar van behoorde te verwagten , zo dat men
99 zich hield aan 't gevoelen van den Heer d'Argerifon 9 dewelke
99 beweerde., dat men met bet gehele of ten minjien met het grootjle
#> gedeelte van ^t Leger uit dit I^ind na Lottharingen en dus verder na
91 den Elf as trekken moe/i ^ om d^Ooftentykers tot een Bataille te nood^
»> zaken ofte wel uit des Konings Staten te verjagen enz. Hier op
9> wierd in dezelfde Vergadering wegens 't gedrag van den Mar-
9y fchalk de Coigny in 't byzonder gehandeld » en men oordeelde
f> eenparig 9 dat i'agteloosheit van dien Marfchalk eene Zaak, die in
»> allen dek onmogelyk was, mogelyk had gemaakt ^ en dat, indien mem ^
99 nu niet ten volle van de waar heit overtuigt was^ men met regt zou
»> konnen vragen hoe 't wezen konde , dat de Prins Karel by den Over^
9, tocht van den Rbyn nergens eenige tegenjland gevonden en zyn Aan^
w fl^g zonder H allermin/le verlies uitgevoerd had , daar men te voren in
P9 Jlaat was om een Leger van twee honderd duizend Man jaar en dag
«y tegen te houden, enz.
Vervolgens heeft die Marfchalk aan den Heer d'Argenfon gefchre- ven , waar by hy hem de gemelde pafTagie over den Pihyn bekend maakte» en dus befloot:
Dit ongelukkige Voorval is alleen te wyten aan de fiecbte Trou van den Gr. V. 5 . . . f 9 op wien ik ordre had te betrouwen ^ weert derbaU
£3 %ta
Digitized by
38 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744. ven d'oftgenade van den Koning maar tot myn naafie Brief van my af^ ^y^^y* , als die U E. aangenaam Nieus zal brengen van (jc. ; doch dit aange- " name Nieus was juift niet al t' aangenaam^ beftaande alleen iii de
herovering van fVeiJJenburg met groot verlies , en 't wederom ver- laten van die Plaats, als ons in 't vorige verbaal gebleken is.
Wat Confufie het in dat verzekerd zyn van (TOverwinninge gebraghc heeft, is ligtelyk te denken, te meer: om dat men 'er etlyke duizend Man verloren, verfcheide en een groot getal voorname Officieren gebleven , en laatftelyk de verdere ondernemingen in Vlaanderen heeft moeten ftaken. Want zyne Majefteit heeft moe- ten refolveren een Detachement, beftaande in 26 Batta'illons en 33 Efquadrons, naden Elfas te fchikken, gelyk die ook den 15, den marfch na Metz aangenomen hebben , gelyk ook 'c Corps van den Hertoch de Harcourt van 25. Battaillons en 25. Efquadronsi Zyne Majefteit gerefolveert :iynde in Perfoon de voortgang van Prins Karel te ftuiten, is den '17. van Duinkerken na St. Omer en Vervolgens na ArraSy &c. vertrokken , om den 5. Augufly te Metz t'arriveren , zynde een weg van 97 uuren , dewelke de Troupen in 17 dagen moeten afleggen
Ieder Bataillon heeft een zeker getal wagens by zich , tot ver- voering der Bagagien , ten einde te fpoediger te konnen voortrek- ken. De Marfchalk de Noailles en Grave d'Argenfon verzeilen den Koning na den Elfas^ en de Marfchalk van Saxen zal ondertufTchen de Troupen in Vlaanderen ^n rA^/ commanderen. Dezelve zyn^ zedert den aangenomen marfèh van de 20000 man, op den linker ^ Oever van de Leye tuflchen Kortryk en Harlebeek komen campe* ren. De Graaf de Clermont ftaat noch met zyn Corps Troupen aan de kant van Nieupoort.
Zedert het vertrek van zyne Majefteit als voren , arriveerde de Grz2AvanïVaJfenaar^ Heer van Twickelo^ Extraordinaris Ambafla-' deur van de Staten (kneraal (zynde de twede Bezending) den 18. te RyTfel , en \yierd aanftpnds door eei> Adjudant van den Mar- fchalk m« Saxen j uit naam van dien Generaal verwelkomt. Kort daar na ontfing die Hollandfche Graaf een brief uit Zyne Ma- jefteits Armee , waar in Hoogftgemelde Vorft hem deed weten , M dat hy niet herwaarts te rug ftond te komen , maar *t befluit ge- 99 nomen had, om zich na zyn Armee in Duitsland te begeven,
w en
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIUS. sp
f> en derhalven ftaat maakte den 2r. t^Arras te zullen zyn, " 1744. met by voeging , ^ dat den Heer van Twickel hem aldaar konde J^^y- „ volgen , om den laft van de Heren Staten Generaal te volvoeren» '
Zyne Majefldt den 20. en den gemelden Ambafladeur den 21. VArras gearriveertzynde, haddedien Minifter den volgende Och- tend Audiëntie by zyne Majefteit, by dewelke niemant dan de '' Heer d'Argenfon tegenwoordig was. Den 23. heeft zyne Excellen- tie met de Minifters van zyne Majefteit geconfereert en den 24. na RylJel gekeerd, wanneer zyne Majefteit na Metz vertrok.
By dat alles, is noch een tweden Jlag gekomen, namentlyk het te niet gaan der Franfcbe Negotie na de Levant^ Africa^ Jtalien, Spanjen^ en zelfs na de fVeJiindien: Alzo van die Landende te rug komende Schepen door d'Engelfchen worden genomen , en gene worden na toe gezonden , om een dergelyk Noodht t'ondergaan. De Kooplieden van Marfeille hebben aan den Graaf de Maurepas by zyn vertrek een Lyft van 69 genome Schepen overgegeven ^ waar by ze 6 Millioenen verloren hadden , en zedert hebben zich d'Engelfchen noch van meer anderen, altemaal zeer ryk geladen» Meeller gemaakt, en daar onder van 't Schip, 't welk na Algiers gedeftineert was, ophebbende de ryke Preefenten voor den Dey^ en noch van eenige met koftbare Ladingen van Smirna en elders uit de Levante komende : Eenige van deze zyn na verfcheide Italiaanfche Zee -Havens geretireert, alwaar de Ladingen voor een gedeelte bederven , en d'Equipagien verteten meer ais 'er winft op zyn zal: Somma, zy 2ien hunne totale Ruïne voor oogcn.-
Een derden Jlag beftaat, in 't verlies der Manfchap, alza men xeets in Vrankryk een begin gemaakt heeft met de nieuwe wervin- * gen van Militie, zullende ï^elfs de fVaterdragers van Parys volgens den inhoud van een Ordonnantie van den Politiquen Stedehouder daar aan onderhevig wezen , en , zo dra d*O.0gft zal gedaan zyn > lal 't getal van diergelyke geworve Manfchap zefiig duizend Maa bedragen. .
Een vierden , raakt het ontzeggen van 't Ruffifche Ryk aan den Marquis de la Chetardie , waar van wy onder dien Tttel zullen han^ delen; 't welk als een verdrietig jncident by de tegen woordigege- fteldheit der zaken geacht werdr. Uit al het welke te beüuicera is 2 dat d'Qpenbare Vreugde ^ Fi£lorun &c. Xtt dat Kyk^ wegens de
2eet£»
Digitized by
40 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
n44. reetsgemelde Overwinningen ^vtj wat getempert zullen zyn geweeft^ ^ J^"^y waarom geoordeek hebben , te konnen menagercn die, in 't par- ' ticu]ier,te befchryven.
Italibk. DE ProgrefTen aan den Infant Dtm Philippus in Piemont zich
nicftrekkende in de Bezitneming van Oneglia^ * zo heeft dien Prins
zich daar in niet konnen maintincrcn, uicwyzens 't volgende fchry-
vens van den Marquis d'Ormea uit Turin aan den Generaal Pallavi^
' cini te Milaan » luidende :
»> Dat de Marquis de Sinzan^ commanderende vyf Battaillons P9 Piemontezen , die op marfch waren om cenige Poften te bezet- 99 ten« vernemende dat de Spanjaarden van Oneglia ce rug weken, 99 geforceerde marfchen gedaan heeft » om ben t'achterhalen ; dat 99 hy tot zyn oogmerk gekomen zynde, dezelve met zo veeldap- 99 perheit heeft aangetaft, dat zy in wanorder de vlugt gekozen 99 hebben ; dat vyf duizend Man Militie , die juift in 't Gebergte 99 van Piemont waren langs den weg , dien de Spanjaarden nemen f> moeften , van ter zyde op hen zyn aangevallen , in diervoege 99 dat hun gehele Corps , beftaande uit twaalf Battaillons , een «9 Regiment Dragonders , en een Battaillon Miquelets^ ten eene- •> maal of gedood of krygsgevangen gemaakt is , zynde 't niet dan 9^ een klein gedeelte gelukt het gevaar t'ontkomen ; dat de Pie« .f» montezen zedert met de behaalde Buit na Oneglia te rug getrok- 99 ken zyn , en die Poft, zo als ook d'overige wederom bezet heb- »> ben , zynde in de laatftgemelde Plaats en te Doke-Aqua agtien » honderd Zakken Meel , vier honderd Tenten , twee honderd en 99 twintig Tonnen Buskruit en verdere Munitie gevonden ^&c
Daar en tegen , heeft den gemelden Infant , agtervolgens de laacfte Ordonnantie van 't Hot te Madrid ^ dlmpoften in Savoyen verhoogt , eifchende, buiten en behalven de 8155 goude Piftolen, die dat Hertochdom alle maanden ter krygskalfe betalen moeft, moch 5836 Piftolen ter maand, te rekenen zedert de maand Maart laatftleden ; als mede d*Ampt - gelden , zo als ze aan den Koning van Sardinien plegen betaalt te worden ; voorts 10 ten honderd van de huls-huren, als mede drie ftuivers hoorn-geld^ vier ftuivers
van « Zie 't laacftvgorgaande Deüy pag, 3x7.
Digitized by
OT EUROPISCHE MERCÜRIÜS: 41
Iran elk Ry of Koetspaard, een ftuiver van eiken Ezel, twee ftuiv. 1744. j/2Ln elk Verken , eneen ftuiver voor elk Schaap, Bok of Geit. Daar* Juiy. cnboven zal elk Marquis 25 goudguldens moeten opbrengen , zyn- •— — de 7 livres 12 fols ellc in Savojenj elke Graaf 15, elke Baron 10 •€n elke Edelman 5. Men meende in den beginne de geeflelyk* Dele insgelyks te belalten, om zo men zeide, 't gemeen eenigzints te verligcen , maar d^Aardsbiflchoppen van Tarantaife , Maurienne en 'JSrenoble^ onder dewelke de Provintie van Savojen behoort, als mede de Biflchop van ^nn^cy hebben de gevolmachtigden des Ko« •nings van Spanjen tot het beffen van die beladingen, beflaandé in 4 Edellieden , 4 Advocaten , 4 Procureurs en 4 voorname Bur- ^ers , met d' Excommunicatk gedr-eigt , waar op deze van dat hun voornemen afgezien hebben.
Nadien 't hoe langer hoe meerder bezwaarlyker urord , om de .defleinen van dien Prins uit te voeren , dan alleen door de pafTagie van 't Genuefche Land , zo heeft d*Admiraal Mattbews eenige Tarca- nen na Genua gezonden, en aan den Senaat van die Republicq doen vericlaren , », dat., in geval zy aan de Franfchen en Span- „ jaarden den doortocht door hun Land toeftonden , hy de voor- „ noemde Stadt Genua bombarderen en in een Puinhoop verande- „ ren zou; ^ waar door die Senaat is bewogen, op flaande voet aan den Infant Don Pbilip en den Prins de Conty kennis te geven ^ 9> dat zy voornemens waren een naukenrige Onzydigheit m acht f, te nemen, en den doortocht zo min als 't leveren van Piovi- „ fien aan de Geallieerden «toeteftaan. ''
Komende te Romen ^ zo is den. 28. paflato de prefentatie der Telle , van wegens \ Koningryk Napels met de gewoonlyke Cere- moniën , maar met meerder pracht dan in voorgaande jaren , ge- fchiedt. Zyne H* by continuatie door de beide Armeen , in zyne Onderdanen van den Kerkelyken ftaat, gedrukt wordende , waar door d'Elende van dag tot dag onmtfprekelyjc vermeerdert, heefc ' eer dier oorzaken gedurende 't Oftaaf van St. Pieter , een vollen Aflaat 9 by wege van een Jubilé toegeftaan, aan alle (fie gene, welke gebeden doen, om van den Hemel de herflelling van de Vrede onder de Chriftcn-Vorften af te fmeken. Dat is ai vry Coedioopl
Alvorens wy tot de Verrichtingen der beide Arm^ea orergaan«
F ftaat
Digitized by
4% NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. ftut ons te remarqucren , dat in 't Ryk van Napels verfcheidcDe J^h* perfonen gevonden worden, die de Spaanfche regering dwars zyn, — ~^ boven en behalven dat zyne Majefteit d'aangenome Neutraliteit hadde verbroken en de Spaanfche partye aangenomen, zo heeft de Koningin van Hongaryen en Bbbemen , na lang genoeg menage^ ment voor zyne Majefteit, uit achting voor 't Dresdenfcbe Hof\ gebruikt te hebben, 't navolgende MANIFEST in 'tNapelfche Kyk doen bekend maken , waar van den Principalen inhoud beftaat:
DAt de Hoven van Madrid en Napels, zonder ac^t te ilaan op. hunne Acceflie in \Definitif Travaat, in den jare 1738 tuffchen wylen Keizer Karel VI. en den Koning van Frankryk gefloten, *t erkennen van de Koninginne, als wettige Erfgename der Staten van Hoogftgedachte Zyne Keizerlyke Majefteit niet alleen geweigert, en zelfs op vergezogte pretenfien , met verbreking van d'allerplcg- tigfte Tradaten ^ 't conqueft van Lombardyen voor den Infant Den Pbilippus ondernomen, maar ook de Koning der beide Sicitien, na 't beloven van een ftrifte Neutraliteit^ niet alleen een geruimen tyd de Spaanfche Armie met kleine detachementen bedektelyk verfterkt» maar die ook eindelyk met al zyn macht bygefprongen, en de be- wufte Neutraliteit opendlyk gebroken hebbende; Hare Hongaarfcte Majefteit befloten heeft , onder den byftand des Almachtigen , de Koningryken van Napels en Sicilien te reconquefteren , en 'er de Vre* de te herftellen, die men aldaar niet te verwagten heeft, zo lange een Tak van 't Huis van Bourbon in Italien regeren zal ; belovende de Volkeren dier Koningryken geen vergiffenis van 't voorledene^ alzo zS^ de Koninginne niet hebbende beledigt, over niets vergee- vioge t'erUngen hebben : Dat Hare Majefteit kennende hunne on- verandèrlyk en opregte verknogtheit voor haar Huis, dezelve d'uit- werkzelen van hare oefchutting en genegenheit wil doen gevoelen , 'met aan hunne billyke verlangen te voldoen, en hunne Grieven te. repareren: En dat, indien zich onder hun eenige mochten bevin- den, die door dwang in dien ftaat gekomen waren, van vergevin« ge nodig te hebbent de Koningin zulks aan dezelve volkomen ver« leend, m verwachting, dat zy zich dat in 'c toekomende waardig zullen maken.
Volgen d*Articulén der genade -bewyzen van de Koninginne.
I. De Gerigts-Hoven van de Stadt Napels zullen in de vryhéit kerftelt^wordea, om na bun welgevaUeo te vergadereii» zo overza-
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIÜS 43
-ken, die den dienft van de Kroon betrefFen, als over die, welke 't 1744. binnenlands*€n Srads intreft aangaan. juiy.
1 1. 't Lichaam der Baronnen , of Adelyke Perfonen, -welke Leen- ■
goederen bezitten , zal mede herftelt worden in de vrye Gerigts- oefFening , die d'Edclen over hunne Vafallen toebehoort.
IIL De Rota del Cedelarie zal werden gefupprimeert, zo als dat geweeit is onder de regcringe van wylen Keizer Karet VI. zo dat geen Leenhouders over gelden, die zy aan 't Koninglyk Trefoor verfchuldigt mochten zyn, gemaand zuHen worden.
l V. De Gabellen , T^iCtn en andere Impoften , door de Spaanfcbi Jlf^friVig geheven , zullen vernietigt worden.
V. Hare Hongaarfcbe Majefleit de reëele Taille in 't Koningryk Na^ fels opgcregt , en \ Regifter der haardfteden , aanmerkende als fcha- delyk voor 't Gemeen, heeft zy befloten die t'eenemaal wech te Bemeo.
VI. De nieuwe Wetten zullen werden geabrogeert, en men zal alle de Tribunalen , door 't Spaanfcb Gouvernement ingeftelt , als mede
' tlle de Gerigts-Hoven, die bevonden zullen worden met d'oude Pri- vilegiën van de Natie te ftryden , cafleren.
. VIL De Staats-waardigheden en Rigters-ampten zullen alleenlyk aan Inboorlingen , op de recommandatie van d'Oudfteo juit den Adel, mitsblykende hunne goede kennis, opregtheit en affeftie voor */ Ooflenryks Huis, opgedragen worden.
VUL De Bifchdommen, Beneficien en Penfioenen, op Kerke- lyke Goederen geveftigt, zullen mede niet anders als aan Inboor- ^ iingen werden gegeven, blyvende de Vreemdelingen voor altoos daar van uitgefloten.
IX. De Bi/Tchoppen zullen in hunne oude Jurifdidlie gemainti- neert, en de Geeftelykheit in 't bezit van alle de Vrydommen en Exemptien , die dezelve bevorens genoten heeft , herftelt worden j ook zal die wederkeren in 't genot der oude Eere en Prerogati- ven , die aan haar onder de Regering van '/ Ooflenryks Huis hebben toebehoort.
X. De genade»^t van 't Zout aan de Geeftdyke Huizen, ea d'oitdeling van WoUe aan de llelisieufen van den Derdeo Orden van St. FrancisGuSj zullen wederom in trein gebraght worden, alp onder 't oude Gouvernement
XI. 't Preflen met geweld voor den dienft van de Troupen zal Booit meer plaats hebben, en men zal ieder Napolitaan als eenViy- -barger aanmerken, welke />nder de Troupen niet als vrywfflig zal 1>ehoeveo dienft te nemen, zo lange hem dat behaagt.
. XI L 'cüofvan é'Inipufitie mI in .de beide RyJsen doorheen eeuf-
Fa wig-
Digitized by
44' NEDERLANDSe» GEDENKBOEK
1744. wig-durend Decreet worden gecafleert, en 't Munt-Ampt zal bin^ Juiy, nen de palen gehouden worden , dat het Gemeen van alle knevela^ '■' ryen deswegens bevryd zëI zyn.
XIII. De Juftidezal op eenregtmatigewyze geadminlftreertwon» den , en om 't welzyn der Volkeren te bevorderen , zal men maat^ regalen tragten te nemen, om de commercie met de Mogendheden , die aan '/ Ooftenryks Huis geallieerd Zryn, eJidaar mede in vrieodfchap ftaan , te doen bloejen.
XIV. Alle d'Edidtcn, in vorige tyden tegensde Joden geftatueert^ zullen vernieuwt, en de Privilegiën door 't Spaanfcb Gijuvememenf aan dezelve verleend, ingetrokken, als ook een Ordonnantie gepav bliceert worden, dat alle, die zich in 't Konlngry k bevlndefi , 't zel- ve binnen den tyd van 2 maanden moeten ruimen, op poene tegen» d'Overtreders van geefleling, banniflement en coafifcatie van goe* deren , zullende voortaan nooit meer eenige Jood binnen een dcf beide Ryken mogen komea., &c.
Den 22. Mey^ laatftledenv ontfihgen verlcheidè peribnen va» den Napelfche Adel met de poft van Romtn eenige gedrukte Exemplaren van dat Manifejly geaddrefleert aan d'Onderdanender Koningryken van Napels en Sicilien. Daags daar aan vernam men ; dat verfcheide particulieren dier Stad t insgelyks Exemplaren van da( Manifeft. hadden ontfangen, en dat een grote menigte derzehre op de Frontieren verfpreid waren. Twee dagen daarna wierden drie Geeftelyken in hechtenis gezet, die getracht badden, dat (luk aan 't gemeen fmakelyk te maken. Den 30. was de gehele Adel vergadert, wanneer beflóten wierd, een deputatie aan den Koning te zenden, om hem nienwe verzekering te geven van hun onver- hreekelyke getrouheit voor de Perfoon en dienft van zyne Majefteit, en om hunnen' Sou verein daarvan t'overtuigen , hebben zy by wy- 'ze van vry willig gifte, noch 300 duizend Ducaten aan Zyne Ma- jefteit toeeeftaan. Den eerften ^uny wierden twee Marskra- mers by de kop gevat , waar van d'eeoe 't gemelde Manifeft by nacht had aangeplakt, tcrwyl^d'andere 't by dag met de Na- pelfche Gazette alom verfpreidde. Den volgenden nacht wierd een boekdrukker gevat,, die heimeryk dat Manifeft gedrukt had. Den 3^ hielden d'aanzienlykften des Volks en de gebeele Magi* firaat een vergadering, waar in beflóten wierd , om op 't vooiw befiidimoden Adel, gedeputeerden aan den Koning te zenden,
om
Digitized by^
o* EUROPIS^CHE MERCÜRIÜS 45
em hem insgelyks te verzekeren van hun iever en troa voor Zyne 1744» Majefteit. Den 7. wierden twee Abten in verzekering genomen , J^^ die de gefchreve Gazette van yenetien verfpreiden en briefgemeen- '"" ^ap hielden met de vyandlyke Armee , by welke gelegenheit eenige opfchudding onder 't Graau ontflont en 3 van 't zelve ge- dood wierden door een compagnie Soidacen , die men daar op af* «zonden had; r2 der muiczuchtigfte wierden inseelyJcs gevat. Voor 't overige befpeurt men in die hoofdftad niet oe minde be^ weging I 't welk men aan de Scandvailigheit en kloekmoedigheic der Regering komt toe te fchry ven.
Toetredende toe de Krygsverrichtingen , 20 was het den 7. pafla- to, dat de Gtz^f de Novati met 1400 man Ooftenryketsde Rivier de fr^fiia pafleerde > en daar opzond een detachement Cavallerye r om den commandant van Civitella tot overgave te fommeren, doch deze geen ander befcheid gevende, dan dat hy op het detache- ment deed vuur geven , waar door ^ dragpnders gedood en ógeqaetft wierden , zo marfcheerde d'Officier met dit detachement den g. na Teramo^i een Stadt geheel open , waar vah de Magiftraat , verzelt van den Biffchop en zyne Gceftelyken en van de voornaamfte Jn- woonders, hein de Sleuteh quamen aanbieden » zich zelven met alle d'Ibwoonders bevelende aan de befcherming van de Koninginne van Himgaryen. Vervolgens wierd 't gemelde Manifefl: opendyk ge<- lezen en aangeplakt, waarna het Te Deum gezongen en^hare Hon-
Sirifche Majefteit als Konin^n vznNafels en «S^d/rVn geproclameert» e Stadt Atri onderwierp »ch den 9; aan die Prinfes , en den 10. ontfiogen hare Majefteits Troupen de hulde van Gvita di Panna. Den II. quamen te ^utia Nevan in -Jbruzo 20 Oöftenrykers in , om hun ingslyks tenodigen ter Qnderwerping aan de Koninginne , 'c welk op (mnde voet gefchiedde. De Uewoonders van zommige ge- deelteos van dit Laadfchap^. die leenroerig zyn van den huize van Aoeüinoj hebben de wapenen ten behoeven van de Koninginne op* gevat, en hare Majefteit als Souvereine uitgeroepen.
De Collonel Gorani^ J^uila in bezitcinge genomeff hebbende,* «n daar latende jo Ooftenr)4cer8, na dat(& Burgere den Eed van getrouwigbeit voor de Koningin van lüngaryen hadden afgelegt^. zyn door een pany Napolitaanfcbe Troupen van daar verc^even^* vwaar op d'Omciervan die, den Burgermeefter vvi J^la voo»-
F 5. • ooemd^.
*s
Digitized by
46 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
V
17 ^.'. noemd , de hand beeft doen afkappen , om dat hy de Sleutels aan Atn. Juiy. gemclden Collonel hadde overgeleverd. fVaarsm 't gevaarlyk is^ " een party j zonder macht ^ te verkiezen.
Aangaande d'Afl:ie tuflchen de wederzydfche Decachemeotea voorgevallen , ftrekt het volgende Relaas uit Romen.
Den lö. pafiTato by den dageraad attaqueerde en bctnagtïgde ecfl Detachement Croaten van d'Ooftenryfc fche Armee twee Voorpoften *van de gecombineerde Spaanfche-Napolitaanrche Armee, alwaar ze 6 Stokken Canon vonden : De Spaanfche Generaal des Gages dien. avond vernomen hebbende, dat die Croaten zich verquikren en niet op hun hoede waren, deed dezelve door een Gros der befte Trou- pen van i;yn Armee attaqueren , 't welk de Croaten deed deinzen» jaagde, ze uit de twee veroverde Poften, hernam de 6 Stukken Ca- non, en vervolgde ze zo 1 verre, datze een van hun befte Poften met agterlsfting van öoo Gevangen , waar onder vele Officieren, en van 4 Stukken Canon moeften verlaten: Dit behaalde voordeel was voor de Spaanfche Armee zo important , dat de Prins van L«Hfeawf« goedvond zich met de zyne te retireren, 't welk hy ook den volgende morgen den 17. dito deed, nemende de route tegen Marino ^ na al- vorens de Bagagie des nachts derwaarts voQrnit te hebben doen ver* trekken. De xyding van deze retraite ten 17 uuren alhier gearri- veere zynde, cieedde Gouverneur alle Poorten fluiten, dewelke niet als ten 2a uuren des avonds geopend wierden, na dat de Wachten aan dezelve merkelyk waren verfterkt geworden. Een uur daar tia vernam men door verfcheide Exprcflen, dat de Prin^ van LoWko- tjcitz door zyne retraite de Spanjaarden op eene voordelige Pbutts gelokt hebbende, zyne Armee terllcmd had doen wenden, en met de Zabel in de Vuift de Vyanden met zulke oogemene dapperhcic aangevallen , dat ze geheel op de vlugt -gefl^en , xiit de voorgcme^ de veroverde importante Poft verjaagt, en tot in hun oud Xcger gedreven wierden. Den 18. 's morgens vernam men, datifOoften- rykers continueerende van hun voordeel te profiteren , niet alleeii li-un vorig Leger volkomen herwonnen hadden, maar ook de Stadt Veletri een Myl nader als voorheen genaderd iwflireii, en 4x» ^ Spaanfche Armee «auwer als te voren ingeflotto Jb^éAem: Dat %£» faire voor d'Ooilenrykiche zo goed uitgevallec zynde, ïiee& de Prins van Lobkowitz zyne Bagagie van Marino na zyne JLqgex te rjigdaen leomen- *t Verlies van de wederzydrche Armeen weet men noch •niet, doch na de grSing moet het confiderabel zyn, wyl men vaa weerfcanten «er hardnekkig van 's morgens tot 's middags -gettig^ ten heeft. d'OaAanrykers tebben 17 Wagens tnet ügse >£Qbleflèe#-
den
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIÜS. 47
den na Monte^Rotondo, en de gevaarlyke gequetfte na Marino en Cö- 1744- Jlet' Gandolfo gezonden. Beide Armeen hebben zich weder verfchanft , J^h- eo xcdert den 18. weder begonnen op malkander te caoonneren. "
BOVEN en behalven de redenen by de reetsgemelde tegen Oor- Duitsci:- hchS'declaratie aan yrankryk gedaan , * heeft hareMaj.-fteit eene UIT- i^and, VOERIGE WEDERLEGGING tegen deszelfs Oorlocbs ^ vcrkic- ring in 't Licht gegeven , waar in Zy onder anderen, aantoond :
fierftelyk de Retraite der Franfche Troupen uit Duitsland ^ ah niet vrymllig9 maar uit nood gefcbied ; voorts den Koning van Franh^k verwyt, dat by aan den Baron van Wafner, baren Mini/Ier , kort na *t overlyden van den Keizer , met eigen mond beeft verzekerd , dat by zyhe aangegane Verbinteniffen in allen delen zoude vervullen. Wyders word daar in aangehaalt de pafTagie uit het Definitif Vredens- Traftaat van den 1%, November 1738 , waarby de Koning van Vrank" ryk zich op 't allerkrachtigfte heeft verbonden , dat by d'oudfle Dich- ter van Zyne Keizerlyke Majefteit (dat is , Hare tegenwoordige Ma- jelleit de Koninein ) in alle de Ryken , Staten en Domeinen , die Zyne Keizerlyke Majefleii werkelyk bezat , altoos zoude willen en moeten be- fcbermen tegens alle en een iegelyk , die op eenigerbande wyze mocbten be* Jlaan, derzelver PoJJeJ^e iontrujien , zonder dat ooit of ooit, ten behoe- ven van iemant^ van welke Sexe ook, die van de twede, derde ^ of ver- der Linie of Graad mochten afjiammen ^ of anderzintSy uit wat oorzaak U immer mochte zyn , eenige afzondering of verdeling plaats zoude heb- ben. Verder zegt Hare Majefteit » dat alzo 't Ryk de guarantie van de Pragmatique SanSie op den 11. January 1732 plechtig beloofd had, zy die geenzints tekens een Mediatie heeft willen verruilen.
Achter deze Wederlegging zyn d'acht volgende Byla gen of Geheime • ftukken , die Hare Majefteit heeft doenpublicq worden, om 't gedrag van Vrankryk , ten Hare opzichte gehouden , aan de werelt te tonen.
B Y L A G E N. No. L
Brief van den Graaf van Tdrring aan den Grave van Perou/e.
Muncben^ den 21. OStober 1740.
T\E Heer Eifenman , eergifteren door Muncbtn pAiferende » heefc aan m 13^
'^^ d' eigenhandige Miflive gezonden, welke Uwe ÉsceUenUe my d'ecre gedaan
* He 't laatftvoorgaande Deel, peg. 290.
heeft
Digitized by
48 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
ii744- heeft den 17. dezer aan my te fchryven , benevens het Dubbel van dTe wclfe Juiy, Uwe Excellentie na Muncben addreifeert. 'c Geluk heeft gewilt dat ik juift te m > 131 was, maar den volgenden dag na m 132 gekeerd ^ynde., en uit den inbond
van 't voorfchreve Dubbel verflaan hebbende waar van de zaak is ^ vertrok ik dien zelv^n dag noch na Muncben , alwaar ik dezen nacht ben aangekomen. Uwe Excellentie kan zich ligtelyk verbeelden wat ontroering die onverwacKc nieus ons veroorzaakt heeft , en by ^Idien wy tufTchen dit en morgen geen be- tere tyding ontfangen , ftellen wy vaft, volgens 't geen Uwc Excellentie mcW^ dat het mee de zaak -gedaan is.
't Antwoord van den Keurvorft op den laatften Brief des Keizers legt gereed 9 ,en ik geloof dat het noch zal verzonden worden ; wanty het zy de Keizer leve of ilerve, 't is altoos goed dat de voorfchreve Brief nlee onbeantwoord blyve, om niet gelegenheit tè geven van te zeggen , dat dezelve ons de mond geftopc 'heeft. By aldien de Hemel van zyne Keizerlyke Majeileit befchikt hadde , is d'intentie vanzyne Keurvorftelyke Doorluchtigheit , dacUwe Excellentie zich by alle Conferentie - Miniilers vervoege , en voor al by den Land - Marfchaft jCirave van Harrach » als Hoofd der Stenden van ^eder - Oofiairyk , om hen in deszelfs naam te verklaren » dat zyne Keurvorftelyke Doorluchtigheit hoopt » dat men zich niet zal verhsóften met eenigen flap te doen ten behoeven van wie 't ook mag wezen , alvosens men de fchikkingen der Voorouders van zyne Kei« zerlyke Majefteit , en namentlyk die van Keizer Ferdinani den I. » die d'orde van SuccefCe onder zyne Nakomelingen , zö wel van 't vrouwelyk als van 'c manlyk geflagty vallgefbelt heeft» rypelyk onderzogt hebben: dat uit hoofde van deze fchikking , d'oudfte Dochter van gemelden Keizer » en hare Nakomelin« -gen 9 by gebrek van manlyke Oiren uit het Huis van Oófienryk , onmiddelyk moeften opvolgen ; dat het geval thans exterende , zyne Keurvorftelyke Door« duchtigheit van Beyeten zich op zyn recht beroept , en nademaal dezelve niets .meer eifcht dan 't geen hem van rechuw^en toekomt , vraagt hy infpe&ie van het Teftament en Codicil van Keizer Ferdinand den I , die men hem niet zal iconnen weigeren , zynde gemeeofchappelyke Stukken , waar in de Huizen vaa Oojlenryk en van Beyeren even groot beiang hebben , zynde 't laatfte-tot de Sao- cefüe geroepen by gebrek van manlyke Oiren van 't eerfte.
Zyne Keqrvotftelyke Doorluchtigheit ordonneert ook aan Uwe Excellentie dezelve taal te voeren jegens Sintzendorff en de Minifters der Zee-Mogendhe* den , als mede jegens die van Toscanen en van den Koning van Prutffen $ ten einde dat zy , alvorens nieuwe bevelen van hunne refpeftive Hoven te hebben ontfangen , gene ftappen doen die nadelig zouden konnen zyn aan 't onbetwlft- baar Recht, van 'x Huis van Beyeren. » Uwe Excellentie zal in 't byzonder den » PruifCfchen Minifter trachten te vleyen , met hem op eene behendige wyze te jv verftaan te geven, dat onze wederzydfehe belangen , in de tegenwoordige tyds« „ omllandigheden , grotelyks konnen bevorderd worden door een onderlinggoed j» verftand en eene volma|ikte vereenigin^ van beide Hoven. "
Ik verzoeke Uwe Excellentie den ingedoten Brief aan den Heer Marquls di Mirepeix te willen zenden , en hem te zeggen > dat hy geen Cyffer by zich he^ bende , ik genoodzaekt ben geweeft my te bekorten in de weinige regels die ik •an hem fchryvei en nademaal 't in de tegenwoordige omftandigheden Mgtidyi^
soa
Digitized by
dfEUROPISCHE MERCURIUS. 49
«sou kónnen gebeuren dat dese Brief geopend wierde, herhale ik zonder Cyffer, 1744» dat ik u verzoeke aan den Heer Marquis de Mirepêix ce willen behandigen 'e ne« j^iy^ vensgaande Ancwoord op den Brief welken liy my d'eerc gedaan lieeft aan \
tny te fchryven. Uwe Excellentie zal eerlang breedvoeriger depechen ontfaof geA. Ik ben enz.
N^ II.
Jmelot aan den Marquis de Vilkneufve. t .
Verfaillis, den 3. Jpril 1741.
IK hebbe de Brieven ontfangen waar mede gy my op den 24. en 30. January^ ook 3. Fihruafj vereerd hebt. UE. zal reets uit myn fchryven van den 13. Februarj verilaan hebben , wat de belangen des Koniiigs in de tegenwoordige tyds - omftandigheden zoudciT mogen vereifchen ; maar uit al 't geen ÜE. my veld begrype ik, ,9 dat het zeer gevaarlyk is zich jegens de Turken tot een ze- j» ker point uit te laten ^ niet allen om dat de Dragoman en de Bedienden der j9 Porte het geheim flegt bewaren , maar ook dewyl het wel kon wezen , dat ^ dezelve Mioifters» met alle hunne bedreigingen, geen ander oogmerk bedod* iS9 den , als 't Wener Hof een fchrik aan te jagen ,om van het zelve des te vooN J» deliger Voorwaarden te verkrygén , nochtans zónder voornemen om den Oor- ff loch te hervatten. " In zodanig geval zouden wy ons door bnze vertrouwe« }jkhelt bedrogen vinden , en noch zo veel t'erger , by aldien de Koning zyne joaatregelen van de vervulling der beloften des Groot - Viziers deed afgangen» J^ademaal 'c echter niet wel zou voegen hem te doen vermoeden , dat men de voorflagen door hem gedaan met geringachting aanziet , kunt gy hem zeggen , so als ik UE. reets gemeld hebbe, » dat de Koning geen deel neemt in de ver« 4P fchillen die 'er gerezen zyn tuffchen de Vorften welke menen pretenfien te M hebben op eenige gedeeltens der Nalatenfchap van wylen den Keizer , dewyl; jp alhoewel zyne Majefteit de Pragmatique San^ie geguarandeert heeft, 't Rechc j9 van een Oerde daar onder altoos moet verilaan Worden gereferveerd te zyn : ^ Dat, aangaande de Verkiezing van een Keizer , de Koning vooral zou wenfchen , dat men dezelve op den Keurvorfb van Beyeren konde doen vallen , en dat het gehele Ryk, dien Voril daar omtrent recht doende, hem aanziet als de waar* dlgften om de Keizerlyke Kroon te dragen ; ^ dat het echter ook wel kon ge- ;y beuren , dat men hem niet machtig genoeg oordeelde om deze waardigheit op 'j^ te houden , en dat hy, om die reden, mogelyk veel moeite zal hebben de ]jf meeite Stemmen te verkrygén , 't en ware 'r bem gelukte zyn Recht op eea j» gedeelte der Staten van '» Huis van Ooflenryk te doen gelden : " Dat men voor 't overige noch niet genoegzaam onderrecht is van de gefleldheit der ge* moederen , om zich een bepaald denkbeeld te konnen maken van den draai wel« ken de zaken zouden konnen nemen, 't Secours dat het Wener Hof uit Rus» land verwachtte , fchyiit noch verre te zoeken , of ten minde uitgeilcld , 't zy ter gelegenheit der binnenlandfche Beroertens aldaar , of door d'ongeruilheie 'waar in men is ten opzichte van Zweden ^ of eindelyk dewyl d* Alliantie, wei.
G ke
Digitized by
jd NEDERLANDSen GEDENKBOEK - *
1744. ^^ '^ H^f ^^ Petersburg onlangs met den Koning van Pruiffen geflpten beeft V Ytt/y! MB deszelfs voorgaande VerbinceniiTen mee bet Wener Hof nadelig is. n De
y , j9 voorfchreve Vorft heeft derhalven tot noch toe geen ander Vyand te beflry-
^ dea als alleen de Koningin van Hongaryen , die mogelyk niet fterk genoeg isl' » zyn om het tegen hem uit te houden. '' 't Is echter niet onmogelyk dat. zy flbich eindelyk ook Vrienden make » die de party voor haar opvatten. De Prins van welken %y onlangs verloil is , zal haar veel credit in 't Ryk byzetten , en die genen wederbouden, die mogelyk tot andere gevoelens zouden hebben kon- nen gebraght voorden : men iUat echter binnen korten d'oneenigheden te zien vermeerderen. De Koning van Pruiffen geeft voor , een complot ontdekt te hebben , door 't Hof van fVenen gefmeed , om heni te doen vermoorden , eii hy lieeft aan alle Hoven in Europa een Refcript gezonden , om hen zodanige ondcc» Beming bekend te maken , veaar van ik hier nevens eene Copy zende. (J£. oor* deelt ligtelyk^ dat de Hoven vsm Berlyn en van Wenen voortaan onverzoenelyk sullen zyn. » Zyne Majefteit zoude gaarne neutraal willen blyven , en zal niets » toebrengen om 't vuur in de Chriflenheit te doen ontAeken By aldien hy j0 echter genoodzaakt mocht wezen zich te verklaren , 't zal nimmer gefchieden j9 ten nadele der wettige belangen van 't Otiomanijcb Ryk^ èn hy hoopt, in zo* » danig geval » dat de Porte hem hare dankbaarheit zal betonen , gelyk hy zich ^ dan vleit vafte ftaat daar op te mogen maken : zullende u daar van als dan ty- jt» dig kennis gegeven worden." Aangaande 't gedrag door u te houden, nopen» de gevolgen van 't Vredena - Tradaat , en d'Artlculen waar over men 't nocli jiiet t'eenemaal eens is , gedrage ik my aan 't geen ik u in myn iaatfte fchry ven hebbe gemeld. Zo de Heer Wajner my de waarheit gezegt heeft , moeten tegen« woordig alle zwarigheden ten opzichte van 't Wener Hof uit den weg geruimd %yu , hebbende de Graaf van ülfeld de laatile Inftru&ien ontfangen , om de za*^ ken op d'eene of d'andere wyze te vereffenen, n Maar Rusland betreffende » j0 over welkers gedrag in alle delen de Koning reden heeft om oneindig misnoegd f, te zyn » begeert zyne Majeileit 'niet » dat gy voortaan eenige moeite doet om » de moeilykheden uit den weg t^ helpen ruimen , die tulTchen 'c zelve en de j, Porte mochten komen te reizen , dan alleen voor zo verre zulks volflrekt j9 Boodzakelyk mocht zfn » en 't belang der Tjerken 't zelve noodwendig quam te » vereifcben. '* Ik hebbe uit uwe Miffive van den 30. January verftaan , dat gy uw woord hebt gegeven en goedgefproken , dat de Ruüen de Turkfche Slaven binnen zekeren tyd zouden wedergeven. By aldien 'er in 't vervolg diergelyke izwarigheden mochten voorkomen , zal het niet voegen dat gy die üb uwe eige zaak beherttgt, en gy zult konnen voldaan , met aan beide Partyen , des verzocht fltynde, voor te ilellen wat u billyk en redelyk dunkt, zonder daar omtrent veN der te gaan. Men wil dat de rekkelykheit der Turken ten opzichte der Hoven van Wenen en Petersburg veroorzaakt is door de vrees waar in zy zyn nopeiis d'ondernembgen van Tbamas Kouli- Kan. Het flaat aan hen t'onderzoeken , of %y genoegzame verzekering hebben van de goede Trou van Rusland , om niet te vrezen dat het zelve zich met de Perfianen voege , en of 't belang van 't Chto- mumifcb Ryk niet veel eer zou vereifchen , zich het tegenwoordig tydsgewriPt . te nut te maken , „ om Rusland buiten ilaat te (lellen van hen eenig ongemak ^ te veroorzaken , wanneer de Porte in een anderen Oerloch mocht ingewik*
Digitized by
oiC EUROPISC.HE MERCURIÜS. gt
h keld asyn : Ik twyffele nlee of zy die met de zaken van Zweden gelafl; syoi rjiii
M suUea alle moeite aanwenden om de Mlnifters der P^ru te doen begrypen» ^T
0 dat 2y noolc ganitiger geiegenhelc sullen vinden om eene Mogendheic ce Tet* r j jr aedexen, welker nabauxichap zo zeer ce duchten is. '* . ^
N^ III.
1 Ameht aan den Graaf van Cafitllane te Kmjiantinopolen.
Parys, den 30. ilü^ 1741*
^Edert het geen ik den 2. en 3. jiprü aan den Heer de Filleneufve hebbe ge- fchreven, en waar van UE. door hem reets zult onderrecht zyn, is 'er ge- ne verandering in de belangen dés Koniogs voorgevallen , en zyne Majefteit blyft altoos dezelfde inzichten houden : doch daar zyn zaken gebeurd , waar van ik nodig geoordeelt hebbe u te moeten onderrechten, alhoewel dezelve pu- blicq genoeg zyn onute KonflantinopeUn reets bekend te wezen 1 maar mogelyk niet zo als dezelve zich in der daad hebben toegedragen.
d'Oorloch tuiTchen de Koningin van Hongaryen en den Koning van Pruijfen Word met meer hevigheit voortgezet dan ooit. Den 10. der voorlede maand is het tuflchen de Pruiflifche Troupen, door den Koning zelve gecommandeert , en den Grave van Neiperg tot een Hoofdtreffen gekomen -, waar by d'eerften 't voordeel alleen behaald hebben. De Koning van PruiJJen heeft vervolgens.de Stadt Brieg belegerd, die den 4. dezer gecapltuleert heeft > en men gelooft dac het oogmerk van dien Vorft is » den Grave xxm Neiperg een twede Bataille te leveren. \ Keurvorftelyk CoUegie is tegenwoordig in inadie. De Keurvorfl van Saxen ^ zo wel als de Keurvorften van Beyeren , Keulen en de PaltZf betwif- fen aan de Koningin van Bobemen 't Recht van hare Stem te geven, voorgeven- de dat dezelve , eene Vrou zynde , daar toe niet bevoegd is , en dat , volgens de Ryks- wetten, de Boheemfche Stem tegenwoordig vervalt. Dit ituk moet alvorens beflecht worden , en gene der Partyen haaft zich fterk om daar eea eindc^van te maken.
't Hof van Petersburg heeft verklaard , de Koningin van Hongaryen te willea onderfteunen , doch 't is zeer wel mogelyk dat het zulks niet zal durven be» ftaan , op 't punt zynde van zelf door Zweden aangeuft te worden , hebbende dit laatfte het vaft beflult genomen , zich door de Wapenen recht te verfcha^ fen , nopens aüe grieven welke liet tegen Rusland heeft. » Z^meden ichynt zo- f9 danige maatregelen beraamd te hebben , dat men zich daar van een gelukkigen jf ultflag mag voorfpellen ; en 't Hof van Petersburg is tegenwoordig in d'uiter- m fte ongeruftheit , zo dat, indien de Turken tet zelve tyd het fpel begonnen, ^ 't zeker is dat Rusland niet in ftaat zou wezen 't uit te houden} te meer om M dat men verzekerd , dat 'er eene aanzienelyke Party gevonden word ten be- » hoeven van de Prinfes EUfabetb , die niet in gebreke zou blyven van zich t'o- ^f penbaren als 'er kans toe was. Mogelyk zal 't OttonMnifcb Ryk nooit gunfti- ^j ger gelegenheit vinden , en zo de Porte maar eenigzints genegen is om daar me« 0P de haiir voordeel te doen, zou dezelve daar toe een zeer pUuilbel voorwend-
G z »z4
Digitized by
5» NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744, j^ %el vinden , niec alleen in 't niet demoliéren ran de Veiling Axoff^ mux ooft July. j^ in 't Tra&ac van Alliantie in 't voorleden jaar daor de Turken met Zwdem i- jy gefloten. Ik gelove dat U£. het in dit ituk kan laten aankomen op 't geen
M de Zweedfctie Afgezondenen zullen doen om alle deze beweegredenen aan te 0 dringen. By aldien echter dezelve u verzochten uwe goede Officien mede 0 te willen aanwenden, zoudt gy hen zulks niet konnen weigeren, gebtuikendg j» nócbtans in dezen de nodige voorzicbtigbeit , tp dat men u niet zou konnen ie Infi n /eggen , aanleiding tot de hervatting van den Oorlocb gegeven te hebben , en UË, j, moet zo veel meer met alle oplettenheit te werk gaan , dewyl de tegènwoor- » dige Groot -Vizier veel min voor ^rankryk geinclineert fchynt als zyn Voor- jy zaat y en men hyna zich niet durft vleyen dat 'er eenige zaak by de Forte ge* ^f heim worde gehouden. " By aldiea d'omdandigheden anders waren , twyffele ik geenzints of de Porte zoude wel haafl een befluic nemen , maar de vrez^e die men te Konflantinopolen voor Tbamas KouU'Km fchynt te hebben , is een ver- drietig breekfpel voor Zweden. »» Ik hebbé nochtans particuliere Brieven ge- ff zien . volgens welke het fchynt dat de Groot- Vizier zich flechts gelaat be« „ duchter te zyn als hy in der daad is , en dat , als Znveden maar zal gebrokea jp hebben^ hy gene zwarigheic meer zal maken zich ten behoeve van 't Kelve te ■ 0 verklaren/' De narichten die men aangaande Tbamas Kouli-Kan heeft , ver* fchillen zelfs zodanig , dat men niet weet wat men daar van zal denken. De Heer de la Cbeturdie heeft my (twee poildagen na malkander) gemeld, datroea te Petersburg niet t'eenemaal geruft was over den nurfch van die Verwinnaar, By aldien 't quam te gebeuren , dat hy zyne Wapenen tegen Rusland keerde y 9&ouden de zaken een geheel anderen draai nemen. Wat daar ook van zy, 'c is zeker dat de Regering te Petersburg niets mindes is als geruft. De Marfchalk Municb , alhoewel van zyne Ampcen beroofd , is niet in ongenade gevallen , ea *t zou my niet verwonderen te horen , dat hy de hoogde plaats wederom quam te bekleden , zo de Graaf van Oofterman zyn geheel verderf niet fchielyk ver- haaft. Daar en boven Is 'er eenige tweedracht tuflchen den Prins van Brunsvtyk , en de Prinfes j^nna , deszelfs Gemalinne. Kortom , alles fchynt zich aldaar aaa te fchikken tot eene Revolutie , waar van ik nodig geoordeelt hebben u berigt te geven. De Koning heeft onlangs bevel gegeven , zyne Infantery met lo Mai per Compagnie te vermeerderen. Ik ben enz.
, No. IV.
Extradl uit een Brief van den Heer Jmelot aan den
Graaf van Cajlillane.
VerfailkSj den 12. January 1742.
IK hcbbe voor twee dagen , door een Courier van den Heer de la Cbetardie Có^ py ontfangen van den Brief welken hy aan n heeft gefchreven , zo dra dé Revolutie te Petersburg was voorgevallen. Hy is een weinig te fchielyk geweeft «iet u voor te fchry ven , hoedanig gy u ten opzichte der zaken van Rusland zoudt moeten gedragen. De verheffing van de Prinfes Elifobetb op den Throon van ilwj- l0n4i$ tegenwoordig voordelig vgor ons, om dat de Duicfche Regering het t*eene^
ina4
Digitized by
tï E U R o P I S C H E M E R C U R I U S. 53
met het Hof van fTenen hield , en de nieawe Czarinne betuigt goede ge- * 1744.
Ïoelens voor Frankryk ie hebben , hebbende zelfs de Mediatie van zyne Majc- July. eit verzogc om den Oorloch met Zvoeden t'einaigen. Maar dit zyn voor als " ■och Hechts woorden, waar van men a' uitwerking zal moeten zien, behertigen- de zyne Majeileit d'eere en de zekerheit der Zweedfche Natie niet minder als voor dezen. De Zweden konnen geen Vrede maken , zonder daar by ten min- ften hunne Frontieren in zekerheit te flellen , en ik voorzie dat Rusland zich door zyne Majeiteit niet langer handelbaar zal laten vinden, als vooi zo verre meu daar toe genoodzaakt zal zyn , door de vjeze, der AUiantien die men zich verbeeld dat tegen haar zouden konnen gemaakt worden. „ Derhalven moet gy j» u wel wachten de geneigdheit te laten uitdoven die de Forti begonnen heeft m voor de Zweedjcbê Natie te tonen. '*
N^ V.
De Graaf van CaJleUam aan den Heer Ameht. » Konfiantinopokn ^ den 5. Juny 1743.
^Edert mynen Brief van den 18. Me^ , welken ik d'eere hebbe gehad UE. over Napels toe zenden , en waar van ik hier nevens Copy voege , hebbe ik uwe geëerae Mifliven van den 12. en 17. Jpril laatilieden oncfangen.
Deze Brieven zyn den 24. der voorlede maand aangekomen, juift wanneer hier alles , ten opzichte der zaken van Perfien , in een grote beweging begon te gera« ken. Men heeft byzondere en algemene Raadsvergaderingen gehouden. De ty- diiigeH die daar toe gelegendheit gaven , zyn , dat eensdeels Tbamas Kouli - Kan iemant aan Acbmet BaJJa had gezonden , «m van hem te verftaan , of de Portt genegen was een voldoenend Antwoord te geven op d'Eifchen door hem gedaan? En d2t Jicbmet Baffa\ oordelende dat die Uitzendeling alleenlyk was gekomen öm te belpieien , en Tbamas Kouli -Kan met dezelfde munt willende betalen , Kich van de gelegendheit bediende dat die Uitzendeling eenige paarden gekocht hadde , om hem te kennen te geven , dat , dewyl zyn Meeiler daar een Lief- hebber van was, hy 'er eenige fraje hadde die hy hem wilde toezenden, j^cb* met BaJJa vaardigde in der daad op flaande voet een bequaam Perfoon af, die in ftaat was om een getrou verhaal aangaande 't Leger der Ferfianen te doen. Men wil dat het zelve na de kanten van l^au en van Bagdad in aantocht is. 't Eerlle Corps beftaat uit die welke met Tbamas Kouli - Kan uit Dagbeflan na Tauris ge- komen zyn , hebbende hy met dezelve den weg na Fau ingeflagen , om in Diar^ hekir in te dringen. Alj Baffa , Zoon van Abdi Bafja , die in den Veldflag van Cfotzka de Voorhoede der Turken commandeerde , en dienzelven dag 's ochtends de Duicfche Cavallery floeg , is Gouverneur van Diarbekir^ en heeft bevel van de Porte ontfangen , om eene Armee te verzamelen , die hy als Seraskier zal ge- bieden j hy is in ftaat om zich rechts of links" te wenden , ten einde om , of O- man Oglou^ Gouverneur van Erzerum, of Acbmet BaJJa ^ te Bagdad y te verfier- keo I al na dat de bewef;inn;ea der Peruanen 't zullen komen te vereifchen.
O 3 l£r^
Digitized by
54 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
X744- t*Erxirum heeft men gebrek aan levensmiddelen. jÉly Aya , Cap^ B^a van dei
7<^3^* Marquis de Füleneufve , die na Drebizonde is geweeft om daar in ce voorzien ,
' heeft zynen Kiatibi herwaarts gesonden , met de droevigfte berichten nopens 't
algemeen gebrek in die Geweften. Op deze berichten heeft de Porte de 4 fche-
pen f die na Oczakoff flondea te vertrekken , niet derwaarts doen gaan , maar be*
volen dat dezelve Granen zouden innemen, om na Trebifonde over te voeren 1
twee daar van zyn reets afgezeild '•, en ilaan ten eerflen door de twee anderen
.gevolgd te worden. Men Is ook voor een opftand in Klein- AJie beducht»
wordende zelfs verzekerd 9 dat aldaar reets gehele Troupen Muitnukers by
een gerot zyn.
Voor zo veel Bagdad aangaat > zegt men, dat, volgens de berichten van 2^è« met BaJJat bekrachtigt door d'Atteitatie van 't Guarnizoen dier Plaatze, eea vry aanzienelyk Corps Periiaanfche Troopen zich niet verre jran Bagdad heeffc vertoond : dat de Generaal, die dezelve commandeerde , aan Acbmet oajja heeft gefchreven, dat hy het Graf van Iman Aly quam bezoeken : dat gemelde Bajfa zich door zodanige pretenfe Bedevaart niet latende misleiden , uit Bagdad was uitgetrokken, en naby die Sudt campeerde , hebbende derzelver verdediging aanbetrouwd aan eenen BafTa van twee Suarten, dewyl hy (laat maakte dat de« zelve eerlang ftond belegerd te worden. De Parte is werkelyk bezig met aan jicbmet BaJJa t'antwoorden , om hem, volgens zyn verzoek, geld te zenden, alt mede een Bonte -rok en* Sabel, en gebied hem zich binnen de Plaats te bege- ven, en 't gebied van 't Obfervations Leger, dat men omtrent Babihniin zal konnen by een brengen , over te laten aan zynen Kiaja ; zo dat het fchync als of men geen grote ftaat maakte op de getrouwheit van dezen Bafla. Men is zelfs noch in twyffel, of door alle die berichten nopens de bewegingen der Per- iiaanfche Troupen, de zaken , door de BafTa'sdie zicli op de Grenzen bevin- den , niet breder worden uitgemeten als zy in der daad zyn , ten einde om zich daar door beter te doen gelden , en geld van de Porte te verkrygen. 't Is tea siinften zeker , dat men als noch niets verneemd van eenige vyandlykheden tuf- fchen de Turken en Peruanen voorgevallen. De laatflen hebben zelfs zeer uit- drukkelyk bevel , om flechts verwerender wyze te handelen. Des niet tegen- genftaande fielt men zich met allen ernil in gereedheit: behalven de bevelen, reets na Afie gezonden , om de Troupen te doen marcheren , heeft men een deel ZofmJ en Timarioten uit Europa ontboden , en men heeft , weinig dagen geleden , verfcheide Caftans uitgedeeld aan zo vele Binbacbis , zynde een zoorC van CoUonels , die elk looo man op particuliere commiiSe gebieden. Alle de Groten , en die in 't Ryk eenige bediening van aanzien bekleden , zyn geuxeert geworden. Acbmet , BaiTa vaq Sopbia , heeft zyne fchatting reets betaald, en bevel ontfangen zich gereed te maken om na AJie te vertrekken , by aldien de dienfl van den Groten Heer zulks mocht vereiix:hen ; men doet ook onderzoek na de Grieken en Armeniers y ^dic vermogende genoeg zyn om tot de behoeftena van den Staat iets by te dragen.
De Griekfche Patriarch is afgf?zet, en in de Boeyens eebraght. Men befchul- digt hem de nalatenfchap van eenen Metropoliuan van Sopbia onder zichgeilagen te hebben, en men doet naukeufig onderzoek na allen die men verdagt houd iets van die nalatenfchap geborgen te hebben. De Vader van den Doftor Arafaky^
va»
Digitized by
©fEUROPISCHE M15RCURIUS. ss
tin welken Ik meermaals gelegeaheic hebbe gehad o t^onderhoudeiiy zynde die 1744» èntnmwe Dragoman van Frwikryk , bevind zich onder dat getal : Om uic de ge- J^» vangenis ontflagen te worden , heeft hy zich moeten verbinden 200 Beurzen te n
betalen ) en hy word ten huize van den Bacbi Kouly bewaard» tot dat hy aan zo« ^ danige belofce voldaan hebbe. Een ryke Armenier zit mede in begcenis wegens een Brieije van 300 Beurzen , \ welk men zegt onder de papieren van een over* leden Capitan BaJJa gevonden te hebben. Men gelooft dat 'er om aezelve reden *<»ok eenige verandering zal voorvallen ten opzigte van de Vorflendommen van JVallacbym en Moldavien. Gy kunt u te binnen brengen » Myn Heer » dat byna even 't zelfde gebeurd is ten tyde van Teguen BaJJa, Deze Gezags-oeffeningen^ die de noodzakelykheit vereifcht > moeten eveneens aangezien worden als de fchattingen die men by ons den Ryken oplegt , en onderltellen een ongemeem gebrek in den Staat.
Zie daar d'omftandigheden waar in de zaken van dit Ryk zich tegenwoordig bevinden. Dezelve begonnen zich t'openbaren, wanneer ik de depêches oncfing waarmede gy my vereerd hebt, en die twee voorname ilukken behelzen: » *t » Ëerftey om de Turken te doen begrypen » dat zy in flaat zoude zyn» ja zelfs 99 dat hun belang zou willen , de Koningin van Hongaryen ongeruflheit te veroor- /f zaken , met te doen fchynen als of zy met haar wilden breken } en het twede , » om hen t'onderregten , dat de voortgang van den Oorloch tufTchen de Zweden » en RuJJen onvermydelyk fchynt, en dat, by gevolg, de Pofte behoorde be- » dagt te zyn om a'eerften met meerder nadruk by te itaan, dan zy tot noch M toe gedaan heeft.
» Alvorens daar omtrent iets aan de P^rte te kennen te geven, hebbe ik geoor- '» deelddezaak eerft te moeten ondertailen, weshalvenik den Heer de Laria^Lam » den 316 Ëffendi zond, met laft om de converfatie ongevoelig op de redenen » te doen vallen, welke hy voor dezen jegens hem had geuic nopens den toeiUnd jv der zaken in Duitjchland y e#, wanneer hy hem zo verre hadde gebraght, om 99 eenige zwarigheden t'opperen tegens de denkbeelden die hy daar van hadde, » tragtende dus , door 't geen hy daar op ftond te zeggen, t'ontdekken, of, niec 9> tegenilaande d'omilandigheden waar in men zich met de Perfianen bevind , de » Pwtt zou genegen zyn zich met de Duitfche zaken te bemoejen. Dit middel 99 Jcbeen niy toe aU zeer beqaam om de zaak aan de gang te belpen , zonder ons bloot ^ te geven y en om tot ons oogmerk te geraken , terw^l ooy zouden fcbynen daar tegen j, te wezen. "
In der daad 316 Effendi, genoopt om uit te komen, en op de tegenwerping van den Heer de Laria t'antwoorden , zeide tot hem: » Dat de zaken met Perjie ^9, werkelyk fchenen ernA te zullen worden; dat hy zeer wel voelde, dat het 9t in de tegenwoordige omflandigheden genoegzaam vergeefs zoude zyn , moeite » te doen om de Forte een nieuwen Oorloch tegens de Koningin van Hongaryen aan » te raden $ doch dat 'er raad voor alles was : dat het niet quaad zou zyn 't OttO' » manifcb Minifterie onder 't oog te brengen, al wat Vrankryk zedert de dood van Kel- 9> zer Karel den VI. gedaan had , om voor te komen dat het Huis van Ooftenryk , of ^ dat van ^ttib^t'ifen/twelk'teerftgenoemde (lond op te volgen, in Duit Jcbland j9 gene macht mocht verkry^en , die aan de belangen der Poru nadelig zou kon- j0 nen wezen i hen tegelyK te kc^a€^ geveode | dat de maatregelen, die men be-
j^ raamd.
Digitize'd by
S6 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
X'jAA, ff T^mdlizd omdat Huis te vernederen^ door verfcheide onvoorslene toevallcfty Jul '^ "^^^ ^^ ^^^ geflaagt hebben als men zich daar van hadde beüoofd : dat egtct
•^' y*. „ Vfênkryk van zyn oogmerk in dezen geenzints afziet, en dat de pogingen in dit ' „ jaar door haar gedaan, en de fchikkingen onder hare Troapen gemaakt, haar
j, met reden konoen doen hopen, dat zy zodanige zaak, waar in zy zelve niet >> minder belang heeft als 't Ottomanifcb Ryk , eindelyk zal konnen uitvoeren 3 maar /f dat, vermits de voorfpoed der Wapenen dagelyks kan veranderen, de Fortê ^ wei zou doen , aan hare zyde de zaken v^SiDuiuUmd ook een weinig gade te fy flaan , tén einde dat , by aldien 't mocht gebeuren dat Frankryk eenig nadeel ^ overquam , de Porte aanilonds in ftaat zou wezen om zulks te verhelpen , eA j9 'tHuisvanOoJienryktc beletten zo magtig te worden dat het zyne Naburen zou f, konnen deren, 't Is nodig, voegde 316 ££fendi daar bv, diergelyken ual te voeren , al was 't maar om in tyd en wylc 't Ottomanifcb Minijierie te konnen verwy- ten , dat men hem kennis heeft gegeven van d'omfiandigheden waar in de zaken zich tegenwoordig in Europa bevinden, en dat het verzuimd heeft de gevolgen daarvan in te zien j „ daarenboven kan 't dienilig zyn om de Turken te bewegen , niet alleea „ hunne Grenzen niett'oncbloten, maar zelfs eenige fchikkingen op deFrontie» ^ rentemaken,bequaamomde Koningin van Hon^aryenongerufl te doen worden.** Hy zeide ook , dat de Groot-Vizier deze Infmuatien zo veel gretiger zou aanhoren 9 dewyl dezelve genoegzaam met zyne oogmerken overeen quamen , vermits 't ze- ker was dat het de Duicfche i&aken alleen waren die hem belet hadden tegen Thamss Kouii'Kan zo kragcdadige maatregelen te beramen als men hem wel geraden hadde te doen , nademaal hy van gevoelen was, dat het niet. ooirbaar zou zyn in het 'tegenwoordig tydsgewrigt de Staten in Europa gelegen t'ontbloten. Dus uitte ïich 3i6Ëffendi, niet als flegts uit zich zelve fprekende, maar om de twyfié- lingen en de zwarigheden wech te nemen , die de Heer de Laf ia hem had voor- gefield ; waar na deze Dragoman affcheid van hem Bam, zich gelatende als of zyne redenen noch geenzints bequaam geweeit waren^m hem t'overtuigen.
Uit het verhaal 't geen de Heer de Laria my van deze zamenfpraak deed ^ fcheen 't my toe , dat het mogelyk niet qualyk zou gedaan zyn , onder voorwendzel vam de klagten t'onderfteunen die onze Kooplieden my tegens de Bafla's op de Grenzen commanderende gedaan hebben, den Reys Effendi te veritaan te geven, dat, in- dien de Groot- Vizier my eens op een vryen dag gelegenheit wilde geven om hem op zyn Landhuis t'onderhouden , ik hem over verfcheide zaken te fpreken had » die gcYoegelyker mondeling als by gefchrift konden afgehandelt worden. Ik ver- beeldde my dat de Reys Effendi ouïeyXbzzx zou denken, dat het voorwerp van zo- danig bezoek geheel iets anders moefl betreffen als de zaken van onze Kooplieden ia de Levant , en dat ik des te gemakkelyker zou konnen oordelen van de gemoeds ge- ileldheit van den Groot-Vizier , door den min of meer groten haail dien by zo« maken om my gehoor te verlenen. De Reys EJJendi gaf den Heer de Laria toe antwoord , dat het den Groot- Vizier aangenaan) zou zyn my eens by gelegenheit te aien. Die Dragoman is zedert noch tweemaal by den Reys Effendi geweeft , zon* der nader befcheid van dien Minifter verkregen te hebben.
Ik zal dit fluk eindigen, met u, Myn Heer, te berigten, dat in d' Audiëntie Welke deHeer j^fnc^/^r den 16. der voorlede maand by den Groot-Vizier had, oim hem firievea van zyn Hef over te geven f hy de Porto te kennen gaf 1 dat de
KoAi&<«
Digitized by
t)F EUROPISCHE MERCURIÜS. 57
Xonifigln van Hwigaryin , ni hire Kroning, een Ineenuntiiia na Ktmftantinêpê* I744« Un ftond ce senden , verdoekende te gelyk pofitif ce mogens weten 9 of de komft j«/y.
van xodanig een Minifter aan de Pwu^ aangenaam conde syn. Dese ftap ftrekt
vraarfchynelyk om de Koningin van jF/ofs^arym Indired als Koningin van Bobmm door de JPtfft^ te doen erkennen. De Heer Bentkler moet reden gehad hebben om vergenoegd te zjn over 't antwoord aan hem gegeven , dewyl hy £ich gehaaft heeft s&ynen, Coarier eenige dagen daar na te rug te senden« Doch ik kan niet wet be-> grypen waar in 't fyn van dexe zaak gelegen is 9 nademaal de Forte de Koningin van Ihngoryen reeu erkend heeft in alle de hoedanigheden die zy aanneemt, ter gclegenheit van 't Vergelyk getroffen over de Grens-fcheiding In Bofnie.
De Noordfche zaken betreffende, is aan de Porte niet onbekend hoe dezelve gefchapen ftaan. d'Envojé van Zweden draagt zorge haar daar van t'onderregten , en aiyne iailantien tot verkryging van fecours te vernieawen ; doch men weet dagelyks nieuwe uitvlugten te verzinnen , om 't definltif antwoord , daar hy om aanhoud , uit te ftellen , en men houd zich te vrede met hem te doen hopen , dat , onaangezien de verlegentheit waar in de Fertfi zich bevind wes^ns den Oorloch met Perfit , dezelve egter de belangen van ZwedenMct zal uit het oog verliezen , maar die Kroon helpen. '
jy Indien ik gelegenheit bekome om met den Groot- Vizier te fpreken, zat j» eene der redenen waar van ik my zal bedienen om hem te bewegen de Konin- j, gin van Hongaryen t'ontruflen , hier in beflaan, dat Frankryk daardoor meer ^, lucht bekomende, des te beter in flaat zal zyn om Zweden by teilaan. " Ditit 't ai , Myn Heer , dat ik u by deze gelegenheit kan melden , aangaande de twee poin- tenvaninftruftie die gymy in uwe Brieven hebt gegevens mogelyk zal ik u iets na» der konnen fchry ven met een Schip 't welk binnen weinig dagen van hier ftaat onder »eil te gaan.
d^Bnvojé van Pelen is den s* dezer maand vertrokken. In defzelfs Audiëntie by den Groten Heer beeft hy , zyn compliment in 't Latyn afgelegt hebbende, den Sultan in deTurkfche Taal aangefproken , om hem te verzoeken, dat zyn^Tzir jdigafi mocht Capigi Bojfi gemaakt worden. Titzt gunft is hem daags voor zyn ver- trek toegeAaan, en hy heeft daar o vcf. veer voldaan gefchenen, dewyl 't fchynt dat de Porre om zynent wlUen van 'tgewoonCeremonieelafwykt, vermits zyhem door eenen Capigi Bajfi tot op de Grenzen doet geleiden. De Groot- Vizier heeft daar omtrent geheel anders gevoeld , menende, dat deze hoedanigheit , aan den Vizif '^g^fi gedurende defzelfs bediening op eene toevallige wyze verleend, gene verandering omtrent 't vangefleU Ceremonieel medebrengt , nademaal 'er aan nie- mant » als aan Miniilers vaii dea eerften Rang , door eenen Capigi Bajfi «itgeleide gedaan word. De Zweedfclie Envojé heeft my als een geheim verhaald dat eeni- ge opmerkinge verdient, dat.de Heer fH/cbniakoWt niet konnende denken dat de Heer B^no^dezegunA zou verkrygen, den uicflap door hem^^edaan , om zulks aan den Sulun te verzoeken, opentlyk heeft gelaakt} maar dat hetjuiA aan de trots- heit te wyten is waar mede die Refident zodanig verzoek heeft teg^gefproken , dat hy daar in geflaagt heeft ; hebbende d'Envoyé van FoUn , in eene geheime Memorie , die hy aan den Groot-Vizier heeft doen behandigen ', hem de zaak met zo veel ^hendigheit weten fmakelyk te maken , dat die eeriïc Minifter hem zyn verzoek anet plaLSier heeft toegeflaan> om dea RuiSfchen Refident fpyt aan te doen» en
H hem
Digitized by
Google _
58 NEDERLANDSCIT GEDENKBOEK
«744* h«o te doeri geroeleit, dat hee hem niet paft 't hoge. woord tt voeivü. d'EÓF Jidy. vojé van Zweden zegt, dat hy 'tzyne by deze Memorie mede gedaan-heeft, voor- ^ gevende dac de Heer Benoij by »yne te rugkomfb in jPt/en, zich via die gedrag
▼an den Groot- Vizier sal weten te^ bedienen , om synen Landslieden te doen xien, hoedanig 't Ottomanifcb Minijierie eigentlyk ten opzicine van Rusland geflelc is: doch waar<oe alie deze fraSje bedenkingen , wanneer men deseive vergeiykt met de wezendiyke menagementen die de Porte voor Rusiand toont?
Ik hebbe aan Saïd Bajfa den Brief doen befteiien, welken UB» roy heeft toe- gezonden om aan hem te doen behandigen | doch ik hebbe voor ais noch geen antwoord daar op ontfangen*
Ik hebbe niecs te zeggen , Myn Heer , op 't geen gy de goedhelt hebt my aangaande myne byzondere belangen te meiden , dan alleeniyk j dat ik redes^ hebbe om volkomen geruft, te zyn, zo dra gy my vergunt my te dien opjiigtc •p. uwe gunft te verlaten.
No. VI. Ontwerp van een te makene Fredez
^E Vrede toïïchen 't Huis van Bieren en 't Hof van Wenen zal op de voK- '**^ gende voorwaarden herftek worden ; te weten :
I. De Keizer zal de Groot- Hertogin van Tofcnnen erkennen als Koningin vaa Hongaryen en Bobemen , en van zyrie rechcen , ten haren behoeve > afftand doea» ep de wyze als zy onderling zullen verdragen > en op voorwaarde dat
IL Zy aan den Keizer en aan zyn Huls ten eeuwigen dage zal ftfihaut om aan 't KoDiDgryk Beyeren ingelyft te worden» aan de kant van Bobemen^ 't Diftrift vaa -^ Sgray en de twee Kreytzen van Püfen en Braebin-adn de kant van Ttroj, 'tkleia gedeelte daar van tot aan den J/in, benevens de Veiling £tt^e3fn ; aandekantvam^ Znvaheny al 't geen 't ultgeftorven Hnis vanOoftenryk aldaar heeft bezeten» als mede alle de Landfchappen , beleend onder den naam vzaOBflenryk/cbe FearUmde» ^ éSL^T ondctbcgttpen édValdSêadeny totOBndenRbyn.
De Landen van Neuburg en SuUzboeb- tuilen Insgelyks aan Beyeren ingelyft worden, en de Groot» Hertogin van Titanen zal zich verpligten, daar voof san 't Paltzifche Huis eenevenredig Equivalent » ja zeifs van groter ^waarde , in i/eNc- • derlanden te geven.
jiandekantvan Oeftenryk zoUen d'oude Grens-fcheidingen blyven , maar de Scadt en 't Kafteel van Pqffau zullen met Kelzerlyk-Beyerfche Troupen bezet worden. NB. Ingeval men niets van iTOoftenrykfcbe NétatntfcBap vfUdeafflaan ^' kan min aak gene Ranmieiatie eifcben^ devseike buiten dat' nul en van onwaafie teüde zyn f aangezien d'enêrme tefie^ die aan 's Buis van Béyefen nimmer eenig nadeel zou kennen toebrengen : En in zodanig geval zal men bet te maken . 2>aSaat^met bee derde Articul beginnen f zander eenige melding van da tVDoe eerften te maken i zo dat 'er van geen jtfjiand gejproken ^mardande^ ook gene mentie gemaakt zat werden van eenige Renunciatie. • III. Bsysrsn- zal tot een Koningryk opgeregr, en zodanig van rondsom ve^- gsootwotdeir» dat de«*Kêiaiers inkomften daar door met zts müUeenen Duitfiha
midenf^
Digitized by
oi: RÜROPISCHE M^RCURIÜS. S9
guldens jaarlyks vermeerdert worden, 't Ryk en de bemiddelende Mogendhe- den zullen verzogt worden deze vergroting' van rondsom zelve te reguleren > maar dewyl daar toe veel tyd vereifl word^ zullen aan den Keizer en zyn Huis ondertuflchen de Nederlanden tot pand iigerumd worden f deweU^ehy we- derom zal uitkeren > zo dra 't ontworpen Arrendiffemen$ ftand zal grypen, en hy in 't bezit daar van geftelc zyn. By aldien de Nederlanden niet toereiken- de mochten zyn om ondertujOTchen de vooriz. zes millioenen uit te leveren , zal -snen 't geen daar aan noch mocht ontbreken jaarlyks la gerede penningen ver- goe'deti y dewelke zullen hefteed worden tot onderhoud van een bequaam ge- tal Troupcn.
IV. De Keizer belooft zyne ^oede officien te zullen aanwenden 'om de ver« fchillen , tuflchen Spanjen en Engeland gerezen , in der minne by te leggen.
V. Hy belooft het zelve te doen tuCTchen Spanjen en 't Hof van ITenenf kennende de Vrede getroffen worden door middel van zodanigen Afftand lA Halien als men zal kennen eens worden , én - midterwyl aldaar een flllftand van W{U>enen gefloten worden , om de tyd te hebben van daar over te handelen.
VI. 't Ryk en de bemlddelehde Mogendheden zullen dezen Vrede guaranderen»
VII. Zo dra op deze wyzede Ruft in Duitjcbland zal herftelt zyn, zal de Kei- ler zyne Troupen by die van 't Ryk voegen , om den Vrede aldaar van duur te doen zyn» en met de Keurvorften, Vorften ^en Stenden raadplegen over de te beramene middelen om de Welvaart des Vaderlands te doen toenemen » en alle plagen ^vai^n'j^. zelve, te^ weven» ten einde dat het Roonafche Ryk fteets meerdei Itofhien byiesztlfs Nieren, verwerve ^ %ynt Vriendfcbap geiocbt en zyne Gtam^ fcb^p gen^e^ wórdt,. £indelyk hoopt hy^ met hulp van de Stenden, eavande gantfche dappere Dtfltfche mtie, den luiftèr Vaii 't Roomfdhe Ryk> waar vaa by d'Eereheeft het Hoofd te zyn » (ot den hoogften Top te doen ryzen , gelyk hy zulks wenfchty en nooit van zyn leven ander oogmerk ^ehad heeft.
I. f^At zo dra de Vrede tuflchen den Keizer en de Eonbgiii van Hengarjen zd
rtr. .getro^ren zya ^^Xèizer endeKpning y^nVrankfik hunfte uiterfte pogingen
'zullen aanwenden, én 'gezamentlyk met de Kbningihiie van Hmgiaryen.nd, 11197
fflelyk}iei^ t^te^^i 9iq^WK,4ei) |(4u;^ jfa» E»g$Umi ftsk -efr^ken Vxedéi jhet
IL V» Dat '3c Keizer en ^e Koning jil^ zi^eni,vorp^CJi^^,pl^.hu » by die vav de Koninghine vaa Hsnfsi^n'té voegen » om naaf Süefién doóc ji den Koning van Pruinèn weder te doen uitkefen.," ^ III: 'tJüi <» Kèl^rèVde 'Sbniflg «bh^üiterltè beft üiSleA' doen «mi't Kemf- iMfl^yk CoUegle daar ^ee*tè.1ireBgêiit^ dat hec «elve, akaftoad» nt ^c fluttd% f jM den. Vtede^ dca jofigea AuiüH^ttof^-m ftams-K^t^. vc^kkite.
•i ji.i- :: H« . N«. Vin.
Digitized by
Google —
6o NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
No. VIII.
Laatfie Bedenkingen.
Nopens een Vergelyk tufTchen zyne Keizerlyke Majefteir en de Groot -Hertogin van Tojcanen^
1. rj^Yne Keizerlyke Majefteit zal, een behoeve van deze Yorilinne , voor zich ^^ zelve eB voor »yn« Nakomelingiea , renonciereA aaa alle defzelf& preua^^ fien op d' Erflanden van *t Huis van Ooflenryki
,< ïl. Haar als Koflingin van Hongaryen en Bêbemin erkennen, enmethetRyi. oyerleggen om de Bobeêmjcbe-Stem op den Ryksdag wecferom in aQivHeit te brengen ^
III. Alle Franfche Troupen bedanken t ea dezelve uit het Ryks- gebied doen vertrekken;
IV. Aan 't Ryk voorilaan eene Neüéralkelts Arnikée opteregten, om denRbyfk te bewaren, waar by dezelve 15000. man van zyne eige Troupen zal voegen i ca
V. De Guarnlzoeaea van FbUipsburg tn, KM doea veifterkexu
DAAR EN- TEGEK
I. Zal men hem alte zyne J^aderlyke Erflanden volkomen' wederom geven , M- als hy dié bezeten |ieefe ten tyde van \ overlycfen van Karel den ^I.
II. Zal men hem erkennen ala Keizer „ Hoofd van ^t jlyk , en Koning vaob Beyeren,
' HL Zullen de hoge ffondgenoten hem maandetyk bezorgen zodanige Onder-- ftanden , als vereifl worden tot goedraaking der onköllen , die nodig zyn om de Keizerlyke Waardigheic op te houden , toe dat men middel zal gevonden hebbeai om zyne inkomilen op eene beilaanlyk^ wyze voor altoos zodanig te vermeer- deren, als befbaan kan roet de Keizerlyke Waardigheit, en met den Itfi/ler vaik zyn Huls, by 'e welk de Koninglyke' Waardigheit ten eeuwigen dage zal verl^y- iren , en Beyeren tot een' Kaningryk opgeregt . worden.^ .
IV. Zal eene algemene Amaeitie vaftgeftelt worden/ ' ' '
V. De Krygsgcvangeneh zullen van Vireeïzydeiizóftdêrraiitföen wederom. ge» gcVen wotdén. " v ' '
' ' VI De Ifelzér zal^hft met^hct^ It^i f^agtèli tens Ve'^tderf, oimr, ^ehevens fndere Mogendheden, .i;ot het gemeen .beft mede te werken;; cfe aan' 't^Ryk. eek. yaftenwXurtamöVri^^'tfeffe^^^^^^ ^'^ ^' '''•'- ;- • ^* " -
. Wy hebben in on« laat'ftviaor^aociq-ö^^
èat iL^Vjandljkbedên toffdten d*Oaftenr;ricfebe»ien^i^eii»ei^f$Jcê Trou- pen, dóór 't niet flakemen étr Scbtmfitdfèhé CèntënPi^ «an de zy4t des Keizer» , wederom begonnen zyn. Tot welkers juflifkatie , aan de aydcran Hafej^aiefteit ^ 't Volgende CIRCULAIR RE-
,^«/ /: £ ri SCRIPT
Digitized by
OP EUROPISCHE MERCÜRIÜS. 6i
SCRIPT aan Hare Miaiftcrs buken '« Land^ verzonden ii; 1744. luidende : Juif.
MARIA TH ER ES IA by de gratie Godti, Koningin van " * Hongaryen en Bobetnen ^ Aatdshercogin van OoJiinryk^&Q.öic.iikC,
r\EQ2i. dezer heefe onze Lieuceoanc- Veld maifchalk. Graaf iVoJoy?^ , ia de ni- ^"^ buurfeh^ van Njudorf een JUur - Reyerfcbe Patrouille aangetrofifeTi , en daar van 19 Man £ryg3gevangen gemaakc. By deze gelegenheic poogde de A>ur- JS^y^r* Jcbe Generaal St. Germain , met den gemelde Graaf Nada/iy, te fprekea , en wan- neer deze bereids op zyn retour was, gaf hy aan den Celionel, Gmf Kulncky ^ die mede tot het commaudo behoorde, te kennen, dat deze handèlwyze, dea ' Graaf van Seclundorfy ten uiterfte vreemd voorqjuam >alzo van zyn kant alle vyan- dclykhedcn, op lyf-en levens - flraffie , verboden waren , en de gevangenne- ming op den Tuutraien. Ryks:lbodem gefchied was : Waar op hem provlüonelyk. tot antwoord gegeven wierd , » dat zy zulks hun zelven te meer te wyten had- j» den ,alzo hunne PatrouiUes tegens gedane waarfchouwing tot aan Neudorf had* j» den gellroöpt , en daar en boven een van dezelve cerft 't Geweer tegens d'on- j» ze aangegrepen had. " Twee dagen daar na, namentlyk den 4, is van w;?geo» den Graaf van Seckendotf , de Miflive onder No. i. aan onzen zeer geliefden Schoonbroeder , den Pt'ws Karel van Lonbaringerif afgezonden, welke deze op* een wel gegronde wyzc en na behoren , zo al&in de B'ylage onder N^. 2, eer sien is , beantwoord heeft.
't Is ligt te begrypen , wat aan d'anderc zydc met den Brief van Seckendorf bedoelt word % maar men kan niet wel geloven , dat iemant , inzonderheit na- liet daar op gegeven (bilde Antwoord ,. zo dwaas zoude zyn , ora zich daar door om den Tuin te laten leiden.
Hoe 't met Neder • Scbön/eldfche Conventie gelegen is , heeft men aan deze zy-
de by de Circulaire Kefcriptcn van den 10. tn 20. Juny^ vaa't gepaflCeerde jaar,.
ten gejioegen doen blyken , en met minder omflindig , is het in onze MiflSve,
aan de kleine Vergadering van- den Zwabijcben Kreitz^ van den il. Februafy
HatfUeden, welk in Druk uitgegeven is, aar.g.etoond , hoe weinig men zich aan
d'eene ead' andere kant, heeft laten aange egcn zyn , om die Conventie na te ko-^
men , zo dra men gemeend heeft y de Keur - Beyerfcbe Troi^en gered te hebben^
Wy ZOU' en ondertulTchcn tyd en gplegenlieit geha J hebben , ora dat gene voor
*'den dag te brengen , wat fn de maand ^uwy , van 't gcpafleerde Jaar , ter zake ,.
^In-xLIey.engemerde MifBve aangehaaic, is overgeilagen , inzonderheit, nadien noch*
^s>p,den Inhouëé van dezelve Miflive noch op die van de Pra • McweKia , by ver-
'yotgaao He vermeerderde kleine Vergadering, van den Zfombijcben Kreitz over-
. gegeven, niet tegenftaandé de nadrukkelyke Voorflellingen , van dea zelven Kreitz^.
..eenige duidelykc, veel min genoegdoende Verklaring , gevolgt is j maat In ce-
gendeel veel eer de Vyandelyke inzichten, van 't' Frank/ortjcbe Hof ^ fteeds i»
- Mer, zaken gebleken zyn , als waar van Wy de bewyzen in handen hebben*.
^MW.W'y hebben liever wegens een overbodige , en roogelyk onvoorzichiigr
^créüèji ab van eenlge dendnfte voorbarigheit befchuldigc wilku wosden.
Digitized by
€2 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. . Gelyk DU alles zyn perk en bep^g heefc , .en die f;e buiten gegaan Wordeor j^uiy. de , de beA;e gedachten , coc ^gemeen nadeel aan 'c waarde Duitfcbe Faderlêni ' moeten flrekken, alzo is gedeeltelyk , in antwoord aan onxe zyde , op de Mo«
morie, daoi't Keur- Beyerfcb Gezantfcbapj te Frankfort overgegeven, en gedeei- telyk In 't Circulair Rejcript , wegens de bezetting van Donawertb , voor uic , zonder bewimpeling, te kennen gegeven, hoe Wy voortaan de £eur - £eycrfcbe Krygs - Volkeren zouden moeten aanzien.
" Noch uivoerlger is de Beantwoording ,Van de FVnnfche Oorloebs • Ferkhringjen Van de Declaratie, doo;r Malbran de la Nouiy te Frankfort voornoemd gedaan.
Deze laatfte Declaratie behelft zo klaar en duideiyk , als eenigzintf mogelyi is, dat Ons den.Oorloch, in d'allervolmaakfte verftandhouding , met onze ho- ge Tegen -party, dans Ie plus parfait concert avec VEmpereur^ door de FYanJcbe Kroon is aangekondigt , en dat in dezelve volmaakte ver/landboudtng , alles wac den Oorlocb vermag, tegens onze tot het Ryk behorende, en door 't Ryk ge- ciiarandeerde Landen^ als ook tegens noch eenen voornamen Keurvorft , van 't Ryk, óqh Koning vsLti Graot'Brittannien j ;ils Keurvorft van Hanover^ onderno- men zal worden.
Na een zo plechtige, en aan geen duifter- of dubbelzinnigheit onderworpene Declaratie , ontziet zich de Graaf van Seckendorf echter niet , de Keur- Bederf ebt 2>oupen voor vriendelyke, en zodanige Troapen te verklaren , dewelke 't op lyf- en levens-ftraffe verboden zoude zyn, alle Vyandelykheden te. plegeA. ,„ 't Welke echter zeer waarfchynelyk , maar te verftaan is voor zo langea M tyd , als men zich noch tezvirak bevind ., .om zulks met hope van eenig voof* j, deel te doen, , . *..'.•
Ja dat noch meer is ; een zo ftóut voof geven gefchled, na alle d'aan''t Ryk bekende omftandi^heden , welke in 't fVeder - antwoord onder No. 2. plechtig voortgebracht worden ; dat is , » na dat de Keur - Beyerfcbe Krygsvolkeren van ^, Vrankryk gemonftert , onderhouden en door de FVanfcben verfterkt , en die htm 'f> dagelyks met het maken van Vyandeiyke fchanflen , onder de bedekking van j, de Ryks- Vefting Fbilipsburg behulpzaam zyn; met een woord, terwyl dc- j^ zelve van de Vyandeiyke Kroon geheel afhangen j en ter bevprderinj van hou ^, gemeen -fchadeiyke deflfeinen moeten dienen. ^'. .
Met diergelyke Troupen heeft de Ryks - Vefting Wi«pj5iif/r , niet de uiinftc verknochtheit of gemeenfchap, of kan die in 't minfte niet hebben. Wat nu ét^ 2e Ryks- Vefting, en andere neutrale Ryks- Landen aangaat , word in 'cweder- antwoord, onder No. 2. by de daar achter gevoegde Verklaring, zo volkomen aangetoond, dat het overtollig zoude zyn, daar een woord by te doen. '
* Daar en tegen kan men niet ongemerkt pafleren, dat in 't Jaar I728,wantaëér de^e Ryks -Vefting den Graaf van Seckendorf ^ aanvertrouwd wierd , 't geerizlrtU d'intentie van zyne Keizerlyke Majefteit , enzen beminden in Godt mftend^n Heer Vader , noch van 't Ryk, ge weeft is, dat dezelve daar van ten behoeven van de Kroon van Frankryk , tot facilitering en bevordering der Vyandlykc déf- feinen van die Fredebrekende Kroon ^ en tot dekking van hare Troupen, ter uit* voering van die zelve defleinen gedeftineerc , tegens aanzienlyke , tot het l^yk behorende, en door 't zelve geguaraadeerde Landen zo vermeten als ondankbaar ^nisbruik zoude waken. - _ ;. ... .j
He
Digitized by
OF E Ü R o P 1 S C H E M E R C Ü R I U S. 63
De gemelde Ryks • Vefting dient onr Frankryk in coom te houden , en ce ge- 1744* tyk aan de daar achtergelegene Rykslanden meer sekerheit te verichaffen 1 maar Juiy. dezelve l8 geensints gebouwd engefchikt» om dezelve Ryktlanden c'ontruden , ■ ■ en aldaar de palTage van den Rbynftroom voor d'Arméen van de Franfcbe Kroon , jKi dat die aan twee voorname Keur voriten van 't^Ryk den Oorloch gedeclareert beeft y door middel van een brug , die van Straatsburg derwaarts gevoerd is, te verzekeren. Maar helaas, 't is in 't Ryk zo ver gekomen , dat in de gedachte Ryks-Veibng de Rrmjch^ werkelyk den Meefter fpelen, aldaar ontfangen en ^eherbergty en daar en tegen de Koninglyke Beampten onderdrukt worden.
Des echter. ontziet men noch niet, uit een voorgewende Ryksvad'erlyke zor* 'ge 't Ryk geld af te vergen , om het delTein , met hun ontworpen , ter uitvoer ce ftellen. Een zodanige handeling kan niet alleen als een gantfcb onverwachte en 9ngeb9orde » maar zelfs als een ware feitelykbeit , die 't gehele Ryk aangaat y en met ten uiterfte bezwarende omibndigheden verzeld is , aangemerkt worden -, maar geensbits 't gene , dat te Neuderfj een myl van Fbilipsburg , têgens de Vyandlyke TVonpen voorgevallen is. Een zodanige handelwyze kan nooit met den duren Eed enplkbtf door den Graaf van ^Jkrniiof/ aan 't Ryk gedaan, over- een gebraght worden, en hy zal zich daar by nooit konnen rechtvaardigen, dat hy zonder bewilliging en voorkennilTe van 't zelve Ryk , Troupen van een bui- tenlandfche Mogendheit, tegens dewelke de RylLs - Veiling Pbitipsburg y vrezend" lyk aarigelegt is , in dezelve ontfangen heeft , en die vreemde Troupen , na dat den Oorloch door deizelver Hof tegens twee voorname Keurvorften van 'c Ryk verklaard is , door middel van die Ryk«- Veiling dekt en befchermt , maar ook daar en boven voor hun aldaar de vrye paflage van den Rbyn verzekerd , oni d'aanzienlyke aan 't Ryk behorende en door't zelve Geguarandeerde Landen t'd^t- raden, en op een Vyandlyke wyze t'overflromen. Derhalven eifcht d'aigemene welvaart van ^t Ryit , en de zekerheit van de Kreitzén^ die daar voor gelegen »yn, dat den Graaf van Seekenderf^ deswegen een zware verantwoording afgé- vordert worde, om 't welke ter behoorlyke piaatze te kennen te geven, gy ge- laft zyt , en Wy Wyven uw met onze Koninglyke en Land - VorfleJyke ge- nade toegedaan.
Gegeven in Onze Seadt Wenen ^ den iz.Juny 1744. '^ vierde Jaar van On« st Regerlngc.
BYLAG£N,aangehaaIcin 'tCircuhurt RefcriptvmdeK/Qnin^i>- ne van HoNGARY£N en BoHEMBNé
BT^ I. G)pie MiflBve, aan den Hertoch Karel van Lot-- THARINGEN , door den Keur - Beyerfcben Veldmarfchalk , Graaf van Sbckrndorf» gezonden > en gedateerd , Pib/-- Upsburg^ den 4. 7««y> 1744*
K-was geenzints voornemens Uw . • . • mee myii fchrvven laftlg te vallen, «^iBdkn aiy ten opzichte van Vgeeoi datükdoofdeniiecr Generaal Veld*-
Wa€btir-
Digitized by
«4 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
r744. Wachtmeefter , Graaf St. Gtrmmn > aan den commanderende Generaal of Offi« Jul'j. cier van 'c Commando » die voor A dagen gancfch onverwacht de Vyaadelykhe* ■ den tegen d'onze begonnen heeft , heb laten voorftellea , 't antwoord, door den Heer Colionel Kiimcky , aan my belooft» toegezonden was.
Jk heb gifleren den gehelen dag daar op gewacht , maar maak zwarigheit om iat langer te doen , nadien 't gene , dat de Troupen , onder Uw bevel flaaiide , alhier tegeos de Ryks- Veiling, bereids zedert 'c Jaar 1728 « aan myn Comman- do toevertrouwd » ondernomen hebben , van zodanige natuur is , dat myne plichc vereifcht, zulks als een feitelykheit , die 't gehele Ryk aangaat, ter behoorlyke plaacze te berichten.
Doch , op dat bekend mochte wezen , dat myiie bezwaarniflen niet zonder grond zyn , ben ik genoodzaakt Uwe • . • « alles breedvoerig en omftandig mede te delen.
De byzonderheden zyn deze : Men heeft volgens 't bekende Krygsgebruik , den 2 Junyt een Lieatenant met 15 Man van de Vry - Compagnie te Paard, 's 'morgens met het aanbreken van den dag, zo als men altoos gewoon is te doen^ een myl ver van de Ryks -Veiling gedeucheert om te patrouilleren , die, ge- iyk alle de vorige , ordres had , om by 't ontmoecen van vreemde Troupen niec de minile Vyandlykheden t'oeffenen , maar veel eer, om , Indien tegens ver- wachting op de Patrouille vuur gegeven mochte worden , aanftonds te retireren en rapport te doen ; De gemelde Lieatenant» pofteerden zich by d; Tegel -bak- kery naby Neudorff , omtrent een uur van hier , en zond een Corporaal door 'C Bofch , om te zied of daar in eenige onraad was -, op deze Corporaal quamen 5 HuiTaren aan , welke hy aanilonds , gelyk tot dien tyd toe altyd was gefchied p als Vriend aanfprak , maar zy begonnen daar en tegen op 'l Hongaar/eb te vloe- ken , en loilen op hem, zonder antwoord , een Geweer j en als hy om- en toe zynen Lieutenant keerde , wierd noch een fchoot op hem gedaan , doch zonder hem te befchadlgen.
De Lieutenant heeft zich na dit voorgevallene met zyn Commando na ^Z- fentbal gewend , alwaar 150 HuiTaren op hem aanrenden , trachtende den zelven te couperen , terwyl hy , ingevolge zyne ordre , zich na de Veiling Pbilipsburg fpoedde > maar eer hy daar aanquam > zach hy , dat d*0ojlenrykfcbe Huffaren de Veldwacht, uit 2 Lieutenants, ieder met 18 Paarden beilaande , voor FMtpxi«rjf onder 't Canon aangetail hadden, en tot op 3 fchreden van de Barrière van die Ryks- Veiling, ruim 400 fchreden voorby d'eerfte bemuurde, en tot de Vefling behorende Redoute, vervolgden.
Op dit ontilane allarm vervoegde ik my perfonelyk na de Barrière , en be- vond , dat de manfchap , die de Vyandelyk attaque gedaan had , gerepouiTeert was • niet te min zach ik een der gemelde HuiTaren , 2 fchreden van de Barrière^ dood leggen , welke , volgens 't zeggen van den Offieler , die aldaar met een Wacht van Keizerlyke en Ryks -Troupen ilond, door de Schildwacht onder de Toec gefchoten was , vermits hy zich óp al 't toeroepen niet had willen laten van de hand wyzen.
Ter zclver tyd , dat zulks onder de ilükken en klein Schletgeweer van de Ryks -Veiling Pbiiipsburg voorviel , heeft zich ook een ander Ooftenrykfcb De* ial^ement qp de linker- hand van Ncudorf , by onze HuiTaren- Veldwacht, 'die
mede
Digitized by
opEUROPISCHE MERCURIUS. 6s
Jirede met de Stukken van de Vefliogs - Boitenwerken bereikt konde worden , U- I744« ten zien 3 de Ritmeefter der HufTiren , Colignon , die de Veldwacht comman- J^h» deerde, zond op de nadering, van zyne buitenfte Veldpoflen eenCorporaal met ■ ^- 4 Man tegen , om te vragen » ^ zy ês Frienden dan als Vyanden ^[uamitn , waar op a'Ooftenrykfebe Corporaal^ die tot lietloffelyk Regiment van Nadafly belioorde , geantwoord zynde, als Frind^ vroeg de Ritmeefter , welke den Corporaal ach- ter na gereden waa , iot z» zy Friendan waren , waarom zy dan óp de Patreuille ffon de Dragonders gejeboten bedden ? de Corporaal repliceerde , zy badden niet na de Dragonders , maar na een Boer , die als Boedfcbapper omlopen was , gejcboten.
Omtrent 6 uuren quamen wederom 3 Man aan de Voorpoilen i men liet dezel- ve insgelyks toeroepen , en alzo zy zich mede aU Vrienden declareerden 1 re- den zy weder vredelyk van maikaaderen.
Ten 7 uuren bevonden zich wederom eenige Ooflenrykfebe Hujfaren dicht by de Veld -wacht, en men bemerkte tydelyk , dat zich een groot getal van de- zelve achter 't Geboomte en de Struwetten verfcholen , weshaiven de Ritmecf- ter met een Lieutenanc eea Wachtmeefler en 6 Huifaren hun tegemoet trok, en op zyn toeroepen tot antwoord bequam » dat zy Vrienden waren , maar ais hy vraagde, waarom zy als Vrienden dan zo ft er k «Mnruikten ? waren aanflonda zon- der verdere woorden -wi (Teling , de Huflaren , die zich in de BolTchagie verfcho- len hadden , op hun afgekomen , hadden vuur gegeven , en op dezelve ingehou- wen. De gemelde Ritmeeiler heeft zich daar op met allen mogelyke g^zwind- helt te rug over de Brug van 't Kanaal van Tbüngen na zyne Wacht geretireert , en zyn volk gelaft de Brug af te werpen , maar d'Ooflenrykers waren te gelyk mede over de Brug, die een paflagie is , behorende tot de Ryka- Vefting Pbi' Hpsburg , waar op dan de Ritmeefter , na den Opper- of Onder -Of&cier van de Voor-Troup , alzo hy niet zeker wift wat voor een het was, toereed,.en voor- ftetde , dat zy docb wilde balte bouden en geen Vyandlykbeden plegen^ riadaozy zicb tH driemaal toe als Vrienden badden gedeclareerd , en nu tegens gegeven woord Vyaruh hjjk op de HTacbt aanvielen y daar zy zelfs uit zyne bandelwyze konden ziem^ dat men aan onze zyde op bun woord vertrouwt » en verbod bad , om gene Vyandlykbeden te beginnen. Doch men rokte hem, Ritmeefter, van 't Paard, en nam denzelven» beneffens een Lieutenant en een Wachtmeefter gevangen , echter bequamen zy alle drie gelegenheit , om wederom los te raken , alzo de Regimenten HuiTarea nit het Leger toegefchoten zynde , d^Ooftenrykers repoufleerden.
Uw • • . zal uit dit ware Relaas, dat de Ritmeefter Colignonf en meer an- dere Opper- en Onder- Officieren met Eede willen beveftigen , zien, op waC ongewone en met trouw ea geloof ftrydende wyze op de Patroaille, die tot ze* kerheit van de Ryks - Vefting uitgezonden was , vuur gegeven is , de Veldwacb* ten , die voor dezelve onder 't Canon van de Vefting- uitgeftek waren, op een iiftige wyze aangetaft , en tot aan de Baniére van 't Contrefcarp vervolgt, als ook de Veldwacht bezyden 't Leger , onder den dekmantel en de toeroeping van Vriendfcbapy overvallen zyn.
Ik verzoek Uwe . . . derhalven te willen declareren , of alle deze onderne- mingen, tegens een Ryks- Veiling gedaan, op zyn bevel en order gefchied 1b t ia een tyd» wanneer men ^ich aan de Kcizerlyke zyde sedert het voorlede Jaar
1 den
Digitized by
66 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. den gehelen Winter door , en tot gifteren toe,dired en indlxeCk van alle Vyaoct- yuly, lykheden op den Ryksgrond en boden onthouden , en daar toe de Troupen vaa . zyne Kei^rlyke Majefteit zodanig gepofleert beeft , dat honne ernftige en ware
intentie y om den Oorloch van die RyJu^ Krgiiztn , welke daar aaa geen deel^ nemen , af te wenden ^ genoegzaam gebleken is.
Offchoon men nu in 't laacfle voorval, wanneer d^Ooflenrykfcbe Droupin to naby quamen, daarom met goede bedachts&aamhi^it, bet Canon van de Vefting* werken tegens den Aaavallers niet losgebrand beeft , dewyl Zyne Keizeriyl^ Majefteit nooit van gedachten geweeft ia , 't Ryk in Oorloch te wikkelen :, Zo laat echter Uwe » . . oordelen 1 of ik bet dulden kan , dat de geogde Troupen by vervolg patrooill^en , en hunne Detachementen tot onder 't d- non van de Veiling komen , dat zy dlnwoonderen alhier , welke tot het Rifow^ fcbe S^yk behoren , de communicatie van d'eene Poort tot d'andere j om op hunne aldaar leggende Velden en Weiden te komen, affnyden, en beletten t ëat dezelve hun bedryf en handel op den Rylubodem verrichten , gelyk mea alle de nodige Viftualien , dienende tot onderhoud , zo van de Beamp- ten en Bürgery van Spien , ala van 't Ryksguamizoen , die door de Landlie-^ den toegevoerd worden , alom w^chgevoerd 1 en de toevoer op allerhande wyze belet.
ik wil derhalven buiten alle verantwoording zyn , indien door deze feitelyk* beden , bereids tegens een Ryks - Veiling gepleegt , meerder onheilen in 't Roêmfcbe Ryk veroorzaakt worden , want ik my by vervolg genoodzaakt zai vinden, om alles , wat deze Ryks - Veiling vyandelyk komt te naderen, we- derom vyandelyk te tra&eren.
Daar en tegen moet de gehele onpartydige Werelt van Zyne Keizerlyke Ma« jefteit getuigen , dat dezelve van zyn iLant niet de minlle occafie gegeven heeft p tot het plegen der Vyandlykheden , op den Ryks -bodem, en derhalven zjtk die gene als Vyanden van 't Ryk te houden , welke gelegenheit tot deze fei- telykheden verfchaft hebben. Ondertuifchen zende ik de Gevangene te rug,, die men eergifteren aan onze zyde heeft bekomen, en bidde Uwe • . . ook de manschap , die aao , onze zyde daar by verloren en gevangen genomen mochte zyn , wederom onverhindert te rug te laten komen , ten einde by vervolg d'uic* wiiTeÜDg gereguleert kan werden > terwyl ray d'eer voorbehoude , om Uwe • • • eerAdaags een nader voorftel over de rantzoenering van de gevangenen, in 't voorleden jaar gemaakt, over te zenden, alzo vanden Collonel van fFitgenftein^ 0ie op eigen .verzoek van Uwe . . ^ zelfs als CommiiTarts afgevaardigt geweeifc ia, om 't ge tal. der gevangenen op te nemen en te rantzoeneren , verneme, dat men hem, uit aan my onbekende redenen» met on verrichte zaleen te rug gezon- den heefc# Van myn &c.
Twede
Digitized by
Of EUROPISCHE MERCURIU& 4r
1744* Twede BYL A AG , aaagehaalt in 'r Circulair Refcript. 7^7-
'i^^. 2. Copie Miffiv^ van den Hertocb Karel vm Lottbarhigen , aan den Keur ' Beyerfcben Heer Veldmarfchalk , Graaf van Secken- ^^f f gedateerd, in 't Hoofd - Quartier fVishcb ■, den 6. j^u- ny 1744.
^Ook heeft loy éea saak meer verwondering konnen geven 1 als den inhoud ^ van Uwe . . . Mifiive van den 4 dezer, gifteren avond laat, door den Liea* «efiant-Veldmarfchalk, Graaf van Nêdafty , aan my behandigt, wair in dezel- ve datgene, 't welke den 2. by Neudoff ^ en die Nabuurfchap, tuflchen èea Troup van Hare Majefteics Huilaren , en de daar op aangerukte Keur - B&yerfcbe Patrouille , voorgevallen is , als een gepleegde feitelykheit , tegens de Ryks^ Vefting PèiHpiburg l en derzefver Inwoond^ren , en by gevolge , tegens een Ryks- Stand , die tn den Oorloch geeazints deelheeft, ja selfs, als een ver- breking der Neutraliteit , opgeeft^
Hoe ongegrond en in zich zelfs onbeftaanbaar , dat voorgeven zy, kan eea ieder klaariyk zien , <Üe maar de minde kennis van 'c voorledene heeft , en hec tegenwoordige, met een onpartydig oog befchóuwc.
Want wie zal daar uit met eenige redelykheit konnen doen voorkomen, dat, wanneer een PatrntiUe van Keur- Beyerfcbe l^olkeren (over dewelke Uwe . • ., £0 als bekend is , niet als een Commandant van de gemelde Veiling Pbilipsburg , fliaar als commanderende Veldmaifchalk \ bevel heeft ) , binnen hare palen te rug gedreven word , door zodanig een afgeperft bedryf , vyandelykheden tegens een neutrtUe Ryks-Fefiing , als Pbiiipsburgy gepleegt , de Neutratüeit^ met het H, R^9mfcb€'Ryk gemaakt, verbroken, endaar door 't gehele Ryk, vyandelyk aangetaft zouden zyn.
Hoe min nu dit van zich zelft vervallende fjevolg , by de verftandige Werelt plaats kan vinden , zo middagklaar is ook , dat de gemelde Keur . Btyerfcbe VtHke' fffi f niet als neutrale Ryks-^f maar ais zodanige Treupen zyn aan te merken, vrelke , niet tegenftaande de fterkfte verzekeringen , door hun in 't gepaifeerde jaar gegeven , zich echter met de noch onlangs opentlyk gedeclareerde Vyan» den, van Haar Majeilcit , de Koningin van Hmgaryen en Bebemmt vereenigt hebben , hunne affiftentie tot den dagelykfchen Schart's arbeid gebruiken; ea fdioon zy onder *t Canon van die Neutrale Ryks - Vefting hunnen veiligheit zoe* ken , dezelve «e minder als Vrijden konnen erkend worden , alzo zy van de Inet hun vereeni{gde F^anfcbe Tnngpen y die zldi onlangs voor Fyanden hebben Verklaard, zo ten relpefte van derzelver fobffftentie en betaling, als ten opzich* te van de noch koTtelifigs over hunne gedane Franfcbe nnnftering , t'eenemaal . afhsingen , en in Vyan<iiyke deflelnen een gemeen oogmerk heliben. ' Gdyk dan *€ voorgemelde van Uwe • . . zel6 niet tegen gefproken, en de deswegens in zyne Brief breedvoerig vervatte uitdrukkingen , geenzints met dt rechte omftanc^hdc van de zaak over een gebraght konnen Irorden*
• • • •- - •1-2 Zq
Digitized by
dg NEDERLANDSen GEDENKBOEK^
1744* Zo zal dezelve buicen twyfel niet alleen van aielfs wel begrypen , maar ook
J^y' bereids overtuigd zyn , dat in de pretehfe voorgevalle kleine rencontre , tuiTchea - " de Röninglyke Huflarew en de Ktur- Beyerfcbe PatroudUs , door den zelven zo
breed uitgemeten , en als een Vyandlyke aai^tafting van de neutrale Ryka-VeC*' ting opgegeven, niets anders gefchied is , als wat het Krygsgebruik in zodani- nige oBiltandlgheden vereiicht , waar by ook niet ongemerkt kan laten voorby gaan, dat, gelykUwe • . . niet zal ontkennen , deszelfs uitgezonde PatrouiHei reets 2 dagen te voren gewaarfchuwd zyn , om d'onze niet te naderen , en dat zy derhalven hun zelfs 't voorgevalle te wyten hebben.
Uit wat dringende oorzaken daar en tegen de Koninglyke Armee, aan myil Commando toevertrouwd, genoodzaakt geworden ist om tot hier toedenRyks» bodem te betre Jen , zulks is. niet alleen aan 't gehele Roomfcb^ Rykf maar ook aan alle verdere Duujcbe Mogendheden en Hoven , van wegens boogftgedachte Haar Koninglyke Majelleit , zelfs door haar aldaar refiderende MiniiterSj gron- dig en oroflandig bekend gemaakt.
Dat echter Hoogdgemelde Vorftin ia alle Duitfcbe Ryüs* en Kreüz • Landen zich laat aangelegen zyn, op den fchadelozen doortocht, die geenzinu de be« lediging zo van de hoge Ryks- of Kreitz - Stenden ^ als van een neutrale Ryks- Vefting, welke in den tegenwoordige Oorloch niet gewikkelt zyn,. maar aUeea de verdediging der openbare Privilegiën , en de handhaving der Duitfcbe Frybei^ ten doelwit heeft , fteets een ftriéle neutraliteit , en fcherpe Krygstucht te doen onderhouden , daar van zullen de gezamentlyke Stenden van de loflyke Fran* Icenlandjcbe en Zvfubifcbe Kreüzen , door welkers Landen hare Volkeren getrok* ken zyn , een onlochenbaar getuigenis geven.
£n nadien myn voornaamile oogmerk ilrckt , om de tot no toe zo heilig in acht genome Neutraliteit met het H> Roomjcbe Ryk , en deszelfs Hoge en Lof- felyke - Stenden , by vervolg met gelyke oplettenheit t'onderhouden , en d'an- derzints onvermydelyke ongemakken van de Landen , Inwoonderen en Onderda* nên der Ryks" Stenden , door een ingevoerde zeer fcherpe Difcipline van myne Militie af te wenden , zo vinde ik my over Uwe . . . tegens my zonder grond gedane befchuldiging, nopens 't verdryven der n^eergemelde Patrouille vanüTfttr- Beyer/cbe Krygs - Volkeren , die onder zyn commando ftaan , en met de Ryks* Veiling Pbilipsburg , óf der zei ver Inwoonderen , die op 't Veld iets moeten ver« richten , geen 't nünfte belang hebben , des te meer gevoelig , alzo 't voorge* _-. vallene , door den zei ven zo onwaarachtig opgegeven , als gemeld la , geenzincs als een Neutraliteits- brekende feitelykheit kan betyteld worden.
Dienvolgens declarere ik aan Uwe . . . by deze oprechtelyk, dat indien my** se onderhebbende- manschappen iets mogen begaan, 't welke eenlgzints met de tot hier toe in deze Ryks-landen fubfifterende Neutraliteit komt te ftryden , en inzonderheit aan de meergemelde Ryks- VeiÜng Pbilipsburg , eenige gelegenhei( tot gegronde klachten , over een fehone ligte feitelykheit van onze Lieden , te- gens verwachting , gepleegt, quamen te geven, dat znlks geheel buiten 't uit* drukkelyk bevel , wil ea mening , zo van Hoogftgemelde Hare Koninglyke Ma^ jefleit, als van myn, gefchied. Verzoekende derhalven nadrnkkelyk Uwe • • ., dat dezelve my , in zodanig onverhoopt geval, de fchuldlge, of'^het feit met behoorlyk bcwys wild laten bekend naken > ea zich verzekerd gelieve te hou«
den»
Digitized by
o» EURO PI SC HE MERCURIÜS. 69
4eii , dat ik laaftondt so willig alt bereid ben , om het daar door beledigde Deel , 1744*
-tn 't gehele H. BMmfcèe Ryky door 't oeffcnen van a&cer fcherpe ftraffen, zo Juiy.
eclatante voldoening te verfchaffen, als de hope en 't verlangen van de bcfcha- '
digde sal te boven gaan.
" Hier mede vertrouwende alles gesegt te hebben , wat tot bekrachtiging van
onxe oprechte mening , ora roet de gesamentlyke hoge Ryki' en Kreitz-Stcndtn ,
*t vorige goed verftand te bly ven onderhouden i eenigsinu dienen kan i
Zo heb tot verder antwoord voor Uwe .... niet willen achterhouden, dat nopens d'uitwifleling van zo vele Krygsgevangenen , als dezelve aan den Lleu- cenant«Generaal Veldmarfchalk, Graaf van Nadëfiy^ uicgelevert heeft, bereids de nodige ordre aan deze gegeven is, waar mede met, 6cc.
Hare Maicfteit heeft op nieu dit nader en volgende CIRCU- LAIR RESCRIPT, nopens de gemelde JiTrygjtjerricdlw^wi aan Hare Minifters buiten 'sLands verzonden; behelzende:
w:
_ hebben nu door ons Refcript van den I3den paflato bericht, niet alleen, hoe dat het met de Beyirfcbt Troupen gelegen was , en hoedanig dezelve , benevens 't Hof van F^ênltfart zelfs , t'eenemaal van de I^anfcbê Kroon af- hingen» maar dat ook de Graaf van Seckondorf de Veftlng Pbüipsburg tot het Ryk behorende, tegens zynen gedanen Eed, deed dienen ter bevordering van d'oogmerken van die Kroon , eeven nadelig aan de voor weinig jaren bezworen Vrede , als fchadelyk aan 'i Vtulerland.
' Maar zedert zyn by deze gefteldheit noch veel aanmerkelyker omftandJgheden gekomen. Want fchoon de Forten en d'extraordinair.e Werken , die men by Fbüipsburgt met advis en hulpe van Frankryk^ had doen maken, maar tot een zwakke fchuilplaats voor den Vyand ftrekten , en dat in plaatze van hem aldaar te vinden, dezelve bereids voor 't einde der gepaffeerde maand, 't Camp, dat hy aan die kant occupeerde, verlaten beeft , om de vlttgt ti nemen ^ en zich met veel verhaafting over den Rbyn te retireren j is 't egier niet min de waarheit, dat zulks gefchied is alleen met inzicht, om de Grenzen, door Frwtkryk geu- furpeerd en van 't Ryk afgefcheurd, te verdedigen, en om onze Armee, ge- deftineert om die tot voordeel van 't zelve wederom te bemagtigen , tegenftand te bieden.
't Is een zaak, die in 't Ryk en door de gehele Wefelt bekend is, dat vol- gens de pretenfien van Frênkrj^ al 't gene , dat over de Quekb ligt, tot den %zas behoord em onder de Franfche Heerfchappy ftaat) egter heeft men de Beyerfche Troupen in plaats van de Franfche doen dienen om die Landen te dekken} waarfchynlyk ten einde ten behoeven van Frankryk de defenfie by we- der-vergelding te pracfteren , welke die Kroon ten voordele der Staten van 't Keurvorftendom Beyereu gedaan had , net in den tyd, wanneer de Franfche Trou- pen den Neder-Rbyn bewaarden, alwaar zy , als Meefters van alles, na hun weK behagen disponeerden , eA verfcheide aan 't Ryk toebehorende Plaauen bezet-
ï 3 ^^^^" »
Digitized by
70 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744. tedefl, met namen OpperbHmf fTorms^ Sfiers en FtmAtniM. Dat allei \» 9e» 7i^. fchiedy gelyk U Noui voor ait gex^c hadt mfr devolmaakjle pvefteufitmmmg , v^ ^n Keizer f dacis: v«n «nae Jl^«n-^«ityi
Deze maacregulen , door gedagten Franfchen Minifter, %o breed opgegeven » bebben waarlyk dien uitflag aiet gehad , die men 't Ryk in die overgegeven be- dreigende DeclêTêtie had wys gemaakt. De paflagie van den Mjn ia voltrok- ken f zynde men den Beneden en B&verhübyn^ op eeo %o geiokktge ala lofielyke wyze overgegaan : Of om daidelyk te fpreken , de Fraafche Troupen hehbea zich zo mio ais de Beyerfche daar tegens gekante Maar 't geen opiettenheit vet^ dient, is, » dat de Uatftgenoemde tot den dieail van yrankryk geictxlkt, ali ij welke Kroon *t geid furneerd , om die te recniteren , en w^e deselve f9 monfterd en bezorgt , gebruikt zyn geworden > om aan ons Leger d*inrukking jü van den Elzas te betwiften. "
'tDiftri^ over<lc Queicby alwaar zy cimpeerden , en alWaar de drie Regi- menten , Granadiers te paard , Taxis en OeniHgtn , over hoop geworpen zyn , word door Frankryk ais deszelfs eigen territoir aaogemerloc. De Beyerfche Troupen derhalven aan die kant de pafTagie niet hebbende konnen beletten , zyn dezelve, om die volmaakte en zo breed opgegeven verftandhoudiqg tufTcheft 'c Hof van Frmhryk en dat van Frankfort y d^altervolmaakfte overeenftemmii^ iÊit dm Ketter y te meer te doen blyken, in allerhaaft na Landau gemarcheert» om die Vefting te dekken , •welke 't Ryk bereids 2 malen met zo veel moeite ge- Wonnen hééft: Enten einde alles te vergelden en niet in d'erkentenis gebrekig te zyn, heeft men, by wege van een équivalent voor 't gene de Franfchen in 'c voorledene jaar te Landau en Dingelfing hebben uitgevoerd , na Saverne aaa den Rbyriy en 't aldaar ilaande Magazyn; op ordre van den Grave van Secken* dorfj in brand gefloken te hebben , allerhande wreedheit tegens d'arme Inwoon- ders gepleegt.
't Is daar by noch niet gebleven > want de Franfche Armee gedwoligen om de vlugt te nemen , en vrezende, dat haar den weg na den Etzds afgefneden moch- te worden , heeft zich met alle mogelyke haaft derwaarts gefpoed , en in die nicerfte nood , hebben de Beyerfche Troupen , zo wel als hunne AuxUiaires , dezelve getroüwelyk gcadfiftcert. Die beide hebben zich by d'Franfche Armee gevoegd, en 't Corps, onder 't commando van den Grave Nadafty^ aangetaft, om ten koften van 't bloed der Duitfchers , de bezitting van den Elzas aan de Franfche Kroon te verzekeren. Maar d'attaque heeft het füöces niet geiiad,dac de Vyanden zich^ ter gelegenheit van hunne overmagt en de verheit van onze Armee, date van beloofii hadden, 't Isiiier de gewoonte niet de zaken niter- naten breed op te geven , maar gy kunt vryelyk verzekeren , dat in deze om^^ ftandigheit en in de ibormen op de Stadt Weiffenhurg gedaan', de Vyand meer als 5000 man, zo doden als gequetften en gevangenen, verloren heeft, enzya ▼rrlies zedert de begonnen K^s-operatien aan den Rbyn^ op meer al^ 9000 man beloopt , zo dat zich thans ongetwyffelt meer als ooit de zo zeer gewen/te oc- ccfie opdoet» om ons, bulten nadeel van onze Tegen-paf ty, fchadeloos te ftel- len , en daar door de vefeoentag van de twee Duitfche , zo menignialen , en door bl06d?ef wantfchap zo taau-verbondene Huizen, te faciütereni aU ook nlfctiriin ;
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIU5. 71
•m by Vervolg de rofte van 'c Ryk te beveAigen, en d'openbare Vryheic op 1744. een vaftér grond, ulBBeUftenj Guêramiencu Ttaüatent voor het ioeiomende te July. verzekeren , of op te regten. -
Maar de begocheliogen van yrankryk houden 't Hof van Frankfort noch OBge« Itikkiglyk verftiikt , en deseJve geiden aldaar meer als d'allerftcrkfte xemonftran- cien f en inzonderbeit boven 't gene men aldaar wegens 't heil van 't Vaderland en desaelf* eigen weivaard vertoond. De.Duitfchers moeten malkanderen bly* ven vernielen, en d'eene den anderen uitputten; zy moeten toe een werktuig dienen y om de fundamentele conilitutie van 't Ryk t'onderile boven te werpen , volgens d' oogmerken, verlangen, en 't Plan van yratikryk-, zy moeten hun zelfs in boejen fluiten, en de macht van 't Huis Van Bourbon noch veel hoger doen fteigeren , als men zich thans verbeeld , wel verre van aan onze zo dikwyis herhaalde en met zo veel opregtheit gedane nodigingen gehoor te geven -, in plaat- ze van de wegen in te flaan , die na 't welzyn der beide Doorluchtige Huizen van ^tVaierlêndy van geheel Europa en van de Cbriftenbtit y ftrekken, bewandelt men fteeu sodanige , die daar van geheel aflopen, en aan beide de Partyen nade- lig aeyni men behelpt zich niet aft met het gene, dat de defleinen van 't Huis van Bourbon kan beguniligen, als waar aan men noch kortelings heeft wilien opofferen 't Bifchdom Paderbom en d'Abdy van Fulda. De twee hier bygaande brieven van VUlarias aan den Grave del Bene getuigen een gedeelte van die, en verfcheide andere onregtvaardige Projeden , die men gemaakt gehad heefu Spanjen bekend daar in d'onmogeiykheit van deszelfs oogmerk te konnen bèrei* •ken, zonder een zo ilerke confoederatie, als die, waar van in de gemelde brie* yen gewag word gemaakt ; en d'ongemene zorge , om deszelfs verdere pretenfien ^p d'OoJlenfjkfcbe Naktenfcbap te rejerveren^ is buiten twyffel genoeg om te doen «len , wat hec gemelde Hof bedoelt.
Indien dan ooit de ware Duicfche Patrioten , Keurvorften , Prinfen en Staten van 't Ryk, reden gehad hebben, om met iever en gewigt inflantien by onze Tegen-party te doen» ten einde hemd'oogen zo over zyn Eer, Voordeel, Ze- kerheit en Welzyn, als die van 't Ryk, t'ontfluiten, als ook om hem een zo jnin natuurlyke en geloof bare Alliantie te doen breken, en hem over te halen, om wezendlyk en werkelyk te concurreren in 't remplacement en de vergoeding der fchadens en grote nadele, welke door die Alliantie veroorzaakt zyn , is het dit, du de tegenwoordige omftandigheden ontwyffelbaar vorderen. Oit is ook d'eenige beweegreden, waarom wy dit Rejcript aan uw adreiTeren. Alzo 't geenztnts ons voornemen is, om zonder noodzakelykheit door gefchriften gele* genheit tot verwydering der Gemoederen te geven, hebben wy 't ook om di^ zelve reden niet waardig geagt , cenig 't minfte antwoord op het groot getal on- betamelyke Plukken , die aan d'andere kant uitgekomen zyn, te geven. Maar 'c is een volflrekte noodzakelykheit, 't quaad t'ontdekken zo als 't zelve waarlyk is , alzo men dat onmogelyk met fucces kan verhelpen, wanneer 't niet in de grond gekent ^ord.
. Voor 't overige y fchoon Godt wederom zo zichtbaar onze Wapenen geze* gent heeft, blyven wy egter aankleven de gematigdheit en vredelievende g6> voelens, die v«y in ons antwoord op d'Oorkcbs-Ferldaringe wegens f>i«jJkfyik , te kennen gegeven taebfaeni ia. een. vaftebope, dat alle oni&e oniegt^rdig^ VyA.%-
den
Digitized by
^2 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
l7iA ^^^ eindelyk Gods hand en de zuiverheit van onze wyze van denken zMcn ken-» 7tiv! ^^°» ^^' hunne herten geraakt, en zy verpllgt worden, om zodanige voorflah
^ gen tot Vrede ce doen , mits welke niet alleen vooi het tegenwoordige en voor
een korten tyd d'algemene wanorden, door hun veroorzaakt, geremedieert zy, maar door welkers middel zulks ook voor het toekomende op een vafte ea duurzame wyze ian worden belet. Derhalven , terwyl wy nooit door voor- fpoed zyn opgeblazen, zullen wy ons ook door geen gevaer, hoe groot, Itten verfchrikken.
Dit is 't gene gy zult bekend maken ter plaatze daar *t behoord ^ met Cople te geven van de 2 ftukken hier boven gemeld , &c. fTenen den 18. July 1744.
B Y L A G E N.
Jranjuez den 9. ^uly 1744.
De MARauis de Villarias aan den Heer Gravs del Bene tk Frdhkfort.
UWe Excellentie deelde ons den 18. jipril mede 't ontwerp van 'c nleuWe Tradaat tufTchen den Koning en den Keizer , en Zyne Majefteit zoude zich daar mede eerder hebben geconformeert , indien hy geen antwoord van Frankrykf waar aan hy 't zelve gecommuniceert heeft, verwagtende was; maar alzo Uwe Excellentie by zyn brief van den 23. Mey komt te melden, dat den Heer de Cbavigny ordre heeft, om in 't gemelde Tradaat t'accederen en zelfs te treden, beveeld Zyne Majeileit , dat Uwe Excellentie aanftonds voortga met het zelve te fluiten , waar toe hier nevens zende de nodige Volmagt , ten einde een zo nu> tige en nodige zaak niet vertraegt werde , gemerkt inzonderheic d^omitandighe- den, die zedert voorgevallen zyn.
In vooronderflelling, dat f^rankryk als contrafterende Party daar in zal treden, zal 't nodig zyn eenige Articulen daar by te voegen , zo ten opzichte van 'c gene den Koning van Vrankryk aangaat, inzondetheit nopens de guarantien en 'c établifTement van Myn Heer den Infant Don Fbüippus.
Eerflelyk wat den Keizer en Koning van Vranktyk betreft , zal Uwe Excel- lentie alleenlyk zorge moeten dragen , dat daar in geen verpligting voor den Ke- ning geflipuleert werde, die hem meerder zoude belaften, als die, welke hyby 't Travaat van Nimpbenburg en Fontainebleau gecontra£teert heeft. Ten twedea zal Uwe Excelleptle zorge dragen , dat de Franfchen dezelve verbintenÜTen aan* nemen , als waar toe zich de Keizer by de 2 , 3 en 4de Articulen vtn 't ontwerp geobligeert heeft 1 vermits daar door, zo als Uwe ExceUentie zelft zal begry* pen , de Koning van Napels , en Myn Heer den Infant Den FbiHppus , meer voor- deel als by het Tradaat van Fontaimbleau zullen bekomen.
't Konde wel gebeuren , dat Frankryk niet zoude tragten daar in eenig Articul te voegen, dat die Kroon in'tbyzonder raakt , en dezelve niet verder zoude gaan, dan alleenlyk als contraderende Party in het Tra6bat t*accorderen , maar in da( cas moet Uwe ExceUentie door zyn vigilantie bewerken, dat in. 't Articul, ra* kende d' Acceffie vaa Frankryk , eenige Claufole geinfereerd werde , waar door
de
Digitized by
Of ÉUROPISCHE MERCURIÜS. 73
de Koning van FriKnkfyk eenigzinu verplicht zy > met betrekking tot het gene 1744. de Keizer in de gemelde 2 , 3 en 4de Arciculen , contradeerc ; vermits het zeer July, gevoegiyk zal zyn , eenige meerder vafligheit in dit Tradaat te bedingen 9 ten .^
épzichte van al 't gene by vervolg zoude kennen gebeuren.
fiy aldien Frankryk alle andere Claufulen , behalven die , van alleen als contrac- terende Party t'accederen, komt van de hand te wyzen, zal echter Uw Excel- lentie het Tradaat moeten tekenen, vermits men ten minilen eenig voordeel zal behalen uit het gene , dat de Keizer aanbied ; 't welk , zo als ik boven gezegt beb , reets opletcenheit genoeg verdient , om *t voordeel 9 dat wy ons uit die Alliantie konnen beloven.
In 't 4de Articul van 't ontwerp zal Uwe Excellentie zorge dragen , om de Claufule te doen matigen , waar by gezegt word : En de voldoeningen , die bem verfcbuldigt zyn uit kracbti van zyn erecbtvaardige pretenfien } met in de plaats te ftelien , en de voldoeningen j die by uit boofde zymr pretenfien verwagt ; vermits de Koning tot hier toe de rechten van den Keizer niet als rechtmatig eritend heeft , en Zyne Majeileit met die als zodanig te verklaren , ter zelver tyd zou- de declareren, dat de zyne 't niet zyn 3 ook zal Uwe Excellentie hebben aan« gemerkt, dat dit point InhetTradaat van Nimpbenburg aan een minnelyke ne- 'gotiatie gerenvojeerd is. Om dezelve reden moet men in 't zelve Articul in plaatze van , geeft acbt op zyne byzondere reebten wegens dezelve Nalatenfcbap , ét woorden ftelien : geeft acbt op zyne reebten wegens dezelve Nalatenfcbap , waar mede men binnen dezelve bepalingen blyft, zo aan de zyde van den Koning | als aan de kant van den Keizer. Dit is 't gene my de Koning gelaft aan Uwe* Excellentie te melden.
Aranjuez den 2 Juny 1744. '
Db Makquxs ie FiUarias aak Gkaap det Bene y Majferanü.
' rj^^ ^^^ principalen Brief van Uwe Excellende van den 23. pafTato, en oitde - daar nevens gaande in cyfier , heeft de Koning 't fluiten van d' Alliantie en haren inhoude verftaan. De Koning vind goed , dat Uwe Excellentie inflantien doe , ten einde wy zo wel als Vrankryk , by wegen van en met bewilliging der contraderende Partyen, toegelaten werden, fchoon men niet hoopt , dat Uwe Excellentie 't zal verkrygen , vermits de zwarigheden , die men tot hier toe heeft konnen ontdekken, en die men na 't fluiten van d'Alliantie veel bezwaar* lyker zal te boven komen.
Nadien deze AUiande zo fterk is, en niet kan mifTen, of die zal aan d'Aerds- Hertoginne de Wet voorfcbryven > ordonneert Zyne Majefteit dat Uwe Excellentie ftorge drage , om fteets zyne grootfte oplettenheit te gebruiken , om voor uit alle Negotiatie , tot een Vrede ftrekkende , t'ontdekken. Want men als dan onze Progeflen in Italien niet verzekerd zynde , en miiTchien in d'onmogelyk- heit gerakende , om die te vervolgen , zal moeten trachten niet voorgekomen te worden, ten einde zodanige Party te konnen kiezen, die 't bequaamft zal zyn.
De Koning twyffeld niet, of Uwe Excellentie zal die beide ofdres met ie ver uitvoeren, en van den oitflag bericht geven, &c,
, K Aan-
Digitized by
Google -^
74 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
*744- Aangaande de reets gemelde Paflagie over den Rbyn , zo was het
■^"^y* den 7. dezer, '$ avonds dac de Edvon van Stapel j Adjudant van dca ' Prins Karcl van Lottbaringcn , met vier voor uit rydendc PoftilloM
en met die aangename tyding aan dat Hof arriveerde.
Den 13. arriveerde de Heer van Morez , Collonel - Comman- dant van 't Regiment Huflaren van Gbylani met 4 blazende Poflil- lons van den Hbyn te Schonbrm met onaangename tyding van de verovering der Linien en der Stadt Lauterburg , door een Corps Hongarifche Troupen onder d'ordres vanden Generaal Nadafty: Die Officier heeft een paar Ketekrommen , 3 Standaarden en een Vaandel medegebraght « dewelke in eene Aélie na de verovering der Linien op de Vyanden genomen zyn » en een omftandig Re* laas van alle die Voordelen aan hare Majefteit overgegeven : De gemelde Officier quam vervolgens met die Poftillons en Zege -te- kenen van Schönbrun, en begaf zich by de Keizerin Moeder, om haar ook daar van part te geven: Den 14. vertrok hy op ordreder Koninginne na Presburg , om die tyding en Tekenen der behaalde Voordelen aan den Graaf van Palfif^ te brengen , hebbende hare Majefteit goedgevonden » die beleefdheic}. aan dien Paiatyn van Hongaryen te doen , wyl *t gene andere als de Hongarifcbe Troupen geweeft zyn , dewelke de Poort van 't Vyandlykc Land aan d*Ar^ mée der Koninginne geopend hebben.
Dat Hof heeft van Mofcou de tyding ontfangen van de Cataftrth. fhe des Marquis de la Cbetardie : Waar van nader onder de volgen* de Titel van Rusland zal gemeld worden.
*t Was in 't begin van de gepafleerde maand , dat de Beyerfcbe Capitulanten te Straubingen,^ Braunau en zelfs van Untz , dewelke hon verblyf ip de Beyerfche Landen mochten hebben , ou over al
fearrefteert, de Wapenen afgenomen , en het Traftement van 4 ^reits^er per dag te rug gehouden wierden. Hun getal was in 'c cerft 40P0 Man ^ waar van echter toen ter tyd noch maar 200Q overig waren, hebbende d'aaderen zich t'zoek gei&aakc» of dienft pnder d'Ooftenrykers genomen.
Zedert heeft men dezelve Krygsgevangenen verklaard , vermits de Neutraliteit door de Beyerfche Armee gebroken was ; zo dat den 9. dezer reets 600 Man te fVemn gepa&cirt zyn , ofli na Ü<mg0r
f yen
Digitized by
ofEUROPISCHEMERCURIUS. 75
rym getranfporteert te worden , zullende van de f etterend e ge- '744- volgt werden. J^^y-
VAN d'Ooftenryfche Adminiftratie te Munchen is wederom Beteken. . een nieuwe Contributie van 300000 Florcinen in de 4 Kepr-Beycr- fche Rent - Ampten uitgefchreven , en waar de Betaling niét prompt gefchied , legt men een Commando Soldaten op Ëxecu* tie, veaar van aan den Officier 3 Floreinen per dag en aan ie« der Gemene 30 Kreitzers » boven Spys en Drank ^ moeten ge* geven worden.
Na dat Rotbênberg * door d*Ooftenrykfche Troupen wai be- legert, als in de be wufte Capitulatii van Neder -Scbên/eld niet be- grepen f zo arriveerden den 19. Paflato een Deferteur van 'c Guarnizoen in 't Leger , en zeide , dat die Plaats door beklimming met Stormladders , mits zich van ffaude Stadt bemachtigende^ konde in* genemen fxmden. Men examineerde dit rapport en vond het ge- fondeert en doenlyk , maar d'uitflag heeft de verwachting niet be- antwoord. Den 21. attaqueerde men d'oude Stadt , en bemach- tigde dezelve zonder eenig Verlies , want de daar in gelegen heb- bende 200 Man retireerden terflond in de Vefting, doch het tot deze Attaque gebruikte Detachement de wykende hebben willen Vervolgen , maakte 'c Guarnizoen van de Veiling een zulk afgry- «lyk Vuur uit d'Artillery en Mufquettery op hen, dat het genood- zaakt wierd zich met verlies van 3 k 400 zo doden als geblefleerden . te retireren. d'Ooflcnrykers hebben retirerende 4 Stukken Canon en 2 Mortiers uit d'oude Stadt mede genomen , en 2 Stukken Ca- non in een Steengroeve geworpen. De Deferteur , dewelke tot die onderneming aanleiding gegeven hadde^ is den volgende dag opgehangen geworden.
Den
♦ Rütbenherg , Is een Hcerlykhelt en Veiling op een Berg of Rots 3 mylen van Neurenbnrg gelegen , was voor dezen een der voornaamfte Roof- kafteleü In Duitfcblandj coc dat hec in 'c jaar 1402 door de Scadc Neurenburg veroverd, en als een Koninglyk Boheemfch - Leen met zyn ondergorigheden aan d'Opper^ faUz gehegc wierd.
Voor dezen is deze Plaats een van de beroemdfte Gan-Erben Kaflelen van DuUfcbiand geweefb. Waar toe over de 70 van de Ryks * Ridderfohap behoorden , jBsar tegenwoordig komt hec den Keizer, als Keorvorft van Beyerenf toe,
K 2
Digitized by
7t5 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744* Den 22. hebben de Belegeraars de Rollhof er - Schans met ftorm
J^^y veroverd , eeii Lieutenant met 27 Man Krygsgevangen gemaakt, " ■ en 8 Stukken Canon en een Mort er daar in gevonden : Hun ver- lies bellond in 80 Man zo doden als gequeilten , mitsgaders in ivvee Officieren. • •
't Guarnizoen van die Vefting beftaat uit 400 man en is van al- les wel voorzien. De Heer du Chaffat , die daar 't gebied voerd , heeft befloten die Vefting tot het uiterfte te verdedigen , zo dat d'üoftenrykers de Belegering in eene Blocquade verandert hebben*
Elzas. OPVOLGENDE de verdere Krygs - Verrichtingen van den Prins Karel , zo ft'rekc hec volgende Relaas uit het Hoofdquartier der Ooftenrykfche Armee te Jrambach :
't Was den 13. 1 wanneer de Baron van Bemctau met de voorhof* de vertrok , uitgezondert de Huflaren van Fejiitits, , die in 't cam- pement van Lauterburg by de grote Armee bleven. Ter xelver tyd deden de vyandclyke Generaals uit hun Campement van achter de Motter vertrekken 12 Ei'quadrons Ruitens, 600 Huflaren en 1000 Sol- daten , om den Prins van Eflerbafi op te ligten , éit met maar 800 paarden by Bmbeim poft gevat had. De Ridder tPAigle, Gouverneol* van Fort ' Louis , * die order had, om die onderneming t'onderfteu- nen, zond 5 of óoo man van zyne bezetting, om den Vfms Eflerbafi ter zyden aan te taften , edoch vermits Lauterburg byna zo ver vai) Benbeim aflegt, als Benbeimvsin de vyandelyke Retrenchementen , zo arriveerden de voortroupen van den Generaal Befnclau in dat zclvè oogenblik , wanneer deze den Prins van Eflerbafi van alle kantea meenden aan te tatten. De Generaal Bemctau deed zo voort de dui- zend Ruiters uitrukken, die hy by zich had, om op de Vyandenlos te gaan , met order , om^ zo dra als mogelyk , d'Oevers van den Rbyn te bezetten , ten einde de Franfchen zich niet in Fort -Louis zou- den konnen werpen, *t welk dan ook met zo veel beleid wierd uit- fevoert , dat zelfs 't Corps , 't welk uit Fort - Louis was uitgetrok- en , niet weder daar binnen geraken konde , maar genoodzaakt was> om nevens d'overige na gene zyde de Afo;/^ te retireren. Ver- mits de Vyanden verfcheide Dorpen hadden te pafleren , zo gefchie- de hunne aftocht in» zeer goede order. Zy plaatften hun voetvolk
in
^FoRT-LouxSyh een ongemene fterke Vefting in den Elzas op *tEihnd GieJlfenbeim , midden in den Rbyn , door Lodewyk XIV. in den jare ló86 vaa é'QveïbïyhcUü vanf/a^tfnaugebouwtien na zynen naam genoemd.
Digitized by
ofEUROPISCHEMERCURIUS. 77
ia de huizen , uit dewelken 't zelve een onophoudelyk vuur maak- ten , tot dat de Ruitery gepafleert was , en deze hield op haar beurt halte aan 't einde van elk Dorp , om 't voetvolk t'ontfangen , of- fchoon zulks ons niet belet heeft , om de Vyanden tot onder 't be- reik van 't Canon van hunne Retrenchementen na te zetten. Wy hebben een groot getal gevangenen op hen gemaakt , doch ze heb- ben voor 't overige even als wy maar 30 doden en gequetften be- komen. Den 14. en 15. heeft de Generaal Bemchu zich van twee Reduiten meefter gemaakt, waar door Fon^ Louis aan dees zydé den Rhyn t'eenemaal is ingcüoren; ook hebben zyne Troupen verlcheide fchermutzelingen gehad met die der Vyandelyke bulten polten. Den i6. heeft d'Ooftenrykfche Armee een zeer aangename legerplaats by Bibel betrokken, zynde 't Hoofdquartier te Trainbacb , zulks dtWy ^lïI'- den maar eenen marfch van ons afleggen, achter de Moner, daar ze bezich zyn , d'oude linien van Hagenau weder op te halen, hoewel men zegt, dat ze na gene zyde de Saur wyken zullen, te meer om dat ze hunne Bagagie na Straatsburg gezonden hebben. De defertie onder de Franfche Troupen is by continuatie zeer groot, zo als ook hunne confternacie.
Den 25. hebben d*Ooftenrykers 't gemelde Fort allereerft be-
f Innen te belegeren , alzo zy eenige dagen te voren verfcheide often voor die Veiling wegens 'c hoge Water hebben moeten verlaten i in zo verre , dat een van hunne Schip -Bruggen is wech- gefpoeld i Prins Karel heeft by Lauterburg een Schans doen opwer- pen , aan dewelke daaglyks 500 Boeren nevens vele Soldaten ge« arbeid hebben. De Neckar is dezer dagen op verfcheide Plaatzen buiten zyne Oevers gekomen , en daar door grote fchade zo aan de Huizen als Veld - Vruchten veroorzaakt , zyhde onder anderen fEJlingen twintig Perfonen , die op een Brug ftonden, om zulks te zien » met de Brug gezonken om 'c leven geraakt.
Nopens het Retrait der Franfche Troupen uit fVorms (Irekt 't volgende fchry vens uit die Stadt :
Den 2. dezer 's morgens kregen de Franfchen alhier door een Ex* preffe naricht, dat eenige Ooftehrykfche Troupen die nacht bene- den en boven Afemz den jRiyn gepalTeert waren en 't Franfche Corps by Wdffenau genoodzaakt hadden te retireren c Hier op gaf de hier commanderende Franfche Generaal - Lientenant de Montal am alle hier bevindelyke Franfche bevel , om met alle haaft in te pakken ea OP te breken : Ten 8. uuren arriveerde een twede Courjer van den
K3 Mar-
Digitized by
78 NEDERllANDSCH . GEDENKBOEK
1744. Marfchalk de Coigny met ordre van de grote hier opgerechte Bakken Juiy. ry af te breken of te verbranden , doch het laatfte bleef noch na» ■ op nadrukkelyke voorftelling van onzen Magiftraat aan den Fran-
fchen Commandant de Montal, van 't gevaar , 't welk de gehele Stadt zou lopen , door de Verbranding van zulk een groot uebouw by ót tegenwoordige ongemene hitte ; maar alles wierd met Bylen en Hamers afgehakt en verplettert : Omtrent de middag trokken de Troupen af, nemende den weg , d'eenen na Frankentabt en LambS'* beim% d'anderen na Oggersbeim en IVïtzingen , alwaar ze 'alle by een trekken, en van daar onder 't Canon van Landau retireren zullen: De marfch gefchiedde van de Cavallery in volle Galop, zo dat vele Paarden dood nederftorteden, anderen niet meer voortkonden » die men op den weg liet ftaan : Van d'Infantery zyn vele op den weg door hitte en ftof verfmacht , en noch veel meer gedeferteert: Veel Bagagie is achtergelaten, veel verbrand of anders vernield > en noch andere op den weg afgefmeten , om maar zo veel te gauwer te kon- nen ryden of lopen ; 's Avonds ten 6 uuren wierden van de tea dien einde noch hier gebleve de grote Hooi* en Stroo-Magazynen op . de Heide by Neubaufen , en de 2 Meel «Magazynen alhier, bevin- dende zich m 't eene 6oo , en in het ander 1200 zakken Meel, ia brank geftoken , zo dat het fcheen als of de Lucht over al in Vuur en Vlam ftond : By d'aftocht der tot verrichting van die heerlykc Werken van Raifon de Guerre hier gelaten Manfchap gaven dezelve wel aan d' Armen vryheit , om Zakken Meel uit die Magazynea wech te brengen zo veel ze maar wilden en konde ; maar 't Vuur had reets zodanig d'overhand genomen, dat ze niet dan zeer weinig daar uit noch konden halen.
Wanneer de Franfchen ^ door de gemelde Overtocht uit Spiert retireerden, is aldaar gevonden een Koffer mee 17000 Floreinen; 18 andere Koffers met Klederen en Bagagie; 70 Stoop Bourgogne Wyn , 240 Stoop Pontak-wyn, 74 Stoop Rynfche-wyn, 3527 flelfen Champagne -wyn, en 700 fle/Ten Fontignac, buiten en be- halven 14 Zoetelaars karren , 12 Legerkiflen met Teerkoll ep een grote voorraad van Hooi.
Aangaande de gecombhieerde Keizerlyke en Franfche Armee ^ ftrekt het volgende fchryvens uit Straatsburg ótn 14. J^w/y.
's Nachts tuflfchcn den 6. en 7. dezer vertrok de gecombineerde Keizerlyke en Franfche Armee van fVeiJferiburg, en arriveerde den 7. dezer 's avonds txa een marfch van iz uuren aan deze zyde van
de
Digitized by
OT EUROPISCHE MERCURIUS. 79
fle Moner by Hagenau , alwaar ze noch campeert. De Keizerlyke 174*. Troupcn formeren de Rechter - vleugel , en cxtenderen zich toe J^h- Drufenbeim : De Franfchen ftaan langs de Motter tot aan Nieuburg , ■ en nebben hun Hoofdquartier te Bifchwelier : De grove Bagagien van die twee Armeen zyn hier gearrivecrt. 't Guarnizoen van Fort-Louis is verfterkt geworden. De Graaf van Ifemburg is aan zyne den 5. by d'Aftie van JVeiJJenbwrg bekome wonden overleden , gelyk ook de Graaf van Oetmgen-, d'eerfte is alhier en de laatfte te Pbilipsburg be- graven geworden. De Graaf van Trucbfes^ dewelke ook gebleifeerc en herwaarts getranfporteert geworden is, fchynt buiten gevaar te zyn. d'lnwoonders van 't platte Land vluchten met hun beite Effec- ten in deze Stadt. Prins KJarel heeft reets begonnen Contribatien ia de Neder-ElTuij t'cifchen.
d'Ooftenrykcrs hebben 7 Dorpen in de Neder -Elzas in Brand ge- iloken , * waar van 'er 4 den Cardinaal van Roban en 3 den Hertoch van Cbatilton toebehoren j weshalven de Marfchalk de Coigny aan Prins Karet heeft laten weten , dat , als ze daar mede voortvoeren, men in de tJederhnden van bun kans op die zelve wys te werk gaan zoude.
Komende aan 't Hof te Frankfort yZO heeft zyne Keizerlyke Ma- * jeReit » nopens de bevorens gemeke Capitulanten , en 't voorgege* vene verbreken der Neder- Scb'ónfeldfcbe Capitulatie aan de zyde van Hare Hongarifche Majefteit , 't volgende Rejcript , aan alle zyne Miniders buiten 's Lands doen afvaardigen , om 't zelve aan de Uo- Ven hunner ReOdentie te communiceren » luidende :
\I7Y KAREL VII,^yrf«f ifroJiVCfli/, ROOMSCH KEIZER, &c. \
^^ ficc. &c. Het sukl niet nodig zyn, door een langp omfchryvlng te doen 4slen , n hoe zeer Wy door onze Keizerlyke zorge en Vaderiyke cederheic ge- ^ tracht hebben , den Oorloch van 't Ryk af te wenden , die zederc eenige ja- - j9 ren aldaar ontftoken is , tegens onzen wille, en niet tegenflaande de vurige po- ^ gingen , met al ons vermogen in 't werk geflelt , om 't zelve daar van te be- j9 vryden , en te beletten , dat de Kieiuen , welke geen deel in dezen Oorloch ^ nemen, daar door niet mochte komen te lyden. " 't Gehele Ryk weet zulks ^ ook is aan 't zelve niet onbekend , dat Wy inzonderheit dat befluit in 't oog houdende , Ons altoos bereid en genegen hebben getoond tot al 't gene , Wac -de berftetling der rufte in Duitfcbhndj ons Vaderland, konde vereifchen.
Wy konden geen gevoeliger of overtuigender bewyzen van onT^e FudeUeiien- 4$ gedachten verfcliaffen , als de doorflaaade t>lyken*, die Wy daar van fteeu
ge-
* Dit H een roifên de Guerfê', wanneer Brandfchattingen geëifcht en niet vol- daan werdende , zodanige plaauen , w» affctarik vaa aad«seji| aao '( vwtf op- ^o&st wefdftju
Digitized by
' 8o NEDERLANDSen GEDENKBOEK
I744« gegeven hebben, niet alleen met woorden, maar door gedurige zakelykhedeii,* July*. wanneer onze e gen Troupen , die in de nabuur fchp van Wcmbdingen ftonden» , zich van onze Hulp-Troupen hebben afgezooderc. Voor 't vertrek van de-
ze laatlle uit het Ryk , door die afzondering veroorzaakt , dat men 't eindelyk te boven zoude komen , om maatregelen tot fpoedig en redelyk Verdrag te nemen , deden Wy van onzentwegen een fchoriling der Vyandelykheden aan- leggen in de Kreitzen , die in geen Oorloch gewikkelt waren , en die wierd door onze gedurige opletcenheit , tot hun behoud y op 't allernaukeurigft aan onze zyde geobferveert. Wy leenden wezendlyk de handen tot herftelling van de Rufte en Vrede. Wy beletteden geenzints de verovering van Ingolftadt , onze voornaamfte Veiling, fchoon 't in onze macht wat om die te fecoureren, en Ons tot merkelyk verlies en groot nadeel ftrektC) Ook ligteden Wy on- ze Guarnizoenen uit Straubingen ^ RekbenbaÜ en Braunau en bewilligden, om de laatilgenoemde Plaau aan onze Tegen -party in te ruimen, door een plechti- ge Capitulatie. Daar en boven hebben onze Troupen direft of indired niets ondernomen, dat de minfte fchyn van Vyandlykheit , of overtreding van de ge- dane Declaratie had , zo , gedurende hun verblyf te IVembdingen , alt in hun Camp by Pbilipsburg } maar dezelve hebben zich , in alle opzichten , gehouden binnen de palen van een geoorlofde defenfie , kortom , alles , wat wederyds ia de Capltulatien geflipuleert wat , is heiliglyk en onfchendbaar nagekomen. • Niemant zoude zich ligtelyk konnen verbeelden , dat , terwyl Wy zo veel
gedult en gematigdheit toonden , en zo overtuigende biyken gaven van ons vurig verlangen na de Vrede en Rufle; zo naukeurig Ons Keizerlyk Woord hielden, en Wy Ons met zo veel flipthelt toeleidden om de Kreitzen te behoeden, die ' fieen deel in dezen Oorloch genomen hebben , Wy met een gelyke behandeling van het cegengeflelde Hof ten onzen opzichte en voor 't Ryk te verwachten gehad zouden hebben , van dat Hof, 't welke tot nu toe zo zeer roemd op ha/- re uiterfle gematigdheit en geneigdheit tot de Vrede , en waar van men Ons zo menigmaal , en met d'allerflerkile proteftatien , verzekerd heeft , dat het verre af was van in de nakominge harejc VerbintenilTen te feilen.
Echter , hoe men verder gaat , hoe meer men tegens verwachting het tegen- deel ziet , en Wy ondervinden tot Ons groot leetwezen, » dat het gedrag « » door Ons tot hier toe gehouden, niet alleen 't fucces niet gehad heeft, dat ,' » het zelve verdiende en Wy hoopten i maar in tegendeel , dat het niet anders j» als een meerder verbittering van 't Wener Hof te wege gehraght , en dat aan-* j9 gezet heeft, om zodanige vyandelykheden te plegen , die de goede Trou bre- » ken i om 't Recbt der Voikeren te verachten ; om de palen , by de Krygt - re- j» gelen voorgefchreven , te buiten te gaan , en dat wel met uitfporlgheden , j9 waar van men noch nooit tulTchen naburig en door maagfciiap vereende Hui- $9 zen , ja zelfs niet onder Heidenen , veel min Chriflenen , or ten minfte on- » der de Duitfchers , had gehoord; uitfporlgheden ,die altoos ten uiterftenver- » foeid geweeft zyn. " Wy gaan alle d'andere byzonderheden van een onver- • fchoonlyk gedrag met ftilzwygen voorby , als mede de tegenfpoeden , die Ons overgekomen zyn, en waar over Wy 't oordeel aan Godt laten. ^ Wy willen ' j9 géén melding doen alt van zaken , waar in dat Hof* zonder de minfte oor- m xaak , en sonder dat Wy aan 't zelve daar toe eenig voor^rendzel gegeven
bad^
Digitized by
OP EUROPISCHE MERCURIUS. gr
'» Ladden , geen zwarigheit gemaakt heeft , om hare allerplegtigfte Verbinceniflen 1744. » tegen te gaan, en op d'uitfteekendfte wyze de Capitulatien , met alle vereifchte Juty. » plegclgheden gefloten , te fchcnden, itvtn als of 'er in de Werelt niets heilig en -. » niets Virpligtende war, dat inftaat konde ayn, wn palen aan de ryandlykbeden te j0 /lellen f die 't zelve bebaagt beeft te plegen.
De gehele Werelt weet , en 't kan ligtelyk gezien worden uit het Extraft , gequoteerd No. i. Dat, wanneer gecapituleert wlerd, om Braunauj een Stade van O98 Keur-Vorilendom Beyeren , t'évacueren , wel expreflelyk in 't eerfle Artlcul van de Capitulatie, den 30. Juny 1743 gefloten, geilipuleerd was met deze woorden : ^ Dat Ons Guirnizoen , namentlyk d'Officieren , die zich aldaar » bevonden, met hunne équipagien, en de Soldaten met hunne rantfels en ba- »f gagic, doch zonder fnapbain of degen, zouden uittrekken ; dat zy alvorens de j» revue zouden paiTeren ; dat zy voor jaar en dag zouden worden verdeelt ïn o de Diftriften van ons Keurvorflendom Beyeren en den Opper-Paltz i dat zy j, aldaar door 't Land zelfs onderhouden zouden worden , egter op voorwaarde , jf van geen krygs-dienfl in jaar en dag te doen ; dat het mede aan onze Hoge jp Officieren en de grote Suf gepermitteert zoude zyn , om vry na huis te trek« j0 ken met hunne bagagien, mits belovende, als gezegt, van in jaar en dag te- jy gens 't Wener Hof niet te zullen dienen , &c. "
Men heeft zich aan onze zyde volkomentlyk aan de pointen van dié Capita* latie geconformeert, zonder die in ietwes t'overtreden , en dienvoJgcns is d'ont- ruiming gefchiet op de wyze, zo als die te weerzyden gereguleert was. 'tGuar« nizoen is te land verdeelt geworden , als te Muncben , IVafferburg , Straubingen en Burgbaufen. Zedert dien tyd, en gedurende 't lopende jaar, hebben zich, zo d'Officieren als Soldaten , in alles met de grootfbe ftiptheit , volgens de Ca- pitulatie , gedragen ; en men heeft van d'eene of andere niet een enkeld man tot ètn militairen dienft gebruikt gehadt.
Na dat men nu van onzentwegen en van onze Troupen , alle d'ArticuIen , Claafttlen en Conditien, in de Capitulatie vervat, volgens de letter, heeft nage- komen, zonder in een eenig point te manqueren, konde men zich met allebil- lyk- enredelykheit beloven, dat het Wener Hof die op haar beurt mede zoude Ia acht nemen -, en men had niets minder te verwagten , als 't zelve zo haaft , door een ongehoord .voorbeeld, baar woord en beloften te xUn herroepen^ niets houdea van 't gene het geilipuleerd had , alles veranderen enfcbikken na baar zin en veelbe" iMgen^ en zelfs in de tyd, dat de termyn van 12 maanden, in de Capitulatie van Braunau bedongen om 't Guarnizoen in vryheit te ftellen , dat op die conditie daaruit was getrokken, ilond t'ezpireren, >, die zelve Capitulatie eensklaps /> met voeten treden y die uitleggen op een wyze, die ten opzichte van krygs- jK gevangenen niet geoorlofd is , 't Guarnizoen in de Cafemen fluiten, het zei- j, ve aldaar doen bewaren, in Boejen fluiten en kluifierenj en dus als Booswig- . j9 ten geketend buiten 's Lands voeren , tegens alle Recht en krygs-gebruyk. ''
Dat alles is egter den eerften Juny gefchied. Wy wierden verwittigt, op een wyze, die ons geen twyffel daar omtrent overliet , dat het Wener Hof alle die gene , welke by Capitulatie uyt Braunau getrokken zyn , had doen aanzeggen , j» dat zy by vervolg niet anders dan als Krygsgevangenen aangemerkt of bejian- jf delt zouden worden > dat alle Officieren , zonder uitzondering, welke 't woord
L ji^ ge-
Digitized by
iRr NEDE^RLANDSCH GEDENKBOEK
Ï744. » gegeven hadden , van tegen* 't Öof van Wemn niet te zullen dienen , te vi^ JuIh^ j9 moeden komen, zonder uit het Land te mogen gaan , en zich zo dikvryls vcN _ n tonen, als men dat zoude requireren. " Waar op dan deze door geweid gedwon-
gen waren, om zich daar na te 'gedragen , te meer, alzo , na 't gemeen ' makéft van diCiArdre, tt Straübingên en elders alle de Straten bezet, en de Pbohini gefloten vrterden Zy waren zonder wapenen en rondom omcingelt; ook tiad men de Burgers verboden uk hunne huizen te gaan, gelyk dat kan gezien wor- den in de twede Bylagc , No. II. Derhalven bleef voor hun geen ander middel overig, als pleg\lglyk uk onze hoge Keizerlyke naam tegens een handel , zo ge- weldig, en zo direft tegéns de 'gefloten Articulen aanlopende, te procefleren. £n fchoon 'onze Commandant-Generaal, de Veidmarfchalk Orave van Seckéih-
yorf^ aan den Prins Kar el van Ltubaringen zeer nadrukkeiyke vertogen gedatti
'en herhaald had , was 't antwoord, dat hy op de laatfte jfbft. No. UI. , oncfingi j9 dat die Prins daar van geen de minile kennis, en een byzondere Coorier w jf Wentn gezonden had , om daar van aanftonds informatie te bekomen , '' mor dat hy byna ter zelver tyd, fchoon in generale bewoordingen, de confirmatie
^had gekregen van 't gene hein door den Grave van S^cktndwf was vertoond)
*Waar op immediacelyk noch andere Relafen inquamen, die in 't geval zelfs^nm malkanderen overeenftemden , en voorts gewag nuakten, » dat de Soldaten ^e»
'm zamentyk in de Cafernen opgefloten en voorts gekiuHlerd waren , met £09» j, jen, die men eenigen tyd te voren' van elders in onze Erf- Landen oncboddn
[^ had. " En daarenboven wierd eienparlg gezegt , dat men dezelve, niettegen*
'llaande alle 'proteflacien en vertogen, had doen vertrekken, om buiten Befsrért^ fia Tyrol óf elders 'getranfpofteert te Worden.
£en zodanige verbreking van een Capitulatie zal nooit voor de biilyke-Wé*
'relt gejufliiiceert kónnen'wofd^n, veel min 't gene, dat als een beweegreden van de pretenfe juAificatlc geavanceert jword. 't Is insgt^lyks vreemd, dat men
'in den zelven tyd, namentlyk de volgende dag den 2. dito^ tegens de gedane
' verklaringe van den Grave vsLn^Kevefibuller^ van geen vyandlykheit tegens onz;e Troupen in de neutrale Rvks'Krekzen te zulten plegen , eensklaps aan de zyde
; der Toscaanfche Armee , /taande onder 't commando van den Prins -Kftre! van Lot^ tbaringen f' begonnen heeft d'onze aan te tailen, gelyk dat breedvoerig kan ge-
* zien 'worden in de Byhgeafub No. IV., V, en VI. , en dat men tegens kr^gé- ^ gebruik de Patrouilles en Voor-poften onder 't Canon van FkiUpsbit'f ^ eeffRykt-
'X^efllng, by verraifing en door liftigheden; contrarie iian d'Oorlochs wetce^» heeft durven aantaden, onder voofwendzel enfchyn van Vriendfchapf en 2edef€ leeft ftien' dagelyks 'gdcóntinueert een diergeiyk gedrajj te houden.
Déze twee nieuwe Incidenten bewyzen nier dan teveel » zonder 'dac hecBödlg^ is andere aan te halen, hoe weinig men by Vervolg zal konnen flaat fp^en tfp
. d'allerverpligtendfte Beloften, Declaratien en Capituhtien van de Tegen-party^ i en hoe min dezelve meend verpligt te zyn , om de Ryks-Neutraiiteit te bevffe» f en, en haar gedrag na ^ Regt der Fl>lkeren te fchikken.
Gy zult daar van een nuttig gebruik maken, en aan ^t Hof uwer Refidemié^. wanneer 't nodig zal wezen , den waren toeftand vertonen van 't gene in de*e zaak gefchied is, als ook ter zelver tyd in confideratie geven 3 wat zwaatwigcifte en gevaaxlyke gc^^olgen daar Mït konaen tj^mlteA, eir wac 'cr^ Vaa^ worden zon.
Digitized by
K)t EpROPISCHE MERGÜRÏÜ^S- «§
todlen 't , onder 't cerfte /Wjim/ pretext ^ 't v^relk niet moejelyk valt in Qorlochs- jy/^ tyé te sroelUia en werkftellig te maken , quam te gebeuren , dac men een gewoon- Juiy.
te maakte, om dos goeds moeds d'allerplegtigile en allefverpligtend(l« Capitula-
tien, in iTjeerwüvan de goede Trou, te ^headen. » Gy asulc ook doen aan* j^ merken , dat het met de veiligheit van een ieder t'eenemaal gedaan zoude zyn , j9 indien ieder Hof, na VerbintenÜTen te hebben gecontradeert , waar aan 't » plegtig gebonden en bepaald was , vervolgens altoos de vryheit soude hebben , j» om'^rxicii van t'ontüaan, zo dra 't daar door deszeifs oogmerk bereikt had, j# en 't selve, zo dra 'tculks goed qaam te vinden, die op eigen auchoriteiC j9 koiyie vernietigen eo doen ceiTerea) " en laatftelyk, dac hec gemeen belang van 't Ryk en inzonderheit dat van de Buitenlandfche Mogendheden vereifcht » 4e middelen en maatregelen te gebruiken , die in 'c wefk gefield en genomen be* horen te worden, ora zich voor diergelyke gevallen, die by vervolg van tyd noch meef zouden konnen gebeuren, te behoeden Voor 'c overige, &c.
NB. De Bylagen zyn genoegzaam te kennen uic den inhoude van 'c bovengaande RBfcrift^ ea behoeven derhalven hier niet ge<^ ipecificeert te worden.
De Baron van Palm heeft gedurende zyn verblyf aldaar en te Mêntz te weeg gebraght, dat de beide Men[K)rien , in dewelke ^e Koningin van Hmgaryen by 't Duitfche Ryk omtrent de Ver- yulling van de Guarantie der Pragmatique SanEtU aanzoek heeft ge* claan> werkelyk ter Diftacunr gebraght zyn.
' DEN 30. laatftleden, heeft de Graaf van TV/^ï/i Extraordinaris pjüi^ ift^mbafTadeur des Koninss van Zweden, 't gehejeoerlynfche HoTea ^Bv. de Minifters op een koftbaar FeAyn onthaald , zynde met de toe* ^reidzelen tot het zelve oieer dan vier weken doorgebraght , eii zyn', buiten *t gehele Koninglyke Huis, omtrent 250 voorname Perfonen by dat Feftyn tegenwoordig geweeft: Toen die Graat )]e8 Prinfes Ulrica , Bruid van den Throons-Opvolger in Zweden p complimenteerde 9 bediende hy zich onder anderen van deze uit* drukking: Gy gaat Mevrou, wer een vrye Natie regeren ^ die echter p niet tegenfiaande bare Frybeit^ altoos genegen en bereid zal wezen ^ om nl ^t geen bun bet dierbaarjie en aangenaamfie is^ voor Hare Koningin
Den 13. dezer begaven de Graaf van Podewyls^ werkelyke gc- lieimeftaars , Krygs-en eerfte Cabinetminifier, en de Baron vaa ïofc*f, werkelyke geheime Staats- ,Krygs- en rabinetminifter,zicli tot den £emelde Grave van TeJ/in , om in 's Konings nafum aan zyne
L 2 Ex*
Digitized by
84 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744, Excellentie ter hand te ftellen het Teken van den Zwarten Jrend^ Jw^y- zeer ryk met Brillanten omzet. ■"^ Den 17. zyndedc dlig, die tot de Verrichting der plechtighdt
van den onderirou der gemelde Prinfeffe met zyne Koninglyke Hooghdt jidolpb Frederik, Hertoch van Holjlein &c. gefchikt was, arriveerden voordemiddag de Guarde du Corps en een Detache- ment van de Guarde te voet van Cbarlottenburg te Berlin. *s Avonds ten 8 uuren begaven zich de gczamentlyke in-en uitheemfche Prin- fen, de gantfche Koninglyke Zweedfche Ambaflade, alle de daar zynde Generaals PerTonen , de Heren en Dames van 't Hof en de grote Adel alle op 't prachtigfte gedoft na 't Koninglyke Paleis. De gemelde Zweedfche Ambafladeur de Wacht aan het Tuighuis en 't Koninglyke Paleis pafferende, wierd de Trommel geroert en d'Officier groette. Ten 9 uuren begaven honne Majefteiten, de Koning en de twee Koninginnen , de Prins van PruiJJen met de Prin- feffe Bruid, de vreemde Prinfen en 't grantfche Hof zich na de Wiue Zaal, die met veel duizend waskaarzen verlicht^ én op het prachtigfte gemeubileert was. De prinfeffe Bruid was gedoft in Silver Laken en had een Kroon van Brillanten op 't hoofd van zeer grote waarde. De Prins van PruiJJen bekleedde de plaats van zyne Koninglyke Hoogheit dea Troons-Opvolger en de Heer Rolof^ Con- (iftoriaalraad en Prooftgaf , na een korte welgepafte reden voering* den Huwelyks-zegen. Deze plechtigheit gefchiede onder een rood fluweel verbemelte , geftikt met Goud. By 't verwiffeien der Rin- gen , wierd het Canon van de Wallen driemalen losgebrand , en kort daarna aan 8 Tafels elk van veertig borden ge^pyft. Aan d'eerfte tafel in de Grote Ridder- Zaal bevonden zich hunne Majeftei- ten en 't gantfche Koninglyke Huis. Alles wierd in majjief goud voorgedient en over Tafel was een overheerlyk Concert van Stem- men en Inftrumenten. Aan de twede Tafel bevonden zich de Her- toch van Ho/Jlein-Beek met de Vorftelyke Perfonen en Generaliceit ; aan de derde de Graaf van Podevjyls met d'uitheemfche Minifters ; aan de vierde de Graaf van H^acke met de Heren en Dames van 'c gevolg der vreemde Prinfes ; aan de vyfde de Graaf van Gotter tnet de daar zynde Koninglyke Minifters en Hofdames, en aan de drie andere d'Hoge Adel en 't gevolg der Zweedfche Ambaffa- ^c- Na de maaltyd volgde de gewone Fakkeldans ^ waar opdeKo^
Ding«
Digitized by
opEUROPlSCHE MERCURIUS. 85
ningivke Bruid na haar Apartetnenc gebraght en dus d'eerAe dag 1744. van dat Hoge Bruiloft* -feeft bcfloten wierd. De Koning heeft 7<*^y-
den Graaf van Gotter, den Graaf van Schaffgotjch en den Baron '
van Scbmeerts benoemd, om de Prinfefle Bruid op hare reize na Zweden , door Pommereri over Anclam cot aan de Zweedfche Fron* tieren te verzeilen.
Zyne Majefteit heeft geordonnecrt (als boven) aan Prins fViU km den Titel van Prins van PruiJJen te geven.
De Koningin van Hongaryen en de Staten Generaal der Ftreenig- ie Nederlanden , hebben zyne Majefteit geluk gewenfcht met het Vorftendom van Oojlvriesland , 't geen zyne Majefteit aan zy- ne Kroon gehecht heeft , gevende Hem den Titel van rorft van Oojlvriesland.
DEN 23. paffato, heeft deRuflifche Generaliteit affcheidvan Zwbdbn. Evne Majefteit en van zyne Koninglyke Hoogheit den Tbroon- Opvolger genomen , waar by ze grote Prefenten hebben ontfan-
f en , als de Generaal Keiib een Goude Degen ter waarde van 1200 )ucaten, en *t Pourtrait van den Throon - Opvolger met Diaman- ten omzet , en aan Geldt 2000 Ducaten : De Generaal - Lieute- ïi2Sit Solticof 1200 en de beide Generaal - Majors Lapuchin en Stuart 1000 Ducaten ieder , de Generaal -Adjudant 500 Ducaten : Aan de gemene Soldaten heeft men vereert 100 Oflen , 200 Ton fterk Bier en 20 Oxhoofden Brandewyn. De gemelde Troapen zyn getrokken na 't Eiland Roman/o , van waarze de 6. Juïy over A- Tand na Abo overfteken en van daar na Petersburg marfcheren zullen»
't WAS den 1 1. Mey jongftleden dat de Lord Tyrawly, Extraor- Rat- ^inaris AmbaQadeor van zyne Groot - Brittannifche Majefteit te i^md. j^o/(rou arriveerde » enden 18. dito zyne.;eerfte audiëntie by de Keizerin en den Groot -Vorft hadde,waar by hy aan hare Keizer- !yke Majefteit de volgende Aafïfpraalt in d^'Engelfcbe Taal deed :
Onder alle zo Militaire als civile Chargien , waar mede zvne Ko« fiinglyke Majefteit van Groof- Brittannien » myn AUérgenadiglte Sou- verein, my vereerd heeft, is 'er gene > die my tot groter Roem ver- üvcU, of 't vertrou.wea^ 't welk de Koning in my l^eld, klaarder
L 3 te
Digitized by
Z6 NEDERLANÖSCfl GEDENKBOEK-
IT44. te kennel) geeft, daw die ik, mitsde t^Kenwoérdigé Geloofs;- "riè?
Jwiy. ven, als Extraordinaris AmbRffadetir en Ptenipotendarisby uweKcK ■ zerlyke Majefteic bekleed. De Koning myn Heer heeft my bevo-
len, üwe Keizerlyke Majefteit van dfszelfs onyeranderlyke Aankle- ving, jegens uwe geheiligde Perfoon en van zyn onopAoudelyke ievei^ voor uw belang, ^t welk met het onderlinge Welzyn der beide Kro- nen verknocht is, te verzekeren: Zodanig zyn de Befluiten van deaf rtoning myö He^r , die liiet twyfeld , of dezelve zuUen met tfin- tentien van uwe Kei^rlyke Majefteit yolkameaoyer een fteiaiinea^ De Beklimming van den Ruflis-Keizerlyken Throon , waar op Petnit de: Qröte^ üwe in Godt ruftende Heer Vader, ïKtv zo veel Glorie
gregeerd heeft , is eene Gebeurxenis , waar toe de Koning myik eer uwe Keizerlyke Majefteit Geluk wenfcht. d'Op zyne Hoog* heit den Hertoch van Hojftein vaftgeftelde Verkiezing van een Op^ volger in 't tiitgcftfekte RüJJijche Keizer- Ryk is eene uitwerking dec Wysheit en Zorgvuldigheit van uwe Keizerlyke Majefteit voor ha- re Onderdanen : Alleenlyk gelieft my daar by verlof te geven,. om • té wenfchen , dat de Vervulling dezer voorzichtigheit t<ft op dé lialat- fte Tyden vaii den Allefhoogfte mlg uitgeftelt worden. De Vrc«* de , die uwé Reizcrlykc Majefteit met.de Kroon Zweden beeft geflof ten, is de vrucht- zo wel van.de glorieufe voortgang ^yan qwe Wa-r penen , als van uwe zeer wyze Rcfolutien , ^byzondere geraatigheit en oprechte begeerte,. 't goed Vérftand met de nabuWge Mogend- heden t^bnderhouden , zo als de Beftemming van een Throoq -Op- Volger ïn- Zweden öiet enkel ftrekt tot het waarlyke Beft van dat Kbningryk, maar ook van die Natie, dewelke 't Geluk heeft, aan ét Wétten van ,uwe Keizerlyke Mftjefteit onderworpen te zyn. De» ce zyn de GebeurtenifTen , dewelke de glorieufe Regering van aur$ Keizerlyke Majefteit vereeuwigen zullen.
My aangaande , zal. ik my gedurende myn Verblyf aan uwe Kei- zerlyke Majefteit zo 'veel te meer laten* aangelegen zyn , u<ve Ge- nade en Proteftie te meriteren , als ik verzekerd ben , 4at van d' Ap- probatie , waar mede uwe Keizerlyke Majefteit niy zal verwaarcli- gea, ook die , dewelke ik vao myn Koning wenfch te verkrygen» gancfchelyk afiiangen zal.
't Antwoord, door é^n Graaf van Be/luche/ Rumin , Ruffifcit Ryks • Vice - Cancelier , in de RuJJifcbe - taal daar op gegeven*^ Ifiras *t volgende :
Haar Keizerlyke Majefteic is van de Gewichtigheit van 't goed Verftandi 'c wek tolTchen 't SuJPfcbe'Qïï Oroot-^BrittanniJcbe Rykbe»
. ^ fiaatj
^\
Digitized by
o* EUROPISCHE MEJtCüRIUS 87
ilaat, in diervoegen overtnigcl; dat De«e!vejran.h»r hoogfte kant 1744 ,altoos al 't geen tot hec gemecnrchappelyke Welwezen der beide juij,
Xroncn verftrefct , toebrengen zal. Ten dezen opzicht kan haar ' »-
Keizerlyke Majefteit de Vriendfchaps-Verxekering, die zyne Majc- 'fteit de Koning van Groot -Brittannien Haar door zulk eene aanziene- 'lyke Ambaflade heeft laten doen , niet dairmet het groocfte genoe-
S9n aannemen. 'De Hoedanigheden en de- Verdien den van den Heer LOibafladear, ,beaevjena *c yertraüwen,-t,welk de/IConing zyn Heer jegens hem betaigt » konneh hem van de genegenbeit van baar Kei* jserlyke Majefteitseaoegzaam verzekerw.
Zyne Excellentfe vervoegde-zich vervolgens by den Groot -Fbrftr en begroetede hem mee de volgende Aanfpraak in *$ tianfcb.
MONSEIGNEURt
VAn xyne Majefteit.den Koning van Groot -^Brittamim, wiens Ex- traordinaris Ambaflafdeur en Plenipötentiaris ik d'Eèr heb te zyn, is my in \ byzonder bevolen , uwe Keizerlyke Hoogheit van d^Achting en Genegenheiti dewelke de Koning jegens uwe Perfoon draagt , te verzekeren , en* U tot de niéuwe Waardigheit , dewelke «we Keizerlyke Hoogheit zo wel volgens uwe Vcrdienften, als uwe •^ogeAfftamming' toekomt, te feliciteren. - . . ^
De Staats - Raad , l^etr van fVeJfelomkj , heeft daar op *t Tol* ogende Antwoord in 't Franfcb gegeven :
Gefyk zync Keizerlyke Hoogheit de blyken vati genegenbeit, de- 'welkè 'zyne Majèfteit de Koning van Groot -ifrittannien htm ten op- 'zicht van zyne nieuwe Waardigheit heeft willen geven met d'uiter- "fte Danlcplichtigheit erkend ; zo wenfcht zich dezelve in 't toeko- mende meer gelegfcnhedeti , dadelyke Preuven van zyne eerbiedige aankleving jegens zyne Majèfteit den Koning te betonen.
Overgaande tot eene ver wonderlyke Scène ; zo is gebeurd, dat wair- 'neer bare Keizerlyke Majèfteit den 7; Paflato een Bedevaart tè voet ;vaa Mofcou na 't 9 Myleh van daar afleggende Troïzche Sergii Kloo- ster dede > de Marquis de la Cbetardie verzocht PermilFie van haar Ma- ;jefteit derwaarts te mogen volgen , maar zulka wierd hem gewei* gerd , om dat hy zich noch niet a's een publicq Minieer van Frank* fji met het overgeven zyner Celopfs - Brieven gelegitimeert had , gelyk b; ook van gene in zodanige Termen bevac ali 'c Rujpfchê
Mof
Digitized by
88 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744- Hof pretendeert , dat namentlyk daar in aan Haar Majefteic de J^^y- Titel van Keizerinne van Rusland moeft gegeven zyn , voorziea ■ was ; weshalven men zich ook mee hem in gene Negotiatien over
publicque Zaken in -noch hem toegelaten heeft ecnige diergely- ken te proponeren : Zedert 't gemelde Vertrek der Keizerinne wilde zich zelfs geen van de RuJ^fcbe Minifters o( voornsnaQ He- ren van 't Hof van hem meer laten fpreken. De reden daar vaa was :
Datd'gemeldeMarquis, verfcheide gevaarlyke /linkfche wegen inge- ilagen, en van é^ Achting^ gedurende zyne eerfte Kefidentie * en by dit zyn twede Arrivement f genoten 3 een groot misbruik g^ maakt hadde ; als uit het volgende Ferbaal te zien is :
DEn 17. Juny begaf zich den Heer LIeutenant -Generaal UJbakofip Inquiflteur- Generaal van 't Ryk , met den Heer Staats -Raad fFeJfahwsky en den Heer van Kurbitow , na 't Hotel van den semei- den Marquis die 's avonds te voren by den Baron vznMardefeld ge- foupeerd hebbende , noch te bedde lag. Opgewekt zynde, quam hy in zyn Nacht -tabbard te voorfchyn , en vroeg , wa$ V van de lieren bun dienji wasi waar op den Heer UJbakoff gtztgt hebbende, dat by van wegens Hare Keizerïyke Majejieit quam f de volgende Keizer* lyke Ordre uit zyn zak haalde , en die hem voorlas :
„ De confideratie en achting , die men voor uw , Myn Heer, be- f, vorens gehad heeft , ten tyde, wanneer gy bekleed was met het ,f carafter vanMinifter-Plenipotentiaris van Zyne Majefteit , deKo- f, ning van Frankryk, en daar en boven de gunftige wyze , op wel- f, ke iJare KeiT^ertyke Majefteit van Gebeet Rusland^we te rugkomit her- o waarts verlangd en gezien heeft , beloofden een des te groter er- ft kenteniflfe van uwent wegen , alzo gy als een privaat en particu- ff lier Perfoon uw zelfs nooit met het onthaal, dat gy ontftngea ff hebt, had konnen vleyen.
M Maar in plaatze , dat gy zulks met gevoelens vol refpeft zoude M beantwoorden , ziet de Keizerin inet groot harten -leet, dat gy 91 uw (ongetwyfeld buiten ordre van uw Hof) in zo verre hebt verge- ,f ten, van niet alleen de getrouwheit van verfcheide Perfonen van f» de Geeftelykheit te willen corrumperen , uw in Haar Hof een 99 aanhang te maken, en haar Minifterie over hoop te werpen; maar
wook
♦ Z\c Ned. Gedenkh. van den jare 1742, II. Deel, pag. 247. t Ibid. van den jare 1743. II. Deel , pag. 273.
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIÜS. 89
»i ook dat gy l^atr Gebeiligde Perfoon bebt afgefcbitdert en getaflert in uw€ 1744^ fp depicbes » met zo veel flout- en onbefcbaamdbeit , z^lfs zodanige dat gene Julj. 9$ Souvereine ter JVerelt zulks kan of ooit Tuit dulden ; tot getuigenis daar ■
»f vznjkrtkt het gene, dat in Frankryk in een gelykgevaU met den „ prins de Celtamar > Ambafladeur van Spanjen , voorgevallen is. *
,t 'C Even gezegde is niet een zaak , die men ow maar bloot wil fy voorwerpen , maar U zyn pajfagien , getrokken uit uwe Brieven, in 99 cyffer gefcbreven , en waar van men de lleutel heeft weten te vin- fp deni zo als dat d'Originelen en d'uittrekfels {deze wierden door den f, Heer Ufliakof bem setoond ) bewyzen. "
Niet tegenftaande ^c wettig Recht , dat gy daar door over uw per- foon gegeven hebt, wil echter Hare Keizerlyke Majefteit in deze gele- genheit alleen lettende op d'achting en zorge fWaar mede Zy't goed verftand met Zyne Majeiieit , uwen Meeiler» altoos oprecbtelyk ge- cultiveert heeft, en fteets zal zoeken t'onderhouden, grootmoe£g- lyk vergeten haar misnoegen, en dat gy maar een particulier zyt, cue , fcopon hy wilde , zich niet meer met eenig carafter kan be- helpen , uw daar en boven bevelende , om binnen 24 uuren , zon- der iemant te zien j, deze Hoofdftadt , en , zo dra mogelyk , Haar Ryk te ruimen, latende 't echter aan uw over , om van uwe effec- ten en meubilen te difponeren , zo als gy 't gevoeglyft zult oorde* len, om die na uw vertrek te laten nazenden. Wyders heeft Hare $jizertyki Majefteit goedgevonden , om uw te doen begeleiden door een Officier tot aan de Grenzen, ten einde de nodige relaifen en an- dere vereifchtens op weg te beftellen.
Voor 't overige heeft men zorge gedragen , om van alles aan uw Hof kennis te geven , 't welke , zo men vertrouwd, zal erkennen , zo de gematigheit , die ten uwen opzichte gebruikt word, als d'at- tentie van de Keizerinne voor den Koning , aangaande een zyner On- derdanen die zich, door zyn zo ongeregelt als onverwagt gedrag^» aan de gehele uitgeftrektheit van hare juftitie had onderworpen; en derhalven zal Zyne Majefteit de Koning van Frankryk overtuigt we- sen, dat uw langer verblyf alhier , in plaatze van de vriendichap, (lie tuffchen de beide Kronen beftaat, te verfterken, zekerlyk een misvèrltand en koelheit voor langen tyd veroorzaakt zoude hebben.
Dat Gefchrift hem in 't Ruffifch ^ eo vervolgens in V Frmfcb^ voorgelezen zynde ^ ftond de Marquis als verftomd ^ maar 'c kla- gen
- ^ Zie Euftfp. Mèreurius, van den }aré 17x81 II. Pee/ 1 peg. 249. Mit^den jVaa den Jate.1719^ LDeW» j^« 9- IS«
M
Digitized by
90 NEDERLANDSen GEDENKBOiEK
1744- ^n en protefteren hem niet konnende baten , was hy genood-»- -^y* ziakt , na zyne huis-beflelling gedaan te hebben , zich de volgen- de nachc uit Mofcow , onder een efcorte van 20 man en een ÖflS- cier , op weg te begeven. De Keizerin heefc hem ook te Riga 'c Blauwe Lint , of St. Andries - Orden , ( na zyn ngam op d:ie Lyft te te hebben laten rojeren ) en Haar Pourcrait , ia een gonde SvmU tabaks - doos gevat , doen afnemen , en zedert aan alle de Buiten- kndfche Minifters 't volgende Refcript doen ter hand ftellen , om die aan hunne Hoven te zenden ; luidende :
Alhoewel de Brigadier van de Franfebe Troupen , Marquis de ta C*e- fardie , die zich maar als een particulier , en zonder Carafter hier heeft opgehouden , eeenzints zulk eeoe heufche en met Achtbaar^ heit verzelde Behandelio^ verdient, als men anders volgens '$ RmH, der Volkeren jegens de Miniftcrs van vreemde Mogendheden aan d^Europifcbe Hoven gemenelyk obfervecrt : Nochtans heeft haar Rufi fifcb'KeiT^hke Majefteit allergenadigft bevolen , UE. mits dezen be- kend te maken :
Hoe dat de gemelde Cbetardie , zedert zyne te rugkomft aan Ons Keizerlyke Hof , in plagts dat hy de zo wel voor hem , als tot nu toe hem beweze niet geringe Diltinftie ( waar van allé overige Biïi* tenlandfche Heren en Minifters Getuigen zyn) behoord hadt'erkcn^ nen/zyn Gedrag daar na in te rechten» en dus zyn fchaldige Eer^ bied jegens haar Keizerlyke Majefteit te verdubbelen , veel mecf het tegendeer betoond en (alhoewel buiten alle twyfel zonder OrT dre en kennis van den Koning zyn-Meefter ) zich zelft vergetende
Ïepoogd heeft» verjcbeide Perfonen, zelfs van de Geeflelyfcbefp,óm ben bun Hicbt uit (Toogen te doen verhezen , oin te kopen j zicb daar door eene Par^ ty te wegen te brengen , en vervolgens Ons Mmiflerie over boop te werpen l ja veet onbetatnetyie dingen van bier na elders te bericbten niet g^fcbroomf beeft: 't Welk nergens gepermitteert, noch van eenige Mogendheit te dulden is: En men tot ontegenzeggelyk Bewys van de Ferwaani;^ beit en wrevelige Ondernemingen van oezen Cbetardie verfcheide Sftuk- ken van zyne originele Depêches in handen heeft ; . t
Nochtans heeft haar Keizerlyke IVfaj^fteit by ^1 dit , pit 9an«|>o« re Grootmoedigbeit jegefifs den Cbetardie na verdienfte van zyne U^anbedryvm, o£ zo als hy. door zyn van hem npoit verWMt Gf dra^ wti verdiend had , en waar toe hy de bevoegdheit zich zelft volko- men op den hals gehaalt heeft » niet willen handelen » maar hare^^^ reroptw>iftrdigki^ 1 ea 't g^en , war aan hy zkb als een nifit 'gttcha* ^ . raaerifeert paruculier Perfoön flxaibav .fchuldig. gepatlit iheefr»
groot-
Digitized by
01^ EUROPISCHË MEftCÜRIUS. f^t
ftotnmo6dig vet^teo, en hem Cbetardii maar doen ftaneeggen, zich X744. binnen 24 uuren , zonder met lemanc verder ce fpreken , uit deze juij. Refidentic wech- en op 't fpoedigft uit hetRyk te begeven, "*
Maar gelyk haar Keizerlyke Majefteit zich verzekerd houd, dat hy, Cbetaraie , als voor gemeld , zich zonder Ordre en kennis van tyn Hof, zo wrc?vëlyk en op eene gantfch onbetamelj^e wys heeft gedragen ; Zo is hoogft dezelve geenzints van mening, van de je*-
gms zyne M^efteit den Koning van Frankryk toedragende Vriend* hap , ter oorzaak van 'c Wanbedryf van een zyner Onderdanen > in 't minft te veranderen, maar gelyk tpt hier toe, alzo ook in hec toekomende, genegen en gewillig, om dezelve aan te queken,
Rakeftdé 't gemelde étnknptn derGee/lljkbeit^Scc. heeft die Maf-
Ïm , gedurende zyne laatite aan wetigheit ËEN MILLIOEN -#IVKES verfpHt, öm tytïe voornemens te betyken. * Den 23. zyn van die Oeeftlykheit, twee Ruj^ifabe Aatdsblffcboppen t!ti BijU^épptn^ eenige andere Geeftelyken van minder rang, én over de 20 andefe Perfonen , wegens die ontdekte gevaarlyke Correfpondentie , met hem Marquis gehouden , m:êt de f Knut ge- ftraft en na Siberien gebannen.
Ziedaat een nieu StaaHje van een gamtfche eö fchielyke , ja onverwachte verandering der omflandigheden van dien Mdfquis aan *t R*fffifcbé Hrf , daar hy nu zo laag gevallein is , als hy in 't cerft verheven was.
• Men beeft ter «elver tyd ( als boven ) met een Exprefle kennis yih ét gemelde Pröcedurén en der zelver redenen en oorzaken aan 'r franfeh^ Hof gegeven , en men moet nu afwachten hoe 't zelve difc zaak ofmemen , en vervolgens mee dien Marquis handelen zal.
d'OPPER-VIZIER heeft in 't begin der gepafleerde maand Tüiw- Op ukdroklyke Order van den SuUm , aan d'uitheemfche Minifter jbk. der Chriftéa Mogendheden aan dafHofrefiderende, ttn f cbtiftelyllÉ Ferklming doen ter hand flellen , waar by onder anderen in fubftaif- tie word gemeld ; #/ dat de Porte met veel kedwezen en aandoening f, had vernomen , dat de vmevtnde verfcbilkntViSQhtTk vele der voor* V ttMunfte Mogemiheden vte Europa ontdaan ^ tot zodanige mer-
* Zie 't laatftvoorgaande Deel , pêt. 87.' t^mfikéÊ^MtM,9icNU.QokM.yukAta^ij^^
M 2
Digitized by
92 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744. 9y kelyke hoogte waren gerezen , dat men zo wel ter Zee als ut J^h' f, Land openbare VyandR:hap cegens elkander pleegde. Dac zulka "*"—*" V uit dezen hoofde zeer te duchten ftond , dat de baatzucht der M roenfchen en voomaamlyk van zodanigen, die zich inde Have* 99 nen der Middcïandfche - Zee onthouden , zo groot zoude zyn , dac 99 zy zich aan deze en gene Mogendheit zullen vervoegen , ten n einde om van hen 4^ nodige commillien en patenten t'erlangen» 99 om onder faveur van der zelver Vlagge ter Kaap te varen i dac 99 door deze manier van doen » altoos ondervonden was « dat d*On- 99 derdanen van dit machtig Keizerryk, daar door merkelyke fcha- i» de gekregen badden » en dat men om zulks in 't vervolg te ver- 99 hoeden , goedgevonden bad vaft te (lellen , dat voortaan gene 99 Schepen van eenige Natiën , ten Oorlochof ter Kaap toegerufl, M onder wat pretext zulks^zoude mogen zyn, zich zullen hebben te 99 verftouten , de Zeen of Rivieren te doorkruiflen, die onder de 99 Porte behoren 9 en waar van by dezen de Limiten worden w bepaalt, van 't halve Eiland Morea af^ tot in de Golf van Sidra^ 99 zynde *t Weflelyke gedeelte van Egypten , waar onder ook ver- 99 ftaan worden begrepen te zyn de Wateren en Stromen van jirabien 99 en Romtien ; en dat zo 't mochte gebeuren , dat eenige der ge* 99 melde Schepen of Vaartuigen op die verbodene plaatzen wor- 99 den geattrapeert en genomen , dezelve zullen worden verbeurc »> verklaart , en de daar op zynde manfchap , tot een eeuwige Sla* ^y verny verwezen ; dat ook gene Koopvaardyfchepen binnen de 99 voorfchreve bepaalde Limiten , vyandelykheden tegens den an- yy deren zullen mogen plegen, op gelyke Straffe, voor den genea 9y die d'Aanvaller zal zyn geweeft ; dat eindelyk wanneer bevon* «f den mochte worden , dat eenige dier Kapers binnen die gefielde ,> Limiten Schepen of Vaartuigen mochten hebben veroverd, ea 99 daar by quamen door te gaan , waar in na examinatie bevonden jti wierd , dat goederen of effedlen mochten beruften^ behorende 19 aan d*Onderdanen van de Porte , dat voor de vergoeding dier 99 fchade aanfprakelyk zal zyn d'^mbafladeur^ ReOdent of Agenc 99 van zodanige Natie , aan dit Hof redderende , daar de voor*» u fcbreve Kapers onder behoren. "
VsDVK- WEGENS de bevorens reetsgemelde roemrochtige Overtocht
Digitized by
eF EUROPISCHE MERCURIUS. 93
van d*Ooftenrykfche Armee over deiï Rbyn , heeft men den 12. ^744* dezer , 's avonds ten negen uuren , in de pragmatique Armee, 7^[^/ yreugde- Salvo's gedaan : Men begon te Gene 't Gefchut rondsom ~ de Stadt op de Wallen te lofTen, 't geen gevolgt wierd door 't Ca* non van d'Engelfche , Hanoverfche , Ooilenrykfche en Holland-* fcJie Armee» als mede door 't Gefchut van de Stadt Oudenaarden en de Veiling Doornik ; Kort daar na wierd van de rechter tot aan 'c einde van de linker Vleugel van de gehele Geallieerde Armee als ook van de Guarnizoeoen der gemelde Steden een generale Salvo uit de Muskettery gedaan, 'c geen alles drie maal achter* een gefchied is. Al 'c welke men door alle de Steden van dat Land, onder het zingen vanhec TeDeumjCn de bykomende open* bare Vreugde , achtervolgt heeft.
d' Armee noch camperende by Oudenaarden , zo gefchiede het den 23. dat omtrent 50 man van de Huflaren^die even buiten die Stadt op commando lagen , afgezonden wierden ende genadere zynde tot de Veld wacht van de Franfche Armee ; van dezelve 15 neer gezabelc eo den Kapitein ( die Ridder van de Miliuire- Or* der van St. Louis wsls) zeer zwaar gequetfl: , en, behalven 8 paar- den , een zeer goede Buit te rug gebraght hebben.
Die Armee, welke van dag tot dag verflerking bekoomt, heeft deze getuigenis in 't algemeen ; dat de Manfchap der verfcheidene Natiën met ongedult verlangt om met den Vyand handgemeen te worden , waar by ondervonden word , dat onder dezelve zodanige eene goede Eendracht is , dat men in alle delen deswegens ver- genoegt moet zyn.
d^ Aanmerkingen die men te Brufjel , nopens de gemelde Overtopbt des Rbyns gemaakt heeft , konnen wy , onaangeroert , niet paue- ren , zy zeggen dan : »> Waarlyk men zou nooit iets meer in aan- f» merking van den korten tyd daar uit hebben konnen verwaclt- ff ten j Heeft niet de Hertoch van Hareourt \ beOuit om deze ^y Stadt te komen Bombarderen moeten flaken ? Is niet bet Fran« p fche Leger , 't welk geheel Vlaanderen wyd en zyd afflroopte» en n tot aan Oojlende Contributien uitfchreef » genoodzaakt achter 9f de Lis te retireren ? Is '1 niet dat zelfde Leger , 't wefk even » te voren de Schelde overtrekken , aan de Geallieerden flag Ie-
M 3 vc-
Digitized by
p+ NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744- ff veren » en de reets gemaakte Conqoeflen » behalven mtt die vatt ^^> n Ni€wx)poort, OoftendCy Brugge, Gint en Oudenaarden , ook met die ff van Doornik , Cbarkroy en Mons vermeerderen wilde? zouden alle êf deze Inzichc^i wel zo fchielyk in rook verdwenen zyn ? of zott 0f men dezelve wel zo onverwagts hebben laten varen, indien dé^ n Prins Karel den iüibys niet was overgekomen , en den Komng M van Vrankryk even als gedwongen bad, om die duizenden vm n Mannen , welke te voren tot het winnen van een andermans ff Steden en Landen gelchikt waren , ter verdediging var^zyneigeik ff Land te geb'uiken : 't Zooi een al te gfoote BaatzuChtigheit ff zyn f Ingeval men met deze Voordelen , welke in minder dAA f» een maand zyn bevog^en , niet te vrede was :
99 Zie daar eindelyk een van d'oognKxken des Konings van Ftmik^ m tyk^ om 't VBur des Oorlochs biihen zyne Staten te houden » n verydeld: Dedappare Prins Karel is den Rhyn gepafieert^p eene m Wyze» die zyoen naam zal veruuwigtn: De Huffmeü^ Cr ooien , m Panduren en diergelyk Barbaars Volk (getyk ken di Franfcbm noe* y, men) hebben nu gelegenheic om op hun betfrt te tonen f 4at zy 90 met geen meerder wreeibeit zouden konnen te werk gaaii abde I» Franfchen zelfs ^ die wel eer van banne Generaals deZe Les» gekre* 1^ gen hebben: Roefty Bloêkt^ Bnmdenz., *tisu0lki geeorh(fi.*
\ Franfche Stedeken Bavay , de geSfchté Contributien niet be=^ taald hebbende, is door eene Huflaren- Partyen geploadert e&tea
dele
* Dat was de Taal van den Hertoch van Lutzenburg , (Zoon vu FrêneeiSf Heer van BouteviUey die den 21. Juny 1627 te Paryj wierdt onthoofd; hebben- de 21 maal geduëlleext , 20 blocddorfbig was hy ! ) wamneer hy vo^r syn vemek van Utrecht in den jare 1672, 2yn Volk in Bataille geftelt hebbende ^ dede hedf (volgens te dier tyde Kryg^gebniik) om hun des te meerder aan ce moedigen , een seer korte doch seer krachtige aanfpraak , gdyk als men van zo een Heroicf Ptrjmoge , gekende aan snik een trefi^ GriieifcUp ce verwachten hadt. Gade mym Kinderen} (aBeidehy; PLONDERT, ROOFT, SLAAT DOOD* BRAND en SCHOFFEERT, en indien noeb ienie GROTER GE, WELD en BOOSHEIT kan gepleegt warden ^ toond&t gy Mannen zyt^niet enwëmri^ da^ikunie aUedes Konings Trwpen tot dezen Tocht uitgelezen heb , ende teere die de Koning ( Lnuis XIV.) u doet^ vm u t'emflojeren in een Oer heb ^ dU zgne MMefleit nit gene andere redenen ondernemen èeefi 9 aU om ziynVAAlA en MACHT, ut aan d'uiterfle eimkn van de Werelt uit ie breiden. Ia 't Geireie JUypi of teft verhoed der Franjcbe IVreeibeden fÜtrecky fag. 85.
Digitized by
Of EUROPISCHB MERGURI ÜS. jj
dele in bcapd ceitaken: Die Party daar uit vertrekkende, rencon- 1744. trcerde eene Vyancilyke van 20D Man , convoyerende eene groo- T^^y- te Somma Geld na Maubsuae en Fakncienne, dewelke aangetaft, ^
verflagen en 't Geld hun afgenomen hebben.
De Fxanfche onder Commando van den Graaf van Saxen als Alarfchalk der te ruggj^Ueve Troupen , worden noch op j 5000 Maa fterk gefchat en ftaaq luflchen Ryffcl en Tperen achter opgeworpe Linkn » waar aanze noch dagelyks vele.xooo Man doen' arbeiden. . 't Deferteren der Franfchen continueer niet alleen, maar ver- meerdert van dag tot d%, zelfs is een Capicein van 't Regiment JtoHrbonmis te Brnffil aangekpm^ en heeft Audiëntie by d'Aardi: Hertogin Gonveroante veiraocbc en verkregen , w-aar in hy om Pern^iUie folliciteerde van een Rjegiment, uit Franfche Defertèurs t€ mogen oprechten , waar medp hy dan alle getrouwe Dien/lcn aaa 4e Kooinginnje bewyzen zoude: Die Permime is hem toe^eftaan^'^ en laat in die Stadt door alle de Straten de Trommel tot die Werr ving roeren, ei;i heeft al 250 Man byeen gebraght . fQi^nd$ )s den 28. paffato *t lang .verwagce Tfanfpott vat» toth 4fn agnge^ooien 9 beftasinde uit vitrRmmntcn^^JX^^ ■ Degpjp^te öGoo M^n Holla^dfche Troup^ / den S. ,9. 'en 19^ 4»2er in Ëi^^/ón^Jngefcheept^ynde» omna O^ern^^ov^rgebraght te porden,' gingf^q desn^i i;. fmorgfsns met het krieken van den dag uit de Thfiimst met een flyve koelte > doch echter gun|^ge Wihd^ der«r49rts ?eil> m«|r.4pn is^ 's mjddags voor die^U^v^j) genader^ ?ynde>. samde Wind ^di§ isiiiff ^n 's^Aa^ts oe voren «^h ook Zoii- ciag4XK>rgen vry (lerk ge waait haddc^ ^hand óver Q^nd ^Q.tc|e ,'. daf terwyl dp voorfle Tr^n^prtfchepen gelukkig djea ï^ven bezeil* den, de tweeachteslle, hoewel niet verre van d^ voorfte, doof ^i^Q: fierken Wind en Mde^ende Zee, voorby dien Haven ^edre- yen ^% op de Vlaatn^ckt B^fjm gclxnetffi ^wierden ï hierin 't uiterQie gfivajiK <^y^^ , vsin doop de j^o^d^i^^^jL^^ v^flondêa te worden^ WierjjfB'd^ KtpteinsdergejB^Uje twee Schept huiiné ankers oit, lêjggeiide emtreQt 100 ptPf^ vaniel^n^er; i^ d'yiTely^fte branding . 4er 2ee niet verre van flra^d^^iiiaar.eeii grote menigte menfchen (tonden, om tezien, hqe't met de twee Schepen zoude aflopen^ die in d'uiterfte nood w«ren> .yaa dk ^iqgei^blik verbryzelt te woir énn. De:U.»pi»in ¥4» eüs AJ^es Trimsportfcl^piiqy^die een wak- ker
Digitized by
ptS NEDERLANDSen GEDENKBOEK
t744* ker en ftout Zeeman was , een uur lang op zyrte ankers regens de >^y fterke Wind en bruifchende Zee geworftelt en 400 man van *t Re* ' gimenc van Eek van Pantbakon aan boord hebbende» naamlyk de
Compagnie van de Kapiteins Grimpri, Jonqtderes en Smits , ne- vens de helfc van de Compagnie van de Kapiteins wn Emmericbcn van SiOiinUz , vertoonde aan d'Officieren 't uiterfte gevaar waar in zy n Schip en al 't volk waren , en zeide , dat 'rr mogelyk na den menfck gefproken^ noch maar een middel overig was^ om onder G..* zegen uit bet gevaar waar in zy nuaren p gered te konnen worden , en dat dit eenige middel waf 9 V anker te kappen en bet nodige Zeil by te balen , in bope van door de woedende baren over de banken inZeegeflagen en dus gered te wor^ don. Zo ras was deze voorflag van den Kapitein niet gedaan, of dezelve wierd ook uitgevoert » en 't anker gekapt , waar op 'c Schip een verfchrikkelyke beweging maakte , eens yflelyk tegens de banken ftoocte en in de twede ftoot over de banken aiiergeluk* kigfty hoewel lek» in Zee geraakte, en met continueel pompen^ met al zyn ophebbende manfchap behoaden te HeUevoetfltds is bin- hen gekcmien. Wanneer dat Transportfchip , zo ats wy boven ge?» :zegt nebben , over de banken in Zee geraakte , lag 't andere Trans- portfchip niet ver van ftrand in 't grootftc gevaar, noch op zync ankers te ryden , aan boord van 't zelve waren omtrent 225 k 230 man , namentlyk de Lyfcompagnie van den Lieatenant Generaal Ba- ron Eek van Pantbaleon , de Compagnie van den Lieutenant Collond vander Plaat en de halve Compi^nie van den Kapitein van Sebwei^ nitSf met alle d'Officieren tot die 3 Compa^nien behorende , ea den Heer Lieutenant f^nk^ als Adjudant, die poft waarnemende voor den Heer J. de Nick , die onpaflelyk was. Dat laatft ge* noemde Schip is zedert mede in behodde Haven gearriveert.
De Commanderende Generaals Smitsfaart en Rumpb, hebbende voornoemde Troepen die fOoftende geland waren , en zedert te Brug-' ge geaniveert, behouden te G#it^ gebraght. 'ils te verwMderen» dat gemelde Troupen, zo zonder hinder of rencontre onderwegen ontmoet te hebben, nevens by de 200 Bagagie- Wagens, zo ge- lukkig te Gent gekomen lyn, dewyl een Detachement van meer als 15000 Man van de Franfcbe, geen -2 uuren van ^nr^^e waren; de gemdde Commanderende Generaals der 'Holkndfche Troupenbttó' den den marfcti na Gent, zo weten- ce dirigerebi datniemasc zélh
vao
Digitized by
t>F EUROPISCHE MERCURIUS 97
^an de Soldaten daar van wift , nemende een omweg van 4 uuren, 1744. en dat zo in een ftilte zonder Trom te roeren, &c. als of *er geen yw'y- marfch was , beginnende dezelve van Brugge den 15* 's avonds om "
5 uuren , en zo de gehele nacht en overige dag, Coc den 16. 's avonds ten 8 uuren , wanneer dezelve , doch zeer vermoeit^ behouden in Gent quamen , zynde een marfch als men weinig of ooit van eenige Troupen gehoort heeft « doch welke gelukJcige overkomft, door 'c ichrandere en wys beleid der bovengemelde Generaals , als midde* Jen, ten hoogde toe verwondering verftrekt, dewyl de bovenge* melde Franfche ten eenemaal daar door geabufeert , en zulks niet gewaar geworden zyn.
Alvorens wy tot andere zaken overgaan , moeten wy ook iets melden, 't geen ons in de laatftroorgaande maand, daar wy al een ftapje buiten ons beftek waren , niet heeft mogen gebeuren j fiamentlyk , de Tejlamentaire quejlie wegens de Nalaten/chap van wy- len den Biflchop en Prins van Luik.
Zedcrt dat het zelve Teftamcnt (waar van een ExtraS in 't voor-* gaande Deel pag. 90.) bekend geworden was , en daar door ge- zien, dat de noodlydende Armen van die Stadt, zonder de minde reJiriSie of conditie , tot 'zyne univerfele Erfgenamen verklaard waren , en daar en tegen eene portionele uitdeling genoten , hebben zj van d'Executeurs gepretendeert eene Abfolutt Verdeling dier Nala- tenfchap. Evenwel is zulks zo niet gevolgt , en nu en dan , al eenige woordel^ke en faitelyke contejlatien tuifchen hun en d'Uitdeel- ders ontftaan , niet tegenftaande 'tfireng Verboden gedreigde Straffe door zyne Hoogheit, daar tegen gepubliceert. Zo dat dien Prins heeft gerefolveert een nader Mandement, rakende de voorzeide Nalatenfchap te publiceren, behelzende in fubftantie: - „ Dat zyne Doorluchtigheit uit enkele goedheit en zorgvuldig- ff heit voor d*Armen verfcheide Godt en Rechts-Geleerden gecoD* f, fuleert had, om hem advys te geven, €f men^ na reets zo grote 99 Sommen van de gemelde Nalatenfcbap ander de tegenwoordige Armen ff van deze Stadt uitgedeelt te hebben , men met goede Confóentie 't Rejlane M van 't confiderabek Capitaal geheel en al aan dezelve kon en mocht uit^ ff delen ? maar dat ze eenparig van fentiment geweeft waren : Dat fi.xfiUs zeer ^ onvoorzichtige en zelfs tegens dUntentie van den Te/lateur ff zoude gedaan zyn , als van mm Godyrucbti^eit imn.mit recht kon en
N' f, moeft
Digitized by
^8 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. «f moejl denken , dat by niet wet eens zyne grote mildadigbeit had willem Jui^. »> uitgeput en een eindt d^n hebben^ maar integendeel derzelver gedacht - ' fp tenis en vrucht voortduren en vereeuwigen mit alle Armen ten allen ty^ g, den geno; daar van te geun : Dac derhalven zyne Dooriuchügheic tf ingevolge van diea de Rcfolutie genomen bad, van dat overige 9, Geld ce difponeren ten meeden voordeel van » d'Armen van alle I» tyden, bcJaftcnde ten dien einde de Curcz » die Penningen op „ goede caKkecc Hypothequen aan te leggen, en de daar van H komende Intereften Jaariyks onder d'Armen uit te delen : Ver- •f biedende noch eens alle t'zamenrottingen en wrevele Woorden P9 of Handelingen, en bevelende aan de Burgeren en Soldaten Vuur w op d'Oproerigen te geven , en dat men ftrengelyk tegena die, 9, dewelke gevat wierden, procfcderen zoude, &c.
Desniectegenflaande word 't Graau noch dagelyks meer onge^ bonden , en men beeft reets vele van oproerige Benden gearreileert ^ ook moeten dagelyks Patrouillen met Gerecht- Dienaars door de Straten pafferen &c-: Men vreeft echter, dat men de ftoutigheit van dat gepeupel niet zo haaft zou konnen beteugelen, om datzy die Rechtsgeleerdheit van intentie, zonder andere by komende ad- minuculen , niet verftaan ^y noch minder , dat zulks de fFille van den Biilchop was ge weeft ^ om door de tegenwoordige mede de toekom^n^^ de Armen te verftaan ,. nadien hem zulks maar een woord of twee zoude gekoft hebben^
Aangaande de zaken van Ooftvriejland . waar van wy m de voor^ gaande Titel van PruiJJen^ gewach gemaakt hebben^ zo warende Koninglyke Pruiüifche CommifTarifien de Heer geheime Staats-^ Minifter , en eerfte Prseiident van alle de Koninglyke Juftitie-Col- legien. Baron van Cocceje^.Kh Principaal, en de Kreits-Dire£b> riaal Raad de Heer Homfeld, als Mede-Commiflaris , in 't laatft i^n.de gepaflberde maand r'^cirrVift gearriveert , en hebben in den* aaam van zyne Koninglyke Majefteit eenen algemenen Landdag op den 20é dezer uitgefcbreven , waar op de Heren Landftenden^ keftaande in de Ridderfcfaap en Steden , en de derde of Boeren- ftand, t»t de Holdigingaan ^^ne Koninglylte Majefteit zich eeiK
Eariglykigeofiereart, enden 23. daar aan met allé bereydwillig*. eii^ o^k waentlyk gedaan ; waar by* atte de PxivilegieD der Land-^
¥oortiB
Digitized by
otEUROPISCHE MERCURIU& 99
Voorts heeft zyne Majefteic t'Emden en door 't gehete Laod by Placcaac doen bekend maken , pr dat by dk Stadt en Land by zyne m oude fVetten en Privilegiën zal mmntineren. " De Hetrlykheden i&yn door zyne Koninglyke Majefteics CommiflariiTen , als d'Over- fte Wachtmeefter van Kalkretuh , den 27. Mey wederom gerefti* cueert en aan de Stade Embden overgedragen : De nieu verkore Ampt- Mannen beveftigt door Gedeputeerden uit den Raad en Col- legie der Veertigen; ook is de Heer Baron van Jppel den volgen- den dag weder in zyne Goederen geftelt , en men beloofd zich .zeer veel goeds onder de PruilTifche Regering. Den eerften de- ztT trok een Commando Pruiflifche Troupen uit de voorzeide Stade, om Aurick in pofleffle te nemen.
Zyne Majefteit heeft aan de Stadt Embden wederom gefchonken de 14 Stukken Canon, die in de vorige onluften door de Troupen i^an den Vorft van Oojlvriesland op hare Troupen veroverd wa- ren , doch men hadc haar ter zei ver tyd vermaant , om dezehe nmt mter tegen hunne Landwrjten te gebruiken.
De Graaf van heiningen , Kapitein in het twedc Bataillon van den Vorft van H^aldeck^ Haar Hoog Mogende aangeboden hebben- de, om ten dienfte van dezen Staat, een Regiment Infantery ia deszelfs Graaffchap op te rechten , is zulks geaccepteert en de Ca- pitulatie daar van gefloten.
Ingevolge d*afgezondene Patenten na de Regimenten , welke gedeftineert zyn tot verfterking der Troupen van dezen Staat in J'Ooftenryifcbe Nederlanden , onder den Generaal en Chef ^ Graaf Maurttz van Naffau , zyn dezelve thans werklyk in Marfeh om met dezelve te conjungeren , zo dat de Troupen van dezen Staat , na deconjanftie, en de 6000 uit £«gf/a«rf geretourneert , aftuelyk ih 42000 Man beftaan, die der EngeJfchen in 22000 , Hanoverfchen kï 16Ó00, en d'Goftenrykfche in 15000, dus te zamen zullen uit- maken 95000 Man.
- In Texel is binnen gekomen 't Ooftindifch- Schip Duynenburg, Jan de Jong , van Batavia , voor de Kamer Enkhuyzen , als mede den 4. dezer 't Ooftindifch - Schip Domburg , Jan van Arres , van Ba-^ favia voor de Kamer Amjlerdam.
Oenerale CARG A ofte Ladinge van drie Ceylonfche Ooftindi-
N 2 fche
Digitized by
100 NEDERLANDSen GEDENKBOEK. •
y44' fche Retour- Schepcö , namentlyk de Sara Jacoba voorde Kamer
^^'^' Zeeland , Scheibeek en Goidfchalksoord voor de Kamer Amftcr-
. dam , te zamen den 15. January 1744 van Ceyhn vertrokken ,
en waar van 't eerdgemelde den 14. Maart behouden aan de
Kaap ie Goede Hoop gearriveerd is.
679Z92 » Bruine Peper. \ 7800 «• Tunicoryns Cattoene
480000 — Canel.. ^
435000 — Salpeter.
X 13000 — Sapanhoüt divers. 7950 — Ceylonfche Carda- mom. 720Ó00 — Javafche CofFy. 235026 — Ceylonfche dico. 14511Ó — CauriSk
Garen. Catoene Lywaten.
400 Scs. Rode Mouris Jaffana*
patoam. 240 — Rode Salempouris vai»
dito*
Nopens d^attrappe van een Franfche Kaper , h door Schipper Boye Swers , uit Noorwegen , 't volgende geraporteert : Dat dea 23. Juny beneden Noorwegen 4 mylen van de Wal een Duinkerker' Kaper , voerende een Eenmaft Vaartuig met een Bezaanzèil en op hebbende 8 Stukjes en 40 Man , had genomen twee Noordfche Fluitfchepen , t'huis horende 't . eene te KragcrSe en 't andere te Mandal , beide geladen met Houtwaren en gedeftineert na Enge^ land. De Kaper vervolgens een Engelfch Schip ih 't gezicht kry- gende, ging daar op jacht maken ^ welke gelegenheic 't volk vait 'c Mandalfche Schip gelukkig waar nam , om de Franfchen t'ont- wapenen en na de Wal te zeilen , komende den 24. Juny in dea Haven van Udefiord, tuflchen Mandal en Cbriftiaanzand binnen, werwaarts zy door den Kaper , die 't Engelfch Schip niet had kon*- nen opzeilen » vervolgt wierden , doch te vergeeft , waar na de Kapitein van den Kaper in een Jol op zyde van 't Mandalfche Schip quam leggen, eifchende zyn overgezette manfchap te rug^ doch men verzocht hem vriendelyk , zelf te willen aan boord ko- men» en terug te geven de Scheeps- papieren, die hy daags te voren na zich genomen had ; de Kapitein aan boord komende ^ wierd vriendJyk verwelkomt ea na de Kajuit geleid , doch hy was daar niet lang , of hy wierd ontwapend , en ^gedwongen , eea fchriftelyk bevei te geven aan zyn Onder -kapitein, die met het Krageroefche Schip, voor de Wal lag ^ ofoii aldaar medbhtüoeii cè
Digitized by
o F E U R o P I S C H E M E R C U R I U S. lot
komen , welk bevel met een Loots -Jol overgebraght wierd , waar 1744,
op d'Onder- kapitein , die een Kleinzoon was van den vermaar- Juiy.
Jan Bart, ook aanftonds binnen quam, en insgelyks gevat wierd, "^
waar na fay en den Kapitein na Cbriftiaanzani in arrefl: ge- braght wierd , terwyl men dit geval na het Deenfche Hof ge« fchreven heeft.
AlzQ in 't voorgaande Deel , volgens ons Beftek , geen ruim- te genoeg was » om de Nieuwe Ordonnantie op den 40. Penning daar in te konnen plaatzen , laten wy dezelve hier volgen f luidende :
ORDONNANTIE op het Middel van den Veertrgften P E N-
NING van de Verkopingen , Vermangelingen en Bezwaar-*
^ DÜTchen van onroerende, roerende en Meubilaire «Goederen ;
mitsgaders VrywiUige - verkopingen ^ of Venduen van Imboel.
•
T^E Staten van Hêüand en Wefivriesland , allen den genen , die dezen zullen zien , of horen lezen , doen te weten , dac Wy tot voldoening aan de no- dige laden dezer Landen , onder anderen goedgevonden hebben , na refuroptie Tan Onze jongfte Ordonnantie op 't Middel van den Veertigften Penning van de verkopingen , vermangelingen » en bezwaarniflen van onroerende Goederen , mitsgaders vrywillige verkopingen , of venduen van Imboel » dezelve t'ampliee- ren 9 te redrefferen, ofwel t'elucideren , en op nieus t'ordonneren , %o als Wy ordonneren by dezen , *t geen hier na volgtr
L
Den Impoft van den veertlgften Penning zal moeten betaald worden van dé Impoft waarde van alle onroerende Goederen , Erfpachten » Tienden daar onder begre- op wa& pen , zo Leen als AUodiaal » binnen deze Provincie gelegen 1 Goede*-^
f, * Ten reguarde van de Heerlykheden welke door d'Ordre van de Ridder- ren. 19 fchap) Steden, Corporatien of öemeenfchappen by verkopinge Onzer Domi- j9 olale Goederen reets zyn geacqnireert > of door andere gekocht zvn , zal in ^ gevolge de Conditien van verkopinge , zo dikmaals dezelve Heerlykheden by 9f d'Ordre van de Rldderfchap , Steden , Corporatien of Gemeenfchappen wer«^ j7 den gekocht 9 of geacquireert « by dezelve Ordre, Steden» Corporatien of „ Gemeenfchappen , een Sterfman moeten werden gefield , op gelyke voet , ea J9 onder dezelve peenallceic van verval > of betaling van dubbelde Rechten, ak
^ te»
* Voor welke Articnten deze twee j» Comma's ftaan , betekenen , dat dezeP^ ve zedert d'Ordonnantle van den ix* Idmm 1723 . zyn geamplieert 1 gtredfe^ f eert of geëlocideefc
' geëlocideefc
Digitized by
loa NEDEKLANDSCH GEDENKBOEK
n ten aanzleit van Leengoed ij geordonneert , en by overLeidea van. den Ster£* „ man t'elkcns betaald den veertigflen Penning , te nemen na den pry» , waar „ voor dezelve by d'Ordre , Steden , Coxporatien , of Gemeenfchappen zal- „ len zyn géacquireert.
^> Van Heerlyhöden, welke by d'Ordre van de Riddericbap, Steden cnCor- j9 poratien of GemeeBfchappen hier na xullen worden géacquireert , niet xyode ^ uit Onee Domeinen, zal driemaal in bonderd jaren , d'eerfte termyn te begin- ^ nen van den tyd der acquifitie af, en te vervallen drie -en- der cig Jaren en „ vier maanden daar na , moeten worden, beuald den veertigften Penning te /, rekenen na de fomme , waar voor dezelve» zullen worden géacquireert. "
Desgelyks zal den Impoft van den veerttgften Penning moeten werden be« taald van alle Tranfporcen van Los- en Lyiteoten , tot latlen van 'c gemene Land en andere Corporatien , ook van Schepen - kennilTen , Kuilio^brleven of jaarlykfche Renten , verleden op onroerende Goederen , en van Los- en Lyf- rencen , die v£n nieus worden gecooflttaeext, {uizgctönóetz dte bf de Heren Staten , of by d'Ordre van de Ridderfchap , of by de geleden dezer Proviatic werden geconlütueert ) als mede van alle vrywillitje verkopingen, of vendnea van Imboel, Huisraad, Schilderyen , en andere Kunftwerken , gemaakt Goud en Silver, Juwelen, ^n generalyk alle Meubiien , die in B^elhclzen , Sterf- huizen, Banken van Leningen , ef elders op Boelhuisrecht verkocht worden « zo in de Scedén f als ten platten Lande , na de prys , daar voof dezelve znl* len zyn verkocht , en zulks fpecialyk ten aanzien van gemaakt Goud en Sil- ver , zo wel van het Materiaal als van 't facfoen.
,, Wyders zal ook van alle Boeken , mitsgaders van alle Goederen , op de 0, Catalogen der te houdene auftieo of verkopingen geëxprimeert , by vrywilli* j9 ge pnbiicque auélten of verkopingen verkocht worden , den voorfchreven Inv- » poft van den veertigften Penning worden betaald , en weiken impoft by de ^> Boekverkopers , Afdagers , of andere die daar toe gequalificeert zouden mo* /> gen zyn , aanilonds gereed , voor dat de voorfchreve Boeken of Goederen jf aan de Kopers geleverd zullen mogen werden , zal worden ontfimgen , en by jtr hun binnen zes weken, na dat de voorfchreve publicque audien, of vfrkopin- ^/ gen zuilen zyn afgelopen, aan de SecretarilTen , de mollede van die Middel » hebbende, verantwoord, volgens eene Certificatie geattefteert door een Con- o trolleur of Klerk, welke, in zo verre reei« aangeftelt zyn, daar op beëedigt, M en anderzints als noch door de Magiftraten aangeftelt en beëedigt zullen wor- j, den, op poene van daar voor patatelyk te worden geexciiteert , doQb in de 9, Steden , alwaar over diergelyke audien ook ftaan de Vendnmeeftera, zullen ^ dezelve dezen Impoft ontfangen , en even als die van veskoVhte . Imboelen j» veran(woorde;i,/t welk zyn aanvang zal nemen met d'expiraiie van den ló- j, pende termyn van verpachting van den Impoft op de gebukte Papieren , en j9 zulks roet den eerften ^prt/ 1745» des dat de forteringen van ongebonde Boe- 0, ken , die alleen onder die van 't Gilde werden gedaan , daar onder niet be« ^ grepen zullen zyn.
i> Getyk mede onder- dezen Impoft ..niet zullen zyn begrepen» de-yn^chiea 0 van Aard- en VeldgeiralTen , Tiendens , Paarden , OlTen jen andtr :Vee : tf Wyders zal dit Recht op de vry willige verkopingen, ^pit vcaduen v^nlm^
' T 4^ boel
Digitized by
Impoft wanneer vcrfchul-r digt. ^
Koop^'
geliDgfïi /Wtitfifiii
OF EÜROPISCHE MERCÜRIÜS. 103^
jrboel ontfangea werden by de Boelhois-meeAetf > volgen* de nanier reets ^ in gebruik.
Den voorfchreven Impoft «d moeten worden betaald , t'elkent wuineer het fecht tot den eigendom van de voorgemelde onroerende Goederen , mitsgaders Los- en Lyfrcnten , Schepenkenniflen , Kuflingbrievcn , of jaarlykfche Renten , pit krachte van eenige Conventien, 't zy voor , of na een wettelyk Tranfport , AV^rgaat» als mede wanneer de voorfchreve Goederen generalyb , of fpecialyk werden verbonden , den Impoft te nemen na 't beloop van de fchuld , daar 't verband op xefteaeert^ des- xuQen de legale Verbanden hier ónder niet ^yA' kegrcpen. ^^^
Vervolgens asal den voorfchreven Impoft t'elkens , wanneer dezelve Goede- len werden verkocht , van de voUe waarde van de verkochte Goederen moeten betaald worden.
» En zullen by verkoping van vafte Goederen 9 't %y publicq » 't »y onder ^ de hand » de roerende Goederen , welke ter occafie van die koop aan den Ko- 9, per overgaan , of welke aan hem binnen den tyd van drie maanden , 't Ky voor n of na die koop door den Verkoper van 't vafte Goed verkocht werden, me- » de dezen Impoft fubjeft zyn : wordende de Heren Gecommitteerde ter Au- j, ditie van des gemene Lands Rekening gelaft , hier op exaöelyk te vigileren , ^ ten einde daar van onder generlei pretexten werde geluxeert , of eenige i, abuizen inkruipen , en d'iogekropene quade pradycquen worden tegenge- » gaan en geweert. ' ^
n En wanneer eenige van dezelve Goederen, tegen den anderen worden ver^ » mangelt of verruilt , 't zy eenig Geld tot beterfchap worde toegegeven , of 9, niet , zal den vcertigften Penning van de waarde van beide Percelen , die te- n gens malkaaéeren verruilt zyn , volgens uuxatle daar van door 't Gerecht te » -doen , moeten betaald worden zonder dat eenige roerende Goederen , hoe ge- » naamd, zullen mogen werden afgetrokken, maar daar van zo wel den veertig- » ften Penning , als van de voorfchfeve vermangelde of verruilde vafte onroe- p rende CJoederen, betaald worden.
Gelyk mede, wanneer de voorfcbreve Goederen tm- Jütaum gegeven zyn,. dezen Impoft daar van zal moeten werden betaald.
» Dat voorts ook van de rant9oenen , die mede voor een gedeelte van deprj»- ^ gehouden worden , item van de Speldiigeiien , en van alle 't gene , onder wac » .
f, benaming 't ook zoude mogen wezen, bedongen werd ,- om by den Koper be* ^ taald te worden , als mede een gedeelte van de Koopprys uitmakeAde , dca> 9 veertigen Penning zü moeten werden betaald* •
IV.-
Zo In 't verkopen van de voorfchreve Goederen eenlg Renten, 't zjr van ouds- Renten
daar op gdkatn hebbende , of van niens geconftitueert wordende , by den Ver- opver<«
lÊtmsx iaoii op gieboadea werden y znUen die voor een gedeelte ta& de )^9 wer- kochte*
dea'
Digitized by
IC4 NËDERLANDSCH GEDENKBOEK
Goede- ren.
VanKos- ctngbrk- ven ge- nadere en gecaf- ferc.
Atcermi- natie , Borgen 9 Hypo- Cheecq.
Contrac- ten Si- mulaac en ver- vallende.
Onroe- rende Goede-
len gerekend , en overzolks den veertigften Penning van de gehele prys be-* taald ^ynde » wegens die overwyzing geen verderen Inpoft verfcbuldigt zyn , ten ware die Renten wierden overgewezen, of toequamen aan iemant anders, als den Verkoper , in welk geval van dezelve Repten den veertigften Penning noch eens betaald zal moeten worden.
V.
Van Kuftingbrieven of Rentebrlevea verkocht » en daar na genaden «ynde, en overzulks niet geuanfporteert , maar gecaffeert werdende , of ook by den De- biteur zelfs ingekocht zynde , zal den veertigften Penniifg moeten betaald wor- den, doch niet van Kuftingbrieven , en Rentebrie ven , die alleen by de Debiteurs werden afgeloft.
VL
In gevalle by VonnifTe of Ordonnantie een fchuld op jaren gefteld werd , net Borgen alleen y zal den veertigften Penning daar van niet betaald worden , ge» lyk mede niet zo wanneer zodanige Borgen van de Crediteuren aSionem ceffkm overnemen tegens den principalen Debiteur, maar wanneer eenig Hipoteccq word gefteld , generaal , of fpeciaal, zal den veetigften Penning betaald moe«* ten worden by die genen die d'atterminatie geniet.
VIL
9> Wanneer eenige Goederen en Effeden dezen Impoft Tubjèft syn getranf- ff porteert ,' en Partyen daar na goedvinden eikanderen da«r van t'ontflaan , en j» het gedaan tranfport te vernietigen , zullen de Goederen en Effeden we- jf derom op nleu getranfporteert , en den Impoft daar van andermaal betaald j9 moeten worden.
n Gelyk mede zo wanneer de Goederen en Effften dezen Impoft fubjed £• ^ mulatelyk op iemant getranfporteert zynde , daar na wederom getranfporteert M worden , op den genen , die dezelve Goederen in der waarheit toekomen.
VIII.
ff Wanneer eenige onroerende Goederen , Renten , Kuftingbrieven , en dier- ^ gelyke verkocht zyn» 't zy daar van Opdragt zy gedaan of niet, en de Ver- » koper of eerfte Eigenaar de verkochte Oi>ederen weder overneemt of aan zich j9 houd ) zal den Impoft van den veertigften Penning , indien dezelve maar eens jf, mochte zyn betaald» andermaal beuald moeten worden, doch zo wanneer deft j» zelve Impoft In 't geheel niet is betaalt , zo zal in dat geval tweemalen den j» zeiven Impoft aan 't gemene Land moeten worden goedgedaan } met uitzon- j» dering alleen » dat indien 't Goed wel verkocht , maar noch niet getranfpor« ^ teert is , en de Verkoper » door d'abfolute onmacht van den Koper , genood- M zaakt word het Goed aan zich te behouden» in dat geval alleen eens den tachr jif tigften Penning zal worden betaald.
p En waxuieer by gebreke van den Koper , éen Borg verpUcht word #
Digitized by
• y EUROPISCHE MERCURIUS. 105
0 word » om alc kragte van syn Borgtocht 't verkogte Goed aan sich te laten j» traafporteren , zal maar eens den veertigften Pnning betaald werden , en in cas j» de Borg door middel van aüio cejfa den originelen Koper weder obligeert , i» om het tranfport aan te nemen , zal den veertigften Penning andermaal betaalt j» werden.
IX.
M Van d'onroerende Goederen, welke in Erfpagt of op Chynfen, Thynfen^ ff Renten » of met beding van eenige andere jaarlykfche Recognitien , hoedanig j» die ook gpnaamd souden mogen werden , 'c zy met de naam van uitgang , pre- j» carium, oud eigen of eenig ander uicgegeve worden, zaTdezen Impoft mede ff moeten werden J)etaak.
„ Geiyk mede van Huren , welke voor langer tyd als vyf en twintig ja- j» ren 'Werden aangegaan, dezen Impoft op den voet van Erfpagten zal moetea j9 werden betaalt.
n Den veertigften Penning zal ook moeten worden betaalt van alle' Erfpag- ff ten , Chynfen , Thynfen , Renten , of andere jaarlykfche Recognitien , boven ff gemeld , hoedanig die ook genaamt zouden mogen wezen , 't zy dat dezelve ff met de vafle Goederen , ( waar op die zouden mogen zyn geconftitueert , of ff geveftigt) worden verkogt en getranfporteert, 't zy dezelve apart, buiten ff de vafte Goederen worden verkogt, of op eenigerhande wyze veralineertien ^zullen dezelve Erfpagten, Chynfen, Thynfen, &c. geconGdereert werden . ff een gedeelte van de Koopprys uit te maken], en jegens den Penning vyf en jf twintig begroot moeten worden.
1744.
Een Sterfhuis gevallen zynde, daarin eenige onroerende Goederen zyn, die t>y generale uitkoop blyven aan den Langftlevende , zal den Impoil betaalt moe- ten worden, van 't gene gekogt of van d'Erfgenamen o vergenomen word , ezcept alleen d'üitkopen , dié d'Ouders met haar eigen kinderen maken. • » Van gelyke zal dezen Impoft moeteii worden betaalt van alle uitkopen , die 'ff een of meer Erfgenamen doen , van Goederen dezen Impoft fubjeé , waar ff toe hare mede Erfgenamen uit hoofde van TefUmenten of ab ituejiato zyn ff geregtigr.
V wiL 1«
ff Bv verandering van Kuftingea in Renten , of Schuldbrieven en van Renten ff in Schuldbrieven, zonder dat het Hypotheecq veranderd, of vermeerderd » word, zal dezen Impoft geen plaau hebben.
XII.
Eenige onroerende Goederen daar in verfcheide Eigenaars zyn , gekogt zynde by iemant, die daar in eenige gedeelte heeft, zal den Koper mogen volftaan, beulende den veertigften Penning na advenant van 't gedeelte by hem gekogt , den Verkoper toebehoord hebbende.
jy Wanneer Erfgenamen met eikanderen een gemencB Boedel verdelen, en
Uitkoop, Langft- levende , overnee*
ming vai|
Goede*
ren.
Verande- ring van Brieven , Kuftin- gen en Renten.
Koper voor een gedeelte Eigenaar»
Digitized by
Google —
io6 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744.
July.
Impoil by wie te beialen.
Exemp- tievaa dezen ImpoiL
Weeska-
trier regt hoe ver-' ^e.
Opdrag-, ten *eh Verban- den waar (e doen.
M aan een of meer ¥an deselve eenige Goeder(«n dezen Inpoft fubje£b aanbedeeb /> worden , meer imporcerende » als d'Ërfporcie dezelve in den gemenen Boedel „ compecerende , bedraagt, ^ai dezen Impoil van dac meerdere gedeelte moetea jt9 werden becaalc.
XIIL
Dezen Impofl zal moeten betaald worden by den Koper en Verkoper , en verdere Contradanten « half en half, doch te opzichte van vry willige venduëa op Boeihuizen, in 't eerfte Articul gemeld , by den Veiider» of die zulks laat doen 9 alleen.
„ In cas van executie van roerende of onroerende Goedi^ren , als mede in j9 cas van publicque verkopingen , of Audien der zelver , buiten executie door » Carateurs van een defolaten Boedel, zal den tagtigilen Penning ten reguarde m van onroerende Goederen by den Koper ^ en ten opzichte van roerende of » meubilaire Goederen by den Verkoper moeten betaald worden.
j, Des dat indien boven de betaling der fchulden aan de Crediteuren eenige ff penningen voor den Geëxecuteerden , of defolaten Boedel overfchieten , vaa M dezelve den anderen tagtigften Penning mede zal moeten betaalt worden.
XIV.
Van dezen Impoft zat niemant exempt zyn, buiten de Godshuizen , Kerken^ piaconien , en die fpeciaal Odroi van vrydom hebben bekomen , en zulles vervolgens de Steden, en generalyk alle Corporatien, zo wel, als particuliere Ingezetenen, dezen Impoft moeten betalen ^^ op den voet van 't eerfte Artl» jy cul van deze Ordonnantie. '^
XV.
De Weeskamers zullen blyven behouden 't regt van vrydom van dezen Im- poft, alleen van penningen ter Weeskamere vertigtfgt, en ten behoeve van de Weeskinderen uitgezet op Weeskamers regt > maar in gevalle zodanige Wees- renten van 't eene Kind op 't andere worden getraiifporteert j zullen die 't regt van dezen Impoft onderworpen zyn.
XVI.
f, d'Opdragten en verbanden van Ilulzen, Landen en onroerende Goederei t » alflT mede tranfporten van Kuftingen , Schepenkenniflen , Schuldbrieven , . oi f» Hypotheec^brieven , mitsgaders alle conjftitotien en opdragtea van £rfpa^ fy ten , Chynfen , Thynfen , Renten , en andere jaarlykfcbe JRecogniden > hoo- jr^ danig ook genaamd, zullen moeten gedaan worden voor de Geregten van de f> Plaatzen daar de Goederen gelegen zyn, ten ware de tranfporten vermoch- if ten volgens byzondere Privilegiën , Voorregten of oude herkoroften elders te i» gefchieden, en In opzichten van de Lenen, van Ons releverende , voor den j» Stadhouder en Leenmannen , mitsgaders ten refpe^le van d'Agtcrlenen voor f$ den Stadhouder en Leenmannen , zo daar een Stadhouder is ,' en andera voor » den Leenheer en delselfs Leenmannen , weïke daaf over iiiet zuUen .mogen
*ftaan^
Digitized by
o» EUROPISCHE MERCURIÜS. 107
» ftaan^ten zy haar gebleken zy van de betaling van dezen Impofti waar van jy ook melding sal moecen worden gedaan op d'uic ce geven Ade.
KVII.
jf d'Opdragcen en cranfporcen van alle Los- enLyfrenten, en diergelyke , zul- 99 len moecen worden gedaan voor 't Geregc van de Plaact , binnen deze Pro« 99 vincle , alwaar de Koper of Verkoper woond , wordende den Secretaris ge- 99 lafl, om in d'Ade van Tranfporc uit te drukken de Woonplaatzen van den 99 Koper en Verkoper , en dat geen tranfporten van de voorfchreve Effeden , 9t zullen mogen gefchieden uit kragte van Procuratien in blatKO^ maar dat de '99 naam van die geen , aan wien het tranfport gefchied , in de Procuratie zal 99 moeten ftaan geëxprimeert y biyvende de generale Procuratie ad negotia door 0 Perfooen , die zich buiten 's Lands bevinden , gepaiTeert » daar van uitgezondert.
En zal voor ieder tranfport» boven 't Zegel, worden betaald acht en veertig ftttlvers..
Tranfporten tef eaa dlc Articul gedaan zullen invalide zyn , en wegens teder transport anders gedaan zal verbeurt worden een boete van twee honderd gul'* denst zo wel by den Tranfportant als by den genen» die het uanfport heeft op- geftelt en gepaiTeert , ce verbeuren,
XVIII.
De Notariffen imUen niet mogen ftian over eenige ftipulatien van Trani^or- een» Hypothecatfen » noch Verbanden van Goederen dezen Impoft fubjedjoot culleii geen van dezelve Goederen , als Pand der minne on^er de hand , of voor Houris en Getuigen iemant mogen ter hand gefteld worden , op pcene van nut^ liteit en twee honderd guldens» zo by de Notaris, als die zulks doet» te ver* beuren » en een jaar fufpenfie van zyn Ampt ab Notaris.
XIX.
• d' Aangevingen van kyjop en verkoop, en van alle zodanige handelingen, watt van déze Impoft betaald moet werden, zullen ter Secretarye moeten worden gfr. daan binnen veertien dagen en d'opdfagten van dezelve binnen den tyd van zes weken, na 't fluiten van de koop, of andere handelingen, uit kragte van Welkt den opdragt moet gedaan worden : des zullen d'opdragten van Huizen en andere onroerende Goederen , die in de Whiter verkógt worden , en by de Kopers op Mey daar na eerft werden aanvaart , tegens^ M^ mogen gedaan worden, mits aan- gebraght zynde binnen den tyd van zes weken.
. > Wyders «uilen de^eBe» diereenige 'Goeitesen* deaen Imp^ (Ubj«^ kiipen p voor een ander zonder de 9«a|Q.<>p tf geven «gi^ovdes «yn» binnen den tyd j» van drie dagen, de naam van den. Koper of Kopers bekend te. maken ^ of j» hem zelfs voor Koper te doen aantekenen , ook aan geen ander dezelve ge- tf kogte Goederen mogen overdoen » al waar 't voor énselfde prys., waar voor 99 dezeJve verkogt zyn, zonder den veercigften Pennll^ nogmaals te betalen» op f9 poene van den dubbelden Infpoft teix behoeve van 't geïneoe Land te betalent» 99 by die genen die bevonden zal worden dit Articul ce hebben gecontrav^ieerft. ^ , O 2 Tot
Opdrag- ten van •Renten waar te doen.
Notarif- fen niet te ilaan over Trans- porten noch over Verban- den.
Opdrag- ten wan- neer te doen.
; 'ï
Digitized by
Google ^
io8 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
X744* July.
Ordre op
d'lnvor-
deriiige.
Pcenale
claofule
van inva-
Uditeit
en geen
pncfe-
ïentie*
XX.
Toe den ontfang van dit Middel werden aangeileld d'Ont&ngers van de gemek^ ne Middelen , ieder voor zyn Diftrift 9 e& toe de particuliere collefte van dien in elke Scadt en Dorp den Secretaris» en daar meer Secretariflen zyn» die gene die by Burgermeefteren daar toe zal verkoren worden , die alle ten genoegen van Burgermeeiteren en Geregten zullen cautie ftellen 9 en voor haar falaris genieten den veertigllen Penning van haar oncfang, die haar in den uitgaaf zal geleden werden.
Zullen wyders dezelve Secreuriflen en Griffiers van de Lenen de Brieven van verley, tranfport of verband, waar van ciezen Impoft moet betaald worden, niet mogen tekenen , opmaken , veel min uitgeven , voor dat den Impoft zal we- zen betaald , en dat vervolgens op de Brieven zal geftelt wezen folvH » met ez* preflüe van de fomme , zo van koop of andere handeling , als van den Impoft daar toe relatif.
En wanneer uit de handeling zelfs d'opregte prys van de verhandelde Goede* ren niet kan geweten warden, zullen deSecretariifen dezelve Goederen door de Geregten doen tauxeren, en den Impoft daar na ontfangen.
„ Èn wanneer de fomme niet opregtelyk word bevonden te zyn aangegeven » j9 zal den Koper en Verkoper daar voor ieder vervallen in de boete van twee j, hondert guldens : en indien de firaudulente opgave door den Koper of Verko- jy per word aangebraght, zal den Aanbrenger van de voorfchreve poenaliteit heb* j» ben impuniteity en daarenboven. genieten de boeten, waar ia die genen , waar » mede hy heeft gehandelt , door de voorfchreve fraudulente opgave vervallen i»k n Laaftelyk zullen de voorfchreve ColleAeurs en Secretariflen moeten hpoden j» een pertinent regifter, daar van altoos vifie geven aan den Officier, en vanjialf » jaar tot half jaar binnen twee maanden na d'ezpiratie van dien, voor zo veel j» 't Zuider Quartier aangaat, aan den Ontfanger van haar Diftrid overzenden j» een nette Staat van haar ontfang , op een boete van twee honderd guldens , „ welke Suten d'Ontfangers met aantekening van den dag van haar receptie j9 daar op aanftonds zullen overzenden aan de Heren Gecommitteerden ter Au- » ditie van des gemene Lands Rekeningen , die daar op sullen difponeren vol* » gens d'ordres van 't Land : En zullen de voorfchreve Staten , voor zo veel 'c » Noorder Quartier aangaat, alle jaren in voegen voorfchreve moeten worden j9 gezonden aan de Gecommitteerden ter Audiëntie van des gemene Lands Re* » keningen in Weftvriesland en den Noorder Quartiere.
XXI.
Alle de Tranfportlfn en Hypothecatien, die !n den Impoft volgens deze Or- donnantie gehouden zyn , en waar van 't regt niet betaalt is , zullen w^zen nul en invalide, vervolgens zal ook geen preferentie op eenige Verbanden, gene* rale , fpeciale, noch ook op eenige Notariale en andere Obligatien werden ge- geven , als alleen wanneer 'c regt volgens den inhoud dezer Ordonnantie zal we« xen betaald, uitgenomen alleen op Bodemarybrieven , mitsgaders meubile Goede* ren in de Banken van Lenen gebraght, of ander^lnts by geoorloofde Contraöen 4e Crediteurs Ia handen geftdd.
»De
Digitized by
ofEUROPISCHE MERCURIUS. rep
XXII.
1744.
j» De gene die deze Ordonnantie komen te contravenieren , zullen, boven _
j9 den dubbelden Impoft de^er Ordonnantie , t'elkens verbeuren een boete van ' ^ honderd guldens, ten ware hier voren by eenig Articul een hoger boete f^e- Calange. » cialyk is geftelc.
n Doch die willens en wetens 't gemene Land in deze verkorten, noch daar- j» enboven de boete van twee honderd guldens, volgens het derde Articul van 'c i9 generaal Placaat.
M En zullen alle dezelve calanges konnen gedaan worden by d'Officieren , n SecretarifTen en Klerken, zo van de Woonplaacze van de fchuldige, als vsn f, de Plaltze daar de Goederen gelegen zyn, en voorts by elk en een iegelyk, j, wie hy zy , alle by preventie , te verhalen op de Goederen dezen Impoft ü, fubjed , en by die gene die de calange doet alleen te profiteren , behouacns ff de portie van den Armen in dezelve boeten , zynde een derde.
X» En zullen dezelve calanges moeten gedaan werden binnen den tyd van drie j» jaren na dat de contraventie of fraode i« begaan , bly vende egter na die tyd j9 in 't geheel het dubbeld regt van 't gemene Land , waar omtrent geen praef- j» criptie plaats hebben zal , als na verloop van twintig jaren»
XXIIL
En zal die gene, dewelke eenige Goederen, dezen Impoft fubjeft, zal we- Profyt
ten aan te wyzen, waar van 't regt volgens Onze^ Ordonnantie in 't geheel of voor den
.ten dele^niet' be(aa}d of qualyk aangegeven is, genieten een geregc derdeparc Aanbxcft»
iran dat gunt ,^1(1^ welk 'c gemene Land daar van zal komen te profiteren» en ger. zal ^es Aanbrengers naam, zulks begerende , gefeaeteert worden,
'XXIV.
j9 De Gecommitteerden ter Auditie van Onze gemene Lands Rekeningen wof- Ponftue» j» den gelaft te letten , dat deze Ordonnantie in alle zyne delen punduelyk wor« lyk t'ob- ü, de nagekomen , zo by d'Ingezetenea als by de refpedlve QntÊmgers en CoK ferve« ^ ledeurs'van dit Middel; ren.
„ En dezelve worden , by deze gequaüficeert om over dobieufe gevallen om- 'f9 trenc dit Middel te difponeren, zo als dezelve in gemoede volgens deze Or- ^ donnancie zuilen oordelen te behoren, daar in houdende die ordre dat de ^ Geinterefleerdens hare redenen zullen mogen vervatten in een Memorie zon- j, der Zegel, en die overgeven aan den Secretaris, aan welke de betaling, vaa (|» den Impoft moet werden gedaan , dewelke die Memorie met byvoeging van » zyne confideratien zal overzenden aan de Gecommitteerdenster Auditie voor- 9'nocmd by zyft eerft oveir te geVene Staat, ten einde om by de voornoemde » Gecommitceerdens daar op te worden gedisponeert als voren.
„ Doch zullen de. voornoemde Gecommitteerden, de zake vindende van lm* n portantie, daar van, met byvoeging van hare confideratien en advis, kennifTe ü, geven aan Onze Gecommitteerde Raden, welke daar op zullen disponeren en 9f hare dispofttie ienden aan meergemelde Gecommitteerden , welke van de Refo- ; O 3 »lttüe
Digitized by
iio NEDERLANDSen GE1DENKB0EK
1744. >f lutie van Onze Gecommitteerde Raden in hare apoftille zullen melden; en July. 99 zal. volgens zodanige Refqlutie van Onze Gecommitteerde Raden den Impoft ^ . ff aanflonds moeten voorden* ingevordert en betaalt.
„ Wegens dispofitien by dezelve Gecommitteerden gemaakt zonder Refolii^ j> tie van Onze Gecommitteerde Raden , zullen de gene', die zich bezwaard tf oordelen , hun binnen drie weken nat dat zy van dezelve dispofitie kenniflb jf hebben ontfangenj,. konnen addrefleren aan Onze Gecommitteerde Raden, > welke verzocht worden zo fpoedig als doenlyk is te refolveren , ten einde » den Impoit dien conform worde ingevordert.
^ Wyders zal 't na de betaling van den Impoft vryftaan aan de gene, wel- » ke door de Refolutle van Onze Gecommitteerde Kaden zich bezwaard vin* » den, over dat bezwaar hun diredelyk aan Ons t'addieflerco.
XXV.
Tiende » V^an den Impoft in deze Ordonnantie begrepen zal by continuatie y boven
verho- ^ ^^° Impoft zelf, worden betaalt de tSende verhoging ) zo als tot hier toe Is iiing. -'/t.gefchied en. van sdle des gemene Lands Middelen gedaan word.
^'Ën zal die .tiende verJioging' voortaan ook betaalt moeten worden van vry- j9 willige verkopingen of venduen in 't eerfte Articul gemeld 1 en zulks ift< » diftinftelyk van den Impoft in deze Ordonnantie begrepen.
XXVL 'i
Tyd van ^ 'tGeen In déze Ordonnantie buiten Onze vorige Dr Jöniréntie tBt' eluclda^ ingaört, • ^^^ ** verbetêrfng van' dit Middel is gebragïït^ zal zyn -aan vang- *hemèn en ff gevolglyk gfeoMervecrttn geëxecuteert moete» worifen mÖi èh' ht^den-é^ften 99 July aanftaande , na welken tyd Wy vecftaan dat alle vorige Placaten en jf Ordoanantien dezen aangaande ^ëmaneert zuilen wezen geabrogeert, gelyk ;tf dezelve geabrogeert worden by deze , en dat den inhoud van deze jegen- ^ woordige Ordonnf^tie ezadelyk en precies zal worden agteiyolgt en nag^ ji> komen. ^ . ... ^ : • . ' :•
Enten einde nVemant vaA deze "Onze Ördonnantif; cenige ignorantie zoude .l^onnjcn* pretend^n,.beyeleB .Wy^.-dat <deninhoiide van deze gepubliceert .en geaffigeert zal werden | alom daar men gewoon is publicatie en affixle ,te doen. , . ,
Ordonnerende ook wyders alle Officieren, Regterén en Jufticieren dezer Landen, deze Onze Ordonnantie en Bevelen t'achtervolgen en doen achter* voJgen., procederende ca. doende. procederen tegens d'Oirectreders . van die;^^ 'zonder gratie,, faveur of diflimulatie. '. ^ j. . •
. Gedaan in den Hoge ondef 't kleine jZegel yaa dealende dexi 9. Mej 1744. ^ . Onder ftond: ■; '"- •';•.(. - ^
Ter ordonnantie van de Staten, Was -getekend ;
■■ "•• r '-. DB
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIUS. in
DE Baron van Mentzel^ in 'c laacft van de gepafTeerde maand, met een Corps Huflaren op een Eiland :in den lihyn gekomen zyn- de, en zich met zyn paard te ver begeven hebbende , om de Ri- vier aan hare Oevers te peilen , wierd van d'overzyde door de Franfchen met een Snaphaanfchooi; doodgefchoten ^ * wordende om zync if eléfgaloze bravoures door de gehele Armee zeer beklaagt , en wel voornaamlyk door zyne Huflaren , waar over hy als een Vader was.
Tc Loglin , een Stadt in *t Graaffchap van Meatb is onlangs by 'een Eendvogels -kooy in een Denneböom 40 voeten hoog» ont-- dekt, een wild of woeft Draken -neft, met 14 eijeren daar in, en wanneer de jonge Draken daar uit quamen , zo wid d'oude Draak middel te vinden , om dié alle fecuur na beneden te brengen. Dit is mogelyk 't eenigfle voorbeeld dat ooit gehoort is van dat zoort Van nellen in Bomen.
Byzon-
DERUE- DEK.
1744.
ufugu/iy.
A U G U S T r.
HADDEN wy by d'Injeiding van dit Deel gezien, de ver^ V)onderlyke Overtocht des Rbyns , door Prins Karel van Lottbaringen met zyne Armee ; noch verwottderlyhtr moeten wy deze maand be- ginnen , met het volgende Declarattnr des Konings van PruiJJen^ die byzonderlyk doet zien, dat al mede op Traftaten^ noch f^er- honden geen 'ftaat meer te maken is: Nadicfn het Traftaat van Breslauy tuflchen Zyne, en Hare Majelleit van Hongaryen en £(>- ]femen gefloten , met opoffering der Vordendonunen Silefien en Glatz , * en in 'tbyzonder 't i. en 2. Arricul^ daar door als den ■3odem word ingeflagen^ en dus bet Siftema van een ander Hof iaagevolgt wordt.
DAT Hof zedert eeiiigen tyd verfcheide grote Corpfen van Prtti*^ Melitie by een doen verzamelen hebbende , zpnder dat het oog- ^^
merk ♦ Zie Nidtrl, Gcdenkh. vao den iarc 174?, II. Deel f pag, 138 & Z^Sh
Digitized by
112 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744. ^^^^ ^^^^ ^^^ kenlyk was , heeft zyne Majefteit eindelyk goedge- jÊugufiy. vonden , 't openbaar te maken , dat dezelve ftonden gericht te ' worden tegen hare Hongaarfche Majefteit, uitwyzeos de volgen-
de Aéle; luidende:
VERKLARING der Redenen , welke zyne Koningfyke Ma- jefteit van Pruiffen bewogen hebben , om aan den Keitef ifu/p- sroupen te geven.
De Koning meend verplicht te zyn , om aan Eur9pa kennis te geven van de Party, die hem de tegenwoordige tyds omfkandigbeden , voor 't algemeen WeL* zyn en Rufte, doen nemen.
Zyne Majefleit niet langer met onverfchilligheit kunnende aanzien d'onlufleni die Duit/cbland vtfrwoeften , vind zicli na alle wegen ter verzoeninge te ver** geefs ingeflagen te hebben, genoodzaakt, om van de Macht, dieGodt hem ver* leend heeft , gebruik te maken , ten einde de Vrede en Order te herilellen » de Wetten hunne vorige werking te doen erlangen , en 't Hoofd van 't Ryk in zytk gezag te handhaven.
Zedert den voorfpoed, die de Hongarifcbe Troupen in Beyerm gehad hebben, heeft de Koningin van Hongarfen , in piaatze van daar van een billyk en gema- tigd gebruik te maken , zo als haar gepaft had , in tegendeel de Keizerlyke Erf- landen met een ongehoorde hardigheit ea wreedhelt behandelt.
Deze Prliifeife , en hare Geallieerdens , hebben boven mate Staatzuchtige dei^ feinen geformeerd , waar van het verderffelyk oogmerk ftrekt , om de Dtiitfcbe Frybeit voor eeuwig te kluifteren -, gelyk zulks, zedert meer dan een £euw, het voornaamfte voorwerp der gevaarlyke Staatkunde van 't Ooftenrykfche Hals geweeft is.
Men behoeft flechtt na te gaan 't gene , dat zedert twee j^ren is voorgeval- len , om van de quaadaartigheit der intentien van 't Wentf H^f t'oordelen , en om klaar te zien, dat het in alle deszelfs uitftappen op een wyze gehandelc heeft , die t'eenemaal met de Wetten en Conftitutien van 't Ryk komt te ftryden.
Duitfcbhnd heeft zich van vreemde Troupen overftroomd gezien , men heeft die, tot groot nadeel der neutrale Ryks* Vorften , doen beftaan: men heeft dezelve doen marcheren, zonder voor af de gewone Requifitörialen af te zenden.
De Koningin van Hongaryen heeft AUiantien gefloten , om zekere Mogendhe- den fchadeloos te ftellen wegens de buitengewone fecourfen, die dezelve aan haar verfchafc hebben, en die fchadeloos- ftellingen hebben , zo in Ryks- Le- nen , als in een hope op zekere Bifchdommen , beiUan.
De Generaals van die PrinfefTe hebbe de Ryks- Steden met geweld willen be- machtigen, hare Minifters hebben de Keurvorften bedreigt > wederom andere willen verleiden , en door dat middel dit Gemene'MeJl gepoogd den Bodem in te Jlaan , dat uit zo vele Souvereinen geformeert word , en 't welke d'eendratht alleen tot den hoidigen dag toe heeft doen wederftaan alle de fchuddingen , die hun fto dikwyU hebben doen beven.
Tot
Digitized by
OP EUROPISCHE MERCURIUS. iij
Tot hoe verre fpet mt» niet m$ d'epenbare Trcuw » mee de Capicalatie ^n 17±±. Sraunau te verbreken, en de KeJxerlyke Troupen » onder neutrale Ryks-Ste- AuEulh^ den en onder de Ryks • Veilingen vet fchanft liggende , aan te taden , hun zelfa *
noodzakende, om buiten de palen van 't Ryk te wyken, waar van der zelver Meeiler 't Hoofd is \ Zonder te seggen , dat het dired op de Keizeriyke Ma« jeiteit gemunt is , en men die tracht verachtelyk te maken , wanneer gedulc word , dat Officieren van de Troupen van de Koninginne van Hongaryen die met verontwaardiging behandelen, gelyk daar van niet als te veel voorbeelden zyn.
Kortom , om de maat vol te meten van de beledigingen , de Majefleic van 'l Romfcbc Ryk door 't IVener Hof aangedaan , behoefd men maar te lezen de Proteilatien'van dat, Hof , ter DifUture van den Keurvord van Mentz overge* gqven, waar by de Koningin vaii Hof^aryen de verkiezing van den Keizer ver- klaard te wezen r^tig en van ênwaaraenf fchoon die met eenparige Stemmen is. gefchled, en wil, dat de tegenwoordige Ryks- Vergadering te Frankfort onwet- tig is , pogende daar door alle de Ryks -Stenden van de gehoorzaamheit af te trekken, die dezelve, aan 't Hoofd, dat zy verkoren hebben , verfchuldigt zyn.
'Zo vele feiten, en zo vele uitftappen, opentlyk ftrydende met d'Ëer en Glo- ty van den Duitjcben nam > en met de Conftitutien van 't Duitfcbe Corps f ge- ven kla^ genoeg; te kennen^, dat het Wener Hof voornemens is, de hoo^c Waardigheit , 'door een eenparige 'en vrye verkiezing van de gehele Duitfcbe Jf(ftlf,, op de». Doorlachten Keurvorft van Beyeren gedevolveert , ten voordele ▼aa eea bultenlandfchen Prins t'ufurperen»
Dit zyn Attentaten , welke langer te dulden , tegens d'eere en woardighelc ▼in ieder Keurvorfl en van ieder Duitfcb Print zoude zyn , ook zoude 't voor ^ de geheiligde Leden van dit voortreffelyk Collegie, zedert onheugelyke tyden * in 'tgezach gefield, om hare Hoofden te verkiezen, een fchrikkelyke lafhartig- lielt wezen, de Heerfchzucht en gewe<denary te lyden, waar mede de Koningin van Hongaryen hun dat recht zoekt t'ontroven i met zyne Keizerlyke Majefteic %o fmadelyk te verdrukken.
't Is niet den Keizer, welke de Koningin van Hongaryen injurieert, maar die gfne, welke hem, verkoren hebben , en welke die Prinfe/Te zo zeer veracht, dat zy die meend ongevoelig te zyn Wegens hunne eer, en zwak genoeg, o.m. 'c^edelfte hunner Prerog^itiven in den Perfoon van zyne Keizerlyke Majelteit Biet te handhaven.
De Koning, heeft geen byzonder gefchll met de Koningin van Hongaryen»
Hy heeft gene pretentie tot haren lafte, by eifcbt niets voor zicb zetven^ en hy^ oéemt flechts, als Auxiliaire, * deel in een verfchil 't welk alleenlyk df vryhe-' den van het Ryk raak; ; en d'openbare Oorloch , walken de Koningin van JSongaryen onlangs aan Duiffcbland verklaard heeft , door holtiliteiten , die"* Yj^X^ KiygfVolKereii aldaar begaan hebben > zoude een genoegzame reden'
* IMt was d' Exceptie ysi,n Frankryk^ in 'e aflSfteren vaii den Pretendent (in de iftlslukte overtoclit na Er^eland) om te verdaan, dat dat Hof evenwel de Trac- taten, met Engeland aangegaan, oQderhlelt, zonder diie té verbreken : Zie 't laatil^ Vg^orgaand^ Deel^ pag. 173, en nopens den inhoud dier TiraAatcoi ibid. 125.
Digitized by
114 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. atyn om 'c gedrag van Zyne Majefteit te rechtvaardigen, al wareti *er gene- jiügu/iy, andere voor handen.
■ I " :■ 'c Is derhalven nut leedwezen ^ en na alle middelen van verzoening vergeefs bepcoeft te hebben, dat de Koning zich heden genoodzaakt zchx,^ gvweU te moeten gebruiken.
Hy heeft pogingen.aang^w<nd by^ den Koning van EngeUmd^ wanneer die Vorft met zyn Leger by Hanau ftond.
De Keizer verklaarde toen zelfs , n dat hy , uh liefde voor de Vrede , voor ' », altoos wilde renuntieren aan alle eiiTchen en pretenfien , die hy tot laiten M van 't Huis van Oaftenryk had 9 mits men 'hem flechté wedei In bezit zyner jf' Erflanden ftelde. "
Deze voordelige en zeer gematigde voorwaarden wierden door 't Engelfcb MU > tnjlerie ronduit verworpen; een zekere blyk, dat de mening van den Koning Yftn Engeland geenzints ilrekte, om de Vrede in.*t Rjk ti berfietUn^mê» veel meer êm met deszelfs onluften zyn voordeel te doen.
De Koning heeft zedert zyn Mediatie, te gelyk met dft van'tRyk, dén Zee* fiogendbeden aangeboden, om een einde van dien fatalen Oorloch te maken.
Doch de Republicqvan Holland voorziende , de hinderpalen , die dezelve door ' de bardnekkigbeit der Hoven van fVenen en Londen zou ontmoeten / hfeeft zulks op een zeer duidelyke wyze van de hand gewezen.
Zyne Majelteic , altoos vervult met den zelven. lever , en met delv^e Werkzaam* ^ heit arbeidende .aan alle/t geen kon ibekken om de ruft'in DuUfcbUmd te her* iTellen ,. meende, dat het kortife middel, onv-zyite heilzame oogmerken te be- f eiken, zou zyn, onmiddelyk aan deKoningiane vzxi Hongaryen rechtmatige en* rcdelyke vooi (lagen van Vrede te dóen.
De Propofitien te Hanau gedaan, wierden te IVenen herhaald: de^Këizèr» die * niets anders bedoelde, dan 't Welzyn van het Ryk , bood zich tot alles aan , hebbende deze grootmoedige Vorft ; als een ware Vader van 't Viderlafad , be- ; flx>teo , zyne eige belangen daar aan op.t'oflEeren ; eene edelmoedige handeling»-^ die voor altoos dc^ Vefficzing^illykt, welke op zyn Prtfoon gevallen was. r De Koning onderfteunde deze onderhandelingen door d'allerkjfachUgfte en al* * lerfiadrukkelyklle voorflelliiigen en beweeg -redenen.
Maar hoe meer gematigheit de Keizer liet blyken, hoe meer onhuigzmuT^ott^' heit men aan.de zyde der Koninginne befpeorde. "^
Ook heeft de. Pirinfes 't aan niemant te wyten , als aan de heerfchzuchtlge tuzimes.yan haren Raad, die hare Vyanden thans nieuwe BcMgenoten verfchaft. •
Doch door de Dultfcke Frybeden na 't bert te Jhkén ^ verwekt zy flegts det* ftelver Verdedigers; j» En dewyl zy beftaac devoomaamfte Leden van 't Ryk ^vaa hunne voorrechte te beroven, moet zy ook goedvinden, dat dezelve, M om die te handhaven ,zich van de middelen bedienen, tot welke zy hen nood**^ jy zaakt toevlucht te nemen. ^
'tGeflacht dert)ude IMtfcbe9ry die*zo voel Eeuwen lang huA Vaderland e» bimne Vryhedea , tegens 't geheel gezach van't nofe RomfcbéRykytmett^ litbben, is al» noch in wezen, en zal dezelve tegenwoordig even eens befcho^- JBen-tegen heoè, die iets daar tegen zoude gillen ondernemen.
£Ut.blykt. Ifj/t.nrbmd^vt i^taJfm g^te», duz d'aAaxicaljkfte A»*
Digitized by
OF EÜ-ROPISCHE M»RCURIUS. nj5
JAt Forjlen zich vereenigc hebben , om sich tegen descelFs ooiverrewerping 4744. aan te kanten. ^^^mfty*
De Koning heefc zich by hen gevoegc, oordelende» dat de plicht en 't belang ■»
van elk Lid van 't Ryk vereifcnen , deszelfs.gefteldheit te handhaven» en de zwakken tégens d'onderdrnkklBge der machtige, by te fpringen.
Zjne Mijeftelt fordeeld> dat hy geen edder noch waardiger gebruik kan ma- Icen van de macht» hem doorGodt aanvertrouwd » dan die aan te wenden toe
. onderfteuniog van syft Vaderland, 't welk door de Koniqgin van H^ngwryen met SUverny gedreigt voord , tot wreking van d'£er en de voorrechten der gesament- lyke KeuTvorften , waar van de Vorftinne V9êr b&f/t^bm te beroiien » en tot kracht-
.didige byftand van den Keizer » om hem in zyne Rechten te befchermen, en op den Throon.te beveiligen 1 waar van de Koninginne van Hongaryen bemTiOikt
" êf te floten.
Kortom 9 de Koning vraagt n/^x, en 't^yn freentints zjn eige helangeni maar
.Zyne Majefteit neemt alleen toevlucht tot de Wapepen, om aan 't Rjrk de Vrj'
'iicit > aan den Keizer »deszei£i .WaatdigheU» en aan geheel ^ur^pa de Ruft we- derom, te bezo]:gen.
Alle de Cppiea » die men , van die allezints tot verwonderinge 'Cn opmerkinge van de gehele Werelt flrekkende Declaratie , te iFrdnkfortp Hamburg en van Berlin ontfangen heeft» ziet men noch Plaats^ noch Datum , noch Ondertekening : Vereifthedens tot het fubRque Geloef ! wac !er de reden van ge weeft i$,,i$ veüiger te den- ken dan te raden. ^
' Dat Declaratoir heeft, volgen desz^lfs 'inhoud^ zynGrondvefl :in 't FRANKFORTSCHE VERBOND, 't welk den 22. Miy jongflleden , toiTchen den i&iz^r^ Koning van Pruijfen , Keur- ^vorft van de Paltz^ * en *t Huis van Hepn-£0jjil afgelproken .efk ^ geconcerteert is ; behelzende de volgendie. Arüculen:
I. De vier contraderende Mogendheden verplichten zich, de Wetten en het \ftema van 't Ryk Qp den voet ^van de Wefipbtudfcbe Vrede en aodere Gromi* retten te handhaven : De Rufte in 't Ryk te herftellen » eB-d^Aothoritekcn
de Macht aan de Keizerlyke Waardigheit verknocht, te handhaven.
II. Die zelve Mogendheden verbinden zich, hare goede 'Oficien by 't Hof vaa Wenen aan te wenden , om 't zelve voor al daar toe te brengen , dat het den 'Kti%ffr erkenne, de Ryks-Archiven uklevere , en aan zyne Keizerlyke Majefteit deszelfs Keorvorftelyke Erf - Landen reftituere , dewelke tegena 't
Vêr-
* 't 'Gedrag vin 'dien Keurvorft wórd by d* Aanhangers van Hate Hongurfche
'Majefteit zeer misprezen, zeggende: „ Zulks een flechte beantwoording te zjn^
j9 van d'edelmoedigheit , welke die PrinfeiTe getoond heeft in 't verfchonea
■^ zyner Landen , waaneer 2y gelegenheit bad om die t'eenemaal te rulaerea*
Wet
Digitized by
116 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
't'^44. Verdrag van Eenigheit voor dezen cuflchen de Keurvorften gemaakt , hem voof-
jiugujly. onthouden worden.
— - - • - lil. Men Terplichc sich , malkander de hand te bieden, dat de Verfchilleif ter geiégenheic vaLn'd'OoftenrykJcbe Succejfie gereien, in der Minne door de Scen^ den van 't Ryk bygelegt, of in een Rechts ^ Geding door die zelve Stenden beilüt 'infórden , en dat men ondertufTchèn over een algemene Stiftand van Wapen ia 'VuÜjcbUmd övef een xal komen.
I V. De contrad^ende Mogendheden verbinden zich tot d'ooderlinge Goaran- •lie van BuöBc Stütën.
V. Dezelve 'Vefpflichten^zich , in gevalle dat een van hen ontfuft, aangeval- len öf b'eichadigt'wièrd oir haat óf van wegens üeze Union ^ de beledigde Party* ^zonder uitflel by te ftaan met alle hunne Macht, en die bylland te continueren ,
tot dat d'Aggrefieur eene volkome Sacisfadie gegeven had.
VI. Men zal tot deze Union nodigen alle Keurvorften, en in 't byzonder die van Keulen en van Saxen , en den Biilchop en Prins van Luik , en ook daar ia aannemen alle ande Ryks-Stenden, die deel daar in willen nemen.
Dit Tra&aat is gedateerc Frankfart den 22, Mey 17449 en T>ndertekend :
GR A A F TH ö RIN a KLINGGRAAFF. WACHl-END ON K. D O N O J O.
De Ratificaiiev^nJisit fatile Unions- TraStaat bleef eveilwel, bnï- ■ ten twyffel , om dat de Koning van Prmffin eerïl afwachten én •zien wilde , welke keer de Zaken aan den Rhyn en in de Neder lan^
din^ tot voordeel of nadeel van Vraniryk en den JTwzirr, zouden
nemen , èn welke blinkende Redenen hem dair toe gegeven wier- i^en , uitgefteld tot den 8. dezer, aU wanneer, de gemelde keer
nu ten volle-^irfeken zynde , dezelve te Franhfbrt gefchiédde. In verfcheide public^oe buiteniandfche Nkus -Papieren word
gedebiteert , dat de geheime Arcicalen van éz,i Pratikfmjcbe th
nms ^ TraiEtaat beftaan :
' l; Dat de Koning t'an Vranhyk aan PruiJJin vooraf 12 ^MflUoenen zoude betalen , öm ^ne Tpotipen tot eene 'machtige .Divéfde der Komhgfnne vhn Hongaryen te doen marcheren. - n* Dat men dten Oorloch ioude vóó'rtaettén , tot "dat 'Bq^^rm , Bo^ bemen en Opper - Qojlenryk voor den Keizer wederom verkre- »^|€n' varen. ' ÏII. Düt de'i&ïöf als dan akn PruiJJin tóude van-Bia&wïmafftaan » ilhyjfre/temlöamentiykden KQmrm'^Gru7^i^umziau0n^%kiM^ - 'mtUttriJO'eïïi.
lY.Dat
Digitized by
o^p EUROPISCHE MERCÜRIÜS 117
-IV. Dat als Pruiffen iets daar by mocht koinen te verliezen, Vrank" 1744. ryk ea de Keizer hem fchadeioos ftelien zouden. ^^'g^ftj-
Wat nu daar van zy, moeten wy aan den tyd overlaten.
Dat bovenftaande Declaratoir heeft zyne Pruififche Majefteit den 9. dezer , aan de Buitenlandfche Minifters te B^rtin refiderende in druk doen behandigen , zynde korts daar aan alle de Reghnenten de. plaats van hunne Rendez - ^óus bekend gemaakt ; 't eerfte , llerk ^20000 Man, zal omtrent Maagdeburg by een trekken, en door den Markgraaf Karel gecommandeert worden; Het t wede, ten getate 'v&n 25000 Man, zal ten eerilen den marfch na den kant van ' Moratien aannemen ; en de Koning , zal aan ^t Hoofd van 't der- de Corps zyn , beftaande uit 50 of 60000 Man,' na Bobemen en van ' dakr na Beyeren defileren , zullende dit Corps by afwezendheit des Konings door den Veldmarfchalk Graaf van Scbmcrin gecommaa* ' deert worden.
d'Aftiljery; die eenige dagen te Berlirij te pronk geftaan heeft, •bètlaat uit 60 Stukken Canon van verfcheide calibre en 20 Monierep. Dea Konings Veld • Equipagie is reets den ii. na Potzdam gt- ?braght. Den 12. hebben de Compagnien van 't Artillery-regiraenE : metde- grote Ketel - trommen en 't Janitzaren - Muzicq , als mede een Efquadron van 't Jager -Corps en 't Jager -Ce>rps te voet dan ^ marfch aangenomen. Den 14. voormiddags ten w uuren, is zytie 'Ma}efteifr> vcrzeld van den Prins van PruiJJen en Vrins Hendrik ^ rïAet een Talfyk gevolg van Potzdam oVttTreuénbrielZen tnWttttn^ ^lerg na zyfie Atmde afgegaan.
.Kerende tot de zaken van darRyk, zo was *t den 25. PaJTatOj^ ] dat de -Zweedfche txtraordinaris Ambadadeur , Grave v-an Tef- :M9 t^^^ dezelve Ssatie als by tyo eerde gehoor, Affêheids^tuiien* Jti«j by denKoningcin' de gehele KoninglykëFatnilie^gehad hefèft. De ' vöIgeiide'Wórgen ten 2 nureh is* Hare Koninglyke^Hoöghéit, 'de *'Krbön : Priftferfe Van Zmden , na een teder aFfcheit van HtH>ae Ma- Ije'fteiien 'en Vgchele Koninglyke Huis genomen te hebben^ -^a n&fc«rir vertrokken ,' om de reSze van* daar verder ovtr 'SsètPin^ta. "'^/flfW^wrfte VferVotgen, aïwaar een prachtig Ësquadef-^fereedtigt^ \!giï('lUkf niKatehkro^in ovSr te brengen.
P 3 Tqcbl
Digitized by
TAN JBflBK.
;u8 NEDERLANDSCH t3EDENKB0EK
1744. Toen de Marquis de la Cbetardie te Berlin , op zyti retour mm
.4ugujly. Vrankrykj isgeweeft, heeft hy den Koning incognito ce Potzdam — wezen begroeten.
't Eerft gebraghte, om de relatie tot de volgende zaken , voor af .hebbende do^ngaan, treden wy tot onze gcwQae f^crdeting,^ em .beginnen met bet Britfche Ryk.
GaooT- 'tREETSGEMElrDË Pruififcbe Declaratoir tegen de Ko- Brit- ningin van Hongaryen^ aan zyne Majefteit, door den Lord i&yn- ***" ford uit BerHn gezonden zynde , is dezelve juift zo vreemd niet •voorgekomen, alzo men die al over eenïge maanden verwacht hadde* Doch mejn ftaat daar omttent zodsinigt Mefuües te nemen » als vereifcht worden zal.
d'Engelfche Natie is over 't Prüififcfhe gedrag geheel misnoegity ^ zo wegens de direSe befchuldiging aan zyne Britfche Majefteit ge- daan, als dat het zelve mede ten doelwit beeft, om Duitfcbland ^n alle deszelfs Hoven, tegen Hem op te hitfen, echter, bereid £yn, alles ter Glorie van dat Ryk, en ter nafcominge der f^erbondai^^ rop t'offereij.
De lieer AndrieiPruiükhe Minider aldaar, heeft 't volgende Refcripc
* van zyn Hof ontfangen , en 't zelve publicq doen worden ; luidende:
^^Edert het eerfte oogmblik af, dat myne verfchUlen met het f^ener-Hef doot
.'^^ het TriAaat van Breflau bygelegc zyn, is beftendig myn voomaamfte oplet- tendhelc geweefl, om de goede. verftandhouding, die ik «u met'-haarlfajefteic de
_jConi^in van Hongaryg vetnieiyiirt had., niet alleen to^vuldig «an te queken en in alle bedenkelylèe opzichten te verflerken , maar ook om dezelve .tnirchai Haar en zyne Keizerlyke Majefteit te doen herleven , en door een billyke duur* zame Vre4e een einde te .maken van d'onluften , die door hunne verfchillen over de nalatenfehap van wylen den Keizer Karel den zesden veroorzaakt waren ^ <a welker droevige gevolgen de meefte Provintien der twlftenile 'Partyen zo
■ wei, als de verfcbeide Staten vaa 't Ryk, die neutraal waren, al te ftm^ gevoeit licbbeq. ,Ik ^n niet nalaten , de öereidvaardigheit te pryzen, die ik Is
'dezen opzichte in den (^i^er ontmoet hej>. Ple Prins, voorttMsr tm êffeebt ^ader van zyn Faderlandt heeft het edelmoedig befluit gepomen, «m liever «Mi «Utf zyne pretenfien ef te zien , en die 9p f offeren ter. berfl^ing van d'epeniare ruft »
.ion dat by gedogen zeude^ dat bet eselve om zyne byzandare békmgen fcStde soude ly« 4en^ maar 't IVener Hof heeft t'eenemaal daar tegen ilrydige geneigtheden iateft )>lyken. » Het heeft met weerzin geluiftert.na de voorflagen, die tot een vér»
* .jf gelyk itrekten , en door deszelfs gedrag gaatfch klaar getoont, dait kec feen j» andere Vrede wilde aannemen, dan die 't fteets tot den Opperhettfcber via
Digitized±)y
or EUHOPISCHE M ER C ÜR I US. ijp^
j^Dütfcbland maken eo de Rechten en Vryhedei» van 'c Duicfche Corps aan \ 1744-.' M zelve onderwerpen zoude. Deszelfa veruicgeftrekce gevaatlyke VQorneaiena Augufly.- jpi zyn nitgelekc na mate deszelfs Wapenen voosfpoedig waren en een goeden x
jr ultflag fchenen te verzekeren. " Van dien tyd af heeft het zonder eenige Be« dekthelt te werk gegaan, 't Heeft opi d'aanftotelykAe wyze gehoont zo wei de- llajeftdt van 's Ryks* Opperhoofd , ais de Rechten en Prerogativén van 't Keur- vorftelyke CoUegie. Ik heb'dae- Hof vergeefs gewaarfehouwt , dat nochte ik»* iMchte eenig ander Rykavorft, die de behoudenis, van de gefteidheit van zyn Va- derland ter herten neemt , ooit gedogen zouden-, dat het Opperhoofd daar vaa op die wyze^aangecaft wierd» en dat ik ten laatften niet zou koanen nalaten , om de verplichtingen na te komen, onder dewelken ik- lag, door den rang, dien ik onder de Leden van 't Duitfche Corps bekleedde, en voor dewelken alle- andere verplichtingen , redeaen of inzichten wyken moeften. 't Was te zeer * verdiraaft met deszelfs byftere grote voornemens , om 't oor te lenen aan myne ainnelyke vertogen. ^ 't Verklaarde eerft mee eenige bewimpeiing en nader-> j^hüitd recht uit nietig en krachteloos d'eenparige verkiezing van den Perfooa ' jy van den Keizer, gefcbied zonder deszel& medewerking, voornemens zynde,- ;» om desaelff verkiezing te vernietigen en hem deszelfs Throon te doen verla* MttUf of immers hem te dwingen , om dien met een tweden te delen , die ai 't - j» gezach daarvan alleen gevoert zou hebben. " En na dat het den Keizer be- ^ rooft had van alle zyne Landen , heeft 't zelve zich fchuldig gemaakt aan eea - onvoorbeeldelyk beftaaa, door met^openbaar geweld en in verachting der Kei« fterlyke Wetten, de Troupen van dat Opperhoofd- van 't RyL van den Daicfchen - Bodem te jagen, 't Heeft op een onbillyke onwaardige wy ze geliandelt-de Vor- ften, die gewelgert hebben met 't zelve eene lyn te trekken,. en bedreigingen • en beloften in 't werk geftelt, om elk van dezelven tot een verbond tegen den Keizer over te halen, wiens Unie met de Rvk8«»Led«n-de voornaamfte grondüagf If van 't welzyn van 't Duitfche Corps. Vermits nu alle deze aaoflagen zeker-^ lyk'aUe zodanige Ryks leden geweldig «moeten mishagen, die ieverig zyn voor de Glorie ^van iMin Vaderland ea voor de liandhaving van deszelfs gefteidheitt- 20 oordeelden verfcheide machtige aanzienlyke Voriten 't noodzakelyk , ziek op een itrikter wyze mee den Keizer te vereenigen , en hunae- machten zamea te voegen tot handhavinge van deszelfs waardigheic^ gecach en voorrechten, • en tot verydeling der voornemens van zuilten, dir opentlyk ftrekken tot verdel* ging en'gdiele omkeringe van de Keizerlyke conilitutir. Myne glorie , eer ea pUchc , als eei» van de voomaamfte Keonrorftea-ea Leden van 't Duitfbhe Corps , ^ liebben-my inr-dat verbond doen tredeny en volgens 't zelve heb ik niet konncM-* nalaten, op 't Tooxbeeld van EngiUmd-tn de Republicq van Holknèf aan zyne Kdzertykt Majeftelt te leveren een goed gedeelte va» myne Troupen , die hem- - ab hulptroupen dienen «zullen, synde myn^ voornemen aan^d'andert kant niet^i* on de Vrede van BrtsUu te verbreken, of my met haar Majeileit de Koningin < Tan HnigÊTjen in een diféBttn Oarkcb in te laten.
Ten einde 'e' gemeen Rechter van myne handeivryze zon kosnen^iTyn; Iftb.^ ft nodig gescht , bet bekent te maken de Redenen, die my tot dit belhit hebi» Mn doen overhellen? Dezelve gaan hief nevens en gy aalt ze aan de Minifterr jÊ9m nricfidtfchie MbJdUit arde delen ea vw gevodea vesklareai ovtreenko»
Digitized by
no NEDERLANDSen GEDENKBOEK
r744. mende met derzelver inhoud i zo dikwyis de gelegenheit zïch daat toe aanbied f ^ JÊ9igufty» of myn belang sulks eifcht.
1 ■ Hier by zulc gy voegen de icrachcigfte verze][eringen , dat nochte partydig* ,
heit, noclue perloneei belang, nochce inzicht» om myne Ueerfchappyeo » uic^ ,te breiden, of Winge weden te malden, deel heeft in 't befluit, dat ik heb genov men , zynde myn eenig voornemen , om den plicht van een goed Patriot en ge^ trou Lid van 't Ouitfche Corps na te komen -, de waardigheit te handhaven ea ' voor te komen den gehelen ondergang van deszelfs Opperhoofd} voorts d«.< conftitutie en vryheit van !t Ryk^te dekken tegen \ nakende gevaar , waar me* . de 't gedreigt word, en deazelfs ruft door een bülyke redelyke Vrede te hes«, ftellen en te verzekeren, de vaftigheit en duurzaaoiheit van dewelke eeB oieur. we (lerkte aan de wankelende Vry heden van Dunfcbïand zal konnen geven» Hof.. *t zy, dat ik hope, dat geen Evgelfcbmên van gezond vernuft, of eenig Brit$ . die ieverig is voor de conAitutie van zyn Vaderland, eenigsints verkeert uifiieg*. gen zal de bUlykheit van myne Refolutie, gelyk hy zich;.^enoegzaam daar. van t * fc&n overtuigen, door enkel en aileen op 'c ScboumtonuL van Engeland, oyjvtt^
brengen 't geen nu op dat van Duitfcbland voorvalt; dat gelyk eik oprecht Eav gelfch Patriot alle zodanige intriges, dewelke ftrekkeo, om de no. regcreade. Familie den Throon te doen verlaten, ten einde den i'rstra^o». daarop te pkiifi>i. zen , mee verontwaardiging aanziet , en alle diei;gelyke . pradyqaen met aUe xyne. macht wederft^eeft, zo veel te4neer ook kan geen Patriot of machtige, VprA: van 't Ryk. met onverfchilligheit gedogen , dat een ander lid van 't Ryk« zo als is de Koningin van Hongaryen poogt den wettig verkozen Keizer van^yne- waardigheit en authoriteit te beroven , ten einde met dien rang te bekleden een Cnndidaat^ ontbloot van de wezendlykfte hoedanigheden, die vereifcht worden» om den Keizerlyken Throon te bekleden , en die nooit denzelven beklimmen kan, dan alleenlyk met de gehele omkering van de Keizerlyke Conftitutie.eAt van alle de Vr^eden, Prerogativen en Voorrechten van deszelfs Leden. * Dat gelyk volgens dienzelven Grondregel geen Duitfch Vorft eenig recht heeft, om . CBich met de Binnenlandfche Staatkunde van Grooi ' BrkUÊnnien f nochte met de- conftitutie van deszelfs Regering te bemoeyen , ik rede heb , te hopen.^ dat. d'Engelfche Natie nochte zich met de domeftique. zaken van 't Ryk benioeyent nochte zich aankanten zal tegen de pogingen, die. ik nevens dtandere weigezin-. de Staten van 't Ryk beOoten heb aan te wenden, ter. bewaringe en handhavlnge» van de waardigheit van 't Opperhoo&li als mede van de behoorlyke eerb|ed} voor de Wetten en ConflAtu tien van ons Vaderland, en van., de. Rechten ea- Prerogativen van deszelfs Leden; en dat .ik die hope- te meer. hebbe^ om dati Engeland geen rede beeft ^ om zich wegens eenig. inzicht voor.deazeliir ConuneC'* cie of ancterzints in deze twift te (leken , en dat«ofr^oon,he(.gtotër gtfnegen^^ heit beeft voor 't eene DtOtfche Hof, als voor 't andere* ik>hct.t'onx)iidelyka
** Evenwel wièrd dien.gepretendeeiden CandidaitjQ 't J^. 1740 daaf toe in ftaat erkend, uitwyzens 't Declaratoir van zype JVfaje/teit^^MiniilsFS.aan 't.}|o^ van.lFêttSR^ gedaanr Zk Nedirl. GeiteU, van den jare. 1741^!!» i^M/Mfe Ja9« Anicul 3-
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIÜS. lar
te willen elflchenbcvio, dac eülke machtige en onczachelyke Votften , als die vaa xjaa^ 't Ryk * verplicht zouden zyn , om hnn gedrag te fchoeijen na de gcneigdheden Augufl^ van *ulke onder d'EngcUchen, die «ich beieveren, om hunne Landgenoten in ^, vreemde krakiLelen ia te wikkelen , die Engeland op generhande wyzd xaken ; 6ac siidlerwyl de refolutie » die ik genomen heb > niets gemeen heeft met den Oor« loch, dien Engeland tegen. andere Mogendheden voert, waar mede ik my dan ^ ook niet bemoejen zal tot deszelfs nadeel, zo als insgelyks myne tegenwoor* dige ondernemiog generhande verandering maken zal in de verbinteniflen , die ik met Engeland heb aangegaan , welke ik ftandvaftig befloten heb , met alle be« denkelyke ftiptheit na te komen , zo lang Engeland zelf de Banden daar van nioc verbreekt » en dat ik tot den laatften penniog toe betalen zal de fchuldej) van Sücfienf die ik door het Tradaat van Breshu op my genomen heb*
Berlin den 8. Augujly. 1744*
Getekend t
FREDERIK.
Lagêt (lora :
H. GlAVB VAN Po'DBWXLi.
C. W. BoftCKx.
Hoe dat die Miflive, opgenomen zal worden moet de tyd ons Ieren.
Dat Hof heeft kort na dat Prins Kareï over den Rhyn getrok* ken was, aan Hare Majefleit van Hongaryen eene. buiten gewone fobfidie v^ 150000 Ponden Scerlings toegeilaan^ en dezelve in de voornaamfte Nederlandfche Koopfteden doen betalen.
l^opens d'Aczynfen over Engeland^ Schotland en fVales heeft men genoteert , dat zedert St. Jan 1743 tot St. Jaff 1744, heeft gerendeert drie millioenen ^ acht honderd ^ en zeventig duizend^ acht bonderd en zeven Pond Sterlings , achiien Schellingfn en vier Pencen, zulks dat het ruim driemaal bonderd duizend Ponden Sterlings meer is ge weeft, dan 't jaar te voren.
Den 30. paiïato is eene generale Vergadering van de Zuid- Zee ^Compagnie gehouden, en daar in befloten, dat d'Uitdeling op St. Jan laatuleden vervaHen , zoude zyn i| per Cent, te bèta* len den 7. der aanllaande' Maand O. St.
De Hollandfche Kooplieden te Londen, de Heren Hendrik en Pieter Muilman , Everbard van Harthals^ Jan Reejfen, Hendrik en yofeph Guinaud^ als mede Jan en Wolfert van Hemert zyn als Ge* deputeerden by den Barofi van den Boetzelaar gezonden , met ver*
' Q. zoek.
Digftized by
Google _
122 N«DERLANDSCH GEDENKBOEK
1744. zoek , M dat die Heer aan 't Hof Vertogen gelieve te doen wege»^ Auguflj. „ een Convoy voor df Koopvaardyfchepen tuflchen dat Ryk en ' „ Holland: ^' De hooggemelde Baron heeft zulks niet alleen ter
uitvoer gebraght , maar ook zeder t van d*Admiraliteit en den Lord Carteret de verzekering gekregen, dat bereids de bevelen na Sfi- tbead zyn afgevaardigt , dat ten eerften twee Oorlochfchepen van daar onder zeil gaan, en tuflchen de Kullen van dat Koningryi; en Texel blyven zullen.
Men heeft daar de tydmg bekomen^ dat de Bey van TmU dtst Oorloch aan de Fran/oben verklaart , en in deszelfs Haven mim 30 Koopvaardyfchepen aangehouden hadden
Op dfe Tyding van 't uitlopen der Franfche Vloot uit Breft^ is deBritfcbe,onder'tConin^ando van den Admiraal BALCHËN, den 8. dezer van St. Htlena 'm:Ztt gegaan, beftaande in de Sche* pen de yiÜory van 100^ hebbende den Admiraal aan boord ; deDtêkc van 90') opibebbende den Heer Staart , Vice- Admiraal van de ra» de Vlag; de St. (kor ge van 90, hebbende aan boord den Heer Martin y Vice-Admiraal van de Wauwé "Vlag; de Prinjefs AmeUa van 80, de Kapitein, Montnouth ^ Suffolkj Hampton-Court en Prwr Frederikf ieder van 70, de Prinjefi Mary, Sunderfand, Augufiatjx Exeter^ ieder van 60 , en de Falkland van 50, en dus in \ géheeü 1000 ftukken Ganon. De HoUandfche Oorlochfchepen, die by dat Esquader gevocgt zyn , beftaan in ^i Schip Haartem van 7« , Hukken , hebbende aan boord den Lieutenant Admiraal OR A- VE; Dordrecht v^na 54 ftukken, ophebbende den Vice-AAinraal Hoofd i Damioien van '64 ftukken , ophebbende den Vice-AtJmiraal Scbryver; Leeu^enhoofd ^ Delft ^ Edam, ylffhndelfttn Beekvliet, teder van 54, De LaatftgenoemdeAuxiliaw'e Schepen, varen tnet 's Kó- nings Vlaggen; en in een gehejme Raad is gerefol veere, dat 6^ zelve in de te nemen Fyaumyke Pryzen, volgens een eoenr^Bégtprp^ portie mret d'£ngelfchen zallen delen. Hoedanig dk preien geré-- guleert zyn, zie 't voorgaande D^a/, pag. 272^
apêanjclm Sak$ptm èm SEn^fdm gmoamt
't Oorlochfchip d^ Avontuur 9 heeft in de tP'eJlmdign een fieifi? j^mande Spaianfcne Kaper van 20 fiukkea Canop xta eeo ferecht HUI 3 uuren in dë grond geJR:boten..
9r
Digitized by
0^ BüROPrSCHE MERCURIUS. 1323
De Kaper d$ Trmmph^ Kapticeio Cok^ beofc te Pm A Port öpge- i744^ ^aght een Kaper van vier flukkeo Canon en ryftig Man , als me* ^snlh* de een Schip, 't welk met Canon en andere Oorlocbsbehoeftent *
yan Fi^r#/ na de Hastana ging.
d'OQrlochfch^pen Jk fFoolmcb en d$ Snern hebben genomen eo t'Jntigoa opgebraght een Schip » van Kadis na Vera^Owi gaande^ veilkers waardeop hwderd duizend Ponden Stertings begroot wonL
I>e Kapiteins fVurrw en Knomles hebben prys gemaakt 't Schip fAfitnfioii^ voerende 500 Ton, na Vera-Cruz gaande, als mede de Kruiflers St. Antonio de los Animos en Santiffima Trimdada van 9(1 «8 iiQ Ton.
d'Oorlochfchepen ie Cambridge Sic. hebhen op de hoogte van jt/küMien en Baxeiona g^iomen 't Spaanfche Scaip de Sm. Jero- fdmo van 30Q Ton> geladen met Krygs4>ehoéftens voor Bar^ekna^ tm een ryk-geladen ichip van deceWe Natie » uit de Hmami na têdix gedemneert, en waardig $0000 Pond SterKngs.
De KaïKehis Lémfrier en Hiülf hebben, na een gevecht vaa Verfcheide dagen, veroverd een Regifterfchip van 300 Ton, ge- monteert met Z2 ftukken Canon* d^ËQoipagie van 't gemelde Re- gUlerfcfaip beftont uit 200 man , en 't zelve was nevens drie andere onder Convoy van een Oorlochfchip van 60 ftukken Canon vaft é&uHx na NienwSpa^eu vertrokken, eo door Onweer van dezelve 4lfgefaakt. 't Zelve was te Jammcü opgebraght, had 44 Priefteft aan boor4 en wierd omtrent looooó Pond Sterlings waardig gefchaCL
Oe Kaper de Recoverjy Kapitein Anderfim^ heefc te PlymotUh op- gebraght een Brigantyn, genaamd de St. An$onio^ Kapitein Nmar* n Guinee^ nm Wyn, RiUB, ene« van St. Sek^^HamnsL DuMetkM moetende.
Voorts heeft ^t opgemelde Oc»r)ochfchip de York , (na Pt^rto Belk gezeild ^ynde , om het van de Spanjaarden genome Schip Triton te reclameren, eningevalle van weigering die Stadt te befchieten) dt zaak dos afgemaakt, dat de Spanjaarden voor 't gemelde Schip en deszeifs Lading 25000 Piafters betalen zoodea.
Franfcbe Schepen door d^Engelfcben gewmeni
^t Schip ïe Ferme ^ gefchat op 800000 LivreSf is in de BêidétanJh /cfte Z^# bemagogL
<i 2 ^tOor»
Digitized by
124 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. 't Oorlochfchip de Port-Mabon, heeft la Nouvelle AUiame^ van j9»gHfti, 250 Ton en 33 man te ^ri/Ji?/ apgebraght: zyne Lading beflond ' inZuiker, Indigo, ICatoen en Coffy.
De Kuftbcwaarders , te weten , the Difpatch , Kapitein Belline, twee Schepen van 200 en 250 Ton, uit Newfondland komende, te Plymoutb; the Hazard^ Kapitein Iffoëly twee Kapers , deens van 10 Hukken Canon en ss Man , en de twede van 14 ftukken Canon en 104 Man, te Guernfey en Falmouth, en 't Oorlochfchip de Diamant een Schip , van Damiate na Marjeille gaande , zyn te Livorno opgebraght.
't Schip de FtÜor, Kapitein Nicolas , uit de Levant na Marfeilh^ 18 te Minofca opgebraght.
Te Livorno was opgebraght Kapitein Jéan Baptsfta Bartelemy^ na Marfeillei de Lading word op 300000 Livres gewardeert.'
Te Kingfale is opgebraght. (/^ Telemacbus van St. Domingo^ gela* den met Zuiker , Indigo , Óliphante , Tanden en Goud - poejer , nk dat Hy met het Kruis -Schip de Koning fVtUem vier uuren Haags geweed was.
't Oorlochfchip de Cbefier van 50 ftukken Canon , is met drie Franfche Kapers flaags geweefl » en he^ft dezelve alle drie , hoe< wel niet zonder verlies van veel Volk , bemagtigt.
De voornoemde Kapiteins Warren en Knowles hebben 15 Sche- pen in de Weftindifche Zeen bemachtigt : Daar onder VAimabk van 150 Ton, Ie Dolpbin van 200, Ie Marquis d^Antin van 180, ie Sp. Martin van 150, la Fortune van 100, la Garonne van 120» FAima" ble JuUev2in 150, Ie Bien Aimi van öoo, Ie Neptune van 380, ïa Franfoifede Cherburyvzn 184, la PrinceJJe Anlope van 130, /# Groyant van 230, Ie Patriarcbe Abrabam van 300 Ton, &c.
Een Kaper van Londen , genaamd the Revovery , heeft een Schip van 300 Ton, van 5^ Dowmgo , waardig 12000 Ponden Sterliogs» en een ander van Terraneuf te Douvres opgebraght.
De Kaper Southwel^ heeft een Kaper van 12 ftukken Canon en 40 Man te Falmoutb opgebraght. 't Oorlochfchip de fVindboni heefteen Duinkcrkfche Kaper van 10 ftukken Canon, 9 Steen- ftukken en 81 Man veroverd , en een van dezelve gemaakte prys hernomen.
\ OwlochJTchip ie Superbe , heeft een Franfche Kaper vau Mi^tenu
Digitized by
OF EUROPISCHE MEHCURIÜS. 125
que^ met 16 Stukken Canon , te Barbados opgebraghc; en voorts ^744- ^yn noch eenige andere genomen van mindere waarde. jiugufiy^^
Engelfcbe Schepen door de Spaanfcben genomen.
De Kaper ie' Gier van Briftol , een Franfche Pry» van 15000 P. Sterlings gemaakt hebbende » is van een Bajonfche Kaper na een gevecht van i i uur genomen , en de gemelde Prys hernomen.
Engelfcbe Schepen door de Franfchen genomen :
d'Engelfche bekennen, dat 5 Franfche Oorlochfchepen in de Weftindifche Zeen , 27 v^n hunne Schepen genomen hebben.
Te Bilbao is opgebraght 't Schip de John en Mary van St. Eu* fiacbius na Amflerdam ; 't Schip de Phenix , Kapitein fFtlfon vaa fVbttehaven na Rotterdam \ en 't Schip de Francis en Elifab&b , van-Dttin* fries na f^trginien^
HIER voren pag. 39. gezien hebbende , 't vertrek van zynt Vraïiz-i Mijedeit na M^rz, was het den 5. dezer, dat Denzelven door de kyk. Leden van 't Parlement aldaar gecomplimenteert wierdt
Eer zyne Majefleit de voornoemde reize aannam , fchreef Hy de volgende Miffive aan den Dauphin :
IK vertrek, MYN LIEVE ZOON! na d'Elzas Ik verwachtede gantfch niet , die Reis te zullen doen : 't Welzyn van Myne Vol- keren beweegt My meer daar toe", dan Myn perfonele Glorie. Ik ben hun Koning , om hen te befchermen. Bid den Hemel , dat hy Myne oogmerken mtg zegenen. Hy beproeft myne ftandvaftigheit net Myne Proje£i:en in duigen ce doen vallen.
Leert hier uit, dat 'er een Opper- Heer over de Koningen is. Van deze verwagt Ik 't vervolg der gelukkige SuccelTen , dewelke hy tot hier toe aan Myne Wapenen verleend heeft. ' Doet geen verder verzoek by My, om tot My te mogen komen. H Minfte gedeelte van My zelfs zal aan gevaren blóotgefteld zyn , zo lang Ik alleen ben, en dat Gy in zekerheit zyn zult. Vaart wel, MYNLIEVEZOON; Verdubbeld Uwe Weafchinge by den He- re , dat hy vreedzame en rechtvaardige gedachten aan Myne Vyan- - den mag ingeven , en dat hy My mag brengen tot dat einde , 't 'welk Ik My voorgefteld heb , 't Welzyn van Myn Volk te^bezor- geo^ wiens /{dtripm Ik meer gevocü^ dan het zelfs doet. De Konin-
, QS gia
Digitized by
J26 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
^44. gio zal U me€r daar van zeggen. Ik omhels U. Omheift U Ziifl;«c&
jiügiifty' van Mynencwegen.
Den 8. hadc de Gt^slï vzn Schm^ttau^ PrmGfche Minifter, aa- diencie by den Koning , waar in hy aan Denzelven van wegens de Koningvan Prmjpm verklaarde : » Dat zyne Pruifirehe Majefidt» $, oa dat dezelve by de Koningin van HaigaryM alles wat mogelyk „ was had aangewend , om een beikndigen Vrede ic bewerken » f, maar in tegendeel zach , dat d'Oneenigbeden ter ontraftinge „ van 't Duitlche Ryk vermeerderden , met een Leger van 50 ï 49 6000Q Man na RaJsemen trekken zoude , ter wyl een ander van ff 25000 Man na Mof amen , en een derde van 20000 na den kant „ van 't Keurvorftendom Han$vi[ zou trekken. " Vervol^ns een Brief van den Koning zyn Meefter aao zyne Majeftek in eigen handen overgaf » Die , na *t lezen derzclve , zeide : Afyn Bnedn^ van Pruiffin wil zyne woord houden en geven een fitide Vrede sum EMrepa.
Wanneer zyne Majefteit dien da^ van voornemen was zyne rei- se na den Emas roótt te zetten , wierd Hy van een zware Hoofd- pyn en hevige Koorts aangetaft» dewelk met eene gedurige flaap* loosheit toeBanende , vervolgens dan beter en erger wierd, tok den 16. wanneer des Konings ziekte op zyn hoogu was» weUce langzamerhand verminderde » «indelyk ia zyne Majefleit groie beterfchap uitgewerkt heeft.
Wanneer de tyding van des Konings gevaarlyke toeftand te Po* rys qaam , vertrok hare Majelteit en den Dauphin van daar na Metz voornoemd. De verflagenheit in Parys was zo groot ^ dat de Ker« ken by dag en nacht vol menfchen geweeft zyn , en nooit zo veel aan Mijffen door particulieren gegeven is, dan toen. OndertuflcbéQ heeft de twyfelachtige (laat des Levens van den Koning reets de volgende uitwerkingen gehadt:
1. Dat de Herto^n van Cbateauroux en haar Zufler de Herto- • gin van Lauta^ais na Autun in Ballingfchap gezonden^ en van ha»
re Hof- Chargien ontflagen zyn.
2. Dat de Hertoch van Ricbelieu nu niet na Sfanjen zal gaan » maar in deszelfs Plaats de Hertoch van Bouiüon.
Wanneer de Lieutenant- Gqneraal Genfac , geweze Gouverneur van Lmurbtrip wegens bet te fchielyk overgeven van die Stadt aaa
d'Oof-
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIÜS. 117
d'Ooftenrykers ( hier voren pag. 9. ) door den Krygsraad gctoo- 1744^ nift zynde , om onthoofd te worden , zo heeft zyne Majefteit 't ^^^"i'j* Vonnis op de volgende wyze vecandert, naaraJykj m dat gemelde ~
j9 GtnfêC aan 't hoofd van d'Armée van zyn Geweer ontbloot en- M uit het getal der Edelen gefchrapt zal worden , waar na hy 12 n jaren gevangen zal zitten , doch dat hy sa verloop van dien 99 tyd mee een Ontfangers • plaats der JConioglyke Tollen voor- ts zien worden zal. "
Wat wyderi in zyne Majefteits Leger» in dttiEJzas en d'OoJlen" rykfcbi Nederlanden voorgevallen is , Haat onder deraelver Titels be- ichreven te worden.
Kerende na Parys; zo hadt d'AardsbüTcbop van die Stadt, we* gens de Voordelen by Cbateau- Dauphin , door de Franfcben en Spanjaarden (als onder de volgende Titel van Italien (laat gemekl te worden ) op de Piemontezen behaalt , de te volgen Müfi- ve van den itoningi om het Te Btnm u zingen ^ omfaogen;. kidende;
M Y N C O U S I N.
NA 't verlies > *tgeen dêKoning vu SoriMrar van ^GraafTch^p 2tf#- ce geleden heeft» had hy al zyn Biadtt versameid, om den in- gang van Piemcms voor myn Broeder . Coiifin ^ ai Schoon -Zoon dea infant Don PbiKppo te floiten, om ntm te beletten » in de Landent die aan hem nit hoofde van de Rechten van den Bloedb vervallen^ zyn^ in te dringen. Maar myn Macht , met die van Spanjen veree- nigt » onder 't commando van voornoemde mynen Broeder ^ tn vav myn Confin den Prins de Omtif is no al de verhinderingen r die de* natuur en de konft tegen die Paflage aankanteden, te boven gpko» men. De Retrencfaementen van de VaUeyen van Smra en van CAo* uau* Dauphin zyn den i8. en 19. van de voorlede Maand geforceert
feworden, de Trovipen die haar verdedigden , cyn neergemaaktr nn voomaamfte Onders geltaeovelt of gevai^n.gekregen, en Cboh- uau^Dmipbin verlaten, met d'ArtiUery waar mede 't voorzien wati. De voordelen die uit deze Operatie voortkomen , met aan onze Legers^d'InganseS' van dé Vlakte van Pienumt fopeneil, zyn een ge-^ ▼olg van de beicherminge die Oodt aan de geretAti^HH van myn^ IVa^ penen verteend ; <n willende aan Hem de daar voor verfchuldigde* uankxeg^g sevcni fchryf ik.i» deze Brief ^ om o te Mggrn , dat:
myfic:
Digitized by
n8 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. myne in remie is , dat gy het Te Deum io de Hoofdkerk van myoe ^H^ftl' goede Stade Parys , cq andere van uw Bifchdom laat zingen, &c,
' Gcfchreven te Metz , den 5. Augufiy 1744.
Getekend: L O UI S^
Ingevolge dat Bevel heeft dien Aardsbiflchop , 'c volgende
Maniament uitgegeven , luidende :
DE Legers van Vrankryk en Spanjen, komen, na 't Conqueft van 't GraSfchap Nice, zich den ingang van Piemont t'openen, en door wonderen van kloekmoedigheit hebben zy gczegenpraalt , over al de verhinderingen , die de kunften de natuur te zamen tegen baar Projeften fchenen aan te kanten.
Zo 't billyk is , de wysheit van de Hoofden die d'Onderneming beftiert hebben , €n de wakkerheit van de Soldaten die ze uitge« voerd hebben, te roemen, zo is 't noch billyker den genen te zege- nen en te loven, die aan den eene gegeven heeft deze Superioriteit ' van Geeft , bequaam om alles met fucces t'ondernemen , en aan d'an- dere die onverfchrokkenheit en die vurigheit, welke de verwonde- ring en de verbaaftheit van den overwonne en op de vlucht gtbragh- te Vyand hebben gemaakt.
't is in Godt . by wien de wysheit en macbt is; (Job. 12. v. 13.) den .een en den andere zyn in den menfch , niet anders dan goederen voortkomende uit dien onuitputtelyke Bron ; en al de voordeleiTdie de gevolgen en uitwerkzels daar van zyn , moeten aangemerkt wer- den als zo veel gonften van den Hemel, die van onze Kant een tii« buut van lof en dankzegging vereiflchen.
Overtuigt van deze waarheden , riep David , aich uit de handen allcr'zyner Vyanden gered ziende , in een heilige verrukking uit. De Here is myn Sterkse , myn Borgt , myn Verhjfer , myn Uitbelper , myn Befcbermer, en myn Toevlugt. Gybebt my (voegde die heilige Koning, fprekende tot Godt daar by) omgordet met kracht tenjiryde; en gy deed onder my nederbukien, die tegen my opflonden: Daarom zal ik U6H&e,tQ* ven , en uwen Naam zal ik Pfatm T^ingen. (P/alm. 18. v. .^, 43 en 50.)
Laten wy dan in die gevoelens treden , en dit voorbeeld navol- gen. Aan Godt verfchuidigt zynde de gebeurtenis , die heden 't voorwerp van de publicque blydfchap maakt , laten wy onze heili-
fe Tempelen' doen wedergalmen ^an de betuigingen van onze er* entenis jegens hem.
Maar in 't midden van onze vreugde, laten wy indachtig zyn, dat onze Doorluchtige Monarch dadelyk bezich i$; met d'efforten van
zyac
Digitized by
6F EUROPISCHE MERCURIÜS. i2jr
a^me Vyanden te repoufleren , en dat het nooit gevoegelyker zy, 1744. onze wenfchen en onze gebeden tot voorfpoed van zyn Wapenen yfugufly.' en tot confervatie van zyn geheiligde Perfoon te verdubbelen. Dat, — — — dan den uitflag zyne begeertens moge beantwoorden; dat de Naam des "Gods Jacobs zyne befcberminge en verdediginge zy ; dat den Here uit de Heiligdom zyner Heerlykheit , en van boven uit het Hemelfch Sion, bem een machtige byfiand soezende; dat by bem alles na zyn bene ge^ ve, en dat by bem gene van zyn beden weigert ; (P/alm 20 v. 2, 4, 5, 6, 7. ) dat eindelyk Hy voor alle ongelukkige toeval behoede een Ko^ ning, die de fatigues van den Oorloch oedergaat , en zich aan de grootfte gevaren blood fteld , om aan zyn Volk de vruchten van de vrede te bezorgen en doen fmtken.
Om deze redenen , en om ons te fchikken na d'intentien van zy* ne Majeftcit ordonneren wy, dat &c.
Dat Te Deum den 14 in de Hoofdkerk gezongen zynde, was des avonds de gehele Stadt geillumineert , ihaar even ter zelver tyd onflond zo een hevige JVind dat de racefte Lampen uit gebluft wier- den • waar op de Bygelovige al eenige fpeculatie maakte » en an- deren, dat daar door werd gezien» dat de techtvaardigbeit der fFa^ femn zo groot niet is^ als die uitgemeten wordt.
De GrifBer van 't Parlement te Metz^ den 22. te Parys gearri- veert zynde, vergaderden alle de Kamers van dat Parlement, en vernomen hebbende, dat de Koning zich buiten gevaar bevond., deden zy op ftaande voet in de grote Zaal het Te Deum zingen , en ordonneerden , dat alle de huizen dien zelven avond geillumi* Deert zouden worden , welke orders dan ook uitgevoert wierden met de grootfte en oprechfte betuiginge van vreugde en biydfchap.
Te Lions is eene grote ópftand geweeft , uitwyzens *t vol- gens Relaas :
Den 4 dezer wierd hier een Koninglyk Edift gepubliceert , or- donnerende aan alle Fabriqueurs van deze Stadt , om zich te be- dienen van een zekere Machine, geinventeert door den Heer ^0- eanfonf en door Middel van dewelke men meer dao j van 't Arbeids- •Volk kon berparen, en de gezegde Heer Vocanfon^ Infpefteur der Fabricque > kreeg ordre de Vifitatie te doen , of men die Ordinan- tie naquam : Dep 5. dito omtrent 4 uuren 's namiddags rotteerden meer als 20000 Man van die Arbeiders in de Vlakte van Daup^^n^ aan d'overzyde van de Rbone te zameuien quamen tenpuufen in
R de
Digitized by
ISO NEDfikLANOSCH GEDENKBOEK
^44. ét Sradt te mg, fcheufden t geiBfelde Edift voor til af , en veriifnk Agufly. derden dezelfs uitvoering. De Provooft <ie Kooplieden liet*» nach» ■•^••■■* eenige van de Bdhamels arrefterea en na «de Gevangenis brengen. Den -ó. vergaderde op die zelve Plaats als daags te voren , «erti vcei grocer getal van die Gallen , die zich in verfcheide Benden verdeclc fcebbende , voor 't Huis van den Provooft , voor dat van den In- tendant en voor de Gevangeniffen begaven , waar uit ze de <gearpe- fteerden bevryden , en daar tegen de voornaamfte Fabrfqaenrs, die ^e geloofden deel in éic Mak te hebben , daar in opftoten : Dié uacnt bleef het ftil. Deif7. 's morgens tuITchen yen 8 uiiren begi*- ven eic4i die Oproerigen , doch zonder Wapenen en Stokken , nt den Provooft der Kooplieden , en den Intendant , de Schepenen eö lie principaalfte Fibriquenrs daar ook hebbende doen komen , dwon- gen ze dezelve , eene Verklaring ter contrarie van 't Koninglykc Edia op te ftellen en te publicereji : Meer dan loooo Man van dat Volk verzeMen door de Straten de Trompetters , dewelke óie kod- dig opgeftelde Verklaring moeften ptiblixreren en aaiapkkken: Ditu isamiddag deden ze san den Provooft bekend -mak^ , n dat > ak y, men 't ounAe ^togons dese Verklaring deed , Eylieden de SmAc ^, pluinderen en al te maal na vreemde fanden retineren zouden : '* Zy zochten ook overal na Mn yhcmfon , maar 4ie bad zich al dea jf. .incognito van iiier wech begeven ; 2Leder£ houden die Oproeri- gen de GevangenffTen , doch zonder gewapend te zyn, bezet, oin ^e daar in opgeflote Fabriqtreurs als Gyzelaars te bewaren j drei- gende hen*alle ora 't leven te brengen , ingevalle menden van heb «enig leed deed. Zo ftaat het tot den 9. met 4te ZslA, dtetantSB twyfel tot QOgelok van die Muiteüiagen , nsaar ook tot gmt nadeel vaiD onze Stadt zal vicvallea : MeA zal eenige Troüpen «it i^imuntf moeten te rug ontbieden.
Spak« ^ N DEil andere voordelige tyddngen.,die dat Hof, f boiten de JEN. te melden in PUmont ) heeft ontfangen , is wel de principaaifte ^'t fl»- ten van 't voorgemelde ünions -Tm^aat ^ en ingevolge van dien , dat de Koning van Pruïfjen nu openbaarlyk gedreigt hadde, aan de K(h - muginne van Hangarysn eene ^rote Diverlk met 50 k. 60000 Man van ^yae Troupen , als Auxilicurê van dsn K^zer, te «uilen naken. T
- *^ BcSpnanftU -dinigerenchelitoqafo de ViUarht heeft buiten twyffl vm dIeZadk dl gefineten , toen hy de hovengamelde twee Brieven aaa den Spa(mjé}e ISHmifiMf te F^anhfon , Xjtraat' dd Bene , gekhxeren <en öur in ^rn^ert iifvfx^ éit4h ina- we AUumtie tso Jhfkwas.y ém %9 -met é»n -miffén d't/iards- Herten Jiutr ter. ar trengen^em de Wet aan u nemen ^ gdgrk wy hiei voren oppag, 73 gezien hebbea.
Digitized by
Göogle
e» EUROPISCHE MERCUHIV^S ijt
' Vecnuis hcc ee» almut gebruik is, dat , vaoMer eea Spaan^fche Infaat of Iufmtc troowd , de Granées van 'e Ryk het ^tpa?/ ge- ven ^ heeft de Koning aan dezelve eep D^n Gratuit van hon- derd duizend Piajllcrs toe hec Juweel voor d'aaaftaande; Dauphin né gievraagc«
DEN 21. Juny is een ao genaamde ilar# if4 /n^ « of Gericbts- Pottv- eeffcuiiig van 't onverUdddyh Hof der ürengt Inquijitie gehouden , gau en daar in 7 Perfonen levendig verbrand ^ ab ook verfcheide ande- re op Galeyen en in baUin§fchap gezonden: Onder de laatfte be- . vinden zich 6 Leden van dé Sociëteit , die zich noemd der Vryt Metzelareni deze hebben die üraffe moeten ondergaan , vermiu zy hunne gezwore geheimen» weigerden t'openbaren. De Koning beeft deze executie uit een zoort van devom, va% 't begin tobden eiüde 9 bygewoond.
AANGAANDE/ 't reets gemelde voorgevallene bv Ckauteau* Italibk» Dauphin , tuffchen *t Geallieerde Franfche en Spaanfcne Leger, cn der Piemontezen^ by Sumirac^ ftrekt 't Franfike Relaas :
Den T7. jfWy witHen by d' Armee alle ètfpo&titfk gemtakc , em de Paffitglea der Gebergten omtrent Cbateau • Dauphin op verfcheide plaatzen te forceren , •n Mr. IMfy 4$ Giwy attaqueerde dien dag ^s morgens met 11 Franfche en o Spaanfche tiatcalllens de wel verfichanfte Poft la GdrdHte , en verovert^ dit met Stonn , waar by vui de Piemoatezeft x68 Maa so gedood alt ge- ^etft wierden.
Dien zchrtn dag attaqueerde oek Mr, du Cèattl de Poften )n de Faltêyt Sture ftiec 15 Batt^Ions , en verichekie andere Battaillons drongen in eenige^ andere Valleyen in , en dien avond retireerde de 4 Plemontefcbe Battaülons van Pom Bernaré na Dem^m,
Den iS. drongen de Troopen in de Fallsye Sture gelukkig in , maar een opko* mende Bware Stort - Regen belettede dezelve in den marfch den halven dag , t>ek konden é^EitprefTen , die men na de Detachemettten in d'andere Valeyen IDiet by tyda met d'ordres , die aan dezdve gegeven wierden , aankomen : Mep ^veroverde evenwel , ak hoe wel met eenig verlies , verfcheide Poften 9 die ons den toegang tot Cbêfeaur Dauphin openden , en de Piemontezen verHeten ook dien avond aRe hunne VerfchaBfingea en retireerden gedeeltelyk na C&ateaa- D&upün^ en gedeeltelyk na Dement.
; 'D^n 19. attaqueerde Mr. RaHhf ie Giwj '^ gemelde Kafteel met den Degen In de Vuift : d'Attaqne duurde 4 uuren , en d'onzen wierden tot 3 reizen mee groot verlies afgeflagen , zo dat men reets tot driemaal toe het teken tot de Hrcrtite gaf » maar de Troupaa waren 9ó verhit ^ dat ze dor i» niet hiifterden »
R 2 ea
Digitized by
132 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. en mee d' Attaque voortvoeren , tot dat ze dat Kafteel met Storm veroverdeti Augujly. en den ponimanderende Generaal Lieutenant met 300 Man gevangen nameB» ■ zynde d'overigen door de Valieye van St, Pierre geretireert.
Wy hebben hier by veel Volk verloren , maar het getal der doden 'en ge- quetften is noch niet opgemaakt: Onder de gequetften zyn de Bailly de Giwy, de Graaf van Denois , de Hertoch van Agenois dodelyk , voorts alle ColloneU^ Lieutenant ColionelS) Majors &c. , of gedood of gequetil. Van de Vyanden zyn 5 Battaillons totalicer geruïneert. Wy »ya zederthier omtrent gecampeert | en maken difpofitleAy om van it behaalde avantagien te profiteren. .
Na de voornoemde bemachtiging. van Chauteau- Dauphin i$ in \ Quartier van den Infant Don Philip en den Prins de Contj een zo grote Brand geweefl, dat zy zich door middel van Touwen door de Venfters van hunne Appartementen hebben moeten redden *; Een groot gedeelte der Equipage van den gemelde Prins, als mede zedig Paarden en tien Muil • Ezels zyn door '& Vuur verteerd ; Men is van gedagten dat deze Brand niet door ongeluk ontdaan , maar met opzet is aangelegt ter gelegenheit d^t Demont belegerd word»
Tegen 't voorgemelde Franfche Relaas , word het aan de zydè der Piemontezen , uit hun Camp te St. Pierre^ dus opgegeven:
's Nachts tttlTchen den 16. en 17. July trok een Corps van 18 Franfche en 3 Spaanfche BataUlons» benevens 33 Compagnien Spaanfche Granadiers, door la .Cardetta in de Valeye van Bellins , en tafteden 's namiddags ten 2 uuren met De- tachementen onse Granadiers , Piquets en Carabiniers aan , die de boogtens tet legter- en linker-hand van de Valeye bezet hadden > niet zo zeer om die hard- nekkig te defenderen, als wel, om de Vyanden eenigen tyd op te houden, ea hunne macht en deiTeinen t'ontdckken.
Dit Corps , maar 8 k 900 man iderk , hield het egter meer als 2 uuren uit , ^ettegenilaande de kans zeer ongelyk, en d'attaque ten uiterlle .hevig was. 'c Detachement 9 dat de Valeye van Buondermir bewaarde 9 rukte aan, om 't ge- melde Corps tegens de gecombineerde Troupen t'onderfteunen , maar had vet- volgens de tyd niet , om d'ontruimde poA wederom te bezetten > dos dezelve ledig bleef; waar op den Heer de Guibert merkende, dat de Vyanden devoor- naamfte hoogtens bemagtigden , zyne Troupen in de Retranchementen te rug deed trekken, zynde eenige van dezelve gefneuvelt, gequetft en gevangen genomen 1 doch de Vyanden bekennen zelfs , dat zy meer Volk als wy verloren hebben.
Den 18. deden de Vyanden de 33 Compagnien Spaanfche Granadiers ter.regter
haué
* Dat as nu het twede levens gevaar , waar dien Prins door den Brand in g^ weefl is. Zi€ Nederland/eb Gedenkboek van 't jaar 1743 > h Deel. pag. 231.
Digitized by
ofEUROPISCHEMERCURIUS. 133
liaad af defileren , aU mede de 2 Bataillons 9 welke gecommandeert door den 1*^44. Marquis de Campofimio , coloms - gewyze een fpics van den Berg La Bico^ue aan- AuFuki talleden, alwaar 200 man hunne woede niet alleen uicdonden, maar, na door _ de Piqiiets van boven gecönjangeerc te zyn , dezelve met verlies tot over de holle weg te rug dreven , en zelfs eenige Gevangenen bequamen.
Denzelven dag, 's avonds laat» zonëen de Vyanden dopr de Valeyè van £«9r* dotmif de 10 Franfche Bataillons, onder 't commando van den Ballly d9 Givry^ welke 's morgens agter om de Bergrots van Pierre longe door zeer moejVlyke paden trekkende, zich boven op den top van die Rots, welke tegens deHedouc van Monte Cavalh floot, formeerden. Eenige Piquets en Carabiniers poogden de paifage van die engte te betwlden, en floegen bun 2 malen te rug, maar 'c vuur der Vyanden van boven de gemelde Rots, welke die palTage bellrykt,was zo ilerk, dax wy te rug moeden deinzen , en hun dezelve overlaten. Zy for- ceerden vervolgens een Detachement en eenige Carabiniers, die d'uiterfle, polk ver- dedigden, en de Graaf Doris had het ongeluk van by die gelqgenheit te fneuve- len. Ten half 4 uuren naderden zy tot aan de Redout, zonder te fchieten,cQ geraakten in eenige wanorden door 't vuur uit 2 Stukken van de nieuwe vin- ding van den Heer Bertole-, maar een zware Nevel opgekomen zynde, rukten %y fchielyk op de gloying van 't eerlle werk , en den Officier , welke die 2 Stukken deed fpelen, buiten adie geraakt wezende, maakten zich de Vyanden den tyd , gedurende welke de Nevel 't vuur deed ophouden , wel te nutte^ -fprongen over in de bedekte weg en bemagtigden dezelve. De Coilonel Roguin wierd als toen gedood. Men zach de Bataillons , die hem quamen onderfteu- Ben, verfcheide malen genoodzaakt te wyken, alzo zy 't vuur niet konden uit- ftaan van de Redout en van de Rou , die dezelve dekte , en alwaar de manfchap ▼an de 5 Bataillons, gededineerc om de Redout te verdedigen, en die 'er niec hadden konnen inkomen , pofl gevat had : De Regimenten Guardes en van Sa-» voyen vervolgens op de Batceryen ter regter hand geklommen zynde, deden hun in de flank doorPiqueu onderAeunen, die zy«over de gemelde Rots zonden. *t Daarde omtrent anderhalf uur , dat de Vyanden , die in de bedekte weg ge- drongen waren, zich aldaar maintineerden , maar den Heer Vergiet als toen met den degen in de vuifl op hun aanvallende , dreef dezelve daar uit en heroverde de 2 Stukken. De Marquis van Seyffelj Adjudant van den Koning-, fneuvelde -v in deze Ataque.
Men floeg noch verfcheide ataques af, welke de Vyanden 15 fchrcden van de PalifTaden deden, wordende zy telkens door verfe Troupen onderfteund, dus die alle aan de gang raakten, Maar zo als men hun meende afgewezen te heb* ben , deden vericheide Piquets en Granadiers , die zich agter een kleine hoogte verborgen gehouden hadden , een laatde ataque , waar in den Heer du Vergier ^tleven verloor j de Ridder de Ca/iagnoie gequetft , en de meeil^ Officieren van dat JCorps gedood of mede gewond , als ook 4 k 500 man , die van 1200 man rn de Redout overgefchoten waren , t'eenemaal afgemat zynde , waren dezelve ge« noodzaakt met de hun onderfleund heb'^ende Troupen te retireren, 't geen ia veiligheit gefchiedde, alzo de Vyanden geen lud hadden om te volgen.
Zyne Majefteit de Vyanden van een wezendlyke pofl meeftcr ziende, vanwaar %y onzt Retraachementen in de j» Valeyen van agterea konden aaatafteo, deed
R 3 de
Digitized by
134 KEDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744. ^ Troupen daar oic trekken, sach (f Aitillery reet slch henca defilettn^ em JuRully. vertrok vooitA na St. Fiern y alwaar Hy , ingevolge de bewegingen dec Vyaadeft ,, fcbikkingen zal makoi f om de Valeyen van fVaaa en de i^ Ce defimderciu
Oaze Trollen 9 die op de hocgteas van d'£ogte van Elva gepofteecé geireeft syn , komen zich voegen by die gene, welke men gedeflineert heeft om dehoo^ erna van d'Ëngte dil Frtivt te bewaxcir. Die uit de Valey van JMaJM nemen dezelve route , en die onder 'c bevel van den Comraandene de-Cumam, nuliem van Stropa door de Vlakte trekkende , mee dezelve conjongeren.
Voorts bequam jnentyding, dat de.MarquIa Pdlavititd ziende de Vyanden meeftert van de Jioogte van Kfitef , en vrezende door d'Ëngte dei i'reti» afgefn^ den te worden, zich na Demont geretireen heeft.
Alle d'overkoraende Defeneurs beveiligen, dat de- Vyanden een zwaar vtt- lées geleden hebben; Ook rap^rteren eenige van dezelve, dat by d'aiaqne van deRedOttt eenige Sfiaanfche bataiUons geweeft zooden nyn, doch vaAkê woei Biet geconfirmeerc. - . «
Zedert den 20. tot den 25. hebben wy ons alhier onthouden , na dat wy een. week lang in een gedtirige beweging geweeft nyn door de verfcheide Aanvalleit, welke de Spanjaarden en Franfchen op ons gedaan hebben : 'x Vef lica van hnnnc syde aan doden word nu op meer dan drie duizend Man, en van gequecften of vyftien k zestien honderd Sffan begroot : Van ónzen kant worden nodi onder ée 0cfneuvelde» geteld de Kapitein ömnitÊy, de M^or Citifier^ de KapirefaL^foo- cbtvHUf d'Aide Major Baufimim onder de gewonden de Lieutenant GuÊffm^ de Ridder St Ifimant^ de Kapitein ^0^rn, neveas de Heren TJcbamêr ttObtrbojp^ Budnr en Steigtm \ en onder de krygsgevangenen de Kapkeins iSstdHx, dm Cèi^ fHer en Caftins. Dt$ nachts cuilchen den 18 en 19. als wanneer wy alle by de Heuvel del Aful by een quamen, is 'er een verfchrikkelyk Onweer verzdd van Hagel en Sneeu geweeft, 't geen ons niet wdnig hinder veroorzaakt heeft. Ka de bewegingen die de Geallieerden op nieu beginnen te maken fchynén wy mee hen op 't p^nt van een Hoofd -Bauille te cyn, want hun voornaamile oogmerk ' is, om aan ê^ze kant van 't Gebergte een vafle Plaats te verkry^en, teiwyl voortaan 't onze alleenlyk zal ftrekken om zulks te verydelen.
Zyne Majefteit van Sardinren heeft verfcheide Commiffien aatt"^ de JValdenzen gezonden , waar in gemeld word: n Dat alzo de ff Franfcbe Troupen, welke ia deSucen van zyoe Majedeit mest M de Spanjaarden zyn ^eclroogen, d'eerfl^ zyn geweeft 9 die aW 9f daar CoDcribürien hebben uitgefchreven , hooggemeldezyneMa- n jefteit aan deszelfs getrouwe Onderdanen , de voornoemde 99 VValdenzen» welker lever hem me^r dan te wel bekendis» ff beveelt op den Franfchen Bodem te gaan ftropen « om atdav ff Reprefailles te plegen , en dezelfde Contributien t'eiflchen , ate ff in de Staten, onder 't gebied van zyne Majefteit behorende, fff geligt zyn. '' Naulyks midden de Waldenzep deze Conoimifnen
gekre-
Digitized by
OP EUROPISCH£ MERCURIUS. 135
fckregen , of zy hebbenden Corps van omtrent acht honderd Man -. i744. uit de Valey van Lucerne d'Alpes doen palieren , 't welk zondef lang ^^^''fil* vertoevende Sieedjes gifi/ftf f, /ibrks , AiquiUtSj ilMnrf en verde- '
re naburige Plaatzen onder cc ntfibutie hebbe geftt^ld, tcrviryl een iwede Corps Waldenzen by de Heuvel van Jgnello doorgedrongen h, en vcrfcheide Muil -Ezels mee Wyn en andere Provifien, ge- dedineert ten diende van de Troupen by Cbauau-Dd^ufhin^ heefc wechgevoer-d.
Overgaande tot dXhJhnrykfche en Spnmfche Kry^verrichtingen ; befïaan de wederzydfche Relazen, als cerft der üoftenrykers, uk hun Boo£dquariier te Nemif in 't volgende :
Uen 2% Julff quara ens Oefiaohemeac ran 500 Man te Piacd en 500 tjt Vxictj van TriwiM^ alwaar 'ceens ibcrke S|>aiicifcfae Party vetiib|;eii heefc , hier De rug, •eene Huflaren- Party bxagbft 24 ^evangeoeii en 90 Paanfcen en Muil-£«<ete van de Vyanöen in 't Leger. De Srpanjaarden canoniTereo en bombarderen ona on- ^phottdelyk 9 Aonder ons veel fehade ce doen : H Defercenen onder dezeltne 00»- Ainueert» synde vau dea ^7. tot dcA 30. aiita by de 200 van bat in tot^s Leger ^earti^Aeevt.
Den lOL «jAf^^ywienleeB J^rygsraad^hondeii^enjdaarinbffloten, ^tVyand» ^yjLe Loger f o vervallen , <en iCkm die ondernBemuig te facilicnnen, eene valfche Acaque op eene «hodgLe «e tioen. Ingevolge van dit brfloic , wierd de Generaai •van Erovm^ aan wien deze niesroering opgedsagm wherd, den K. 'a morgens met t BattatUoBS , 6 Compagnien GGtnaditsrs , en xooo Slanroinera » en ^ Gene- xaal VAB Undtü met 2 Regimenten CavaUery en een «na Hofiasen gedecadieertY ^ en dirigeerde de marfch met -suLke voocKichtigheit , dat hy «nvooisaeiis ia 't Vyandlyke Legrr drong» de 3 Cavallery Regfiroontcn van InReyne^ Sugwato en Sifutbon^ neffons 4 andere , waar van raen ée «amen noch met "weet, vcrfloeg «n volkome^n rn'kDetcrde. Vteruodgeiw ómng fay tot in de Stadt Vektfi', en sou jÓATi ILoaing van Napés met don UASoch van .Madina vir^nlbaar gevangen ge- kregen hebben, ala onze CavaUery by tyas had konnen arriv-er^n, cm de Wal- lonfchc Guarde te beletten van deze twee Prinfen te hulp te komen, Gedu- «sade die tuifchen-tyd ovntinueerde de vaflfohe Attque. Dezelve was «eer he- vig, en wy'bemAgtigdeai eenige Hovgtens, maar alaoiiie^oe« dewelke d^a«* dere beftryken, zeer wel gefortificeert zyn , vergenoegde men zich met te veinsen 5Kan zt «okte wiltoi axaqaeven. De voordden van dese itfaire be- gaan hier fn, èdX. wy so veel Vyandiyke Regimenten gervYneert, en hun over ^ Zdoo PaaBden a^mnnen hebben, aionder dte, deweMce men met opeet b^r ten ftaat gefteld heeft, en dat de Vyanden daar by over de 3000 Mim %o doden «en «geblefiberden ala gevangenen verloren hrbT>en. De Gcoeraal Mmitmi en om" trent 100 'OfficieoB brvémien rich onder de Gevangenen. Wy %ebben ook 12 ^tandaaidem mavud. Qas vesUssit ^nvcfgelyl^k «toder y «niaaf mt lic^
ben
Digitized by
13^ NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. ben van ons den Generaal Major iVbvati en den CoUonelvan Stambacb tot Kryg^
j4ugujly* gevangens gemaakt.
* Waar en tegen aan de zyde der Spanfchen uit hun Veld-Leger
te Veleiri^ werd gerelateert:
Wy zyn den 12. J^ugujïy noch Meefter van deze Stadt en van alle onre poften rondsom, gelyk wy die noch den 10. waren: Den li. 's morgens ver- fcheen wel een ilerk Ooftenryks Detachement onder Commando van den Ge- neraal Br6un voor de Poort deila Madonna dei Storto , drong in de Stadt en be- gon de Huizen te plunderen, terwyl de Graaf de Gages op wegwas, om on- ze Berg- Poften te vifiteren j maar 't fchieten alhier horende, keerde hy te rug en vindende d'Ooftenrykers in de Stadt» deed hy de 4 BatuHlons Wal- lonfche Guardes daar in rukken, die d'overige Sti'aten en Huizen bezetteden en een fchrikkelyk vuur op de Vyanden maakten : Terwyl de Generaal des Ge- ges bezig was (net verder ordre rondsom dese Stade te ftellen, ontmoetende . hy by de Capucyners den Hcrtoch van Ca/lrepignano y die op 't point flond, zich ook hier binnen Ce begeven : De Generaal des Gages op dac moment ver* nemende , dac d'Ooftenrykers ook een Poft op een fierg ataquerden , gaf hy 't Commando in de Stade aan den gemelde Hertoch over, en vloog derwaarts» nemende alle de Troupen op zyn weg met zich : Halfweg zynde , ontmoetend- de hy den Koning aan 'c Hoofd van de Spaanfche Guardes in volle marfch' na die Poft, en die dus vereenigde Troupen cafteden de Vyanden mee zulke dapperheit aan , dac ze haaft raoeften retireren , gelyk ook die ee Feletri moeften doen, latende daar de Wegen « en hier dé Straten met doden als bezaait} ea den Generaal Novati mee vele andere Officieren en 700 Gemenen gevangen ee rug. Van onze kant is gefneuveld de Generaal Graaf van Beaiirfofty aan 't Hoofd der Wallonfche Guardes , en gevangen de Generaal Lieutenane Graaf Mariani^ die aan 'e Podagra ziek lag : Voor 't overige is 't getal van onze do- den , gequetft en gevangenen niet van belang , zynde 't eerfte 360 , het twede 400 en 'e derde 350 Man> behalven den Generaal Mariani en 35 OfficiereiT: ftlaar 't getal der doden by de Vyanden word over 3000 Man en hun gehele Terlies op 5000 Man gefchat. Wy zullen deze Poft nu noch verder bly ven xnaintineren toe bewys , dac wy» en niee d'Ooftenrykers» in die Adie ge» vidorifeere hebber.
Vragenwe aan een Romein , wat van de waarbeit der beide te* genflrydige Relazen is? zo zal hy ons dus antwoorden:
Wat men ook van de Spaanfche kane mag voorgeven van d'Afiie van den ir« is 't nochtans nu bekend, dat ëe Prins van Lcbkovdtz buiten Feletride Spanjaar« den uit alle Poften toe op een na geflagen heeft , en niet geretirrert is , dan na dae de Vyanden met hun grootfte Macht op hem aanquamen : Dat de Generaal de Broun ondertuiTchen binnen Veieiri 2 Spaanfche Cavallery- Regimenten tota- Hter gcrujireeTe , alle derzelver Paarden en Muil -Ezels verovert en veel koft- ' bare Buit gemaakt heeft: Dat indien de Generaal Giaaf vaa Linden^ met zvdc
Cavai-
Digitized by
opEUROPISCHE ME.RCUHI^S. rj?
Cavallery ter gelyker tyd , gelyk gecoBcerteert wa« » voor ^ie Poort vaa Fe/«« ijaju tri had koonen aankomen , dewelke na 'c Spaanfche Leger leid » noch Koning 4figujl% Don Carlos uit de Stadt Feletri had konnen ontkomen, noch door den GeAeraal J^^ ^ des Gages ontzet worden. Tot bewys , dat d^Ooflenrykers niet tegenftaande ïiunne retraite 't Voordeel op de Spanjaarden en Napoiiunen geh^d hebben , verilrekken : z. 12 Vaandels en 3 Sundaarden, die ze hebben te rug gebraght: 2. Omerent 2000 'den Spanjaarden afgenomen Paarden en Muil- Ezels: 3. De gevange Generaal Marhni met z Brigadier , 18 Capiteins » 24 Lieutenants en Mndere Officieren na proportie met looo Gemenen : 4* £en menigte va^ aller- lei medegebraghte koflbare Boit, waar onder eenige Silvere Stfvie&n, koftbare lUederen &c. : 5. Dat zedert die A^ie in de 4 naafte dagen over de 500 Mao van de Spanjaarden en Napoli tanen gedeferteert zyn. Al dit zya reile bewyzen: ^< Overige mpet men, als men wil, op 't Ifeard der Ooftenrykers geloven, als» dat z^ over de soqq Nlan van de Spanjaarden en Napolitanen gedpod en on\tren( een gfi^lF g?tal g^q^eV(t baddea : Dat ze by de 2000 Paarden en Muil- Ezels ^ die ze niet konden mede- nemen, de Zenuwen afgefneden hadden : Dat ze de Magazynen der Spanjaarden en een groot getal Tenten geruïneert en verbrand badden &c. : Zedert continueert men met op malkander te canonneren.
De ^aiUaaf den by V^letri het>ben 500 Landlieden met groot Geld gehuurd , •om hen dagelyks zo veel Water toe te brengen üb ze maar konnen i vermiu de Water- bron in yektri geroineert geworden was.
Aangaande de Repnblicq Genua , zo is 't even of Koning Tbe(h door weder op het Toneel der "toereldfcbe Veranderingen fiond te ver^ febynen , en tot de Bezitneming van zynen Kroon en Scepter te geraken : Uic^yzens d^ volgende Aóle » die wy evenwel als eëa Jutbenticq Stuk» voor als noch , niet konnen opgeven; luidende:
IN DEN NAME GODESL
NAdien in den jare 173Ö. ditKoningryk Corjica, in dcszelfs groot- fte en gezoodfte gedeelte vergadert , na ryp overleg» den Ba« ron Tbeodorus van Neuboff tot wettige Prins en Koning verlcoren heeft» gevende hem, ten opzichte van dfe J[arisdiaie en 'c Gouvernement» al 't gezach ,dat aan wettige Souvereinen toebehoord , en die verkie- sing door een plechtigen op^^ H. Evangethim afgelegden Eed bevef- tigt is; 't geen ons behoord te verplichten , om aan onze zyde ony gegeven woord onfchendbaar na te komen. Zo is 't, dat ditKo^ Jüngryk op nieos in deszelfs grootfte en gezondfte deel vergacfert^ deze tegenwoordige Acts ontworpen heeft , om f allen tydeaen plaatzen haareffefi te forteren > uit welkers hoofde 't zelve bevef- tigt , herfteit , en wederom met Eede beloofd , ftaandé te houden en t'obfervercn , al 't gene 't in den jare 173Ö. aan gemelde Bi* tou Tbeodorus van Neuboff l>dooBi 9 en met hém gefloten ^ngecon*<
Digitized by
1744. ^gufty.
I>tJlTSCH-
138 NEDBRLANI>SCH GEDENKBOEK
fraftecrt heeft , caflerende, nietig en van onwaarde verklarende al«* leAftens, Gefchriften, Ondertekeningen of Verklaringen hier me- de ftrydig, welke dè Republicq Genua, onze Vyand, afgeperft zou-* de mogen hebhen , verklare^nde dezelve fub & obreptif, of als op andere onbeftaanbare en onwettige wyzen van een of meerder van. onze Natie verkregen : En Wy . de Hoofden, Voornaanxfte en Mag- naten, als wettige Procurawes der Volkeren en Piéven van ons Ko- ningryk, uitmakende 't vereifchte getal der Hemmen, ontwerpen deze authenticque en publicque Adle opendlyk, om 't allen tydea ien plaatzen , als ook by een ieder , gebonden te werden voor een pragmatique onverbrekelyke Wet , ten behoeven van den opgemel-^ den Baron Tbeodorus vanrTeuboff, ónzen Heer en Koning, als alleen- lyk d'eenige, welken de Volkeren van dit Koningrykals zodanig er* kennen, willen, begeren, eiflchen, in de befte formei&c. procefte* rende, zwerende, &c inde befte forme^&c.
Gedaanbyonze Regmnge, te Corte^ den 14. ^^1744,
Deze Aöe word opgegeven getekend te zyn door Gedepoteer- dèns van ieder Piéven ofGemeenten&^.als A^'o/?, Talcini, Fcnaca^ Bozio, Caftello^ Ftumorbo^ Serra, Allefani^ Ferde, Campoloro^ Mor- canij Caxima^ Ca/acconi, Jmpugnani^O'rezza^Ruftina, Falie -Ruftk^ Caecia, Coftiera-^ Nebbio , Corbo-Corfo en Btilagna; als mede door 4 Gedeputeerdens wegens *t Diftriél over de Gebergtens;
De gemelde Fieer Theodoms. zoude zich thans op een Lofthois by Siena.,, onthouden..
DÉ reetsgemclde Stap * dïe de Koning van Pruiffen gedaan heeft ten behoeven van den Keizer, maakt grote beweging aan *c Hof te fVenen en men ziet dezelve daar aan ^iol thans ofgencTra^ Wen meer Jlaat te maken is.
Wanneer d^Koninglyk Pruififcha-Minifter den >7,,dezervan dat Hof affcheid nam , en de Refolutie van den Koning zyn Meefter badde bekend gemaakt*, namentlyk , i. Dat dezehe den Keizer zau^ de erkennen: 2. Hem zyne. Erflanden toeder^tm inVuimen:, 3. De Pa^^agis
aan
* Men veteekerd dit des^ aangaande ^eea Predikant in eeir sekere RefidenUet eene ernftelyke Predicacie gedaan had over IL C^ron. lp : 2. zyndc de Woorden Mü e^n Propheet tot Koning Jofapbat : Zeud gy den Godlozen helpen , en die den fi>' re baten , lirfbOben 1 Nu ziet l over u^ is von '3 Jangezkbto des Heren gr^' te toormgbeif^.
Digitized by
«p EUROPISCHE MERCURIUS. 139
aan 40000 Man Fruiffifcbe Troupen door Bohemen na de Beyerfcbe^ 1744»
lErflanden toejlaan , om die te bezatten , is door de Minifters van Ha* '^H^ih
re Majefteic aan dien Graaf geantwoord : » Dat niets bequaam • •'
f9 was» om de Koningin vreze aan te jagen ^ nochte haar van ba-»
99 re Standvaftigheit af te brengen ; dat Haar Majefteit by haar
99' voornemen volherde, om de Vrede te bevorderen » zo dra zulks
t» op billyke en vafte Conditien geichieden konde , over een ko-
99 mende met d'algemeae Vryheit van Europa en met die van \
9$ Ryk in 't byzonder » en 4at dezel^ dienvolgens van zints was ^
09 om geweld met geweld te keren ^ gebruikende ten dien einde
99 alle de middelen » die Godc haar in handen geflelt had^ enz. "
. De Koningin heeft ook aan de Staten van Hongaryen dien ge^
melde uitftap van Prmffen doen communiceren ., en is reets in
Perfoon na Presburg vertrokken , om van Jiun een machtig &?
cours t'eiiTchen.
De Koningin ziet zich dus door de machtigde Mogendhedea "van Europa teffens aangetail, xe weten , yrankryk,Spanjenj Napels ^ PruiJJen, enz. maar laac daarom den moed , als boven» gantfch niet ;sinken ; na mate 't getal van hare Vyanden aangroeit , vermeerdert iiaar Vertrouwen , als een Chriftelyke Vorftin ietaamt , op de jGodtlyke huipe 9 en door dien nooit volprezen Heldenmoed wor-- •den hare Onderdan^i bezielt met een oprechte liefde tot hun Va- derland , en met een brandenden iever , om hoe langs hoe meer blyken te geven van hunne aangebore Oapperbeit ea onwrikbare .Getrouwigheit omtrent hare Vorftin en Lands- moeder. d'Hon- ^areo bewuft , dat d'oogen van gantfch Europa xegenswoordig op hen zyn geveftigt , dat de noodzaaklykheit voi-dert, dat in dit nieu- we gevaar^ ook nieuwe krachten in 't werk geftelt worden ; ^doch wel voornaamlyk , nu de Koningin befloten heeft , eerder 't uiter* ite te wagen f dan de zorge vopr hafe Onderdanen te laten vacea; ^o twyfek men daar niet, of dezelv^e zullen volgens hunne plicht ^ne zo gezinde Koningin . en Moeder opj d^ bereidvaardigfte .ea krachtdadigfte wyze byfpringen, temeer, om dat.hun Vaperland 4aar aan gelegen is , *t Oorlocbs • vnur zo veel mogelyk van hun- ne Grenzen af te houden. Zy weten , dat het nu voomasimlyk Qp de fpped aankomt ; zy weten »• (dat by^ldie^i'^ pok Aoodzs^e- )yk gewèeft is^ de tyd jegenswoordig geboren is^ om dojQV ttiumin- •J j S 2 tende
Digitized by
X40 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
i'^Si^ ténde blyken te doen ziea, wac de liefde vodr \ Vaderland , ry^ jSH^fty* kïng na onflerflyke Eer e , en getrouwighek voer een onverge- ■"^'" l^^c Laricfe - maedér vernnagj en daarom twyfék men niet , of de Boch overige infargearen zo wel voetvolk als rmtery mollen mee behöorlyke Offider en Wapen zonder tyd vensimn *na de pas /Ta» Ut/bb op de Moravifdie Grenzen marfcheren , eer de Vyand nader kolnCy ten seinde met de reguliere Troupen van &t Kóiiinginne te vereenden?, en verder te marfcheren ^ da» d'onnftand^hëdenvaa den Oorldch en 't gevaar , of liever de verdediging Van hun Va- derland zal vereiflTchen. Hoe 't zy , achtervol^ens den algemeea opbod den eerften February 1742 gefchiedy en die nu is hernieuwtt. moet i& Hongaryen elk, van wat uaat of rang^ ook niemant uitge«- zondert , in Perfoon te velde trekken ^ ^t zy onder hunnen Ko« Ding , zo zy 'er een hebben , of wel onder huhnen Waywode. Ie* der Gefpanfchap of Provintie van Hongaryen , zynde zamen vier^ ên- zeventig in getal, heeft een afzonderfyk Standaart of Vendel^ onder 't welk zich begeven moete die daar onder behoren ; ja ate ^t gevaar groot is^ moeten de Geeflelyken zelf opzitten ,> en noch . daar en boven gewapende Mannen in 't Vekl brengen na mate van hunne Kaftelen , Huizen en andere vafte Goederen , die dezelve monden mogen bezitten, doch wel voornaamiyk d'Abten/Proo» üen. Titulaire Biflfchoppen, enz. Edoch om ons wat duidelyker tuit te drukken, zo zullen wy zeggen, dat de Landheren van elke t^amtig £buzen teveren möecen eea Ruiter, en hunne Onderdanen een Voetknécht ; deze moeten ze beide niet alleen m 't Veld leve- ren , maar ook onderhouden; aHe Geeftelyken> die maar 200 {"lofeinen jaarlyks inkomen hebben , en by gevolg niemant in hun^ |>laats leveren konnen, moeten zelf opzitten ; de vrye en zo ge- ifaamde Bergfteden zyn van 't leveten van manfchdp niet ontheft^ trvaldien zy flecfate gbdferen in tie PrOvihtién'bëzittëh,'ja zelft «lec enkele Burgers en Boeren , zynde tén Bfofen , eeh Broo^ n^ery ehz.^ genoeg » €tt iemant tot het U^ttü van "ein M$ai Ie verpltebtett.
De Marquis di Bom ia te GtHfz uit zyn^rreft 'bttcflageta , én tfr ff^enentttüg&komtnf zulks men gelooft , dat zyn ënichaldaaft ^ Rtimke Sof/n^ de disgratie^van dèa MatNg^'ifc hGkfdtiU^ ^gebleken»*. . ,.
Digitized by
cp EÜROPISCHE MERCURIUS. 141
ZEDERT debeweginge der PruiflTifche Troupen is men te 1744.
Praag en in 't gehele Koningryk in eene onbegrypelyke agitatie; ^^S^fiy^
l>e Generaal Feftetitz is met d'Avantguarde der Armee in Beyerm g^^^T^
te Haflan op de Grenzen aai^ekamen j en de Generaal van Bathia* mek!'
fiï vojgt hem met de refl. *c Gouvernement van Praag laat de Qnartieren voör de ver-
'tracht Wordende Landmilitie prepareren , efn alle d'ïnturoonders van \ gehele Koningryk optellen.. Aan de Burgery is aangezegt van
2ich met Leeftocht voor 9 Maanden te voorzien, en die gene, xlewelke niet in ftaat zyn zulks te doen , moete binnen zekere tyd 'de Stadt fuimen. Zedert is bereids een fterk commando van 't
Regiment Huflaren van Baronnay , waar onder zich een gedeelte >an de zo genaamde Lans - Dragers bevind , aldaar aangekomen ; •Aan de Veflin^erken zo binnen als buicen die Stadt word daag- hrks met veel lever en Volk gearbeid } De Koninglyke Kreits- Hoofdmannen en Commiflarmen zyn d'in aantocht zynde Armee .'te gemoet gedaan 5 om«d'Etappes te reguleren^ en ten einde gedu- <rende dé dreigende Onlaften alle Vi^alien enz. in die Stadt op *eh redelyken prys mogen blyven , zynde vele Granen en andere Mdndbehoeftens derwaards en in de Magazynen gebraght.
D E Heer van fHtaerfeld , Adjudant • Generaal in Franfcben imfi Zaxeh.
^heeft aan de Regering te Dresden twee Miflivens ovetgcleverd , te
weten een van den Keizer, gedagtekent den 12. j^uny en een van
den Koningvan Pru\ffin, gedagtekend den 4. dezer , waarby die
'Mogendheden de vrye pamgie verzoeken voor een talryk corps
ipruiflifche Troupen, om als auxiliairea van zyne Keizerlyke Ma-
Jefteit na Bobmen te marfcheren , als mede voor een groot getal
^aartuljgen met Artillerye^ Amoponitie en Proviant, langs d^Ëlbey
^geëfooct«ert door 4:Bataillooi'^.doch op gemelden Miffive is noch
-nfct'gewtwooW* ^ '
'lïlidlefwyl is alles daar in bewegingQ , en Officiers en SoMaten rhébbëu ócdrb bekbmêa , om zien ten eerften ua hunne poften Htebegevw^
*O^EKG A ANDE tot de Krygsvtrriatirfgen v^öPrins Karel^ Elmi. • ' • S 3 (ze-
Digitized by
rï42 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
<i744. (zedert ons laatfte.hier vorea pag. i6.) zo ftrekt daar toe 't Ycft- .Auguft'j. «gende Relaas: ,
Den 17. Jüly bemachtigde de Generaal vzn Bemktau ccn 'Redoute op eender 'Eilanden , dewelke Fort 'Louis omriogen, en véifchanile sich » niet tegenitaan- de 'c fterite Vuur der Vyanden Van die Plaats, doch 't Guarnlzoen ' een Uit- val gedaan hebbende , nam een onzer Voorwachten wech. De .Generaal 2V!i- .^a^^ gedetacheett geworden zynde, IVertb te bemachtigen, heeft cich, na al« .daar Poit gevat te hebben » tojt aan Pfaffienboven uitgebreid. Den 18. vernaa men , dat de Veldmarfchalk van Seckendorf met zyne Armee achter de Mottm -by de Franfchen geretireert was. Den .19. heetJc de Generaal van Bemkku Poft gevat in een Dorp , 't welk maar een ^artier- uurs van Fort^Louis (gelegen is ,9 doch 't Water in den Rfyn en andere I^vieren zedert ons vertrek van Lauterburg door de gedurig aangeiioud^ne ilegen .en en Noor- de Wind zodanig opgezwollen en uit d'Oevers ^ecre^en zynde 9 .dat vele Landftreken wyd en xyd óyerllroomt geworden zyn , heeft de Generaal van Bernklau de gemelde bemachtigde Pollen , weder moeten verlaten. On« ^en by Lauterburg geftaan hebbende £ruggen hebben door die Overftro* ming ook geleden « waarom men ze heeft moeten wechnemen » zonder dat men ze tot noch toe ergens anders he^ft konnen plaatzen ; wy hebben 'er te* genwóordig gene op den Rbyn , maar moeten ons van fiafken bedienen , om de Communicatie met d'overzyde des Rbyns t'ondêrhouden. Door "'t aadhou- .de regenachtige Weer zyn de Wegen zo impra&icabel geworden, dat het alt toen onmogelyk was woot^L te roarfcheren. De Franfchen hadden voorgenojiiea ^ehad , den 18. Hagenau en hare Linien te verlaten, maar moeften zulks óm :die reden achterlaten, doch hebben ze d^r door ^elegenheit gehad een Secoun van 500 Man te Water na Fort -Louis te, zenden , zonder dat wy ons daar te« :gea hebben konnen aankanten, invoegen de Communicatie met èare Armee en JPort' Louis weder geopent is. De Generaal Daun 'lê echter met de .Graoadieis en de Referve xhet vele moeite pa ^Sukz voQrtgerukt.
De Rbyn begonnen hebbende weder in zyne Oevjcrs te^gaan , hebben wy de •Brug den 25. voltooid, waar aan men zedert eenige dagen te Eenbevm arbeidde. Den 26. 's morgens ten 9 uuren begaf d'Armée zich weder op marfch, om den Rbyn te naderen , en quam by SuUz camperen» alwaar 't Uoofdquartiec geplaacft wierd : 's Avonds vervoegden zich de Generaal en d'OiHcier« van den Etat« Major in GaU- Klederen \^y Prihs Kttrel'j om hem te complimenteren ter occa* fie van 't Fecil van St, Annë^ waar Van d'Aaidshertogin Gouvernante der Os- Jlenrykfcbi Nedefknéen zync GemaUadcn jbam dfiagt: ^iis Prins verklaarde ifiy die gelegenheit, dat de Koningin 't Regiment HuiTaren vaa Aovsr* «anoden <^f* ^eraal Defi^ geconfereert ,den Collonel Marotz tot Generaal- Major , den Lieu« tenant -CoUonel Baron van Tnnk tot Collonèl,' en den Baron van Stapptl tof* Lieutenant-Colionel verklaard had. Den 27. vertoefde d' Armee in dat nieuwe Jaeger, als mede 't Corps Granadiers en dat van de Referve, dewelke verder -voorwaarts op eene hoogte campeerden. Prins Kartl vertrok dien morgen heel vroeg, Dm de politie .der Vyanden tejgaan r^cogno^rm^ en Tev/srceeolejperlk ^3 lYoofiê. De Generaal Naiqfly is v^n een heftige Koóru*aaDgetaft| dèswe-
genft
Digitized by
0t EÜRaPISCHE MERCURI US. 143-
geus hy na IFertb getranfportecrt geworden k : De Generaal Gtylani la bo- 1744: noemd, om by provifie en tot ayne herftelling in zyn plaacs te commanderen. Auguflyi De Koningin geeft aan den Generaal Nadajly alle Goederen van wylen zyn - i -n Grootvader weder , dewelke onder de Regering van den Keizer Leopotd gecon* fiaqueert zyn geworden^» en zulks uit confideratie der Dlenft'en/ dewelke die Generaal by de PaiTagie 'des Rbyns bewezen heeft.
's Nachts zyn wy op Marfch gegaan , óm de Fr^nfchen in dett nabuurfcha^ tot éen Bataillie te noodzaken , maar deze , niet gereed om ons af te wachten ^ hebben terftond , op de tyding van onze marfch , hunne Legerplaats verlaten » en zyn teffens met de Keizerjcben tot onder 't Canon van Straatitufg geweken » so dat wy niet dan een klein getal Vyanden tot verdediging van de Linien eii Retrancbementen gevonden hebben , en dus met veel gemak van dezelve , en ftormenderhand van de Veiling Hagenau meefler geworden zyn. De HulTareif van den Generaal JNadaJiy^ die by Pfaffenboven de Motern mede overgetrokked' eraren, hebben nevens de Panduren van den Baron 2>enk en verdere Hongari- fche Troupen de vluchtende Franfchen tot aan 't Woud van Brumpt aan d'over- zydé van de Sor onophoudelyk ontruil , en zelfs heeft een Corps ligte Rnite^ ry zeer digt by ^raatsburg, wezen itropen en ee4i vry grote 'Buit van daar me- degebraghc : ObdertuiTchen zyn ook verfcheide Detachementen naden kant vad , LiiningernmUt , Saverne , Pbalsbourg enz, uitgezonden 9 om de communicatie » die de Veiling Straatsburg met Lottbaringen zou kennen behouden , zo veel mo- gelyk af te fnyden , tot dat de. Prins Karel volkomen in flaat zal zyn, om die Sudt van alle kanten in te fluiten, zynde bereids herhaald bevel na Fryburg af*' gevaardigt , om niet alleen eenlge zware Stukken Canon > maar ook' Bomben » Kogels en verdere tot eea Beleg., nodig zyjnde Materialen' ten fpoedigften t» bezorgen.
De grote Armee , dewelke gereed ftond' ter uitvoering van *t voornenien te marcheren , vond Prins Karel op de naricht der Vyandlyke retraite ^ goed , vait ' ze den 2^. te laten vertoeven > maar den 30. begaf ze zich Weder op marfch, enr qjiara de Linien en de Sudt Hagenau occuperen, alwaar ze den 31; vertoefde, terwyl de ligte Troupen de Vyanden vervolgde , dewelke toen ook de Sor erf de Linien , dewelke ze achter die Rivier hadden , verlieten , om'onder 't Ca^ non van Straatsburg te retireren. De Heer Scbwangen , Lièutenant - Collonel van 't Regiment van Gbylaniyis den 31. met 300 Hullaren na de ^srgedeucheert geworden, om de Vyandlyke bewegingen t'obferveeren. Zedert die tyd heb^ ben wy ook verfcheide andere Detachementen in Lottbaringen ^ en alzo wy nit id'EngtenSr en Pafleo van Pfalzburg meefter zyn , zal men ten eerftên daar om*- trent Pofl vatten* '
De Generaal Nadaily, van- zyne Indifpofide volkomen h'erftèlt zynde, heefif ^c Commando over zyn .Cór^)swtder aangenomen. Den 30. kreeg* hy ordre van JSaveme o( Zabern j aan den ingang de Ëngtens van iVo/s^ftf^ gelegen, te gaan" bemachtigen » In conformiteit van die ordre vertrok hy noch dien dag van H^ertb met de 3 Regimenten HiilTaren van FeftetHz <, van iVUb/f y en van Gbyla^ ui 9' 500 Waradiniers met hunne 4 Veldflukkeo , 600 Carliladers-, en een De-* tachement van looo Man van, de Regimenten van Forgatjcb en van EJierbafi: Tvfee oorcA vaa&ver/ke gearriveert zynde, zond by eenCapiteinianden Heer
Digitized by
«44 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
I744. QbamiUy^ die in de Stadt een Guarnfeoca van 3000 Pranfchen commandeerde» ^ Jugujly. Qux hem op t'eifchen : De Commandanc a^Dtwoordde : da$ by van imentie Wês %icb ■ tot op 't uiterfie te def enderen , en zicb d^ar doer d'agting van den Generaal Nadafty
te vervjervem doch die Generaal hei hem door denzelve Capicein weder zeg- gen; Dat by bem moêr 10 Minuten tyd gaf, cm eene re/olutie te fiemeny en «uoor* Jcb&mwetuk benk tegelyk, dêt^aizo by vele irregulkre Troufen by zicb bad, bynim reJpQnderen wilde voor d' ongevallen , die gebeuren mocbten, veanneer de Stade me$ Storm veroverd wierd^ De Commandanc antwoordde als te voren , met dese by-^ voeging, doi de Hertocb van Harcc^irt byderbqnd was v^m bem t'endtrfteunen^w^at pp de Generaal ^adafty de Timmerlieden voor de Poprt van Zabern de^d avan- ceren» om ajemet Bylen in te ilaan, maar deze Operatie fcheen aan de Croatef al te langwvHg, vraarom ze» zonder ordre t? hebben, op de Muren klommen, ^exwyl de Fr^fche Commandant met '^t Quarni^oe? door een andere Poort uit- ïroi , latende aUeenlyk 200 Man en een groot getal gewapende Boeren }n de .Scadt,'waar van'tgroottte gedeelte door de Croaten neergczabeh wierd,waaf m.ze de Stadt pionderden i doch de Generaal Nq/ikijly arriveerde noch by tyds» gim 't Paleia v^^ d^n Cardinaal van Roban v^ii de pJondering t^ bevrydeh. Dé Qeneraal N^dqffy vernomen hebbende , dat dê Heer Cbat^illy verzuimt ha^ eea voordelige Poft te bezetten, die halfweg tufTche^ Savemecn PJaklfurg gelegen vras, marcheerde hy den i. Augufiy derwaatts, en occupeerde dezelve, invoe* gen 't toen aan den Hertoch van Harcourt onmogelyk was met zyn Corps van die kant in d'Elzas te komen. De Generaal Gbylani was tot MarUn 2 uuren van . Molsbeim gcavanceert , en de Generaal van Bemklau tot Reicbfiad t uur van Straats^ burg voortgerukt. De grote Armee heeft den i. dezer 't fchone en voordelige Leger van HocbfeUen geoccapeert. De Vyanden zyn integendeel van Straaits^ iurg achter 't Canaal van Molsbeim geretireert. De Situatie van Drufenbeim on- vergelykelyk voordeliger als die van Lauterburg gevonden geworden zynde f heeft men gerefolveerc niet alleen de begonne nieuwe arbeid te Lauterburg te ftaken, maar ook de daar geweeft zynde te razeren, en integendeel Drtt/ênWiii te Fortificeren, alwaar wy toen 2 Bruggen ter communicatie met het Ryk ae» llafl^n hebbeJK '
Zedert dat wy in 't bezit van Elzas -^ ZTabern geraakt zyn , Is nleU merkwaar- digs gepafTeertj als dat onze Panduren de toppen van 't Gebergte, dat d'engte formeerd, beliegen, en zich aldaar in ftaat gefteld hebben, om die palTagemet . ftenen te konncn bereiken 5 ook aan de mond van d'Engte een Schans van on* jremene hoogte en uicgelbektheit opgeworpen. De Vyand houden zich noch agter 't Kanaal by Molsbeim. Den 5. 1» een fterk Detachement Keizerlyke Troupen over de Rivier by Straatsburg gepaffeert, om den Generaal Mernkku. die met 15000 Man in de nabuuifchap van die Veiling ilaat, te verraffchen, maar zy vonden dezelve zo wel gepofteerdt, dat zy genoodzaakt wierden, met verliei van 50 doden fiti een gclyk getal gevangenen te rug te trekken. De bewegin- gen van de Vy^den fchynen te Urekken, om aan hun fecours, dat by P/afr^- burg ilaat, lugt te maken, doch zullen dat zeer bezwaarlyk konnen uitvoeren, Xenzyzich ^der^ ons onbekende zaken mochten opdoen, d'üitfchryvtog der «ofltii^uüea wordj?» on^crtuffchen gccontinupfxt. fen de Boeren hier te ^nd^
beglniea
Digitized by
07 EURÖPISCHE MERCÜRIÜS 145
keg]nnen du al t'ondervlnden» waarom de Frofifcbm altoos getragc hebben cp ly^. ■j^yands bêdem t'Oorlogen. Augufty.
Den II. deed de Generaal Nadajly de VooitroupM van den Hercoch van ^—.i»... Jiarc9urt door een Detachement Croaten en Panduren attaqueren : De Vyan- den wierden eindelyk na een hartnekkige tegenweer met een verlies van vele doden en eenige gevangens op de vlucht geflagen. Onder de doden bevond zich hun Partifan Jacêb , zynde hem 't Hoofd door een Panduur met de Zabel in tween gefpieten. Den 12. atuqueerden de jfranfchen op hun beurt onze Voor- poften , doch 't fucces beantwoordde de verwagcing niet. De Hertoch van Harcouft zich willende revengeren 't koile wat het wilde , vertrok den 13. van JPfaltxburg met zyn geheel Corps» 't welk ze op 20000 Man begroten, waar van 3000 recht na de Retrenchementen toe marcheerden , dewelke wy in d'Eng- tens haddden, terwyl de reft dezelve ter linker zyde omtrokken» om de Trou« pen f dewelke ze defenderen , af te fnyden» en dan op den Generaal Nadafly te gaan, maar die Generaal hun voornemen merkende, ordonneerde 's morgens ten 9 uuren aan d'in de Retrenchementen zynde Troüpen van na Zabem te rug te trekken, en die Stadt vervolgens ook verlatende, retireerde hy al vechtende achterwaards tot aan een Bofch , alwaar 't gevecht zeer ernftig wierd en eenige uuren duurde, tot dat de Generaal van Bernklau met een gedeelte van zyn Corps Coefchoot» en de Vyanden op de vlucht dreven tot aan d'Engtens van Pfaltz- yurgf van waar ze gekomen waren. De Vyanden hebben daar by tolTchen 8 i 000 verloren, daaronder begrepen 2 Capiteins en 20 Soldaten, die wy tot Krygsgevangens gemaakt hebben. Van onze kant hebben wy 2 Volonuirs en 360 Man verloren. De Generaal van Bernkiou heeft eene verfterking van i6o» Wallachen ontfangen.
In 't voornoemde Zabem , waar In 2000 Man ingerukt waren , wierden dezel- ve door 't vervolgen der Vyanden afgefneden , ende alzo men den Storm daar iiyp asjiftonds wederom met de Zabel in de Vuift gelukkig deed , wierden alle (jneeft nedergezabeld , en wel tot Revengle van 't geen de Franfchen aan 'c Ooftearykfche Goarnizoen te fTeiJJinburg gepleegt hebben. *
i
Staande deze ProgrefTen van dien Doorluchtige Prins Karel^ omt 'er een hoog Bevel van fyènen , wegens de reetsgemelde aan- oadéring der Praififche Troupen na 'c Koningryk Bobimen, om mee zyne Armee 's nachts tufTchen den 23 en 24. dezer den Rhyn we- der te repalTeren, als gefchied is. Van welkers Byzonderbeden ia de oaaftvolgende maand ftaac bericht gegeven te worden.
Hoedanig het in 't begin dezer maand te Straatsburg is geftelc geweefl» blykt uit de volgende Millive van daar^gedateert den (5. Augufty^ luidende:
Hier U het thans zo elendlg gefield » dat het niet genoegzaam te befchry-,
ven * Zie hier voren tagirn x8« ' .
Digitized by
T^6 NEDERLANDSGH GEDENKBOEK
1744* yen Is : Alle ohm SerAtto^syn opgevuld mee gevlucht Landvolk^ meeflf fchradL
^ugujiy» wende Vrouwen en Kinderen, en mee van honger loeyend Veé , en noch* komen
»■ ■ dagelyks meer diergelyken vluchtende van boven binnen s Want noch =zyn wy
aan de Rhynkanc Vad d'Ooilenrykers nlec Ipgefloten. Men wenfcht » dat de Ko*
* Hing,' athoewel't ntt Aïtt mogelyk iehynt, maar een eerden mocht hier komen»
en d'uf tcerfte Elende van zo veel looo Menfchen aanrchouwen en aanhoren , en
xnen twyfrit niet , of ^t Hert van zyn AUer-Chriftelykfte Ma}eileit zoude daar
door zodanig geraakt worden, dat hy ten eerAen, 't kofte ook wat het wiF-
de, aan zyne Landen *en Volkeren de Vrede zoude bezorgen, 't Land- rond*»
om, 'c welk noth over 6 Weeken als een Parndys was, is na eene fFoeftynep
wordende alle die Plaatsen, waar men een Man in Wapenen vind, of die de
Concribut&en en Leverantien niet opbrengen, geploncPert enverwoefl, en waat
In zich'èenlge dadelyk te weer ileUen, alIeManfchapneergemaakt, gelyk téZo-
hirn gefchiifd is. Men zal 't gevoel van die Rampen meer dan | Éeu i zelfs by
foedc Rnfte en Vrede, hebben. '•
Komende aan 't Hof te Frankfort zo was de Keizer zo dia niet van de Vaftig,heiï des Unions TraStaai (hier Yoren pag. 115.) verzet kerd , en dat het reetsgcuielde Truifi/cbe Declaratoir den 6. Jugufty , ie JS^r/m ftood te gefchieden , als gefchied was ^ of hy begon weder uit een boge Toon Ie fpreken *, én verzond op den 7. dito devoN gende CiRCÜLAlRE MISSIVE of KËSCRIPT aatt iyife'Miniftcrs'buiteil 's'Lands, luidende: ^'
K^A R 1 L Vil. &c. &c;&c/ , .. ^
r\Ngétvryffeld süUtfn o tef hi^d gekomen syn t70ee Circulaire Mijhmf^ té y^ Wdiiin gedriikt en^ptoblfceett, als een van den 13. Juny^ en ' Ö'andere' van den 18. ^t/yifWblkera gehelen. inhoud,. volgen» d'ofdinake gewoonte vaii) dat Hof) ff van regel tot regel juxet on^e^ronde ea tegena^de waarheit flryden^' ^ de t^tichihigen , of quaadaardlge- en priyolé verhalen f opgevuld beyondeoï i>word:f?:- -v , . :^ . • ' - . ^ . ^
Alzo wx virwc>ef<i ^yn,:dai: hét jG^wepu^ en Ipxofidcrbcll >ct gehelc.Zhcic^ Jcbe Ryky reets voox langen .tyd moede. |s geweeft, » de vaUche.cn bo:&e.iniay ^ glnatien, welke de tomeloze pen van den fFener ^ Schryver in. me^ig^e iiic** jty ftrooidy hadden viry reden te hopen/ dat het H^èwr f/é/ zelfs daar van eeft jy afgrnweo »onde heUxn ''^ en wy waren -daar in ce meer bev^ftJge,'8ij^ t «elvt altoos>met.d'4)lp<;uifdniUelvUle4eclarapen ^^^ beefif dat.het*de
Waarheit viirfglyk .beniin<L^at^ar delzelfe Verlangen ,' ;iorgen eiirj^pgi/igen Arek-^ keir, ohr de Vrede/ rofte tn eenigheit teherfteöen, of ten njiniwnr, om'eeit
.♦ Bven ^ely^ ^pde.zyn^ Kefeeriyke Majeftelt^nppena «yn DfQntUfêr-Scbrifr- lienxaan zyné Majefteït vari Grofit • BritMiAlén ,ép het fucfceaVan 'd^Ekp^ditittfc ièr Vloten van Têul9n en Breft, Zie 't voorgaande. 2>«<i:^ f^, Zj^^rZ/^l^ ,
t Zit hiei voren op ftfg. 61. £^iJ> •- - - .-i ,-..
Digitized by
« EURQPISCHE MJBR.1DÜR.IIJS. 147
JKeel groter ▼erwydetlng.cnflcheii de gemordereat bereids door den tegeawoor" 17^. digcA Oorloch verbitterd y Voor te komen» ^ugufty.
Maar sedert dat wy wexkelyk hoe langs hoe meeri op eca «o seér. bedroe* - Vende als beklaaglyke wyse , ondervondep hebben» dat de Gefcbrifcea vaa JTenen^ zo Vêls bIs frivool j wel verre van eindelyk binnen de beboorlyke pal- len te blyven > niet ais des te bnitenfporigor worden) dat xnen daar dpsor oleai soekt f als ply in 't vuur te werpen ; en dac men fteeds zaken debiterende zonderi ^vezendlykheic 9 en éitztXfs gebeel van vfoarfcbynlyhbeit ontbloot zyn^ önregtvaar* dige vermoedens trage te verwekken, en ^t mistrouwen > dat daar van een ge- volg is 9 te doen geboren worden.
Zo vinden wy ons daar door, hoewel met leetwezen,.verpligt» pra i^ de gehele Werelt te do^n zien , waar op de nieawe betichtingen . en onbetam^r lyke verwyten uitkomen > die in de twee gemelde .fTener Gefcbrifwh, te vin- den zyn.
Niets is meer itrydig met de waarhéit, of volilrekter yalst als 't gene, dat 'zo in d'e^ne als andere CitcMkitje Aiijfiv^, van JVenetk^ «apg^funde de Veftiog JPbUipsbur^y word aangehaalt* é(i/tgene men ten die^.opzjgte onze VeldiQar^ fchalk^ Gravé van Spckendor/^ Commandant en^tjbèf van oni^. Armeen, wil tè lafle leggen, eeven als of hy, tègens 'zyn Eed én pUgt, daar van, met on« dankbaarhelt tégens een aanzienlyken Ryks-ftand , een misbruik had willen naken.
Want, gelyk men niet kan ontkennen, dat een R99mjch Keizer ^ wettig ver- koren in qualiteit van Hoofd en Opper* Gebieder des. Ryks, uil hoofde van de gebruiken en Conflitutie van'(I>mV^^^ ^yk^ een onbetwiftbaar recht heeft ^ om meer of nün tairyke guamizoenen , ,uit keizerlyke Troupen beitaaade, In Veilingen van 't Ryk en van de Kreitzen te leggen , om een Commandant van d'aldaar zynde guarnizoenen met zyne Keizerlyke macht en gezag tf be- lleden, en hem den Eed van trouwe af te nemen » zo zal ook niemant wil- len ftaande houden, dat dit hoog Ke^rlyk Frtrogatif zyn kragt en werking verlieft, wanneer 't aan een IVèmr Hof komt te geluften 99 den Keizer Oorlpch ^ aan te doen , hem van zyne Erflanden te beroven , de Keizerlyke Troupen ^ na welgevallen als Vyanden te verklaren , d'alierplegtigfte Capitulatlen ten j$ hunnen opzigte te verbreken , de gecapituleert hebbende aa d'expiratie van ^ den termyn by de Capitulatie, nopens hunne vryheit geftipuleerd, gevangen j^ te nemen, die, in boejen gekloülerd, buiten jd'Èrfland^n van den Keiler en ^ de Ryks- landen te voeren, dezelve in 't midden van Hongoryen gevangen te .f^ houden , en van honger en eleji<|e te doen vergaan , alle k^ygs^ wetten ea Vol- jy ker*regten t'ovirrtreden, de Keizerlyke 'Troupen, die alleen :op hunne ^n« ,p 'kele defenfie bedagt zyn, aan te tafteuj ;tiectegenftaande de weerzyd^ geda- » ne verklaringen, van gene vyandlykheden te zullen plegen in de landen, die -99 geen deel in dezen Oorloch nemen; op dezelve, tegent de Krygs- wetten, » onder 't bedrieglyk voorwendzel van Vrienden te zyn , ^n te vallen , met i» voorbedagten raad 't Oorlocbs-vuur in die zelve Ryks- Staten t'ontfleken, .f> de patrouilles en buiten- wag^en tot onder 't Canon, en tot aan de bianenfte jf Barrières van een Ryka-yeflipg te vervolgen, ea zelfs 't Keizerlyk gusirni* ^ zoen, dat dezelve bewaard, daar uit na buitea te willen uekken, " fchoon
T 2 . op
Digitized by
i4g NEDERLANDSen GEDENKBOEIC
1744. Op een andef tyd dezelve Fortrefle altoos d'allerfUpfte neutraliteit in acht gen^* Jlugufiy. men heeft , in zo verre , dat die de fchipbruggens van de Tegenparty heeft laten ;_ ■ paiïeren, zouder daar aan eenige verhindering toe te brengen, of dezelve t'anefteren.
Du» is 't een zaak /die van zelfs blykt, om te weten 9 wien van beide de partyen men met het grootfte recht kan toefchryven d'uitiporigheden > die met de Vrede van 't Ryk zo ftrydig zyn , en daarenboven heeft men daar van breed- voerige biyken gegeven in de Brieten van den Grave van Seckendorfy die on- langs zyn gemeen gemaakt. * Men vind inzonderheit daar in, » dat de preteole 19 revue van onze Troupen voor CommüTariiren van den Koning van yrankryk » een enkel verdigtfel is j dat derzelver onderhoud ceenzinu Is een zaak , die » men ons in redelykhelt kan verwyten , vermits zulls alleen voortkomt uit een » volftrekte nood , waar in men ons gebraght heeft , met ons onregtvaardiglyk j, tot heden toe onze Kdzerlyke , Keurvorftélyke en Erflanden t'onthouden , en j» dat men ona daarom van ge«n afhangelykheit van die Kroon kan befchuldigen. ** Men ziet daar in , dat zo lange de Graaf van Seckendprf zich te Fbilipslfurg en in de nabuHrfchap opgehouden heeft, men daar binnen niet een gewapende Fran^ Jcbe Soldaat heeft toegelaten , maar dat men 9 voor zyn veiligheit en befcherming tegens een aanrukkende talryke Armee , eenige manfchap van de Düitfcbe Trou* ftHf die aan d'overzyde van den Rbjn ftonden, gebruikt heeft, latende die aan ëe werken van de plaats arbeiden , met hun derzelver daggelden te betalen ; en zulks kan geen redelyk menfch quaad keuren , veel min aanmerken als een uir- ftap, ftrydendemet zyn Eed en pligt, vermits alle andere brave Generaals cp, Commandanten , door Eed en pligt aan hunnen Keizer en Heer verbonden , en gerefolveert om huqne pligt getrouwelyk waar te nemen , niet nagelaten zouden hebben, diergelyke middelen van defenfie, tot behoud der Armee onder hun commando ftaande » in d'omftandigheden waar in zich de Graaf bevond ^-in 't werk te ftellen , zonder dat men hun zulks als een gepleegd attentaat zoude kon* nen te laft leggen. Een zaak , die niet meer fundament heeft, en die men alleen te berde brengt, om onze Troupen te verkleinen en te veragten, is, dat men ^ zegt , den Grave van Seckendvrf met verhaafting uit Pbilipsburg gevlagt te zyn*, tcrwyl hy in tegendeel wezendlvk getoond heeft , hoe min hy de hele Vyand- Jyke Armee vreefde ; en onze Troupen , wefke hy commandeert , niet alleeM in hun Camp by Pbilipsburg verfcheide weken agter een pal gebleven zyn, ^ naar ook drkwyls met onverfchrokkenheit d'ataques van de Vyanden , hebbem afgeflagen , die daar by telkens een merkelyk nadeel geleden hebben , waar ttS gens hun verlies in al die tyd niet boven de dertig man geweefl is. En laatfth» lyk zedert den overtocht' van den Rbyn tot nu toe, hebben zy in 't geheet, aan gequetften en gevangenen, de doden daar onder gerekend, niet meer ais pOD man verloren ; terwyl in tegendeel , tot het zehre tydillp van 't begin der Caai» pagne , 't verlies der Vyanden op ifele duizenden begroot word.
Waar uit dan gemakkelyk is op te maken , dat een van beiden waar is , of dat de Schryver , die van zo vele duizenden en bonderd'en uitbazuind , onegte relazen uit d' Armee gehad moet hebben, of dat men te fVienen^ door een hf^ zondere blindhett, aUeenlyk gedifponeert is, om alle voorvallen, hoedanig de saken ook keren, aan te merken | ala of die tot voordeel van dat Hof ftrekten,
* • ea
* Hier voren pag. 6j.
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIUS. 14^
«n om die te willen doen doorgaan aU gelakkige fucceiTen van hare wapenen, xy^« «n als onvermydelyke voortekens van een complete Viélorie. 't Is ten mioflen ^ugufl% «eker, dat onze Tioopenen die van onze GealUeerdens in de laatlle adle,wan- _
joeer men de Llnlen ovei'weldlgt heeft , (aIvtaslt ócHongaarfcbc Troupen^ fcboon die iterke verfchanflingen » Rivieren en goede muren voor zich hadden , gedwon- gen geweeft zyn de vlugt te nemen ) genoeg hebben doen den , dat zy ved beter zyn als men gezfgt heeft, en dat zy de verkleining en veiagting geenzinu verdienen , die men «ich aanmatigt ten hunnen opzigte te doen.
Dat onze Armee uit de nabuurfchap van Pbilipsburg na d'overzydie van^ den Itbyn in goede orëre , en zonder eenige dringende noodzakelykheit , ger etlreert sy> zulks is niet zonder kragtlge redenen gefchied, en 't is deswegens, dat wy geen verantwoording aan 't fVtmr //i/ verfchuldlgt zyn, die onze Armee alcoo« wel zoude hebben^ willen houden in plaatzen , alwaar dezelve van Vyandèn omdngeld, van fubfiftentie beroofd, en van alle fecours verlaten geweeft zoo* de zyn.
Wy behoeven ons by 't celve niet te }uftificefen , wy , die in onze verblnte- Aiflen volhardende, nooit de verpligtingen , aan onze Keizerlyke Waardigheit gehegt , verliezen , die altoos onze eigen belangen en de voordelen van ons Huic aan een zyd^ ftellen, wy , die fteeds een Keizerlyke en yèderlyke têrg^ dragen voor 't Heil en algemeen welzyn van 't Duitfcbe Ryk , en die by gevolge noois de gedagten gehad hebben., om ieu 't allerroinfte t'ondernemen , dat daar mede ftrydig , of aan Duüfcblênd , ons Vaderland , nadelig zoude konnen zyn.
Onz^ verblnteniiTen, waar van wy zo eeven gefproken hebben, bevatten niets, dat men onregtvaardig , of onredelyk kan noemen, nieta dat tot nadeel van een onfchuldigo^ derde kan ftrekken; veel min 't gene, dat eeaige fchade aan 't Ryk zoude konnen toebrengen , waar aan wy ons erkennen verpllgt te syn , om haar Eer en voordeel in alle gelegenheden te bevorderen. In tegen- deel zyn dezelve in alles overeenkomende met de billykheit en de Conftitutiem van 't Ryk, zulks is Godi bekend^ voor wien niets verborgen kan zyn , op wiena snagtige hulpe wy al ons vertrouwen ftellen , hopende, dat hy den, hoogmoed van onze ènregtvaardigt Vyanden , welke alle d'opregtfte middelen tot een ver- drag verwerpen, zal vernederen, en dat hy, na d'ongehoorde vervolgingen, die -wy met het uiterfte geduld en langmoedigheit verdragen hebben, onze Wape- nen> befiuiten en ngtvaardige êndememingen zal zegenen.
Wy leven in die gegronde hope op de regtvaardigbeit van onze zaak : Die . verfterkt ons zonder ophouden, en wy verwagten couragieufelyk den uitflag, . die ons zal regtvaardigan , en doen zien , dat wy gene van die verbiatenifTen gemaakt hebben, die men voor de gehele werelt poogd uit ce kryten als on- taard en ongelooflyk ; en men behoord zo veel te minder reden te hebben , om Iets tegena onze Verbonden met buitenlandfche Mogendheden te zeggen , alzo men die niet voor ontaard en ongelooflyk gehouden heeft , welke onze Voorza- ten in 't Ryks*beftiet, de Rêmfcbe Keizers uit het Oofienryks /fuir, hebben gefloten, welke geallieerd geweeft zyn met Spanjen^ VrMikryk^ ingeland en an- dere Mogendheden, en van dezelve fubfidien getrokken hebben > waanecfi de «4yd , ómftandigheden en hun eigen belang zulks vorderden.
Het met reden begaa&l Gemeen 1 zjd niet ligtelyk avergehaald wovdcft om te
T 3 gr-
Digitized by
J50 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. geloven, dat het IViner Hof met hare krygs-operatleir^ ^air toe IB7 alle j jtugully* ten infpand, bedoelt heeft, ea noch bedoelt, oni d'oude Grenzen wederott aas _ 'tRyk te hegten, zy, die noch kortelings zich zo weinig over hare eigen bes-
iingen bekommerd heeft. Den tegenwoordigen Oorloch is gerezen uit dea twift over d'Oofienrykfcbe Nalmenfcbap ^ en men vervolgd die om dezelve zaak. 'c Ryk is met de Kroon van yr^nkryk geenzints in Qorloch. Men wil egter niet tegenfpreken , dat d'oogmerken van 't IVtmr //•/ niet , volgens haar gewoonte» zoude flrekken, om iemant te zoeken en te vihden, die voor haar betaald, gc« lyk bevorens dikwyls gebeurd is , wanneer dezelve Landen , van welkers her- winning thans gefproken word> meer als eens gefacrifieert» en d^onfchuldige ol^ ferhanden van diergelyke beulingen geweefl zyn.
't Is een loutere herOènfchim , die men zo menigmaal aangtthaald heeft, fchoos die ongegrond, onnatuurlyk en onwarfchydiyk is, /c geen men zich aan de kaat van IVen^ Jhf niet ontzien heeft, by gefchrlfte gemeen te otaken Qn tererza- keren , namentlyk, dat wy voornemens geweeil zvn, de twee Bifchdomaea vaa FatUrbwn en i^d« aan d'oogmerken van J^rimkrfk opVofiferen.
Wy hebben dikwyls genoeg gedeclareert , dat #y van geen Hof eealge vo>- doening of vergoeding van onze verUei^en eilTchen, als van dat #> 't welke zicfi ,f niet te vreden houd met een fucceflie aan zich te trekken , <fie op' onsgedo- ^ volveert is , maar zelfs jons op een onregtvaafdige en geweldige wyze ooae >» parrioioflieele Staten onthoud, waar o^ het zelve geen de inlnfle pretenfie ^ heefs, " Wy hebben geprotefteert, dat het nooit in onze gedagten is opge^ klommen i om andere Ryks* Voffteo en Staten van hunpe Landen t'ontzetten, Veei min dié gene, welke BÜkhdommen bezitten, en noch veel min een Broc^ der, als 't geen ontaard zoude zyn, of een Prins,' die ons ea 't Ryk teo hoogden toegedaan is.
" 't Is waar, dat* de Wener Schtfoer zich daar over refereert tot twee brievea >¥Én den Marquis ie f^Uatiêi aan den Grave itl Bene. * Maar te weten , of die brieven nnaat of üalfi origineel of verdjgt mogen wezen , men wil i\t wel la- ten zo als ze zyn ; egter in dier voegen, %o als dezelve zyn gedrnkt, vind mea daar in niet een woord van d'opofferlog dertwee Bifchdommen , waar mede wy valfchelyk befehuidigt wordep.
Uit dit enkeld voorbeeld, door menigvuldige andere voorgegaan, heeft mèa teden te hopen, dat een ieder overtuigt zal wezen, wie die gene zyn, welke zich zonder ophouden 'van liftigekunft-grepea bedienen, die zy bedenken, en ^aah welke kant men gebruik maakt van duiftbre, ongeoorlofde en onvezdedig« bare middtien, ^ en dat alleen om alles in 't Ryk 't onderfte boven te keren, » om de Ryks-ftenden tegens ons, hun geheiUgt Hoofd, op te rokkenen, om 9i bun daar Vanaf tè trekken, met inzicht, om op een verfoejelyke wyze ver- 99 deelëheit en misverlland te verwekken , niét alleen tuiTchen de voomaamfie j» Huizen van^ Ryk, maar zelfs tuffchen naafte Bloedverwanten, tnom Klaar $9 door eindelyk de Conftitatien van 't Ryk te konnen omver werpen , en 't zelve » in een onherftelbaar verderf te brengen. " •
Indien dan ooit alle#are Dmtfcbe Pairimen^ KettrvorfteO| Prinfea eaSutco
4<$ ««Hier vori?n 6p pêg. 72 & 73. gebraght;
Digitized by
opEUROPISCHE MERCURIUS- tjt
ées Ryks reden gehad hebben, om met een .regbvurdigen leVcr en ttadruk aan 1744. te dringen, ten einde onze Tegenparty , conform de pligt van een'Ryks-ftand , Au^ufti. •08 handele, »o als 't paft 't Opper-Hoófd te hindde&i n ons voor if. weder- ^ , m geven onze Keurvorlleiyke en patrimonlele Staten , die dezelve ons onregc« i» vaardiglyi onthoud 1 oas een behoorlyke voldoening , nopens ónze zo wel » gegronde als billyke pretenfien, vcrfchafi^; ** dat zy 't ht%\ en de veiligbek van 't Ryk meer ter harte neme > en daczy die êntaatrdien on^ehoflyke iafleririgen , en die baielyke intriguis^ zo ftrydig met de pligt van een Kyks-ftand» achter- late; n ^o (chynt zulks in de tegenwoordige tyds-omftandigheden rcgt te pas M te komen*"
,. Indien op deze wyze 't JVener Hof^ door een opregte nelging, zagter gevoe- lens wilde omheizeW, en affhand doen van 't befluit, dat hec zelve genomlen. beeft om DuUfcbfrs tegens Duitfcbers op te bitzen^ en ons Keurvorftelyk Huis t!eenemaal te verdelgen j voor welkers pfetenfiea het Ibeets die van alle ancTer^ heeft getragt te Hellen ^ zoude mea konnen hopen , dat de rufte , die wy zo variglyk wenfchen, en waac na wy met 'er daad een uicerfte begeerte getoond hebben» als dan op een vallen en duurzamen voet in Dnitfchiandj ons waarde Vdderland, herfteld zoude worden. Dan zoude men uit* de vrirgten zelfs ken« BCB 'r ware verlangen» en de zo hoog opgegeven zuiverheit van de wyze van denken van onze Tegenparty 9 't geen egter, na dat wy aan onze zyde rcctf kngen tyd alles gedaan hebben , wat het gemeen zich , van onzen vredelievenden inbêrft^ en van onze onafgebrokene geneigdheit ter verzoenirige , kond^ belo^' ^en» een sluik geworden is, die men van de kant van anze Tegenpany eer kai[ verhopen , als verwagten : OndertufTchen willen wy 'nochmaals herhalen de ver« sck^ringen^ door.onszo menigwérf gedaan^ dat eeven gelyk 'de tegenfpoed, of^'Qnvoordeltge.en nadelige gevallen., nkt in ftaat zyn 0^ ons te verfchrik- befliof neerflagtig te maken^ alxo ook in d'allervotfrdeligfte eii gelukklgfte ty« den», die wy van Gods regtv^aardige hand verwagtem, wy ons iioolt vü) ccfi fUnftige keer ten onzen profytf zuUfn bedienen.
Dit is 't gene » dat gy zult te verftaan geven ter plaatien daar 'c behoord» Vfyder»>'dce.
, Na de verzending van dat Circulair Refcrtpf , wierd op den j^. ütq'j *t volgende Keizerlyk Comfrtifftjriaal Decreet^ gedateert den 7. dito, aan U Ryks Convent ce Frankfort vooornoemd, geprefenteert, houdende dezelve trant als voren ^ en is luidende:
17An wegens den Keizer onzen aSergenadigften Heer Karel VIL Wy Alexüff^ . dtr Ferdinand Vorft de l^ Têttr tn Taxü &c. &c. , Oppef - Commiflaf Is va«
Srne Keizorlyke Majeileit, maken aan ^e hier ter plaatze tegenwoopdig illuft^r aden, Afgezanten, Mintfteff» en Eavoje's der Keurvoriketf, Vorften ' en S^en^* rfen mits dezen beke^:
* Hoe dat .deaelve noch in Terfche geheugenia zullen houden, dat op den 2$. Sfptember 1743. men t^r opendlyke Diftature van 't Ryk gebraght hem eenezg» fenoemde Bf^êj^i^ fii} [t fj^* %ui jTnUn» ydktf » Jnlafff hing fa 'de Ryks-
Digitized by
15» NEDERLANDSCH GEDENKBOEK'
I744« A£Uen niet anders kan aasgemerkc worden , alk eene toe hier toe in 't Romfche^ Jtügufiy. Ryk ongehoorde Zaak.
■ Zyne Keiserlyke Majefteit liad , volgens de Ryks- Wetten, uit kracht vaa
zyne met d'opperfte Keizerlyke Waardfgheit verknochte Authoriteit, reets toen zyne rechtvaardige gevoeligheit over zulk een openbare Schending van zyne ea des gehelen Roomfcbe Ryks Reebten konnen ionen.
Maar de gematigdbeit y dewelke in alle defzeifs Handelingen uitblMty heeft Hem bewogen « z}ch liever aan den Ryks- Dag t'addrefferen door zyn Decreet van den ii. December 17439 om defzeifs Advys te hebben, en te zien, hoe en op wat wys men de Keizerlyke ^utboriteit en d'Eer van 't Duitfcbe Licbaam eens voor al cegens diergelyke wrevele ondernemingen kon beveiligen en handhaven.
De Keizer heeft met eene baarblyklyke langmoedlgheit 't begeerde Advys van 't Ryk over dit Stuk verwagt. ÓndertuiTchen heeft 't Hof van Wenen ^ wel refre van zich te fchikken na de Plichten van een Ryks-Scand , buitenjporigbe-' den op buitenfporigbeden opgeboopt , en met zyne voorgaande bejcbimpingen in nieu- we uitgegeve Schriften voortgevaren : Men heefc daar in diezelve onbetamelyke Cchryfwys als in d'eerllen gebruikt , zonder zich te laten te rug houden , door confideratie van d'£erbied, die Ryks- Leden fchuidig zyn aan hun Hoofd, en zonder eenige achting te hebben voor de vaftgeftelde Ufantien by den Ryks- dag: Men heeft in die Schriften de gewonelyke en behoorlyke Eer •Titels aan denzelve niet gegeven, en ze waren maar getekend van een by den R^ks-dsg niet gecaraderifeerde noch ook van denzelve erkende Minifter.
Die Minifter is 't nochtans, die de gemelde Schriften , gedateert den 3 , en 5. /tt/y, ter publicque Diftature heeft weten te brengen, waar in, behalven d'on« Seumelyke uitdrukkingen, dewelke zyne Keizerlyke Majefteit zo gevoelig quet- fen , men de Keurvorften , Vorften en Stenden aanmoedigt tot ongeoorlofde AÏ- liantien tot nadeel van hun verkoren Opper- Hoofd: Men hitfe daar in tegent bem op , en vergeet niets , om d'Eenigheit te verbreken , dewelke tulTchen 'c Hoofd en de Le^ente zyn behoort, en bygevolge de fondamentele Conftitutle van 't Ryk om verre te werpen.
De Keizer zicb eens voor al voorhebouden bebbende aan de nvreking te Vêldaen^ welkers rechtvaardig gebruik de Ryks - Wetten toelaten , kan niet langer uitftel- len, zich van de Macht te bedienen , die hem zyne hoogfte Waardlgheit geeft » en in gevolge van dezelve als onkracbtig^ in-admijjibel en nietig te verklaren de Fretejlatie van 't Hof van Wenen ter Diöature gebraght den 23. September y 1743 , als in den hoogfte Trap beledigend de Majefteit van den Roomfcben Keizer ^ zyne allerhoogfte Waardlgheit en die van 't Ryk.
Om die zelve beweegredenen doet zyne Keizerlyke Majefteit nit defzeifs Kei^ serlyke Authoritelt cafferen en annuUeren de by de Proteftatle gekome Stukken ^ gedideert den 3 , en 6. Ju/y 1744 , als zynde onbetnmeljk , nadelig aan den Kel« zcr en 't Ryk , ftrydig met de Wetten , en derhalven verdienende , verworpen > Vêor nietig en vam geen kraebt verklaard te worden y gelyk men ze hier mede op de allerkrachtlgfte wys door dit Decreet voor zodanige verklaart , als ook ai 't geen , 't welk men gepoogt heeft tegens de Wetten van 'tRykt'ondernemen.
Zyne Keizerlyke Majefteit , zich naukeurig houdende by den Inhoud van zyne^ Capitilacie , protefteert op sieu op 'c aUerptechtigftey dat doeclve nooit gemeend ^
heeft
£
Digitized by
OP EUROPISCHE MERCÜRIÜS. 153
fceeft eenig Ryks- Stand te beletten, lioch ooit beletten zal, %yne Bezwaar- 1744. jiUTen by de Ryksdags - CoUegien aan te brengen, wanneer 'c in behoorlyke en jiugufty. becamelyke uitdrukkingen gefchied. «««.•—
Volkomen overtuigd zynde van de Doorzieht der Keiirvorften , Vorften en Stenden van 'tRyk, als niede van derzelver oplettendheit voor d'Eer van hun Opper -Hoofd en voor de handhaving der Grond- Wette^ van 't Ryk, twyfelc syne Keizerlyke Majefteit niet , of dezelve zullen , aaogemoedigt door een iever , die aan Patriotten paft , die onbetamelyke Schriften afkeren, waar in de Ver*> kiezing in zyn Perfoon gedaan door de Stenunen der Keurvorften, die hem de Keizerlyke Waardighelt opgedragen hebben , niet erkend word : waar in ' de Wettigheit vanden Ryks-Dag aangetaft word, en waar in men tracht de hand taiTchen Hoofd en Leden te verbreken, en by gevolg 't Rykj-Syftma omverre te werpen.
Dezelve verwagt ook, dat zy geen deel zullen nemen aan 't geen zyne Kei- zerlyke Majefteit zich voorbehouden heeft, aan den Keurvorft van Mentx alt Aards -Cancelier van 't Ryk behoerlyk te veritaan te geven , aangaande d'on- '
wettige en onkrachtige Didature door hem toegeftaan } maar dat dezelve veel- meer, in overeenkoming handelende met zyne Keizerlyke Majefteit, die akoês't heft van 't Ryk boven zyn eigen zal ftelUn , op de bequaamfte Middelen denken zullen, óm diergelyken Ondernemingen voor tegenwoordig te ftuiten, ca dezel* ve in het toekomende voor te komen.
Ftarikfm den 29. July 1744,
was getekend:
AlEXANDBK VokST DB LA
Tour bn Tazis.
Den eerfte Augufiy wicrd op de Ryh -vergadering overgegeven en ^eregiftreerd een Memorie van den Koning van Pruijjen^ ten opzigte van 't Vorftendom Oofi-Vriejlandy waar van den hoofd- zakelyken inhoud is als volgt:
I^Adien Zyne Majefteit, de Koning van PruiJJiny zyn Recht bewegen heeft, ^ uit kr^te van 't welke Hy , na 't uitfterven van de manlyke Defcendenten , zo van 't Huis der Vorften, ala van dat der Graven van Oofi' Vriesland , n.i« cuorlyker wyze geroepen waa tot de Succeflie in alle de^taten, tfie vryien de Vorft van Ooft ^ Friesland y Kaïrel EdZard y laatfte manlyk Oir van dat Huis heeft bezeten: Een recht, gegrondveft op 't Expedatif, 'c vrelk de Keizer LeopotdüSy toemwaardiger gedagteniiTe, in 't jaar 1694. aan den Koning van PruiJJeny Fre^ deriky verleende > zo als ook aan alle deszel& Defcendenten, voortgekomen van den Keurvorft Frederik Wilkm van Brandenburg , onder den naam van fchade« loos -houding van wegens 't gehele Roomfche Kyk, in aanmerking van de fcba- de, welke 'c Keur- Huis Brandenburg by den Oorloch, die door den Vrede van mnmegen gtHindigi wierd, geleden had; welk Expefiatif verleend ia met toe-
V • - -lEca-
Digitized by
154 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
t7k4. itemnrfng van alle de Keorvorffien van 't H. Roomfche RyJt, naderhand vw- AuruJlH. nieuwd door den Keizer Jofepbus » Opvolger van Leepoldus , en door den laac^ ^ - - overleden Keizer Karel VI. by de vernieuwingen der Invefticore van 'tKeuB*- Huis Brandenburg. Z O I S T , dat Zyne Pruiflifche Majefteit op dezen grond , en in gevolge van een zo onwederfprekelyk Recht, van de Regering over d<<t* Vorltendom bezie genomen heeft, en dat Dezelve, in gevolge 't valtgdèeld» Gebruik, d'Inveiliture van Zyne KeizerlyleMajeiteie verzoekt i Zyne Majeftete: is in 't volkomen vertrouwen, dat de Keurvorflen, Vorften en Scenden van 'c Ryk denTitelr, de Plaats en de Stem van 't voornoemde Vorftendom in deBtnfe der Vor/len.van 't Duitfche Ryk, op dezelve wyze, als de laaclle Vorft va» Oüfl^Ffieslahd die genoten heeft, aan hem niet zullen weigeren, aangezien d« laftige Titels , welke Hem 't Recht 4latr toe verleend hebben : En nadien Zy- ne PruifSfche Majefleit tot nu toe niets meer ter harte heeft gehad , al» om den: Voorfj^oed, de Roem, de Ruft en de Veiligheit van 't Roottfctoe Ryk te be* vorderen, zal dezelve, als een goed Duüjcb PMridty niet io gebreke Uyven^ öm nieuwe bewyzen van zynen lever \A dezen opzigte te geven , 't zy in aan* merking van d'oude Staten , die Zyne Majefteit in 't Ryk bezic^ of wegH» 'f Vorftendom, 't welk dezelve komt te verkrygen.
Zeden ckn ii. is aldasu* de Komngiyki PruiJ/tfcbi yèrklaring &c» hier voren op pag. 112 gebraghc, openbaar ge^i^rdeo: Dat Stok veroorzaakt grote bewegingen onder 't Gemeen aldaar, zo wei ten opzicht van deszeifs inhoud , als ten aanzien van deszelfs ge* volgen, die geacht worden voor Duitfchland fataal te zullen zyn, en 'tOorlochs Vuur öp nieo daar overal fterker doen branden, dan tot nu toe geföhied is : Echter is aan 't Keizerlyke Hof alles daar over in grote blydfchap.;
In \ laatft van de gepafleerde maand , heeft een Franfcbman, een abo(ninai>le daad ^ven onderdaan , om den Keurvorft van .Mentz met een Pi fiool dood te/cbieten, doch washy geluk de ko- gel maar 'door de Paruik gevlogen, en had alleen eenige ontftel- tenis by zyne Keurvorftelyke DoofltiChtigheit te weeg gebraghti pe Dader was ontfnapt^ zonder dat men hem wederom hadde konnen ontdekken.
PoLiK. 't HOP te Warfchdu heeft d'Univerfallen doen afzenden tot het befchryven van den Algemenen Ryks- dag binnen Grodno tegen den 5. OStober^ zullende de Landdagen tot het verkiezen der Ge- deputeerden den 24. dezer een aanvaoff nemen* De voornaamÜQ |)ointen der gemelde Brieven van uitfchrYvinge betreffen de Ruft van 't Koiutigryk,en bygevolg om den ueeft van Verdeeltheit te
ban-
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIÜS 155
faanneo , als mede de middelen , om den toekomenden Ryks - dag te 1744. doen (landhouden en dan eindelyk de vermeerdering der Troupen '^g^^ van de Republicq. "
A L Z O den p. Paflaro de Prinfes van Afibalt • Zerbjl , de Griel^* Ru», ifctie Religie aangenomen hadde , en den 10. de Verloving met I'And. -dco Grootvorft was gevolge » zo heeft bare Keizerlyke Majefteit 4t volgende Ukaze^ of Ordinantie, doen publiceren :
"VTLTY, ELISABETH d'Eerfte , Keizerin en Zelfs-. heerfcherefle ^^ aller Rujfen &cc. &c. .Doen een ieder weten , dat nadien , vol- -gens de wille des Almachcigen Godts en door deszelfs Allerhoog ften Zegea, Wy, na ons voornemen , den 20. der voorlede maand onze allergelieme Zufters-^Zoon en Erfgenaam , Zyne Keizerlyke .Hoogheit , in de Hoofd -kerke der Hemelvaart van de H. Moeder Godts met dé Doorluchtige Prinfes van Anbatt-ZeMi^ welke den 28. ^derzelver maand Belydenis van de rechtgelovige Uriekfcbe Religie ge- daan > en in de H. Salving de namen van Cofbarma Alexiewna beko- imen heeft , ten bywezen zo wel van de Geeftelyke als Wereltlyke Stands •perfonen verlooft en te gelyk bevolen hebben » de gemelde ^Doorluchtige Prinfes als Groot - Vorftin met den Titel van hare Keizerlyke naogbeit te. vereer en, 't ons genadiglt bevel is, zulks ia ons gantfche Ryk tot algemeen narichc te publiceren , &c. .
Voorts heeft hare Majedeic een Patent met het groot Zegel doen bekrachtijzen , waar by Hare Kufch - Keizerlyke Majefljpit de hoog- gemelde Prinfes Bruid bequaam en bevoegd verklaard ; o om na V \ overlyden van den Groot -Vorft (al was het dat Hy voor 'c 99 voltrekken van zyn Huwlyk ftierf ) als mede na de dood van 99 de Keizerin op den Ruffifchen Troon te fuccederen."
Den 2(5. zyn eindelyk de Feflynen ter occafie van 't publioeren van de Vrede , die toflchen dat Ryk en de Zweedfche Kroon ge* floten is , begonnen, ende met veel Vreugde ende Pracht uitge- voerd geworden.
Rakende t Oorzaken der ontdekkinge van de verfcbrikkelyie 2k* menzweringe , door denMarquis de la Cbetardie in dat Ryk gefmeed^ en onder den vorigen Titel van Rusland gebraght , zyn noch niét te klaar om dezelve met zekerheit te konnen melden: Een, die
V 2 om
Digitized by
iS6 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. om des mogeiykheits wil ons toefchynt d'aaaneinelykfte te we- ^H^l^y- zen , beftaac :
De Grootvorft de Gr^if Wacbmeifter , zynea Kamerheer, met ec- ne Commiflie aan den Koning en den Throons- Opvolger van Zwe^ dm belaft hebbende , wift de Marquis van die gelegenheit te profi- teren , om op eene fecure wyze eenige importante Depêches aan den Marquis de Laumary , Franrche Minifter aldaar , te laten toeko- men , welke die wederom van Stokbotm moeft verzenden na Berlin eo na Parys. Hy verzocht en verkreeg vao dien Graaf om een klein Kofièrtje met zich te nemen en 't aan den voornoemden Minifter . te behandigen. 't Schip, op 't welk zich dien Graaf in Finland gt^ èmbarqueert hadde, leed Schipbreuk in 't midden van 't£ys in d'eng- te van Abhndp, zo dat dien Graaf alleen zyn Perfoon^ na veel moei- te en gevaar, fal veerde.
Deze Schipbreuk ter ooren van dien Marquis gekomen zynde» fcherfte hy daar mede , en liet zich horen : Dat by gantfib niet foth vuden waar dat zyn Koffertje in d*afgrtmd der Zee gaumken was : Alz» hy Ur eenige brieven in badde die opgevult waren met minnaryen en gefcbrê* ven aan een zekere Dame 9 by nu ten volften verzekerd was dat de Zee H gebeim niet ontdekken zoudie.
't Geluk heeft echter gewilt , dat, in 't uithalen van deftukkeii en brokken van dat fchip, men eenige Koffers , Valiezen &c. vond» ^ > welke na Petersburg te rug gezonden wierden, en in een derzelve was 't gezeide koffertje van dien Marquis > 't welk , zonder nage- dachten , geopend wierd zonder men wift wat het was , en waar ia men ontdekte « gene Minne •brieven , maar Depêches van 't uitere fte gewicht.
De Depêches van Parystc mg gezonden > ontdekte diePerfonen^ ^ welke dien Marquis geloofde gecorrumpeert te hebben j^ en aan weU &e hy grote fomme gegeven hadde> en noch geven zoude ^ &c.
Men heeft in zyne Papieren gevonden , Brieven van verfchcide .zoorten , als Plans , Projedlen om 't Ruififcbe Gouvernement het onderfte boven te keren, en 't zelve opeenea nieuwea voet te ftet len ; een Lyft der Groten van 't Keizerryk ; Ook die van den Se- naat en andere hoge Gerichtshoven ; met aantekeningen op hunne goede en quade hoedanigheden en den dienft die men van ieder- eea zoude konnen trekken. Niemant is 'er gefpaart ^ ?elfs niet de Rei- •zerin, noch den Grootvorft.
Zedeic z;;n vertrek aic dat Keizerryk ^ heeft men m zyne- Pa-
pierea
Digitized by
99
99
opEUROPISCHEMERCURIUS. 157
pieren noch verfcheide handelingen ontdekt. Als onder andere , dac hec oogmerk van zyne intrigaen hadden beftaan , »> om hare Keizerlyke Majefteit te verplichten , in aflland te doen van de hernieuwde Alliantie met de Hoven van fVenen en Londen , en in cas hy zulks ondoenlyk bevond , als dan een opftand in 't Ryk 99 zoude vervirekken , om den Scepter uit de handen van hare Kei- f> zertyke Majefteit te rukken , en over te geven aan den genen 99 die geobligeert was geweeft dezelve neder te leggen. "
Van jiag tot 'dag ontdekt men verfcheide nieuwe intriguen van dien Marquis , en hoe klaarder men die ziet » hoe lager d'aétien der Franfcben da^r dalen , zonder hoop dat zy ooit wederom 't hoofd zulten boven (teken.
Dat Hof heeft Circulaire brieven geëxpedieert aan alle de Gou- verneurs der Provinciën » om binnen 't eindigen van een maand zich te Mofcou in Perfoon te laten vinden, ten einde uit.de Mond van hare Keizerlyke Majefteic te verdaan , d'ordres die 't Haar behagen zal te geven, ter verzekering van die Monarchie > en om betere mefures te nemen die te konnen executeren.
't GE EN dat zedert ons laatfte Verhaal by de Pragmatique Armie voorgevallen is , en na ordre des tyds mede delende , ftrekjt de volgende MiflSve uit het Campement van Euame den 2^. Jti" lyi beh^zende :
Onze Haflaren komen andermaal een (taaltje te geven van hunne
dapperheit , waar door de Franfchen overtuigt zoUen worden, dat
ze zich niet ongeftraft lacen honen. Pe Heer Litajcbit Lieutenanc
van de Compagnie van Hadofcby, in 't Regiment van jCaroti, met 45
man gedetacheert zynde , om de legering der Armee van de Grave
'van Saxen te befpieden , begaf zich dezen morgen met het krieken van
.dendag op marfch , en ontdekte ten o uuren de vyandelyke Voorpof-
'ten^ beftaandé Zjommige uit Voetvolk en zommige uit Kuitery.ach-
.fer dewelke yèrfcheide Regimenten Voetvolk van diftantie tot diftan-
-tie-campeerden. De Lieatenant Liia/c£ri ziende» dat een dier' poften
-ILiütery .hem^ zeer nau.obferveerde» fchaarde zyn volk zo goed de
grond toeliet I op eene wyze, dat hy hunne bewegingen zien konde»
> pe Franfdien iocr hui ^root getal aangemoedigt » bielden die pre*
caünen.'tooriblobertigheK «n begonnen de Lieuceoint uit te fchei-
^^n 4 vaar door onze Huflaren iso verbictere wierden , dat ze hem
• V s toecfe^
1744- jtugujiy.
Digitized by
158 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. rmeektcn , om wraak te mogen gaan nemen. De Lieotenant weii- Augujï'j. de, dat hy zyne Huffaren anders niet konde te vrede Hellen, beval ,T ' . - hen, om met hen in een volle galop na dien vyandelyken poft Ca- vallerye te rennen , alle tefFens vuur te geven en vervolgens zich van hunne Zabels te bedienen , zonder zich op te honden met het maken van gevangenen of Buit. «De Huflaren niet anders wenfcben- de , vlogen met zodanig geweld op dien vyandelyke poft aan, dat 2e door hun vuur overhoop geworpen en zo dra ^^ftagen als geat- taqueert wierd , nemende met zo veel verhaafting de vlucht na eea poft ,Voetvolk , dat ze *t zelve in wanorder braght en daar door buiten ftaat ftelde , om hen te feconderen , vervolgende onze Hufla- ren hen met den Zabel in de vuift met zo veelieveci dat ay ter- ïelver tyd met hen by •t Voetvolk komende , alles neer zabelden wat hen voorquam , tot dat ze ander Voetvolk zagen uitrukken^ om hen t'omcingelen , wanneer zy 'c gevecht ftaakten, en met zich voerden den Kapitein, die d'eertte poft Ruitery gecommandeert en drie quetzure bekomen bad. Zy hebben « paarden veroverd en een grote menigte hoeden met witte Cocarden , en langs denzelven-weg te rog komende , hebben zy 15 doden op 't eerfte flagveld getelt , zynde het twede met gedood voetvolk bedekt. Van onze kant heb- ben wy maar een Man verloren.
Den eerften dezer is by Oudenaarden en den 3. omtrent Doornik^ een hevige Schermutféling tuflchen d*Ooftenrykfche Huflaren en de zo genaamde Franfche Pandurcn voorgevallen; De laatftgemel- de hebben in d'eerfte Schermutféling meer dan 80 en in de twede 15 Man zo doden als gequetften gekregen , waartegen d'Ooflen- rykfche by Oudenaarden voornoemd in tyds verfterkt zynde niet een Man ^en hy Doornik een Man en twee Paarden verloren hebben.
Dagverhaal uit de Pragmatique Armee :
Onze Armee by de 80000 Man aangegroeit zynde , heeft elndelyk den 30* Paiïato aangevangen de Melde by Oudenaarde ce pafleren , ende zulks den 31. voleindigt werdende , zyn wy den eerften dezer na de Franfche Armee gemai- cheerCy dewelke achter de Lis gepofteer t en wel verfchand is.
Den 3. brak de gehele Armee weder van Pttegbem op » komende de HoUaa^. fche Troupen omtrent Bouffia niet ver van de Sebelde te liaan. Wanneer Wy daar na toe waren om hec Terrain ce besichtigen , was 'er veel Fhtnjcbe Cavi- ierye omtrent Kortryk ia beweging.
Dien dag It de linker -vleugel van onze Armee van Peeegbem tot HelAh9.Z tü een half aur van Doornik en van Kwtrjk komen cafflperea» hebbende i*J9k* gelfiben hec camp ce Pe^ghtm bcttokkca. ^
Den
Digitized by
OF EU R OPIS CH E MERCURIÜS. 159
Den 6. 's morgenff ten 8 attren verlieten wy onee Legerpiaatt en qutmen ten j^^ . 6 uuren 's avonds zeer afgemat door de »wa»e marfch en hitte, in 'tCaniperaenc ^tZt^v van EJlainhurg , daar wy ovemachtcden. Den 7. begaf d' Armee zich tegen den ^ ^' jCVond weder op maribh en zette denzelven den gantlchen nacht voort , zo ver* " tt dat de voortronpen vanden flinker - vleugel den 8. ten 10 uuren voor de mid« dag reeCB te Cijtm aangekomen waren. Men ontfing kundfchap , dac het gant* fche Land x'eenemaal van vyandelyke Troupen was ontbloot , en dat men in twee uuren tot aan la Marcq kon voortrukken , en da^r op wierd befloten , om den marfch in vier Colommeit te vervolgen. De fiini^er- vleugel te Pont è Bovi- nes aangekomen zynde , en den Hertoch van Mrenber^ daar een brug hebbende raten flaan y en onder efcorte van de compagnie Granadiers van Styrum , tot den molen van St. Gbin Melandws zelf in Perfoon gerecognofceert hebbende , daar hy het Carapement deed afïlekeo , zo pafleerden aUe d'Ooftenrykiche en Hol- hpdfche Troupen , zo Ruitery als Voetvolk , uitmakende den flinker- vleugel onder d^orders van gemelde Hertoch, ower di Marequi , togen met onuitfpreke* lyke vreugde in 's Fyands Land en betrokke noch voor 't vallen van den avond dit Campement , daar d'Artillerye en Bagagte voor middernacht Inigelyks aan« quam. De Hertoch van Abrenberg^ die van vrydag- avond 5 uuren tot zatue^ dag -avond ten 8 uuren geen uur achter malkander van zyn paard was ge weeft » beeft dien nacht zeer veel moeite gehad , om zo een moeijelyken maribh voot de Roit^ te faciliteren, alzo men alle oogeoblik voor floten of grachttnquam» die gevult moeften worden > en zo dra hy verzekerd was , dat die Rivier zon* der eenlgen cegenfland kon worden gepafJArert , gaf hy kondfchap daar van aan den Generaal tVade^ zendende hem Pioniers en Volks' genoeg > om verfcheide Bru^ens aan de kant van Drejfein te laten flaan, in geval zyne Excellentie ins-
f'elyks met den rechter -vleugel zou willen paiTeren , beftaande in Britfche en. ïanoverfche Troupen. Zjrne Hoogheit heeft den 9. 's morgens aan dien Ge- neraal kennis doen geven van zyn legering , waar door de Hertoch van jlbrtn* berg met den flinker • vleugel , beflaande nit Ooftenrykfche en HoUandficheTroiiv \
pen, dien zo ongemeen; n^petjflykai^ fnatfcb' van die vrucht heeft doen zyn, dat wy eensklaps ons oogmerk hebben bereikt >. om naamlyk op 'sFyands Land poll te vatten , en 'd' Armee van den Grave van Saxen baicén flaat te ftellon , om ons de paflagie pver de Mar que te betwiften. Terzelver tyd hebben de Ge- deputeerden en Hoge Amptenarea der Caftelenyen en diftriften van R^el , Deuof en Orcbïes PaCpoorten van den Hertoch van ^^r^n&er^' verzocht, om in ons Qimpement te komen, en over de betaling der Brandfchattingen te handelen. DeQ 10. 's morgens -pafleerden d'Engelfche en Hanoverfche Tronpen 't Ri^ biertje Ai Aforffis eiv voegden eich by d' Armee « wsar van de rechter- vleugel zich uitftrekt tot P^nt i Trejfin , en de linker aan 't Dorp FVetin. De Hertocli van Abrenberg heeft zyn Quarcier te Saingoin t ij uur van Ryffel , de Generaal Wade t'JnJletn , en de Graaf vaa Najfau te Cifoin. De Caftellenye van RyJ[Jel is óp X200O00 Livres gebrandfchat , en moet daar en boven eenige looo Rationa Vonragien leveren. De Graaf vaa Azm bond zich met zyac Armee ftil achter ^jnt fterke Retrenchementeik
> Oen 13. dezer braghten de Hufl^ren in 't qusrtier van den Hertoch, van Abren- ttrg 9 gev«nge Ftanjcbe Ruiters en 4 Panduten : Den zelVen daf » wierd eea
Digitized by
i6o NEDÈRLANDSCH GEDENKBOEK
1744. Oojlenrykfcbe Huflaar die getracht had te deferteren, door zyn. eigen swager tot jtu^ujly. voor de poort van RyJlfei vervolgt en achterhaalt , en in hun Camp te rug ge- ■ braght> ^Uwaar hy aanüónda wierd opgehaDgen. Den 14. gingen onse Generaali
verzeit van verfcheide Hoilandfcbe Heren , tot digt by Ryjfcl recognofceren. Den 15. is de gantlche Armee de reveu gepafleert: Onze Camp is gepofteert vaa J'ont Bouvines over de Rivier de Aïar^ues tot by Engrain , en dat van de HanO' verjcbe itrckt zich toe by Rencbin uit, een klein uurtje van RyJ][eL Het fleedje Orcbies heeft onze prote&ie verzegt , en geprefenteert 't Legér met eetwaren te voorzien , waar toe den 16. verfcheide poften zyn bezet , om de paiTagie te verzekeren.
Dien dag zyn eenige Ooftenrykfche Dragonders van 't Regiment de Ligne zon* der Geweer drie uuren buiten de Linien gaan vourageren , maar door de Pran« fche Huflaren betrapt en nevens hunne Paarden als Gevangenen na RyJJel ge« braght , 't welk oorzaak is dac men nu met meer omzichtigheit te werk gaat, alzo men te voren aangaande 't voturageren heeft geleefd als of 'er geen Vyand omtrent was.
• Den 19. deed de Geallieerde Armee omtrent St. Gbin Mekndois een algemene vouragering , wanneer door d'onvoorzichtigheit van een Kapitein - Lieutenant , die zich anderhalf uur verder waagde » als hy behoorde , een Vendrig en ruim 20 Dragonders van de Regimenten van Ligne en Styrum door de Franfchen wier- den opgeligc. De Kapitein- Lieutenant zit in arrejt^ en zal voor een.Krygsraad worden te recht geftelt.
De Hercoch van Abrenberg heeft twee Vrv-compagnien gedetacheert , die t'Ou ebies voornoead , een* kleine plaats aan. de kant van Douay , poft gevat hebben. De Marfchalk van Saxen houd de Troupen van zyne Armee in geftadige bewe- ging. Dezer dagen zond die Generaal 7000 Man en een aanzienlyken trein Ar- tillerye na de kant van Oudenaarden » om zich by verraffing van die gewichtige Vefting meefter te maken» maar op een valfch gerucht keerde 't gemelde Corps met groto verhaafting weder na d' Armee* .
Hoedanig die Pragmatique ^tmie inOrdre van Bataille gerangeext ftaat , ftrekt het hier bygevoegde en berchreven Plan.
Dat Leger heeft wezendlyk by zich 12 Mortieren^ 20 Stukken Canon 6 Ponders, en 84 Stukken 3 Ponders, benevens 71 Pontons*
Boven de Brandfcbattingen in 't vorige Dagoerbaal g^m^ty heeft d*Abt van Euame 20000 Livres moeten betalen.
De Vry-compagnien , die in 't veanaardè Graaflchap ilaiv^ poll hebben gevat , hebben Torquoin' , Robaix , zyne een Mark-
graaffchap , Port i^ Bmnes en andere Vldcken onder contributie ge- elt , by wyze van reprefaille wegens de 5 jaren fubfidie, die de Graaf van Saxen van die van Kottryk geiëircht heeft^
d'Aardshertogin Gouvernante heeft zes Verlof -brieoen mOoJleniê gezonden , itix behoeven van de zulke die op dé Franföhen ^er
kaap
Digitized by
i6o
' A I L L E
r&, 1744.
xcntie de Veldmarfchalk WADE.
'ejtt Hollanders.
1 J
HONIWOOD.
$IK. SOMMBKFBLD. LlGOHIBB. CA1IPBBI.&,
7BT>WBMTV0RTH,LAUMAT,M0NTICMT,ALBBMAkLB,
iBKBLTOIÏ, ChVCHBIL, C&AFVORD, BlANO.
^^r~ g:
/
•3
% I
^ A
o. 8 '
I
.3
"5-
r
i
%8. Efquadrons.
Hollaan.
Digitized by
.^>
^^n
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIUS/ ï6t
Jcaap willen varen , waar van een Nieopoortfche kaper reec$ een 1744- franfche Vifler opgebraght heeft. ^ugufly.
De Vry- compagnie van den Grave van Lipy, beftaande in 160 '" man , alle Franfcbe defsrtiurs , *■ hebben de revue voor d'Aardsher (ogin . gepafleart» die daar over zo voldaan was » dac zy aan den Kapi* cein vereerde een goude Snufdoos » ali mede aan den Lieutenanc een Silvere» voorb aan elkeo Zergeanc een halven Rykadaalder» en aan eiken Soldaat twee fchellingent
De Staten van Braband hebben aan de Koninginne eene nieuwe fublidie van 400000 Floreinen toegedaan.
De Heren Staien Generaal hebben de Placaten van den 7. jiugu- ftj 1743 en 2o. Januari 1744 op het Stuk der befmettelyke Ziekte geëmaneert, op nieuw tot primo January 1745 geprolongeert , en voorts geatnpUeert met een Articul ten opzichte van de Schepen die uit Barbaryen én verdere plaatzen onder 't Ryk van den Keizer van Marocco gehorende , zullen komen ; n Zo dat van nu af aan jf9 tot den eerften January voornoemd geen Schip of Schepen, «f komende van St. Cruz of eenige andere plaatzen van Barbaryen ^ j» 't zy dat dezelve baar Lading aldaar in t geheel of ten dele in- $, genomen hebben , of dat dezelve aldaar alleen aangeweefl zyn p 0$ ergens in deze Landen ziülen mogen inkomen > op poene dat P9 zodanige Schepen met hare Lading zullen werden verbrand» en ^ 'c volk met de dood geflraft» als mede d'Eigenaars, Afzenders . ff» en alle de gêne die na 't emaneren van deze , tot het laten in- M komen van zodanige Schepen bevonden zullen werden eenige 4ff lalt of ordre gegeven of daar van kennis gehad te hebben.
De Heer £^cü! , Legations Secretaris van den Koningvan PruiJJen^ heeft aan den Prefident van Haar Hoog Mogende gedeclareert : >» Dat 9, zyne Pruiffifche Majefteit met de proviGonele Conventie, tuf- 4» fchen Haar Hoog Mogende en den Graaf van Fodewils voor zyn «ff vertrek wegens de zaken van Oo/i- f^riesland gefloten, wel te ffff vreden was : Gemelde Vorft heeft zich daar bv verplicht aan * ff9 dezen Staat de 1200000 Guldens , door de Staat Embden en ée .0» Stenden van Qojt - Friesland in deze Republicq , als mede de im ROQOOO Guldens , door den laatH overlede Vorft op deszelfs
Do? # 2ie hier voffco ^f . 95*
Digitized by
i62 NEDERLANDSen ^GEDENKBOEK
1744. n Domeinen genegocie^rc , en dus de gehele Pretenfie van 1500000 Auguji'i. ^^ Guldens ce becalen , waar tegens dezen Staat aangenomen heeft »
n 2 Maanden na de Ratificatie van 't gemelde provifioneel Ac-
ff coord, hunne Troupen uit Embden cuLieroort te rug te trekken." Dien zelfden Heer ^^^i:* heeft den 15. aan den Prefident mede^ gedeek , 't reetsgemelde Manifefl van den Koning van BfuiJJen Sid tegen de K(Miingin van Hongaryen en Bobemin.
Dat Manifeft maakt groot gerucht , en komt , volgens zommi« gen , in eenige opzichten over een met ffOürlocbs - Verklaring vaa Vrankryk aan wylen den Keizer nopende de Pool/cbe zaken. *
Wyders heeft dien Heer aan Haar Hoog Mogpide eene Miflive van zyne Hooggemefde Majefteit overgeleverd , by dewelke de* zelve kennis geeft van 't gefloten Huwlyk tuiFchende Prinfes Uki- cazYne Zuftef en zyne Koninglyke Hoogheit den Opvolger van dè Kroon Zweden, waar over hooggemelde zyne PruiÜHche Majefteit by Miflive (laat te worden gefeliciteert.
De Heet Graaf van JVajjenaar is den ia dezer van zyne her* vatte Ëxtraordinaris Ambafiade by den Konine van Frankrykm den Haag te rug gekomen , en heeft vervolgens v erflag van zyne Ver* richtingen* aan Haar Hoog Mogende gedaan.
Aan 't Hof van den Keurvorft van Keulen, Broeder van den te- gen woordigen Keizer» is'r SubJidieTraSaat met Engeland en Holland geratificeert f en men formeert aldaar 't reets beloofde Corps Troiz» pen van loooo Man*.
Gedurende deze maand is 't Efquader van 20 Obrlochfbhepeii
vain
* Welke Oorlêchs-Deelefêtie das beglfld : j» Zyoe Majefteit heeft sedert sy- j». ne komft (oc de Kroon niett met meer levers ter herten genomen » dan om la «9 al 't aeen de handhaving van den Jf reden bevorderen »unen te lopen , doch j» de verongelyking welke de Kelzer^em in den Perfoon van den Koning vaa ' j» Pelen , synen Schoonvader komt te doen , is vaa te groot belang voor d'Eec j^ van syne Majefteit en de Roem van syne Kroon , «m niet alk' de krachtea » j» welke Godt hem heeft toevertrouwt , aan te wenden^ om een rechtmatige M wnak daar van te nemen^ Met dat oogmerk heeft xyne Majefteit , na aan alle » Hoven van Eurepa de bUlyke beweegredenen welken hem dwingen de Wa« j» penen op te vatten^ vertoond te hebben , befloten den Oorloch te Water «« M te Lande te verklaren , so als syne Majefteit dien mitsdesen is verUft^- jr rendCf &c, '' Zie Jiurof. Mere. vm dfn jar^ z7i3t IL i^^'i peg. i6i.
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIÜS. 163
^BM. dezen Staat, by den Koningvan Groot-Brittmnien^ uk hoofde 1744. der Tradaten, geëifcht , fucceffivelyk na Engeland vertrokken, ^H^i* onder 't bevel van den Lieutcnant-JVdmiraal Grave. . -
Den 10. U te Hellevoetjluk binnen gekomen een Engelfch Oor* lochfcheepje van 8 Stukken, en 12 Draaiftokken en 80 Man, op- brengende een Franfche Kaper , de St. Mercurius met 10 Stukken en 12 Draaiftukken met omtrent 80 Man; gemelde Kaper had t de fioutheit gehad om een van de Koop vaardy • Schepen wech te nemen , die geconvojeert wierden door twee Konings- Schepen, maar hy wierd wel haalt ontdekt ; een van d'Oorlochfchepen zeilde na de Kaper , en waren beide 2 uuren voor de Wal op elkanders zyde geleeen in gevecht^ en wederzyds met Handgeweer gefchoten, en de Kaper wierd zodanig gebavent , dat hy eindelyk moeft ftryken» zynde van dezelve 7 Man gedood en 4 geqüetft, en de twede Ka-
{)itein zyn eene Arm aan (tukken gefchoten , zynde de Kaper deer- yk gehavend , en meeft alle Duinkerkers en den 7. van daar uit« gelopen ; 't Schip \iras yfelyk om aan te zien van wegens 'c iloed &c. , dat noch ovtt 't Dek vloeide; d'Engelfchman heeft alleenlyk 2 gequetften en ook de Prys hernomen en binnen Hclk'- voet voornoemt gebraght.
Op den Roemruchtigen en gedenkwaardige Overtocht van Prins Ka^ teloverdmRbyn^ heeft M. HoUzbty^ Mtd^iWtur t^jimfterdameenc konftige Medaille vervaardigt , vertonende op de Voorzyde \ Borftbeeld Van Prins Karet van Lottbaringen , in 't Harnas , en omhanden met het teken der Ridder - Ordre van 't Gulde FHes. Om den randt ftaat : CARoLüs HENRicojs DVX LOTHaringije S. Re-
«IA MAIeSTATIS HvKGARIJE et BOHEMIJE DVX
BELLI. Op de Tegenzyde vertoond zich dezelve Prins Karet, hebbende de gedaante van de Krygs- Godin Bellona aangenomen, «n vliegende met den Blikfem,l6ewelke hem ten dien einde van een hoger Macht ter handgefteld is, zeer fchielyk over den Rbyn» In hare linkerhand heeft zy d^ Schilden der na den Overtocht veroverde Steden, HAGENAU, WE1.SSENBURG eh L A U T E R B U R G. Ter zelve tyd verdryft zy met den Blik- fem in de rechterhand de Benden der Vyanden , welke zich in 'c verfchiet onder denzelven aJ vlugtende vertonen: Terwyl zy aan d'andere zyde door den dapperen Bemklau vervolgt woiden, tot
X z voor-
Digitized by
i($4 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
V
1744. voorby de veroverde Veftingen , op welke men d'Ooftenrykrch^r jêugufiy. Vaandelen geplant ziet. Onder op den voorgrond ziet men den ■ verbaasden Rhyn - Gody ruftende op een fVater • Kruik , daar R H £«
N U S op ftaac p en waar uit een grote Rivier mee fnellen loop te voor (chyn komt. Om den bovenrandt leeft men : INVIA VI R* TVTl NVLLA EST VlAi dat is: Twr de Dapperbeit ii geen tvrg ^ntoegankelyk.
De Heer Jan van Dam^ beroemd Mathematicus, t^Amfterdam^ heeft verfcheidene manieren uitgevonden, om «ren Lichaam te doen bc* wegen in veelerlye kromme Lynen, met gelyke of ongelyke Yncl- heden , waar van de Mogelykheit of dadelykheit tot heden van niemant anders bewezen is , ht^bbende hy tot een proeve een Werk« tuig betrekkelyk tot de Ecltpfen vervaardigt, waar door. men de Comeet van den jare 1682 ziet bewegen volgens de bepalingen van Newton, HalUy en Flamjled.
Alvorens wy tot de Carga's van verfcheideNederlandfiche Oofiin- difche Schepen komen , Itaat ons uit d'Oofiindien te berichten , al« dat den 4. December van den jare 1743, zyne Hoog- Edelheit Guf- taaf Baron van Imhofte Colombo (gefortificeerde Stadt aan de Weft« kuft van 't Eiland C^/012) als Gouverneur Generaal van Nederlandfcb-' Indien , met d^literfte pracht en toejuichinge van de Gemeente al« daar voorgeftelt geworden is : des avonds waren alle de Huizen iTiet divene Zinnebeelden en Lichten g^illumineert geweeft^ CA van 7 tot 9 uuren was een fraai Vuurwerk afgeftoken, &c.
^ , Generale C A RG A ofte Ladinge van zeven Ooft •» Indifche Retour*
Schepea van Batavia, voor de twede Bezending aan de refpefkivtf^ Kameren van de Generale Ooft * Indifche Compagnie , met namen tl en Hartenlufi voor de Kamer Zeeland , U Huis Reinsburg^
' Hartentufl en ÏVeUevreden voor ^ Kamer Amjkrdanl , Amejlein en Hartmïtlfi voor de Kamer Delft f^Potanen en HartenJuft voor de Ka- mer Rotterdam , *t Huis ten Duin en Hartentuji voor de Kamer Hoorn ^ »i Huis miDume voor de Kamer EiMuiJMi dewelke alle, excepto *t Huis Rjtinsburg tn JVett^reden , reets in de Haveaen de^er iMk^' ^efl fpyn gearriveert op den 3. en 6. Augujly 1744.
3775915 f^ Bruine Peper. t . 80000 » Nagelen»
25010 — Witte Peper- 1 72534 — Fouli.
»€1709 •► Noten^ l xooojoo — Salpeter.
Digitized by
OfEUROPISCHE MERCURIUS. 165
310272 9 Poejer- Suiker. 91631 — Sappanhout Bimaas. 188787 — Caliatours-hout. 1066515 — Coffy Javaas. 775 — Indigo Javaans. 292 ;- — Indigo Ambons. 15875 — Curcuma Javaans. 4180 — Cardamonï Javaans. 10700 — Cubebe of Staarrpc-
d>er. atoene Garen divers. 4&obo — Taoierinde. 600 — Perüaanfche Rood-
Aarde. 80 Leggers Aracq. 36 Kelders Japanfche Zo- ja-
I Ps. Gonde Ring met Dia«
manten. I ~ Lapis Befoar.
Zyde Stoffen.
jo Ps. Japanfche Zyde Rok- ken.
Cafoene Lynwaten.
2900 Ps. Bcthilles divers, lóoo — Bethilles Neusdoekea metdiverfche gecou* leurde randen. 400 — KuftChelas geruite. 100 — Gingam Onderbroeks, geruite. . .
200 — Moerisfyne gebleekte.
CARG A of Lading Van 2 Ooft-Indifcbe Retonr- Schepen » beide van Bengale, te weten > fVeftbovtn voor de K^mcr Zeeland , en Nieu-- ftadt voor de Kamer Amfterdam ; waar van 'c laatftgemelde deo }• dezer in Texel gearriveert , ea 'c eerfte na zyn gedeitmeerde Ha* ven gezeild is.
44Ö435
JI57914
11600
poooo
7455 77500
96754
1300
400 lóoo
lóoo 1840
» Bruine Peper.
— Salpeter.
— Borax.
— Couris.
— Garen Florette. -^ Sapanhout divers. -— ZydeBengaalfche.
Zyde Stoffen.
Ps. Armozynen divers.
~ Alegias Zyde;
*^ Bandanoes of Tafta de
ï^oula. •' r- Neosdoekea eedrokte.
— Roemaals Zyde*
— Zyde Moniler - Neug-
doeken.
— Socsjes.
Catoene Lynwoien.
7480 Ps. Amiertjes. 4800 — fiaftas divers. 4160 — Bethilles Catigam. 22570 — Cafla Bengale. 1000 — * CaflTa Bohaariche. 5000 — Chiaoters Deriabadyi;. 18Ó0 ~ Douriaflen. ippo — Giïigans divers. 7000 — .Gumees divers. 270Ó — Hiammans. 1400 ~ Lacborias.
6 — Lynwateii tdtMoufter. 12980 — Mallemolens. I 300 — Neusdoeken Haripaal*
fchc. I 1500 -^ Kismi^ Neusdoeken.
X 3 ^400
J^gufty.
Digitized by
i66 NEDERLANDSen GEÖENKBOEK
1744.
jtugufty.
Btzon-
DBUIB- 9ZV.
2400 Ps. Photaflen. 200 Ps. Sologesjes*
31500 — Roemaals divers. 70 — Serbcctes. '^
700 — Zigtermans Roemaals. 5080 — Tansjeeps.
100 — Zigtermans Zaay. 1300 — Tiieriadains. 700 — Sanen.
CARGA of Lading van *t Zweedfch Ooft-Indifch Schip de Ko- ningin van Zweden , den eerften Jafiuary van Canton in Cbina ver- trokken en den 25. Juty te Gottevburg Gearriveerd.
879524 # Thee Boe. 8002 » dito Soarchon. 765 « dito van de fynfte foor^ 23204 » dito Congo, 50958 « dico Singlo. 28963 « Gallingal. 7048 « Curcuma. 1Ó154 «■ Rattans. 37023 * Paar- lemoer. 285000 a Tutenague. 151 Kiften , 3135 Bundels en 44 Pypen Porcelynea. Z56^o Bruine en blauwe Koffy Kopjes. X5040 dito Schoteltjes. 43455 Kommen. 7221 dito met Borden. 21511 Witte en blauwe Bórcfen. 1^30 Dcfert- Schoteltjes. 47456 Ryft- Koppen. .4 Netten voor Suikerbakkers. 135118 Paar blauwe en wit- te Taffes. 49375 dito gearaallieerd. 68049 dito geCchilderd en ver- fuld. 13243 dico bruine. 7820 dito Chocolaat- Koppen. 50062 dito ruine en witte. 951 Fyoe blauwe en witte Schotels. 22 dito gro- te Tafel -Servifen. IJ Grote gcfchildcrde en vergulde Kommen. 755 dito kleine. 120 dito blauwe en witte, als mede ooch verfchduie andere zoort^n van Koopgoederen meen
IN de gepafleerde maand is de Koningin Aerbride Scilien^ we* derom voor de xnerde maal^ van een Prinfes bevallen.
Den 23. paflfato is té fVbitüngton by Cbefterfieldp in 't Graaffchap van P^rby gedoopt een Zoon v^n den Heer Jrtbur Bulkeliy ea Jami deszelfs Huisvrou^ en de volgende Perfonen waren door hunne ga? volmacbtigden de Gevaders en Gemoeders ^ naamlyk EduardDtm- ms van 0^ortb in Cbesbire, *s kinds bet-oud-ever Grootvader; de Prediker ^^ronten deszelfs Broeder , de Heer Jofeph JJhtm^^s kinds over-gröoc oud-Ooms. De Gemoeders waren de Jufier EMfabet JVood van Barmfiey in 'c Graaffchap Tcrk , ^s kinds bet-óver-gropt oud^Moei; de Juffer Jane fVmwrigbt van Middkwêod-iMmede in 't Graaficbap van Tori^ 's kinds oud-over-Groocraoeder^ en de JufiFer DorotbeaGreene^ 's kinds over -Groot -moeder. 'cKind heeft een Moeder, Groot-moeder, Over-groot- moeder en Oud-over-grêot-moeder alle noch in leven ^ ^a de Juffer fFainwrigbt, d'Oud-over-groor-
moe*
Digitized by
ofEUROPISCHE MERCüRIüS. %67
moeder, is nu 89. jaren oud; en kan nu zeggen ; Staat op Dochter^ 1744. en gaat tot uw Dochter , want uw Dochters Dochter beeft een Zoon. -^«5«j^y. Deze Zoon is van moeder» zyde in een rechte lyn afgeftamc van -
Robert AJbton en DororAf^ deszelfs Huisvrou » die geweeft zynd'Ou* ders van de gemelde Juffer JVainwrigbt^ den Prediker jijbton en den Uteijofepb /l/htm. Van welke Ouders onder anderen kan worden gemeld , dat ze zeer deugdzaam geweefl zyn; dat ze ra kinderen hebben, gehad ^ te weten 8 Zoon»^ en 4 Dochters , die alle Mannen ea Vrouwen geworden zyn; dac ze te Bradway ruim 50 jaren in eenzelven huis hebben gewoont , en dac offchoon de Familie den meeften tyd twintig, perfonen groot was» gedurende d'eerfte 50 jaren niemant in dat huis is gedorven , en dat zy 64
e^irenmet malkander gptrouwt, en met een dubbelen huwelyks and aan elkander verbonden zyn geweefl, want zynde in Olhiers tyd getrouwe 9 zo wierd de pJechtigheic tweemalen verricht, eens door een Vrederechter , voIgens^ een Wet van. dien tyd en we^ tierom door een Geeltelyken , volgens de gebruikelykheden van de Kerk van Engeland , van dewelke zy zeer waardige led- den waren;
. In dien zelfde maand is in Portugal, digt b\r db Stadt Braga^ omtrent drie hoodert fluks goude Munten uit de Grond gegraven gevonden , zynde op d'eene kant van dezelve de Borfl-Beeldea van Nero, Gaulbay Pitellius^ Fefpajianusj Titus , Domittanus, Ner* va, Tri^janus^ Hadrianus , Antoninus Pius ^ Marcus Aurelius , Lu* cius Verus ^ Faujlina en Plautina^ , en^op 't Revers verichekle Op* fchriften noch duidelyk te lezen , en ieder van die Munten zyi) omtrent 24 Qullates of Caraten zwaan
In de voorzeide maand is dé Hitte in Silejten tot op 122 gra^ den geklommen geweeft , 't welk men in- de oaaft voor eaande 4 Jaren niet beleetd had ; ook had men itBreslau den 44. s avondt ten 9 uuren eene grote Fuur-Rogel in *t Noorden zien afvallen « formerende in 't afvallen een Licht -teken in de Figuur van de Cyfer 3. 't welk zich. omtrent \ unrs had laten zien , eer 't ver* dwenen was.
SEP TEM-
Digitized by
1(S8 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
,,„. SEPTEMBER.
Septemb.
^ ^ ^ . DAT Hof heeft de tyding bekomen , dat het Guarnizoen van Brittan-* Oifi/i? in Nieu - Schotland ^ na dat het zich tegens 500 Franfchen ca KIEN. ^ 800 Indianen , door *t welk *t zelve geattaqueert was , 11 da- gen lang gedefendeert , eindelyk by gebrek van Mnnitie de Plaats hadde overgegeven , op dë volgende Capitulatie , door den Franfchen Capitein getekend; luidende:
IK,. Kapitein van een Detachement Mariniers en Commandenr van de Schepen en Troupen ter Expeditie van Canjo, ben op bevel van den Heer du Quefnel , Kapitein van een der Oorlochfchepen , Ridder der Militaire -Ordre van St. Louis , Commandant op 't Ko- singlyke en andere omleggende Eilanden , met dea Heer Patrkk Heron , Kapitein van een Compagnie in 't Regiment van den Collo« nel Pbilips, Commandant te Canfot over een gekomen , ddz, op Con« ditie dat hy zich heden , zynde den 24. Mey 1744. N. St. , met het gehele Goaroizoen zo Mannen als Vrouwen voor een Jaar tot Krygs- gevangen overgeeft^ ik hem belove , dat alles, hem en ^t gemelde Guarnizoen toekomende , aan hen in eigendom zal blyven, maar aan boord van 't Schip van den Heer Jobn Bradfimt na Louisburg zal overgebraght worden ; Daar en boven beloof ik alles in 't werk te sollen fteiren,om den Heer du QuefMt te bewegen, dat hy aan d'Offi« ciers Vrouwen van 't gemelde Guarnizoen , na dat ik te Louisburz zal aangekomen zyn , wil toeftaan op 't voornoemde Schip met ai haar Have te rug te keren; Verders verplicht ik my uit te werken^ dat 't meergemelde Guarnizoen , zo wel als de Vrouwen van d'Offi- cieren en hunne Kinderen in 't einde van een Jaar' na Nieu^Enge^ tand of Atmapolii'Royal zullen te rug gebraght worden , in geval de Heer du Qj/afnet hen geein permlflie mocht geven om zjpilks eerdar te doen: Ook is bedong^, dat de Heer Gec^r^.Aya/^ Lientenant vaa een der Schepen: dies Konings van Engeland, en Commandeur van de' Koninglyke Boot de Maria , met zyn Volk, uitgenomen de ge- melde Boot , dezelfde Rechten als 't voornoemde Guarnizoen zal genieten, op Voorwaarde^ dat de Heer Patrick Heron, de Plaats met e Wapenen 9 Artillery en Oorlochsbehoeftens aan, my overgeve. Was Getekend Canfo , aan Boord van de Succes . . den 24. Mey 1744 N. S. Duvivier.
> Dc
V
Digitized by
üT EUROPISCHE MERCURIUS. 169
De Groot -Brittannifche Miniftcr aan *t Hof van Pruiffin, My-. r744- lord Hindfordy heeft, op zyn Vertogen , van de Pruifilche Mini- ^^^^* üers, op ordre hunner Koning , *t volgende antwoord gekregen: ' " ■
fi Dat .de Maatreguleo , genomen door zyne Pruiffifche Maje- n üeit, hem van zyne gevoelens niet afbrengen zouden » dewelke f9 waren, om een goed verftand met den Koning van Groot- Brit- n tannien t'onderhouden ; dat hy niet anders beoogde ^ dan om de 9, Koningin van Hongaryen te verplichten , Vrede te maken met n den* Keizer , als mede om Beyeren weder aan zyne Keizerlyke f» Majefteit in te ruimen, en hem wegens deszelfs rechtmatige pre- » Unfien op d^Ooflenrykfche Nalatenfchap behoorlyke voldoening 0 te doen erlangen/ ionder aJ *t welk *t onmogelyk was, 't Op- n perhoofd van 't Ryk te laten in een ftaat , zo weinig met des-* ^ zelfs, hogen Rang en Waardigheit over een komende 5 dat alhoe- y^ wel zyne Pruiffifche Majefteit befloteo had , om zich aan \ ^ Hoofd van zyne Troupen te ftellen , hy flechts voornemens tf was , om als 's Keizers Auxiüaire * te werk te gaan ; dat ver- •> mlts*f Breslaufcbi TraStaat geen betrekking had op de Maatre- st gulen , die zyne Pruiffircbe Majefteit nu had genomen , hy van ^ de rechtlievendheit van zyne Brjtfche Majelbeit verwachte, dat n dezelve de Guarantie , die hy op zich genomen had , handha* n ven en een behoorlyk onderfcheid tuffchen tyden en omftandig- 99 heden maken en zich van zyn Credit en invloed by 't Wener- f> hof ten gemenen befte bedienen zoude , enz. " ' Niet tecenfl:aande dat Declaratoir , volhard dat Hof by den toe-
fezegde Trou^ waarom het wederom aan den Baron van fVaftter ^ iXtraordinaris Envojé der Koninginne v^n Hongaryen en Bobemen^ buiten de 'gewone Sabfidie, heeft doen ter hsmd ftellen , 150000 F. Sterlings , tot goedmaking der koften van den tegenwoordi- gen Oorloch.
Zyne Majefteit is met geen minder iever aangedaan , om zyne Krygs-Forces te Land aanzienlyk te verfterken , en den Oorloch in de Nederlanden met meerder ernft en vigeur in 't aanftaande Jaar Toort te zetten , als , voor als noch , in dit Jaar , tot groot ongeno^en
van * Zlc hier voren pag. 113.
Digitized by
i/a NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. vdn zyne Majeftek, gefchied was , en met zyne Zee- Macht in die ^P^^\^ formidabele ftaat te continueren , als zich dezelve thans bevind. '**''*"**^ Ue Graaf van Stairs, zyn Ampc Van Generaal en chef van alle^ zyne Maiefteks Troupen , hebbende wilien neerleggen , ander yoorwei^azel , dat vermits by in die hoedanigbeit geen dienft deed , de koften befpiard kpnden worden^ zo heefc zyne Majefteic hem geor* donoeerc, dat Ampt ce behoudenden d'apointemeacen daar by , die daags 10 Pond Sterlings bedragen.
di^dmiraal Mattbewi ^ uit de MOdelmdfcbe-Zee gerapp^Heert zynde , oni zyne befchuldigingen tegens den Vice- Admiraal !>/{§& goed te maken » heeft 'c Commando van de Vloot aan den Admiraal Rowky overgegeven, en is nu op weg^ om na dac Ryk te keten.
d'CARG A der Ooftindifche Schepen , de Montfort van Bengal len tn Madras, en de Salisbury van Bombay , in deze Maand ia ^ de Havens van dat Ryk gearriveert» bellaat :
484 ps. Alliballies » 8080 ps. Baftaas , 3059 ps. Bandannoes» 480 p9; Böjtttapauts '^Blauwe > 60 ps. dito Rode , 200 ps. 'Bethilles Oriogal^ 17a ps. dito PQUicsti 2280 ps.Byrampauts Blauwe, 300 ps. Bombayr* Stoffen» 2100 ps. Chelloes Blauwe, 100 ps. dito Rode, 339 ps. Chu<« ]^a8 , 450 ps. Bengaalfche Chitrcn , 2400 ps. dito Caddy, 1405 p$«
gins gteeoülcttrde,- 300 ps. dito geftreepte, 400 ps. Guinea- Stoffen^
s^öpïT ps, I*«mhums , 112 pSr Jamwars , 148 ps. Izzarees , 13590 ps*.
Girineés Doek, 750 ps. dito Blaciw, 30Q ps. Lungees Chender 1120 ps. Morees , 4848 ps. Mallemolens , 200 ps. dito gebloemde 9. s^4P ps. Neganepauts t 480 ps. Niccane^s brede , 1682 ps. Nilbias^ 259 ps* Pèniascocs , 23904 ps. Bengaalfche Roemaals , 1440 ps. dito. ]^ladras^,4940 ps. Salempoaris , .409 ps. Bengaalfche S^nooes, é2C( OT. dito^'Madrafe-, 2314 ps. Seèffbetjes, ^795 ps. 'Spesje^ , 3^71 P^ Tfen^jeep^ ,'400 ps. dito* gebloemde , 2128 ps. Tafcaas , 50b ps.. Tkp*- ftife brede I i47t pSi Theriadain^ , 500 ps. dito gebteewide , 30Ö pd^ ^ Tuta Humfy ,CpttQQ.,.6ciPi Gallonen of 15 Aamen Arrak, 2100 ifff Gardamom, 470 tS fyn Catoene Garen > 50000 ® Couris, 690000 9" Feper , 32Ó00 tf ruwe Zyde , zwaar gewicht., .ö75oq jgfr Rood-- hout , 42C0 «• Ryft , 589000 t* Salpeter j, 5200 ^* öéhellak , ayoo
*■ «Stiet-
Digitized by
OF JEUROPISCHE MERCURIUS. m
# Stickhk: # behalven andere onbekende Goederen voor BaiFfip, culieren.
De Progreflen ter Zee, beftaat vow als noch in de zware ver^ liezen, der Sfaanfcbtf on byzonderlyk der Franfche Koopvaardyfche* p$n , zo dat meo berekend , dat zederc (fOoHocbs - Dcdaratie van* de-laatftgemelde Kroon, tot den 25. Jagufty laatfUeden, in wa^r- dye belopen 3 MWiomm Pond. Steriings , een 9000 Man ^evm*» genen uitleveren, "^
Wy keren dan wederom tot het vervolg der
Spsanfcbe Schepen die door d'Engelfcben genomen zyn:
d'Oorloch- floep Furet ^ heeft een ;pchip van Bar^elprig ^ met; échèeps-behoeftens, ter waarde vai^ 12000 P. Scerling$ te Port^ j^aibonlopg^braght. Ook heeft 't Oorlochfchip de Solebay § Kapi* tein Thomas Bury , te Gibraltar opgebraght een Kaper , genaamc El Gran Carh Magno , Kapitein Domingo Paukt , een Franlchman ^ zo als alle d'andere Officiers mede waren. De Kaper w^s 120 iTon, gemonteert met 10 Stukken Canon en 14 SteenituJ^ken , eo^ had 78 Man aan boord , alle voorzien met klein. Ge vereen , De. Kaper was daags te voren van Kadix uitgelopen en voor 40 da* gen geviftuailleert.
. £en Kaper -floep en een Fluit* fchip van Jamaica zyn m^t een Spaanfch-fchip van 30 Stukken Canon 4.ds^en lang flaags ge- weeft, en hebben het zélve eindelyk bemachtigt en te Jatvflica op« gcbr^ht , zynde over de goooo P« Steriings waardig,
^c Oorlochfchip de Femx beeft genomen 't Ryk gelade Schip Sta. Magdalena^ als mede 't Oorlochfchip de Sokbay , den Kapen W Cjfondo Ccurlo Magno , gemonteert met 24 Stukken Canon en 78 Man^
Franfche Scbefen door d'En^elfcberl genomen: . ; . ,,
't Efqnader onder den Admiraal Balcken^ beeft 6 Schepenla^Sè' Weftinmen komende genomen , te weten d'Engelfche Oorhchfchepen 4 f en de Hollandfcbe 2 : Kapitein Frendfel had *er een , die op 800000 Linres gefchat word ; zynde onder andere in 6 Ankers 2 8ocö Siukkenyzxi Achten gevonden; De Vièe-AdöiiraalHc^/i heeft er
Digitized by
f7i NEDERLANDSen GEDENKBOEK
een gekregefn , geladen met Zoiker en Indigo ter waarde van 300000 Livres.
De Kaper de Keizer , Kapitein Nortb heeft opgebragbt 't Schip de Jonge Daniel van Rotterdam na Bourdeaux , als inede 't Schip é& St. Jan^ Kapitein Hiel Carfend Portier Tan Nantes na Cbrifliaanjand.
\ Oorlocbfchip de Salisbury heefc te Briftot opgebraghc eeQ Sghip van 200 Toa met Wyn en Brandewyn van Bourdeaux na Quebec.
't Oorlochfchip de Lomefiaff' heeft genomen een Schip van io Stukken Canon van Martenique na Marfeitte en 20000 Pond Ster- lings waardig*
pe Kaper Saltasb , heeft na een gevecht van 5 uuren een Schip van 600 Ton» van Guinea komende, te Torbaj opgebragbt , wor-«, dende deszelfs kiding looooo P. Sterling waardig bevonden.
d'Oorloch-floepde £tf/^iffiorf. Kapitein Ricb . heeft na een ge- vecht van 2 glazen genomen de Nimpb^ Kapitein Femeuit, vaa Jiourdeaux , met 10 Stokken Canon 4 Ponders en 96 Man.
De Kaper de Prime Mmifter , Kapitein Morecoek , heeft te SouU bampten opgebragbt het Schip St. Pbitippe^ van Dieppe , met Baai- goederen &c. en voorname Paffagiers.
De Kaper de Prins Karel heeït twee ryke Schepen uit MiJJifippi komende te Brifiol opgebragbt. Ook hebben de Kapers de Medi* ierranean ^ en de Koningin van Hongaryen twee Pryzen aldaar opge-, braght , zynde een van dezelve van St. Domingo en de twede mer ^ Walvifien uit Groenland.
't Oorlochfchip de Prinfes Amelia heeft genomen een Felucaa «it* de Liwnt na de Straat ^ de Capitein deed alle Contanten uit dac Schip» bedragende 1000 P. Sterlings wechnemen en licc hètaicit voor 70000 Livres rantfoeneren , maar kort daar aan is t zeive door 't Oorlochfchip Osfori weder genomen.
De Kaper Indujlry heeft een Schip met Wyn geladen te Jer^ fey opgebragbt.
De Kaper Soutbuoell heeft te Brifiol opgebragbt de Kap» laFa^
meufe Galere van Bajoene , voerende 14 Stukken Canon en 1^9
Man, waar van 6 In 't gevecht gefneuvelt en 30 gequecft waren.
De Kapers de Hazemnd en Triomf , hebben te Falmoutb opge*
1>raght, een Kaper met 12. Stukken Canon en 97. Man.
Te
Digitized by
0k RUROPISCHE MÊRCURIUS. 1^3.
•: Tfe Ddrmuxb is Opgebraghc 't' ,^hip la ^eftah , Kapitein Tenler , 1744. ' van St. Domingo na RocbeL Septm».
De Kaper de Tyger^ heeft i , en de Kaper Salamander 2 Domin- ■■' go Schepen genomen,
^ De Kapdr Depecbe heeft êeo Têrxeneafvaarder genomen , die zich Toor loooo. Lffirifx.gerantfoeneert hadde.
De Kaper de Difpatecb ', Kapitein Bellamie , heeft een Schip ge« nomen 't welk zich voor 100000 Livres gelofl h^eft.
't Oorlochfchip de 3^erfey heeft twee Schepen van Bourdeaux na Touhn te Gibralter opgebraght.
Door een Kaper is genomen \ Schip van Bar$è. Baffioty van St. Domingo na RocbeL
't Schip de Diamant, KafHtein Goatley^ heeft het Schip St. Rxffa van Damiate na Marfeille te Livorno opgebraght*
't Oorlochfchip de Port-Mabon heeft een Terreneuf- vader roet ^000 Quintalen droge Vifch , en de Kaper de Koning li<ülem een Schip van S^. DomingQ,. te Brijlol opgebraght.
*t Schip de Prins van Orange ^ Kapitein Tyngy heeft een Kaper genomen, met 8. Siukken Canon, 10. Baffen , en 94 Man.
't Oorlochfchip de Lamcoftony Kapitein fVarten, heeft te Nieuw* ^ork opgebraght 't Schip Ie St. Franfois Xauer^ van St. Domingo m liantes ^ aan boord hebbende 500 vaten Zuiker, eenige Indigo^ eenige Staven Goud van 50 « ; en 3000 Stukken van Achten.
. 't Oorlochfchip de Guernfey heeft een Schip vaa 4.50 Ton, ge* |iaamd de FiSoire van Marteni^ue^ ce Ijwno opgebraght , 40000 vond Sterh^ngs waardig.
Engelfche Schepen door de Franjeben genomen :
'' De Kaper de Renommi van 5a Stokken Canon ^ is door een Oor- lochfchip van Sreji , na een gevecht van 4 uuren genomen, als inedè 't Oorlochfchip de Solebay van 20 Stukken Canon ^ door 'c Efquader zelf.
Een Schip van «40 Ton , met Touwerk &a voor 't Engelfche Efquader , en 't Schip de Hamblee , Kapitein Dormer uit Niewoj- fingeiand na Lisbon is^te Kaap - Breton opgebraght.
Z YNE Majeüeit tot vorige gezondheit herfteld zyode^ heeft Vxank-
Y 3 des- *"'
Digitized by
174^ NPORRLANDSCH GEDRNKBOEK
1744- óemegens de volgende Brief aao den Aardabtflchop vm EMrysjgjffi ^^^^ zonden , om het fê Deum daar over te zingen, iuidende:
MYNCOUSIN!
DE byzoodere GoBlben » dié Ik kom t*on£ftngen van de Goedheit des Almachtigen in de Ziekte i waar modeliy toegelaten heeft, dat Ik aaagetaft wierde , zyn een nieu en ^wel gevoelig bewys Van de fiBgullere Proteöié waar mede Hy My ver.waardijgt te begunfti- gen. Ik kan d*eeffte ©ogenblikken van Myne Herftelling in gezond- Seit niet beter hefteden , als met aan Hem openbare Gctuigeniflen van Myn levendige Erkentenis te geven » en Hem te fmeken , vaa My «cdu/ende 't overige van de dagen , die Hy zal willen My^be* waren , den byftand te vergunnen » die My nodig is , om nergens anders io^ dan in. zyn Lof ep in 't Welzyn van Myne Onderdanen bezig te zyn. De zo gevoelyke tekenen van aankleving , die Ik van hen in deze omftandigheit ontfkngen heb, hebben My met de zoetfte vertroofting vervuld : Dezelve doen My hopen , dat de vnrigheit van hunne Gebeden over My en over MynKoningrylc nieuwe ziege- ningen zal verwekken» die Ik wenfche, v<x>rnamentlyk om hun ge- lukkig te maken, 't Is in deze- gevoelens , dat Ik u dezen Bnef fchryf t om o te zeggen » dat Myn intentie is , dat gy het Te Dmt^ in de Hoofdkerk van Myn goede Stadt Parys laat zingen öip^ .
Oefchreven te Metz den 4. September 1744. LOUIS*
Den 10. heeft men dat Gezang met veel vreugcje-bedryven to Parys gecelebreert.
Insgelyks heeft zyne Majefteic, aan den gezeiden Aardsbiflbhop^ feyne SuccelTen in de volgende Btief bericht, on^ 'er het Te Dtuv$ over te doen zingen.
MYNCOUSIN.
IN den zelven tyd als de Godlyke Voorziwughelt My, Per&oOlyK
•* met zyn Genaden doorat einde van ^Myn Ziekte, ophoopte, fchik-» te zy de Middelen , om aan Myne Vyauden meer en m^er te dbeci gevoelen, dat zy continueert de rechtvaardigbeit van de ZJ^Jt, die Ik voor bet Imreft van Myne Geatlie^den onderfteun , te befcbermèn: Mytt Broeder en Coufin de Koning van dë beide Sicitien aan 't Hoofd van •t gecombineerde Spaanfcbe en NapoHtaanfd)e Leg^ heeft een confide* rabel voordeel op den Prins van Lotóowita te J^eiefri bèbaaid: » Pojt
van * Zie hfcc voren pag. 135 Ö* /q. , ' \' V'
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIUS. 175
mn Spanjen geponjungeert met Myne Troupcn onder *c Commando .van Myn Broeder, Coafin en Schoonzooo den Infant Don Pbilippur, en van Myn Confin den Prins de Conty, heofc weinig dagen daar na de Vefting Detnont tot overgaaf gedwongen , welkers Guarnizoen Krygsgevangen is gemaakt, Eindfelyk Myn Provintie Eifas is van d'Invafie der Ocfienrykers bevryd geworden.
Prins Karel hctft, na in zyn Retraite meer ats 3000 Man verloren ♦ te hebben by het aanttóen vati zyn Arricrgarde , beftaande ten de- len uit een groot getal Granadiers vaa ayne Armee , ttch de ver- volging van Myn Tronpen, gecommandeert door Myn Coufinden Marfchalk de Noaitles , niet konnen ontrekken > als met den Rbyn te repaflereii ; en deze vlncht is zo precipitant geweeft» dat hy zich
Stnoodzaakt beeft gezien , om een confiderabde qoantiteit Oorlocbs-^ mmanitie en Mondkoft achter te laten, pp het gezidit van zck veel opgehoopte Weldaden , kan Ik niét dan Myne Dankzeggingen opofferen aan den gene, van wlen Ik ze óntfangVen 't ièp om aanf 't gevoelen van plicht en erkentenis > Waar van fk' levendig door-^ gneft ben , te voldoen » dat Ik n deze Brief fchryve 9 om n te zeg« geni dat Myn Intentie is, dat gy het Te Deum laat zingen &c.
Metz den 15. September i-j^ Getekend:, LOUIS..
* ' ' ^ ' •
Afdalende na Metz^ zo beeft zyne Majpfteit aan de Vfrkoopjlersi der Zee-vijfcben te Parys, die Hem door zes G^epiaterdiS'^ii&t baaf midden , een Hembd badden toegezonden , \ welke zy aan de Kat van Sta. Genevieve hadden doen aanraken , voer 3 Jaren Exemciies van den Impod op Zee-vifch verleend, en hare Gedeputeerdes doen Traceren : By de Cpmplimenten diQ men aan zj^e.Maje-^ iteit op dèszelfs Naamdag heeft afgelegt , heefc men Hem den By« naam van Bien- Aimi of ^elbemdpdei\byg^\^t.
Na dat de Marquis de Ia Cbetardie , rekenfcbap van zyne Am*'
baffade aan 't Ruffifche Hof gedaan hadde^ zo is hy op zyne goe«
deren gebannen geworden. D^ar en^c^gen is. de Heer tSlion » als
Koninglyke Minitter na 't Hof van Rusland yertroJkkun ., onx *eit^
te redrefferen 't geen de gezeide Marquis aldaar verkprven en'
KftJofvén heeft?;,-. ' V \ z']" '^ [/\\ '^ \, ''/ ' .,
.^ Ibgevojge /t !^flait d^ Kpi^in^ pm een ïloge Schoei onder
den Titel vaa Jcadeenii dis Sciences y dis Belles Littns iS des Art%
V ,. ,,-,,../. .■. te*
^♦' Zfc^haj&ektejéy-^'j^Vethsöcn^onicrde te* volfeen titel van dea Kbyi-^uwu
Digitized by
176 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
^7f4; te Roufn te doen oprechten , heeft zyne Majefteit daar toe d*Ope-
^^^ ' Be Brieven verleend : 't Getal der Leeraren is gefteld op 26 Aca-
demiiTen in fonélie , twaalf GeaiTocieerden en twaalf Adianc*
ten , bebalven noch twaalf , die ten opzichte van hun Kang
of Waardigheit als Academiflen- Honorair zullen toegelaten worden;
. / Deze Hoge School is volgens des Konlngs begeerce gefield onder de Proteélie van den Heer Charles Frangois de Montmorency - Luxem* burg , HertoCb van Luxemburgs enz.
SrAKjitr. D E Chef d'Efquader Navarra , die zich by de Kaap-Palos be» vind^ heeft niet alleen tien Hollandrche» maar ook een Hambur- ger en een Zweedfch Koopvaardyfchip te Cartbagena opgezonden , iynde de voornoemde Hoflandfche Schepen: i. De Ajia^ Schip-, per Jan Hilke» van Amflerdamm Smirna: ,2. De Anna- Maria -ga* Jey^ Cornelis L^eendertfi , van Amfierdam lia Genua : 3. De Unio , Cor- nelis Jonk , van Amjierdam na Livorne en Smirna; 4. DeRuygenbof^ Jan Wefterdyk, van Atnflerdamnz Lmmoen Smirna; 5. De Juf- frouw'Magdalena^.H^ïiétik Mynderts, ook van Amfterdam na Ge* nua-y 6. De Cêiharina-Jebarmay Hendrik van Holm , van i?o«er/ifli» na Genua; 7. De Smirrfa, Jan Arndd , van Amfterdam na Smirnai 8. De Tempel van Sahmen , Dirk Janfz.Dayf, van Amfterdam na Tolofa om Hout te laden ; 9. De Juffrouw Anna » Broer Adriaanfz.^ uit Texel na Genua en Livorno ; en ten lo. De Helena en MacbteU^ Jan Feddes, uit Texel na Genua gaande : De Hollandfche Secreta-» ris geeft zich veel beweging om deze Schepen vry te krygen.
fciLiBN. WAT de Krygs - verrichtiftgen , der gecombineerde Armee van Don PbiUpzzngzzt , zo ftrekt de volgende Brief uit dezelve van den i8. raflato; waar uit men zien kan op wat eene ongeluk* kige wyze voor den Koning vznSardinien de Fortres Demont over* gegaan is ; luidende :
Demont heefc zich gifteren «avond moeten overgeven, 'c welkoss, even zo veel vreugde als verwondering gebaart. heeft ; ,want WY hadden noch niet meer dan 6 Stukken Canon 24 Ponders» met de* welke wy noch maar eenen dag hadden beginnen Bres te fchieten^/ vindende wjr telkens weer nieuwe Zwarigheden t'overwinnen ; en wy waren ten uiterften bevreell dat deze Pteftt$> .waar aao gedurende
vier
Digitized by
«f EÜROPISCHE MERCÜRIÜS. 177
▼Ier jaren getrbeid en noch mee bekend was voor *t jjenc «e is, ons Z744; «eer lange ^oade ophonden ; Maar gifteren - nademiddag- te 3 uuren S^emb.. tot ons groot gelnk , een gloeiende kogel te gelyk met eene Bom- be door een Venfter in een Magazyn met Lonten en andere tot Vuurwerken dienftige ftoffeo gevallen zynde, hebben teffens alle de Lonten te gelyk aangeftoken* Waar op de brand aanftonts 20 he« yig toenam , dat de Commandant met zyn gehele Guarnizoen , uic vrees van door 't Kruid -Marnzyn te gelyk met de gehele Portret in de Lucht te vliegen/ , zich genoodzaakt bevond tot ons over te komen » en zich dus JKryg9gevaogen te geven» beftaande *t Guarni-* 0oen uit 1000 Gemene en 50 Officieren , wy zelfs zyn uit vrees vooi^ tf uitwerking van 't Buspulver verplicht geweeft , op ilaande voet de tranchéen te verkten , voorts heeft de Plaats de gantfche nacht' door gebrand, doch is dezen morgen wat bedaard. Waar op vry^ct «enige Piquets hebben binnen gezonden , om noch, zo veel moge^ tyk , dën brand te blnlTchen , en men verzekerd ooa reets dat de Krukt- Magazyneh bereids bewaard zyn. Zo dat wy dcipr dit geval Tüo deM voorname Vefting.in zyn geheel met alle deszelfs verfter* kingen zo als ze de Koning van Saxdinim bezeten heeft, zyn.meelfcer geworden , daar by hebben wy nu alle de munitien dewelke wy om het te veroveren noch nodig hadden , van. zelft bekomen , 't
§een voor ons , aangezien de byna onoverkomelyke zwarighedeo- er Traniporten, eene zaak van zeer groot gevolg is : Zynde zutki ;zonder tegenfpraak in d'omftandigheden waar in wy ons thans bc^ vinden, 't gelukkigfte eeval 't welk ons ooit had konnen bejegenen» én 't welk wd 't rneeit tot de verdere goede foeceflen van deze Campagne zat conmbueren. Voorts hebben wy in de Pl&ats aocü J^;flukken Canon, waar onder 14, 24 Ponders gevonden, al 't web» ke ona tot de belegering vao Coni ongemeen wei zal te pafle komen»
De gemelde gecombineerde Armee ^ is vervolgens den 28*. voor Coni gerukt , en heeft tufTchen den 12. en 13. dezer 's nachts , met weinig verlies de Loopgraven geopend. »^ Den 13. 's namiddags f, ten 3 uuren , deed het Guarnizoen een uitval , en taftede *t Re- it^ eiment van Poitou aan , als mede 't Qjiartier van de Spanjaar- ff den f dat zonder 't (bcours van de Piquets zekerlyk averhoop 9^ TC worpen zoude zyn geweeft^ maar eindelyk wierden d'Uitva^ t9 Iers binnen te rug gedreven. De Belegeraars befchiecen de ff Stadt aan 5 zyden zedert den 15. , waar door 't vuur van de ff Vyanden , dat zeer hevig was , merkelyk is vermindert. Niet if te min geloofd men f dac het beleg langdurig zal wezen f vef^
2 «f mltf
Digitized by
178 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
T744. >» mits gene Troupen genoeg hebben , om de gehele Plaatt S<t^^^'^» „ t'omvangen ; welke nu ligtelyk van tyd toe lyd uit hei " „ Camp van den Marquis d'Ormea te Mondow met vers Volk kan w worden verflerkt. '*
Wat d'Arme'e desKonings van Sardinien aangaat, zo Campeer- de die noch den ii. dezer by Saluzzo , alwaar dezelve met 4000 Man te voet van de Koningin van Hmgaryen , onder dewelke zich twee duizend Warasdynen bevinden ^ die. wegens h^m fraaiheit en goede Krygstucht by ieder een grote verwondering geven , ver* fterkt is : Ondertuflchen verwacht zyne Sardinifche Majefteit noch een fécours Rnitery, waar van dezelve tegenwoordig meerdienft zou konnen hebben. De Vyanden ftaan by Coni. De Waldenzea doen by continuatie aan de Vyanden veel afbreuk : Zy hebben noch dezer dagen aan d'eene kant van Coi» voornoemd 130 Muil- Ezels met Provifien bemachtigt , terwyl de Boeren , ten geule van 12000 Man , zich aan d'andere zyde bevindende, omtrenc 180 zo Paarden als Muil - Ezels wechgevoerd hebben ; Deze Boe- ren worden onderfteund door een Corps van tuflchen de 3 en 4000 Man gereguleerde Troupen onder 't geleide van den Marquis d^Of'- mea, dewelke mede niet verzuimen om van tyd tot tyd de Con^ voyen van de Vyanden op te Jigten.
Komende te Romen ; zo worden d'oogen en Jooren van dea Paus in vele omftandigheden van naby en van verre vervuld met al wztfcbhkf droef heit, zorg^ benaumdheit , mismoedigbeü' &c. eeni-* ger maten verwekken kan : Want niet genoeg zynde , dat hec Roomfcbe Patrhnonie allezints word gezolt en door de Legers uitge- put, zo. komt *er noch zwaarder flag by, namentlyk de Pruijfijche Ondernemingen op de Landen der Koninginne van Uongaryen » wel- kers ty ding door hem zoras niet wierd vernomen « of was ten uiter- llen ontroerd, peinzende, en niet zonder redenen , wat aanzien die Vorft op de Roomfcbe Landen , ja over den Keizer zelf zoude verkry- gen , indien 't hem na zyn wïl gelukte , even als ^t in Sikfien toege^ gaan was , tot afbreuk en fchade der Roomfcbe Kerke , indien noch meer Landen , als ^en équivalent , onder zyne Heerfchappye gebraght wierd. Zo. dat men vertrouwt dat de raus daar krachtige maatre*» gelen tekens nemen zal , zo 't hem aan de Macbc niet ontbreekt.
Oot
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIUS. i7f
* Ook heeft hy, wanneer vernam, dat zyne Prnififche Majefteit, i744-
uit eige Authoriteit , een Coadjutor van den Bijfchop van Breslau ^P^^^-
jhadde aangeftelt en verklaard , »> dat hy de Benoeming en Bege«
>n ving van alle Geeftelyke Waardigheden in Sileficn en Glatz zich
«9 voorbehield , ** * een fcherp Schryven van verwyt aan den
ordinaal van Sintzendorfy Biffcbop van Breslau , laten afgaan , »> dac
^ hy diergelyken dingen had laten gefchieden , en zyne goedkeu-
ff ring , ten minften flilzwygendêr wys , daar toe gegeven , en
^y daar mede getoond , dat hy nu meer ontzag voor den Koning
^ van Pruiffin dan voor den Paus had , en toegelaten , dat zich
9, die Komng tot Paus in Silefien en Glatz maakte: Een gedrag
f9 ten eenemaal onwaardig en niet betamende aan een Cardinaal
'09 van de Roomjcbe Kerk. " .
Tuflchen d'Ooflenrykfche en Spaanfche Armeen, is zedert d'Aftie van den ii. PaflTato te Veletri, gene verdere beweging gemaakt. In- middels hebben d'eerflgemelde by continuatie hunne aldaar ver^ kregen Buit , als de koflbare Equipagïen , van den Hertcrch van ' Modena , van den Generaal des Gages en van den Franfchen Am- bafladeur, de Marquis de THopital^ welke laatfte beftond in al zyi> Silverwerk en Meubilen» boven dat alles , noch loo extra fchone Paarden met koftbare Zadels en Tuigen , te Romen verkocht.
Den 2ö. vertrokken uit de Spaanfche Armee 1 25 Muil - Ezels .met een fterke efcorte na Nettuno , om van d'aldaar te Water ge- braghte Provifien eene quantiteit na *t Leger te brengen : d'Oof» tenrykers hier van kondfchap gekregen hebbende > lieten een De- tachement Huflaren en Ruiters op den te rugweg op hen paffen > .dewelke d'Efcorte verfloegen , alle de Muil -Ezels en Paarden .wechnamen, en die met 40 gevangenen na hun Leger braghcen*
Alzo men de Koningin der beide Sicilien , 't gevaar *t welke dè ^Koning by de bovengemelde Aélie te Feletri ondergaan hadde , niec -heeft KQTïnen, verborgen houden , is daar door z,o aangedaan ge- 'Weeft , dat ze zyne Majefteit door een eigenhandige. Brief indaa- •tïig verzocht heeft, »> om by haar te rug te komen, en zyndier- '.«^ bare Perfpon niet verder t*exponeren , maar 't commando van ,^y d'Armée aan zyne Generaals te laten ; " Doch zyne Majedeit : , heeft
-v;* Zie 't yoocgaande JMel, pag. 248. . . ^ /
Digitized by
Google —
iSo NEDERLANDSen GEDENKBOEK >
«744- beeft aan Haar 't gewicht Tan zyne tegenwoordigheit by tf&r- Sepi^b.' jjj^g geremonftrcert , en veizekcrd , dat voor de veiUgbeii van zym ^ Perfoon zo ^el als van zjne Troupen nu biter zorg gedragen «do;. Va»
in die Aftie gevange Officieren zyn op bun woord van Eer lo Csk {Hteina , i6 Lieutenancs en 15 Vaandrig» te Napels aangekmnen^ al te maal van de Brigade van Triand ^ waar van de CoUonel, Col^ lonel-Lieutenant en 35 andere Officieren geibeuveld zyn^ zo dat die gehele Brigade geruïneerc ift.
HoNGir W EGENS de cordate Refofutiey ^or de Hoi^afifcfae Mag*
wnu. naten ojp den Landdag te Presburg^ om hare Majefkeit de Koaiof-
fin van Harègaryen en Bohemen ^ met alle hunne macht legen ha*
re Vyanden by te fpringen^ftrekt het volgende Hifimfche VearhêoU
^A dat door Expreffens en Scafetten de werkelyke Geheime -Raden, Voor» "^^ Itanders des Koningryks en Prelaten , zo als ook de Vryheren , Ij^ignstea -en Edelen, die sich ia 't KoBingryk van H^igaryin bevonden^ nevens ^e Gt- deputeerden der verfcheideGraaffchappenop 't ipoedigfte befcbreye» eatePucf- burg geaniveert waren , vertrok de Koningin den lo. Augufiy laatftieden *% ar vonds mede derwaarts. Haar Majeftelt wlerd aan den Vonau door de daar vor- Igaderde Heren en Land- Stenden en gezamentlykcn groten Adel , a^n 't Hodftt liebbènde den Primaat van -t Ryk , en den waywode , die naaft de KtMiingtn den eerflen Rang bekleed > op het plecbtlgfte ofltfangen , en na 't Koninglyk Re- iidentie-flot geleid, ter wyl de LrandmiUtie onder de Wapenen itond. Alk de Stukken Canon lo 't Koninglyk -flot en op de Stads- wallen wierden driemaleik losgebrand. Daags daaraan verzameiden de.gezan^ntlyfce Here 'Prelaten , Vryw heren, Magnaten en Edelen ten hniae van den Waywode, Gvav^ van Pelfij lüe ^oor onpalfelykheit syn kamer hield i deseive ontfingen de Koaingin aan de- voordeur, en gingen voor haar Majeileit heen na 't vertrek van gemeldea'Way^ wode , waarop de plechtige Conferentie en Landdag In de tegenwoordighelt vaa liaar Majeftelt geopént en drie 'achter een volgende dagen voortgezet Wlérd. De «aken , die op Tapyt wierden gebraght , en ovQr dewelken raen benadilai^ , waren de jegenswoordige gantfch onverwachte Krygsomftandigheden , na dat nen door den aflland van 't Hertochdom van Silefien zo een dierbaren Vrede gt- kogt had , als knede de werkelyke mdrfch d€T Pruiffifibe Tfoupen met zo etn gfo* ten trein Artillerye, na 't Koniegryk van Bebemèn en uit SüéfimnB, de ^Hoii|^ 4che Grenzen , en men toonde gantiEch klaar de gevolfi^en , die daar uit «oodfli» ontftaan, zo voorde hoogfte P^rfeon van hare Majeitcitea haie-gezanentlyke- Erflanden , als wel voomaamlyk voor 't Koningryk van Hengwjin en de geza* ;mentlyke Stenden ^ enz« Na een korte beraadflaglng quaiii men tot eén eenpaf^ befluit, 't welk zo voort door den Waywode van 't Kyk by-droiklre firlevw 4n d^Hongarifche Tale aan de 48 GraafTchappen of Provintien van 't Koningryk lafl Bengar:^ als mede aan de KoolPgrykea wtCr^éêk^cB^Samikn^ ato 1 Vor*
ftc&doBi
Digitized by
o^ EUROPlSCH£ MERCUKIUS tU
ftvnÜotti vtt Zivenbifgtn , 'c Hertochdom vaxiSirmie en atn dlle, aang^ne zyde de Têis en Mtaroftb wonende Hoofdlieden der GrenHzers^ Tazigers en CY^mon^ff Wierd bekent gemaakc. By deze circulaire Brieven waren gevoegt d'orders vafl gemelden Way wode Coc een aigemeen Opemtêd. Gemelde Brieven of orders vaa den Waywodea Waren met den uiterilen fpoed opgeftelc en zo voort in de hoge cegenwoordlghek van HareMajeftelc aan'c GraafTcbap van Presburg afge vaardige» waar op reeu den i8. Jiugufty een algemene vergadering der Scenden in gemeld* Presborgfche GraafTcbap gebonden , en by d'opening der gemelde Vergadering de geselde Brieven van den Wa3rwode overluid gelezen wierden. Naulyks wal* «en uur verftreken, om sicb ce beraden , of men hoorde een algemeen geroep tan Lang kw de Koningin , Tet de Wkpenen » m de iVapeiten ! welk geroep ce gro- ter wierd» om dac de Brief van 't algemene en perfonele Opomboé door de« Way wode in de nadrukkelyklte enkracbtigfle bewoordingen opgeflek was , et» men 't voorbeeld en de tegenwoordigheic had van gemelden Way wode, dewel- ke verklaarde, mede te Velde te zullen gaan^ waar op d'andere Leden ook wei üaaft hunne toeftemming gaven , en zich bereidwillig betonden, om %o e«n lof- felyk hoogft pryawaardig ^Voorbeeld te volgen , en hun goed en Moed voor de Koningin van Hengaryen op t'offeren. Die in hunnen lever wel voomaamlyk «litmnnteden, waren de Graaf i^/lmbs/Sr , Kroona- Groot- Marfchalk en Koning-
g[e Veldmarfcha]k> de Graaf Leepeld Nadafli^ £rf-Opper-Hofmarfchalk ; de aaf Uden»yk BttUmêf Hongarifche Cancelier van 'c Hof» de QnAÏJefepk Jlesbafij Erf-Opper-Keukenmeefter > de Graaf Fhmp&is BfierhéR^ Etf-Öpper- Stalmeefter» de GtzzïBalasfay en de Gtzdï Kegkvits j belde £rf-Opper-Gefpan, «11e wetkelylte geheime lUden , ala mede de Graaf Oareli^ Lieutemuio^Gefieraal VeldmarCchalk, de Baron Balesnaj^ Generaal- Veld- Wachcmeefter en meer an- aere, belovende zy alle 't Geweer op te nemen en in eigen Perfoon te Velde ee trekken, zo als een algemeen en perfooeel Opontbod vereifcht, welke ver- jüarlng dan' ook van die uitwerking wbs, dat %o voon d'£delen, die in grotei» getale de gemelde Vergadering by woonden , alle als «It ^nen mond teffem
Ïmtfch blymoedig uitriepen, dat ze derzelver roerbeeld in allen dele na bun mter^ e verwiogen volgen zouden. Met dit zo eenparig genomen befliiit wierden z» voort , terwyl de Landftenden noch vergadtnrt waren, vier Gedeputeerden uit ket middem der gefaeiiae Raden en vele Edelen )un de Koningmne algeftonden*» 4ie 't zelve met alle bedcnkelyke btyken van dknftvaardfgheit en kloekmoedig- hek aan haar Majefteit bekent maakten, en dien middag nevens seer veel Edele» Sn 't Koninglyke Slot op 't prachtigite onthaalt wierden. Dieozelven lever voor iden dienft «sm de Komioginne heeft men den 26 Augujlj mede befpeUrt in öfe Koninglyke Vryftad Peftj op welken dag zo veel Prelaten, Vryheren, Magnsi* ^en, eo Bdekn uH de vier diftriaien van dat Crraaffchap vergadert Waren, dat 4e grote 2#aal, waar in de Landftenden plegen zaaiien te komen, naulyks mh» genoeg was* De Vlce-gefpan of Onder-Gouverneur van de Provintie, de Hedr joban SebUnky deed den voorllag, opende de bovengemelde circuhdre Brieven ▼an den WayWode , die in de Hon^tfifche Tale waren opgeftelt ^ en gaf ze aan dea llyks^lTotarts, om ze overluid te lezep. In gemelde Brieven v^as achtervolgena 'ogenomen bdhit van den Presburgfbhen Landag 't nakende gevaar van een te* ■cnwooriiseA inval la 't Koningryk tan Hmigaryen op ^t sa^ukkd^c aangt» _.__ ^ totnd.
Digitized by
1744-
Stptemb.
182 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
toond, en op de bewecglykfte wyze verzocht, om de Hoge Perfoon van Ixue Majefteit, de Koninglykc Familie, d'inwendige Ruft van 't Ryk en de metzQ _ veel bloed gekofte Privilegiën van de Natie na behoren te handhaven; en ver-'
mits gemelde Brieven terzel ver tyd behelfden , dat de Way wode van Hongaryen^ niettegenftaande deszelfs hogen ouderdom , als Generaliflimus in eigen perfooa t'Oppergebied voeren wilde, en dat d'eerfte Magnaten van 't Roningryk vaa Hongaryen de Wapenen opvatten , te Velde trekken en in perfoon opzitten wil* den , zo wierd met eenparige ftemmen , als met een bert en een mond uitgeroepen» Lang leve onz: Koningin , Tot de Wapenen , tet de Wapenen 1 Men bekrachtigde den algemenen en perlonelen Opontbod op de plechtigfte v«ryze , zo als onder ande* ren deden de Grave Tbomüs Rereney^ Ërf-opper-gefpan van 't Graaffchap vaa Semlligj en de Graaf ^««a» Grqjpdkovits j Voorzitter der Koninglyke Tafel ea yicaris, beide werkelyke geheime Raden, met vcrklaringe, dat ze in eigen Per- foon te Velde trekken zouden , waar op de gezamentlyke Adel hun voorbeeld volgde. Zodra d'Oponcbod was bekrachtigt, wierd door de Griffiers 't gemeU de befluit aan de 4 Diftriften van 't Graaffchap van Peji afgevaardigt , werden* de daar mede zo veel fpoed gemaakt, dat reets de repartitie of verdeling der ^manfchap gemaakt is , die zich gereed houden moet , om op d'eerfte order van !den Waywpde van 't Koningryk te marfcberen. Daarenboven hebben d'Ëdele^ bevel bekomen , om bet ^etal der Hongaren te verdubbelen , terwyl men order gegeven heeft, het Geweer uit te delen, en in alle dePorpen de aunfchap op te fchryven> die de Wapenen dragen konnen.
DuiTscH- DOOR welke allezints roemwaardige genegenheit , en in 't byzonder der Protejlanten in dat Koningryk, 't welke zy in de te- genwoordige omflandigheden doen blyken , heeft hare Majefleic bewogen , om aan dezelve alom in dat Ryk , uitgenomdti daar de •Rooms-Katholyke Religie uit kragte van de Grond- Wetten alleen geëxerceerd word , #> de vrye oeffening van Godsdienft en Koop- „. handel als mede 't opregcen van Manufaftuten enz. toeteftaan/* hebbende Hare Majefteit bevolen , dat dieswegens een circulaire Brief na alle de Graaffchappen van 't Koningryk zal worden afge** vaardigt, ten einde Haar befluit ten eerften ter uitvoer gebraght^ en de verbitcerheit tuflchen d'Ondcrdanen uit den weg geruimd werde &c. ,
Insgelyks heeft Hare Majefteit aan de Hdnakien * voor eenige
LAND.
jaren den vryen invoer van
Zout in huü'Lénd ingewilligt, tiit
aao-
* Zyn eene Byzondere zoort van Boeren in Jforavien > die de Sclavoonfche Taal na de Boheemfche uicfpraak fprcken, en meeftendeeia d'i?eae helft 1 of/jr- .ic der Dorpen en cenige Voorftcden bewonen. * , r . ... - -
Digitized by
ofEUROPISCHE MERCURIUS. 183
aanmerkiDge van den iever, dien zy voor Haar dienft hebben 1744. laten blyken. Septemb,
Hare Majefteit heeft geordonneert , dat in de Hoofdkerk der '' ' ' Stade ff^enen drie achtereenvolgende dagen publicque Gebeden tot affmeking van des Hemelfch zegen over hare Wapenen en ter afwendinge van 'c nakende gevaar, gedaan zullen worden, gelylc jgefchiedt is.
't Antwoord van dat Hof op de bewufte redenen die den Ko- ning van PruiJJin bewogen hebben, om den Keurvorfl: van Beije- jen onder den naam van auxiltaire , met alle zyne macht by te fprin*- gen , is reets gedrukt en aan de Minifters van hare Majelleit aan ^e buitenlandfche Hoven gezonden, om daar wereltkundig gemaakt te worden. Het zelve beilaat 8 bladen in folio. Waar in^ 'onder anderen, word gezegt:
~ Dat ze nooit ongenegen was geweeft tot de Verzoening met het Keur-Huis van Beyerèn > mits dat men haar fchadeloos en voor het toekomende veilig ftelde : Dat Zy d' Armee van haar Tegen-Party niet buiten de Grenzen van 't DuiffcbeRyk had gedreven, maar dat ze zich vry willig met de Fmn/irfen geconjungeert had: Dat haar Ma- jefteit aan 't Publicq liet 't oordeel over het tegenwoordig Gedrag van den Koning van Pruiffm , die zich in 't Breslaufcbe Traftaat uit- .drukkelyk verplicht had , dat by de Vyanden der Kaninginne nacb direil nocb indireói zoude betpen ^ 't welk men nu zocht met het ydele Voorr wendzel van Auxiltaire Troupen aan den Keizer te geven, t'eluderen, daar nochtans die Troupen maar geëmployeert wierden ^ om den Keurvorfl vanBeyeren tot zyne onrechtvaardige Pretenfien te helpen, waar mede de Koning van Pruijfen beloofd had, zich niet verder te zullen bemoeijen , gelyk noch uit de Conventie in Oaober 1742 te Klein-Scbellendorf tnnchcn de Koningin en zyne Pruififcbe Majefleti gefloten, bleek, waar by aan denzelve Silejien tot aan de 2V^// afge- daan was , op Conditie , dat by niet verder tegens de Koningin zoudfi ageren, rvkb zicbbybare Vyanden voegen: Dat men nu een ander draai aan zyne Vyandlyke Operatien zocht te geven , en voorgaf, by al^ Je Vyandlykbeden yriend te zullen blyven; maar dat daar door zo wel .die Conventie, als het Tra&aat van Breslau verbroken wierd : Dat de •Trooft van haar Majefteit was : Nm efl Conjllium contra Donümm. Dat is : Tegen den Here is geen raad^ &c.
• Ey dat wederleg fchift zyn onder anderen gevoegt twee voor- mame ftukken^ als N^, II en IV. bei^aande ia d'opgemelde Cojne
dtt
Digitized by
184 NfiDERLANl>SCH GEDENKBOEK.
»744. derCONVENTIE VAN KLEIN-SCHELLENDOR^ Scptmb. &C. luidende.
IK ondergefchreve Grave van Heinford^ Minifter Plenipoteatiaris van Zyne ^ KoQinglyke Majeileic van Gro«t- ünuannten, tegenwoordig geweefb a&yüde by»^ geen Zyne Majefleic de Koning van PruiJJen zelve de goedheide ^ehad beeft^ Qp zyn Komngiyk vtoordj aan dea Marfcbaik Grave van Neuberg i ten ovexftaaa van den Generaal Major van Untulus^ te verklaren, mitsgaders bjr 't aeen ge- melde Marfchalk Grave van Neuperg^ nit naam van Hare Majelleit de iConiiigiB . van HtMgêryen en Bobemen i verklaard heeft , betoige miu dezen op rayne publi- que geloofwaardigheit en de vetpUchctngen van mya Mioifteriey dait men aw weerzyden is overeengekomen :
I. Dat het den Koning van Pruijfen zal vryftaaa zich van de Stadt Ntijs door een beleg meeiler te maken.
II. Dat de Commandant der Stadt Neifi sal gelaft worden, 't beleg 14 ó^ gen uit te houden, en die- PUIts vervolgen* aan de Troupen van Zpui J^fuifi^ /cbe Majefleit in te ruimen.
III. Dat het Guarnizoen van Neifsy en al 't geen daar aan behoort, met allé sniücaire Eer-tekenen zal uittrekken, en dac meii. voor 'c zelve de nodige wa« gens zal bezorgen tot op. de gieaflen van M^avkn : dait men niemant van 't Guai^ aizoen zal tragten. t'overredeo of te dwingen ona onder de Troupen van Zyoc
^ JPruiJJlfcbf Majefteit dlenft te nemen, en dat het aan de Burgerjyke perfonenj die luit hebben zich na elders te begeven» zal viyftaan 't Guarnizoen ip aUjs veüjgheit te volgen-,
i V. 't Metale Canon dat in de Stadt of op de Wallen van Neifr gevon^eft wordt, zal Hare Majefteitde Koningin van HongMryen en Bobemen in eigendom blyven houden, zullende 't zelve haar by de te makene Vrede, getrouwelyk wederom gegeven worden.
V. Dat Zyne Majeileit de Koning van Pruiffenf na d'overgave der Stade A^, niet langer tegen Hare Majefleit de Xoningln van H^mgaryen en BditfMOi, noch tegen den Koning van Etigekmdj als Keurvorft van Eémover^ noch tegen, iemaiic der tegenwoordige Geallieerden der Koningen, zal offienfief ageren, tot dat' er een algemene Vrede gefloten worde.
V I. Dat de Koning van PruiJJen nooit ietS: meer van Hare Hongaarüchc M»> jefteit zal eiilchen, dan Neder SiUfien en de $udt Neifs^
VIL Dat men «al tragten tegen 't einde der aanlUaodie Maand December eet jefinicif Tradaat te Quiten,
VIII. De Marfchalk Grave vsLïi.Neuperg heeft, uit naam van Hare MajefteiC de Koningin van Hongaryen en Bebemen^ verklaard, dat Hare Hongaarfche Ma- jefleit niet de minfle zwarigheit zal maken, om aan Zyne Majeftdt den KoDing van Pruijfenf by hetTraftaat dat tegen het einde der naaflkomesde Maand Di» 'tewher flaat gefloten te worden^, geheel Neder 'Süefien site itaan, tot 'aan de Rivier de Neifs , de Stadt van dien naam daar onder begrepen , eo aan d'ovex- «yde van den Oder^ tot aan de gewone gre;niren van 't Hertochdom Oppidenf cm 't zelve met volkomi; f9iiverc}aiteit, en oaafhankelykheit van wie 't ook mn mag • te bezitten, ^
Digitized by
ot EUHOPISCHE MERCURIUS. 185
;;jX. Oa^ gei^ieldc Mi^fchalk Grajre va* Ntupng, den ï6. dezer lQpen4« |^^ ifyi^nd mex, zyne geheje Afinée na MotavUn zü te rug xrekken, en vaa daar fSeptemb. irerder weiwaarCA Ijy zal goe^vinaen. ^ , .-I
X. P^c hec Kaileel flunmbau ie gelyk zal geruimd worden als d' Armee der ^ónlngi^oe^ ;e rug cre^t.
. X I. P^c het aan den jMarfchaUc van Neuptrg toe den z6. der lopende Afaan^ O&obfir Z9I vxyfbian , de MagazyQen> door hem onder aan de bergen opgeregt, V Mofévien of elders te vervoeren.
. .^11. D^t de Koning ^^ PruiJJin een gedeelte zyner Armee de Winter- Qumleren In Opfir-Sikfien zal doen betrekken , om aldaar te blyventot het ein^ 4e VAn JpfH 1743. ' .
;KIIL Dat hetVo^ftendom Tifcben^ deStadt Tref pau, en al 't geen aan d'o- Vier^de derf^^ier Vpp0* ^^gt, ^ mede de hoge Gebergt^ns elders In Silefiep \mu9iie, benevens de Heerlykheit Hennnfitff^ onder de yoorfis. Quartlerefi Idet^ulleii begrepen gorden > en dUt de Marfchai): Graye jan Neupcrg een Bat^illon ea eeni^ge Huü^eji in gemelde $tactt Troppau pal laten.
.^ly. Dat vao d'Inwoonderen ,des Laiids idopr de Trpupen van Zyne Ma- j[efteit nieu zal gevexgd worden, als huis vefliog en fouragie.
X V. Dat de Pruiffifche Troupen gene ContribuUrn of geld in eenige der $taten van de lUninginne van Hêngarytn zullen mogen ophalen.
XVI. Dat men niemant tegen wille en dank zal noodz^e^ dienft te pemen, onder wat voorwendzel 't ook ma^^ wezeji.
. XVII. Dat men aan weerzyden eenige kleine Partyen zal uiuenden, om^ VftlfiMons balve ^ de vyandelykheden te blyven voortzetten, en daynen geduren- de den Winter onderling zal beryamen , hoedao^ men zich i^ 't aanftaande Voor- \^r zal gedragen , in geval men voor die tyd geen TraSaat van JUgemene Vrtdt ^ou kpnoen fluiten.
XVIIL Dat de tegenwoordige Articulen, die met wederzyds goedvinden yafl;gefteld zyn , un uiterjle zullen gefccreteen worden f gelyk ik ondergefchrevê Guve v^n Hynfêrdf de Marfchalk Graye v^in J^euferg en de Generaal «^ Major vAa LtntuluSi aan den l^oning va^ Fruijfènf volgens 't vtr^êek van ^ne ifa- jefieit , op qns woord van Eere beloofd hebb^.
Ten oirkonde van dien h^b^e ik deze .tegenwoordige ^tien Articulenf, op verzoek van Zyne Majeibeit 'den Koning van Pruijfen eii van gemelde Marfchaii; Gr^vé.van Ntuperg, getekend, en myn gewoon cachet ()aar onder gedrukt.
Gedaan op het lUfteel Klein -SebneUendorf, den p. OSéber 1742.
was getdtendi^
HYSDFORD, L. S.
Sefaratê Jrtktd vaa hetTraftatc der G^cor^idêrardi Uw.
JiLzo d'aAerlgheit, die 't Wener Hof en haar Geallieerden tot na toe Voof ^^ deJbfritelUng der Ruft en Vrede in 't Ryk, hebhen ^oen blyken, niet datf ie veel doet vrezen, dat wel verre vaun de flii}V9cl)fi^e wegepln Ie ÜazUf con« • I Aa ' ' ' fona
Digitized by
18(5 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744! f^^^ 't oogmerk van het IVaSoAf , gefloten toflchen &c.| 't zekre, teD minfteii Septemb. d'uitweriing die men zich daar vaa kende beloven, sal verwerpen en te leur - ftellen , zal het ten hoogden nodig wezen , veel (terker en kragtdadlger iiiidde<^
kn te gebruiken. Zyne Majeilvic de Koning van Pruiffen fteeu aangezet door. \ verlangen , om een algemene bevrediging in Duitfcbusnd te Jielpen bewerken i' heeft na rype overwegingen aangemerkt , dat 'er geen korter noch declfivor Ex- pediënten ce vinden waren , als te beloven en zich te verpügten , geiyk hy be^ ioofc en zich verpligt by dit Separaat Ankui^ om op hem te nefiien d' Expeditie Yan 't Conqueft van geheel B^bemen , zyne Keizerlyk» Majefteit in 't bezit va&. die Kroon te ftellen, en die voor Hem, zyne Opvolgers en Erfgenamen v«or altoos te guaranderen. Zyne KeUerlyke Maj.eAeit daar 9ver «et de diepfie erkan^ tinis aangedaan f n cedeert op deze Voorwaarde , van na af onwederroepelyk ea h yoot eeuwig, aan zyne Fruijpfibe Mafefteit voor Hem, zyne Erfgenamen enf i^ Defcendenten , zonder einde, op d'allerkragtlgfte en anthentlcqfte wyze, de S9 Rechten die hem toebehorende zyn op de Mfekten^ Heerlykbeden en Steden » hier na genoemd, te weten de Stade en gehele Kreitz van Keniggratti Zyne » Keizerlyke Majefteit doed ten behoeve van zyne Majefteit den Koning vaa j» Pruijfen^ afftand van de Bum%lauef en Leittmaritze JTreftaeai indiervoegen , n dat allé de Landen, gelegen tuflchen de Silefifcbe Grenzen en de Rivier é^Ehe^ » en zo verder 'van de Stadt en Kreitts van Koniggratz tot aan de Prontleres j9 van Saxen 9 aan zyne Majefteh den Koning van Pruiffen zullen toebehooren» j, dus de Stroom van d^Elve^ de Barrière tuflchen belde de Suten zal zyn } " bly«^ ▼ènde derhalven al 't geen dat aan d*overzyde van de gemelde Rivier bevon« den in Boben^ gelegen te zyn, in den eigendom van zyne Keizerlyke Ma- jefteit, fchoon die Landen van de Kreitzen^ aan zyne Fruiffifche Mêjeft€i$ a^e- ftaan, mochten dependeren , uitgezonden de Heerrykheit en de Stadt van Pat^ tuwitz en de Stadt Csi/in, » welke zyne Keizerlyke Majefteit van nu af ato j9 zyne Majefteit den Koning van PruifTen cedeert, voor Hem, zyne Erfgena» j» men en Opvolgers zonder einde. Zyne Keizerlyke Majefteit verbind zich jf van nu af, óp de bovengemelde conditie , om aan zyne Majefteit den Koning jf van Pruiffen^ voor hem, zyne Erfgenamen e» Defcendenten zonder einde te i» guacanderen , alle de Landen , die Hy aan hem afgeftaan heeft , of aan hem j» afttaat, uit hoofde van dit tegenwoordig Articirt , *" met dien verftande, dat Mobemen op den voet zo als dat aan zyne Keizerlyke Majefteit zal blyven, geen andere verdeling onderlievig zal zyn. » Vooru cedeert zyne Keizerlyke 1^ j» jefteit onwederroepelyk en voor altoos op dezelve conditie als boven gemeld, M aan zyne Pruijpfcbe Majefteit voor Hem , zyne Erfgenamen en Defcendenten JU zonder einde , öp d^aljykragtigfte ^ plegtigfte en autentlcqfte wyze, de M Reebten, Hem over Opper » Silefiein cómpeterende , en verbind zich daaren* » bo«Fen dat Landlchap te guaranderen voor Hem , zyne Erfgenamen en Defcen- » denten , zonder einde, zo dra zvpe Pruiffifcbe Majefteit '% ze>ve geconquefteert » 9f en zich in 't bezit daar van zal hebben gefteld.'^ Van 's gelyken belooft zyne ^ruijjifcbe Majefteit ten behoeven van zyne Keizerlyke Majefteit j» Opper^Oofien-^ jv ryk te guaranderen voor Hem, zyne Erfgenamen en Defcèndenten zondiir ^ einde, zo dra zyne KoningtykeMajeftcit| 't zelve zal heb^n gecoiègiiefijeertt M en daar vaif bezie genomm^i Ite.
* Des
Digitized by
ofEUROPISCHE MËRCURIÜS. 18?
Den 20. Paflato 's middags is de Graaf van Jhban Generaal* ^U- Adjutanc van den Vorfl: van Lobkowitz , mee de Standaarden en ^/^^^** Vaandels te Purckerstorff aangekomen , welke de gemelde Vorfl: ~"^ den I E. dezer maand by VèliHri van de Geallieerden bemachtigd heeft, hebbende die Graaf den Poftmeefter van Purckerstorff voou lioemd,' na Fifcha^ alwaar de Koningin byHare te rugkomft van Presburg moeu palTeren , gezonden , om te vernemen > of hv mee die Zege* tekenen onder 't voorryden van eenige blazende Foflil- lons door de Stadt JVenen zou palieren 9 doch Hare Majefteit heefk om gewichtige redenen , onder dewelke de goede Verftandhou* ding tuflchen dat en 't Keur-Saxifche Hof de voornaamile fcbync te zyn, bevolen » dat die f^aandels zonder eenige plecbtigbeit opgeban* gen zullen morden.
* Vermits vele Praiffifche Deferteurs van tyd tot tyd zyn komen overlopen \ zo worden dezelve aan de Fortificacien der Stadt ^^* mn ffebruikt, Den 13. dezer is een van dezelve , die men vernam een Lieutenant • Ingenieur van 't Regiment van ^Scbwerin te zyn ^ en die zich als een Deferteur hadde aangegeven , om den toefland dier Forcificatien t'ontdekken , gevangen genomen » en in h^t Tucbt^ bms van die Stadt gebraght. Apparent , om die f^erraderye t'ontleren.
In Beyeren worden niet alleen de nieuwe zware Contribotien , maar ook d'achterflallen van d'ouden, bedragende i Millioen 73878, Floreinen met Executie opgehaald
.NADIENWE hier voren op pagina 245 » kortlyk aangeie* Ram- kend hadde het repafleren der Ooftenrykfche Armee over den ^rKooic« Rbyn, en nu tot de Byzonderbeden van 't zelve overgaan , moeten- iTe alvorens eene Miflive hervoort brengen, die den Pruififche Ge** oeraal Scbmettau aan den Keizerlyken Veldmarfcbalk Graaf van Seckend$rf den 23. Aagufh uit Mets afgevaardigt hadde , om te doen zien wat Omcert tuflchen die twee Hoven reets genomen was» ten einde Prins Karel en zyne Armee, of te verderven, ofwel moeilyk en ruineus te maken. Voor welke defTeinen de F^^orzmig^ heit hem nochtans bewaard heeft gehadt.
. De voorgemelde Miflive is van de volgende inhondt ;
4 Aa % MOm
Digitized by
1^8 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744» SepteVb. MONSIEUR!
' IX heb d'Ecr gehad van 3 korte Bii6f)e8 van üwe BzcelleAtie t'ontfkngen , ^w'
^ gantfch geme omftandigheden behelzen, om dat UE. veronderfteldydac A 1 ten eerflen sonde , mogelyk, by UE. konnen komen. Maar uwe Excellentie
kan denken, of 't my wel mog.elyk ge weeft zy, van hier te vertrekken, ter- ykyi cie Koning zich In zulk een gevaarlyke (laat van Geèondbéit bevond , èil eerit glfleren- morgen is zyne Majeileit buiten gevaar ttsyn verklaard. Ik leg nu jEeUa zedert eergifteren .ziek t^ bed van een oude quetfuur aan 't eene Beei in de belegering van Meffina ontfangen , die wederom opgebroken is ett eene Iberke. inflammacie en opzwelling veroorzaakt heeft, weshalven men my deze morgen Adergeiaten heeft. Ik wenfch zekerlyk en met lever , U E. en de Mar« Ibhaïk de NoaiUes te komen ipreken > om U E. beide voor te ftellen , dat 'er ia geen gelegenheit ooit minder reden zyn zü van te temporiferten, of tyd te winnen , dan nu.
. De Koning myn Meeftcr zal mee fpyt vervuld worden , te zien , dat van detf* 13^ tot den 20. jiugujly de geliele Armee van den Aller - Chriftelykfte Koning, de fchoonfte die 'er ooit geweeft is» en die van begeerte, om zich tè diftingue- ren , brand , aan een vluchtende Vyand tyd laat van gernifc , ongemoeid en In kun gezicht den Rbyn te rep&fleren , alle zyne Magazynen te bergen» en tyi^ genoeg te hebben , zyn marfch door Zwabcn na Bobemen voort te zetten. Is dit niet in die zelve niisflagen vervaJlen , als die over 2 Jaren? En die aan den Koning myn M^efter reden gaven , om Vrede te maken , vermits de Ftatijcben nooit nebben willen Offenfive ageren , maar getracht de laft van dèn Oorlöch by alle gelegenheit op onze Armee te wentelen , hebbende nooit willen vechten , maar veel meer dea Koning myn Meefter noodzaken , voor hen te vechten. De hoogten van den Rbyn moeften en konden niet de fchooniVe aanüag van de we- relt beletten, aamentlyk den 13- U* j^ zelfs noch den zé. den Rbyn te paiTe* ren : Noch 4 Vaartuigen en 12 Balken meer waren genoeg geweeft , om dat^ Corps te doen palTeren, 't welk vervolgens gemakkelyk de Bruggen der Vyac- den over die Rivier binnen 8 tiuren had konnen ruïneren» en ondertufTchen soa- * de onze Armee in 't gezicht van de hunne zyn te ftaaa gekomen.
Behalven dat, de helft van de Brug van Kebl tot op 't Eiland , was ten dienft van de Franfche Armee : Van dat Eiland tot de rechter- of linker -zyde van 't Glacis van JSebl, was niet veel konft van doen, om 'er een Brag te flaan: Vier kbnden'er binnen 2 uuren tyds over de Kinzig geflagen zyn géweeft : De SiffftSi van de Kinzig en de Paflagie der Engten van Btnimim ^as eene zuk vnb s «9* ren , en van daar was 'er maar noch i uur wegs tot aan de Arogges der Vyan^ den. De Middelen , om zodanige Bruggen te ruïneren , het Detachement , 't welk dezelve dekt, in den Khyn te jagen, en een zelfs dubbeld zo Aerke Vyand ils Prins Kurel was, pal te zetten , zyn zaken aan uwe Excellentie beter dan my zelfs bekend.
's Nachts van den 16. tot den 17. hebben eindelyk de Vyanden kondfchap gfi* kregen , dat éenige Detachementen Granadiers uit het Franibhe Leger byAvvstx- burg tot aan de iinzig gekomen waren , en hebbende met redea moeten vre-
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURI US. 189
fteA» dat een fterker Corps dezdire sonde volgen, deden se een Detachement tyju. van 8 4 zoooo Man den Rbyn pafTeren , om hunne Bruggen ce beveiligen , en Sfptemb.' aiiiTchleft ook , om d'Eagcen van Benbthn te besetcen : Zy hebben ook wfze- •
lyk gedaan f om dac men liaat 5 dagen tyd gelaten had. Maar sedert den 17. Autyiyi volgens de hier gekomen Brieven van den Marfthnlk de NoMestn van den Hertoch van HmFC9un » fcheen het , dat die Franfehe van tl^mk brmdenét jirmée y gerefoivecrt had 9 niet de minftt cyd et vtfU«sen , om sldh met den Hertog van Hareêur$ te coninngeren, en op den doot de ty^ng van den maffch^ van den Koning myn Meefter na Bokmen verflagen vftiéc Vyand los te gaan 9 zonder hem tyé tot repalTeren vui den Rbyn te laten j en wel so wtel te min , om dat alle syne bew^ngen en difpofitien te kennen gaven, dat hy nieu sa seer ter herte nam noch kon nemen, dan die repaflagie, en wel verre van daan was , van sich in eene Battallie in te laten , ten sy hy daar toe genoodiaakt
S^as : Want syn Hoofd «oogmerk kon geen ander syn , noch ook d'ordre, dié rins KêTil had ontfangen , iets anders behelzen , dan dat hy pogen soo , so £poedig als hy kon » en met so min verlies als maar mogel^ was , over den Êbyn te retireren \ en met alle precautien na den Dmou te marfcheren tot Se- cours en redding van B9bemen en andere Erflanden,
Nooit heeft miflclüen Frm^k ea de Ktiur beter gelegenheit gehad , om ^on* 4er de minfte Sifico en met meerder zekerhiü een Hoofd -flag te wagen, waar door de Vyandlyke Armee, indien se die vnloren had, sonder berftelling sou- de verloren en denOorloch eensklaps geëindigt gewteft syn, hebbende (POoftefk- rykers dan zekerlyk gene Armee meer : 'M^r veroaderfteld , dat de Fnnfthe Ar* mU gercpoulTeert , «n zelfs, op synergft genomen, geheel en al verfligen was geworden 1 so had dit evenwel den Vyand niet het nünde gebaat : 's Kanings Armee had na SHtunuhurg en m d'Ofiper ^ Elpu kennen retireren, en de Vyand- lyke Armee had evenwel den Rbyn moeten repüTeren en zich «na d'Brflanden haaften , aan welkers behoud hun veel meer goiegen lag, dsn anii on«fkefe Win^' Geweften, en Prins Karel sach wei, dat hem by de tegen wooidigheit der^«|fi- JUbi Afnk de verovering van d^BJas onmogfclyk was , zelfs Wanneer hy die aocht hebben verflagen , alzo hy geen tyd noch gereedfchappen had , om eeni«*' ge Belegering van belaftg te doen.
Mift EaBceüentie bfenge slch doch te binnen , hoe menigmaal wy nacht ea dag geaarfcheert ^yn , oln de Vyanden t'achterhalen , wanneer wy geloof- den , deselve met eene gelyke en moedige Armee tot eene Battaille te moe- on brengen.
Ha sie ik uit een Brief van den Marfchalk ^NoaiUet vdi den 19. Jfngii/ly^. dat hy éeift op dien dag aan dé Rivier Sor gearrlveêrt was , over dewelke men Broggen wilde latMi flaan, en ondertnlTchen de Troiroen ultruften en Brood aan deselve «Itdelen, war na men sonde difpofitien maken, om te zien, of Prins Af ei wel Inft tot eene Battaille bad &c. : Ik zeg daar op : Ni$n I Hy heefteer gatitfeh geen Inft toe, en 't sonde een rechte dwaasheit zjrn, indien hy die had: Maat dat hy door ons fflua te werk gaan verzekert syn kon*, tyd genoeg te heb- ben tot bet repafleren van den Rbyn zonder verlies. Ja ik onderitelntt zelfs als letiwMfeaar» dKty'saaeha'yan den zo. tot den ^x. reets. 2al g^repaflTeeirCy
Aas «yöi
Digitized by
^90 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
asyn, of ten minden sync Arriere-Guarde noch op 'c Eiland , aan 'c welk zyü 3rug (luie, sich bevinden.
Men zegt hier, dac in die geval de Marfchalken van V^oornemen zyn den Rbyn by Germenbêim te paflferen : Die is 3 dagen marfclierens , i dag om over des i^^ ce iLomen , i dag om zich van L#evenamiddelen ce voorzien , en noch i , om d'Arriere.- Gaarde vanden Vyand c'achcerhalen, maar waar zal don die zyn ? IJl fta 'er borg voor , dac ze dan al ce Pfon^eim mee alle Magazynen zyn zal » en Ulieden ^e fubfiitencie wechgenomen hebben : Dan zal men zeggen : Men lüm %e nUt verv9lgm zmder JLepensmiddelm en Vouragien %. Men meet die eerft be«* zorgen en byeen brengen (f e. En *c geen my ten uwe opzichc roeeft leec doet, ia, dae men, volgena de Brieven van dcüMMikhalkdiNeaiUei^ metUE. emrent alle die Difpofitien over een gekomen naas.
Voor 'c overige, Aiyn Heer^ zai U£. van zelfa wel erkennen , dat al kon ik' by u komen , ik voor eerft overmorgen te laat zon komen : Ten cwede, ik zou mee myne Voorftellingeh nieta uierecheen : De Marfchalk de Noailles zoude nooit iees op myn Advya willen doen 1 wanc zulks gelukkende zoude hy vrezen , dar ik d'Eer daar van zou hebbe, en die wil hy mee niemanc delen : Ook meend hy my nice coc een Raadgever te behoeven. ^
Uwe Excellentie pardonnere van wegens myn iever de fterke nicdrnkkingen » waar van ik my bediene : Maar indien U E. wel geliefc ce confidereren » in wei-* ke Aandoening en Spye de Koning myn Ahejler zicb bevinden tot , viontieer iy dien JU>ep der zoken zai vernemen , en welk gedrag men daar by gebonden beeft , en hoe men tvoee derfcboonjle occofien verzuimt, beeft f om zonder rifico den Fyond Slagen toe te brengen y ja bem gebeel en al te vernielen f en dat men bem die nu gebeel bebou' den op bet Lyf zend , zkb vergenoegende , mit eene Armee van itoooo Man 't Beleg van Preyburg gerufl , en geen Vyand meer daar omtrenit te vindon zyndo , te kennen doen : D^ zal uwe Excellentie my nietongelyk geven, dae Ik zo denk als als ik doe. Ik neb d'Ëer van te zyn &c.
P. S. Ka het fluiten van myn Brief zyn de Gnsitd'Argenfon-en de Marfchalk de Bel^Jjfe by my gekomen , en hebben Copy van dien Brief verzocht, zeggen» de, dat alles daar in over een quam met de gevoelens van zyne Aller -Cbrifte* lykfte Majefteic , en dac reecs gifteren - morgen ordres van den Koning of van cynentwegen aan den Marfchalk de Noailles sSg^izon waren, die oadrukkelyk ea ftipt hem beduideden , dat 't Konings Wille was , zich niet'op te honden met vruchteloze bewegingen , noch de minfte cyd te verliezen , maar nacht en da^ te marfcheren» om de Vyanden t'achterhalen en aan te grypen , pm die zelve nedenen , als hi myn Brief gemelt waren. Gy hebt. nn de gehele nacht Maan- fchyn tot uw voordeel. Godt geef maar, dat de Vyanden oiej: al voor d'aan» komfi dier ordres over den Rbyn zyn , gelyk ik zeer vreet : Doch In dit ge* . val , als gy U maar aanftonds op marfch begeeft , al qoam gy eerft middefr . nacht voor den Vyand, gy zou lichts genoeg hebben , om hem niet voor U, voorby te laten paflerea, zonder ^ van zyn Volk of in den Rbya te }agesr of gevangen te nemen.
Ik weet wel , dat 'et Rivieren , .Moeraflen en Esgtente ptfleren a^ u aaar omc eeae Armee» diè niett meer begeert 1 dan mcc de Vyanden handge* t . • « ' ^ mecA
Digitized by
o ï'E UR o P I S C H E M E RC U R I Ü S^ i^i
ibeeA te wordta, die Pontons, Balken en Planken en vele handen van onvert* 1744^ «aagde Mènfchen heeft , pafleeit men eese Engce in een omsien , en d'eene SfptemK. Rivier na d*aader. De MatfchaÜL de Bel -Jfii heeft my ooi noch gezege , dac . ■ ^
'ét Marfchalkea voor hadden , ingevalle de Vyandlyke Afmée den Itbyn gere- paiTeert was. na Gtrmenbnm voort te trekken 1 fiehalveu 't geen -ik reeta .bo« ven in myn mief gezegt heb| dat gy 'er niet sou aankomen, aU wanneer de Vyanden reeta te ^Qttsheim , en buiten uwe bereik zyn zouden ; ia \ vry ge* Toeglyker , dat de Franfche en Keizerlyke Armee t'zamea den Rèyn by Straais» ^urg pafleren en recbtftreeka den weg door de Valleye van Kinzig nemen : Hier door zult gy 5 Marfchen uitwinnen en de Vyanden konnen achterhalen «n honne Arriere - Goarde ileeta ontruften, voor al by GiKr/tntfm, alwaar het lien onmogelyk zyn zou zo iiaaft door te komen , dat gy niec noch een grooc -geul van hen in 't Dal zonde vinden.
Men zal voor den Keizer eene Armee van 40000 Man formeren , en men ia kier over een gekomen , dat gelyk de Keizerlyke en Ueffifcbe Troupen omtrent iBooo Man uUmaken , en de Duitfebe in Fran/cbe éïenk /taande Regimencen 12000 Mant zo zullen zich noch 15000 Fr%njcbe by hen voegen, tot dat do Keur^Paltzifcëe en overige Hejfifcbe Troupen aankomen , als wanneer die 15000 Man wederom na d' Armee keren zuilen : De Fran/c^ra zullen 16 Battery*itufe Jcen, 6 Mortiera en>de Brood- wagena aan de Keizerlyken leveren.
Ik hope overmorgen van hier te vertrekken > indien my myn Been niet d€ pota fpeeld, om by uwe Excellentie te komen.
^. Om verfcheideütf/dsen van dat repqffiren voor by te gaan ^ zuilen- we alleen 't Volgende Autbenticque yerbaaU vervat in eene Miffivei door een voornaam Krygs • Officier uit 't Ooftenrykfche Campe- inent van Ottersdorf ^ in \ GraafTchap Baden , in dato den 25. Au* gufly gefchreven> den genegen Lezer mede delen > luidende;
M YN HEER!
IK twyfel niet, of ée fchermntselingen , die den 2j. syn voorgevallen, wao*^ neer wy noch dienselven avond sonder eenigen hinder den Rbyn zyn over- gegaan , hebben wederom aanleiding gegeven tot het afvaardigen van ezpreï* fens , mee eenige douzeinen bltaende PoJiWens vooruit , en tot het verfpillen yaa Buapoeder , om vreugde te bedryven , ten teken van Viftorie. By aldien wy inigélyka nfilden doen , onae. ConiUbela souden het al vry druk hebben, om dat in die selve fchermutzelingen \ verliea der Vyanden merkelyk groter ge- weeft ia , ala 't onze » maar wy weten beter gebruik te maken van 't Bua» kruid , hebbende gee9 vermaak ter werdt , om het dua te ver^uiften. Daar ea i»oven zal 't eenvoudig waarachtig Verhaal , dat Jk u van deze fchermutzelin* een, zo ala ook van 't geen voor afgegaan en daar op gevolgt ia, by dezen doe» een iegelyk overtuigen , dat ze byna niet verdienen , dat daar van gewag ge* maakt werde, en dat ze geen becfekking hebben op onzen ovenocht over dea fibym f dit pp dcKlvea gevolgd la» ca «« «m maar. 32 Man geko|i heeft» zon» •LI ^ ' ' ' *4«
Digitized by
19% NËDERLANDSCH GEDENKB0S1C
4er dtt de vymddyke Armee » niettegeiftaande de^lve nUai. too<>o ma» i
was , eenigc de laiJiite bevregiog gevukakc iwbbe » om 4e$eive te beleuunerea q£
te ftctfen.
Den 15. At^ufly begaf 0112e Armee «ich op marfch van ^f^nM», om '( voordelig Campemenc ce gaan betrekken , 't welk.by Wkfcbkeim 2^t«r de jEUp vier de Sora was afgeiloken. . Door dese verandering van.legerpiaaca dekcefi vrf onze Bruggena van Druftnbtim en vaa BeinbMm , en ftelde ona in ftaaa9 001 dfa4« •dernemingen ce venrdeien , die de Vyanden op £mgêu en Fryhwg beraaHit moei»* :ten hebben. De Genecaal Nadêfiy eederc eenige dagen tcrngge^even hebbende ^c vyaadetyk fecpara, 'c welk onder d'ordera dea Hertocba vau JSofcmsn soct^ :door te dringen » bleef sich.te SétDerne handhavea, tot dat hy order onfifiog, (mh lUe ploata te verlaten, en na onse Armee te rug te keten , die fterk «0 talry^k genoeg waa » om de Vyanden , selfa na dat se hunne verfterkingen oocfiuigen cpbp éeah^ibenf 't hoofd te bieden, en ilag te leveren.
. Den i6. ontfingen wy kundllcbap» dac een gedeelte der <vyaadelyke ArmCe'^t Xifteel van Adêlsieim overgegaan waa , camperende tegen over SwattAnurg , es dac het gros van hunne Amée daaga daar aan derwaaru ao.ude volgen*
Den 17. vernam men , dat de Vyand na .onsen repbter vleugel in bewegii^ «ras , maiiciierende langs den ftraatweg , om Hggenau te naderen. Den i8« ea 19. zagen wy een zware woik van ftof «pgaan aan de kant yan 't gebeigte^ eb veCftonden teczelver tyd, dat een vyaodelyke Colom op onzen flinker vlea« gel aan raarfcheerde , en ofTchoon men naderfannd ontdekte , idat dese beswc^ ging der Vyanden niet gefchiedde^ om ons aan ce taften , maar flechts om hunne Vouragfeurs te ddcken $ en dat zy em die rede ook alleen Canon by zich hadden ^^ yiaAt uit zy den gancfchen morgen op onze Huflare^ fchoten, m oordeelden W|F nochtans raadzaam .onzen rechter vleugel in diervoegen te plaatzeny dac wy aan ide Vyanden een uitgeflrekter front bieden konden , welke fcbikkingen dan ook den 20. gemaakt wierden > bly vende onze flinker vleugel integendeel in tiare vó«* rige politie aan de Rivier de Sera. Wy ontfingen midlerwyi bericht, dat de Vyand zich tegen onzen rechter vleugel in flagorder fchaarde, om ons den vol- genden moigen aan te taften. Onze Armee ftelde; ^b d^r.op met het krieken van den dag mede in flagorder , den Vyand gantfch bedaart a^achtende , doch dezelve dorft niet naderen ) integendeel onze flHiker vleugel ten 5 of 6 uniett 's avonds tegen hen aanrukkende, retireerden zy , en gingen twee uuren van ons af camperen. Van onze kant befloten hebbende, om ons* niet te laten op- houden 1 maar weder den Rbyn over te gaan, ten einde onze elge Landen tegen den inval des Konings van Pruiffen te dekken, en niet dienftig achtende, on flen Vyand in zyn voordelig campement aan te ttften , -zonden wy den 20. on* ze Bagagie na Drufenbeim en van daar den 21. na den7?i^ii, terwyl onze Armee Qien ganclchen dag tot den 24. ten 3 uuren 's molens in* flagorder bleef, waar na dezelve zich op marfch 'begaf eQ-iangs vfer ^Brüg^ns de Rivier de MèiUr overging, fcharende d'lnBmcery zich langs^den «oever van die Rivier van J^ar« tveiUr tot aan Bifcbweihr , terwyl de Ruicery achter de twee heuvela cam« peerde.
' De Vyand door deze fcfaftkingen onze aehterboede hiet durvende ▼eronc* ^ftea> 'beftaande «it Tier Regimenten «Rultery ^ vier RegimeMen Hui&reai t^
de
Digitized by
«» EUROPISGHB M ÉHC.URIÜÖ. ipj
de Croat«n en Panduren , ukg^zonckrt 'e corps vaneden General Memkhüy voorts ty^t. «U 4S compagnien Graiiadiers en uit de twee Regiimencen Hongaren van Forgatfcb Sèptemb* «a E/lerbafiy en met hanne Armee geoerbaode beweging dervende maken» begaf j- t 4'onze ziek ten lo uuren 's morgens weder 9p marfch en ging te BenbHm -caixn:
f eren T aender door de Vyanden verontruft te worden» behalven dat mén uic «ff Louis uit het Canon fchoot, terwyi 'dezelve voorby 't dorp van Exbége mfieerdet 't welk wy achter meer hielden voor feia^fchoten» daa voor eea fffchte GaaoMde» alav de^dve ons 4oot den verren afftand geen quaad doen kon^ . Den 2Z, bi^lden wy rafldagy en de Vyand wa« ons; tot aan Bifebweiler gena- dert. Wy hadden 's nachts te voren Druftnbeim verlaten > en de brug ai^ébro* iMAy die wy da«c over den Jlbyn hadden-
. Des 23. kregen wy kuodTchtp» dic de Vya^d op ons aanrukte» ndne makendèt 4>^ in eea gf?vecht te willen: inwrkketen, Qn^e voorpoftea aan den rechteU vleugel , beflaande in een compagnie Granadierii .van. 't Rqgiment vas^ Bernklatê en uit twee duizend Croaten » gecommandeert door den Generaal Major Prins man'Dwkobi wierde:%ii> wanorder |abra^t» enalvofens deidve do^rde^Qe- neraal van Üemklau konden wofden ondériteatit , bè vindende éc Croaten zich te iwak, en hebbende dóo^ onachtzaambeit hunne twee Veldflukken verlaten. Saareflboven^moeflen onze voorpofVen- aan d^ir flinker vlengei» btftaandé uit «enige vendels Croaten en twee en veertig compagnien Granadiers* onder d'pr« . ders van den Lieutenant-Generaal-Veld-Marfchalk Grave vmt DMun » by 't dorp ym S(i0rUfêim teTzdvet tyd eea hevige aouqne uSic^n» znlkfe dkt ze In den beginne mede in wanorder geraakten , en eenlge compagnien Granadlers aan 't difnzoB gebraght wterdeok Maar de Generaal Daim de twee HongafifcHe Kegi- ZBentea van Forgmfcb en Efierba/i met flaande Tromiüefó* tegen de Vyahdeiï aanvoerende , en d'attaque door de Granadiers andermaal latende hervatten , Z9 drevf hy ze met groot verlies af » en handhaafde :^ynën grond tot middernacht, waar na hy order ontdng» om na ons toe te roarfchereti, *t welk hy ongehin« derc en zonder een man te verliezen » dan ook deed. Wy heliben'iri dézefch^r- ttatzelingen verloren vyf honderd twee en twintig nmn' zo aan doden ais ge^ quetften » daar ondet dertien Officiers, 't Verlies dcj^ Vyahden is vry grotef geweeft» en zy hebben onze achterhoede niet meer diirven aantaften» latende den Grave van Daun ongemoeit deszelfs aftocht continueren.
Onze Armee fchaafde zich teo 4 uuren nademiddag op de vlakte beneden BoppenbHmin flagorder, terwyl de gantfche Artillery en aile deBagagle den Rbyn overgingen langs twee ftroggen, beneden F^rt Lscrlf, en zo dra alles zich aan' ^ene zyde die Rii^re bevond» begaf de Ruitery éet tWee vleugels zich op- mirfch» ea de ftraggens overgaande» wierd ze gevolgt door de HulTiiten, en de^ pe door 'c Voetvolk van dea rechter vktigdlv d'Mantery van den flinker vle\i-» gtl op de vhkte rMBénheih een lan^ qmrre gehaakt' hebbende, om dén marfch' van de Ruicery te dekkea» piffëerde ettdelyk:- mtóe den Rbyh^ na dat men van* eiken vleugel twee Regimenten had gedetacheert» om de' retraite van dén Oene« raal Daun te verzekeren» 't welkalks in de beflé order en In zodanige' üilte ge- fchieddr» dat men niec éen enkele' fnaphOnfehoot hoorde , zb yeet 'föheelde het , dat de Vyanden dezelve' bezet of ilechts op eenTgerha&de wyze Aoéjelyk gè« makt Jïottde hAbe^f •
Bb Vc
Digitized by
IP4 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. De Generaal Grave vanDaun eiodelyk den Rbyn overgaande, deed de Bm|^
icptemb. gens achter »ich afbreken , na mate hy zich retireefüe, en men deed ze ver— m ■■■ branden > om dat ze oos niet te fUde quamen, vermits wy geen beveAigde plaats' aan den Rbyn hadden, om bewaart te konnen worden.
'c Was den 24. 's morgens ten 3 uuren , wanneer d'aehterhoede aftrok , en ofTchoon 'c klaar dag was , eer alles d'overzyde van den Rkyn had bereikt , men ontdekte nochtans niet een man van de Vyanden. Dus men met waarheit kan zeggen, dat nooit overtocht over eeh Rivier , zo als de Rbyn is, gelukkiger en in een beter order ais deze gefobied zy, om dat onze Vyanden zèl& niet aanto- nen konnen , dat ze een enkelen proviantwagen van ons genomen hebben.
Met diezelve gemakkelykheit en onbelemmerdheit zouden vry dien aftocht één 22. en 23. op den vollem dag mede hebben konnen doen , zo wy niet ge- hoopt hadden, voor ons vertrek uit den Etzas , met den Vyand in eem houlSiw treffen u geraken. Ik 6eny enz.
Men kan zich by *t gezegde, niet genoeg verwonderen, hoe dat welgeroelte Prins Karel zo gelukkig met zyn Arihée , en om zo te fpreken byna zonder verlies geineke Rbyn heefc konnea lepafleren..
Van de verdrc Marfchen dier Armee ftrekt het volgende Refaas r
Den 25, vertoeftie d' Armee noeh t'Ottersdorfy en men maakte Diipofitlen , ' om na den Necknr voort te rukken : 's Namiddags gingen de Uagagien vooraf n» /ia/lad en Moers,
Den 26, nam d' Armee die zelve Route en quam te Moers camperen, terwyi' de Bagaglen na Crutzingen voorcgebraght wierden.
Den 27. verdeelde zicb d'Arniée in 3 Coiommen , waar van twee na CareU- tube marcheerden en 't Leger by Durlacb en Crutzingen namen , en de derder t'Etlingen ; De Voor- en A<^hterhoede dekten dezelve aan de Rhyokaot, zynde 4'eerile te PLankenlccbj en d'aader te Mublbcrg en Gr^^^wm^^i gepofleert ge weeft. ^ Men vernam dien dag, dat de Vyanden by fort- Louis en Germenbeim ook dea. Mbyn pafTeerden , en de Voor Troupen reeds te Rëjiad en Brucbjal ftonden.
Den 28. zettede d' Armee den marfch in 3 Coiommen voort, die by Pfwtz^ beim t'zamen quamen. Van ons^e Achtei hoede wierden de laatfte 2000. Man on- der Commando van den, Prins van^Duriac^ dien dag by Carehrube van een Vyand<- lyk Corps, van opitrent SpooMan aaAgetaft*: Die P/inS'iresireerdfe al flaande m Durlacb y alwa^.^hy eene Vpifterkijig .vsji' ^en Qt^^ex^iABerrLkUm Qnjfing, en; daar med« op, den Vy^nd I09 ging em don zelve tot | My! boven. Cur^jru^A te i;ug dreef: Die A£lie duurde 3 uuren en wy 4iebbea daar by 20 , maar de Vyan« den wel 60 Man verloren.
Den 29. hield 'men Ruftdag by P/ortzbeim.
Pen $o, wierdde*marfch na Effndingen^ en dtfnsh na OmT^Wt* voortgezet», alwaar men d^n Nulior paiTeerde , nemende de Priqs Aïh^JE 't, Hoofdquartier is« cUe &adt. GenexaaJsi Officieren en Soldaten brandende V4a begeerte» om Ver-^
cl geldinj.
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIUS. i^s
lading izn de Pruiffen te doen, dat M hen iü den Loop van zo grote Voor- ijmm delen gefluit en afgetrokken hebben, Septemb^
Prins Karel zyne verdere Marfchen , door verfcheide routen na " Bobemen latende vervolgen, ilaat noch aangetekend te worden ^dac d'Ooftenfykers de Blocquade van Rotbênberg^ (hier voren pag, 75. ) op d*aannadering van een 'Corps Keizerlyke Troupcn, opgebro» ken hebben. Daar en tegen heeft een Ooftenryks Detachement van 12 a 1500 Man« den 8. dezer » 's nachts » zich van de Keur- <rPaltzifche Stadten VeftingN^witfr^, dooreen Krygslift, meefter, en de Keur-Paltzifche daarin leggende eenige 100 Man totKrygs- ^evangenen gemaakt, vervolgens eene Brand fchatting van 350000 Fioreinen binnen 8 dagen te betalen, opgelegt.
.Weder den Rbyn repaffercnde, keren wy na den Elzas.
WANNEER zyne Mercbriftelykjle Majefteit vernam, dat Elza». Prins Karel ^ met alzo weinig volk te verliezen den Rbyn gerepat feert was, als toen hy *er overtoog, is het ongenoegen tegen de Generaals van zyne Armee noch zo veel te groter geworde: Waar en tegen , zyne Pruififche Majefteit met geen minder misnoegen aan 't Franfche Hof betuigt hadt , van die Armee met geen ernft aangetaft te hebben , en den Marfch tegens hem na Beyeren en Bobemen te laten voortzetten : Doch dit heeft in zyne Maatregu- len, als onder de volgende Titel van Bobemen blyken zal, gene veranderingen gemaakt.
Rakende de Byzonderbeden van *t. gemelde répaileren, aan de zyde der Franfche Armee opgegeven; ftrekt het yolgcndc Relaas uit den Elzas van den 23, Augujly.
Wy quamen den 21. by Brumpt te flaan» maar de Troupen zeer Tcrmoeid cynde > deed de Marfchalk de NoaiUis dezelve den 22. aldaar een Ruftdag hou« den, detacherende echter 3 Partyen, ieder van looo Ruiters en 2000 Grana- éiers, om d' Achterhoede der Ooflenrykfche Armee te harceleren, en vernemen- de 9 dat de Vyanden te rug trokken, na maten dat dit Deuchement op hen avan- ceerde , begaf hy zich den 22. 's morgens na de kant van Hu^enau : Na Bifcb^ ' vteiller gekomen zynde, trof hy daar 't Detachement onder den Generaal - Lieuce* nant Graaf van Löwendabl aan • waar nede hy na Burenbeim voortrok , 't welk de Vyanden reets verlaten , 4 Stukken Canon achtergelaten en eenige 100 Snap- hanen en Vaten met Buskruid in de Motter geworpen hadden : Hy zond aan de 9 overige Etetachementen ordre van de Motter te palTeren en den Weg na ForP-
B b 2 * ^^
Digitized by
Google —
10 N£D£SLANBSCH G£D£NKBOES
^44. Lêuis t» nemen t De Onaf d$ Bü^IjU y éU't eene commindeerde » liet hem wi«
&i;U«b. ten, dac de Vyanden Sufelbeim bcz^z hielden en achter eene Ve^euwiAg tset«- ^ trancheert war^n : Hy deed cetüond 16 Batcaillons en lóEfquadront mee 6 Stuk-
ken Canon "onder Commando van den Graaf d'Buen Marquis de Élermont lïmert derwaasts aanrukken : Twee uuren daar na vex nam hy van dea Gra^ v«n J^ ^endnblf ^^( ^ch yele Vyanden n^uenctiem Ikccn zien f waar op hy ordrc ^an den B^rtqch de Qramtnoiit «ond, die d'eerfte Colom volgde , aet eene Brir ' gade van de'Guardes na de grpte Dyk van jFm-Louis te marcheren : Die zelve ordre wierd gegeven ^an eene Brigade van d'Aitillery van 10 Stukken Canon , en ilzo men kojfdfciiAp kreeg , dat Ptins Karel met zyn linker vleugel aan «ync ^ghtp- Bruggen by Michim en act de. rechter .itan Herang gepofteert was, kree^ 4'ovenge Ar^iée ordre van voorurul^en, en binnen 3 uurea by de Poft vaa den C^raaf van LSfvonukbl gejtomen zynde , zach men , dat de Vyanden daar ve* ie Trouf en en verfcheide Compagnlen Granadiers hadden , en evenwel maar door eenige Partyen van P^nduren en Hufiaren Iteten fchermutzekn : Men.vet- samdaar, dat onze Troupen by Sufe^eim de Vyandlyke R^renchem^nten ge» €orce«rc , vele van de Vyanden gedood en gevangen genomen , ook z Stukkea Canon veroverd hadden : De Brigade van de Cuardes omtrent «SStroftem gekomea «ynde en naricht hébbende , dat d'o.verige Infancery naderde » marcheerde de« zelve na 't Dorp JLokelbiim i uur boven Fort- Louis y en vond 32 Graaadier*Coni- pagnien ea zo veel Infaniery van de Vyanden achter een moeraflig Weiland ge- polli^t.9 al& medi? vele irre^liere Troupen ter j^ciuer en linker zyde in c^ Borchea, die op d'onzen Vuur gaven ^ maar deze taileden hun Aetrenchement aan, veroverden 2 Redouten en Vervolgden d^ vluchtende Vyanden tot 10. ttuien in de nacht» waar na ze in Bat^Ue gecangeoK die nacht ftean blev«a: ^6A]|d^end4a^niof]g<j?$, wanneer d'Aj^^e zich pp xnarfish na Bmbeim begaf ^ yernan^ ipen» dat ie Vyanagn den Rhyn gecepaiTeert waren, en hunne Schip- Bruggen in bfand geftoken hadden, iij d' Attaque by ^uffelbi^ zyn vr<\ 2000. van ile Vyanden, en vand'onze maar 80 i 100 gefneuveld en gequetft: By d'an- dcr Attaque zyn wel 5 a tfoo Man van hen, en maar 20 vao d'oi^ze gebleven r 'i;Geul der gevangenen weet men npch niet, brengende onzeTroupen allemo- Hienten'eenlge ineosLeger^ Dë Groöt^Prloor en 3 Marfchalken de Camp van enzè kMt syn.gcqneifti, voiorta, e^aige ai^dece Officieren, en 2 Capiteina vaA de Guardes gedood. Alles is met veel beleid, gez^il^dig^t, d^f^erhelt ^ geluk van ofize Generaals en Troupen uitgevoerd..
' ' Ofta Leger heeft den.26» bfigosoen denii^iiyfiovertecrefcken } De Hcrtoch vaxr Mêfcourtf de Bbidder deBtU^lt^ de Hertogen van Gramman» en hifm volgea -^ den Prina lüifü van LêUbofiftgen, met ee& confidierabel Corps: Vler-en«twiocig
Efqnadrons Dragondêra^ zeftiea ËfqaadronaHuffaren, twee duizend Manzo te voet alt te. paard, verieheide Vry-rCompagnien, en tweeen twintig Compagnisa Gfiuiadiera, alle ondcc. 't commando van den Ridder dê Be^Jfie^ %yn dea 27*» genarfcheerc om aan: de Vyandm aan den kant van JUftadi 't hoofd te bieden $. Als deze zich wat verder afl zullen bevindea, zal sien Y Beleg van J^yburgon^ 4ernemeB , ea wel zo dra.de Koning;, welke men verzekerd dat- ia eige perfooa «Uar by wil tegenwoordig wezea, heer omtrent. zal: aaagekooea zyn. DeOraa£ «m 4Sicfc^>idaf/ nufffigheeir met het Kelgezlfke Legex e» ooneOiiilfiBke 90gmt^
Digitized by
oï EUR o PI SC HE MEKCURIÜS. igf
174*
S0ptembfm
'tan fi&teo «nd«rea kam: De Zwluerfche Guwrded suUca culTchen Pm-Lvttk «n JUif(«r&ttr^ gepofteerd blyvcn.
De Franfcbe en Keizerlyke Troupen ^ die by continuatie d'Ar- fier-guardes der Ooilenrykers, met geen voordeel omruil, heb* ben dezelve niet verder als tot aan Ffêrtsheim * vervolgt.
De Franfche Trou];>en , die den Rhyn gepaflfeert \raren , hebben peril: flegc ia *t Badijcbe en Durlacbjcbe huis gehouden, maar den 7. dezer is by dezelve een (Ireng bevel , om eene goAe Kreijga^Di- cipline t'obferveren , eepubliceert : Niet te min moeten die LaiH den dagelyks 57000 Rations Vouragien , 3000 Vamen Hout en 5400 Commis - broden by Itraf van Militaire Executie leveren : Z9 ireffelyk is nu 't Ryk van den overlaji der vreemde Troupen bevryd!
Den 12. hadt de Graaf van Clermont de Loopgraven voor Fry- burg geopend , en hieldt zich verzekerd binnen 6 weken meefter .van die Vefting te zullen zyn : iio Stukken Canan en 40 Mor* tiers ipelen onophoudelyk dag en nacht op dezelve.
\ C ANTON Bazel beeft zes Gedeputeerden benoemd ^ om te Straa$9buTg de kcMille vaa den Koning vao Frünkryk af ee i?ach- te», en zyne Aller- Chriftelykfte Majefteit wegens deszelfs her- fteUing tpc gezondh^it en gelukkige aankomft aldaar te compliment l/èx^ïk* De Regering van de vrye Ryksftadt Con/iants in Zwaben b>y de Grenzen van Zmifoerland^ heeft in deze maand aan 't Can- ton van Zuricb gefchreven , om •t zelve te verwictigen , dta een 'Corps van omtrent 1 2000 Man , Franfche en Keizerlyke Troth pen , in do nabaurfchap van die Stadt gearriveert was ; dat die Troupen zich niee(ter maakten vao alle de.plaataeit ^ die aan den Huize van Ooflienryk behoorden , en dat , vermits der Regering vreem- de» dat ze mede een aanflag op hanne Stadt voor badden , dezel- ve gemelde Canton verzocht » om in dat geval 't nodige fecours te £eadftQ^ enz, waar op befloten is , een Linie te tiekken km^s de» Mbyn^ ten einde te beletten, dat de vreemde Troupen die i(:ivi^ aan de kant van Zmtzerltmd overgaan.
ALVOB.ENS zyne Prnififche Majefteit de Bele^riag der Boh».
Sudc •'""-
ZyrtT"
Z£RI.AN9r
M£N^
vaa
* Een kleine Sudtln Nedir -Baden , in de Zwêftj/Mv-XM»»-, «an den faigaig^ ia 'I éffnmte Wend. Zy legt mq *t Water Enis<y 6 aiyUn^via HiUkm. .
&b3
Digitized by
198 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
r744. Stadt Praag * ondernam , heeft hy de Burgery laten fommerenr Septemb. om zich te verklaren , ,, of zy aan dien Vorft , den welken zy '^""^^ fp gehuldigt hadden * * getrou ie zyn , en zich aan hem onderwer- 9f pen, dan de Koningin van Hongaryem^nklGven wilden." Voorts is door ordrc van zyne Majefteit alom Manifefttn gepubliceert ge- worden, dewelke van de volgende inhoud zyn:
Nadien zyne "^ninglyke Majefteit van Pruijfen onzen Aldergenadigfte Heér^ by den zeer b^^kcen omftanden > waar in zich 't lieve Duitjcbe Vaderlaivd zo wel als den tegenwoordige Regerende Keizerlyke Majefteit Werelckundig be- vinden ^ niet langer ultftel konnende nemen , volgens zyne plicht waar mede hy als een der Eerfte Keurvorften en Standen des Ryks , zyne Keizerlyke Ma- jefteit en 't Ryk verbonden is , uit oprechte en Patriottifcbe imicbtsn den Hoog;, ften Opperhooft des Ryks , een getal zyner Troopen , namentlyk als bulp VcU keren over te laten » om eensdeels, dat zei ven weder in ilant te zetten, die toe hier, gantfch onderdrukte Keizerlyke Authoritelt en Waarde , 't3precht ftaan de te houden, ten anderen, den algemere Vrede en Ruft in 't warde Duitjcbe Va* derlanJ weder te herfteJlen , en dan zyne Roomfche Keizerlyke Majefteit ter behou* denis, deze heilzame oogmerks , zo duidelyk als nodig aangezien hebben,. zo- danige halptroupeo io 't Koningryk Bohemen , in rukken , en daar zelfs age« ren te laten.
Als werd 't zelve hier mede den gezamentlyke , Vafalen , Ingezetenen, Inboor* lingen , en Onderdanen , zo wel in Stede , als op 'c Platte Land ëes Koning- ryks Bobemen bekent gemaakt , roet den genadigfte , en Ernftelyke bedalding^ genoemde Keizerlyke Hulp-troupen in 't geheel geen tegenftand te doen , noch der zelver operatien op eenige wyze te verhinderen , daar en tegen zich ge- ruft en ftil te houden, als in welken geval zy zich alle zekerheit en Protec- tien te beloven en te wachten hebben , dat niemant van hun door boven ge- noemde Keizerlyke Hulp-troupen in 't bezit van zyne goederen, ontruft, daar en tegen deze Troupen , en in de naufte decipline en krygstugt gehouden maar de Leverantie zo tot de fubfiftentie , en de daar by behorende nootwendighe* de geftïhieden moeten, den Bobeemfcbey Stenden en Onderdanen, aan hare ge- woonlyken Cmtributie quante , Vergoet en afgefchreven zullen werden.
Daar en tegen, en in dien, zich van gemelde Bobeemfcbe Fa/alen Inboorlin- gen en Onderdanen , een of meer ondernemen zoude , tegen meer gemelde Keizerlyke Hulp-troupen iets vyandelyks t'ondernemen , 'tgefchiede op wat wyze of onder wat Protexft 't wilde zulks aan den fchuldigen op het fcherp- ite , inet, Vuur en Zviaart te zullen herhalen.
Dat mede alle gelegenheit toe dergelyke vyandelyke onderneming voorge»
koinë
* Wat de Byzenderbeden van die Stadt aangaat , zie NederL Gedenkt, van den jare 1741. II. Deel^ pag, 317. en 't Pian , of plattegrond der zelve, ibid. van. 't jaar 1742 ^ 11. DeHy pag. 32.
*'^ JM^yuL.deni^tij^ij IL Deelf pog^siS.
Digitized by
Qoogte
OF EUROPISCHE MERCURIUS. ipj?
I
Mihe werde, «o werd hier mede alle en een iegelyk Landluiden en Boeren, 1744. ift 't Koningryk B^bemethy op het nadrukkelykfte aanbevolen , alle by zich heb- Sertumh^ bende Geweer zonder onderfcheid, het behoort hem «zelfs , of een ander , zo .-^
voort en zonder de geringfte tyd verlies , aan hunhe grond Heer of gerechts •Overhelt over te geven, d!e 'c zelve in bewaring zu»en nemen, en daarvoor ifi liaan, dat daar mede geen vyandelyk gebruik werde gemaakt. ' In dier voegen dan ; indien na de Publicatie dezes Verbods , een- Landman of Boer met Geweer, 't zy by heiïi, of in zyn huis gevonden werd , dezel- ve zonder alle genaden, aan *t leven en met de K'ort geftraft y msL^r zyne Heer of Overigheit wegens hunne daar onder betoonde oogluiking of nalacigheit, op bet fchepfte aangezien en wel geheel na d'omHande , 't gantfcbe Dbrp uitge» plondert en verbrand zal werden , waar na zich een ieder der genoemde Vafa^ len , Inboorlingen , en Onderdanen op het naukeurigfte te gedragen, en voor de gedreigden , gantfch onvermydelyke Beftraffing , op het vlytiglle te wach- ten heeft , in \ Hoofdquartier te reterwaUe den 25, Augufi'^
't Was dan den 3. dezer, dat zynePruififche Majefteii met Zy- ne Armee , fterk 80600 Man , en met een gedeelte van zyne gro- ve Artillerye voor Praag arriveerde, f en vervolgens, uicwyzens ''t onderftaande Relaas » die Stadt belegert ende bemactirigt heeft»
't Corps , onder 't geleide van den Koning zelfs, quara voor die Stadt byna- ter zelver tyd als de twee Corpfen onder 't commando van den Veldmarfchalk- Craaf van Scbwerin en den Prins Leopold van Anbalt - Deffau ; Den 3, was de Stadt ten eemaal berend j De volgende dagen wierd de nodige toeftel tot .het beleg gemaakt j Den 12. begon men de Poft van Czicka , zynde een Hoogte » welke een gedeelte der Nieuweftadt van Praag bellrykt , van een Battery met- tien Stukken Canon en vier Mortieren te befchieten y Twee uuren na.d'Atta- qpe wierd deze Hoogte en de Werken , die aan de beneden kant verflerkt wa-: ren , door onze Troupen , vérmeeflerd ; d'Ooflenrykers dus genoodzaak zynde. die Poft te verlaten, maakten de toebereidzelen , om zich aan de beneden zy-. de te blyvcn verweren , maar zulks duurde niet langer als zy tyd nodig had-* den , om de retraite voor zich te verzekeren ; De zo genaamde Gatgenberg wierd ^
kort daar na ook veroverd , waar door d'onzen middel kregen- om de Loopgra* yen , welke men aan dien kant geopend had , te vcltojen > Den 14. wierd aan 't oprechten van nieuwe Batteryen gearbeid, om bres te fchieten ,.en tot- den i^.- waren d'Approches , welke de Troupen, die ter rechter -zyde van de Moldau
* t'Met verféheld© Brfeven ett geloof bare GetuigeTiifTen vnz Praag heeft men» naricht, dat op dien dag, op den welke de Prulöen voor die Stadt verfcbene^u ^ren , 't Kopere Standbeeld van den H, Nepomuc , Prote^or van Pobtmên , op de Brug over de Moldau te Praag ftaande, 't Aangezicht zoude omgedraait en na* ^ Slot Rotjcbin gekeert had ,'t welk men te Praag aanmerkte als een Wonder eii VodrfeLen.der Godtlyke Befcherming van die Stadt tegens de PraifTen. 't WeUct sa veiiecrd uitgevallen zynde, niet weinig zyn Ctedit ftaa^.jeiteröiinderQA-
Digitized by
*oa NEDE.RLANDSCH GEDENKBOEK
T744. g;epofteerd ftoaden/genoaakt h^^den, ook met veel focces voori^ezet; Des 15U !^sptemb. '« ochtend» wierd de Prins Ltopold van Anbait ^ Deffau mee andere Generaals by. ■ >i. ' den Koniog oatboden , die liua bevel gif om eea geoeralen Aanval ce doen; doclr de Comniaodaac deed korc daar na de Cbamade flaan > en verklaarde dat hy de- ' Oude en Nieuwe Snadc aan den Koning zou inruimen , mits dac hem zyne M^ jefteic toeilond , oin met zyn Guafaizoen in de fVifcbefodte trekken -, maat deze Coi»^ diitie wierd van de luad gewezen , en men beg^n wederom net veel geweld van weerszyden ce Canonneren > tegen den avMul deed de Co«fi^ftëaB« todt de twede naai 't witce Vaandel opkeken , en (lelde voor da& by de verfchtld» &edett vaA Praag ^0 als ook de fFiJcberad zou inruimen , ingeval m«n ain'% Guainizoen den vryen uiccocht met Militaire • £ertekenen wilde vergiuseft^ maaj: de Koning^ verklaard hebbende >. dac üy begeerde dac hn GotmizoenF zhdk^ kfyg^evang^n overgaf 9 wderien de Vyandlykheden voortgezet $ Tot nu tcie had* m^n d^ Stadt o|^ vyt* plaatsen te gelyk befchocen, eft een ylTclielyk vaiir tegem dezelve gemaakt ,, maar na de weigering, van het twede Voocftel vai^ den Cont» mandanc, wierden op eene reis te gelyk honderd en tien Stukken Canon geloft, ep^ een gffotr menigte Bomb<^ en glksejcnde Kogds io de Scadt geworpen , de- welke op verlbli^ide. plaatzen in den bcaod raakte » zo dat in koreen cyd tachtig Suizen nevens 't PaJeis in d'^flche gelegt waren , 't geen gevoegd by de wan- erder, die daar utt ontftand, en by 't ongeduld , 't welk zommige Burgers dt- deblyken, ali mede by den- toeftfl', die tot den geneialen Aanval van onze 2f» dé gemaakt wierd ,' den Commandant noodzaakte om den 16. voor de derde ftiaal de Chamade te doen ftaan , en zich nevens 'cGoarnlroen volgens des Ko» nings begeerte over te geven > weshalven dan 't Accoord dieswegens tulTdiea den Veldmarlchalk Graaf van Scbwerin en den Commandant getekend wierd : Men «egt dat de hatdgemelde twee Burgers had doen ophangen , om dat zy Mn malJcand^ hüime Gevoelens geuit hadden omtrent den geringen tegenftand » welke de Bezetting doen konde , als mede dat hy een Officier, dte zyir me- jring diswegens ook ai te vry gczegt liad , in arreft heeft doen brengfen :, Dea 17. deed de Koning zyne Intrede in de Stadt, en na derzelver bezichtiging im «yne Majefleit direö na Egru getrokken : Zedert heeft men begonnen deKrygs- gevangenen gedeelteiyk na Bresiau en andere Steden te zanden s doch men ge-- looft dat de meefte Officieren op hun Woord ^n Eer in vryheit zullen gefteld* worden , mits dat zy beloven gedurfde een Jaar tegen onze Troupen niet te' gullen dienen. De Koning heeft verfcheide van onze Soldaten , die by 't Be* leg van ?faag boven andere hebben uitgemunt , tot Lleutenants bevordert, ea aan ieder BitaiUofi vyftig Dncaten uitgededt.
Den 12. *s nachts had de Markgraaf fFtlbelm , Generaal •Ma* |or ea ComtMndaot van de Kooinglyke Guardef 'c ongelokvan ID de Loopgraven door een Canon - kogel gedood te werden»
Gedurende de gemelde Belegering is den <S. dezer tufTcheo De* tachementen van de wederzydfche Legers , omiitnt Beraun^ eene Adlie voorgevallen » waar vaa 'c Pmfifd^ Verhul dus , by pc^ ixzQif word opgegeven j.
0te
Digitized by
OF EÜROPISCHE MERCURIÜSr aoic
.Dat de Kaaittg koadrchap hebbende dat in de St^dtBeraun^ xiGk- xtaa^^ niet meer dan 2000 Ooftenryker» zo te voet als te paard bevonden, Sepj^: den Graaf van Hacke daags te voren met 4 Bacaillions en eenige Ef- ■':.:, qoadrons Hnflaren derwaarts had gedetacheerc» maar dat de Gene*^ raal Bafbkmi,, zo dra de toebereid^elen tot den marfch van dit De» tachement gemaakt wierden,, door, een Spion kennis daar VanTgekre-.
Sn» eo in d^n imchi;.no€h; 40PQ Man na Êeraun voornoemd gezon^l n bad» die den Gr^ van Hacke- jaet zya Öetachement onvefv wachts in d'Eogte by die Stadt van alle kanten omcingeld eb aange- taft hadden » waar by d'onzen zich kloekmoedig hadden verweerd , tot dat de Koning in eïgen Perfoon met een fterk Detachement hua tot hulf^ was gekomen 1^ als wapn^er d^OoAenrykers yraren te rag. geweken; dat in de^ Schermmzeling,, die s&eer hevig waS|i75Maa van d'oftzen gedood en ijogeqoetft zyp \ dat zyne M^jefteit over 't kioekmfoedig gedrag vaQ den Generafil-IVIajor Graaf vdn Hacke, die in del/inker-armen aan 't Rechter-beengeqaetil is» zo voldaan was' geweeft , dat hy den zelven op ftaande voet tot Generaal - Lieute- nant had verklaard; dat de Koning alle d'overige Officieren, dieby deze A^e tegenwoordig zyn geweeft en niet minder dapperheit hebben getoond ,. met dTOrde duMeriPe begiftigt had /dat d'bnzea den OoftenrykTchenCollonel Graaf fl^jnJ?^9, welke in di^Scher/nut**; zeling zeer oitgemant heeft, gevangen hadden genomen, en dat^ Komng, die met dezen Graaf meer dan eens in gefprek is geweefti bevel nad gegeven, om den zelvea volgens zyn Rang ea met allc^ achdog te iiflAdekn.
Waar eri tegen d^OofteOrykew 't volgend^ Relateren : . . . ^
Den d dfezcr qnam de- ProülBrche QeÉlerad - Major Qt^tvmüu^ fe by 't krieken van den dag met 6 BataHlooe eft 8 Brquadi^ödS UttlU faren , als mede it Stokken Canoit en 2 Hsttbftzeri voor D^raun; doch na dat de Generaal Wachtmeefter Baren vm HePf^eiibt welke* met eenlff Voetvolk by die Stade gepofteerdöen*, hier vat^ aan de* Generaal Vefdmarfehaft Fejkmt fiad keBn]s^geigeve]l > ondeffteniNdtf ' heAr deze ten eerften met zynef Hnffiren. en i i^JDWefclM' Ruieei«^ zë^- dra 't Volk van den vodf noemde Q^rbri , \ WelK uit* Iklfiftiiiidi^ttfi Croaten vail 't Baünaat beftóné , die Seeotlrd gewa^ '^ierd^V im^ qoeerden zy de Vyanden, van dewdte eeülge béfeidd- iaée 2^ Stuk*» ken Canon op de Brog gekomen waren , en noodzaakten dezelve «a eesi htx/tg^ Schemmoietiflrg eear Stak Ganaa néire»2 AnünObi^ nitle - Kaïtea» vaü de HaifMtzeto tft: SQg M iMelQ > . e» ut ek HofiSg(m\ . ^ t0 vlochten > De Gen^faal QnBivm Batbiap r die; nit g6r^tq.viu^ om eefiige Poften Ce viii teren » te Zéitz komende "eo^^tjb^y^vcmpii
Cc ' - * "* teö'
Digitized by
ao2 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744, ten horende, quam op ftaande voet by ons, en deed deCroaten ne- SiptenU>. vens 300 Man gereguleerd Voetvolk uittrekken, terwyl hy de Ruicc- ■ ' ry op 3 plaatzen over de Beraun deed pofteren, om de Vyanden van
alle Kanten in te fluiten en af te fnyden , waar op deze zich op de Hoogtens genoodzaakt vonden 3 Bafaillons Quarri te formeren ; doch, niet tegenftaande wy dezelve op de Linker- en Rechter* vleugel met veel kloekmoedigheit aan taftede, moet men echter tot derzel- ver lof bekennen , dat iy zich zo wel Verweerd hebben, dat het ons onrooo§lyk was ( ten ey wy onze Rüitery hadden willen rulne« ren ) hen uit elkander te dryven , zo dat onze Ruitery omtrent 3 uuren 's namiddags weder na de Beraun keerde , mede nemende de Gevangenen, die beftaan in den Generaal Wachtmeefter van 'tKo- ninglyke Re^ment te voet , een Ritmeefter , een Lieutenant van de Huflarcn en 39 Man ; Deze Gevangenen en verfcheide Deferteun verzekeren eenparig , dat het verlies der Pruijfm zo aan doden als gcquetften , onder dewelke zich de Generaal - Major Graaf van Hackt jnede bevind, meer dan 400 Man bedraagd, terwyl van onzen kant liiet meer dan liio Man vermift worden , zjnét onder de doden de Heer Ruperp , Lieutenant «Major onder 't Regiment Curafliers vaa Joban Palfy, de Kapiteins Hankwitz en Saur, als mede een Lieate- sant en een Vaandrig , en onder de gequetften , een Wachtmee- Her , een Ritmeefter en een Cornet : Men kan 'c kloekmoedig gedrag van de Generaals Feftetifz en Lucbefy nevens de Croatenby dit Voor« tal niet genoeg roemen : De Vyauden zyn de gehele volgende xiacht op de voornoemde Hoogtens blyven ftaan$ meer dan 100 De« ferteurs hebben zich by ons vervoegt, en verzekeren , dat de£o« ning van Pruiffin met 17000 Man by 't voornoemde Detachement was gek<HQen, en dat de Vyanden bronnen hadden zich te b^n« wen f waaruit men vaftfteloe dat zy eenige Batteryen^ izouden op« werpen &c., doch met het aanbreken van den dag zach men, dat zy noch als daa^s te voren op de Hoogtens gepoflieert ftonden, en, vermits zy ons m dezelfde gefteldheic zagen , trok omtrent 8 uurea 't gehele vyandlyke Corps te rug na Horfibetitz ;, als wanneer wy niet. aUeen de voornoemde Hoogtens, maar ook die by Königfaal bezet' hebben, en dus. zo wy geen voordeel by deze Scbermutzeling be- hield hadden, echter met recht konnèa zeggen* dat ons de Vyand 't Sla^eld heeft moeten overlaten.
pit}!». - D E N 3a Paflato heeft men in alle de Kerken te Berün ÊBH. publicq bronnen te biddeik, om* de Z$geking der Richtvoêrdigê
tot de herftelüDg de Vrede ia DUitfiblmd opgevatte Wapeoea
<les KoQlDgs;
Digitized by
o» EUROPISCHE MERCURIUS 203
Den 19. dezer arriveerde aldaar de Komn^yke Adjudant, Capi- ^744- tein Molteniorf^ mee 9 blazende Poflillions, de cyding brengende » . Sêptné.^ dat het Guarnizoen van Praag, den 16. tot 16000 Man fterk, ' zich op difcretie overgegeven hadde. Waar op den 20. het Te Deum gezongen wierd , en de Koninglyke Hof- Prediker Sack deed . de Dank-Predicatie nit Deut. 32. ven 3 en 4.
DE Generaal van MarmtZf die in Opper 'SileJUn en Cbefcom* Sili- mandeert , heeft op ordre van den Koning , om de Hongaren van nm. een inval in SiUfien af te fchrikken» 't volgende Patent wzxi dato den 3. dezer doen publiceren ; luidende :
r\Oor df«n syne Kottinglyiie Majefteic van Fridffm^ln overwegiDg V^ ^e ^^ jdroevlge Troubekn, dié nu langer alt 2 Jaren 't H. Remfete Rjk getroffea hebbent sich alt een van detzelf» voomaamfte JCnirvtr/Im veracht heeft ge* acht, om toe ilrenuning van die quaad de werkzame hand aan te leggen , en tea einde de vorige Rafte aan 'e Vaderland weder herfteld , detselft vorige Confli* Ctttie volkomen verzekerd ^ en 'e allerhoogfte Hoofd in syne Waardigheic en aan- dien beveftigd worde » alle zyne krachten aan te wenden f ook ten dien einde»
- na gehoude Raadpleging inee de meejie Keorvorften en Stenden dèt ff R. Ryksy ^ en na opgerechte geconfoedereerde Unie , 2yne Keizeriyke Mnjefièk in syn Ae« drotfiê 9mfiand{gbedin te btilp te kernen j en aan den xelven een groot ((edeelte van syne Asmét, éle reett in BebemeH it ingetiroldLen , alt Hulp -volkeren toe te zenden % zo heeft hooggedachte zyne Koninglyke Majefteit , na dat hy ver- nomen had, wat valfche en ongegronde tydingen wegent dit Befloit door de Mi« Aiflert van 't If^ener Hef in Hengaryen zyn uitgeftrooie > en hoe men zich ten hoogften beieverde ,' de voortreffelyke Hengatifche Natie door een algemene op- isittlttg tot een Vyandlyke Inval in de Koninglyke Landen , vooraamentlyk4a SüefieB f te bew«gen f raadz^uun gettordeclt , aan d9«e)ve A'o<vz^ktn van zyn Be* flait aan te tonen , en hier mede t^. verzekeren , dac zyne Majefteit niet voor- nement is nieuwe Cenfuefien te maken, t o^ ^Ich » uit de Landen van de Kó-
' » ningin van Hengaryen te verryken, *' met dewelke zyne Majefteit, na dat al-
- Ie Verfchii en Pretenfien tufTcben beide hoge Koninglyke Hnizen door de Bres^ iaufcbe Vrede gantficb uit den we(( geruime en bi^degt syn » zich ia geen Vez- fcUi beyind; maar dat het gehele voomaamile Doelwit daar in beftaat, dat de
'.ConiUtnüe en Zamenhang van 'k R. Ryk^ de* Wetteü via 't Vaderland , en d'op idezdve bemftende Maj^it , vW»rdigbeic en Aanziqi van een rechtmatig en snet algemene toeftemming verkore Duitfcbe Keizer oprecht geconferveert, de Ruft van Duitfcbland des te fpoediger herfteld , en de dit heilzaam Oogmerk ze- kert leenigen tyd grotelyks verltfnderende harde herten van 't Wener Hof week
ge- •Welke die zyn,; zie 't gé!heldet;«io«x-2Va5aa«f, hletVorcntór. 115; » 't Zié Utf votfen ^l;. t8j;
" ' 'Bb 2--
Digitized by
ÜÖ4 NED-EALANDSCH GEDENKBOEK
1744* 'BCin'^^'» -^ ^^ ^^ iofaan van > 2rftf;^ft^ IfTftint Fêotfisgtn gidwntgm mêckm Seötemb. wordmi meteen wpord, dat jhier takel, te» alle:e|i ^an ftiken, die 6e Weiya>rt
^ ran 'r ii. JOultJcbe B,yk.si9,ng^in , en geenzinte 't Koningryk Hanffirycn betref-
' fen , gehandeld word : Derhalven leeft ^yne Koninglyke Majeftelt van Pruiffen
in 't vail Teitrouwen , dat d'£dele Hongarifcbe Natie de van de koge Stenden des
* R. Diéitfièen Ryks en byxondsr vin 't Koninglyk Fruiffu Huis aan haar veelv«l-
djg betoonde Weldadej^^ geBe|eiih^ ^ft be^cxxning niet f>ng$^htig »1 Sfo ,
noch ieti tot zyn nadeel ondernemen , veel minder een Vyandlyke Inval in de
Kopingl^e Landen vi^agen ^ .o( tegens. denzelven net yerwoeilingen en Piuide-
* ringen , ais v^eik onder dè Chtiften Hoofden wat ongewoons is , Woeden > maar
de Wetten van goede VriendTchap en Nabuurfchap beftendiglyk obferveren,
Aoch sich o^ v^n dit vooroecnen door Belofceo of Verlokkingen niet afwendig
Uten maken. In geval dexelve ^tolks ^eerouwelyk zal aakQmc;n ^ kan ly vers^
kerd zyn, dat zy niets Vyandlyks van de Pruijpfcbe Hulp ^volktren té vrezen
bebben «^aIj Ma^r /ff> zy. daat^teg^^b^ndelen^ ^9 4e Hulp-volkeienof de JU|n-
{den van zyne.kl^i9gly|e ^^a}efteit ,pp -eenige ^Wy^ on^iufteo inochc^ so zal zj
, aich zelve moeten wyteivi waajieer d^Mr tegen weder tegen 't Koningryk Hm^
garyen en derzclver inwoonderen, alles wat Kreigs • gebruik mede brengt, ge-
pleegt ;&al vorken. JDit heeft zyne Koninglyke Majefteit- by dit opendlyii fia*
tent uitdrukkelyk bevolen, aan aUe Standen en Inwoonderen van 't Kojiingryk
Hêngaryen bekend te, ipaken» en 't hen zo wel met goedheitab cmitelyk t'eiin-
nptexu .pi^ev^n |a 't Leg^r by J^euftadt ia Opper -^üefiin é^ 3. Sepeembgr
1744 9 pp ^yne Koninglyke X^coi^le.OjEd^e * Va& Mearwïm ^ Qen^yaal en Chef
yag 4c Kpningtyke ^niijfijcie aan de ÈdorMJebe Qreiiz^n iü^^nde Arsaée » Gou-
'verjoeur d^£^ Ko4ii^k^ S%9At .Bwesku f en Ridd^ van 4'Qrdre vsa dea
Zweigen Jrm»
Kerende na 't Keizerlyke Hof te Frankfort , zo wierd den 25:. jF^afl^to een Kejz^erlyk Coinmiffions- Decreet xer llyks • Di&atuire .ig«bfidght^^asMt;by.zi^Qe,K«a£^Iyk^^ na alvorens aan de
-Keurvorftef!) Vorftm cii Sceaéeii t»^^^ Ryk^ vowg^dd te heb- ben 't tdörbeeld, 't welk de koning vbxi PruiJJen hen komt te ge- ven , met een talryke Anxillaire Armee ten Dienfl van den Kei- . zer te doen naarfcheren ; dezelve vern^Mnd , dat worbeM met is* -TiehtUvêr #A m deziboe opmerken fpwdig na u polgm, " .
, j)e Keutvorft; van/Aft^/» heeft 4êii i. dezer :byd«i>!Ryki- Dag terljHfbktuPegebraghcdlesxelfs Ancwöörd op 't Keizteljijce Goni- xniflbriaal- Decreet van den 29. 3^uly , waarby dè Proteftatie v^
* Na wiens Oordeel f Van dat van de Koninginne van HongaryeK , van den itef>tff^,,pf.y^,den.Kc^I)g y^ ijru^en% BntfM-en'Wi^r,vfi|^:d|P«i lieft^/Vt»t/* jen RecKt, 'om'Haar'tot Semoede 01 derde yreden$-f"ooeJlifgi^ CW^t W i^tes» Ac behoeft het niet) tedwii^eutfNTsagc ^ekerSchryver/
Digitized by
©fEUROPISCHEMERCURIUS. 205
^'t Hof vaa PFenen en eenige andere Stukken geannullcert worden, ï744- en over derzelver Ditlature iets tegens den geraelden Kearvorft Sej^^'^mb. ingebraghc is: Dit Antwoord is reets den 26. Augujtj aan den Kei- zer behandigc, en by 't geen aan den Ryks-Dag geprefcnteert is, bevind zich een Preliminair Difcours aan alle de Miniftcrs der Ryks- Stenden ; Zyns Keurvorfïelyke Doorluchcigheit v.cdedigt2;a 4n .'c een als in 't ander deszelfs gedrag ten aanzien dier gedane Oic- tature van de gemelde Oofienrykfche Gefchrifun.
Den 10. heeft de Minifter des Konings van Groot - Brittannien
,als Keurvorft van Hanover , m de Ryks- Vergadering ter public-
•que DiAature gebraght,een Gefchrift ^n flrekkende om deRech-
.r^ ten, die 't Keur -Huis Hanover op de.Succeflie van Ooft-Fries-
. n /and pretendeert te liebben, t# kenden doen geven. '* D.e Ryks-
Sunden zyn ter zelver tyd verzocht , ,, de Stem van dat Voriten-
o dom op te fchorten , tot dat de concurrentie der twee Preten-
f, denten gedefideert zy. " ^^ KoniqglyJce Pruijp/che Minifter
heeft een Courier aan den Koning zyn Meell^r gezonden ^ om ken-
.sis /van dit Incident^ welk veel geruchts^a^Jia;^ gegeven. De
.Dedoftïe vdXLfianaver is gegrond op Pa&a ^nC^wifiUiB, luiTchen 'g
zelve Huis en dat van Oofi-yriesland gemaaljit.
De Hoogft gemelde Keurvorft van Memz vernpmen hebbende,
dac deszeJfs Landen met een aanAaande l^zoek der Fvf^&he Trou-
!pen gedreigt wierdep om zich wegieAs de paiïagi^ :ovpfr jl^p Rhyn
;dpqJr d'A^raée yan den Prins Kürd te wrpken , herfcden Keizer
•verkocht , t» deszelfs credit tewilien aanwendcQ ter vporkp^ioge
ff van de fchade , dien gemelde Landen daar door zpqden ïyden,
.9f verzekerende zyne Keizerljke Majedeic » dat hy de paflagie
ff^ der Opflmtykits liiet heeft klonen belectreq» dat l^yopdekrach-
'.^y tiglle wyze daar tegen geprptefteerp beefc.» en da( hy 't beilu^c
,f> heeft geijpmen, pm voprjaan in alle ge^egwhedien «n ftipte
triSr^rm/i/Wr t'qnderhouden, " . . .r- .
't Gedrag der Franfche Armee d^n Zwabifcbp-KreUz zeer ont«
tuft hebbende, heeft die Kr^z den K^eizer by eene zeer nederige
Mifliye verzocht v^n de ff€iHrali$ii$ ^ deweljt^ die:K/el|;z jsedert 'c
.bê^naOiden QGorlpQh o)et bf^wU^igipg en tpe^ti^d^io Öoripch
• isyQdQrJ&!{ilfePdl]^dm.oi^[^h^ te w^ll^n h^men conferver^^
, «l.feuaranderen. De Henocli van fVinembtrg heeft by die oc'ca-
Cc 3 fic;.
Digitized by
%o6 NËDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744- Ce getoond, dat hy vaftelyk gerefol veert was, van de tot nu toe
^^/^^"^- gcobferveerdé Neutraliteit niet af te gaan.
Overgaande tot andere zaken ; zo was het den 29. PafTato 's nachts na 12 uuren , dat een Keizerlyke Bre^adier met 12 blazen- de Poftillions uit den Elzas te FranJcfirt arriveerde , met de cy- ding f dat Prins Karel met zyne Armee den 23. en 24. den Rbyn gerepafleert was : Dat men zyne Arriere-guarde, beftaande meeft uit Granadiers van zyne Armee , aangetau en over de 3000 Man van dezelve gedood had : Dat wel rjoo Man gedeferteert waren » 1000 verdronken en 1000 onder den Generaal Nada/iy afgefiieden* 't geen met de voorgaande Progno/licatie pag. 191 zeer wel over een komt , al 't welk voor 't grooifte gedeelte , uicwyzens 't ge- melde Ooftenrykfcbe Relaas^ en van anderen te^engefproken en ver- zekerd word , dat de gemelde Prins eene glorieuze retraite en mét weinig verlies gedaan had. Wat 'er van zyn mag^ de Keizer heeft den 27. daar over het Te Deum by de Capucyners doen zingen ea 't Canon afvuren > en aan 't Hof is groot Gala, eeweeft^
Den 21. voormiddag arriveerde de Koninglyk Fruiffifche Gene- raal^ Adjudant en Colionel de ComnUet ak Courier met 30 blazen- de Poftillions uit Bvbemen , brengende aan den Keizer confinnatie van de verovering van Vraag op discretie, met gevangeneming vaa 16000 Man Ooftenrykfche Troupen den 16. gefchied : Den 22* wierd het Te Dtum by deDaminicanen daar over gezongen en 't Ca« non 3 maal afgevuurd > en 't Kelzerlyke Hof verfcheen in Gala: De gemelde Cx>urier is verder na Metz gepaflêert , om die tyding ook aan 't Franfche Hof bekend te maken.
Eer wy van dat Hof fcheiden , moeten wy noch aan tekenen ^ dat by bet Feftyn , den 25. paflato, 't welk de Graaf van Beyeren^ Attibafladeur des Konings van Fmnkryk , ter gelegenheit vao den Naamds^ van zyne Alkr^Cbriftelykfie MajefMt in deszelfs Paleis ,
Senaamd de Koning van Engeland^ tt Frankfort heeft gegeven , on- er anderen aanmerkelyk is » dat onder d'llluminatien eene was ^ verbeeldende eem Dame in Romeinjcbe Kleding , die eenige Kronen van haar Hoofd Het valkn^ waar mede men waarfchynlyk de Koning van Hongaryen en Bobemen vöorftelde ; Kort na dat d'IIhimhiasiea gangeftóken waren > ii^ierden de Flambóuwetl «n Lampen eens-
• u kiaps
Digitized by
OP EUROPISCHE MERCURIUS. 207
klaps aicgebluft , waar op 'c Volk luidskeels riep : Zie daar ! De 1744. Koning van Engeland beeft de F/ambouwen en Lampen uitgedoefi l En Septemb. na dat dezelve op nieus aangeftoken waren, raakte by ongeluk de """"* gehele Machine van d'Illuminatien in brand en wierd tot aflche verteerd , uitgenomen 't Beeldtenis van de voornoemde Romein- fche Dame , waar op men op nieus 't Volk hoorde roepen : Z'e daarl de Hemel bewaard de Koningin van Hongaryen en Bobemen voor Vuur m Vlam ! Dit Voorval is door verfcheide Brieven en door ve- le Perfonen mondelings tbekrachtigt , en geeft iloffe tot ver- fcheide redeneringen , en wel inzonderheit , dewyl de Troupea des Konings van Prankryk, die, zomen zich verzekerd hield, niet in Duitfcbland zouden te rug komen ^ op nieus ^ nevens de Keizerly* ke Manfchap den Rbyn gepaflèert zyn.
De Graaf van HoUernes , Britfche Minifier by de Republicq van Ve- mtien , wierd voor eenige dagen door een Keizerlyke Commando ge« arrefteert, waar van men de volgende byzonderheden heeft verno« aaen: m Nadat gemelte Graaf zich 2 dagen te Frankfort incognito » had op gehouden , was byniet zo haau uit die Staat vertrokken, if of wierd immediaat gevolgt door den Generaal-Major de St.Ger^ m main, met omtrent 30 Keizerlyke Huflaren, deweUce den voor- 9$ noemde Ambaifadeur achterhaald hebbende, den zelve benevens I» 2yne Gemalin in arreft nam : d'Ambafladeur maakte zich hier «» op bekend , wie hy was, en met welk Carafter hy was bekleed » m en de Generaal hem gevraagt hebbende na zyn Paspoort, ant- 99 woorde d'Ambafladeur, datae Koning zyn Meejter^ nocb met den n Keizer nocb nut eenig Prins van 't Ryk in Oorlocb zynde , en gevo^^ » lyk door geen Vyandlyk Land reizende , geen Paspoort nodig bad; n waar op de Generaal bad gerepliceiert, dat de Koning ten minjlen m byftand aan de Vyandm van den Keizer verkende^ en by ofoerzulki n hm Ambajfadeur zonder nader ordreniet konde ontjlaan^ zo als hj ff hem ook vervolgens, benevens zyne Gemalin in een flecht huis m en noch flechter vertrek , een gedeelte van den dag en de vol* H gende nacht In Arreft hield met 2 Schildwachten voor de Ka« w mer: Den vozende morgen quam de Generaal aan denAmbaffa«^ m de^r ZQ^en, dat by zyne reize konde vervolgen^ docb niet anders ah ^ iff zyn Woord vmEir^ en dca by gevolglyk Jehriftelyk moejle decleh
9> reren p
Digitized by
2o8 ]SrEDERLA^^D3CH GEDENKBOEK
T744« p, reren , zicb te bevinden in U aa van Prifonnier de Guare-, zo dat de ^^P^^'^^' „ gemelte Amb aÖkdcur zich ten allen tyden zoude moeten fiftc- **"""** 9f ren, wanneer het de Keizer vergt. " Men meent, dat al dit zeef
hoog aan 't Groot-Britcannifche Hof en als eene Schending vatt
't Recht der Volkeren zal worden opgenomen.
Polen. DEN 24, paflato, zynde de dag,by d^Univerfalid ^ tot het hou- den der Landdagen te IVarJchoum bepaald, is d'Adel van de Pro- vintie Mafavien volgens gewoonte in de Kerk der Paters ^ugufij' nen vergaderd, om de Land- Boden tot den aanftaanden RyKsdag te verkiezen ,. waaneer de Waiwode van ^iknd f Voril Czarforisky , als Staroft van IVaTfch(m y na eenig/& Debatten heeft te weeg ge- braght , dat dé Graaf fyielopatski, Staroft van Zarnomiek en Colto« nel van een Regiment Dragonders , en de Staroll: van Zackroczim Mlocki^ daar toe verkoren zyn.
Den 31. heeft d'Ênvojié van den Tattar-Cban zyne pnblicqoe* Audiëntie gehad ,. zynde hy dooir vele Pöolfche Cavatliers ew Edellieden na 't Koninglyk Paleis, en vitt é^r n^ den Kraons^r Groot-Marfchalk g^éleid, die Hem nevens zyh Gevolg ter.mid* dagmaal heeft onthaald. Den 5. dezer heeft die Envojé zyn a&- /cheids audiëntie gehadt , en zeer koftbare Oefchenken van dat l^of voor den Cban zyn Meefter ontfengen.
Df) vQornaatnlte^^inten , devtrelke op den aanftaanden Ryks«>^ dagt:e Grodho iixlkn verhan-dejt worden, tyn 0 1. Dac men de M Conferentie!! met de buitenlandfcbe Wmdtrs zuï henrotten, en- ^ andere CoibmifTariflen benoemen, in plaats van die gene, welke P9 overleden zyn; ^. Dat men meeü en meer Éat tragten de goede p^ H^tmönie met het Hof v^tiRuftand aan te qüekeA^ en« dat mea «» 2rai overeenkomen om aan de 5foirVereh)é van dac Ryk voigensi n Haar eifch d£ri Titel van iSnzeHn te geven ; ^. D^ alfcSbMn de M Chan dér Tartaren eenËnvöjé aan deRépnbiicqgezomheii iKeft^ ^ men nochtans zal aitltéllen een Minfflera»ndenzelyeii«ifteTaai:<> n dig^n ; 4. Dat men zich met de Minifterr va» 't HoB van £ir^ 9P Un- zal verffaan ten opzigte van de memgvnldfge déoa^tocht de» «PrkillTfche Trotipeii ccotfókn^ itL gèvo^ dea ithcfcA vaiai^kee JU Traéïaat van^./^/^^ en (es 5, OT 'c niet raadisaattlt is^i da(
do
Digitized by
OP EUROPISCHE MERCURiüS. *oj>
h éc * PqfpoU$€ Ruseueme niet opontboden werde^om dat hecSair 1744. n iben te zeer verftrekea is. " Stptmb.
DE ThrooQs-OpvoIger is met de Prinfes zync Gemalin den 2?. Zwedmu. paflato op het Koninglyke paleis Drottingbolm gearriveert , en den volgende dag d'Inzegenine aldaar door den Aardsbiflcbop van Epzal^ D. Benzelius gefchied.
De Heer Ouy Dickens , Extraordinaris Envojé des Konings van Groot-Brittannien ^ heeft aan den Koning op bevel van zyn Hof Vertogen gedaan tegen den marfch van de zes duizend Man Heflen ten dienfte van den Keizer, en teffens verzogt, »» dat zy« h ne Majefleit ordre gelieve te geven , dat dit Corps te rng ge* ff roepen , of ten minften niet tegen de Koningin van Hongarym 9^ gebruikt verde"; docb de Koning heeft aan den voornoemde Heer Guy Dickens geantwoord: „ dat zyne Majefteit altoos de f^ gróotfte agting voor de Vertogen des Konings van Groot-Brit^ 9, tannien zü hebben , maar in dit 'geval 'c verlangen van zyne 9P Groot-Brittannifche Majefteit niet kan nakomen, om dat Hy 90 aan den Prins fFillem zyn Broeder volkomen magt ten opzigte i» van de Zaken in 't Duiifche Ryk gegeven heeft, zo dat 't Hof 90 van Londen zich dien aangaande by den voornoemde Prins zou t> dienen t'addrefleren.
DOOR den Secretaris van den dirigerende Senaat is den 22. Ras- ^aiTato te Petersburg een ordonnantie van den Senaat te Mofcouio i^m* ftljgelezen, behelzende in fubftantie: 9» Dat de Keizerin bereits 99 verfcheide malen heeft doen publiceren , dat de jonge Prins Iwan 9, geen Regt of Pretenfie toe den Throon van Rusland had; dat s9 derhalven d'Eed, welke d'Onderdanen van dit Ryk aan Hem 99 hdbben gedaan ^ onwettig is ; dat Hare Rus-Keizerlyke Majefteic
99 dien-
* PiJpoUte Rusczeok is een algemeeA Opontbod, om de bequame Manfchap te Land cc doen opzitten , en de gancTche Adel , somtyds ook zeifii de Geefte-
Sftheity op kan eigen koften te Veld te doen trekken» Hier onder zyn ook de orgera» die Landgoederen bezitten, begrepen, en selfa syn de Koniaglyke Pagtert niet vry , doch deze Manfchap ia by 't Opontbod niet verpligt om ver- der ala^mylen over de Grenxen te trekken yofjanger als zei weken te dienea*
Dd
Digitized by
iio NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744- n dienvolgens raadzaam heefc gevonden xt bevelen , dat alle^ S^^^* „ d^Excmplaren van die gedane of ondertekende Eeden byeeik „ verzameld, en zo wel te Moscow 2\$. Petersburg in 't publicq, ,^ en op de Piaaczen, daar Regt word gedaan, verbrand zullea ,p worden.
Na dat deze Ordonnantie gelezen was, zyn vier Karren vol vaa diergelyke Exemplaren op een Houtrayt gegooid en verbrand*
Op de Medaille ter gelegenheic van den Vrede met de Kroon Zweden geflagen, ziet men aan d'eene zyde 't BarJibeeU der Kei- Zerinne, met dit byfchrift in de RuflTifche Taal: EUjabetb é^eerfii^ by de genade Gods Keizerin en Alleenheerfcberes van alk de Ruïïen; Op de Tegenzyde ziet men twee Handen , komende uit de Wolken , en houdende een Kroon van Olyftakkén in een geftrengeltj binnen dewel* ke zich de Rujftfcbe Arent vertoond , hebbende in d'eqne van zype Klauwen een Scepter en een Globe ^ en in d'andere nn Strik, dev^elke de Wapens van Zweden en Holjiein vereenigt, met dit Byfehrift: Verbonden door iallerfierkfte banden ; Op de grond ziet men een Lani-^ Jcbapf waar door de Rivier Kornis heen droomt, over dewelke em Brug legt , met deze Infcripcie : Dit zyn de Grenzen tujjcben de beidt F^ken^EiXiO^ den Rand van deze Gedenkpenning ftaat te lezen: Ter gedagtemjje van den ahoos-durendén Vrede t'Abo met Zweden gejkh ten den 7. Augufty 1743. •
d'Engelfche Compagnie, welke zedert twee Jaren in datRyk 18 opgeregt, zond vooreenigen tyd den Kapitein Eitm met grote Geldfommen na Perjim^ ten einde derzelver Koophandel aldaw te bevorderen, maar wel verre van dit ter uitvoer te brengen^ heeft hy middel weten te vinden om zich by den Scbtab Nadir bemkid te n^aken en een Oorlochfchip voor denzelven op de CaspifebeZeetc doen bouwen , 't welk van die uitwerking is geweeft , dat de Se^b hem niet alleen grote Gefchenken gegeven, maar ook in zyn dienll aangenomen heeft: Dit is oorzaak, dat de Matrozen, die uit Èn* geland gekomen waren , om de bovengemelde Compagnie op de Casp^cbé Zee te dienen , te rug gezonden zyn, uit vrees « dat de voornoemde Sobacb dat Volk mede zou overhalen ^ om noch meei|^ Schepen voor hem te helpen bouwen. Kbdbi-
L4M9R1I. IN de Pragmatlque Armee in Vlaandenn, is deze maand wei*^
Big
, Digitized by
OP EüROPlSCHTi MERCURIUS. tit
big van belang gepafleert, als dac met het Vourigerén, deze en 1744. gene rencontres, met verlies van eenige wedcrzydlche Manfchap, Septemö. voorgevallen zyn. *'
Alzo de Prins van Hi/Jen-Pbilips-tbul met den Marquis de Fenekn het Cartel nopens t'uitwiffelen der wederzydfche Krygsgevange- nen^ op approbatie van beide hunne H»ge principalen, gerega** kert en gefloten faadde, heeft de Heer Niander^ Krygscommifla- ris der Troapen van hare Majeftéit de Koningin zich zeden na Tucoin begeven , en daar d^nitwifieling gedaan der Gevangenen te* gen dte der Vyanden, maar 't getal van de laatfte veel groter zynde, hebben zy vootr dac overgeral de bedoDge fomme gelds betaalt»
De Franfcbea hebben op' de Fr ontieren van *t Lmd van fVsas vele moedwilligheden gepleegt , echter hebben zy niet raadzaam geacht in die Landftreek in te vallen, uit vreze» datze door de Huiraj:en afgefneden , en daar en boven door de Landlieden , die slle wel gewapend waren ^ gantfch niet wel ontfangen zouden worden»
Zedert dat een Corps Troupen van de Pragmatkque Armie aan k Canaal van Bruggen is komen camperen , houden de Franfchen 2ich aeer ftil. Den 13» dezer is een party vyandelyke Pandoren ^ tof zogenaamde £^Mf i^ Mars by Baèrk door een decachenvent Ooftenrykfcbe HuUaren t'eenéméal in de pan gehakt, welke by die occadie groteti boit gettiaakt hebben. . Dea 7. quam eea EkigeUch Schip in de Haven van Ooftendêi \ zelve was eerfl. van Carolina te Breimtn gearri veert ,^ en had daar
Seloft, en van daar vertrekkende leeg Schips na Gottènburg^ wierd y op zyn PafTagie door een Duinkerker Kaper van 2e Stukken veroverd, en *t zelve met zich voerende, verlieten zy dat Schip ttiflTchen Duinkerken en Nieuvopoort uit benaudheit voor 2 Engelfcbe Smokkelboteni maar de vluchtende Franfcheir merkende , dat het Schip door de gemelte Boten niet wierd aangedaan, meenden iweer aan boord te komen , 't welk door de z aan boord gelatene . Engelfche en een Jonge zodanig wierd bdet etf afgelionaen ^ dat ;2e die Haven bereikten en de' Franfcheh Reten riajluiten. ' Den 18. zyn aldaaf door twee Kapers opgebragntC/Mx Schouten van Aïïficrim^ M. f^erfUig^i ^.iê Mm en tL Ohbu vm Dord,en
Dd 2 Jry
Digitized by
212 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
X744» Jry van BerM van Rotterdam , zamen na Duinkerken ; zynde Miciiei
Septmb. Lankbuis 't ontkomen.
- De Graaf van Seinsbeim^ Minifter Plenipotentiaris van den Kei*
zer» heeft aan den Prefident van de Staten Generaal ovèrgele* verd het TraSaat van Unie te Frankfort gefloten ^ * en heeft voorts daar by mondeling verklaard, dat een gepretendeert Secreet Articul^ *c welk elders achter een Naamloos Gefcbrift gedrukt is, voorval en verdigt moet worden gehouden , en dat abjolmt geen Secretc Articukn in dat TraStaat te vinden zyn &c. **
't Breed opgeven der Franfchen , wegens de bekome voordelen by de Retraite van Prins Karel over den Rbyn,,'wüid niet alleen niet geconfirmeert j; maar zelfs gecontradiceert, door eigenhandi* ge Midi ven der principaalfte Leger- Hoofden der Ooftenrykfche Armee; immers heeft de Hongarifche Minifter, Baron van Rn* fcbacb^ daar van 't volgende in fubftantie aan Leden van den Staat medegedeeld: o Dat gepelte zyne Hoogheit na dat by eenparige 9, refolutie van alle de Legerhoofden befloten was den weder Over- n tocht t'ondernemen, noch wel 2 dagen met de gehele Arnjée n Slagvaardig heeft gedaan» om de Franfchen^ die zich verluiden 99 lieten hem te zullen aantallen » af te wagten^ zonder dat de* 99 zelve ten voorfchyn zyn gekomen, of daar toe de minfte luft 99 'betoonden ; dat dien Prins vervolgens met zyn geheel Leger 99 gelukkig de Rivier is gerepaflèert^ en de Franfchen, die op ff, deszelfs Achterhoede aanvielen, heeft gerepoufleert , in zover- ^y re , dat hy daar by geen ander verlies als 3 2 dodin heeft bekomen, f
Zyne Pruififche Majefteit heeft door zynen Regermgs-Raad in Oofi-Friejland de volgende Publicatie laten doen :
WY, FREDERIK» by der gratie Gods, Koning van Pruiffen, Sic. Vorft van Ooft -Vriesland 9 tktrt van Efens, Stedesdorfftn Wis^ trtund, &c. doen te weten , dat d'expeAantie* op 't Vorftendom Ooft-Frieslandf door 't affterven van wylen den Vorft Edzard, zon- der mannelyke hoiren^ vervallen^ en de Succeffie van dat Vorften- dom . * Zie hier vorea pag. iis.
^* Nochtans is een Secrete Jrtiad iran Hare Majefteit de Koniogto van ffon- foryett en Bobemen in Haar verdedig Scbifi tegen zy&c Pruififche MajefteiC} bitt voren pag 185. pnbiicq gemaakt. t Dit Jtomt owtt een met het Aiabenticq K^bmt^ hier vore^fi«. i9i«
Digitized by
QT EUROPISCHE MERCURIUS. 113
dom en de daar aan gehorige Landen op Ons gedevolveert zynde, 1744- Wy daar op werkelyk bezie van de Regeringe genomen , en ter Septemb. zelver tyd een grote menigte fchnlden gevonden hebben , fuccefli- -
velyk'by 't bevorens regerende Huis gemaakt; Derhalven hebben Wy goedgevonden den Baron Paulus Andriesvan Scbellenbeimf ouzqü Geheimen Raad en Vice-Praefident der Regeringe van Minden, als mede Sebc^fhaan, Antoni Homfeld, onzen Geheimen Raad en Cance* lier der Regeringe van Oofi- Vriesland, te gelaften/ om gezamentlyk met alle mogelyke naukearigheit ( zonder op iets anders , hoe ge* oaamd, als de regtmatig- en biilykheit» agt te geven) de gemelde fchulden t'onderzoeken , en ten wiens lallen dezelve gebraght be» horen te worden; hebbende hun ten dien einde met onze l)yzon- dere volmagt voorzien; waarom dan door deze tegenwoordige alle de Tchuldenaars van 't uitgeftorven regerende Huis van Oofi-yries' land worden geciteert» om voor onze Koninglyke CommiflTie t*Au' ricb te compareren binnen den tyd van 8 weken , of ten langden voor den g. November naaftkomendei welke termyn hun peremptoir* lyk ^als d'eerfte , twede^ derde en laatfte word geprsefigeert» om aldaar te komen, opgeven en te doen aantekenen, 't gene zy te
Ïretenderen zouden mogen hebben, ten dien einde de nodige bly« en mede te brengen en te vertonen, en daar op de geregtelykc pitfpraak te verwagten ; ^-hun te gelyk waarrchonwende , dat het zy dezelve compareren en zich na 't bovengemelde conformeren , of dat zy deswegens in gebreken blyven , na den verftreken termyn zal worden geimponeert een eenwig zwygen aan alle verdere fchnl- ,denaars , die zich als dan niet zullen hebben aangegeven , of hunne pretenfien gejuftificeert, en dat voorts zal worden geprocedeert als ^a rechten. Gegeven op ons Hnis fAxiricb in- Ooft - Vriesland den 28. Jugufty 1744. _
Op het gerucht, dat eenige Oofienrykfche Manfchap op marfch gegaan waren » met ordre om in *t Land van Kleef te vallen , en 't zelve te plunderen, is alles , zo daar, als ten platte Landen in alarm geraakt: De meélle gegoede Lieden, hebben hunne befte Effeften en Meubilen doen Transporteren na Nimwegen , Jar^ hem &c. en zommi^e na Holland : 't heeft in d'eerfte Stadt ge- krielt van Vluchtehngen , zo dat zy naulyks onder Dak hebben Jkoonen komen , zvnde de Hereflraat en Markt vol gepropt mee rytuigen en paarden geweeft : Doch is geen effefl gevolgt.
't was op de hoogte van 35 graden en 24 minuten , omtrent Kaap Fincent ^ dat 6 Fraofchen Oorlochfchepen , behorende toe
Dd 3 het
Digitized by
«14 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
f744, het Esquader van Breji , onder 't commando van ' den Ridder Septemb. Guermondy voerende 'c Schip L€ Stix , 3 HoUandfche Oorloch- — ■■ fchepen , benevens 't Con voy van Lisbon , hebben aangetaft ; eea
van dezelve heeft de volle laag gegeven aan *t Schip van Ka]»- tein Roemer yiak, welke niet lang daar na een boot aan Boord van den Franfchen Commandant zond ; maar deze liet al 't Volk ontwapene en deed dezelve boot met eenige van zyn equipage na 't Hollands Oorlochfchip roejen , om 't zelve t'examineren ; waar op een twede boot van 't Oorlochfchip van Kapitein f raw ir JiPyj afgezonden zynde, om aan den Commandant te vertonen » dat dezq bandelu)yze was een fcbending der TraStaUn , vermits alle de Schepen, onder hun Convoy, HoUandfche waren, &c heeft eifi- delyk de Franfche Commandant, na vele boodfcbappen over en weer, over zyn begaan exces, excufe laten fier zoeken ^ voorgevende, dat by bun voor» Engelfcbe Oorhchfchepen , en de Koopvaarders , die zy ijcortcerden , voor een Engelfch Convoy had aangezien.
Den 2p. paflato zyn d'Ooftindifche Sthepen , 't Huis te jRyw- burg in Texel voor de Kamer Amjierdam , en den 4. dezer P(h lanen voor de Kamer Rotterdam ^ te Helieveetjluis ^ ingekomen: Welkers Carga's begrepen zyn onder de Generak hier vonen pg. 1454. gebraght.
CARGA van 't Ooftlndifche Sdiip Patsms v»n Canton in Cbiné\ met de voorzeide Schepen den 14^ Mej van cle Kaaf dï^ Gceds Hoop vertrokken, is den ag, deier voor Rekemsgvan de Kamer Ze^lam aldaar gearriveert. . ^
1S2J&J6 # Spiaulter. ip4Ö ~ Rhabarber.
i^j^o5 — Radix China.
5529 — Radix Galinga.
76917 — TheeZonglo.
30479 ~ Thee Bin^ of Keizers.
15839 — Thee Hetiaa.
22263 — Thee Peko.
47885 — Thee Souchion.
49944 — Thee Congo. 274451 — Thee Boey. 2000 Boffen Blndrottiog*
Porakynen:
38S Tafel Serviepen divers. 200 Thee Sefviefen diyer», 44 KoflPö^.Kanfien gecouleurd
en Goud. öj QaiJpedoeFs geatóaflleert
en GoiuL 40 Melk - Kanoer|e9 gecoi^
ieard en G^od. 4$ Neftea KorameQ Man en wit, met' OnderkommeQ •cirDtkzels i 3 Ps-'< Neit' 1000 Nefteo
Digitized by
CP EUROPISCHE
looo Nefteü Boter of Zoiber* Potten divers van 3 Ps. ieder Ncflk.
2714 Paren Kommen en Onder- kommen divers.
61Ö1 Ps. Spoelkommen divjers.
9647 Paren Chocolaatgoed di«
vers. 4ip7p ■ m Koffygoed divers. 192599 ■ Theegoed divers.
55^5 P^« Rotting -Knoppen di- vers.
MERCURIUS.
Zyd€'Ssoffen:
215
500 Ps. Damaften van een cou- leur.
200 ~ Damaften van twee couleuren.
200 — Meubel Damaften.
200 — Goisjes - Damaften 5 draads.
400 T- Pekings of Rol-Armo-
zynea. — Go]
300 — UorgoTons. 200 — Effene Satynen.
CARGA van 't^chip betFortuyn, van de Kaap d$ Goede Hoop f met de volgende Goederen direft uit Cbim den 24. September in Texet gearriveert.
£858 Schuiten Splanlter. 169 Kaffen Porcelyn, 36 dito Zyde Stoffen.
246 Thee Congo.
398 — Thee-Boey. 583 — Thee-Singlo. 117 — Thee-Pecoe. j68 Thee-Chaufon.
2Ó3 dito Thee*Bing.
243 Tobbens met Thee-Hey-
fant. 5 Kaffcn Rabarber. 1000 Boffen Bind Rottingen « een Party Radix China en Galinga.
CARGA van 't Schip Lis^ uit Bengale voor de Kamer Hoorn, leg* gende den 24. Juny 1744. noch aan de Kaap de Goede Hoop.
170000 # Bruine Peper^ 428925 — Salpeter.
7250 — Borax. 450CO — Couris. . 3642 — Garen Florette* . 36250 — Sapanhout Bimaas. -13482 --.Zyde Bengaalfch^.
Zyde Stoffen:
. <J88 Pa, Armo^ynen ^varSf • 4Q0^-r?.Aiegi»;&yiic,
910 Ps. Bandanoes of Tafta de
FouU. 200 — Roemaals Zyde. 300 — Roemaals half Zyde
half Garep. 1200 — Neusdoeken gedrukte. 248 — Monfter-N?usdoekcn, 144Ó — Soesjes.
Catoene Lynwaepu I54Q Ps. AmiertjWf.
1744.
Scptemè.
800 Ps.
Digitized by
%i6 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. 800 Ps. Baftas dirers.
Septemb. 1680 *— Bethilles Cangam. '. ' 4620 — Caffa Bengale.
300 — Cafla Bohaarfche. 5C0 -- Cafla Nadona. 3200 — Chiauters Deriaba-
dys. V 100 — Donriaflen.' 900 — Gingans divers. 3360 — Goiaees van Beogale. 1420 — HammaDS.
100 <— HarripaaircheNcQsdeo*
ken.
5Ó0 — Lachorias. 5590 — Mallemolens. 1000 — Photaflen. 12500 — Roemaals divers.
300 — Sanen.
100 — Sologesjes, 2470 — Tansjeeps-
850 — Therindain.
100 — Zigcermans Zaay.
CARGA van d'EngeUche Ooft-Indifche Schepen de Exeter , dg Heatbcou en de Prinfes Amatia , van Bengale en ^t Fort St. George; de Prinfes van Wales , van Bombaye ; de Harrington en de Hastmg'^ fieldt nic Cbina ; en van de Rs>yal Guardian , van Bencole ; in 'c b^ gin dezer Maand m Duins gearriveerc.
6961 ps. Addacies. 228 ps. Allejars. 13Ó8 ps. AUiballies. 199 ps. AUibanniës. 1(5094 ps. fiaftaas. 13975 ps* Bandannoes. 3360 ps. Blauwe Bejutapancs. 58Ö ps. Becilles. 389 ps. Bombayrche StoflFen. 2100 ps. Blauwe Byrampauts. 4148 ps. Gerridarries. 11300 ps. Blau- we. Chelloes. 900 ps. dito Rode. 1533 ps. Chillaflen. 17750 ps. Chiadder-boraal. 1736 ps. Bengaalfche Cnitzen. 800 ps. dito Cad- dy. öoo ps dito Nafirmany. 800 ps. Chitzen Caddy. 600 Doorguz- zees. 1600 ps. dito Mouris. 3400 ps. dito Naifirmany. 1200 ps. di« to Ponabaguzzees. 1452 ps. Coepjes. 51 179 ps. Coflaas. dito Patna, 200 ps. dito Gebloemcie. 1642 ps. Cnfhtaas. 5
tanees. 1481 Ps. Djemetjes. 10760 ps. Doreaflen. 833 dito
de. 822 ps. Dyfoekfoys. 85 ps. Dunnadars. 995 ps. Elatches. SMT
g. Emerties. 102 1 ps. Gecouleurde Gingans. 500 ps. Gorgorons of ros de Tours. 13400 ps. Gninefche Stoflfeö. 10940 ps.Gurrahs. 2905 ps. dito Lange. 264 ps. Hebafliees. 803 ps. Neusdoekeo van Baila« ibre. 159P ps.ditoChinefche. 10802 ps. Hamutaus. 292 ps. Jamdan- sies. 430 ps. Jamwars. 120 j>s. Jzzarees. iJ/550 ps, LangeUeden. 138Q ps. dico Blauwe, öo ps. Geilreeptc Lmeihings of duboeld Taf. 9Ö0 ps. Mouris. 15672 ps. Malmolens. 1030 ps. dito Gebloemde. 19X en een half ps. Monfters. 887 ps. Nainfooks. 10500 ps. NanquioWc- den. 480 ps. Neganepauts. 6000 ps. Smalle Niccaniaflen. 7040 ps. dito Brede. 3451 ps. Nillaflen. 871 ps. Peniafcöes. 2764 ps. Photaflen. 510 ps. Poifes. 6G986 ps. Bruine Romaals. 1419 ps. dito Sechterfoys. 835 ps. dito Nieuwe. 4062 ps. dito Madras. 5560 ps. Salempoüris. iigo ps« Sanen. 118 ps. Saftracundies. 150 ps.SiityBe]i.'i3<So*ps. Sier-
bands.
Digitized by
Of EUROPISCHE MERCURIÜS. É17
bands. 2130 ps. Sierbetties. 457 ps. SierhaudconnaflTen. 543 ps Sier« 1744*
foekers. 12828 ps. Soesjes ^^- ^^ ^ . . ^
jo ps. dito Gellreepte en
foekers. 12828 ps. Soesjes. 4250 ps. Chineerche effen Armozynen. Septmb. 50 ps. dito Gellreepte en Geborduurde. 300 ps. dito mee Weer- ■■
fchyn. 1220 ps. dico effen Bengaalfche. 1043 ps. dito Geftreepte,
1782 1 ps. Tanjeebs. 958 ps. dito Gebloemde. 3200 ps. brede Tap- feils, 682 ps. Tepoyfcn. 5171 ps. Terrindains. 1453 ps. dito Ge- bloemde, loooo # Cardemom. 12700 « Catoene Garen. 1 12000 • Cowris. 1491000 «■ Pepe. 56300 «• Bengaalfche Ruwe^Zyde, swaar gewicht. 5400 • dito Chineefche. 202500 9 Roodhouc, 4800 » Sago. 1762000 » Salpeter. 15900 » Schellak. 8400 tf Stoklak. 271 100 » Thee Boey. 120000 « Thee Hyfon. 298200 «• Thee Singlo. 31400 « Thee Soatenon. 49800 «• Kurkuma. 492 Kiften Porcelein. 102 Percelen Goud. Buiten en behalvcn verrchei- de andere Percelen van Goederen.
't Schip de Hertocb van Cbartres is den 26. Augufty in de Haven van . Orim$ gearriveerd i Deszelfs Lading beftaitin
198637 « Peper. 150000 9 Roodhout. 4160 ftus witte Salempou*' ris> 10866 ft. dito Guinées. 420 ft. Doutis. 2000 ft. Deriabadis. 300 ft. Percallen. 3240 ft. Socretons. 60 ft. dito k drie Draden. 609 ft. Chavonis. 2750 ft. Tematannes. 3210 ft. Bethilles. 1500 ft. Organ- dis. 115 ft. Bafins van deKuft. 700 ft. NeusdoekenOrgandizer-draad 4800 ft. dito van Tranquebar. 1800 ft. dito van Pondichery. 83 ft. oito d'Organdis met Couleuren. 4240 ft. blauwe Salempouris. 4500 ft. dito Gulnees. 2800 ft. Chazelas. 1120 ft. Bejutapaux. 960 ft. Neganepaux. 10240 ft. Gingans divers , en 500 Paketten Rottingen.
CARGA van de Koninglyke Peenfche Ooflindirche- Compagnie ▼an *t Schip de Koningin van Deenmarken , den 30. January 1744 Tan Canton m Cbina vertrokken » en den s. September te Kopperiba^ gen gearriveerd. '
5491 9 Sago. 3<So58 tf Tuttenagé. 46741 9 Galanga. 2401 ft Kliabarbara. 57909 « Poeder - fuiker. 593934 ® Thee - Bohee, 3120 # Thee Ziou-Zioung. 6240 ® Thee-Congo. 9240 » Thee- Pecco. 85205» Thee -Songlo. 1836 # Thee- Heyfan. 2436#Thce^ Bing. 100 ps. Poefies-Damaften. 120 ps. effene Pecquins. 11 ps« gebloemde Pordefoyen. 4 ps. Lampaflen: Als mede een grote quan* citeit Porccleinen.
pc OCTOBER
Digitized by
fft MËDËRLANOSCH GEDENKBOEK
Ottobtr.
M»N.
O C T O B E R.
Groot- . N A D I E N 'er geen groter Eernaam , met 'er daad , in 't w*b uwTTAN- ygi^fche gevonden worden kan , dan de TROU: Om dat daal
iiit en afvloejen alle Deugden die den Meöfch heerlyk en aari«
zieolyk doet zyn , en der Becrachcers eene Zégenryke nagt-
iacbten overlaat.
Zo moeten wy wederom Boek -Staven , de Heerlyke Befluiten der
beide Zee - Mogendheden , en wél in Kang die van Zyne Biit^
fche Majefleic,
't Was dan in 'c Idatft der gepaflberde maand , dat de Honga* tifcbe Miüifler , de Baron van fVasner^ aan den Staats- Secreta- ris « Mylord Carteret ^ in eene conferentie op 't nadrukkelykfte vertoonde > » de noodzakelykheit , waar in zich de . Koninginn» »> zyne MeèfterefTe bevond om te verzoeken , d« men Haar fpoe* tf diglyk met een Secoors van Geld in Staat wilde ftellen, om te^ f> gen de Koning van Pruiffin en zyné Aanhnngers krachtdadelyk té fy konnen agereni " Zyne Majefteit heeft door die Lord aan dieft Miniftèr doen antwoorden : n Dat men Haar , zo veel in zyntf 99 Macht en die van de Natie was, zoude onder/leunen , en daÈ ff d'ongeboorde bandelwyze van den Koning van PrUiJJin , hem m *k » gehele Brltfcbe Volk ^ meer als eenigè zaak terwerelt, hadden ff gedifponeert , om al hun vermogen , tei: verydeling der deifei- n nen van hare Vervolgers^ te hefteden. >•
Haaf Hêog Mogende^ hebben insgelyks door hunn^ Mmifterft de Baron van Boetzelaar en deii Heer Hop , zyne Majefteit doen Vèf^ sekeren : f» Dat al hoewel 's gerequtreerde om den Oofrloch aan f^ V^ênkryk te verklaren, zulks maar eene jïmpür Ceremonie was, dié »> tot ó& gemene Zaïdt g&en goedooch quaad konde bybrengen: •9 maar in tegendeel*, dat Haar Hoog Mogende alle hunne krachten «# infpanden ten faveur Vüti die gemene Zaak j die zy zouden konnen I» doen , zelfs in cas den Oorloch gedeclareert was , en nadien it Haar Jiifog Mogende verobligeert. waren van een gedeelte hun-
Digitized by
or EÜROPISCHE MERCURIUS. 219
p ner Forces te rug te trekken , en t'emplojeren ter bewaringp 1744. j, hunner Steden op de Frontieren van de Kepublicq leggende, in 0^o^^\ n plaatze van welke , zy hunne Troupen met iS ^ 20000 Man "*
^^ te Voet, en hunne Scheept -macht met loOorlochfchepen van $9 Linie ftonden te verflerken , om daar door in flaat te zyn , aan ^y hunne engagementen , ten dien opzichte ^ met 'er daad te kon^ « nen voldoen. "
Op het Generaal Poft-Comptoir van Engeland is den 25. pafT». to, nopens de Correfpondentie met Douvres en Calais^dt volgen^ 'de PuDlicacie gedaan :
TJAdemaal een Termyn van 6 maanden is vaftgeftelc door 't XIX. Articul vafi * het Tradaac van Utrecht tuflchen Groot • Brittannien en Frankryk , ten einde d'Ondcrdanen der beide Kronen , ingevalJe van Vrede -breuk, hunne effefteii uit de refpedive Ryken mogen wechvoeren ; en nadien de gemelde Termyn van 6 maanden , te rekenen van den tyd der Oorlochs - Verklaring tufTchen Zyne Majefteit en den Franjehen Koning , byna verbreken is : Word mits de- yen aan allerlei Perfonen, die 't aangaan mag , openclyk bekend gemaakt» dat geen Pochet -Boot meer, hoedanig genoemd , zal worden toegelaten te varen Xx£[c\^tTi Pojjuwes '^Ti Calais , van of na den So, dezer maand» O. St. en dat van dien tyd af alle Qemeenfchap en Correfpondentie, weljke dus verre door mid- del der gemelde Pac(|uet- boten is toegelaten gewfeft, t'eenemaal zal worden geftremc en moeden ophouden.
Onder Jhnd: Door ordre van den Heer Poftmeefter- Generaal,
Gborgb Srblvockb, Secret.
Den 10. dezer arriveerde de laatfl: verwacht wordende Pofl nit Frankryk , dus nu de Correfpondentie met dat Ryk geheel aFge&c- den is: OndertufTchen vernamen verfcheide Engelfcbe Kooplieden, dat op de publicque plaatzen in verfcheide Steden van 't opge- belde Rvk , gedrukte Billetten aangefl^gen waren , welke ïnhiel- :4en, »7 dat het Franfche i/b/ genegen wals de Correfpondentie met *»» Engeland te continueren , tot voordeel van de Kooplieden der M beide Natiën , iadien d'Engelfcbe Kroon daar toe de hand wil ie f» bieden: " Waar op eenige Kooplieden der Stadt Londen eeh .Reqvieft, om prolongatie te verzoeken, ontworpen hadden /c welk ihier op uitkomt :
Ee 2 Jht
Digitized by
1744- QUober, .
220 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
FVAc het ophouden der Pacquec- Boten tuflchen Douvres en Calais tot groot *^ nadeel van d'Engelfcbe Koopliedin zal (trekken , alzo de buitenlandfche Han- delaars als dan veel vroeger tydlngen» als zy, van hunne Correfpondenten in halien zullen oncfangen , en deihalven de Supplianten niet zo wel , als de gemel- de buitenlandfche Negotianten,geinformeert zullen konnen zyn, indien de Com- municatie roet Vrankryk niet herftelt komt te worden j dat de Hollanders in den laatflen Oorloch met f^rahkryk nooit de Briefwifleling hebben gedremd , als wel merkende, dat indien zy alle Correfpondentie quamen af te breken, andere Nft» tien daar mede hun voordeel zouden doen ; en dat de Supplianten veel redenen hebben te geloven > dat zy te dezer tyd op denzelven voet zullen voortgaan p zelfs in cas van een openbare Vredebreuk , zo dat Holland als dan 't eenige ca- naai zyn de ,^ waar door de Brieven moeten komen, een groot voordeel boven é^Engelfcben ten opzichte van de Commercie , zoude hebben , welkers bloei me- rendeels van de verfche en zekere tydiDgen afhangt: Dat de Supplianten verz«» kerd zyn , dus het Franfcbe Hof aan haar kant de nodige ordres heeft gegeven , om de communicatie op denzelven voet te laten blyven , als die tegenwoordig is , weshalven zy verzoeken . dat daar van aan den Koning rapport mag worden gedaan, ten einde 't ^ne Majefteit behage , de vrye Vaart der Pacquet- boten tuflchen Douvres en Calais toe te laten , op de wyze , zo als zulks zedert de Declaratie van Oorloch is gepradifeert geworden > &c.
Daar en tegen , hebben de voornaamfte Kooplieden van die Stade , 'c volgende Requelt overgeleverd , behelzende in fubftantie:
Dat de Supplianten Wetende, dat achtervolgens het 19. Articul van het Trac?« taat van Vtrccbt dé tyd gekomen is , tot het ophouden van de Correfpondentie met Vrankryk , de twee Natiën in openbaren Oorloch zynde , de Supplianten hunne maatregelen dienvoegens genomen hebban.
Dat de Franfchen , zo als de Supplianten verwittigt zyn, by huane Procla- matie te Calais hunne begeerte te kennen gegeven hebbende, iati^Fucfuet-boteft tujfoben die Plaats en Douveren mocbten blyven varen , en de Supplianten onder- recht zynde , dat zulks verzocht is , of zal verzocht worden , de Supplianten verlof verzoeken, om hunne redenen daar tegen in te brengen, naamlyk:
Dat de Franfchen nooit zooden hebben voorgeflagen , om de Correfpondentie met ons te vernieuwen , zo zy niet een merkelyk voordeel daar in gevonden hadden, en de Supplianten vrezen, dat zy zeer groot voordeel boven ons trek- ken zullen, by aldien dees hunne voorHag word aangenomen , voornaamlyk door * op die wyze in (laat te geraken, om onze gedrukte Nieuvos - papieren- ^ «o af» ook de nieiiwfte tydingen van hunne Verfpieders alhier te bekomen, met betrok* king tot onze Oorlochfchepen , Kapers, Koopvaard^^-fchepen en Convojei\, waar door de Supplianten op een onvermydelyke wyze in veel opzichten meer fchade en nadeel komen te lyden , dan wanneer de Correfpondentie gefloten, is of ophoud; welke voordelen de Supplianten van de Franfchen niet konnem beko- men , nademaal 't kenlyk is , dat aan hunne kant niemant vm hunne Onderdsnen oas ceni^rhande tyding van de Büniteaangelegenheit of gewicht mag médedelefi»
Dai
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIUS. aai
'. Dat de Supplianten van gevoel^ zyn, dat het voorbeeld van de Hollandert I744« In den laacften Oorloch , om dat dezelve een Correfpondentie met Frankryk ge- O&obcr, continaeert hebben, geen richtfnoer behoort te zyn voor de Regering van d'En- »
geUchen jegenwoordig » om dat de Hollanders mogelyk al dientyd een zeer voor- deligen handel met Vrankv^k dreven , 'c welk in genen dele is omtrent d'£ngel« fchen , want het is kenlyk , dat wy aan de Franfche Natie op de balans vaa Koophandel jaariyks verfchelde zooooo Pond. SterUngs betalen.
Dat na 't gevoelen der Supplianten de Correfponaentie op en uit Italim door *t floppen van de Correfpondentie met Frankryk op generhande wyze kan wor^ den benadeelt, weinig of geen Kooplieden, uiigezondert vreemde, wagen hun- ne Brieven voor jegenswoordig door yrankryk^ en de weg ovet Holland enr/aan- deren is al zo kort, en daar van word dikwyls zelfs in tyd van Vrede gebruik gemaakt , en de Supplianten geven in bedenken , of de Publicatie der vernieu- wing van een Correfpondentie met Vrankryk ^ 't gemeen niet zal doen denken, dat eerftdaags een vergeiyk tuflchen de twee Natiën zal gefloten worden , 't welk de Supplianten oordelen , dat de iuA- en lever , om Kapers uit te rullen , byna , so niet geheel uitdoven sou, welke Kapers nochtans tot nu ten hoogden voor- delig zyn geweefl, niet alleen in 't befchermen van onze eige Vaart, maar ook In 't belemmeren van die van den Vyand. De Supplianten verzoeken derhal veü ootmoedig , dac achtervolgens hun onderdanig Requefl vertogen aan zyne Ma- jefteit gedaan werden , ten einde de Correfpondentie met Frankryk moge bly« yen ophouden, enz.
. Daar Op is gevolgt , dat den Geheimen • raad den 14. dezer ver- gadert zynde, hebben befloten, »> dac d*opgemeIde Correfpondentie n culfchen Deuvres en Calais^ in aanmerking der gevolgen voor de $9 Zeevaart , coc op de herftelling van de Vrede geftaakt bly« 0f ven zal. "
Vermits zyne Majefteit aan den Koning van Sardinien heefc toegeftaan een fomme van 200000 P. Sterlings tegen zes per Cent Intereft te ncgotieren , hebben de Heren Fan Neck en Briftow al- leen op zich genomen en ieder voor loooooP. Sterlings ingetekend.
d* Admiraal Mattbems , te Londen gearriveert zynde , begaf zich daags daar aan na Kenfington^ en wierd van den Koning zeer gun- Aig ontfangen.
By eene Generale Vergadering der Geinterefleerden van de 'Bank gehouden, is befloten, 't halfjarig Divident, flaandef^M- €hiel te verfchynen ^ op 2i per Cent geftelt , te zullen betalen den 28. dezer.
d*Admiraliteit heeft den Koning verzogt , dat zyne Majefteit .^ea Goude Ketting ter waarde van 100 F. Sterlings gelieve toe
Ee 3 IC
Digitized by
22* NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. te ftaan aan John fTaden , Schipper, van de Kool -Pink, die den Ociober. 13. Juny laatftleden met 8 Man den Franfchen Kaper endree ^ge^ - monceert met 10 Stukken Canon , 8 Baflcn en 70 Man , na 8 Gla-
zen met dezelve in A6tie geweeft te zyn, in de Lucht heeft doen fpringen: * Deze Ketting is niet alleen aan den voornoemde Ka« pitein vergund , maar men heeft ook aan ieder van de vyf Ma- trozen vyf P. Sterlings en aan ieder van de drie Scheeps - Jongen» veertig bchellingen toegelegt.
Kerende tot de -Zee -zaken , zo is 't Efquader van den Admi- raal Bakben, behalven zyn Schip , den 17. te Spitbead te rug ge- komen , zonder een Franfch of Spa^niJch fchip , men laat ftaan 't gehele Esquader van Br^ft^ ergens gezien of ontmoet te hebben, en heeft niet anders uitgevoerd, dan de Provifie • fchepen naGiirtf/- ter en de Middelandfche - Zee , veilig tot voor de- Straat te con- vojeren. Over 't welke d'Engelfchen gantfch niet te vreden zyUf
'iPEngelfche Kapers hebben aan d'andere kant niet mis gefpeelc Sn 't veroveren der Vyandelyke fchcpen ; alzo <men daar eene Lyft ziet van 264 Franfche en 30 Spaanfche Schepen^ diezcdert den üor- Joch met het Franjcbc Jfldf, door d'Ëflgelfclien gejiqinen zyq* Wy vervolgen dan wederom, d'opgegeven Namep dejr
Spaanfcbe Schepen die door d'Engetfcbe genomen Zyn.
De Commandeur Batonne$ heeft den 6. Jüh laatftleden in de Haven van 'Prayat op 't Eiland. Ciéa genomen (Tjimable Maria, zynde .eetl "Spaanfche Kaper , gemontcert met 14 ftiikken Canon en ia Steen- flukken en ophebbende 79 Man , zo als öok een Pink van omtreot 250 Ton onder Spaanfche Vlag. 't Oorlochfchip de Solebay Kapiteta JBury, heeft den 6. dito op de hoogte van Kisap St. Mary gejKMQae9 •een Kaper van EMdix, gemon teert met 10 ftukken Canon en 14 Ste;en«* ilukken en voerende 77 Mau.
d'Oorlochfchepen de Pririfes en de Cambritfge , hebben 8 fchepen met Oorlochs - en Scbeeps - behoeftens v^n Barcelona na Majorca gaande, genomen en te mmorca opgebrkght.
De Prins Ff ederik , Kapitein Denis , zynde een Kaper, heeft gen'd» men een Schip van 250 Ton , gemonceert m^t 14 ftukken Canot^ daar onder 10 zes Ponders, en van Curagaom de Havana moet«3u^. Onder de Ballaft van 't gemelde Schip heeft men verborgen gevon« den 2000 ftukken van Achten.
Frah^ « Zit iA 't laatftvoorgauide Deel^ pag. 325.
Digitized by
«F ÊÜROPIS CHE MERCURI US. 223
Franfeke Séepen door SEngetfcben g/snomen : oi^
. 't SAii^de FiSorie van 430 Ton, mee Zuiker, Koffy en Cacao vaü ^
fdat^imque'nti Marjeille möeceade, is door *t .Oorlochl'ohip de Guernfey genomen en te Livorno opgebraglit. De Kaper de Succes , Kapiceia ffotn Legrofs , heeft te jferjey opgebraghn de Mary en Jane , Kapiteia james Legall, geladen met Wyn van Bourdêaux , zo als ook de Hero^ Kapiteio Jeremia Paud , van Olonne. Dq Province Snauw, Kapitein Fietcber , vao Bofton , heeft genomen twee Schepen van Marnnique. De Difpatcb , Kapitein Ingerjon , gemonteert met ló ftukken Canon, mede van Briftol , heeft 9 grote Franfche Schepen genomen , daar onder eeo uit een hav«a , genaam t Codree , en twee Schepen mee Traan - Olie.
, De Galei de tVarren , Kapitein Huddy heeft genomen een Franfch Schip yhXkSt. Domingo, genaamd Les deux Freres & ta Soeur, Kapiteia Frdncis Luncan , en 't zelve t^Êxrmutb opgebraght; Deze Prys word ruim 20000 Pond. Sterlings waardig gefchat. De Kaper de <jadol» pbin heeft mede een Schip van 5i. Domingo te Dartmourb opgebraght» ^c welk op 30000 Pond Sterlings gefchat word.
Voorts waren genomen de^ Schepen Ie Marquis de Torcy, U Cofnte ffe Maurepas , la Laura ^ la Sirene, Ie Monarque, en k Rqftau , van Bouf* Heaux, als mede Ie Kany van Roebel , en la Fiere van Names, te za* men n* de-Frinfche Eilanden gedeftineert.
De Maria Franfina , Kapitein Eicbard Privadiere , van St. Domingo na Nantes, is tt Guernfey opgebraght. De Heer Macanly, eerfte Lieu- tenaot Van de Kaper de Keizer , heeft te Cowes opgebraght 't Schip de Koningin der Engelen , van Martinicque na Rocbme, gevoerd door francis Ndleau : Dat Schip hadc 350 Vaten ;&uiker en eenige Cof- fy aan Boord.
* Te Briftol zyn opgebraght de Schepen Ie grand Sf. Paut, Kapitein jigour de Dumatne , en de St, Amand Kapitein Claudio de la Ricbelieu,. van Martinique f, te zamen in waarde op 32000 P. Sterlings begroot.
't Schip de Jobanna , van Riga na Brejï is door een Kaper, en een Hollandfche Pacquet-Boöt heeft een Franfch Vaartuig met Wyn ea BrandéWy tl geladen, genomen, en zyn beide te^Hara;^* opgebraght»
't Oorlochichip de Harwicb , heeft een Franfche Kaper van Duini- kerken, genaamd la Solide, en gemonteert met 24 ftukken Canon ea ao2 Man , na dat hy hem de volle laag gegeven hadde, genomen.
't Schip , door de Salamander op de Franfchen hernomen ea in de Rivier opgebraght, is de Jonge Lamberf, Kapitein fViUiam Broker ^ vaa ^450 Toh, en van Smirna na Afr\jkrdam moetende. »
Ojf 't Eiland Sf. Cbrijio^bel was zedert d^ü ji^Ji^ufty opgebraght>
zFraa*
Digitized by
224 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744. 2 Franfche Schepen, de Fenus en de Molly , beide van Martinicquenn Odtober. Bourdeaux^ i Sloep, i Martinicq-vaarder, 2 Vaartuigen zonder La- ^ dinge en 2 Franlbhe Kapers.
*t Schip de Ruby heeft in de Middetandfcbe - Zee genomen 2 Levant^ vaarders , en den eene, na de Lading daar nit te hebben genomen, by Zante verbrand, en d'andere na Livomo gezonden.
De Kaper Swifi heeft in Duins opgebraght een Hamburger fchip met Koper en Lood na Rouaan willende.
Een groot Franfch- fchip , van Africa met 500 Negers en eene gro- te quantiteit Oliphants - Tanden na de Spaanfche freji - Indien zeilen- de, is door een Kaper van Montferrat genomen, en een twede Fran- fche Kaper door den Kaper fVarren , t^Antigoa opgebraght.
De Kaper de Centurion , Kapitein HalUbunen , heeft genomen een Franfch Schip van Martinicque van 250 Ton , genaamt de Re^^ table en na Bourdeaux moetende, als mede 't Schip ie St.Aignan, Kapitein Claudifon van Martenicque voornoemd en na Names ge- deltineert.
Engetfcbe Schepen door de Spaanfcben genomen :
Te Kadix i$ door de Kaper de St. Rita opgebraght een Koopvaar« der Biet Mondbehoeften; 't Schip de Zwaluw ^ Kapitein Gideon BalUp van Port'Mabon na, Nieu- Engeland is teMallega^ en 't Schip dePolly, Kapitein Dorcbam, is een der Havens van Gallicien, opgebraght.
Engetfcbe Scbepen door de Franfcben genomen :
De Duinkerker -kaper de Son , heeft 4 Schepen genomen, welke gerantfoeneert zyn.
Voorts zyn genomen d'lnduflry. Kapitein Traite , uit Nieuw '-Enge* land na Rotterdam ; '1 Lam , Kapitein Kent van St. Euflatius mede nii Rotterdam i de Jane, Kapitein Brunet , van Cortt na Gibraltar i en d'£-» iifabetbf Kapitein Kid, van Londen na Por^-jüoibon. gaande.
De Briftoifche Kaper tbe Mediterraneanis te Bajoene, en tPEtizabetb', Kapitein Bel te Martenicque opgebraght.
De Kapiteins Pbitip Curcb en Daniël SOfeppert , gaande van New^ eaftte na Dundee , en noch zeven andere Vaartuigen by fm- moutb genomen, zynde de tweeeerfte ieder voor 120 P.Sterlings vrygegeven.
't Schip tbe Edward , van Fatmoutb na Lisbon , en tbe Expedition van Hanümrg na Dunder is 't eerftc te Bilbao en het twede te Ca- ^ tais opgezonden.
Schipper Jobn Dumbar , van /dontroJTen na Gottenburg is voor 249 P, Sterüngs gerantfoeneert,
^t Schip
Digitized by
OT BUROPISCHE MERCURIUS. tij
^t Schip de Eduari, van Kohingsbergm na Hut, is voor 900 P. Ster; 174^, lings vrygelatcn. * O&oben
? ^ Vyf uic d'Ooflzee komende Schepen zyn door de Franrche Ka« — --^« pers bemachtigc.
De Schepen de Jofepb en Maria, Kapitein Forgafon , van Betfojt na Barbados \ en de Sobert en JbigaU , Kapitdn Rogers, zyn te Martemc^ que opgezonden.
HOEDANIG de reets gemelde irechneming derFranfche ViAint. Koopvaardy-Xchepen , de Kooplieden van dat Kyk drukken, *"• blykc uic de volgeode Extradt-Müfive, zynde van den 16. de^ zer; laidende :
't Verlies *t welk door onze Kooplieden reets in de Commercie geleden is , en , ingeval omtrent d'algemene Zaken geeti fpoedige verandering komt , noch vry groter worden zal , verydeld tegen- woordig alle de zorgen» welke ons Hof zedert verfcheide Jaren gC'- had heeft , om de Scheepvaart en den Koophandel te doen bloe« jen; 't Is niet alleen dat Parcicolieren te MarfeiUe , Baurdeaux , £o« cbetle enz. groot deel daar in hebben , maar zelfii lyd ^t gehele Ryk zo gevoelige Schade , dat men niet weet, of dezelve wel doorOver* winningen of Conqneften zal konnen vergoed worden > nadien 'c Credit , 't welk naaft '/ Oetd de voomaamfte Zenuw Van den Koop- handel is, hand over hand afneemt t 't Is zeker, dat een derStaats« Minifters dien aangaande zeer nadrnkkelyke Voorftellingen aan den Koning heefi; gedaan, en dat 't algemeen verlangen van 't Volk vry meer na den Vrede als na den Oorlocfa held; Echter is 't niet waar^* fcbynlyk , dat de Ruft zo fchielyk als men wel wenfchte herfteld zal zyn ; want de vermeeftering van Beyeren ten dienfte van dêa Keizer zal zo eemaklyk niet wezen > als vele zich gevleid hebben ^ Oe Generaal Bemclau zal wel haaft in ftaat zyn, om alle AanÜagea te verydelen, en in Bobemen zullen zekerlyk de voortgangen desKo« ]ÜBgs van Pruijfen van de zyde der Ooftenrykers geen^ints m$ dt tanden indefcboot worden aangezien*
Hier door hoord men dagelyks van nieuwe Bankrotten» 2ynde noch onlangs een van 600000 en een van 370000 Livres te Mw^. fnUe gemaakt.
Door al 't welke 't Geld zeer raar in dat Ryk begind te wor« den , ce meer » om. dat 'er zo vele btdtenkmdfebe Beurffen geftaag gnM moeten werden, zónder dat ze te verzadigen zyn»
Ff Ppf
Digitized by
sz6 NEDERLANaSCH GEDENKBOEK
. y744. • Op den 28. palTato is te Metz^ in *de tegen woordigheit van zy* O&ober. jjc Majelleit een grote Krygs- raad gehouden, en daar in beilo» ■ ten, noch 60000 Man nieuwe Troupen te ligten, waar toe d'or»
dxes reets gegeven zyn , en delve moetea op den i. January compleet gelkid worden, 't welk gene grote gedachten geeft van de begeerte na de Vrede,. waar van zo veel verzekerd en geroemd is , en dat men véel' meer den OorlocH zat continueren y als men geen Vrede na zyn zin krygen kan.
Vermits door d'Oorlogen, welke grote Potcneaten tegen elfcan^ der voeren , en derhalven ook door dien , welke tegenwoordig tuffchen dat Hof en de Koning van Groot - Britsannien in wezen is , d'onderÜDge beleefde- en welievendheit in genen dele moet gekrenkt worden , heeft de Koning aan zyne Groot -Brittanni- fche Majefleit een Brief gefchreven , om aan Dezelve *t overly den van Madame di zesde bekend te maken : zynde die Brief door den Heet van Hoey^ AmbaiTadeur van de Staten Generaal , ovétHol^ land na Londen afgeyaatdigt*
d*Academie te Bourdeaux beeft het voïgcnde Programma pii^ blicq gemaakt : '
r^E Academie dés Bellet Lettres , Sciences ^ ArtSy te Bourdeaux opge^ *^ reclic ,. deelt jaarlyks een Prys van de Natuurkunde uit, welke* gefundeert is door wylen den Hercochrf^ la Force, enbeftaat ineens Goude Medaille f waardig 3oco*Livres.
Dezelve had tot onderwerp van den Prys- voor dit Jaar opgege- ven : De iverking en nuttigheip der Bladen , zo ten. opzichte der Planten als 'van de Vruchten i maar de daar van overgezondeneStiikieen niet vol- doende gevonden hebbende , heeft zy gene van dezelve den Prys toegekend. De gemelde Academie had by hMr Programma in 't voor* leden jaar bekend gemaakt, dat zy den Prys van \ jaar 1745 zouée geven aan die gene, welke het belt z^oode nitleggeo : Den oorJptJwg 4n formering dir Ssenai , die , zo in als uitwendig , een geregelde en bepaólde ^jgeaaant'e hebben. En nu belooft 'dezelve twee Pryzen, diedèn 25. ^u- gufly T740 uitgcdeelt zullen worden aan diegene, welke zullen kon^ nen betogen :. i. ïdTat d^oorzaak is van de Roejl der Mesalen ^ en door welke middelen dezdve daar van bevryd konnen u^orden. 2, Hoedanig *p 'Wirktuigig Zamcnjiei is van de fcbeidit^enin^s Menfchen Lichaam.. De Verhandelingen zullen niet na den eerften Mey 1745 aangetibmen .gorden, enlkonnen mU Fran[cb of Latyn worden jjefchreven. On--
dec
Digitized by
tv EUROPISCHE MERCURIÜS S27
écr aan pioet een Devies (laan , en daar nevens ge»:oegt zyn -«en af- 1744; «onderlyk. gefloten Biljet van den Schryver » inhoudende 't zelve O&ob^. Devies , zyn Naam , Adres en Titels. ">
De Paquetten moesen franco gezonden worden dan den Heer Prefident BarbQtf Secretaris van d" Academie , of aan den Heer Bfun, Academie Druk^ ker te Bourdeaux.
'ZYNE Majefteit beeft *c volgende Edift , nopens d'Invoer der SpAwjetr, Engelfche Produëlen^ aan d'lntendanceozyner Zee* Steden doen af- jzxndenj behelzende;
XJAdien zync Hajertdt de Koning narlgt gekregen heeft, dat dé Hollanders en andere oaeydige Naden en Vrienden , niet alleen £n^e^ci&e iüüftfi/afl^ttrm, imaar ook Bakkeljaau van Engelfche Viflery en Vangü in onze Koningryken in- voeren, onder voofwendzel dat deselve van hian eigen Fabfkq en FrodüQen zyn» heeft xyne Majefteit goedgevonden, siet tegenftaande reets te voren ftrlfte Or- drea gegeven zyn, om met Engekmd geen Commercie 't zy direft of IndireéL te houden , op nieué diergelykè Beveien te herhalen , te beveiligen , en in alle dê Havens te lioen publiceren , ten einde men voortaan naukeurig op alle de Goo- <ieren , welke sullen worden ingevoerd , acht geve ,. en io deze Zaak geen de ininfte oogluiklng en overtreding gefchiedde : Ordonnerende zyne Majefteit aan alle d'Incendancen , dac zy in de Havens en op de Tol • Comptoiren , onder hun' opzicht behorende, met lever tegen den invoer van alle Eogelfclie Manufadu- xen , Bakkeljaau , en al 't geen verder van die Natie komen mocht , zorff dra*' ^gen , zodanige Goederen of Produften by den Invoer confisqueren , en dus de ftrenge Ordres , door zyne Majefteit dieswegens gegeven , ten allernauften ia •acht nemen- £n alfchoon de Goederen mochten voorzien zyn mee de nodige Loten , Certificaat van Fabricq , Viflery eriz. , ja zelfs met de Pafpoo^ten van onze Tol • Comptoiren , met dewelke d' Invoerders zich zouden willen rechts vaardigen , ( vermits 'er geen JCunligrepen zyn , waar van de Commercie zioh « slet bediend om haren handel te faciliteren ) zal men echter aan die Certificaten ceer weinig geloof mogen gevent nadien men verfcheide Exempelen , dat me» ï]aar door misleid is geworden, by de hand heeft; Derhalven zal men inzon*> derheit mteten te werk gaan op 't Onderzoek en Oog-getuigenis van dé' Tol« Bedienden $.Ën ingeval deze ook eenige zwarigheit mochten vinden om dieGoe* deren voor goed of quaad te verklaren , dewyi hun de nodige zekerbeit hier .van ontbreken mocht , zullen de Goederen worden opgehouden , tot dat men omtrent dezelve na rechten zal procederen , en den Koning daar van kennis gegeven zal zyn ; zullende als dan de Monfters of Stalen na 't Hof moeten wer- den overgezonden, om dezelve t'examlneren , en als dan na bevinding vaa Za« .ten bevel te geven enz. &. Ildefonfe den S. September.
Téekere Etienne Bouquetj die zich, zedert een verblyf van 2 Ja- jren aan dat Bfii, by een ieder^ zelft by de buitenlandlche Mioif- - '. F(z ters
Digitized by
aiS NEDERLANDSen GEDENKBOER
t744é ters en op de Scaats-Comptoiren , had weten in te dringen» ïb
OBober. onlangs ontdekt , dat hy verboden Correfpondentie roet 't FFencr
" Hof was houdende , en derhalven gelaft *t Ryk te ruimen: Hy is
van Neufcbatel geboortig » en dut als een Onderdaan van den Ko?
ning van PruiJJin aangemerkt wlerd.
Aangaande de Hollandfche Schepen te Cartbagena o^gthrzgbt , (hier voren pag. 176) zo ftrekt 't volgende bericht nopens de Handel • wys daar omtrent gehouden » zynde gedateert dea 16. PaiTato.
Na dat men hier per Exprefle van Madrid bevel gekregen had« om d'opgebraghte Hollandfche Schepen t'examlneren , en als men daar in geen Ammunitie of Mondbehoeftens vood» die voor d'Engel- fchen mochten gedeftineert zyn, te laten vertrekken, is ^e Vifica* tie gedaan » maar 9 zo dra aan boord van de Smirnafche Schepen 4 k 5 Kaflen Geweer gevonden wierden, heeft men, zonder t'onder- zoeken of *t zelve voor d'Engelfchen gedeftineert was of niet , alles, waar op maar eenige fafpicte vallen konde, opeageflagen. Pakken en Kiften los gemaakt en alles verzegeld : De Fluit van Schipper . Dirk Janfz. Duif , daar niets dan ballaft in is, zal gebruikt worden voor een Pakhuis , om daar in de Granen van de Schepen , die na Genua gedeftineert zyn, over te laden , waar toe \ Schip van Broer Adriaanfi. nevens noch een ander reets op zyde legt om te loiTen : In deze omftandigheden hebben die Schippers , niet wetende wat beft te doen, den Kapitein Jan Hikke , voerende ^t Schip deAJia na Smirnaf en Kapitein Hendrik Hotm, voerende \Schip de Cafbarinajo' banna na Genua, uic het midden van. hun na Madrid gedeputeert,om aldaar monedling door den HoUandfchenLegations- Secretaris^ dea Heer Grejlyn, zodanige Vertogen by *t Hof te doen, dat de meerge- melde Schepen van alle verdere onderzoek bevryd wezen , fchade- loos gefteld worden en geruft de reis vervolgen mogen « alzo geen van alle een ftuk Goed hoe genaamd aan boord heeft, 't welk op andere Plaatzen als in de gedeftineerde Havens moet geloft wor- den; en dat ook de Kaflen Geweer , die by de Smirna's - Vaarders aan boord zyn ,. waarachtiglyk t^Amfterdam zyn ingenomen, en niet dan te Smima geloft moeten worden ; Men hoopt dat door die Ver- togen 't Ontflag eindelyk volgen zal.
Te Kadix zyn den 10. Paffato gearriveert twee Regifter -Sche- pen « van Fera • Crux , doch laatft uit de Havana : De Lading beftond in 302124 Stukken Goud en Silver gemunt,
241 Mark
"Digitized by
OF EUROPISCHE MERCÜRIUS «9
341 Mark Silver in Baren , 423 Seroenen fyne Conchenille > 6$ 1744. dito ConchcniFle Silveftre, 721 dito Indigo, 432 ditojalappe, 73 O&ober. dito China, 13 dito Salfeparille ,*8 dito Balfem, 8 dito Achiot- '
te, 36 Kaden Banilles, 4 dito Gom , i dito Mecoacan , 12 dito Schild-pad, 33 dito toe prefent , 3 dito Tecomaca, 115 dito Sui- ker, 31 Balen Sevadille, 648 Zakken Snuif «Tabak, 1550 Balen Tabak, 1540 Arobes dito geperfte.
DE Prins van Lübiowitz begerende, dat het Paleis van den IiALZEiré Heer de Tbun^ Minifter der Koninginne van Hmgarym te Romen ^ zoude aangezien worden , even als der Miniilers van de gekroon- de Hoofden , heeft hem een Oflkier met zes Lycaniers gezonden om de Wacht aan de Poort van zyn Hotel te houden.
Nopens de beide Legers aldaar, is niets van gewicht voorge- vallen ; alleen dat den 7. dezer 's nachts d'Ooftenrykfche Huflaren de 5 a 600 te Valmontone leggende Miquelets overvallen, een grooc getal van dezelve mee d'Officieren neer, 150 Krygsgevangen en veel Buitgemaakt heeft. Dien dag deferteerden 3 gehele Compagnien Ruiters uit het Spaanfch-Napolitaans Leger: Doch op weg na d'Ooftenrykfche zynde , kregen % daar van berou, en keerden wederom te rug, maar de derde is met Wapenen en Paarden en t Sergeanten by d'Ooftenrykcrs aangekomen : Dezelve is maar 37 Man fterk, waar uit men zien kan , hoe flecht het by die Armee gefield moet zyn. ^
Te rug kerende na Piemênt , zo word door de gecombineerde Armee 't Beleg vooi Coni * met alle kragt voort gezet , maar noch krachtiger en roemruchtiger , door den Baron van ü^urron. Gou* vemeur aldaar, verdedigt ; alzo hy door menigvuldige en wel ge* fuccedeerde uitvallen, een menigte in 't gras doen byteo, geflaag
hun-
* Is een beveiligde en ryke Koopftadc i(i Piemora , in 't LandJTchap Cèni aan 0t Alpbin 9 daar aich de Rivieren Geasf en Stur$ vercenlfen. Zy lege op. een Rou, en heeft een geforcificeerde Citadel apart. Zy heeft verfcheide Belege- ringen, inzonderheit Anno 1691 , een harde van de Frajifchea uitgeftaan^ die evenwel onverrichter zake hebben moeten aftrekken. Zie wyders Eur9p. Mirt* van den jare i6fi , IL Stuk, II. Pal, pag. 137.
Ff 3
Digitizèd by
230 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
r744. hunne werken omverwerpt , en de Batteryen ontramponeeit ofte OüQber. vernagölt, heeft, 't Guarnizoep word begroot op 5000 Man , en de - Gouverneur heeft de Burgers de Wapenen doen opvatten > in dier-
voegen datby de i(5co Man dsgelyks met Je Troupen dienft doen: Ook hebben zich de Boeren over al daar rondsora in Compagniea gcformeert , en zyn zelfs door zyne Majefteit van Sardinien mét Dood-llraffe gedreigt ingeval zy eeniger mate nalatig mochten .;5yn , den Vyand afbreuk te doen.
Nopens ''t een en 't ander ftrefc: 't volgende Relaas uit Turin vaa den 23. paflato; iuidende :
De Franfchen hebben de Loopgraven voor Cetii beneden Cunm geopend, do6c maar een Paralel - Unie , zulks de geraeenfchap mee die Scadt fleeUvOpenblyfc^ iveaar van een gedeelde van de Bezeccing buiten de Tarinlche'' poort campeert. De Vyanden befchiecei.''en bombarderen die Plaacs, maar met weinig fucces» «a onze Artillerye veroorzaakt hen oneindig meer fchade als de hare ons doet. Den 13. 14. en 16. heefc onze Bezetting telkens een uitval gedaan, en merke« lyke voordelen behaalt, hebbende de Vyanden ruim léoo doden en 800 gequee- ilen bekomen j zo v^rre dat de Prins van Cénti een wapenfchorffing van <kie uu- ren verzocht heeft, om de doden en gequetften wech te halen , van dewelken men 'er verfchelde wagens vol na zyn Camperaent gebraght heeft. Aan onze ka^nt hebben wy maar 142 doden gehad, daar onder vier Kapiteins, drie Liea- tenantt en eenige Qnder - officiers. d'Uitval van 'den is* dezer is gefchied doot 3000 Burgers , onderfleunt door alle de Compagnien Granadiers van de Bezet- ting^ dezelve is ten 2 uuren na de middag begonnen en heeft tot 6 uuren 's a« vonds geduurt 4 in welken tyd zy zich meefter maakten van een vyandelyke Battery, een grote quanciieit Schanskorven verbrandden, en 3 fhikken Canba met zich namen. Zy zoudjen zelfs alle d'overige Artillerye hebben veroverd , iyaldlen c^n tairyk corps vyandelyke •Cavallerye de Belegeraars niet was te hulp 4^komen. In deze a£lie alleen hebben zy 400 doden bekomen , jen zeer veel gequetften , die op 42 wagens wechgebraght zyn. In d'andere uitvallen hebben vry noch 6 andere (lukken Canon bemachtigt. Zy hebben op een van onze af- .l^elegenfte Reduiten tweemalen ftorm gelopen , maar zyn telkens met zo veel verlies afgeftagen , dat ze tot nu geen grond ter werelt op de Belegerden gewon- aen hebben, 't GePucht , dat gelopen heeft , dat onze Bezetting Maynefte aan ' de vlam zou hebben opgeofferd, word onwaar bevonden, maar 't is zeker, dat «e 5 Molens-, van dewelken de Vyanden zich zonden hebben kono;en bedienen, in fook heeft doen verdwynen. Ook is zeker , dat de Vyanden na een gerecht van drie uuren tegen de Boeren , en na dat ze door 500 Ruiters verfterkc wa- xen y 't dorp Cbiufa afgebrand hebben. In dit gevecht hebben de Boeren om* zrent 100 Man , zo aan doden als geqnetftdn bekomen en de Vyanden 500» De Boeren van Ritana hebben in Ons Campement gebraght 32 ftftül- ezels en Paar- den , en die van Limone ftropen met de Waldenfers tot op 't grDndgebie;d van J^tnmif daar ze den Vyahd naoht noch dag xuft laten « en reets omtrent 300
Digitized by
OF EÜROPISCHE MERCÜRIUS. sjt
^o MuiUesels als Paarden veroverd hebben^ .Men acht , dat de Vfanden ze- 1744'.
dert de paffagie van 't gebergte ten mlnften 13000 Man heoben verloren, zo O-üober.
aan doden als gevangenen , buiten en behalven de Delerteurs , welker getal -
seer groot is, voornaaxnlyk onder de Ruitery, zulks de prys van hunne Paar«
den by ons zodanig is vermindert, dat die van 5 X^^^^ ^^ hoogilen niet meer
dan 12 Sequins kollen. De Franfchen liebben hunne voornaamfle Generaal ,
den Bailly (U Givr^y , mede verloren, die t'Embrumj aan de wonden , die by
Toor Cbdteau • Dêupbin bekomen hadde, overleden is^ De wreedheit, door ócrt
Marquis de Monter Santo tegen d'opgezetenen van C^iif/b gepleegt , is byna niet
«ie te fpreken r zynde noch Gryzaards noch Kinderen in de wkg verichpont , eH
door deszel& Troupen allerhande buitenfporlgheden begaan.
Niec tegenftaande die dappere defende , wierd zyne Majefleie 1)edach£ om die Belegering, was 't doenlyk , op te flaan, te dien einde, brak hy den 26. September van Saluzzo op, en marcheerde aa den Vyand, waarmede op den 30. in een Hoofd -J&ie trad, uii> wyzens ^t volgende Relaas.
m de Camp UE. LA COMMUNIA^ (ƒ MURASSD
den 2. OStobeu
T^E Koniig had reets voor vele dagen nodige fchikkingen genomen , om aaa' de Vyanden diverfien te 'maken , en hunne oplettendheit van 'c ware oog- merk i{ te trekken , *t welk hy had , om aan de kant van yoUignafco tegens de- zelve aan te rukken. Den 26. paflato brak d'Armée van Saluzao op , en mar- cheerde in zodanige ordre ter linker -hand af ^ dat dezelve ieder ogenblik i^ flag- •rden gefchaard konde worden. Den 27. 'arriveerde de gemelde Armee. te f^^i- tignafcOj en bleef, vermits de zware regens, aldaar ftaan. Den 28. campeerde ijdezelve .te Muraffo , anders gezegt, Communia, en nam- de volgende dag, éeft 29. , wederom den marfch aan na Rmco , trekkende langs^ de Stura* Van Rwicê' Vervolgde men den 30. in flag* orden de route na den Vyand. Een Colom Gra^* nadiers en Wara^dynen was tuifchen de beide Linies gepiadtft , om tot een re* fcrve voor de Linker- vleugel te dienen, alwaar na gedachten 't hevlgfte va» d'Adle zoude zyn; d'Artiflery was in de ruimte tuflchende Brigades, en-meit * fud een menigte Vriefcbe Ruiters by 'de hand , om de flank van onze Rechter- vleugel te dekken , alwaar- wy 't grootfte gedeeke van onze Cavallery ia twee Linien hadden, terwyl de Casabiniers en Lyf-Gnacdes tot een RéK ferve dienden.
' In 't naderen van Md ïhnna del OhnOj alwaar t Land met geboomte «er difc jRi met hoog -opgaande Wyngaarden bezet is , waren de Warasdynen» a»onder •rdre » voortgerukt , en zich dus wel haaft \ zonder het te weten , onder 'r bereUc vaa 't klein Geweer der Vyandlyke verfchanffing beviadende^ w4kkel« den zy zicb aanftonds in d'iittacque , die, volgens, 's Konlngs* ordre, niet vo0r de volgpnde dag. moefte gefchieden,. oia ^laa andere Corpfen tjA te 0^ve& va»
Digitized by
a32 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744. te konnen amkomen « en van achteren t'ageren > 'c geen ook buicen twyfel deii Oüober. goeden oitflag der Hoofd - atcacque van 'c Retranchemenc merkelyk gefacUiteerc _ soude hebben»
De Waraidynen gerepoufleert Isynde , rakten onze Granadtera aan, om han t'onderfteunen , en de Brigade van Savoyen marcheerde ook voorwaarts , om de Uatftgeaielde te fecourereni l^er op volgde de twede Linie» die zich na de Lin- ker-Vleugel begaf, alwaar d'Attacque begonnen was : Onee Toupen ftondem een fchriklyk vuur van *c Canon en de Mosquettery uit , zonder echter eea duim breed lands te verliezen , maar te gelyk ook , zonder de Retrandlemen- ten te koonen forceren , die aan de beide zyden door Infaotery en Carabinieri ryi de Referve wierden onderileand. Men floeg met een grote hevlgheic toe een uur 's nachts ^ en te weerzyden bleef veel Volk 1 hebbende de Koning, fteets aan 'tewaarite vuur bloot gefield, overal tegenwoordig geweeit, enselA d'ordrei uitgedeelt.
De Vyandlyke Cavallery heeft onze Rechter-» vleugel niet derven aantallen t welkers Canon een grote verwoefting in hun centfum en de Linker - vleugel aan- rechtede. Van 't Regiment van Lionnois , dat tot aan eene onzer Batteryea voorcgerukt was, is een Vaandel veroverd, en 't Regiment van Savoyen he^ftj In 't lepouiTeren van 't zelve, daar van eenige gevangenen bekomen.
Blndelyk , wanneer men noch laat in 't duifter ieder op zyn terrein ftond 9 vond de Koning goed , ordre tot den aftocht te geven , die ten 9 nuren begoo^ nen wierd# en zeer langzaam, als ook in gtede ordre , gefchiedde , alleen toe op drie vierendeel myls van 't Slagveld , zonder dat de Vyand eenige beweging maak* te, om ons te vervolgen ,'zynde hy zelfs nlefbviten zyne Retranchementea gerukt , om onze Achterhoede na te zetten 9 die door onze Cranadiere ge« formeert was.
d' Armee heeft zich geruftelyk in 't Camp van Murajfo neergeflagen, al waar %Y heden noch (baat , vindende de Koning zich dus by der hand, om de Vyan- den , als roede 't beleg van Coni , t'obferveren , alle d'ordres te geven, en de fchikkingen te maken , die met d'omilandigheden over een komen en vereifcht worden. De gemelde Plaats blyft zich dapperlyk defenderen , en 't fcheeld noch vry veel , dat dezelve op het point van d'oveigave zoude wezen » eynde derzelver voornaamfte Werken als noch niet aangetaft » behalven dat het Goarnizoen , gedurende d'Adie van den 30. paflato^ een groot ge« * deelte van de Vyandlyke Werken geflegt heeft. Wy konnen ons nette verlies noch niet begroten % maar dat van de Vyanden is zekerlyk niet min* der$«zynde d'attacqne en defenfie ce wederzyden ligalyk tot het; einde van d'Ac« tie genuintineert*
Kortom , onze Vyanden konnen niet roemen , van eenig ander voordeel op ^'onze behaalt te hebben, als dat van niet in hunne Retranchementen geforceerc te zyn, die zy waarlyk met veel hardnekkigheit en bravoure verdedigt hebben* Ieder moment word ons verlies minder bevonden , als wy in den beginne gedagC .hadden » doordien een groot getal Soldaten te rug komt , die men den- kende gelheavelc te 9jü » eeoige geqaetftea na de naaOgekgeas Dotpen ge- l>night hebben»
Zei
Digitized by
^rEÜROPlSCHE MERCURIUS. 23^
Ziedert is eene fiaukeur^e Lyft der doden en géqöétïteh op- *^A. maatkt geieördeo ^ waar «ie blykt dat het getal der gefneuvel- 2?.^},^ den bedfaagc iit4> daar onder 150 Croacen » eD dat vab de gewondeneen vermiflen 1738 Mw , en obder de laatftgemeldlfe j^66 Croaten of Warasdynen.
Waar en tegéh , aan de zydc der Gecombineerde Armee, % volgende wtrd getelateèrt .:
Uit de Camp ^mr GONÏ , J^efcVreiieh ^th 2. Oéom.
i^^È. Prins^.van t^nt^j den d3« pafTato kondfchap bekomen hebbende i ^at de Koniiig van Sardinieh tegens hem. aanrukte > maakte daar op de nodige fchik- %ingen om hem wei Vontfangen , en liet 9000 Man blyven ter be^^aringe vaa èt Werken rondoiu dese Plaatii. Deh 30. 's morgens daagde de Vyand op^ fchaarde zich in Siag* orden achter den Linie van Fhefebi ^uitéts , én trok ^B namiddags ten een uur Coloms-gewyce «a ^t Kloofter van Ma - Donna éi Solonne , waar tegens onze Rechter - vleugel ftond 1 men hield onderculTchefl over en weer een continueel Schut - gevaarte met d'Artillery , waar op ver- fcheide Attaques volgden. De Prins Van Gmty,' zich aan 't hoofd van 't Re- giment Dragonders van Langueêoc en eenige Spaanfehe Efquadrons gefteld heb- bende > poogde daar mede den Vyandlyke Slag- orden te breken, doch wierd daar in door de Vriefcbe RuUerr belet , en genoodzaakt de gemelde Cavalle- fy na hun Poft te rug te brengen ^ vervolgens marfcheerde hy met zyn In» iuntery om den Vyand t'omcingelen , en bemachtigde een Battery van de PtV« ttmntezen. De Spanjaarden veroverden obk ter zei ver tyd twee Vaandels» maar wy moeften ten laacften onze eerfte Poften wederom betrekken, om den aan« Tal der Vyanden te wederftaan , die zeer hevig was en tot den nacht toe duurde , niet tegenftaande wy daar tegens een fterk vuur maakten ; «indelyk retireerde zich de Koning van Sardinien i doende zyne retraite door de Gra- , jiadiers delcken , en men zond daar op menige Detachementen Cavallery Dra- .gonders en Granadiers, om den Vyand t'ontruften, dien zy gifteren - morgen ^ met het aanbreken van den dag , diverfche wagens met gequetften en eeni- ge Ammunitien afgenomen hebben. Deze Adie heeft de Piemoruezen om- trent 4000 Man gekoft, waar tegens ons verlies maar op 2000 begroot word. De Prins van Omty heeft twee Paarden onder zyn Lyf verloren , en een (choot op zyn Cuir^s ontfangen , ook is hy aan 't Been ligt gewond. Men t'eld aan onze zyde 120 Officieren , ao gedood als gequetft , onder d'eerfte is den Heer de SoUmis , Cellonel van 't Regiment van Contjj en onder de laat^ fte de Heren de ia Feree , Cbdrnnn^ ea Senederre^
Ingevolge die VtÜorie y heefc men den 11. dezer te Chamberrj hti IC Dcum doen «in^ea , na dat men alvorens met TrimmtU,
Digitized by
234 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. OQöber.
flag hadde doen afkondigen , ^^ dat alle de Voorgevels der Hai- __^ y> zen geillumineert moeften worden , op peene van 5 Livres. "
Dat die Armee , door 't gczeide • als gemelde verliezen , en noch voor die Battailie, geweldig moet gefmohen geweeft zyn, blykt uit d' ongeoorloofde Middelen die men aangewend heeft, om die wederom te verfterken , alzo eenige dagen te voren men een gefchrift onder den Naam van den hfant Don Pbilippus hadde verfpreid gehadt, 99 waar by aan de Deferteurs der 6dr- 99 dinifcbe Troupen belooft vt^ierd , dat men ben niet alleen zoude * ftff Vryheit geven , hunne Wapenen , Monture en Paarden te vefko* ii pen, een Paspoort, om zich te mogen begeven werwaarts zy p wilden, maar ook 8. Livres Reis- Geld, en dat aan die gene^ '»> dewelke Dienft onder zyne Armee namen, boven die 8 Livres » noch 25 Livres Handgeld en de volle Monture zouden gege- ff ven worden " APt welk met d'uiterfte verwerping aangezien moet werden , om dat den Eed en beloofden Trou daar door verbroken ea te fchande gemaakt werd; 't welk de weder-partye even fchoon ftaac, en daarom gewraakt werden moet.
Door de Piemontefche Partyen zyn in *^t begin dezer Maand te Mondm gevsingcn ingebraght, i Collonel Lieutenant , j Capiteins > noch 3 ander Officieren en 164 Gemene van 't Franfche Regiment ^Anjouy zynde in *t gevecht 3 !i van hen gefneuvelt: Den 7, wier- den noch 167 Franfchen met 3 Officieren, in de Poft van Baineh tes geligt, gevangen daar gebraght. Ook heeft zyne Sardinifche Majefteit, zedert de voorgemelte Aélie, een middel gevonden,, onder de begunfliging van een dikke Mift, 1000 Man en een- grote quantiteit provifien, in Coni te brengen, *t geen veel vreug- de onder de Belegerde veroorzaakt heeft gehadt.
H0N6A- 't WAS den 23. paflato, dat door de gehele Stadt Offen eene Ordonnantie van de Koningin van Hongaryen gepubliceerd wierd , waar in onder anderen gezegt werd r ^ Dat het aan een ieder bekend 9, is , op wat wyze zyne Pruiffifche Majefteit, nieitegenftaande 9J, 't geflote y redes -Tra ftaat van Brejlau^ in Bobemen gevallen is 9, 9, in een tyd, als d'Ooftenrykfche Armee van dag tot dag conQ- f^ derable Progreflen in d' El/as maakte,- dat zodanige démarche ^ niet anders konnende aangezien werden^ dan als een verbreking
tt vaa
STfiN.
Digitized by
r OP EaROPISCHE MERCURIUS. 535
h van dat Tra£ladc , de Koningin al d'Onderdanen van Hongaryen ff die tegenwoordig in dienft van den Koning van PruiJJen zyn , 't 99 zy dat 5y Civile of Burgerlyice Charges bezitten, *t zy datzy » Officiers of enkele Soldaten zyn, te rug ontbied; belovende. 99 haar Majefleit dac al de gene die binnen 2 maanden in Honga-- 99 f yen te rug komen , niets te vrezen zullen hebben ; maar de ge« 99 ne die deze Ordres niet gehoorzamen » zullen voor Infaam ver* 99 klaard, van hunne Titels van Adeldom berooft, en hun Goe« 99 deren geconfisqueert werden. "
NIET TEGENSTAANDE die bedreigde en allezints ter verdrukkinge gefchikte ajlerdoorluchtigfte Vorftin , de Konin- gin van Hongaryen en Bobemen^ by den Optocht der ?rwjjifche At^ ntie^ en zyne daar 'op gedane Conqueften in 't veroveren der Stadt Praag &c. fcheen te zullen moeten ondergaan, 't geen Vrankryk in 't laatft van 't jaar 1741 en by vervolg Haar hadde toegeds^cht, zo heeft de Foorzienighcit ^ tot dus verre, Haar we- derom , op een allerzichtbaarfte wyze voor hare Vyariden behoed ende befcbermt, als reets gebleken is in den Weder- Overtocht van Prins Karel over den Rbyn , tegen 't genomen Concert van Vrankryk , PruiJJen en den Keurvorft van Beyeren , 't geen alles nader' blyken zal onder de volgende Titel van Bobemen.
Die Vorftin betrachtende, al wat de Gerechtigheit vorderen kan , heeft dat in 't volgende gefchrift aangetoond ; 't welk ver- fcheide Byzmderbeden i$ bevattende, dus is luidende:
MISSIVE der Koninginne van Ho^gartvn en Bohbmbn, aan deSten* den van den Loffelyken Zwabischen Kreitz» tegenwoordig t'Ulm vergO' dert y gefcbreven te Wenen den 22, September 1744.
MARIA THERESIA, &c. &c.
AL 'c gene Wy zedert den tyd, dat onse door 't Ryk plegtig gegaarandeerde "^ Erf-Koningryken en Landen , zo tegens den inhonde van de geude Bulle , de Land-Vredet inhoudende zware ftraffen tegens d'Overtreders , en 't JVeft* pboêlfcbe Vredens-TtoStaat y als tegens een menigte andere Tradaten , Guarantieny Renuntiatien en Eed-zweringen, op een Fredebrekende wyze geinvadeert zyn» nopens de defleinen van onze onregtvaardJge Vyanden , in menigvuldige Brie- ven en andere ten druk bevorderde Gefchrifcen, hebben laten invloejen^ zulks is bereids overvloedig beveiligd | en llgt^ helaes! te dezer tyd meer als te klaar Voor oogen^
Gg 2 Alzo
mi.
OEtober.
DuiTSCH* LAND.
Digitized by
^yi NEDBtRLAKDSCH GEDBNTCBQÊK-
i^^, AUk» m% ^ füj^<i«w^^le ^9i^9#t|eA vaa '| BLyk n^ntg^^i ^n !p9^ g^
^o6^r. dreven ia > en mjaj» , zopdei ?ic.h da^r a^n 'c xnUiiU t^ kreppen , me^ bedr^liv-,
_ - gen en gewelf, alles wat men goedvond, poogde te verkryg^n^ was het lig-
ttflyk te voorsiea en te begrypen , dat het Ryks-ssamepftel dQor <en sodvilgè-
bandelvryze niiec koóde b^ilaan , maar hoe laags hoe neer aaofteöt ftood €«
ly<jen, 't (B^fk^r ei^dAlyk 4&^llgc te wo«4eJ|, tt 't 9elve ooottot; dat oha
^erft g$trQff^ha4r ook »n4eie Ryk<iS(«od^if » na^ «nat^ d^ vooxkoiDcnde Qmr^
ftandighedeij, meer of nvnder t^ beurt. *oi*(Je. yaUen, Mdiea \ ^ch oniaiigs-
xüec dan te klaar geopenbaard heeft , 4at zomm^^e van ona^ Vyanden nuu^ at*
leM in pmibel watcp Uvgten u vijjin , en ten dien einée d'onlui^ bbmea in 't
Ryk t'onderhouden , terwyl andere 't zelve in utrfoheidfi Koaiogryken soekea
te verdelen, en zich dus den weg te banen, om, by den alsdan zekerlyk»
t^ntfJkaR^x) e^iljkvigdurenden t weefpaijc « d^ PW^^itet ia gandObh Buropa te ipelen.
't {^y^-^ei) vc^rel;)c,midif ^ b^liQop. d«r 9ak^ dQ9t. ^n d^ze wad|ih4it i^enziat^
t>yyflFelen.
Be mond was vqI Friendfcbap-betuigipfy wanneer men ten eerften-male in 5*-- lifiin viel , en men i^rak veel vaa d'onder-fteuning der algemene aaak tegens 'c Huis vaa Bomhoin^ wannees mea ter a^Ivei tyd io Vnmkr^k dreigde, zich te- gens dat t|uis te zqllea v^reemgep,) iodiep bet aiet (po^dig deel in 4en Oorlpcll^ quaw te nemen.
Wy hebben niets, onverzogt gelaten >. ent zo fifiadelyJCe macbimtien te dwars*- kmun.. Er om onze hoge Ti^genparcy; daar van af te trekken , liebben Wy al- les, vtfat eicnigziata», en ia zekexe opzichten meer als mogelyk was, aangewend». pocH men crotfee^ida op d'in handen bel^beade ovemiagt » on de g^tsppw^ lief* rykib ve.rinanini^n v,aa e^p grote Keizerinne, wierden, nietu^enllaande hare t^- meermalen gebleken tederer neiging, geheel verwaarlooft..
One^wierd derlialven aan een andere kant op eea weimenende wyze geraden ,, een verzoek, en aanbieding te doen, Ën fchoqn Ons de daa^ by vqorliomende». en vervolgens meer als te veel bel^agtigfle Bedenkejykheden niet onbewuft wa- ren , hebben Wy^ egt^ ia een- ze gewichtige zaak liever eea vreemden< raad willen volgen , .aie.eenmlddal verwerpen, dat laogelykibheen, oai 't algemeen onheil, te fluiten. Op deze wyze quam de Conventie vzn Klein ^bnelltndorf tot . ftand , doch was , zo dra Pr^g qrisLv^ te buigen , van geen lan^a duur. De^c^ iw^s* Bmik heef^egeer niet belet, dat by vervolg de bevorens gedane trouwe en liefryi^e waarfchouwingen , door een reg^vaardige Godlyfce toelating, vel-- komen bewaarheit zyn geworden, 't Bre^ujcke ffr4demrTréfia^t wil^rd daar op gefloten , en verfcheide Franfcbe LeR$ri wierden geruïneert. Doch deze on- d^r«ia#Qgr v^ 9^\t^ «^ litei ^«^p^jitnrie:, <m. QW^ fe?» T^ef^- party tf^f billyk^r , vreJölieye.n/l«iJ ei^yera^l>^^lM.£ g^JlgW oy<r. ^ft haJea , ^Wtte^eniban* d^ (j« Nfid^^ScHt^ilif^^ Cónvmfd^^ oRssft di*wyU berhaiddo Ve^^jpgen, bene- X^nn qnm Miffiye,. dfl- lï. ^*ri(iHSJf laft^f d«>. aan 't alt- toen, vfls^ert> Ipf-^
^lyki i9J^M^¥. i^eiBiOpmam afeft*fi|dw , eo 4^^ naö^rhanA «aa 't aplice pvcf g^evenj&Pf4rAfcflWW*.op.eeo^oyer^jg^de wyw doefl-Wyioer» da^heta^^Ont- g^ena^nt^ h«^. pa0rPk#J|i, 9iR d«: 9ft)M9. ee|^/ v«iganoeg|»i4e# vitAig te d«^
'tis Oas gantfcbaiet. onbekend, ^ wat mea ten ogzigte vaa acekejB» \ftp4fifl^
Digitized by
öy HüRQPISCHE MiERCURIUS. «gj
f^rfio»! <U? ^ fbiMM' geQwk zQ^OcA tyn^ 'm ton Dohag» aitgcfcoiiieii Ma^ |^^^ 9ifeft pi»ogt voor C^ geven > 't ift diAf. a«le ^ dezelve. wy^.gelcgea, als met o^bet^ dfïa gel>ekii. verderen, ioboude wi# 't eavcngemdde Maaifeft. , . Hiaar. van nee het ,
tegendeel» niet alleen^ «de beaACWI>ordipg op de Verkiacringt.'VB^ i^na, maat: Q^ dooreen. duidelyJjL^inbonde der GefchiifteAi selfi^ waar: op. men 2ich in 4^ JÜl^ift bes^t^tt aomerUaar be^rezen word. Daar be^vena is 'c op« HKerkenwpfaardigfte » dat het Hpf van Fnmkftrt, ael& in geen*. Gefciirifi: heeft durven verMkeren» va» on» ooic ieCA dlergel^^lu, ala^ gce» da^ ia gciaeld word 9 a^gebodon ce hebbeir. En ^Raarom heefc het Kich ala»o niét geuit, vgan« Beer de loffeiyhe Zwjnfcb^ KreitZy na de bovengirmeidc oüe. Miffive en Pro* Mtmoria ontfangen ce hebben» atch aan 't zelve heeft geaddreiTeqrt geliad, me» kec prys^waardlg in^lchtt om d'oabeilen van den Ooriech» volgens d'aanbie* dingen» door Onagedaan^, v^n den Duüfditn HyhsrUdem teverwyderen?
Wy moeten daarenboven noch vernemen» dat men tA-Franl^ort voornoenMl Mogd uit te ikroien» dtA d$ Vttit Ons^ met anders aU di vMiP^nnUmng der' ^eor-BeyeorÜBhe Lmdinf mdtr tm volkêmen afjiimd wegeus Keor-Beyerea um d'OoilenryJUbhe Sueciffie^ gt^fi Z9ude tMen , waar dêmr dom 99k m» boge Tl$gnê^ pgty t^unmnad van Viranluyk ü/^emiMefi geweeft zaudi zytiy en x>erv$kenf A Lonéfnt d§$r Vranliryk tMi» '$ R'^ t^gefcbeurdt henevens 't Hen^hdêm Lotthz:* ^gen» lipelyk dtpr Ot%s in onze Geallieerdens ^ me$ bulpe en byfiênd tan^ 't Rykf. ' of ten mi^en van vele magtige Ryks - Stenden ^ onder weika, ziib de Koning van Pruiflen zelfs bad laten wtede rekenen » heroverd hadden kannen voorden » voaar door Wy, dan vergaring » aU mede 't Ryk- een eeuwigdurende Feyligbeit zouden behben^ tükamen.
, Dioch zooder te zeggen» 4at de gedrukte Schriften van 't Hof van* F^nkfort anet dit voorgeven in 't geheel niet overeenkomen » zo konnen Wy met grond van waarhelt verzekeren» dat het daar mede eeven eens gelegen is». als mee het- verlies van 15000 man in 't repaiTeren van den Rbyn^ en met 't gene den Grave* tftn jR^mtff^ geheel onbefchaamdelyk te lalt gelegt word » doch door zodanige- goaCMieay die alftgetu^n bygebraghc worden, pofiüvêlyk- tegenaei^roken is. *
Wat.
. * Hare Majeitelt zift op^e^n JUb^el te Beriyn uitgekomea^ fMnndètbtTftei t: ^^merkingen «4». ^n goed. T^ïif^k I^atriPt ^ver de redwou^ dif. Zyne, Maptfteie^ dfn Koning van PruiiTen » aangezet behbenj om Hnlp^ Troupen aan ^ den Keizer tê'
Ïeven. 't Zelve is een enl^l zamenweefzel van Valsheden » Leugentaai en* 't^utüt die met* een quaad opzet verdigt zyn» om dat Hof en' hare MinifteM- aiom' twase te maken 9 als onder andere Uykt tflt depaOagie of Ammerking oh« der de Letter Ot alwaar de gemelde Graaf van Rtjettbergy als* toen Miniiler wm de Kanlnginne te ihri«i» gezegt word m€% affedatie eo zelfs: op ee» Mi>- «ifteriale wyze te hebben gedechffeert aan den Bapon «Spon» Miniftar va»^ den: lei^es aan 't zelve Haf, ten bywezen der twise Buffi^o Qwmten^ » dat de jft n^afte voldoening » die men aan de Konlnginne van hóngaeyfn koade geven» jp ia 't vemietlgea 'van do Koizeelyke" yeeiiezif^ zoadé beftaan. '* Ot 'Graaf' msx RqfeeAe$g niet alz n)^t 4'niterfte verontwaardiging hebbende konnen zien» dat beffl. eea ao £;heBdigis LeugSB op> de ipou ge$oM wiefd> buk^ om aiclu
Digitized by
238 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
^ . . Wat nu Ons van t'eenlger tyd gedane Vredens-voorflage n bekend mag zyn , zulks OQober ^ getrouwelyk in de Beantwoordiogen aan deze zyde aangehaalu Ware ^^ 1 daar mede anders gelegen , zo zoude men niet nagelacen hebben , die Voorfla* " " gen voor langen tyd Ictterlyk aan 't Gemeen mede te delen.
Maar behalven dat Ons niets bekend is van 't gene, dat te Hanau voorge^ Tallen zonde zyn, zo heeft de Graaf van Dobna ook zelfs moeten bekennen ,r' dat hy zedert de maand November van 't voorledene jaar die zaak niet eens aangeroerd y ja zelfs het als toen gedeclareerde geweigert heeft fchrifcelyk over te geven. Waar by hy eeven zo min zal konnen cegenfpreken , dat het ge« ne door hem is voorgelezen geworden, met het daar uit opgetekend , en be- reids gemeen gemaakt ExtraSj volkomen overeenftemd. - 't Oorlochs - Toneel was van den Duitjcben Ryhs-boiem geheel geweerd, ca bereids in de van 't Ryk afgefcheurde Landen verplaatfl , ja zelfs zouden deze» wederom 't Ryk ten deel gevallen , als ook vervolgens de verzoening der twee Doorluchtigile Huizen vzn Duitjcbland gemakkelyk gemaakt geweefbzyn, indiea men , uit een vreze daar voor , niet aan de Pfuijftjcbe zyde tot een iifde Vre» debreuk getreden was: Niettegenftaande. Wy fteets verklaard hebben, gelyk Wy noch verklaren , dat het Ons om geen VERGROTING, maar enkel en alleen om de zeer billyke SCHADËLOOSUOUDING te doen is. . . Wie met geweld en crotsheit, of met gematigdheit en befcheidenheit , ge- woon is te werk te gaan ; van wien de Ryh-wetten en fundamentele Ce^fiituiie- d'eene verbreking na d'andere te vrezen hebben ; wie zyne Mede-Standen , ea wel onmiddelyke Ryks- Steden, zoekt t'overweldigen en t'onderdrnkken ) wie de rulle lief heeft, en wie daarentegen zich beieverd, om 't Oorlochs - vuur I^eerAiglyk t'onderhouden , of op nieus t'ontfleken ; en einc'elyk, wie de Ryks* Waardigheit, Hoogheit en Vryheit waaragtiglyk , of maar alleen met wopr» den, behartigt; dai alles moetende werken ^ en niet de loftuitingen ^ die mett zicb zelfs geeft y tonen Niemant zal en kan zo dwaas zyn, om zich door de laatft* genoemde te laten begochelen. De tegenilrydige daden zyn al t'openbaar, ea: de loffelyke Zwabifcbe Kreitz ondervind te deser tyd de droevige uitwerkze-i len daar van meer dan te veel.
Hoe gegrond 't gene is, wat men Ons in 't gemelde Mdnifeft^ wegens ee& voorgewende verdrukking van neutrale Ryks Landen te laft wil leggen, kan on- der ondere blyken uit de genadige MiiSve , waar mede onze Lieutenant Qene«
taal
van dien b^aam voor de Werek te zuiveren , uit Mofcow , alwaar hy thans xefideertf aan Hare Majefteits MipiAers buiten 'sLands alom gefchreven in de-i> 0er voegen : ^ Gyl. zult ongetwyffeld in de Verklaringe der redenen van dea ^ Koning van Pruijfeny met bygevoegde Aanmerkingen, gezien hebben, dat ia » die onder de Letter O. van my word gefproken. Al 't geen men my al« H daar doet zeggen, is vals en verdigt, en om die feden heb ik, in tegen- » woordigheit van alle de hier zynde buitenlandfche Minifters, den Auteur /» dier Aanmerkingen betwt liegen y gelyk ook de Ruffifcbe Minifters, als getui- ^ gen ia dat fluk aangehaald , uit hun eigen beweging > te Berlin gedaan heb* ^ ben^jKQ dra die Pi4^ la'c lichc gekomea is. '!,
Digitized by
ofEUROPISCHE MERCURIU& 250
nal VeldmarrchaU, Grave van Sülabwgy door 't DireBorium van den Zwabi" 174^^ /cben Kftitz vereerd geworden ^ en waar van de Bybge hier agtcr gevoegd is. OSober.
Op een geheel andere wyze word aan de zyde van onze onregtvaardige en ■■ , 1. onverzoenbare Fyanden gehandelc. Hec Tradaac van Ntiutraliteit , mee den meer^ gemelde loffelyken Zwabifcben Kreitz plegtig gefloten , word in genen dele na« gekomen; in 'c IVurtmbtrgJcbe ^ Baden Badenlcbe ^ Baden- Durlacbfcbe en'c jPlir* ftembergfcbe ^ zyn ongehoorde Uicfcbryvingen gefchied, met bedreigingen van ücherpe militaire executie ^ en daar op te volgen zware cerperale ilraffen voor de' Beampten; dÜLwyls is toe d' executie daar van getreden, ja zelfs met geweld in de Vorilelyke Refidentien gedrongen. De voormaals gehoorde bedriegelyke zee* te woorden houden nu op. 't Mafquer is t'eenemaal afgeiigt. En na mate» dat men geloofd iets meer te konnen wagen , gaat men ook verder voort. In 't eerft vergenoegde men zich met het Ryk van 't prefteren der guarantie af te hou- den y met aan 't zelve te vertonen de vrugten , die uit een flipte Neutraliteit souden voorekomen. Vervolgens poogde men 't zelve tot een inediatie , met de Wapenen in de hand , over te lialen* £n tegenwoordig heeft men opentlyk |>egonnen » de minder magcige Seenden door bedreigingen en geweld in den Oor* loch tegens Ons , ten behoeven van de Franfcbe Kroon en die van PruiJJen , te bikkelen, of om duidelykerte fpreken, dezelve te dwingen» ten einde zelf» de werktuigen tot hun eigen , en den algemenen ondergang van 'c Vaderland 9 te worden.
Zcdert verfchelde jaren hebben Wy Ons liefwaardigfl^ Vaderhnd met d'op- regefte welroenendheit voor dat droevig gevolg gewaarfchouwd , en te gelyk niet nagelaten , om zodanig gevolg » ware ^ mogelyk , af te wenden.
Wy zouden ongetwyffeld bevoege geweefl zyn , om , ingevolge d^aan On» beloofde guarantie » aanftonds op de vervulling daar van aan te dringen ; doch Wy hebben Ons ondereufTchen , ongepraejudicieert onze bevoegdheit , met d'in achtneming eencx Hipte Neutraüteit vergenoegt, en willen den Zwabifcbe Kreitz alsnoch daar van niet aftc^kken , indien onze Vyanden Haar by 't daar op ge- veftigt /][/?efiMi geruft willen laten blyven. Daarentegen tiandelen deze op een geheel andere wyze» en verzinnen «f '«^n^ kunjlgreep hsl d'andere, om in Duitfcb» land alles in Vuur en yiam te ilellen. Benevens onze hoge Tegen - party doen zich flegts drie Hoven opy om 't gehele Ryk te verdedigen, en voeren doorgaans in den mond 'e gene, dae zy inaonderheft pogen t'onderfte boven te keren. Wy syn daar over te minder verwondert , alzo Wy de hardnekkig- en Uftigheit van onze Vyanden genoegzaam kennen , maar 't gene thans dagelyks voorvald , zal aan 't Nageflagt byna ongelooflyk toefchynen.
■ Niettegenftaande dit alles, beklagen Wy zelfs onze hoge Tegen* party» als dewelke alleenlyk andere tot een dekmantel van hunne gemeen - fchadelyke in- sichten verftrekt. Wy zullen ondertuflchen den ingeflagen regten weg onver- anderlyk vervolgen , en Ons vertrouwen op Godf zal door gene toevallen wor-* den vermindert > alzo docb eindelyk de Raede^ waar mede hy ftraft» doorgaan»- In 't vuur geworpen word.
* Inmiddels hebben Wy 't nodig geoordeelt, eensdeels den gemelden RreitZy gelyk ten dezen gefic^ied , nochmaals op 't kragtigfte te verzekeren , dat W/ niet vootnemcos »yn, Haar tegens wil en dank van 'c aang«nomene NeueraUteits-^
Digitized by
j^o NE DE RL AND SC H GEDENTCBOEK
?744« /yfiema af te trekken f én anderdeefs te vertoneo , dat het dan ook ten uiterfte iO&ober. billyk eo noodsakelyk is , dac het genoc van die NeutriUüdt insgelyks ooce. ■ '; Focor landen y in .den Zwabifcbe Jüreitz gelegen f te f^ade kome. Derfteiver rigea
belaag ligt daar in zo vrci als 'c onze opgefloten. Want waar toe kan en zal *t eindelyk iix 't Ryk en in de gehele Werelt komen, n wanneer met alle BelofU ^ ten en Tradaten gantfch den fpot gedreven » en zelfs niét ontzien word , na P0 *t voorbeeldr van de bekende Fabulf 't troubel Wateff> -of -de verftoring der j» algemene rufte > aan die geoe toe te fchryven, welke, nieete^nftaande hon* j, ne uitterfte opiettendheit , om d'aloude èn tweeln^l herildde Vrtendfch&b ^, zorgvuldig t'onderhonden , érie-mmd op een ytetk'brüande «vy9e overvallêB ,9 worden. "
. Zo cgter de Vyanden niet ophouden Ons verder te peufTeréa /tonnen deïef^ ve voor af. wel verzekerd zyn, dat het benevens Ons aan geen voorname iPinir^ «en andere Vorjien des Üyks zal ontbreken , welke voornemens tyn den Welvaart des Vêderldnis met hun . uicerfte. vermogenzee maintineren , eniridi «Is Ware Duitfcbi Patrioten in de breffe te ftellen. Konnen eenige weinige » ofTchoo^ magtige Ryks-Stenden , tot den ondergang van H Vaderkind zamenfpannen , waarom zouden dan ook niet , tot reddifrg Van 't zelve ) de raadQagen en d'ul- terfte kragten van meer andere zaamgevoe^gd konnen worden t Wy zyn daar toe^ ^even als te voren, oo>k voortaan bereidwillig, en md^en geen zwarigheit, oin Ons met het grooifte gedeelte , van den laft en 't gevaar te beladen , in ie troollelyke verWagtïng , dat Godt , die de zuiverheit Vin onze gedagten kend ^ dezelve niet door geveiniftheit en argUftigheit zal laten verdrukken, 't Komt dan eindelyk alles daar op aan , dat die gene , welke hunne zekerheit in de Grmd-'fVeuen en ^Conjlittaie van *t Ityk zoeken, zich hoe eer hoe iieVer by malkanderen voegen , alle gezamentlyk als voor eenen man ftaan , zich niet ont- zien, om een zo groot Voorwerp als 't bovengemelde te verdedigen, en in een woord , dat zy de liefde tot hun Vaderland , benevens hunne eigen ünioDaar^ deerbare Frybeit , verre boven alle mindere betragtingen ftellen.
Derzelver verligte denkbeelden laten Ons aan 'c gevolg daar van gecnsünJU ftwyffelen , en Wy bly ven &c.
hoog-geborb^ g.raaf, Zeer oblxbfds Hbbr Libuvbnakt-Gbkbr aal^
VELDMARSCHAXICy
f^En Heer Lieutenant Generaal Veldmarfchalk, heeft door zyne pryswaardl* ge zorge, op de tot hier toe gedane marfchen en contra-marfdien van d^ Kêfiingiykê Mongaarfcbe Armee aangewend , Ons en de verdere Vorften en Sten* den van den ^'mabifcben Kreitz een zo byzonder tenteken gegeven van eene avergote attentie voor de Behoudenis en handhaving der Onderdanen , door wei« Jcers Landen de Doortochten gefchied zyn, dat Wy ons volkomen verpUgc %g<« ten , daar voor Denzelven hooglyk te bedanten.
't Is niet alleen de kloeke voorzichtighelc , by den Heer Lieutenant Genefaal VddmarfchAlk ia 't reguleren vaa de te nemen rontt , zo wel als by vervolg of Agn Mirfirh ja 'i «tt***^—*^*» ukaraecBA der mumeiie matretfeljM ióc veÉliütiMgt^
Digitized by
• rEUROPISCHE MERCURIUS. «4!
Wük deA armen Landa^n» en 'c onderliaudea van een gedorlge goede difdpUney f^^, becoqpdi welke een bysondere erkentenis verdient, maar 'c heeh denzelven OQoitér. pok niet minder behaagt» door zyne billyke fentimenten op de laatftgelioudene \
Ziftttdors^ alles zodanig te fchikken, dac zo wel 't intereft van Hare Majefleit, dcsselfs allergenadlgfte Koninginoe en Vrouwe, als degeëifchte Vergoeding der op den tegenwoordigen raarfch bezorgde Noodwendigheden en Paarden » vo)gen« de CMfiitfUien des Rykst meteevengeJyke billykheit in acht genomen zyn : 2^1ks Is Ons beide door den Kamer»Raad Oetingeff die tot dat einde als gevolmag- (igde Commiflaris aan den Heer Lieutenant Generaal Veldmarfchalk gezonden (eweeft Is» omfUndig bericht en aangeprezen: Wesbalven Wy ook niet hebben Willen nalatig zyn , om den Heer Lieutenant Generaal Veldmarfchalk te verze- keren, dat het Ons en den gezamentlvken Loffelyken KreUz tot een byzondec genoegen zal ftrekken, gelegenhelt te konnen vinden, w^ar doorWy niet alleen onze verplifthig opentlyk betuigen, maar ook in ilaat zyn mogen , om zyne ver- hoopte verdere goede intentie jegens Ons en dezen Loffelyken Kreitz ieverig f onderhouden» gelyk Wy met veel agting fteets verblyvea.
Gegeven den 7. Jtdy 1744. z
J3n$ Hbb'i Lxbutbnakt-Gbnbiaal-Vblo-marscbalks
DienitwilUge ^etdmd: CASIMIR BiJJcbop vm Constan rz»
getektndi KAREL H, V- W.
. ?f Aires mos: Aai den Heer Lieutenant -Generaal -Veldmarfchalk, Grave van SaUkurg^ uit naam van 't Kreitz-Ampcs-Z>tr«5offfiiii.
* Op de gemelde Miffive, hebben de Zwabi/cbe Smden 't roU gende Antwoord gegeven:
\XTY konnen Uwe Koninglyke Majefteit met het diepfte tefyeA verzekeren, ^^ dat ons niet alleen de dagelyks toenemende Onruft in 't DuUfcbe Fader' Jandten dlerhoogften ter harte gaat, maar ook, dat d'Oneenigheden , die ze* dert eenigen tyd op nieo in den Zwébifcbe Kreitz ontftoken zyn , een oneindige finert aan ons veroorzaken. En dat wy ons, gelyk als altyd, alzo ook Uoch voor het tegenwoordige, zo veel onze geringe kragten eenlgermate konnen toe- laten, hier aan laten gelegen zyn , om 't eenemaal aangenomen NemralüMSm Sïfiem opregtelyk te handhaven , en d'Ondernemingen , dewelke gedurende c^en tyd daar tegenin 't werk gefteltzyn, beftendige te keer te gaanjwy ^rcnfchen in 't byzonder niets meerder als In ftaat te zyn, om hier door, zo ^el In de Heerfcbaroyen en Territorien , die met den Loffelyken Knitz %yji vereenlst» als in de Foor Ooftenrykfcbe Zwabi/cbe Landen de volkome bevredi- mte en handhaving van 't genot dezer Neu:raliteit t'ondérhóoacri of te béwer- toa, jonnende de Demarcbes, welke zo wel van de zyde des Keizers aU an- idcia daar tegen gedaan zyn, géenzints onbekend wezen,
Hh • Ma«
Digitized by
142 NÉDERtAl!*D'SCH^ ÖÊDÉS^JÜB-CWSR^
1744. ' Maar nadien de Voortgangen, 'döor Ui^eK'ohiDglykc Majeftéit in ^^SSC Oéobtr, den jaar in Brisgau gemaakt , en d'OoiTochs Operatien , die vervolgens cege^ . de Kroon van Vrankrjk ondernomen «yn, aan fJare hoge Tegenparty ' onophto;.
delyk hebben doen bedagt wezen, om In weerwil ^an de Afearrdffteir , waar la dezelve nooit heeft willen toeftemmen , de Vyandlyke Operatien in -de^ZtwW^ Jcbe Oojlenryycbe Vfforiênien ^efkftellig te maken ; Zo zal Hare Konihglyl^ Majelteit van zelfs düidelyfc konnen afmeten, hoe' zeer de Gc^oljjèn , -die daaf uit te vrezen zyn, ons ter harte moeten gaan / en hoe vee! reden yyiétten*^ om op Middelen en Wegen bedagt te zyn^ op' wat Wyzfr mea'- atidrïiy ty« het verdere gevair voor de Laiiden, die met den ifm'rz syn vménige,,sal xK wenden , te meer , daar wy 't geloofwaardig Mrigt krygen ^» dat werkdyk we^ derom een Corps Ftunfcbt Troupen op marfch is,, om de Steden Cmftamz eik Bregemz formeel te belegeren , en dat men voornemen» HSttkacb en RutiêlffMr met Guarnizoen te bezetten. Derhalven zyn wy van gedagcea geworden, of niet , volgens den inhoud van 't viirde Articul van'*t Ar«Wfwft"{«rr-rr«fitaat\ xaet den Zwabifcbe J&«frx aangegaan , nocli eeoigë Middeleii én 'Wegettkonneft w<ff<* den uitgevonden, om de Ruft en Veiligheit, InaaamerkiDg vaa.de. me^emel* de Voor-Ooftenpykfcbe Landen ^ inzonderheit omtrent de Stadt Cinjtontz en de daar aan grenzende i^atsea , te behomdea» «a wei tea diea einde dekeljj^etaa Hare Majefteits eigene Troupen te laten ruimen, ea daar tegen door Neutrale KreitZ'Troupén zo lairg te bezetten , tot dat tuflchen de hoge Oorlogende Par- tyen de zo zeer gewenfchte Vrede lierfteit, of een aWeréinti? gevoeglyk Ac- commodement getroffen werde; Des te meer, om dat, ingevolge 't vyfde Arti- fiM/ van 't voornoemde Neutra/ittits-TraSadt ^ de loffelyke Zwabifcbe-Kreitz in 't geheel ea ten del« (in córpw^ if mtmbris ) daar aab aecr v«ei gelegen i»,-ea'^- toos hare Geregtlghedcn daar by op 't nadrukfcelykfte eich vooibehou^, tea. einde van Zyne Keizerlyke Majefteit omtrent deze Geregtlgheden nooit eenige Kwasrigheit geaiaaJU:, noch de handhaving vftn dac trjr/xir ^^icuL ia twyffei^ ge» trokken werde. .*^
Wy hebben eea dicrgelyk. Veeaoek aan Zyne Keizerlyke Majefteits reets oèw derdanigft gedaan., en leven ia df vaftc hope, dat dezelve d'nitetfte bena«dJMia ygn dezea aafchuidigeQ Naturalea Rylu Kreiiz zsA willen ter harte nemea', kstfe op handea zyade omkering allergenadigfi afwenden, en ingevolge de nieu«gedap ae Beloftea , de Ruft en^ veiligheit in de Kreitz meer zoekea te verzekerca ala te verbreken : Dieavolgens vcraoekea wy Uwe Koninglyke Majefteits hier op «ede te willea acht gevea, ea harea Gevolmagtigdea Miaifter> Baroa vaa JStm^chviêgg i behoorlyk dieswegenst'öaderregtea, &c.
De Pranckifcbe Kreitz heeft na *t voorbeeld van d^n Zwabt fche op nieus befloten verders onzydig te blyven , en "i g^ z0 \ wil fflcb geeozints tot het kiezen van Party te laten bewegèün
Hare^ Majelteit heeft wyders aan Haar Hwg MuMr^e Stin
. Ceneraalp. der Fireenkde Nederlanden de volgende ükÖCveiö \l^
ijn gdchreven „ wdke dat effeft voortgebraght heeft ,-ab nirti
IS»
Digitized by
61? EUROPISCHEMERCURIUS. «43
l^ajedeic zich daar van soude hebben koimeq beloven j luidende ^744* «dë, Vertaliiig aldiis : OSob$r^
; ' HOOG MOGENDE HEREN EN VRIENDEN: — ^
r\E gebetticeniflca bcwaarheden dag^lyksmeei en meet t 't geen Wj d'Eer ^"^ hadden, U Hoog Mogende den 3- M^y laacftledea te melden. De bevinding » tie befte Leermeeiterefle , toond ons klaar , wac Maatregelen reets over lange fksRiden behoren beraamd te syn. Geen Menfch is 'er, die niet slet, dat hoe Snnger men drtalc , hoe meer 't qnaad en gevaar toeneemt. De zaken zjn Z9 ^rerte gekomen, dat men niet meer den Dfou der IVoQofen kan vergen » ofTchoo^ 4de bysondere aekerheit van een ieder so wel als die van 't Algemeen geen ande- ïrê dan dese Eidl ten Stean heeft. Zo ooit is 'c waarlyk tegenwoordig tyd , voor <le sekerheit van Uw eigem Republkq trageren » nu de Bêrrien, die Uwe Vade» ««& wéoi der selver b^oad oAvermydelyk noodnaakiyk keurden , en in welk ^enkbeehi Gy nelfii tot nnch eoe^W«eft cyt» sich gefchonden en overhoop Hrwaif en niet« 't Is geen r^^rliea , dat door lange beraadflagingen of 't zenden ^an Ambanadenxfi te beritelleh is. Een krachtdadiger hulpmiddel biyft noch tnaar alleen overige namentLyk» om zonder langer dralen zyne machten té ver^ «eenen en eenftemmig t'agercn.
Na dat Onne gemene y^rubn , aacgehitft door den haat , die %j Ons HoU foedragen « /i geen zj ^> ^ fterkfle Steun, van d* ^/gemene Vrykok aanmerken ^epoQgt hebben» 't zdve te verniekn , en vervolgti^ ^ondernemen den Koning ^aa Gfooê Brittahnien t'OnPtbrotien ^ is 't volgens den rang, dat zy thans ook hp VFm Hoog Mogende hün fprong doen. Na 'c voorbeeld van Onze zeer ge« füfSe yadtr> Xjiorivafet ^emosle , hebben Wy dat gevaar reets lange voor* jsien , en volgens Onze oprechte genegenheie Hoor de lUpubUefyXiiet gedraaU Uw in tyds de nodige behoudmiddelen voor te Hian. Maar thana «yn Onze Steden, door plechtige TraBaun Uwe bewaring toevertrouwt, nwtt dezelve fiiel- helt als in de vorige Beu bemachtigt. Men moet niet meer delibereren f maar ^«lliqedca dat Sagnmtum vemieU woedt terwyl mea te Amen delibereert » dat iêf dat de Vyand , verftokt door deszelfi ProgrefTen, terwyl Gy dcUbereertg niet in 't hard Uwer Sute bore. De zaak fpreekt van zelfs. Gene zorgen zy- «er,' die Uw. meer moeten bezi^ honden dan die , om dat gevaar te 'doen ver- dwypeh. De minfte vertoeviog li wederfproken en gewraakt door de grondre>» gelen Uwtt Bfpublicq $ die Uw gebieden, nooit uit te fieiion , 't geen tot des^ilfs y^üveeun firekt^ in plaats van door een dodelyke draling 't gevaar te vergroten^
Wy hebben fteeds verklaard en verklaren noch^ dat Wy nooit nevergt heb^ ben| 't geen de bekende macht Uwer Eepublicq te boven gaat i onchoon Wf
tan Onze kint, gelyk 't geheel al bekennen moet , voor d^Algmtne Frybeit fter* :er pogingen doen dan ooit Onze Voorzaten gedaan hebben i doch zo men fpoediger H oor na On2Se verzoeken, gegrond op de gelukkige Banden , die Ons met Uwe ittpukiie^ vereenen » geleent had , is 't zeker, dat de gewenfte Ruil reett met Saiader zwarigheit en koften herftelt had konnen worden.
Uwe goed VrindlOi
Oitetendx MARIA THBRËSIA.
^ ' « Vedhgeft* DtGmtwgV-hMMim^
Hhs qixt
Digitized by
Google _
244 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744. Haf e Majcfteit heeft aan deo Gravc Jobm Palfj , Palatyn vaiJ OQoi>^r. Hongaryen , die , niet tegenftaande zyne hoge jven , zich aan 't ' Hoofd der Hongaarfche Armee zal gaan ftellen , tot een blyk ha*
rer Hoog -achting voor zyn Perfoon, een ryk Gezadelt- paard ^ een Degen met een goud Geveft , verfierd met koftbare Ge- fieentens ^en een Diamant - Ring van grote waarde, prefent gedaan. . Zcdert den 12. dezer, zyn meer dan 200 Soldaten van 't Krygs- gevangen gemaakte Guarnizoen van Praags die zich hebben we- ten te fal veren , te fVenen aangekomen , en hare Majefteit heeft aan ieder van dezelve 2 Ducaten doen geven.
Vae '( Gebéim- TraStaat tuflchen Vrankryk eo PruiJJin^ om dek Koning Stamshus op den Po^lfchên Tbroên te brengen , worden aU daar hoe langs hoe meer oniilandigheden bekend , en men verze-^ kerd , A^v Vrankryk zich daar by verbind » t^ om den Koning van n PruiJJen in de poflelTie té (tellen van *t Di(tri£t der Provincie vaqi Pf Gelderland^ "waar op deze pretenfien is formerende^ zulks zoude ook wel de grootfte oorzaak zyn , die de Hoven van Ru^knd eil Pt)len Itonden over te halen , om de Party van de Koninginne te kiezen , als niet konnende gedogen , dat men dus onrechtvaardigr lyk van de Thronen der V orden zoude difpooeren , en de gehdc Weirelt de fFet vwfcbryoen wilde.
Saxsk. dat Hof heeft de volgende Verklaring , rakende de
Troopen aan de Koainginoe van Hongaryen als JuxUiaire^ ^e^ publiceert :
Vernflts zyne Konlnglyke Majefteit van Pofen en Kearvorffelyke Doorluchtigheit van Saxen , onzen allergenadigfte Heer , by a'op sieu in Bobemen ontdane OorFoch , niet heeft konnen nalaten, uit krachte van d'oude en nieuwe VerWnteniffen, eenige^luxi/iarrermi* 'pen aan haar Majefteit de Komngra van Hongaryn over te laten , en dezelve al over eenige dagen in Bobemen ingerukt zyn : Zo heeft ]boogftgemelde zyne Konlnglyke Majefteit terbehorigePlaatzen doea verklaren , dat dezelve niet alleen voor zyn Perfoon de Vriendfchap jnet zyne Keizertyke Majefteif en met zyn Koningtyk PnuJJifcbe Majefteit , gelyk ook met andere hunne Geallieerden onverbrokea zal voortzet* ten^ en niet minder ten aanzien van zyne Keur- en Erflanden d*al« lerilipcfte Neutraliteit , alzo dezelve geen deel aan den 'Oorloge ac«mc«latcaQbfervereD>maar ook lich nooit iu ict9 inlaten , 'tgeea
dr
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCÜRIÜS. hS
êe Vetkiezing en WaardigbHt van zym Kéizerlyke Majejkit zoude bena- ^^744* delen» veel meer dezelve en U Ryks^Syflema yoïgtns de Ryks-Con- ^^^^^\ fticucieü mede helpen ftaande houden ; ook niet weiniger al 't geen '^
mogelyk is, tot fpoedige herftelling der Vrede toebrengen.
Die gehele Armee beflaat uit 18027 Man Infantery en 616 f Man Cavailery , makende te zamen 24190 Man* Welke door den Hertoch van Saxen -fFèiffenf els, en chef, gecommandeert werden, Behalven de 50000 Pond SterUngs» dewelke Groot- Srittannien aan dat Hof reets geven heeft , om den marfch der opgemelde Troo^ pen te verhaaften, zal die Kroon noch looooo P, Scerlings ge-» vèn f waar van echter, zo men wil, de helfc dooreene andere Mogendheit betaalt worden zal.
De Graaf Bes , Minifter des Konings van Pruijffen te Dresden , ""
heefc aan de Regering aldaar eene Verklaring, nopens 't gemelde Juxiliaire- Corps gedaan , met byvoeginge : Dat de Koning van Po-^ len, als Keurvorft van Saxen ingevolge zyne Ferbinteniffen alleenlyk een Corps van 10 of 12000 Man , maar in genen delen eens zo veel^ zo üs dezelve wezendlyk gedaan beeft , aan de Kontngmne van Honga- ryen badde moeten geven , &c. Midlerwyl kan men uit de toe noch toe beraamde Maatregelen van zyne roolfche Majedeit niet an- ders befluiten , als dat hy zich aan generlei Dreigementen zal kreu^ Den , en in weerwil van dezelve die Vorllin met alle macht by-^ ftand doen zal. Wat voor een Declaratoir aan de Republieq Polen gedaan is, zie onder deszelven volgenden TiteL ^
^OPTREKKENDE Kéizerlyke Armé na Beyeren , heeft het BmasK^ Steedtje Dmawmertb , volgens 'c onderftaande Verhaal , bemachtigt,
*t Was den 2. dezer Maand, omtrent twee uuren *s ochtents, dat de Graaf van Phfasque aan 't hoofd van 1000 Man te paard , en 2000 Graoadiers in ftilte mDonauwertb trok , na dat daags te voren ook 1000 Ruiters en een gelyk getal Voetknechten , met de Vry- com- pagnie van den Partyganger Gefchrey , nevens die honderd Grana- oiers en 2 Veldftukken , waar by zich de Ma>or- Generaal van St, ' Germato bevond , na Mauer gedetacheerd waren ; De voornoemde Compagnie avanceerde tot aan de PalliflTaden^welke terftond wier- ,den omver gehaald; Vervolgens quam dezelve by eene van dePoor- jtea^. W.^ar van zy i^ich ook wei baaft meeller maakte > terwyl t ' i Hh 3 Guai^
Digitized by
M« NEDËRLANDSCH GEDENKBOEK
11944. GaarnUoen , zich oict fterk genoeg achtende , 't beflait nam oor (October. pver de Brttg vaD den Donau at' te trekken ; De Keizerfchen in de " Plaats gekomen «ynde , vervolgden d'Ooftenrykers tot aan die Brug j en ter zelver tyd attacqueerde men de Poort van Wernitz^xn mea lofte *t Canon tegen^ de Brug, welke met d'andere kant van den Do- fiatt commanicacie heeft > I>e Graaf van Sp. Germom, die op de koog- te van Scbellmkerg gemarfcheert was> qoam met het aanbreken vai» den dag by de Voorftad ; aldaar wierd hy aangetaft door een Oo- ftenryks Detachement, 't welk hy op de vlucht dreef, ^yndenoch- tans bv die gelegenheit zwaar geqoetft; OndertufTchen bleven d'Oo» AenryKers de Brug verdedigen, waar op men twee Stukken Cano» * sa dien kant braght^ en de Graaf Pkjasqut ét HoiTaren vu F^(m^ fcmi met de Granadier-compagnien deed avanceren ; De Croatt» en Panduren deden nochtans een dapperen tegenftand oiuier be?-
funftigjng van een Werk , 't welk de Tite du Pont dekte en met fter- e Pallifladen voorzien was; Zy maakten ook een ^o hevig Vuur» dat men 't gedeelte van de Brug , 't geen zy in brand geftoken had- den , niet konde bereiken om de Vlam te bluffen ; Men deed der* lialven met veel fpoed een Battery opwerpen , om hen vao ter sy- de te befchieteo , en uit de Grachten , waar in zy poit gevat had« den , te verjagen ; Dit alles was echter vrugteloos, m dftC men^t befluit nam om hen tot een Gevecht te noodziüken , waar iadeKei* j^erlyke Granadiers zich zeer dapper queten , gevolgd wordende door den Partyganger Gefcbrey , dewelke door een fchoot in d'On- derbuik gequetft wierd, doch 't duurde niet lang of d'Ooftenryker» weken nsiNvrdbeim, alwaar een Corps van lOooHuffaren ftond,om .derzelver Retraite te beveiligen ; Waarna de Keizericfaen rtuDmnn wcnb meefter zynde , de Brug Aiebbea beginnen te herfteUeiu
. Afdalende na Frankfort ; zo hebbenwe hier voren p^. 205* ge- wach gemaakt van eene DeduStic door den Keur - HanovirfcienGe^ zant op de Rykvergadering overgegeven , ftrekkende tegen de Be- zitneming van Oefi-f&Usknd door dea Koning van Prulffm, waar van 't hoofdzakelyke beheill::
r\At tuffchen wyleo deu Keurvorft Smft^^éU^g^van Brunsmk^Luniburg, ter "^ eene, en wylen den Vorft Cbriftiam Eterbard Vêh Oêfi- Friesland t ter up dere zyde i op den 20. Maar$ 1691» een beftendige en op d'oude270f^^Mef> komens gegronde Erf- Verbrêedering en Fereeniging gefloten , en onder andere daar in vaftgeftek is, dat het ultfterven van de Vorftelyke O^ - Frie/cbe Manlyke Sum , 't Vorftendom Ooft - Friesland , met de daar toe behorende Lenen en Hec^ lykheden, en generalyk alle Appcndentien , aan 'hooggedagte Zyne Keatvorfte* iyU DoorlHchdiheU (<Uc daar ti«en «yn GraafiAappcMr 4y« eftjOügilite iweju
pcocc
Digitized by
et EÜKOPISCHE MERCURIUa a^^r
f)¥oce bel)>ofi lud ) ea ftyae. Hafifyke NakosneljRgTcha&i tn wanocer deseive 17441 ook reets uicgeftortv» was , aas d'orettge Brangbes vaa 't boorluchüg Huis Bruns- O&obcr. nrfk • Luneburg , die ces dien einde met name akgedruict zya , na 't Recht der ■
Serftgeboorte , als een &f • Mans-- Leen vervallen zoude : Oat JCani Edzard t Vorft ^an Ooft ' Ffiesiünd op den S5. Mfy Uatftieden sonder Lyfs - Erven of Agnaten bverleden synde, *t voorfchreve Vorftendom» uit krachte van die £rf- Veree* liigiDg , aan Zyoe Koninglyke Majeftelt en Kearvorftelyke DooducfaUgheic was Vervallen ; dat fchoon Zyne Majeiteit in de t>ezitneming geprevenieert was , Hy échter 2yn Recht ter behoorlyke plaatse lieeft willen laten ialveren en reüer» Vnren, en dat Hy de Ryks- Vergadering derhalven verzoekt , ten opzichte van d^Ooft'Friefcbe dagelykfche Ryks «Stem , &c. niett te bewÜUgen, of te beflul- ten » 't geen zyne Rechten te na konde komen , maar liever die Stem , tot af- floeninge van de zaak , te fnfpenderen en itten beroften , Sic.
In do daar iieyena gw'oegdc DeduÜie, tracht men deze ^ PcMnten te
proberen t als: j» ï. TVAc Ooft-VriesUmê een Erf^Leen is, waar op ^ne Groot- Brittanni- » ^^ fche Majeftelt 't Recbc van SoccelBe by een Contraa van Erffenis heefi: » konnen verkrygen, zelf» zonder coeftemmiAg van den Opper -Heer > 2. Dat y> 'd*£rf« Verbroedering vin %6^ van kracht sonde zyn, alfchoon men zoude >> faftineren, dat 0»/l* Vriesland een ManlyjK Leen wasi En ten 3* Dat dePre« >>^tenfie des Konings van Pndfkn^ op 4ien Suat , ontbloot i» van de Rei^ui/ir j» ten » die 't Recht eifcfac.'' iW trmivt van 'S terfte Point wrd by^ebragbt : DiV Ücjt ' Friesland Is , 't geen men noemd Fiudum Obia^umi dat de Graatïchappen en Heerlykheden In NèdêT'Duitfcbkmdf en fpecialyk- in Vriulandj genieenlyk- £rf- Lenen zyn } dat de Graaf UMcb y by 't aanbieden van Ooft - Friesiand aan Keizer Fsrdnumd de HL , om 't van hem als een Leen t'ontfangen , 't zelve ont*- fingy om 't op dezelve conditie te genieten, als de Graven van Bentbeim en van "Soeinfwr^ t die Graafichappen hebben » welke Erf* Lenen zyn ^ daar de Vrou* Wen voor 't jaar 1487 dezelve Rechten als de Mannen hadden % dat dezelve* Graaf Uiri(^ nitdnikkelyk zyne oude Rechten aan zich referveerde > en by ge- Volg dan j om van nyne Heerlykheden te difponeren ;. en dat de Gravinne Tbe* ib, zyne Weduwe, den Brief van Leen -bezitting van Oeft-Friuland niet an» ders yerftond. 'r Jotoyx van bet twede Point is i Oat d'Erf- Verbroedering mocc aangemerkt worden , als goedgekeurd en beveftigt door de C^pltulatien van de Kelrers toopoMur, Jofifbus en Karel FI. , en door de Gvisde ÉuUe; Sindelyk ieeft men tot Preuven van 'r laatfte Point: Dat d'AOe van 't Expefiatif aan den Koning van Pruijfen is vergund » zonder alvorens den Keorvorften kennis daar tan te geven » zonder haar CoUegiaai Confent » zonder dat van 't Vorflelyk. CoUegie } en ' dat geen Pretenfie op een Leen den Bezitter kan belcttea, om» jSaar van volgens 't Kecht te difponeren.
\ £kp-ViKBEOBDBiiKas-CowTta^eT;e/ZoSfii titOcbm *t DèêHtêebiig. r BuU van Bivnswtx-Lumbbukg on don Forft van Oos».
,. . ; VbIESLAMD.
Jk Irzo de fioogwaardigfte Doorlnclitigfte Vorit enHtctBmft Almft\ Aflbhop» *^ van OstittbrtiggOp Hmoch vaa Mruruwffi ea LutiAwr^ 9 gdyao^ de Door*
Digitized by
kit NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. luchtige Hooggebore Vorft en Heer Cbriftiaan Bbtrhardf Vorft van OoJi»Frin^ Oüoher. landy Heer toe Bfens 9 Stedesdóff en H^itmmnte , volgens hune Naverwantfchap, r- en tot meerder beveiliging van derselver tegenwoordige vriendfchap en goed
verdand» en wel insonderhelt naryp overleg en byzondere overweging der ge- vallen, die menigmaal in Huisen en Faroilien van hoger Regenten gebeuren » ea die vermits d'onsekerheic der Succeifie en ^egeringi- Opvolging, de Landen ea getrouwe Land * Stenden , Onderdanen en Onderhorige, en vervolgens 't ganc* fche Ryk en de daar onder behorende Kreisen in groot gevaar en menigvuldige zwarigheden , selfs d'uiterfte bekommering veroorzaken 1 voor zich en beider- syds hoge Nakomelingfchappen , ais ook voor Land en Volk nieu heilzamer geoordeeld hebben , als een beilendige Erf- Fereeniging en Rrf- Fierbroederingf zo als in 't H. R^ Ryk culTchen Keur- en andere Vorilen gebruikeJyk is , te maken, zodanig, dat niet alleen by voorvallende nood, d'eene Party den ande- re tegen alle geweld en onrecht na vermogen zal aflifteren , maar dat ook in 't geval, als de tegenwoordige refpeftive Vorilelyke en Manlyke Stam van 'c Huif van 0$Ji ' FriciUmd f zonder Manlyke Defcendenten na te laten , aflyvig mochte werden , ( 't geen den Allerhoogfte in genade niet alleen verhoeden » maar eer- der 't zelve hoge Huis in een bellendige' bloei en wasdom altoosdurend confet- veren wil) als dan 't gemelde Vorftendom Ooft - FnesUmd aan den Huize Bruns* ^k^Lunehurg op de verder hier onder uitgedrukte wyze zal vervallen } dat ter andere zyde en hier tegen , Ingeval de Manlyke Sum van meer • hooggemelde Heer Henoch , en van 't gezamenclyk Vorftelyk Huis Brunsvfyk - Lun^rg t'ee- nlger tyd uitilerven mocht, ('t welk Godt den Allerhoogfte insgelyks in gena- de afwende , en hooggedachte Huis in befcendige wasdom en welitand altoot dn- Tend behouden wil ) als dan aan den ter dier tyd Regerenden Vorft of Graaf, en 't gezamehtlyk Vörftelyk of Graaflyk Huis Ooft - Frieslénd , op de hier na gemelde wyze, aan RegêUa en Jaarlykfche Inkomens, een geproportioneert aan* deel der Brumwyk' Lunekurgfcbe Landen devolveren zal : En alzo beiderzydz lioge Paciscenten niet twyffelen, of Zyne R. Keizeriyke Majefteit, onze alleige* 'nadigfte Keizer en Heer . zal zich tegen zodanige hunne heilzame en billyke in> tentien niet alleen niet aankanten , maar delve veel eer op behoorlyk onderdsp ntgft aanzoek in allen dele goedkeuren en beveftigeni als ook, dat aan d'overi- Ige gezamentlyke Regerende Heren, Hertogen van Brunswyk en Lunehurgf ne- vens de hooggebore Graven, Heer Edzard- Eberhard Wilhelm ^ en Heer /ftnirüb Wilhelm^ Zonen van wylen den Heer Edzird Ferdinand , Graaf van Ooft-Friei* land f (die men in hunne Rechte in 't minft niet zoekt te benadelen) op gege* vène informatie en vrindelyke nodiging, deze Erf-Fereeniging en £f/-fMrsf- éering mede zal welgevallen : Zo Is 't , dat de hier bovepgemeldie hoge Partyen zodanige Erf - Ferbroedering in den naam des Allerhoogften , ter vcnchuldJgfte Eere van Zyne Keizeriyke Majefteit , ten befte van 't H R. Ryk, tot meerder beveftlging van een beftendige Vriendfchap en eprecht goed Verftand onder hun zeifii en hunne Nakomelingen , inzonderheit ook tot bevprdering, trooft, ruft en zekeheic van weerzvdfcbe Landen en den aankleven van dien , gefloten en opgerecht hebben , gelyk zy dezelve ook hier mede en uit krachee dezes fliiiteo en ^^blen , zo als zoikz van Rechuw^en en door-giewoonte ia 't Ryk oa-
Digitized by
OP EUROPISCHE MERCURIUS. È49
flnr Kenir- en inden Vorftefi gebrolkelyk is ^ ende zuÜl» op den voet en Wy« %yjr me , ala volgt : Oaoü^.
I. Eerftelyk zal tuflbhen de beide hoge Contrafterende Partyen en deraselver ^
Nakomelingfchap , een beftendige , oprechte en tltoofdürende Vrindfcliap ge- houden , en onderhouden , en niec alleen door d'eene Party d'andere» of £ynë Istndeiry geen (bhtde» nadeel of beEwaring Coe^ebraghc, maar veel eer 't weer- 9fda Intereft, zekerheit en befte, zo veel nogelyk , bevordert» en alle quaad» geweld en onrecht, afgewend en Verhoed werden } ten welken einde dan de bd- ^ Pirtyèn telkens in -de voorvallen » uit dewelke eenige vervreemding eii ge** ^a» te vreten ia , of als d'eene Party werkdyk geweld en onrecht aangedaair wordi vertroBwentlyk beloven eikandere te znllen communiceren » en mfec laad en daad na ttLOgelykhelt by te ibaan e Waar by dan ook verder gecondiüo- seert ti , dat dese ingegane Erf- Feftenighg eü Sr/- FerèrHdeHng atn geen Par« ty of desaDelfii Nakomelingen , eenig recht « beveegtheit» natht^ of geWeid «e- rm zd, om In des anders Réchten» Regerüig en Gerechtigheden in Geeftelyke of WeteMyke Zaken » voor 't geval van een zich opdoende vacature, ats hier onder gemeld , of tegen den Witte taA den Levende» de handen flaan » daar in te giypen» éf iets mefer, als lielii by dit PaSnm is toeféflaan i aan te matigen of c'ofbrpmo» maar wet^ urn d'eetae Party deé andere fofaade en gevaar, nue-^ tigkelc m bete » ce waarfchonWen en fMnnéreü*
' IL IflgeM Ct geen Oodt genadig verhoeden wil) de tegenwoordige Vor« iMyke of Graüflyke (Hfi-Fri^cbe Mantyke Staat in 't kort of over knf uitfter* ven tnóchlty tal M dan ain 't VoffMyk Hvüé Bruns^yk en iMneburg^ en dM aten den Ht^r Hertoch Gvèrge W&beim^ en Heer Henbch.JSmj^- Av^iy en zy* ne Manlyke Lyf- en Leeas-' Erven » l>a 't Hecht der Eerft geboorte» en op ge- l^èwyze» sis lil de by faaar tegenwoordig bezeteh Wordende Vorftendon^mèn tfb Landen de Sncceffie geftablieert en geveftigt isi en ali'er geen van hnnnfeer in 't léven Is» èairden Heer Rüdoipb-jü^Ji en éeti Heer Ahtmi-Ulricb^ Her« tö^ ian Brms'wyk èn Lunebttrg » en defzehrer Manlyke Lyf- en Leens-£r- vM vati Wylen den Heer Feréitma - Albrtcèt f Hertedi vah Bhtrünvyk eh Lv-^ mbmgy en dei^ehr^r Afantyke Stom» o^ gelyke wyze^ na 't Recht der Eeril- geboorte » 't Vorftendom Oojl-Ffkskmi en dè daar totf behorende Heer- en Lttndfttjttppen , Hoofden» Heèrlykhedtfn, Recht en Gerechdgbeden met der^^ zelvet «tnkleyeir^ gelykvoorhnais'tO^aÉflyk enr Vorftelyk Huis 0$ft-FriiHand al 't zelve heeft in gehad, bezeten en genoten» tegenwoordig noch in heeft » hctit en geniet» of bevoegcis te heb1>en, te buitten, en te genieteh» zonder eenigevetminderlngof nitzonderidg» 'tzyhoe» ofwiirin'tWit (doch gantfch oilgeprnjudicieért sd 't geAe Wat hier tot flieerder opheldering is gecbliditlo- aeert en verdragen) als een Erf -Mans -Leen koraeii en vervallen.
I IL Mair zo ( 't geen Godt ook in genade verhtfeden wil) de ganefcheMan* Mee Stam tan den tegenwoordig Regerenden en levenden Heer Hdrtoch van ÉtunswyÈ en Lunèbufgy eerft uidterven mocht »zs(l als dah aan den overleteA- den Regerenden Vorft» of ook Orarf en Heer vaiï Ooft-FrUshnd^ de 6n»& fehappen Hop en DiepHltz met alle de daar toe gehorige Rechten » Hooglie* ëen » Henlykheden en Gerechtigheden » zo als 't Vorftelyk Huis Brunsur^ €k lÊnOurg p en Zyne Kelzerlyke Majefteit , en 'c H. R. Ryk ter Leen ge- il toAp
Digitized by
«50 NÉDERLANDSCH GEDENKBOEK ^
1744. had , bezecen «n genoten heeft , tegenwoordig in heeft , bezit en geniet , of- OÜüber. bevoegt is om in te hebben , te bezitten en te genieten , zonder eenige ver« ^n ■■ mindering en uitzondering, 't zy hoe, of waar in 't wil, (doch mede zondez
Icrenliing van 'c gene hierna Verder voigt) als een £rf -Mans -Leen » na 't Recht
der Eerllgeboorte , vervallen.
I V. Doch beide de hoge Erf- Vereenigdc en Erf- Verbroederde en derzelver, SacceiTeurs in de Regering, zullen en willen verbonden en gehouden zyn , om de bovengemelde Landen, volgens deze Erf - Vereeniging en Erf- Verbroedering f bjr d'uitfterving van 't eene of andere Vorftelyk, ook refpeftivc Graaflyk Huil vervallende , derzelver Scanden , Inwoonders , en Onderdanen , zo in 't Kerke- lyk als Wereltlyk, by hunne Vryhcden , Rechten, . Privilegiën , oude redelykc Herkomens en Gerechtigheden , waar in zy , wanneer 't geval daar is , zich be- vinden , en van rechtswegen , als ook wel volgens de gebruikelyke gewoonte, haar toekomen , ruftig en ongekrenkt te laten, en haar daartegen niet onbehoor- lyk te bezwaren : Vorders werd ook wegens 't geen voor dezen , aangaande ee- nige byzondere Stukken der Landen , d'eene of andere Party met d'andere be- dongen en vergeleken heefc , zyn behoorlyke rechtmatige kracht gereferveert»
V. Alle de Sloten, Ampthuizen , Buitenwerken', en diergelyke Gebouwen ». die zich in de voorgemelde Landen, by d'opkomende vacature , mochten bevin- den , zullen , gelyk ook de tot de Huishouding behorende Inflrumenten en Za- ken, aan den Succseifeur, zonder betaling mede vervallens 't Vee, aU mede de Voorraad aan Vruchten, Menbilen en Mêventia behoren tot 'è Aüoiiumy enge« volgelyk aan d' AlUdiale "Eivtni Maar ingeval d'Erf-Vereenigde en Erf -Ver- broederde SuccefTeurs iet daar van behouden willen , biyft het haar vry^ vooral. deswegens met d'Modiale Erven te handelen en zich te vergelyken.
V h Wanneer, by 't uitfterven van d'eene of andere Manlyke Stam der Erf-. Verbroederden , Prinfeflen of Freules in leven mochten zyn , zal aan dezelve 'c onderhoud, als ook by derzelver huwelyk , 't Uitzet , na haar ftand en herko-, men , ^Is mede wat haar anders by TeiUment of andere laatfte Wille » in geld en amdere Allcdiale Goederen , gemaakt mochte zyn , (mits dat zulks op zyn hcogit niet boven de fomme van eenmaal looooo guldens belope) uit d'Inkonk» ften der aanbeftorven Landen geleverd werden.
'VIL Als ook in geval van meergemelde vacature, een of meer Wedawen in léven mochten zyn , blyft het aan beide zyden' by 't geen in de Huwelyks* Contraden , of ook in bet Tellament , of andere laatfle Willen , haar toebedeelt of vermaakt is , en zo verre 't in 't geheel niet boven d'in 't vorige Articul be« noemde fomme beloopt, 't welke dan ook volgens de herkomens billyk is.
' VUL Alle deze Pointen approberen en beloven beide hoge Erf-Vereenig- de en Erf- Verbroederde Partyen op hunne Vorilélyke Eere, Trou en Geloof,, in plaats van Eede, niet alleeo voor zich vaft en onverbrekelyk te honden^ maar den Heer Emft - Auguft BifTchop van Osnahrugge , Hertoch van Brunsu>yk en Lunebwg , wil ook alle vlyt aanwenden , om zyn Heer Broeder en Hereii Neven Gecrge-Wilbcm , Rudolpb-Auguji en Antoni» Ulricb j Regerende Herto- gen van Brufuwyk • Luneburg , CcUe en fVolffenbuttel , voor zich en hunne Erf- genamen en Opvolgers in de Rege^rering, te zamen en ieder in 't byzon^er ^
. /pecU-j
Digitized by
OP E U R o P I S C H E M E R C ü R I U S. s;^ f
l^cialyk datr onéet ook de te zyoer tyd nagelaten Lyf- en Leens- Erven van jy^^ w^len den Heer Hertoch FerdimTd^Mbrecbt^ als boven gemeld, van gelyke OShber. ook den Heer Cbrijliaan - Eberbard y Vorft van Ooft - friesland , zyne Neven de '_
Heren Graven van Offt - Frieslênd boven gemeld » tot het mede treden In deze Erf- Verbroedering te bewegen.
: IX. Daar benevens willen ook de beide Contrahenten Zyne R. Keizerlyke Majelleit alleronderdanigd en gehoorsaamll versoeken , deze £rf - Verbroedering uit R. Keizerlyke Macbt aliergeDadigil te confirmeren en te beveiligen. ,
^ X. £n eindelyk behouden de hoge Contrahenten voor zich de vrye macht , om tot dit opgerecht PaStum y na gelegenheit van de tyd en na voorvallende Boodwendlgheit 'der Zaken , met beiderzyds believen en goede wille, 't een en 't ander toe te doen^^t zelve op te helderen en uit te breiden, doch zonder prejudicie en krenking van de Hoofdzaak, en van d'Intentie, waar mede 't in- tereft, befte, nutte, en fecoriteit der wederzydfche Hoogvorllelyke en refpec- tlve Graaflyke Huizen, ook van hunne Landen en Volkeren bedoeld is > alles ge« tfouwelyk en zonder achterhouding.
^ t'Oirkonde dezes hebben de beide hoge Erf-Vereenigde en Erf- Verbroeder- de Contrahenten twee alleens- en gelyk- luidende Exemplaren met eige handei^ ondertekend t en hun Zegel daar aan doen hangen.
. ' Dus gedaan te Hanover den 20. Mêort 1691.
GetekendiERNEST'AxjGvsT, Getekend :C mist iaai^ Ebbbharo.
' Den 10. dezer arriveerde de Marquis deTmannes, PranfcheMar- fchalk de Camp aan dat Hof, met 6 blazende Poftillions van Straau* hurgy wegens de>Vi£lorie^in Piemont door de gecombineerde Fran- fche en Spaanfche Armee , op die van den Koning van Sardinien behaalt } zynde hier voren onder den Titel van Itatien gebraghc.
- Den i6, arriveerde een Expreffe , hebbende 3 blazende rofti!- lions voor zich henen ryden , met de tyding dac Muncben , Hoof- ftadt van Bejeren, door d'OoItenrykers verlaten » en^ioor Keizer- lyke Troupen in 't bezit genomen was.
Den 17. wierd des wegens in de Keizerlyke Hof*Cappelle het Te Deum gezongen.
' Wegens die Ontruiming , ftrekken de volgende ' particülaritei^ tèn : Alle de Troupen van d' Armee van den Generaal van Bernklau , die in Beyeren waren , 2ich in een Corps vergaderd hebbende , defileerde den 12. gedeeltelyk door de Stadt MttW- ihen , en gedeeltelyk langs de Muren : Den 14. retireerde zicK d'Adminiftratie , als mede de Generaliteit : Den 15. decampeer-' de d'Ajmée ypor* 'c krieken van den dag : Dé Generaal JJtkb
li 2 bleef
Digitized by
d5i^ N1^9SRI^ANPSCH GEDENKBOEK
T744. bleief alleen met 150Q Man ce Munckm , doch vemok oek October. j5. in ftüte zonder Gyzelaars mede ce nemen of iemant t'ont*
•"- ruften ^ hy deed alleenlyk de Brug op 4*Ifer in brjip^ ft^kep , dojcfe
dezelve wierd noch by cyds gebluichc, zo9der veel (chu^^diiar aM veroorzaakt te hebbiM. Dien dag trok de Cra^ van St. Germmm iBet een E)etachemenc van 100 Man Granadiers , Cuiraiflers &$t Dragonders in die Stade » develke aan de Poorten poft vattende • en dïnfanpery afwachteden.
't G^arni^en van Strwbi^^in is, na alvorens de nieave Kom* ficatien « (dewelke niet geflecbt waren , met de Stadcs- muren ia de Lucht te hebben dpen fpringen, zich gaan begeven ^n^ 'tCorpa Vj^n den voornoemden Generaal BemklaU'^
d*Oo(lenrykers hebben Neuburg mede verlaten 9 maar hebhee venr fcheide vooinamen Heren van 'c Land ea van de Reigering ais Qy- zeiaars » voor d acbterftaUijge Contributie njede jg^npmei) ^ en n^ Tyrol gezonden.
Zyne Keizerlyke Ma^sfieii heeft aan de Magi(faraat van Franh forty te^ea contante betaling, vj^rzocht 6 ^alvf- epic.e;) ^^ï^ 8^* cal Quart- cartouwen , nevens 1000 kogels voor ieder Stuk Canon ^ maar zulks is, w^^gena ó^.NiutrêliuHf beLee£deiyk a^efla^eff, en t^&ns aan 't Geoiaee fcherp hisbben doen verbïedea , oÊgêbami^ TmI te yof^f^i gelyk vele, in 't^byzondec by 't amvecefi;des ^ Vfidfi P^ftiUimSf ziQh verilouchaddéate. doen;.
Na d« voorfiaemd^ mifchiddi^f; , is den Keizer pp 41^/17;^ 's ii}<9rg$na J^cn $ üuren^ onder eeakkin Ëfcoct van daais naiü^e- ir^ii v^nrokk^n.
U^n i9> h#e& (}e Kfiicerlyke PrindpaaU Commi&ai^ Praaa is.ié Tour en Taxis, nopens 't gemelde venfilpk , 't vo^nde Cbatmtj^ mk ÜKfVt, aaa 'f &fh Caavserigeprdênf^ert; luidende.:
De .]^ei2;er dpor de Lirfde jqpfens 't VadfrUr^ b.e^.eesc zyn^d^ , jejy ^Iff de Voldoen aan 't g^en hy aan 't Ryt -verfchaldigt is' , waar van ^c R'èg^ng hem vas Gö<U Alfnaditig iJi handen • gefték. is , al» mede ^an syn Keiir-nois es gem' €fp^ll^ Q^^r^d^eri, die «nder de VerjdrpULiog dst TVyaadcti . sofilitei^ ta^hvukt^ Verlpding ,y^ ^yfie Kelzerlyke Maj^ileit vervrapl^tej^ : Hee^^ ojp-iifipfyütf. oplettendheic en zorgvuldigh^it f o ^vaardige Kec^èo^jY , d'eddmoe^^e ^eiol^l^ genomen vort siiclf aan 't Bê^/d. %m zyt^ Ar^ie %e gopn gillen, * *of{i onder è^
' '^ »Ó!f
M .ZojDBiifi ^oerdcka. dat (Mlks «vat u iasc gedsse it , en 't^ifoefr te «eer ver^
lopea
Digitized by
OF EUROPISCHB MERGURIUS. 253
f^tplèitTtïüBg vaa dea H«re der Helrfcharen , die. atleeti een dmirzaae Vred^ i744* yeicfchafieQ bo, aaa de Middelen c'arbeiden, om ^a 't lieve Duis/cbe yaderUin4 O&obiu de Raib? ce tofteika » 't wankeleade Ryhs-Syflema te l^andbaven , een der mm.mm.mmmm pr^cip^fte Scanden voor 'c Ouicfche Lichaam uic ée Handen der Vyanden ce verlóflea , ea dtu êigimene Ryksd^ wederom ter gewoner Plaa^ze van óei»
gfa pêliberaiien te brenges. d' Akngebode Ryks - Mediatie zal altoos aan den iz^ te9 ui^erifaea aangtoaam s^^n : En indien men door dit Middel noch tót een fl^naelyk Vergel^rk komen fcw , zal die d'aller aasgenaamile Weg voor zyné Hffiï^ciflyke Maieftck zpï.
De Graaf van Holdermfiby Ambaffadeuf des Konings van Grmf^ Britt^mi^s aan dea Keizer een Brief gefcf^rc ven hebbendje, yré' geus ^t ongelylc hem en de Gravin zyne Gen^aliqae ( hier vo« ren op pag. 207.) aapgedaai^ , heeft de Graaf van Secktniarf, ^gar y^ kennis krygende , en grocriyks daar over 'e onvredfeii zynde , die Party^^ger be(bal^C , en hem cefiens na den Am- bafladeur gezonden , om aan zyne Excellentie zyn Gefchrifp als Krygsgerangea wtdefom cV>vefhaifdigen en Pardon .nQp.eQs'cgier ne i^ bfedrevea hadd# ce verzpekdi.
Nope^ d'Infi^ptiei^, die vaa vngpBt zyne Keizetlyk^ Majtf^ fteic zyn gedaan^ aan eeaigie Vorften en Mogendheden coc hel treden ip V Unions * Tr^af ijt Frank/brt geflikerf, ii noch geen ^en ^eaccedtert y uUg^zpod^rt Zmiifn f ia een bepaalt ge^al / aÜ onder diep Tuel Ü^^ g^9^ te worjolen. Mits^tf béb^éfl zich d^ vap geë^fcqleefrc , diefi KeuryorH; van Aêentx ; den Prins eii ÈifTchop v^fi Luiki d^s7Mü Heer ft-oeder de KeurViOrft van KeU^ leni de Landgraaf van HiJpm-Darm/iadt ; en deScaceh Seï^raal der Vermtgde Nsierlanden , a)s nopens dJezcflvle onder de voljgeodé TUfl der m4^lan4fH nadcc blyJcen zai*
D S nadrukkelyke Redenvoering , èia i^Vofft ym lAAömirt^ Pouir. h.9 Way^pdevsu^ (>/^#« ia 't laacfte Simuut-Ocmt^üm, door den K9n^UgJ^ J^ar/cgu g^ottdeo» ea*roeceefie al^nMDe'goedkettrïqg heeft ttitgierproken » befUac :
HeC
Ippea, p^letv ge^o^htt^r ^tt-vpau^: Mtm êsk de #are XMhpm ïeyn', dè verhoopte Stüceffe yaf^ ptu^en^ 'tv^rlatefi van Mfikcfan, de Vlftork byCwifj en 't doordriögeïi van rronV^* ift''* P^JfiV #i* » •§ ^49<tol}W4^ YlwtKaèpW loeuMreiiiv^vaa if^yèafg,'
li 3
Digitized by
254 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
Ï744- HEtKoningryk en de RepubUcq vin Polen y ons dierbaar Vaderland geniet
OSober, jegenswoordig wel de zoeiile Vrede , zederc dac de verwekte lyinnenland-
' fche onluften , van dewciken men met recht stecr quade gevolgen had te duch«
ten, door des Konings gezach en d'omzichtigheit der Magnaten geftilt zyn$
edoch in andere Landen is 't gantfch anders gelegen, want by na de gantfché
Chrillenheit bevind zich niet alleen in Oorloch, maar 't krygs-vuur heeft «fch
ook weder aan oDze Grenzen geopenbaart. Konnen en zailen wy dan de ver-
woeflingen daar van met onverfchUligheU aantieD» en willen wy de handen zo
lang in den fchoot leggen , tot dat de beurt aan ons komt , en tot dat men onze
Naburen en Bondgenoten verzwakt hebbende , ons zeWen ook onmiddelyk aan*
yalc \ Neen , neen , lieve Medebroeders , laat ons 't Voorbeeld van andere voor<i
name Ëuropeaanfche Mogendheden en Staten volgen I Laat ons tot de Wapenen
grypen en 't beduit nemen, dat een genoegzaam getal van den Adel des Ko«
ningryks opzitte , ten einde de Poolfche en Lithaufche Stenden aan de. gehele
werelt mogen doen zien , dat de hoogfte noodzakelykbeit vereifcht , dat men
zich in behoorlyke fta*t van tegenweer ftcUe tegen gevaarlyke Naburen, dié
de Landen 9 aan d'onze grenzende, aanvallen en verwoeften, enz.
6y *t hóveng^méidt, Senatus confilium is aan den Koning een on- lepaalde macibr verleend , oni in krygs-zaken na deszelfs welbehagen een befluit te nemen , doch men gelooft niet, dat zyne Majefteit gebruik.daar van maken zal, eer en alvorens de Natie zich deswe- gen op den Ryksdag te .Grodno verklaart heeft.
Den 5. dezer wierd na de H. G. Mis d'eerfte zitting van den Ryksdag na gewoonte door den Land- Bode van Cracau met eene Reden voering en Vermarting , om den Marfchalk te verkiezen, geopend: Alle de Land Boden, wdkers getal 162 mtmaakt, ver- koren hier. op eenparig den Graaf Oginsky^ eerfte Notaris vzn Lit- tauwen en Landbode van fVitepskj aan die de Landbode van Cra- cm den Marfchalks-Staf behandigde, hem den Eed deed afleg- gen &c. Den 6. opende dezelve de twede zittipg , waar in over de Wettigheit der Landboden gehandelt wierd, als mede over den '. Rang by den Hande Kus vaaderi Koning tuflchen de Landbodea van Pofen , fVilna en CracQu\ optinerende deze laatfte : Vervolgens begaven zich de Landboden .na den Senaat, alwaar de Ryks-r Marfchalk eene Aanfpraak aan den Koning deed , die de Groot- Cancelier van /Littauwcn uit de naam van zyne Majefteit beant- ivoordde, betuigende delzelfs genoegen over de gelukkige opening dps^Ryksdags, en de Landboden verzoekende om 't gemenebeft wille, dus voort te varen en voor 't Ryks^Welzyn ernftelyk zorg
te
Digitized by
-i
or EUROPISCHE MERCÜRIUS 15$
f e dragen: Vervolgens wierden de Landboden ter Hande-Kui 1744. •van zyne Majefteit toegelaten en de PaÜa Conventa * voorgelezen : O^'^t^^r. Hierop beval de Koning aan den Groot- Cancelier van Littau^ ^^^ " weuy de zitting tot den volgende dag te limiteren. Den 7. de Koning op zyn Throon gezeten zynde, opende de Kroon Groot- Cancelier Graaf Zaluski de zitting door cene Redenvoering over i
de principaalile te verhandelen zynde zaken , tot welkers afma» Icing na de goede Intentien van den Koning hy de Landboden vermaande: Na eenige Stribbelingen over den Groot- Schatmeefter van Linauwen Sollobub en deflelfs zitting in den Senaat, wierd het Senatus Corifilium van Frauftad van 't Jaar 1742 en het laatft se fVarfcbau gehouden, voorgelezen, en de zitting door den Ko* iiing tot den 8. gelimitteert.
- . De Graaf van Wallenrodt, Minifter van den Konirg van Prutf* fen^ heeft aan zyne Poolfche Majefteit, op bevel en uit naam van zyneii Pruififche Majefteit , de volgende wrklaring te Grodno voornoemd gedaan ; zynde in Subftantie :
T^Êrmits de Koning, myn Meefter , ten vollen onderregt is, dat de hier refi- ' derende Minifters des Konings van Groot-Brittannien en der Koninginne van ïlongaryen bevel hebben ontfangen alle hunne kragten in te fpannen , om de Republicq Polen tot het leveren van Secours aan Hare Hongaarfche Majefleic 1^ bewegen, heeft die Souverein my belaft te verklaren, dat zyne hejluiten ten toordeU van den Keizer al f onwrikbaar vfaren , dan dat Hy daar van zou afzien » dat Hy de Republicq Polen in de tegenwoordige tyds-omUandigheden niet kon^ de beletten te doen 't geen dezelve voor Haar eigen belang raadzaam vond; dac het egter noch wel zou konnen gebeuren , dat de Republicq 't zich beklagen inocht zich bemoeid te hebben met een domejlicq Verfcbil , 't welk alleenlyk den Keizer en't Duitfclie Ryk aangaat : Derhalven wenfcht de Koning , myn Meefter,' liiets meer, als dat de Republicq in 't kort een catbegorifcb Aniwoor^ nopens Haar befluit aan zyne Majefteit geliefd te , geven tnz.
d'Engeffche Minifter, de Heer ViUiers is daar en tegen ^t Ho£ f e Grodno gevolt: en met de nodige volmachten en Inflruélietf Voorzien, om een Jlliantie TraÜaat, tuflchen den Koning, als '« ' - Keur-
*■ Pa&a Conventa j is in Polen de Capitulatie, die de Koning na zyne verklei; Slng moet bezweren, en dezelve beloven in alle ftukken na te volgen. Waar (n. dezelve voornauientlyk beftaat : Zie Europ. hterc. van den Jare 1733. 2«
Digitized by
Google — i
%
%S6 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
^744- KearTorfl; van Sêxen^ den Koning van Eng$lcmi^ de Koningta pQober* y^^ Hongaryen, en de Heren Staten Generaal def Fèreenigde N§^ - ierlanden, te tekenen, en vervolgens niet nalaten ±bI, om tegeÉ
die Pruiflifche deflèinen te contramineren.
PtuiH I N de Pndjfflfebi JVtd^itlêgging des Antwoords van 't Hdf te fFlh •KV* mm op defzelte urklaring hier voren pag. 183, poogt meo deprcM*
cedoren van dat Hof, tegen de Komng^n van H^aryen aaoge^
vangen , dus te Rechtvaardigen :
Dat hét géén te Klein- ScbneUéndorf ]q Opper- SVejkri in de éaaad tH^oier 1741» óver eene te makene Vrede w^ vcrhandek, niet tot ft^nd gekomen , n&ch Al- éèftekendf wch ge^êtlfic^ert ^/irasy ^ «n derhalve t'on/fechcè als eeae GintbiiHé aangegeven wlerd.
Dac hec daar pp Anno 1742 gevolgde Brejlaufcbe Vredeni TraStaat gantfcfc ^e^ ae betrelïing coc de cegeowoOfdlge saai had , m lyade kaar getfoffei ttr by« ^gfing vaA 4'oiiderUoc|e Huis D{ffert9Sten , ^ gee«ï|ntfl ever Afib-^dkHi : Hè
Ïraren de beide pactfcereiTde Partyen teftens Ryk»-Steoden » vaa die men niet on oniderfteHen , datze tiire Ryks-PHchteh zouden vergeten , of iets ^oorne» men 't geen de Majefteit des Keizers of de RyMsConftitudie f)(effadeelt: WiAxfli^ aien sich w in 't gemelde DraSagt verplicht had gene Vyaodlyi^heden tegeva malkander t'ondernemeny geen hulp aan de Vyanden van d'ander onder generliA Voorwendsel toebrengen , geen ^lliamii roet hen tè fluiten 1 zo iprat bet vaa aelfs y dat zulks niet verder te uekken was » als zo lajig d'êeè of ander niet tegens de gemene Pliqhten handelde ^ 't welk van d'eehe Parcy gefchledendc» aander niet alleen van zyne verpiichtiogen jegens haar ont&agen, maar zelfs ver- plicht was , zich tegens dit voornemen aan te kaneen ^ moetende de willekeur* lyke Verbinceniffen achter deze Plichten géfteld worden : Nu had het Hof vaa wenen zedert dat traUadt niet alleen reets vele dingen gedaan, en noch eraere voor gehad > openbaarlyk (bekkende tot verdrukking van *s Ryks-Opperboofi ea ^an verfcheide Ryks-Stenden , en om. de Keizerskroon wederom op ticb te bfét^ ieri : * ^ 't Welk d^n de Koning 9iet langer had konnen gedogen , na dat heC gemelde Hof zich niet had willen keren aan de Jtienigvuldlge ernftelyke van heo daar over gedane VoorileDingen en W^arfchouwlngén : Dierhalven waren zyne
?genwao^dijUït enkel ^ot herftelUng van de Rufte van 't Ryk, hsadhavinf der eizerlyke Waiaroigheit en confervering van *t Ryk-Sjjlema gemeende» ftrek*
keikdct
*• Nochuns was die Conventie » met votkom kennijfe en op 'r KoninglykefToord voïirokkenj en op zyn Majefteits bevel door den Engelfchen Minifter Hyndfori gKUkond geworden. Zit op pag, 185.
# ♦ Dat zulks nooit d' Intentie der Koninglnne van Hongêryen gewecft is, komt Uit hare meni|valdige Deelatutien tot hed^n gedaan allezints genoegzaam te blykoy ca zonderling in bare hier voorgaande MÜSve aan den Zwabifcbe Kreifie:^ opfeg^saf^
Digitized by
OT EUROPISCHE MERCURIÜS. ^«5
. kende , en dut plichtlge en fechcvaardige Ondernemingen gecnzints eene Verbre- ^^, . kvig van 't Brtjliufcbe Tra&aut y waar mede men veel meer de Koningin van Hon- ÓQob^. garym befchuidigeii kon , als die onder de hand -reets Aanflagen geformeerc had , ^ om hem 't gecedeerde Sile/ien wederom* t'oatweldigen &c ; 't Pretenfe Separaat ^rticul van 't Unions TraQaatj * was een Jouter qnaadaardig Verdichtzel : En aangaande de Secularijane.} al waren daar van eens eenJge Foor/lagen gedaan , wat Jiet nochtans met zodanige Precautie en Bepalingen gefchiedv waar door de Rechten van een derde behouden bleven : Maar te fVenen had men alles ver« wocpen 9 en nu was geen V^rede anders te maken , als op de volgende Condi-* tien : Dat de Koningin den Keizer, moefi erkennen , bem op zyne rechtvaardige Pre- te nfien voldoening geven : Hem de toegebragbte Schaden vergoeden.^ en Feiligbeit Vêor bet toekomende vtrfcboffen,
'c Was den 25. p^ffaco, voormiddags » dat de GemaHn 'des Prins van PruiJJin beviel van een Prins, welke den 11. dezer met de naam van Fredric JVilhelm gedoopt wierd , hebbende tot Peters en Meters gehad den Koning, den Roomfch Keizer^ de -Keizerin ne van Rusland , den Koning van f^rankryk , den Kroon - Prins en de Kroon- Prinfefle van Zweden ; de regerende Hertoch en Hertogin van JBrunswyk' ff^yjffenbuttel en de Hertoginnen Doüariéres van fVo^- , fenbuttel^ 'Groot - moeder en Moeder van de Prinfcfle van PruiJJin: Hebbende de Minifters dier Buitenlandfche Mogendheden^ der* zei ver plaatzen bekleed.
ALZO zyne Proififche Majefleit, aan alle d^Officieren in zyne Bom- Armée, oppane van Caflatie, verboden hadde^ in hunne Brie- mbk. yen , zo aan derzdver Familien , als andere perfonen , éenig ge- wach te maken van 't gene in de&elfs Armee raochte komen voor te vallen; en aan zyneGazettiers in zyn Ryk te doen gelaften, om gene nadelige Tydingen in de Couranten te plaatzen , is de rede ge- weeft, dat men tot in V laat/i van deze maand, heefc moeten ont« t>ereo de Capitulatie der Stade Praags na luid der drie ooderfcheide- ene Conventien , als volgt :
Capitulatie^ waar op alle de PRA6ER-STfiO£N en V WiscHEüADT aan Zyne Pruiffifcbe Majejleit zyn wer gegeven :
I. A An *t gehele Guamizoen , en aUes , wac in Militaire dlenft is , zal dea vryen afcochc, met de militaire eer-tekenen 1 6 ftukken Canon, 4 fteen-
^ Zie hier voren op ^. 185» waar het in beftaat, mitsgaders op pe^. ^44* wat 'er noch by ontdekt zoude zyn.
Kk
Digitized by
266 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744» ftukken , benevens de vereifchte Ammuaicien ^ en 36 fcboten met fcberp voor O&obeu ieder man , worden toegeftaan.
0 ' 't Guamizoenf en alle die tpt den Militairen /land- beb9renf zullen Krygsgewn*
gm zyn^
II. Den Ade[^ Geeflelykheit, Steden en Univerficeit als mede de Roningly^ ke Regering , zullen hunne Vryheden en Prcrogatlven behouden.
ToegefiaaHy bet Joden -Quartier daaronder begrepen ^ gelyk mondeling vonogtitn Alle de Burgtrl^ke Beampifen zullen vry zyn^ docb men behoud aan zicb^ Of» dezelve te continueren of fufpenderen ^ zo alt bevonden soi ^morden te behoren.
III. Worden verzogc 12- bedekte Wagens, onder belofte, dat men geen De- ferteurs «al verbergen.
*t Zelve knn niet vierden bewillgt, AUe Deferteurs zullen getrouw^lyk uitgek^ verd worden , zonder dat de Geefielyke of ff^ereUlyke eenige van dezelve ^iüen mogen verfcbwlen.
IV. Voor de Bagagien der Officieren zuHen de nodige paarden bezotgt, en ée^Ive niet gevifiteert worden.
Toegejiaan , mits niets Vierde uitgevoerd ^ dat verdagt of mm do Keninginm Hh behorende is.
V. Tot tranfporteringe van de Zieken en Gequetiten zsl *t nodig getal Paar^ den geleverd worden.
Men Tud de Zieken en Gequetjlen op kojlen van de IToninginne bezorgen, en da» toe mogen de vereifchte perfonen wfrden agtergelaten.
V I. d'Agterblyvende Zieken en Ge^uetllen zullen na veteifch wocdan op^ gekaft tekens becalinge.
Toe^ejlaqn.
VII. Men zal voor 4 dagen Brood en Vouragien verfchaflFen.
Mrood en Fouragie ^vorken aan 't Guarnizoen voor een billyke prys toeeeftaan^ tot zy op de bejiemde Plaats aankomen , als mede de nodige ÏVagens en Paarden.
VUL De Deferteurs zullen worden uitgeleverd , doch word Zyne Majefreit gefmeefct , om h*un 't leven te fchenken.
Zulks srii aan 's Konings goedertierendbeit overgelaten moeten worden.
IX. 't Guarnizoen zal na 't Corps van den Grave Baibeani geëfcorteert worden.
Dit Articul cejjeert,
X. 't Guarnizoen uittrekkende, zal op' den marfch niemant oic aiyn ry of gelid mogen worden getrokken.
Niemant zal gedwongen viorden.
XI. 't Zal aan een ieder, die wit, zo van den Adel en Regeriflge, éa dé Geeftelykheit'en Burgery, vryftaan, on verhindert te vercreWcen. .:
Toegejiaan voor den tyd van 8 dagen.
XII. Op de gemelde conditien zullen de 3 Koninglyke Prager-SUdent be- nevens 't iyifcberadt , aan Zyne Majeileit de Koningvan Pruiffen worden over- geleverd.
De rdoume Poortvan de Nïemve Stadt , en de KêreiS'Peeee jiitfm uscè heien in»
feruimd worden. IL De Magazynen, Artilkry en Anununitiei zuUen getrouwelyk wor^
dea
Digitized by
otEUROPISCHE MERCURIUS, t«7*
den overgeleverd, 't Guarnizoen zal den i8. 's morgens vroeg uittrekken , en r*%^j^ lanftonds na het tekenen van de Capitulatie, zal 't midden van de Stadt bene- QSUUr vens de Poorten, geruimd worden, met bygevoegt verzoek aan Zyne Majefteit , •"
•^at geen Soldaat of Officier zonder Paspoort zal mogen binnen komen. "
Woi aangaat btt ruimen van de Poorten , tuiks is in 't voorgaande Articul gere^ guUêft. AUe de Magazynen en d'jfrtilierj zullen morgen ' ochtend overgeleverd^ en met Pruiflifche Wachten bezet worden. En 't Guarnizoen zal den i8. 'imorm gens uittrekken i 9ok zal men alle mogelyke voorzorge gebruiken , dat niemant inde Stadt gay als die 'er iets te verrichten heeft, W'jiffts voard geëijcbt , da;t de Poort van Wifcheradt heden zal werden geruimd ^ en dat men de Foorten en Straten van de Stadt zodanig zal ledigen , dat het Guarnizoen gemakkelyk met de Magogien kan uit' , en 't PrtdffiTche Guarni' zoen daar in trekken.
Gedaan In 't Camp van Praag den 15. September 1744,
Getgkeeid: Gn. vak Scmwerin. Geukendi ¥an Hasscs.
ARTICtJLÊN DEK CAPITULATIE V AV PrAAC, VOOrgefieti
door dat Cêlbnel Farineila 9 tiJ» ioegens de Generaal , Graaf van Harfch f met bet gette daar op is ingewilUgt:
I, *t /^Uarnizoen van Praag beloofd gedurende een gantfcfa Jaar niet te zul- ^^ len dienen tegen zyne Majeileic de Koning van FruiJJen^ en in cas ó\c afgeflagen word , verzoekt het zelve in d'Erflanden van haaf Majefteit de Ko- lungln» die zyne Pruiffjfche Mafefteit zal aanwyzen , te HM>geB blyven , tot dat ket uitgeMTifTelt of gerantzoeneert zal zyn.
't Guarnizoen nvord Krygsgevangen aangencmen , en men zal zich daar omtrent ge^
dragen aan 't geen in de Capitulatie gejiipuleert is. I L Den Heer CSraaf van Jfarfdf , verzodct vo«r zich ea de twee Ingenieurs CA Ma|ors, om, gedurende 2 Maaadeo , na tt^enem te mo^n gaoa , na dat het Guarnizoen uit Pra^g getrdtken ^1 zyn, om aan haar Majeftek de Koningin, i|aa hun gedrag verantwoording te d^BC« , onder belofte , van 9 na verioop van dies termyn , te zullen wederkeren na zodanige Plaatze van d'£rflaiiden , als 't #ync Pruiffifébe Af/^eit zal behagen bun tot een verblyf aan te wyzen.
Toegeftaan , mks zy zich na de z Maanden weder laten vietden , ter Plaatze ^ ipi#-
ke in bftn Fafpoort en de Renverfaal- briesen zal warden vermeld.
IIL Den Heer Generaal, GraafOtgtto3r/alLeenlykgeprofi teert hebbende iThi-
JI^Mi^n van CMnmandant , zonder in die qualiteic te fïipgerepi , word voor
faem vryheit verzocht , om 'zich te mogen retireren , werwawcs 'c fceoi geUelf.
Zyae Eaerilmtü de Oenerml , Grarf OgUvy , niet mtders ak Krygtgevaagene
kennende aangemerkt werden , zal men hem een Pafpoeet op nyn meeed ge*
menyemu magen vertreUten, naerwaaeds 't hem g/ted dunkt ^ êet dat by uit*
int^"^-^
['Officieren zuUen hunne Degens behoudc». Teegtftaan ep 't verwtek «on den Heer Collend , Jsrtn van Elb^gid^» :\ Kki V. De
Digitized by.
aöft. NED-ERLANDSCH GEDENKBOEK
1744». V. De Warasdynen verzoeken na huis te mogen keren , als ook 't kletó ge*-
OStobêr. tal Croaten te Baard , welke een gedeelte van 't Guarnizocn van Prang uitmaken. „ *>. De Waitasdjnen en Croaten moeten 't Tulve lot j als de gereguleerde TreU' pen ondergaan. VI. d'Officieren' van 't Guarnizoen . zullen op hun woord mogen vertrek- ken , daar 't hun goed dunken sal , g^lyk men veizekerd y dat zyne Pruijfijche Majeileit reets heeft verklaard. , iAen zal aan d'Officieren Paf poortere 'oerlenen , om zkb te- mogen retireren , «er- waairts 't bun gelieft j mits fcbriftelyk' en op bun woord van eer verbindeth de I van bun met den dienjl of raadgevingen en hericbten niet te zullen btmnijeft.
In 't Camp. vanPr^i^., den 16. September ^ I744^-
Was Getekend:
GRAJkir VAN ScBWBItlK.. V^if H>A1 •dU-
ARTTCuLBif) die overgegeven engetekend zyn:
H ^M de Steden , als mede de gezamentlyke Inwoondcrea j 't GonveriemenCiy
^^ den Adet^ Geeftlykheit , Kapittels, en al wat daar toe behoord f nee
dezelver Have en Goederen, , te conferveren , bied het Guamizoen aair ^ om
tegens Zyne Maj^ftelt.den Koning v^a PruiffenAn een tond jaar niet te dienen*
H^at bet Guarnizoen ketreft zulks is reets in de Capitulatie gereguleert. jtm dt'
Geeflelyke en Wereltlyke Innmonderm word alles toegeflaan^ II. Aan den Commandant en de twee Ingenieurs en Majors zullen de nodige Pafpoonen worden verleend , om hun te Wenen te gaan verantwoorden.
JVord toegelaten een OffiAer af te zenden , aan den welken Men een Paf poert znl verlenen , mits by fcbrijtelyk bihofd , binnen 14 dagen als Krygsgevanr gen te rug te komen. Til. 't Zelve zal ook aan den Heer Grave Ogilvy worden geaccordeert, als mede aan den Generaal van d'Artilleryy den Heer Burg* gra^^tn zodani- ge andere Perfonen van de Regering , den Adel , Geeftelykheit en andere btt woonderen , aitr welke uit de Stadt zullen willen vertrekken. Dit Jrticul nopens de Geefielyke en fFereltlyke Perfonen is reets in de CafUti^
latie gereguleert. IV. Al 't gene de Burgers e« Inwoonderr voor den dienft van Hare Maje- ileit de Koningin gedaan hebben» zai hun tot geen nadeel' ftrekken.
Toegefiaan. ' V. De Rykfi* en Stads- Archiven', d*Afta, inboudiende de fchlkkingen van de Stenden , en andere Papieren » 't Gemeen rakende 1 zullen niet wechgeao* men mooen worden^
Teegeftaan , mits de Héren Offideren van de-refpeBive €aneelaryen daar van zelft
niets vervreemden.. VI. d'Officieren en Sbldaten zullen hnftne Bagagien vry mogen mede Be> nen , gelyk ook alle die gene ,^ welke tot den MiUcaireA ftaod beboren , bcBe« vcns hunne DomeiUqueB,
Xoegejhan. . j
Digitized by
üf EüROPISCHE MERCÜRIÜS. i6>
VII. Ateo de grote u^tgeftrektheit der Steden > en de veelheit van verfchei- i74Jt.N.
de zaken » die van alle kanten derwaarta getranfporceerd geweeft zyn , niet toe- Oüobet.
gelaten hebben, naukeurige Invencariflên te maken van d'Artiilcryy Ammuni* *,
' Uen , Magazynen en andere behoeftensi sal men alles getrouwelyk aan deCom--
nüiTarÜTen, door Zyne Majeileit ten dien einde te benoemen, overleveren. ^ 2Lo dra men vw de Poorten pojjejpe genomen zei bebben , zullen in de Stadt Com- '^ mijjarijjen gezonden voorden , om- d'Arfenalen , y^rtiüery, en al wd( daar toe'
Moord ^ over te nemen » en om met die van 't Guarnizoen alles te reguleren » ? «ror de Magazynen en dit gebele Articul betreft y wMf na men daar by Scbild»*
' Hoachten van onze Poort fFacbten zal Jlellen « om alle vervoerrit^ te myden.
* Gedaan in 't'Camp voor Praag den i6. September 1744.
S Getekend: Gr. van Scewbniit. Getekend: Van Harsch.
Den 20. Piflato is op Koning» BeveF, in allfe dfe Kerken van
die Stadt het Te Deum^ over die glorienfe Verovering, gezongen; y De Medailleur Kinel\ te Breslau^ in Silefien, heeft op'dè Yero-
vering van die Stadt een Gedenk -penning vervaardigt:
Op de Voorzyde ziet men de gemelde Stadt in haar volkomen ' iitaatie , en achter 4ezelve het Ratfcbin en de Moldau , met hee > ByfchriFc : Praag door Zyne ^minghki Majejieit van Pruiffen veroverd f den 16. September 1744. Op den Onderrand ftaat ; Ten derden
tnah in drie jaren. Op 't Revers worden allerhande Zege • tekenen ^ vertoond , en onder ftaan de woorden : & Here! Laat die gene y ', ^elke de Vaandels der Overwinning zwaijen , Jpofdig de Vrede brengen. I Na dat zvne Majefteit Bezitting van die Stadt genomen hadde».
hebbe verfcneide Leden van de Regeringe hunne Ampten neder^ i gelegt en permiffie verzocht om zich na elders te begeven, 't geen
hun toegeftaan is r Doch de gene. die dezelve waren opgevolgt;. ' hadden den Eed van Getrouwigbeit , niet aan den Koning; maar aan ^ ^ den Keizer, als Koning van Bobemen afgelégt.
Vervolgens was zyne Majefteit met zyne Arméè opwaarts geto-^
gen , en hadde Budweis met accoord ingenomen , vervolgens Tbeyn, ^ en laatitelyk Tabofy * waar van d'Omiftandigheden zyn als volgt r
Dat
f * Tabor U een Köninglyk'e Stadt In Uobemen aatt dé Lausnits % légt In dea^ tkUner-kreits^ die aan Opper • Oofienryk grenft, en van welken Kreits de voor 'luamfte Plaatsen xyn, Beebin « Budweis » Tabor , Rofenberg , Neubaus ^ Jfittigi^ *»», Frauèvherg^ Pilgram^ Tbeyn^ Rudelfèt-fiadt en Deswf. IW>9r It In deai Itie Z4i>. door Zifte , Generaal dei Huffiten gefticht, en vto VeftingwerkeA
vooiy
Digitized by
1^70 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
'Ï744- Dat de Lieatenant van Najfau den i8. laatftledcn die laatfte Stadt ^Ööo^er. heeft berend; dat het Guarnizoen, beftaande uit 2000 Man, twee ••— ~" hevige Uitvallen gedaan , doch daar by niet dan twee van onze Huflaaren gedood heeft; dat d'Ooftenrykers telkens te rng. gedre- ven > en onder anderen zeflien van derzelver Huflaren krygsgevan- gen gemaakt zyn« die men na 't Campement had gezonden; ea dat men om verfcheide Redenen op den 24. goedgevonden heeft den vryea aftogt aan *c Guarnizoen ce vergunnen , te meer , om dat 'er geen zware Artillery by de hand was om bre$ te fchieten, en daarenboven de Generaal Hatbimy jsich met zyne Troupea niec ver af bevond « om aan de Bezetting OnderiUnd te geven &c.
Den $. dezer was de gehele Armee over de Moldau getrokken ^ nee voornemen om d'Ooftenrykfche aan te taden » eer met de Sdxif^he TrpupeQ conjungeerde; doch eensklaps veranderde dit deflein , alzo korc daar na dezelve die repaüeerde » en verfcheide *- kleine Poften verlieten , als ons by 't naaftvolgende verhaal onder prins Karel (laat te blykeo.
Doch eer wy daar loé overgaan, moeten wy aantekenen^ wac ^nmenfcbelykbeden , in navolging van den Spaanfchen Due iJlba^ ^f der Franjcbe Tyrannye in onze Niierlandea in den jare 1672) zy* iie Mafefleits Troupen» byna in 'c midden dezer Maand, in c Markgraaffchap Mfravien , uitgevoerd hebben. *t Relaas ük OA jmutz van den 14. dezer luid aldus:
De Praiffifche Troupen, die te Mitteïmiêlie y in \ GraafTchap GUittf ftaan, hebben bereids een tweden mz\% eea inval in 't Markgraaffchap Mfttvkit ge* «raagt. d'EerfteiQaal iiyn deaelve door de Paa van Kieyn Mota na Goidfiein gt^ rokt, maar alzo huu de Commandant van Olmvtz eenige Troupea van zyn Guai» ifif zoen tegenzond y hebben zy in alierhaaftt ^^ veelerhande begane exceflèn bf andere arme Onderdanen , Gdldjhin en de rondom ligjpende Plaatsen ^ephinéert , ët isyn voona langi denzelven weg te rog ia 't GlAtxiërhe . geke«fd. De twef demaal %yn zy over Lamktron en: Qiyersh^g y oAder 't g«ktde vaa<)tnM^or dar HiuSai- weOf Hanf Scbui$% in lyibau gevallen» en hebben dat Steedjei fchooa depl«|t* 4ering met 400 Ducacen afgekogt was» egcer uicgeroofd, daar op den marfeft sa Hobenjladt voortgezet, aldaar t'eenemaal ongehoorde wreedheden gepiep, M eiodftyk 't Skee^t ^iidkerg ia branö aeftd^en^ nemende ten la^esr na 4ie imlyki dtMfen u btbbm vécqeri , ^e route te rog na Ifittelwakbu d'Oafieft*
iclie* VöPrgiefi » es vernto de HtiffUtn int hnnne voernaamfte wykploata kaddea»^ kfigfa «e ö^ 9Mm vai^ Têlmi$en. Dcve Stadt ia meermalea v^efs bclei^rtp ^n beeft in den dertig- jarigen Oorloch veel geleden. De Stadt jTp^ legt aan ëc JUMêUf Mc mylea van Budvftis tn^^ok zo ver van Tab$r. -
Digitized by
Of EUROPISCHE MEKCUIIIIJS. 171
(ihelyke altfporigheden , die in Hobenjiadt bedreven zyn , kan men in de vol- 1744^ gende Verklaring of Speciêt Fa&i » door d'AdmiDlflrerende Beampcen van den 0&9hn, Prins van Liebtenfiéin » en eenige Magiftraacs-perfonen van die Plaats t'Olmmz mm^mmm onder Bede gegeven , omdandig zien > en welke Heldmdaden de Major Scbutz- noch meend uicte voeren, biykc uit de Mifüve, door hem ai^n den Hoofd- man van den Prins van JUcbtinJleiny t'Eifenburg gefclireveny en welke hier agr ter mede gevoegt ii.
n T^&n 9. O^f^ar rukte een Pkrty Pruiflifche HufTaren , nifm 270 nun fterk t^ js^ na dat iy de Moravilche Stadt Ttihau uitgeplundert hadden , ten fl uuren 99 's namiddags , geheel onverwagt in Hobenftadt , eifchte terftond 400 fpecie-* » Ducaten, fpyt* drank en vonragie, 'c laatfte wierd ook ten fjpoedigfle by » een gebraglit : Ondertuflchen vorderde de commanderende Pruiffiföhe Major » » Hans Scbutz , de Kas van den Burgef meefter , waar op deze antwoordde , dat » den Hoêfd^OJgkier die §ndêr zkb bad , docb dóe by wel mft , dat'er mee een en^ n kelde gulden in iimx, na dit antwoord moeft de Burgermeefter de Vorftelykt jp Kas aanwyzen , maar dezelve gaf daar op te kennen, dat de Stade van geen- » FerJIêlyke Kas kennis bad , en derbalven die niet konde aanwyzen : als toen wierd » hy gn>raght op het Slot by den Rentmeefler, die zedert een groot half jaar jf krank te bedde had gelegen, en zich in zo een flegten ilaat bevond, dat hy jif de nzelven dag döor de Qeeftelykheit gedisponeert was om zyn Teftam.ent te* j9 maken. De gemelde Rentmeeffvr verfchoonde den Burgermeefier, zeggende, » met tranen in d'oogen, dat die%an de yorflelyke gelden niets konde weten ^ en^ ff derbalven gamfcb t^onregt daarem gevergt wierd , doch izulks mocht niet hel- jf pen : Den Burgermeefter , met name Frans Igler , van profeffie een Vleeshou- 1;» wer, wierden zyne klederen uicgettokken , handen en voeten met ftrtkken ge- p bonden, hy op den grond geworpen, en door twee HufTaren op een verfchrik"^ ^ kelyke wyze afgeroil^ en na dat hem meer als t6o flagen gegeven waren, zeide » |e commanderende Pruiflifche Major , tot den meer dood als levenden Rent- » meefler, die zulks mpefte aanzien : Ik zal ep myn ziel en zaUgbeit dezen Kaart SP doen dood Jlaan. Vervolgens wierden in de vingers van den Burgermeefier, » tuflchen de nagels en 't vleefch , boefnagels gtjlaven , en hy dus dood geraar- » teld zynde , lieten zy hem liggen. Na deze moorddadigen bandel wierd de Vrou » van den Rentmeefter in de Verwulfzels en Kelders gefleept) met fchrikkely- j» ke bedreiging, dat^ indien zy^ de begraven gelden niet ontdekte ^ men baar de rok-^ ff ken boven 't boofd zoude têebindenj en loo Jlagen doen geven : Zy verfchoonde* j^ zich êh een^ Vtou die nitgens van wift , en terwyl ée Huflaren hier en daar ff begonnen te graven en te zoeken, ontquam zy behendiglyk, maar de half j9 dode Rentmeefter moeft het als toen vergelden , wordende hem de borft met j^ een tasg en de voeten met een ander inftrument genepen, tot hy aiyn geld» » dat maar in een enkele zak beftond, aanwees. De verdere HufTaren waren' ff Van twee miren 's namiddags af tot den volgenden dag ten lO' naren 's mor- 9f gens bezig, zo met op 't Slot en in de Stadt, all de Yoor-Stadt en de drie- te ofidiggende Dorpen Rumbacb^ Semilk en WazeUdorf^ continueel te plunde*
Digitized by
87» T3ÏEDERLANDSCH GEDENKBOEK
.1744. 9> ren, zo dat niet een huls vcrfchoond bleef, en zy alles , wat ce vinden wic«
'O&oier^ A» wechvoerden, alle kilten en kaflen openfloegen, aan Auk bakten en geheel
■ * 'IJ' ■ /> vernielden. Vele Hi/izen hebban zy wel jo maal doorzogt, en d'liiwoon-
#> ders, waar.by geen gilJ gevonden wierd, hebben zy op eene eTb^rmelyke
9, wyzegeflagen, gepynigt, en de delen y die om eerbairheics halve niei genoemd
^jnogen worden, genepen y en met bindgiren gebonden 9 als ook met caftraiie
n bedreigt y gelyk zy dan ook de Zabel zo wel daar, als aan ncua en ooreo,
99 hielden , als of zy 't bedreigde ter uitvoer wilden ftellen ; de Vrous-perfo-
n nen , zelfs de -getrouwden , Jiebben zy de klederen afgefcheurd en naakt uit-
,, getrokken , allerhande moetwille met dezelve bedreven , en die buiten fbac
,» waren , om hun te verweren , wierden op den grond neder geworpen , de
^ handen uiigeftrekt , met voeten daar op getreden , en sy dus verkragt, De-
.95 zelve hebben ook niet nagelaten , banne boosheit in de Kerken te begaan ,
jk» met alle de deuren op te breken , 3 i 4 Kelken en alle Silvere Sieradiea
«I vin de Beelden te roven « de Silvere kanten af te tornen, en'hier en daar
j» neder te werpen , als* ook de graven t'openen. Dat dit alles de waarheit i^
* 99 en wy «uIIls meerendeels met eigen (Togen hebben gezien, als ook de plun-
.^ dering ondergaan , zulks bev^Itigen wy .met ona&e ondcxtekeniqg en cachec^
.1^ in plaacse van £ede.
Getekend Olmutz den 14. OSober.
^L.'S..} (g^t,) Prans Ferdinand Sfettelf^nrisgMt. (L. S.) Xget.) q/r^lJoJepbMolitor.Roord-O&cier. XL. S. ) iget. ) Araon Frans Pfcboêr , Stads-Rlchier.
Copie MiJJive van 3en PrufJJlfcben Major van Schutz^ die te Tribao^ ' Hohenftadt en Schilding , vele onmenfchelyke 'mreedbeden gepleegd beeft, aan den Hoofdman van den Prins van Lichtenfteinj t'Éifea- burg, ge/cbreven den lo, Oélobec '
.ƒ> TK hebbe de recepffle uit k\e\nMobmau wel onttangen, derhalven ^1 UE<L /> d'ordre van Zyne Excellentie, mynen Heer Generaal, ook bekend syiu /> Ik heb uw tot hier toe maar getoond , dac het my ligt vak ce brandfchat- Ai ten, hoe men in Dribau kan funderen ^ hoe men ia Hobenjlad d'adminiibe- ^ rende Offideren ftan dood fiam^ en de Boeren, die Geweer hebben, êpban" jfgeny derhalven blyft noch overig, Frau^iven en Kinderende maffêereren^-ca 99 Steden , Dorpen en Boflchen te verbranden^ en -thK wil ik uw ook tonen. » koe gevoeglyk en handig ik daar mede weet om te gaan; indien gy niec«if- 99 fchen heden 0 zynde den 10. ea dingsdag morgen , zullende zyn den 13. uvv ff te Mittelnsf Me hst vinden, om aldaar t'aanhoren , wat de Koning, mynJIeer,^ 99 van Moravien , en inzondcrheit van de Heerlykheden van den Vorft van j»:Licbmfi^n eifcht. mlc « aan'-c jgeweld onderwerpen, bewaard, volgens
♦ owe
Digitized by
OP EUROPI8GHE MERCURIÜS 1173
0 uwe pligt en geweten , de goederen van uwen Heer, en weeft voorts verre- 1744^
j^ kerdy dac ik mee veel plailler ben OÜoher.
M Y N H E B » , Uwe Dlenftwlllige — . getekend : < Hans van Scbutz.
» P. S. Uwe Koets -paardett «yn by my, en ftaan tot nwen dJenft. Of dat alles op zyne Majeftcits ordre is gefchied , zal depea- deren aan zyne cfkeuringe en (iraffe aan d' Uitvoerders te doen.
Overgaande tot de Krygs- Verrichtingen, van den Doorluch- tigften Prins Karel^ wiens daden alrects d'onftefffelyke gebeugenis toegewyd ivorden, en die deo 27. paflato by zyne Armee arri* -veerde , zo beftaan dezelve :
. Den eerden dezer coiijangeerde tlch d' Armee vao den Generaal BMianytntt d'onze te CzernitZf alwaar wy tot den 4. vertoefden , en vernamen, dat de Major Lh/óffi van 't Corps van den Generaal Nadaft^ 4 Efquadroqs Pmlflifche HüiTaren geattaqdeert en zodanig gehavend had» dat men niet gelooft, dat ^er 10 van ontkomen zyn: Een Capitein, 2 Wagcmeefters» 3 Corporaals 3 Ti-om*- petters en 83 Huflaren zyn Krygsgevangen gemaakt en met iii Paarden in ons tèger gebraght : Dfc Heer ,7in«, Cbmfnahdant en Cbef van de PraiflifcheHuf- farën, die eén Capiteinin Dicnft der Kottlnglii .tot eeii Broeder heeft, Is op de plaats gefneuvelt : Men heeft by hem loooo Floreinen gevonden , die hy den voorgaanden dag in een Kioofter geligt had : De HufTaren hebben dezelve on- ^r zich gedeelt, en men heeft hen ook de iii genomen Pairdétt gelaten. ,lkfen vernam ook, dat de Vyanden Bui^Hx en Frauenbür^ benagtigt hadden, waar van de Gtiarnitoenen f beitaande uit irregbliére'Tiroopen, met alle Militai- xe Eer uitgetrokken waren. Den 4. kreeg men narigt, dat de Onilififcfae Ar- mee zich na Tbeyn gewend had, aldaar de AfMta gepalTeert, en taflTchen Hnriet en Sabtatt 3 marfchen van ons, was komen camperen. Op deze naricht decam- peerden wy den 5 9 om dé* Vyanden te naderen, en quamehby l/rèsmWta campe- ren , alwaar wy tot den 9. vertoeft hebben; Wy hebben hier 3 Bruggens op de Af o^ lUu geflagen , en de Generaal Nadafty is die Rivier met zyn uorps gepaifeert , om aan de Vyanden de communicatie van achteren en van Praag af te fiiyden. . 't Was 's nachts vto den 7. tot deo 8. Winnéfcr de PmUfifSie Armee zeer on- verwagt de Mtfidsu repaifeérde, en 't geichièdde met zulke gezvHndheit, datxle Bruggen dén volgende dag den 8. dito reets afgebroken waren. Den 9. ontfing men van alle kanten de cbnfirmatle i dat die Armee , na alvorens de bezetting van Budweis geretireert te hebben , ^ch van de Mêldau afwende , diri- gerende den marfch over fFèfeli en SMeJlau. De narichten van den tienden tot den IX. voegden daar by, dat zo veel men van de bewegingen der Vyanden koh bemerken, zouden dezelve vah intefatie zyn, achter d'Eibe te retireren y doch alzo men zich op die naribht niet geheel en al vertrouwen kon , en men ^ ^ök buiten dac niet goed vond» van de Sasdfchc Année» dewelke inet fterke
LI maf
Digitized by
274 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. marfchen avanceert , al te verre af te gaan, vertoefde men tot den 12. is dit OB'.ober* Leger van Tfcbemolitz , en men profiteerde van die tyd , om de gereguleerde Im- , fantery '« morgens en '« avonds in 't Vuur te exerceren, en ze tot eene AfUe
te prepareren. Integendeel hebben d'irregaliere Troupen , in verfcheide Corp- fen verdeeld , niet opgehouden de Vyandcn in hunne retraite t*okfervercH , te baroeleren en t'acuqueren. De CoUonel Drenk is 's Bachts in 72^e3f» ingedron* gen , alwaar 4 Pruiffifche Battaillons waren, waar van 240 Man neergezabelc, «n d'overige gedeeltelyk gevangen , en gedeeltelyk verftrooit geworden zyn. De Generaal Gbylani heeft een Conv#y van 800 Wagens met Meel en 8 Wa- gen$ mee firandewyn wechgenomen.
Den 13. is 'er eene bloedige Aöie voorgevallen , zynde d' Achterhoede van 't Pruififche Leger , befbaande in 8 Battaillons en 28 Ëfquadrons onder een x wa- ren .Regen aangetad , en 't grootfte gedeelte daar van gedood of gevangen ge- nomen , vervolgens is dé reets gemelde Vefting Tübor flormender hand vermec- ilert , en hebben onze Huflaren vele Gevangenen en daar onder verfcheide of weldemeefbe van de zo genaamde DOODS-HOOFDEN ^ i& 't Hoofd- quartier by TfcbemeiUz ingebraght.
De Koning van PrniJJen retireert met zyn Arméc na de kant van SüeJieH.
Den 15. is onze Armee de Moldau gepalTeert , en den 17. by BiJltUz aange* komen, om de hals over kop retirerende Pruififche Armee te vervolgen*
Komende tot de Verrichtingen der Franfche Armee in 't Beleg van Fryburgj f en 't ingewikkelde van Conftantz^&tckt 't Onder« ftaande Franfebe Relaas:
Den 18. September hebben wy een begin gemaakt met deze Veftiig t'infefte^ ten , en den 19. volkomen ingefloten. De Marfchalk de Cêingnj heeft zyn Quartier in 't. flechte Dorpje St. Geofge moeten nemen : 't Gnarnizoeft zoude beftaan uit 11 BatuiUons , 11 Granadier Compagnien , 1000 Lycaniers , 4 Conipagnien Dragonders en eenige 100 Huffaren.
Zedert den 22. tot den 27. is men bezich met de Rivier Trei/Jin , dewelke •aan d'eenc zyde de Voet der Fortificatien* van de Scadt voorby loopt, af te 4eideo, en men meend binnen weinig dagen daar roede gedaan te hebben, om de Loopgraven met zo veel meet gemak te konoen openen : Den 30. hebben wy die geopend.
Den 2. dezer hebben wy die Plaats van 2 Batteryen ieder van 2a Stukken 24 donders begonnen te befchieten. De Marquis de Courtaumer „ Marfchalk de Camp, il by een Uitval, door 't Guarnizoen van die Plaats gedaan , in zynDyc j^eqaetft, zo dat men genoodzaakt is geweeft , om hem 'c Been af te zetten.
Dfia
, * Waarom alzo genaamd , zie Nedetl. Gedenkb. van den jare 1741. n.Dee/^ fag. 2^z, Geven geen quartier , waarom gemaffacreert worden. Nochtans i« door Prins Karel daar in voorzien, ibid. van den jare 1742 , L Deelf pag. 251. . t Pe Befchryving en Afbeelding van die Stadt met ^yne Foxten > Zit Eung% ffircurm van den jare 1713 , 11% Qal, pag. 216.
Digitized by
E
•K^w's» ^» M M >
Digitized by
Digitized by
o P E U R Ó PISCHE MERCURIUS. 275
Den 4. U de Graaf van Clermmt met 47 Efcadrona > 8 Batuillons en een 1744^ Trein van. Artiilery uit ons Leger na Conftaraz opgebrolten , om die Stadt , O&Qber. gelyk ook vervolgens BregentZy met geweid onder de geho\3rzaamheit des Kei- ...i...^ serSf of veel meer onder die van onzen Koning te brengen. De Hertoch van Cruffol is den 2. deser met 14 Battaillons en eenige Efqaadrons na Olm ge« marcheert, om 'er zicli by de Keizeriyke Armee, die eerft met de HeiCfclie, Paltaifche en onze Troupen 35000 Man fterk is, te voegen, op dat dezeive in ftaat mocht komen van de Krygs- Operatien in Beyeren met fucces te konnen ondernemen. Wy hebben den 5- een recht begin konnen maken met deze Veiling door onze Artiilery van alle kanten te benauwen.
Onze negentien Batteryen van Canon en Mortieren , zyn den 7. 's moegens al- le tefftns geopend i ook hebben de Vyanden een verfchriklyk vuur gemaaict. Een van onze Bomben viel op een Kruid -Magazyn van 't Bolwerk den Arend ^ en deed 't zelve voor een gedeelte in de Lucht vliegen , en andere Bomben veroorzaakten een zware Brand in de Stadt. Wy hebben jegenswoordig 205 zware (tukken Canon en Mortieren , uit deweUen zonder ophouden op de Sudt gefchoten word > en vermib men met het Canaal wakker is gevor- dert , zo verre dat het water uit de Rivier de TreiJJin daar in afgeleid zal kon- nen worden , zo hoopt men , dat men binnen korten Meefter van de Stadt zyn zal , waar na wy zeer verlangen , om dat de Troupen naulyks meer 't Veld konnen houden. De fterfte onder dezelve is zeer groot , en zal na allen ichyn noch groter worden, als ze de Winter-quarticren niet haait )>etrekken.
De Stadt Canjiantz ziende , dat wy ernft met derzelyer Belegering maakten 9 beeft dezelve niet afgewacht , maar Gedeputeerden na Zeil aan den Graaf van Bel* IJle gezonden, om een Capitulatie met hem ce treffen , gelyk ook gefchied is, en die Stadt van onze Troupen bezet was. Niet tegengaande deze Veiling zeeds zeer door ons Canon en Mortiers befchadigt is , defendeert zich nochtans \ Giiarnizoen noch dapper , en heeft ons den 9. in een Uitval eenige 100 Man gedood.
Tot den 17. hebben wy veel Volk door 't Vuur en Uitvallen der Beleger- den verloren , en noch meer door ziekten en door 't natte koude Weer.
Den II. was de Koning in 't Camp gearriveert onder een uitfprekelyk ge- jolck van 't gehele Leger. Dien dag deed de Marfchalk Coingny den Com« mandant noch eens fommeren , met bedreiging : Dat ^ als by de Stadt niet ever* gaf f men dezelve met gloejende Kogels zoude befcbieten.
Den 13. fleeg de Koning te Paard en reed na een Capelle , van waar dezelve dilUnft kon zien 't ganfche front van d'Atcacque op de Kailelen van F)ryburgf en zyne Majefteit quam niet voor 6 uuren 's avonds weder in zyn Quartier. Den 12. 's avonds wierd het water uit de Rivier in 't Canaal geleid, maar ee« sige uuren daar na brak de Dyk , en men is bezig hem weder te maken. De Vyanden hebben dezen morgen een nieuwe Bactery geopent , maar dezelve wierd door onze Artillerye wel haaib zodanig gehavent , dat zy niet een fchooc aeer diar van doen konnen. Deo 14. heeft men de Loopgraven omtrent 109
LI 2 Toe^i
Digitized by
176 NEDERLANDBCH GEDEN'KBOEK
1744. roeden aan gene eyde de Rivier voortgezet en 7 Soldaten zyn daar by gequetft^ Octoher. *ö *!* ook de Heer de la Mette^ Officier van d'Artillerye , door het i'prlngea - van een Bombe^ en noch een ander Officier. Den 13. 's morgens »yn deTrou* pen in de Loopgraven afgeloft door den Grave van Coigni , Lieutenanc- Gene* raal , en door de Heren de la Suze en de Nicolêij Generaal • Majors. Alie de Forten van de Plaats zyn in een zeer flecbten ftaat, en wel voornaamlyk 'C Fort l'Ejcargót , 't welk t'eenemaal wech gefchoten is. Den 16. had men den Dyk byna weder herftelt , en de Werken aan gene zyde de Rivier tot op 20 roeden van de PaliiTaden voortgezet. De Marquis Dapevne is dien nacht im de Loopgraven gedood. De Koning heeft eer oorzake van 't flechte Weer uit zyn Quarcier niet konnen gaan, en den 15. en 16. over verfcheide zeer gewichtige saken met de Marfchalken dfi NoailUst Bel- IJle ^ Mallebois en Ceigny^ raad ge- houden. Den 17. heeft men alle de Werken verder voortgezet, die aangeat zyde de Rivier begonnen waren > en men heeft zich gelogeert omtrent den be- dekten Weg en aan de Rechterhand heeft men verfcheide vorderingen gemaakt, aa het Bolwerk van St. Pieter.
Na dat de Ridder de Bel- IJle, Lieutenant- Generaal, na 'c be-* zit van Rifthenbarg in den Naam van den Keizer genomen hadde, is na FiUingen , Stokagb en Radolfzel getrokken , v?u welke 3 Ste- den dlnwoonders d^n £ed vgn gecrpuwigheic a^n d^Q Keizer gepredeerc hebben. ' Als mede van Waldsbut , Lauffenburg en Sickingen.
De Stadt Rhynfelden^ wierdt den' 21. PafTato, eer de Rajid pp Burgery zulks vermoed hadde, geoccupeerc^ en het in 't midden van den Rbyn , als een Eiland gelegen Forc , Burg/icd genaamd , werwaarts 't Ooftenrykfche Guarnizoen ^ .90 Man fterk^ van daar met veel Ammunitie , Gefchat en Vivres geretireert was , aa»- flonds berend , opgeeifchc , en na een weigerend aniwQord » met d'ondertuflchen geplante Stukken Canon befchoteo » zonder dat iets na een Cannonneren van 3 dagen , was gevorderd , wy) de Situatie van 't Fort al te voordelig, en 't zelve by na onwiiibaar, ook de Muren zo dik en flerk zyn, dat zelfs 't zwaarfte Gefcbut ponder 't gebruik van Vuurmoriiers en Ëonü^en, geen afbreuk cï fchade koode veroorzaken.
E>erhalven was de hoge Generaliteit op andere middelen fce* dacht , en meende de Veiling met een beklimming of bjeAiprmirig over de noch half flaan gebleve Brug te dwingen; m^iar 4e Com- mandaAC deze diTpoiiiien bemerkende , Hak 'c overigeg^elde vao
de
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIUS. 277
de Brug in brand , en verydelde das dk voornemen : Doch als i744* den 23. van 2 Batijsryen op 't bovengcdeelte van de Vefting he- ^^.^^f^"^ vig gecannonneerc wierc , was in dat gebouw (zonder dat men weet door wat toeval ) een llerke en onblulFchelyke brand ont- ftaandiein korten cyd niet alleen *t geheelc Gebouvir in d'affche leide , maar ook de Belegerde , daar zy door manquement van Wa- ter buiten ftaat waren , om den Brand te biuHchen , en daar en boven vreesden , dat de Brand verder mocht lopen en *t Kruid- magazyn aantaften, gevolgdyk alles 'in de Lucht doen fpringcn, genoodzaakt , ten een uure 's namiddags een wit Vaandel uit te Iteken , om te Capituleren : Hier op nam een Franfche Vryc- Compagnie poft, en men trof een Capitulatie :
't Guarinizoen zoude ^ich ïCrygsgevangeO overgegeven ; alle Of- ficiers zouden hunne Bagagie behouden , en Paden bekomen , om op hun fchriftelyke Parole na huis te gaan; men zoude de Poort van 'c Slot inruimen , waar voor een ^yacht van Franfcbe Troupen iiou- de komen ftaan ; 't Guarnizpen zouden den 24. zonder Geweer uittrek- ken, om na Hunningen geleld te werden , maar d'Officiers zouden hun Geweer behouden , en met den Degen op hun zyde uittrek- ken ; en alle Oorlchs - Ammunitie en Provifie, nevens alle zaken zonder onderfcbeid , die aan de Koningin vpn Hongaryen toebeho- ren , zouden aan den Koninglyke Commi^aris getroawlyk werden overgeleverd, &c.
In deze Belegering is van 't Fr^ii/2ri&rAuxiIiair Corps een Capitein van de Dragonders en geweze Adjudant - Generaal van den Rid-^ 4er de Bel -IJle Baron Van Bens » door eea Musquetfchoot , en 2 Dragonders door een Canon • kogel doodgefchoten. Men mach t;ot lof van de commanderende Generaliteit wel zeggen , dat het voorfchreve Fort met een gering verlies en alleen met klein Ge« fchut en een continueel Vuur van Musquettery is veroverd. De- ze onverwagte Alarm en algemene fchrik verhinderde niet dat de Keizerlyke Commiflle met d*aangevange Huldiging Toortging , en d'£rihuldigings-£ed van'\ Land en den Magi- (fara&c afnam.
DAT Hof van wegens den Keizer en den Koning vain Fran- Zwbosk^ bjk genodigt zynde» om in de Prankfmjgbt üm t'accederenv is
LI % daar
Digitized by
Ï744-
OSoLer.
Rü8-
Neder- landen-
478 NEDEllLANDSCH GEDENKBOEK
daar over flerk in den Senaat gedebatteerc , en eindelyk bedoten , f, dat die acceflTie plaats zoude hebben , voor zo verre 't Hertoch- „ dom Pommeren betrof, maar dat daar op geen Ryks - befluit kon- w de vallen, ten zy een Ryksdag beroepen wierd, en de geza« »9 mentlyke Stenden daar in bewilligden. '
TE Petersburg is van wegens 't Hof eene Ordonnantie in 't Licht gekomen , waar by onder zeer zware StraflFe verboden word , f, eenige Specie, of Stof van Goud of Silvcr, hoedanig die ook M wezen mocht, uit te voeren. "
DEN 30. Paflato is 't Geallieerde Leger uit defzelfs Campe- ment in de Vlakte van Rylfel opgebroken , en by Doornik komen camperen , zonder 't minfte verlies by dien aftocht geleden te hebben , ende vermits 't quade en geftaag regenachtig Saifoen bleef aanhouden, zyn dezelve den 13. dezer uit elkandéren gegaan om de Winter -Quartieren te betrekken, gelyk'ook dan den 22. 'c voornoemde Leger ten eenem«al gefcheiden is.
't Was den 5. dezer 's namiddags 9 dat tuflchen 130 Man van d'Ooftenrykfche Vry Compagnien en omtrent 500 Franfchen by de Molen niét verre van Harlebeck een hevige Schermutzeling voor- gevallen is, in dewelke van d'Ooftênrykers 27 Man gequetft en twee gedood zyn: Dit Gevegt heeft langer dan twee uuren ge« duurt, en , na dat van de Franfchen meer dan 140 zo gewond als gefneuvelt waren , hebben d'overige de vlugt gencmien. .
Voor een Reftantje , heeft den brave Capitein der Huflaren , Godofi, 32 Paarden, if Muil -Ezels, een Franfche Lieutenanc en 32 Soldaten in 't Gezicht van 't Franfche Leger by Roeffelaar, bekomen. Insgelyks hebben de HufFaren by Cortryk een Franfch Detachement geflagen 't welk ruim 20000 Ryksdaalders na Raffel zoude efcorteren, en zich van dat geld Meefter gemaakt. Noch hebben dezelve 25 Muil-Ezels en 20 Paarden, en 32 Man by Me^ nen, na 't verflaan van 't Efcort Buit gemaakt. D^ Capitein van een Vrye Compagnie, Betbune, heeft eenige Karren en Paarden, met Champagne- Wyn geladen , by Cortryk genomen.
De Franfchen hebben Cortryk t'eenémaal geruimt , en niet alleen de palüTaden roet zich genomen , mav ook geflecbt alle de nieu*
wc
Digitized by
ofEUROPISCHE MERCURI U S. 27i?
we Werken , die ze daar van aarde opgeworpen hadden. Zy doen '744- alle de Veftingwerken van Menen ondermynen, om ze, zomen ^^^^^^^ zege , in de lucht te laten vliegen. — —
De Staten van Braband hebben hun Confent tot de gewoonlyke fubfidien van 1200000 Floreinen gegeven.
Vermits de fterffte onder 't Rund • Vee in de Franfche Provin- tien hoe langs hoe meer toeneemt, en dezelve tot in 't Dorp vaft St. Peters^ twee uuren van BruJJil^ doorgedrongen is, zynde daar in een enkele nacht over de twintig ftuks-Rundvee teffens geftor- ven , zo heeft de Procureur - Generaal order bekomen , om zich met twee Raadshecren , twee Dodloreo en twee Slagers derwaarts te begeven , ten einde d'oorzaak van die fterfte t'onderzoeken y en op hun raport heeft de Regering een Placaat laten afkondigen , behelzende verbod aan de Slagers , om binnen den tyd van drie ja-^ ren een Veerze te flaan, zo als ook geen Koe-kalveren, of Scha- pen, en order aan de Schouten, Burgemeeilers en Schepenen van elk Vlek of Dorp, om alle de Beeften, die aan die ziekte komen tefterven, op afgelegen plaatzen, 15 voet diep te la* ten begravep.
De HoUandfche Schepen (oppflg. 211) fOoftende opgcbraght, zyn wederom vry gegeven. *
Haar Hoog- Mogende hthhtn tot Hoofd -Officieren benoemd de Lieutcnant Generaals Prins van Heffen- Philips -Tal en den Baron van der Duyn ; de Generaal Majors Graaf van Hompefcb en Baron <
van Brakel; mitsgaders de Lieutenant Generaal - Quartiermeefter Baron van Burmania j om de Troupen van dezen Staat, welke deze Winter in d^OoJienrykfcbe Nederlanden, Guarnizoen zullen houden, te commanderen.
't Antwoord dat Haar Hoog -Mogende^ op een geprefen teerde Memorie , door den Graaf van Sintsbeim , Minifier d^s Keizers overgeleverd, hebben gegeven, behelll in fubftantie:
J\ At Haar H»og Mogende ^ teii uiterfte gevoelig zyn, over de verplichten<Je .
blykea , die de Keizer van zyne Vriendfchap en GoedwilUgheit jegens haar wel heeft willen g^even : dat, dewyl zy dezelve ten hoogften achten, zy fteec» pogen £ttlleA , zulb door de bewyzea harer eerbied voor zyne KejtzerlykeMa-
Digitized by
aSo NEDERLANDSen GEDENKBOEK
ty IA. jedeic te beantwoorden » fmertende bechun, dat de gelegenheic noch niet ge- October* hengt heeft, zulks den Keizer op een byzondere wyze te verklaren, aar.ge- _ merkt hare goede geneigdt>cit, omzo met zyne Kcizerlyke Majefleit , als 't Ryk
in vriendfcbap en goede veribaodhoucing te leven , en dezelve , in al wat vaa hun afhangt, te handhaven: dat Haar Hoog Mogmde den Keizer ten hoogfleA verplicht zy voor de betuigingen, die 't zyne Majefleit behaagt heeft ,% haar vaa defzelfs vertrouwen te verlenen , in haar Kenniffe te geven, van 't TraSaatvtn Unie van Franckfort , en in haar te nodigen tot dat Traflaat t'accederen : dit zy iteets als een eer en voordeel zullen rekenen , atle Unie met zyne Kelzerlyke Majefleit en d'andere Contradanten van datTradaat, 't geen tot haat ^Ogemeen wei zyn zoude konnen ftrekkea , vermits de herdelling der rufl van 't Ryk ea van geheel Eur9pa , 't voorwerp harer vurigfle verlangen is : waar toe zy me* xien , dat de Tradaten van H^efipbalen , gelyk ook die zedért gefloten zyn , tot grondflagen Zouden konnen dienen : dat het grootfle verlangen van Haar Nèèg AicgendezynóCi tot herdetling der algemene rufl op 'dien grotld mede te werken, zyne Keizetlyi^e Majefleit haar recht doet, een zo waar denkbeeld van hare ge- neigdheit voor öe Vrede te hebben : dat zy voor \ oVerige , door dat TraÓm fjan Unie , met d'uiterfle oplettenheit t'Examineeren , bevonden hebben , » dat 9, het voorgeftelde doelwit, offchcon 't alleen 't Ryk betreft, zeer heiizaam is} „ döch dat het zelvif geenzints flrekt ter herflelling der ruft in Eüirdpa: '* f^tj ook veel moeite heblkn, 2ich t'overtoigen , j, dat de middelen ^ by dn TraSaaÊ 9 geconcert^ert , volflrekt bequaam zyn, tot dat doeleinde te geraken $ " te Bieer, dewyl zy bevinden, dat men in plaats van de góéde Officien , waarvan in het TraSaat gewag gemaakt word , » den ^eg der Wapenen itAkit , om. é^n /, voornaam Lid van 't Ryk van delzeifa bezittingen te beroven, die 't i^lve j» door 't Ryk en andere Mogendheden , gegüarandeert zyn x " Dn Hor ff9$g Mogende j itigevolge dc.defenfive Traftaten, die haar verplichten, de JSoningin van Hongaityen en Bobemen, by te flaan, zelve onder /c getal der uuarandeurs zyn : Dat zy dierhalven de hoge wysbeit van zyne Kelzerlyke Majefteic doen oordelen, of men haar vergen kan, tot dat Tradaat t'accedereh ; dat 27 ineer aanmerkingen op defzeifs inhoud zoude konnen maken: m^r dat zy zich. daar van liever willen onthouden, om alle onderzoek te vermyden ,/t geen onaan- Cenaam zoude konnen zyn , ea waar door zy des te meer van hare ware geneigd- heit zouden afwyken , nadien hun niets meer ter herten gaat , dan zyne Kei* serlyke Majefleit van d'achting en eerbied, die zy jByn Perfoón toedra^eiii C'overtuigen, gelyk ook van de waarde, waar in zy zyne vriendfchap houden, •en van 't Verlangen, 't géén ij hebben, ofm met Hem en 't Ryk is volmaakte vriendfchap te leven, en tot ^yn ruft, In 't byzpnder, als mede tot dat vaa Europa f in 't algemeen, het hare toe te brengen ^ gevoelens des te zuiverder, vermits zy voor zich zelfs niet verlangen , dan het behoud harêr Staat , en de bewaring harer Frybeitf die met het algemeen Welzyn vam Eurepa zeer nan Terinocht zyh.
De Heer CornrÜfx CoMorn, bevorens Ambafladeur by den Gratm
Digitized by
o? EüROPISCHiE MERCURIUS. 281
Neer, is door Haar Hoog Mogende benoemd tot defzclfs Minifter 1744. aan 't Keur - Saxtfcbe en andere Ouivlche Hoven. Oa^ber.
De Graaf van tVaJPenaar, Heer van Tmckeloi Minifter Pleni- -
potentiaris van Hanr Hoog Mogende y heefc den ji. dezer zyne eerde Audiëntie by den Keuivorft van £rii/ei» gebade en is op de ininlykfte wyze ontfangem
De Groot* ürittannifcheExtraordlnaris Envojé en Plenipoten* tiaris de Heer Trevor, heeft uit naam van zynen Koning Haar Hoog Mogende, bedankt voor de gezondene 6000 Man ^ welke in Engeland geweeft zyn.
. £>e Vprft vaa Leiningen- Dacbsburg een Regiment zyner Troupen aan dezen Staat over gedaan iiebbende^ is 't zelve bereids na de- ze Landen in marfch.
d'£d/ Heren Bewindhebberen van de Wed- Indifche Compagnie tor Vergadering van Tienen , hebben befloten tegen den i6. Novem^ ber aanuaande een Uitdeling van 4 per Cent aan de Geinteref» feerden te doen.
In Texel is gearriveert 't Ooftindircbe Schip fTel te Vreden » Gfr« fit Bot, van Batavia^ voor de Kamer Amjterdam\ waar van de Carga^ onder de Generale Carga^s hier voren fag. 1(54. begrepen is.
De Carga 'van 't Engelfche Ooftindifchc Schip de Hertocb van Ben^ gale in 't Fort St. George p den xp. paflato 'l Aberdeen gearri* veert ^ beflaat in: .
1406 «• Catoe<ie Garen, 55000 * Couris, 32100 • RuweZy- de, Ó7500 V. itoodbout» 465000 # Salpeter» 4700 # Scheilak^. 5400 tf Stoklak en een ^ote Party Bengaalfche Mannfaduren.
Mitsgaders van 't Schip de fFarwicb van Bombaje den 24. de« zer t^Aberdeen voornoemd gearriwert , beftaat in : 720 Giülons Ar* rak, 599000 9 Peper , 5600 9 Ryft en andere Bombayfche Stoffen meer. .
DEN reets gemelde voor Praag gefnenvelde Markgraaf fr«« Btxok- iirik fFilbelm^ was de derde Zoon van. Markgraaf AWrecbt Fredt- ^^*^ ffi^» en geboren den 28. :ftfoarr 1715 , hebbende das de Canon* "^"^ kogel op den liJ September hem vén 'c Leven berooft in d*ouder- dQifi van 29 jaren 1 5 Maanden en 15 dagen. '
Mm De
»tii»
Digitized by
X744.
iftï NEDERLAISTDSCH GEDENKBaEK
Dé zes^e Madame van Frankrylf hz2in de Kinder-ziekte overleden- De fterfte onder 't Rund -vee, is in l/rankryk ongemeen groot, doch wel vobrnamentlyk in de Provinciën van Bourgongnie^ Fo^ re/l , Daujvis , Lyonnou en Daüphiué. Te Grenoble , in de laacile Provincie., waren Boef en die 'er meer dan 30 verloren hadden, zelfs was daar een Boer gegeeflek die een Os cegen9.Konings or* dre gevilc hadde. Men hadc 'er verfcheide Beeften geopend , die aan die ziekte gellorven waren , waar in was bevonden, düP de 'Lever erk Long 'f eenemad verdroogt waren ; eindelyk hadc mea waargenomen ^ dat een Os , van die ziekte aangetad , »> levend w* begraven Qn 't gantfche Lichaam met Modder of Slyk beftre» n ken geweefl: zynde , ui{ge2on<iert de Kop^» daar door weder ge« f> zonogiïworden was. "
Onlangs zyn van twee fVlndmahnde Werktuygen s op de wyze: van ÏVajers ^maakt , volgens 'c Plan van den Natuurkundigeti' Vernufteling Dr. Holes ^ proeven genomen j dezelve wierden ge- plaatil in 't Hofpitaal te Northampton , in 't nüddelfte groot ver- trek-, zo dat 3 vertrekken te gelyk verlucht konden 'worden, ^t Grootfte derzelver bevat 313 lort lucht, en dè Wajers loflen ruim- 34 ton in een minuut , zo dat de quanticeic lutht, dn proportie geflelt aan die van 't grootfle vertfek » in minder als 10 minuten kan uitgedreven worden^ De lucht pafleert door de binnenwaarts- ftaande openingen na de buiten - lucht » met een fnelheit , gelyk. aan 1500 voeten in een minuut , 't ovelk in een uur meer ais 17 en t halve Engelfebe myUn uideverd ; dusdiè^zoort v'ah W^en «eer nuttig konnea zyii in Hofpitaal -fchepen,. Werkhuizen 1 Ge-^. vangeniflen, &c; ^
■ t« «>,
'N ÓF' È M R ER
fiiraoT- Z YN^E MajeÜek fleeft op den Brief > waar by de Koning vatt^ Brittan- ^raw*ryl't Ovcrlyden van Madame^ ip -Zpirfrj(hier\ioren^^.^26t) aan. Hem< bekend geni^aaki; heeft ^ ^^e Miuiv€ van Poadolefuide^ löt antwoord gèfchrtLV^n.!. , - . . : ' . ,_
nav»
■ Digitized by
t)F EüROPISCHE MERCURIUS. -285
^'.IremLondcn zytt drie Proclamatien gepübliceert : d'Eerfle is i744- leén algetnene Vaft- en Bede - Dag op den 20. van de toekomen- -^ovemh. de maand January N. St. vaftgefteld , om des Hemels Zegen over "
zyne Majelleits Wapenen in den tegenwoordigen Oorlocb tegen de Spaanfche en Franfche Kroneli af te fmeken, alzo van deszelft goeden uicflag de Vryhedeo en 't Wekyn van die Koningryken in ^:t byzonder , en die van geheel Europa in 't algemeen ten cene- maal afhangen } In de twede word een Premie van honderd P. Ster- lings behalven de 40 P. Sterlings , welke by Aftc van 't Parlement toegedaan zyn aan die geen » welke een Dief of Straat -Rover aan- geven of te wege brengen zal , dat hy in handen van de Juftitie gerake, ^n van 't Feit overtuigd werde ; En in de derde word aas d' Eouipages van d'Oorlochfchepen en Kapers een Premie van vyf P. Sterlings voor ieder Man beloofd van alle de Vyandly ke Scher pen , welke zy zullen nemen , (verbranden of in de grond boren , &c.
Uit verfcheide omflandigheden is konden te blyken dat betOor« lochfchip deVtÜoria^ voerende iio St* Metaal Canon ^^en gecom- mandeert door {deU' Admiraal Balchen^ Devens den Kapitein Faulk-^ ner, in den ilofm , waar door t'Ë^uader 's nachts tufTchen deni ló. eo i7.Pairato by't inkomen van 't Canaal , belopen wierd , met zyne gehele Ëquipagie, begroot op 1000 Man^ by 't Eiland Guernjey , is verongelukt.
Nadien ons Beftek gebiedt wat in te korten f zollenwe de Na« men der genomen Schepen flegts noemen,
Franjibe 'Stbepert door d" Engel fcben genomen :
' Le Terrible van Maneniique na Bourdèaux, waardig, behahren 't Schip^ 34000 P. Sterlings.
Eenige Kapers hebbe meer als 100 Schepen, die met deVisvangft van rerren«4f bezich waren , geraineert; vervolgens eene laading in, 4e: Franfche Colonien gedaan ,«n dan dezelve betaalt gezet, 't geea de Franfche te Canfo badden tedrevtfui
9 Zes Franfche Scbepm van ^^DomMgo, welkers Lading, onder an- deren , in 1500 Vaten Zaiker» Indigo &c. beftond , zyn te Niewvot Tprk opgebraght.
't Schip van Kapitein Raudoune , en ^t Schip La Vilte , de Léoganej Kapitebi Jeanta Parade van BoutdeMX'\ia Jfjartini^ gtdtfüncért.
crAdmiraliteit. heeft ^mi Kapitein Toüng ;:Gommih({eDrvan^t Oor-^ IQCttfchip dé Kinfale, een Brief, gedagtekend 5^ ^oW/ inNewfound-
Mm 2 /an4
Digitized by
284 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
: i744« tand den 13. Septenéer, oQtfaogen mee bericlit ^dat hy een van zyne Novemb. Pryzen 160 Man en 20 St, Canon nevena. twee Kapers , op welke ■ 300 Man waren , na V Noordsnh^d gezonden , on>een Onderneming te-
gen de Haven van Fifcbotten te doen , in dewelke verfcheidc FranTche fchepen lagen , dat de voornoemde Prys by 't inlopen van de Haven driemaal op de grond gezeten bad , maar voor de derde keer over* dwars in de Boeg van 't Scbip dt Moderate ( zynde een Franfcb Scbip van 75 Man en 12 St. Canon) geraakt was; dat zyne Equipage met de uegeo in de Vuift dat Scbip bad yermeeftert » en 't Canon te- gen vier andere Franfche Scbepen,die niet verder daa eenPiftool- fcboot van hen af in de Haven waren , gekeerd bad ; dat zy vyf unren en een balf met elkander eeflagen hadden^ eer de Vyanden waren bygekomen; dat in deze AStit 10 Man vand^ónzen gedood» en dertig gequetft waren ; dat bet getal der gefneuvelde en gewon- de Vyanden onbekend was » doch dat men meer dan 200 van de- zelve krygsgevangen had gemaakt , en dat de 3. bovengemelde Ka- pers niet dan na deze Aöie in de Haven gekomen waren; De Sche- pen , welk d'onzen in de voornoemde Haven van Fifcblnten geno* men hebben , zyn de volgende
Naamen Man Sc. Qanon QutotaieQ Vi&rh
St. Dennis 53 14 3P^
lanfon 80 14 400a
"Marquis de Se 8(5 14 5000
Dnc de PenthJevre 48 12 2000
Moderate 75 12 4000
fifntrepidB, Kapitein Rous, en de Mtnfor Kapitein Combtttet vmSu Domingo ; de Marie Tbereji , Kapitein Forique , van Martinique ; en 't Schip d'Éfperance van Terreneufi zyn te Pky- en Ponsmoutb opge- wonden.
't Schip de Medufa, Kapitein Qultiot^ geladen met 20oOzhoofden Zniker , 54 kiften Koffy» Indigo, eenige duizende Stukken van Ach- ten &c. gaande van Fmp Franfois na JNameu
De Propheet Elias, zynde een Ryk St, Domingp Schip, na Rücbet^ii te Briftot opgebrag^t. Le Comte de Maurepas, Kapitein de la Vitte ^ va» d^Eilanden na Roebel komende , is in de tVeJHndien genomen»
Te Montferrat is opgebragbt een Schip van Gumie , 311 Negers én eenige koftbare Effeden aan Boord hebbende.. De Kaper de jmgie Arent van Bofton heeft 16 Franfche Pryzen gemaakt» at te St. Jan op Terreneuve opgebra^t.
^ 't Schip la St. AngéUe van Roebel na Catais » is te Dartrnoutb opge* Sdnden. veoru zya eenige Engelfche «Schepen hernomen»
en 8a Tonoco Oly.
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIUS- tis
1744. Engilfcbe Scbepm door ds Spaanfiben genomen r Nwe^.
Twee Sloepen van Jamaica na Barrott^fl/. gaande ,= een Schip metr 70000 (!^ Stokvis en 200 Tonnen Meel is ceiKjJixopget>ragt;deSche^ pen de Rowland na 5/. Cbhftoffel, de Hoope na Jamaica en de 3 Zufterf na Gibraltar ; als mede 't Schip Je Ruby van S^. CbrifloffeP zyn te 5r^ Jtffl/o opgebraght.
't Schip de 2 ZMyJer/ , Kapitein Stedman van Rotterdam met Paltrers Ba Pbilaaelpbia gaande > is 100 Mylen van Lands-end door 2 Kapers van • Bilboat d*eene 20 en de ander 18 St. Canon voerende, en de volgen-* •.de dag- 't Hollands Schip de Marie en Elizabetb^v2Ln Surinamen komen- de, ontmoet hebbende, dede ze d'Equipage» behalven den Chirur- gyn, dien ze te rog hielden, op 't zelve overgaan , zeilende vervol^ gens met de Paltzers na Bilbao. V oor is ' t Schip ae Orkwm na Gibraltar.
Engelfibe Scbepen door de Franfcben genofnen :
• t Schip de Soream uit Nieu^ Engeland komende, 't Erqnader vait Breft heert op hare route 11 Koopvaardyfchepen en 2 Kapers geno- men , doch de hiatfte zyn door eene zware mift ontfnapt.
D E Graaf de Maurepas , Staats - Secretaris van de Zee - zaken ^ Vxank* heeft aai) den Heer van Hoey en den Baron van Bemsdorf een Re* ^^i^- glment doen overhandigen » waar by de HoHandfcbe ea Deenfcbe Schepen beveiligt worden tegen d'Ongemakl^n , waar aan zy we* gens de Kapers , gedurende denr Oorloch , nïochten onderhevig zyn ; 't welk voorts in dac Ryic Gepubliceert is; luidende :-
VAN WEGENS DEN KONING.
f^E Koning zich* hebbende laten vertonen 'r Reglement , van 23. Juty 1704 , *^ wegens de Prysen gemaakt op Zee « en de Scheepvaart der Neutrale en Geallieerde Schepen « gedurende den Oorloch, soude zyne Majelleit gezien heb- ben, da^ de di%>oOtien van dat Reglement, al< toen ceffens wyt en behoorlyk: waren , en dat zelfs het te wenfchen zouden zyn , voor 't Welwezen van zyn Sonlngryk, dat ze alle gedurende den tegenwoordige Oorloch vernieud konde worden 1 maar nadien- 'er verfcheide zyn ,die niet met de Traftaten en Gonven- tien f die Hy met verfcheide Mogendheden, zederc zyn komile tot den Kroon gemaakt heeft , souden konnen over een komen » ^ en daar zyne Mkjeftelt her n slch altoos tet een Wet gemaakt heeft , zyne Engagementen met de naukeu- ^ rigfte getrouwheid na te komen," oordeelt Hy %yn Ineereften te moeten laten- nryken ypQt de Trouwe die Hy aan deTmftaten verfcholdigt it.
Ten andere zyne Majefteit nietkonnende twyfelen, ofzyne Vyanden bedie^ om ftUh van de Vlag en Paspoorten van eenige Neutrale Staten, tegen deWil*^
Mm 3, Ir
Digitized by
226 NEDERLANDS CH GEDENKBOEK y
^1744. Ic en d'Engagementcn van die zelve Staten; en'^ync Maieileic confiderercndc, Ji^avtmb, ddc Convcutien tufTohen Souvereinen gemaakt , ecniglyk tot voordeel en zeker- r hele van hunne rcTpedive Onderdanen , niec kennen ooit tot voorvi^crp gehad
hebben, Fraudes te faciliteren, waar van 't nadeel niet twyfelacbtig kan zyn, zo oordeelt hy zich des te meer gegrond , om deze Fraudes te beletten , daar het niet minder tegen d'Eer en Waardigheit , als tegen d'Intcreften van de Neutrale Staten is , dat reukeLoze Onderdanen hun Recht iii 4^ WaagfchaM (lellen y met een misbruik .van huiine Vlag en hunne Paspoortea te maken.
In deze omdandigheden heeft zyne Majefleit goed. gieoordeelt in het tegen- woordig Reglement de dlfpoütien van dat .van 1704 te herhalen , daar van on- derfcheidende de gene ^ie niet uitgevoerd behoren te werden, als ten opzich* * te van de Suten met dewelke geen Conventie gemaakt is geweeft; 'er niea- • jwe by te voegen , conform de Tradaten , die hy met Staten gemaakt heeft > en zelfe daar by te voegen die van 't Reglement van den 17 Fthruarf 16^4* op dat die van zyne Onderdanen welke ter Kaap zullen ui truften , ten volle, geinfoemeert werden van de Regelen, die zy obferveren moeten. Om deze con- iideratien heeft zyne Majefteit geordonneert en ordonneert 't ^eéh hier savolgc Art. I. Zyne Majeftetc verbied aan de Franfcbe Kapers , in Zee aan te hon- den , en in de Havens van zyn Koninkryk op te brengen , de Schepen toebe- Jiorende aan d'Onderdanen, van de Neutrale Vorilen, uitgelopen uit een der Ha- vens van hun lleerfchappy , engeladen voor rekening van d'Onderdanen der ge« ^nelte Neutrale Vorften, met Koopmanfchappen van 'tGewafch of Pabricq vaa hun Land, oraze dired te brengen na^enige Staat wie dezelve oojk jsy , zelfii tia die, waar mede zyne Majefleit in Oorioch is , mits doch, dat 'er aan boord van de gemelde Schepen geen Contrabande Ko opmanlchappen zyn.
1 L Uoet hen insgelyks verbod , van aan d'Onderdanen van de Neutrale Ptin** fen , uitgelopen uit eenige andere Staat , wie 't ook zy , zelfii uit die waar mede zyne Majeileit in Oorioch is , en geladen voor rekening van gemelde^ Onderdanen der Neutrale Prinfen , met Koopmanfchappen die zy in 't Land of Staat van waar zy zullen vertrokken zyn , zullen ingenomen hebben , om di- tcGt te retourneren na een der Havens van de Heerfchappy van hun Souverein.
III. ijelyk hy ook hen verbied aan te houden de Schepen , toe behoren- de aan d'Onderdanen van de Neutrale Prinfen , vertrokken uit de Havens wê£ een Staat, Neutraal of Geallieerde van zyne Majefteit; mits dat 'er geen Koop- manfchappen van Gewas of Fabricq van zyn Vyanden in geladen zyn , ift welk geval de Koopmanfchappen goede Prys zullen zyn » en de Schepen -vry ,gelaten werden.
I V. Verbied insgelyks zyne MajeAeit aan gemelde Kapers , aan te hondeii de Schepen , toebehorende aan d'Onderdanen van de gemelde Neutrale Prinfenr t uitgelopen uit de Havens van een Staat /Geallieerde van zyne Matjeibeit of Neu- traal, om te gaan na een Haven ^an een Staat, Vyand van zyne Majefielt mits dat 'er in 't gemelde Schip, niet zyn zouden Contrabande &oopmaiiA±appen , noch van 't Gewafch of Fabricq van zyne Majeftelts Vyanden > io welk ge- . val de gemelte Koopmanfchappen goede Prys «uilen vyn , -en de Sdrepeli' 4Uitflagea werden.
Digitized by
•^F EUROPrSCHE MERC ÜRIÜSu 287
f T, Zb In de gevallen, uitgedrukt by d'Articulen i, 2, j en 4. van dit Re- ^744^ -glemebty op de voornoemde Neutrale Schepen , van wat Natie zy ook zouden N^ivtinb^. mogen zyn , zich Koopman fchappen of EfFcélen , toebehorende aan zyne Ma» ■■ -
jeileits Vyanden , mochten bevinden , zuilen de Koopmanfchappen of Effeften > al souden zy zelfs niet van de Fabricq van 't Vyandelyk Land zyn, goede Pry» wezen, en echter de Schepen onifligen werden.
VL Wil zyne Majefteit, dat alle genome Schepen, van wat Natie zy ookp »yn , Vyand , Neutrale , of Geailiecr Je , uit dewelke vaft bewezen zal wer- dei , ^ 'er Brieven in Zee ge'uiorpen Zyn , met hun Lading voor goede Prys werden verklurd , op d'enkelch tonftante preuve van d'in Zee geworpe Pa- -pierei, en zonder dat het van node zy t'examineren , hoe deze Papieren wa- ten , door wie zy ViPechgeworpen zyn, noch of 'et genoeg, aan boord geble- ven zyn , om te jufÜficeren , dat het Schip en haar Lading, aan Vrienden of Geallieerden toebehoren.
VIL Men zal geen regard hebben op de Paspoorten van dè Neutrale Prfn- fen , dewelke de gene die dezelve zullen verkregen hebben , bevonden zullen. werden, gecontravenieert te hebben > en de Schepen die tnet de gemelte Pas«- poorten zullen varen, zullen voor goede Prya werden verklaard.
VUL Eeft Paspoort of Verlof zal niet konnen dienen, als voor eeo enkele Kis , en zal alt nal en van gener waarde geconfidereert werden , zo 'er be-^ wezen Werd ^ dat het Schip, voor 't welk hét ge&tpedieert zal zyn, ten tyde van d'afvaardlging niet meer was .in eenig van de Havens van den Prins die 't- Eelve vetigund heeft.
• IX. AUe aan boord gevonde CdnnofTementen , die niet getekend zyn*, zull^^i. ftul en Van gener waarde zyn, en als vormeloze Adens aangezien werden. ' - X« Geen Schip^, dat van Vyindelyk maakzei zal zyn , of dat een Vyandely^ ke Eigenaaf zoude gehad hebben , zal voor Neutraal , of Geallieerde gerekent konnen worden f zo 'er niet aan Boord wordea gevonden , eenige authentique Stukken , gepafleert voor de publicque Officieren , die den Datiiitt daar van. konne*" -verzekeren , Welke juilificeren , dat dé Verkoop of Ceffle van 't zel- ve \ aan een der Onderdanen vatt de Gealllterde of Neutrale Pirinfen gedaan Is ^êweeil , voor de Declaratie van Oorloch , en zo de gemelde Overdracht* A6te van Eigendom ^ van een Vyandelyke aan een Neutrale oP GealUeerde* Ondefdaan niet behoorlyk voor een voornaam Officier van de Plaats ^ van waat' ''t vertrokken Is, geregiftreert is geworden-, en niet onderfteund is met een au- ekentlque Volmacht, door den Eigenaar gegeven , in 't geval, wanneer hy i^iet:. a^lfs de voornoemde laatfte Verkoping zoude gedaan hebben. Ten opzichte van^ ëé Schepen vin Vyandelyke maakzei j die door onze Schepen ; die vin, «nze- 6ealfieerdeo , en van onze Onderdanen , gedurende den tegenwoordige Oorw- loch I zullen.gettomen zyn geworden ,* en die In t vervolg, aan* d'Onderdanem Vin de Geallieerde of Neutrale Suten verkocht zouden zyff geworden, de* »elve zullen niet voor goede Prys konnen worden gerekend , indien aan Boordv gevonden wordea^» Joftificative A&enz , in goede fome , ^rpafleert doos pa- SUcque Officiers- daar toe gefield , zo van. de' Prys, ais van de Verkbping en< Adjudlcatie».die daar vanT vervolgeifs zoude gedaaazyn.aan d'Ondetdane0 vaiu VAVam]Fde<itslUeefdC', of Heotrale Staten , 'tzr in P'rmkrfk^j/tZY'it de.-
Digitized by
288 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
xj^X. Havens van onze GealUeerdeo ; by gebreke, van welke Juilificative Stukken » N*A.Vimb, Ko van de Prys als van de Verkoping} de voornoemde Schepen goede Pry«»ii)« — . len xyn , zonder dat in f enig g^fval d^ Stukken , die In 'x vervolg zouden mo- gen aangebraght worden, eeuig geJoot zouden konnea miken, noen van eenige nuctigheit zyn , zo voor d'Eigenaars van de gemelde Schepen , ais voor die van de Koopmanfchappen , welke da ir in mochten geladen 7*yB.
X L Men zal geen regard hebben op de Paspoorten * door de Neatrale of Geallieerde Prinfen verleent « zo aan d'Eigenaara , als aan dé Schippers van de Schepen , Onderdanen van de Suteii , die Vyanden van zyne Majefteit zyn , zo zy niet genataralifeert zyn geworden , en niet hun O )micilie ia de Succa van de gemelde Prinfen overgebraght iiebben voor de Declaratie van den ce- genwoordigen Oirloch: Vangeiyiien zullen de voorreide Eigenaars en Schip* pers van de Schepen , of Onderdanen van de Vyandelyke Staten-, die de ge* melde Brieven van Naturalifatie zullen verkregen hebben, derzelver effed oiet jonnen genieten, zo zedert dat dezelve verkregen zyn geweeft, zy in de Sta* jten , Vyanden van zyne Majefleit , te rug gekeert zyn , om aldaar hun Com* jnercie te continoeren.
XII. Zullen goede Pryè zyn alle vremde Schepen p waar op een Supercar- ga , Koopman , Commis of Zee Officier van een Land • Vyaad van zyne Maje- (lelt^ zal zyn, of waar van d'Equipage zal beiUan uit meer aU een derde vaa Matrozen Onderdanen van de Suten, Vyanden van zyne Majeitelt^ of die niet de xolle van d'Equipage , gearrefteert door de publicque Officieren van deNea* trale Piaarzen ^ van waar zy zullen vertrokken zyn , aan boord zullen hèbbeiu "X 1 1 L VeriUan nlef in de difpoliiie van 't. vorige Anicul te begrypen de Schepen, waar van de KLaplteJns of de Schippers by aan boord gevonde Aftena juftificeren , dat zy genoodzaakt zyn gew^eft Zee- Officieren of Matrozen aan te nemen in de Havens daar zy zullen ingelopen zyn , om die van 'c Neatrale Land , welke gedurende hun reis geftorven zyn , te remplaceréiu
XIV. De Schepen toebehorende aan d'Onderdanen des Koainga van peen^ nuwcken en die toebehorende aan d'Onderdanen van de S$aun GenermU der Vv^ 0enig^ ^e^knünf ^ulleo gedurende den tegeawoordigen Oorloch vry mogea varen, 'czy Dit hunne Havena na Havena van andere Staten, Neuuale of Vyan- den , of van een Neutrale Haven na een Vyandelyke Haven, of uit een Vyaa* delyke Haven na een andere Vyandelyke Haven , mits dat het niet zy na eet geblocquee^de Plaau , en dat i^ in deze twee laatfte gevallen, In 't geheel of ten dele niet gdaden zyn met jCoopmanfdiappen by de Traftaten voor Coatre- banden gerekend: ^n dit niet tegenftaande 't gnnt geftatueert is in de vier eer* ite Articulen van hef cegenwoojdig Reglement , waar van echter d'Ardcnlen ^1 7» 8t 9> i^> iz en I2* ten hunne opzichte zullen werden geëzecuteert : En in 't geval dat zy zich in 't geheel of ten dele met contrebande ILoopmanfchappes geladen mochten beviaden gaande na een Vyandelyke Haven , 't zy dat zy uit (een andere Vyandelyke Haven of uit een Neutrale Haven vertrokken zyn, zol* }en de gemelde Koopmanfchappen goede Prys zyn , zonder dat de Schepen ea 't Overfchot^ vao baar. Lading» noch haar Goederen en Effe&n, zonden mogea j^angehoude/i werden, al was 't dat zy zeliEa aan de Vyanden zouden toebehoren. %y. Off d^zeivjp FX^Q ^gebaoddt werden ten opzichte vi^e Sc{)epcB
Digitized by
• F EUROPISCHE MERCÜRIUS aSp
toebehorende aan d'Onderdanea des Konings van Zweden y en van die toebehoren* 1744- de aan d'Inwoondert van de Bonzee -Jleden^ in dewelke echter alle Koopman- Novtmif, fchappen zonder onderfcheid toebehorende aan de Vyanden , al Was 't dat zy ■■ - ■■ geen Contrabanden waren > zullen goede Prys zyn^ zonder dac echter de Sche- ' 'pen en 't Overfchot van liaar Lading , noch haar andere Goederen en Effec* ten zouden mogen aangehouden werden.
XVI. Al de Schepen uitgelopen , uit de Havens van 't Koningryk die geea 'andere Waren en Koopmanfchappen aan boord zuUen hebben , als de gene die
%y aldaar geladen hebben , en die sich met een Verlof van den Admiraal van 4^raf^f^k gemunieert zullen bevinden , mollen niet door de Franfcbe Kapers mo- gen aangehouden > noch door hen in de Havens van 't Koningryk wederolh ge* braght werden > onder wac pretext fiet ook zoude mogen wezen.
XVII. In cas van contraventie door de Franfcbe Kapers in 't Verbod , «au •fcaar by het tegenwoordig Rogkment gedaan , wil zyne Majeftek dat 'er aan d'On-
derdanen van de Neutrale Prinl'cn Uand - ligting verleend werde wegens de Sche- pen, aan hen toebehorende, en wegens de Koopmanfchappen van de Lading, in de gevallen , als zy geen confifcatie onderworpen zullen zyn ; en dat de gemei* de Kapers in hare fchade en Intereften gecondemneert eunen werdeo.
XVIII. Vorders wil zyne Majefteit , dat de Titel van dePryzen van d'Or- donnantie van de Marine van de Maand ^ugujly 168 1 , na haar forme en in- houd geëxecuteert werde , in 't geen niet by het tegenwoordig Reglement gcde- rogeert is. Gebied en ordonneert zyne Majefteit aan den Heer Hertoch vanPen^
* tbievrt Admiraal van Frankryk , van den hand te houden aan der eelver uitvoe- ring, en aan d'OfiSciers van d' Admiraliteit , van het te doen Publiceren, afi- jjeren en regiftreren , alom daar 't van noden zal zyn , ten einde dat niemanc
. daar van ignorantie hebbe. Gedaan in 't Leger voor Fryburg , den 21. OSoher 1744. Getekend, LOUIS: L. S. Phbltpbaux.
Den 5. dezer heeft men in de Hoofd- kerk van Parys een begui . gemaakt met het Zingen van het Te Deuw , nopens d'Overwin-
ning, die door 't Geallieerde Leger in Fiemmt op dat van denKo-
ning van Sardinien voor Coni behaalt is.
Alzowe wederom tot die Hoofd -Stadt moeten komen , zo aul-
lenwe kortlyk aanhalen , dat wanneer zyne Majefteit in de Bele- .gering voor Fryburg gekomen was , vele Officieren zich zonder- .ling hebben gediftingueert ^ om zyne Majefteit die glorie te doen
hebben , van die Plaats te zien overwinnen , zonder 2el£s deelg^ .aoten daar van te hebben mogen zyn.
*t Franfcbe Relaas daar van in 't Licht gegeven behelft : Na dat wy befloten hadden den 6. dezer de generale Strom op F^burg te doen» en dat de Goavemeor van die Stadt» de Baron vaa DamnU%^ ziende dac
Nb . tiki
Digitized by
290 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
i744» ^^^ *" gereedheit was , en op het point ftond om uitgevoerd te worden , UeC
Nivetnbs hy hec fVitu Vaandel opfteken , waar op hy ia 't quartier 4cs Konings gekomea
. zynde om te Capituleren , men hem terilond > met d'Officieren die hem verzch
den , in 't Vertrek van den Hertoch di FilUroy deed brengen ; waar op de Ko«
ning met de vier Marfchalken de Camp en den 'Graaf d'Argenftm een Raadvcf-
gadering hieldt , over d'Articulen welke men den Gouverueur xoude toefban ;
men eindelyk , na vele Debatten y nopens de volgende pointen overeen£^«
' komen was.
I. Dacden volgenden dag» te wetenden 7., de Belegerden eene vandeScadti .Poorten zouden inruimen. .
I I. Dat het Guarnizoen geheel en al in de Kaflelen trekken zonde.
IIL Dat de Koning vervolgens zyne Troapen in de Sudt zou doeo komeo.
IV. Dat al d'Artillery , zo als ook de verdere Oorlochs* en Mond -behoed tensydie noch wezentlyk in de Stadt zyn,in dezelve zouden moeten blyv^o»
V. Dat men voor alle te rug blyvende Gequeclten en Zieken zou do«n zoig dragen , maar dat zy als Krygsgevangen zouden worden aangemerkt.
VI. Pat aan de Commandanten van de Kaftelen , dewelke van den Generaal Damnitz niet onmiddelyk afhingen i een tyd van vyftien dagen zoude vergund worden , ten ein^e een Officier na Wenm te konnen zenden , om d'Ordres der Koninginne van Hongaryen te vernemen. En
Vil. Dat gedurende die vyftien dagen een Stililand van Wapenen zoude we* zen , waar na de Vyandlykheden zouden konnen hervat worden » mits dat m^ elkander behoorlyk daar omtrent gewaarfchouwd had.
,^ , pie Capkulatie is den 7. ter uitvoer gebraght , en de Koning
heeft den 8. zyne Intrede aldaar gedaan en het Te Deum doen zingen.
'c Zal genoeg zyn te zeggen» dat dien Generaal Damnitz , ze-
' dert 't openen der Loopgraven tot den dag der Capitulatie , zyn- de 45 dagen, met zo veel cburagie en beleid die Siadt heeft g'ê- 'deferideef c, dat by beeft getnerïteert de Lof der Fyanden zelfs , nadien pen berekend dat hun die'Belégering over de 15000 Man, behai- Véh Je-Déférteurs/gékoft, ende hy daar cn'tegen niet meer als
'bmtréht 3600 Man VeHóren zoude hebben.
Vóór \ övérrge is 't een iherk waardige zaak» »> dat bydatBlöé*
%/dig bèfèg, Kehaliren de hoge Perfoon des Konings ^ tegeriwooN
•l,l(d5g*^^n céwe'èfl', €ier Marfchhlkènvin Frankryk ^ te weten de *> Marfchalk Hertoch de Bel- ijle ^ dé Marfchalften deNoailIep^ » Cdgny en' Maillebois '^jih mcóe 40 ÏJeutem^
jt>.Gf«irö^/J^n njeêr'dan 100 ^rigadiers ^zynde het getal dër Offi- p, ^cietf Van ,^en Cpripnel tot clèn Véridrïg vry groter ^eweêfl dan
jm 'c gehele Guarnizoeo van *die Stadt, ''
I>e
Digitized by
OF EÜROPISCHE MERCURIUS. «i>i
.J>e Koning is den 9. van daar vertrokken, en den 14. 's avonds» ^744^ ttiflchen 6 en 7. uuren te Pérys gearrivecrt , en deszelfs Intrede* ^^-^^^"^ iS^zeer Luifterryk geweeft. Den 15. hebben de Buitenlandfche Minifters .&c. de Complimenten by 't gehele Hof afgelegt, en op d'Aanfpraak die de Heer van Hoey^ Ambafladeur van de SMen Ge* neraal , onder anderen , aan den Koning deed , gaf zyne Majeileic dit volgende antwoord:
' ^y Ik kan niet Jan ten uiterften aangedaan zyn over 'r geen Gy My, yy van wegens Uwe Mtejiers betuigd f nadien Myne Friendfchap en G^-' ^y vQelens omtrent Hen altoos onverander lyk geweeft zyn.**' ' ! *
De Hertoch van Clermont is van Conftantz met veel ipyt te Parys gearriveerc » dat hem zyne Expeditie op Bregentz mislukt en zyn Corps van loooo Boeren , zodanig gehavend is geweeft , dat het zelve genoegzaam geruineert was.
De ^9ak ya^'^den'gearrèlleerde Generaal -Lieutenant deGenfac,, gewezé Conimahdant van Lauterburg , agiigaande de fcbielyke overgaaf van die Poft aan d'Ooftenrykers, is den 6. in een Krygs« raad door de volgende Generaal - Lieotenants gehouden, uitgewe-* zen: Mr. de Montal, de BaUncouft ^ de la Fare, de Roban Prins. vari MontobM^ Clermont Gallerande ^ Clermon Tonnerre 9 Put onges y Mak* fieur en de Brune : Mn de Monconfeil had befluiten tegens hem óp* gefteld , die zeer tot zyn nadeel waren ; maar de nu gemelde Krygs- raad heeft hem vrygefproken, *
^t ANTWOORD van den HeerMarquis de rülarias den 24, Sanjbiu OSober laatftleden aan den Hollandfchen Secreuris den Heer Qreflyn gegeven , over de 10 Hollandfche Koopvaarders^ te Otr*> tbagena aangehouden, is als volgd :
Myn Heer : . IN consideratie vaa Uwe Officien van den 1 9 4 en den 24. September^ en via ^ 'c geen is gebleken by 't regiftreren der jo Hollandfche Shepen , die de Man^ qois de Ia FiSoria gedwongen heeft in de Haven van Cartbagena binnen te lo* pen 9 heeft de Koning befloten , dat men deselve vry sal laten vertrekken na tuuine gedeiUneerde Plaatsen met de Goederen » 'waar ia hun Lading beftaat, uitgenomen 't Geweer en 't Kruid » de Sajen Sec. , Engelfche Fabricq, en de Cranen y /t welk allea gedeppfiteerd moet blyven : 't Geweer , ToeruftingeQ
'en * Hoe 4^olve iA4'/erftemaal nitgefproken wasi aie hier roreo ftign uó;^
Nn z
Digitized by
y Google
25^2 NEDERLANDSCH GEDENKBOE;K
1744. en Ammnnitle , oitt dat dezelve 04 Vyanden van de Kroon /t zy Turken of mo«
Nj oemb . gelyk Ëngelfchen gezonden worden. De Sajen wegens waarfcbynlykheic > dat de*'
. z^elve aan Onderdanen des Konings van Groot ^ Britionnien toebehoren : Ea de
Granen op fufpicie , dat dezelve worden vervoerd tot onderhoud van 't Efqua»
der van d^Adintraal Ro'üoley ^ zullende 't een en ander gefchieden , tot dat men
by de noch durende Onderzoeking het tegendeel zal hebben bevonden.
Itauen. d*0 N G E M ENE dapperheit der Belegerden in Coni , kan niet krachtiger blyken dan in heo Getuigenis dat zyne SardinilcheMa- jedeit in de volgende Millive aan den Prins , Hercoch van Sawh jen , deszelfs Zoon ; komt te geven ; luidende :
r^E Vyanden hebben nu niet meer als 4 Stukken Canon op de Batteryen by Coni i 2a zyn reecs daar van daan genomen, om nevens 5 Mortieren naZ)/« mont gebraght te worden } De Zieken, die tot hec tranfpoorc in ftaat zyn^zok- len ten fpoedigilen na Frankryk pafTeren , zo als ook eenigeRuitery}. de Defer- teurs, welke in gro(e menigte aankomen , verzekeren, dat*zy van tyd tot tyd zonder Brood zyn j Men heeft ^en Detachement na Èoves gezonden , om hun de Commnnicatie af te fnyden j 'tGuarnlzoen van Coni voornoemd is vol vreug- de , en de FrouS' Perfonen ^n daar Amazenen geworden } Zy doen Uitvallen f waar In Zy alle de Werken van de Vyanden overhoop werpen , en hen van daaf verjagen >, De Gouverneur fchryfc , dat de Stadt niets nodig lieeftr en dat hy hoopt de Vyanden te zullen dwingen , om 't Beleg op te breken.
Na dat by de Prinfen i'Lnfant Don Philip en ConPy verfcheide Krygs- raden waren gehouden geworden , om , of 't voorzeide Beleg voort te zetten , of op te breken , heeft het laatfte d'over- hand bekomen ; uicvryzens de vettende Miflive door de voor» noemde Prins de Conty aan den Koning van ^«Rikr^fi^'gefchreven^ behelzende in fubflantie;
UËt ruwe Weer , d'overftroming der Rivieren, *c gebrek aan Leeftochteir, ea d'aannadering des Konings van Sardinien^ om ons Leger op nieus aan- te taflcu , hebben myn befluit , omjCont 't kofte wat het wild^ ja zelfs met ge- vaar myns levens te vermeefleren , verydelt , en van twee Hechte Zaken demi»- fte doen kiezen, te weten, liever 't Beleg op te breken, als 't gehele Geallieer- de Leger op t'offeren ', dur hebben Wy volgens 't befluit ,in een groten Kryg»- raad den 20. dezer Maand genomen , dien dag een gedeelte vair d'Artillery voor uit gezonden en zyn dezelve heden gevolgt , achterlatende verfcheide Stukkea Ganon , welke door de gedurige Regen gelyk als üi de grond verzonken en be- graven zyn; de Spaan fche Armee is na 't GraafTcbap Nizza^ end'onse oaZXni- pbiné gedefileert ; beide d' Armee hebben veel geleden en verloren , zonder dac wy ons oogmerk hebben konnen bereiken , 't geen my 'c allermeefte fpyc, en datr en boven doed duchten , dat ons verlies by depaflage over d^Aipes niet SiioderzAl wezen, dtc. Was getekend den 2uOEUber 1744^
Pieo Print hadde vele dagen van te voren meer als eens ver«
klaarde
Digitized by
ofÊUROPlSCHÊMERCURIUS.29^
kfaard; liever te zullen fierven , dan tot het opbreken van dit Belegering J'^^\ ie refolveren en te komen. Evenwel heeft hy rri fpyt van die opge- ^^^^ ^_ broke Belegering gerefol veert woc* in 'i leven te blyven. ' Den 24. heeft zync Sardinifche Majefteit met den Prins van P/>- mmt izyne plechtige Intrede in die Stadt en Vefting gedaan , enr vervolgiens het Te Deum doen zingen over 't opbreken der Belege- ring en genome Retraite der gecombineerde Armee 's nacbts tuf- fclien den 21. en 22. gefcbied -, na dat die Stadt 40 dagen lang formeel belegerd was gehouden , en in dien tyd met 5000 Bombea was begroet en loooo Canoo - fchoten daar op gedaan waren. Men heeft in bun Leger en langs de wegen , door welke zy geretireerc waren vele dode Lichamen van menfchen, en gecreveerde. Paar- den en Muil - ezels gevonden : De hen nagezonde Troupen heb« ben reets eem'ge avantagien op hen behaalt.
Den 27. heeft men begonnen de Loopgraven te vullen en 3000^ ftuks begraven Canon -kogelen gevonden. De Koning heeft dien dappere Commandanc , Baron van Leutrum , tot Gouverneur van die Stadt benoemd.
Het verlies der Gecombineerde Armee* in die Belegering'gele- den, fchacten zy zelfs op 12000 Man.
Overgaande tot d'Ooflenrykfche Armee in ien Kerielyken- Staat , zo is dezelve den 25. paiTato van Nani opgebroken en fucceflive- lyk na Viterbio gemarcheert al waar ze de Winterquartieren me^ nen te betrekken. De Spaanjcb NapóUtaanfcbe Armee heeft ze wet* nig op hun marfch ontrufl , en de Koning der beide SicUien is te Urnen gearriveerc en heeft by den Paus ter Foetkus geweeff.
HARE Majeftert , de Koningin van Hbngaryen en Bobemtn Dürrsci* heeft den 16. Paffato weder beantwoord hetSchryven van de Ziva- ^^^"^ btfcbe- Stenden (hier voren pag. 241) en 't zelve yerzeld met vyf Bjlagen, te zamen Stukken van den Pr u^iftf n Veldmarfchalk , de uraaf van Scbmettau , die 'c Gemeen van vele Geheimen en van de grootfle importantie onderrichten : maar alzo ons Beftek niec ioelaet dezelve hier te konnen plaatzea , ;&ullenwe die tot nade» re gelegenheit moeten fparen.
't Ontwerp van Seculari/atie , waar van zedert eeaigen tyd in 't Ityk gewach gemaakt is , heeft den Generaal Berriklau met bet
Nn 3 Dotor
Digitized by
294 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
Dom^tcapittel te Zaltzburg, vermits 'c overlyden van dieq Aa^rcjv,
biflchop f doea befluiien, om Oojlenryfcbi Bezetting in (lie Stade te'
doen trekken» en de Koninj^in heett dezelve cot na de Verkiezing
van een nieuwen AardsbiUchop » onder hare onmiddelyke be«
A:herming genomen.
U^oLiir* STAANDE de Ryksvergadering te Grodno , heeft de Heer van PFallenrodt , Minifter des Konings van Pruiffen , den Minifterf van den Koningvan Polen een Kefcript van zyn boa verin overhaa-" digt , 'c welk in fubftantie 't volgende behelfi :
A Lzo de tegenwoordige Oorloch in Duitjcbland uitdrukicelyk uitgeEonderCis ^ omtrenc d'AiUaatis , welke syne Poolfche M«jellelc laacft met hét Hot vaa Jf^emn geOocen heeft » en gevolglyk die Vevbi^ït^ni» op generlf wyzc bQPggCf snelde zyvut Majefteic verplichc, om a^n de I{4)pij]uü;i van HiMyaryt» Hu)p-Trou-t pen te geven , kan de Koning van PruiJJcr^ de Vereenigiiig van de Saxifchc Troupen met het Ooftenryks Leger ^ orti tegen zyne Pruiflïfchc M^jefteit cnijég- zelfs GeaHieerden de Wapenen in voeren, niet anders aanmerken, als tene êfen» bêrc Vymdlykfjei$ em Aantsiol : Zyne Pmlfllfcbe M&jefteit beroept cich ile^u Qff d'eige Overweging van den Kooing va^ Ps/f/i, hoedanig, dcselve d^pr eei^^er* gelyk gedrag gerechtigc ja zelfs gedwongen word » om maatregelen en beüuitëa te nen\^n , ten eiade d'Aanflagen , welke men tot ^synen nadele in den zin heeft » te dven milTen : Derhaiven acht de Koning van PruiJJen zich geheel buitem fchuld omtrent de Rampen, die natuurlyker wyze daar uit mochten voorckopieni maar vên den anderen kant hoopt dezelve , dac de Koning van Polen niet al te haaftig zal willen te werk gaan in een >zaak , die van zo groot gewigt is of door hare gevolgen d'Ondergang van de wederzydfche Staten zou konnen na zich fiepen , en waar van niemanc aU derzelv«c Vyaaden eo Benyderi de Vjcuchtea crekken «ouden.
Hier op is van wegens den Koning 't volgende Antvmrd gegeven:
^A dat aan zyne Poolfche Majefleit verflach gedaan was van \ geen de Heef ^ viSiWaüenrfdt van wegens en op bevel van den Koning yaa PmMJpt ver-
klaafd heeft , te weten enz Heeft zyne Poolfche MajelUit j>evp£en t'ant-^
woorden : Dat de Koning van Pruiffen gelyk heeft omtrent .zyn" gezegde*, dac door de vepnleuwittg van hetTraaaativan 't Jaaf 1732 de Koning.vMi#«Jeji«iób geenzhits :in de vei^liofatlng bevind., qmTxoup«|i tptpnderft^dJIier^oniQgiA van M9nge/r^dnxt& daen marfcheren , dewyl.de tegenwoqrd|ge ^QoclcHqli Aopt.ttu fccfeet Articnl daar by is uicgezonder^tj W^ het is^eker , ^t iyftePo$)ifciic Majefteit de handen vry gehouden heeft , ten opzichte van den.Oor)óch tegen Vrm^tyk en tegen den^eteer dn lï«y#pwi j Maar «yne 4^lfl]ibhelda|e/leit zalhiec konnen ontkennen M<lat den Koning van ?oiiD;nie|« hoeft .^KigQn OfC^bind^ep » om in zodanjge- Vlerhintenll&aJCe treden* <li:w^lkeiHefn tqt ^yelijgtveit yan zyne Suten lAVUfflcrking v4& derzelv^r ^elege^eit dienfti^jefcfaenenjxebben. '
Digitized by
OF EUR.OPISCHE MERCURIUS. 295
t7a het Tradaat van Br$ilau vond de Koning van Pdlen geen de mlnfte zwa* 1744. righeit , om 't geval van den tegen woordigen Oorloch uit te «onderen » de- Novemk,
wyl hem menfchelyker wyse onmooglyk fcheen , dat de Koning van FruiJJen
(er eeniger tyd in 't Spel zou komen tegen de Koningin van Hongaryen en Bo* bemetif ingevolge het twede Articul van 't gemelde TraéUac vani Bres Uu : Zelfs .had men rede te hopen , dat die uitzondering een middel zou wezen , 't welk beijuaam was om de Ruft te herftellen,en een weg te banen tot een Vergelyk 'tü'irchén de GeinterelTeerde Partyen , te roeer > om dat.de Koning van Polen 'êe Koningin van Hüi^tvyen badbewogen > om niet alleen 't Keur vocflendom^^e- ten aaii den Keizer te geven , maar ook vry gewichtige voordelen te doen , waar van de Voortellingen , die meer dan een& aan zyne Keizerlyke Majelleit van wegen den Koning gedaan zyn , tot bewys flrekken.
Maiar in aanmerking van de Sicuatie der Saxifche Landen, heeft de Koning Van Polen 't noodzaaklyk geoordeelt , om door eene Conventie , die den 13. Mey 1744. is aitgewüTelt, met de Koningin van Hongaryen en Bobemen een or.« dérlinge Verbintenis tot beveiliging van Saxen ^ Bobemen en Ooflenryk aan te gaan.
Oat 't daar en boven een genoegaam gebruik is , dat een Mogendheic Hulp- Troupen geven » voornamentlyk , indien 't getal dair van niet al te groot is , zonder aan den Oorloch deel te nemen > dat zelfs de Koning van Pruijfen ( al fchöon Hy , zonder daar toe genoodzaakt te zyn , nadien het Traftaat van Unie te Frankfort gefloten Hem in 't eerfl niet als tot goede Officien verplicht , honderd en 3000 Man tegen de Koningin van Hongaryen heeft doen trekken) eehter heeft laten verklaren y » dat Hy daarom niet begeerde met de gemei- » de Koningin te breeken , nochte iets te- c^en , 't welk flrydlg was met de ^ VerbintenilTen , die by het Traftaat van Breslau gemaakt zyn ; " Dus kan men net vry beter grond niet zien, waarom zyne Pruifüfclie Majefleit van de zyde des Konings van Polen qualyk gedaan vind , "'t geen deze tot vervulling van zy* nc VerbintenïfTen doed , zonder dat 'er eetiige verplichting is , waar xioor Hy 'daar van weerhouden word. Gevolgelyk kan men niet begrypen , waarom de 1Ct)ning van Priivffen den Onderflatd % die aan de Koningin, van Hongaryen ge- •^v^ is, aUeen openbare Fyandlykbeit en Aanval wU aanmerken ^ met 'allerlei Dreigeinenten daar by te voegen.
De marich, die de PruÜBfche Trovpen met geweld doot Saxen genomen My- ben , tegen de Conftitutien van 't Diéitfthe R^k , en in weerwil van minzame Vertogen van 't Minifterie en de Saxifche CommifTarifTen , terv/yl nochtans die zelfde Troupen een gantfch anderen weg door d'eige Landen van zyne PruiiB- fche -Majefleit konden nemen,- ij veel eer eenfcbending omtrent ''tOfondgèbied-en a!f een fyandlykbeit aan te merken.
Dat'zyhe Póolfche Majéfleit zich beroept o^^ de Declaratie , ♦ wdke dezel-^ ve asln*t Mof van 'Berlyn ^n alle d'andére Hoven heeft laten^oen , ter gel?gen- 'lïelt vin *de' könifl zyner Hulp-Troapen in Bobemen ter difpofitie van de. Kb* niBglnneyan Hongaryen » waar in Hoóggemelde zyne Majéfleit duldetyk .gi^toond heefc, dat Hy in den Oorloch tegen den Keizer en zyne GealHeerden^geen '^c .minfte deel zal nemen » en flegts alles, 't weik zyne Praiflifche Jtfa|itf:elt^ochc
, ^ j|oed*
* Zde hier voren pag. 244.
Digitized by
opö NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. goedvinden te doen, soa afwachten, terwyl de Koningvan Polen zkhopde Novemb. Kechcvaardigheit van zyne Zaak en op den Eylland zyner Bondgenoten veiUat. ' Was Getekend : Grodno den 25. OSoler 1744.
Hoe dat Antwoord PruiJJin fmakea zal , is ligt te denken.
Boue- d'OOSTENRYKERS hebben in dat Ryk , Budweis, Ta-
MUAi. éor , Frauenberg en ander Plaatzen wederom bemachtigt. De Ba- ron Trenk heeft in Budmeis gevonden 15 Stukken Canon, 10 Vaaih x]el8, 1000 Snaphanen» 1000 Bajonetten en '1000 Zabels, ak me- de 1200 Man onder ^t commando van den Generaal Cretffó. Hyac« taqneerde die Plaats aan de kant van de Moldau , die zyn Panda* ren over zwommen tot in de Stads -gracht. De Panduren zes uoren lang onbefchryvelyke moeite gehad hebbende, bevonden zich dicht by de Vefting, en de Gouverneur verzocht een ftilftand van Wa- penen , maar deszelf« verzoek afgeflagen zynde, gaf de Bezetting zich Krygsgcvangen over. In deze expeditie fneu\^elden 3 of400 Panduren , zo als ook vyf Kapiteims , en van de Pruiffifcbcn 300 Man. Daags daar aan wierd de PruiflTifche Bézetttingvan FrauiH- ierg^ beftaande in 300 Man, mede Krygsgevangen , gemaakt. De Generaal - Major Marfcbal , van' d*Ooftenrykfche Armee gedeta- cheert met 1000 Soldaten en Granadiers , zo als ook een treifl Artillerye, om 300Q Man irceguliere Troupen te verfterken en de Stadt Tdbor aan te taften , deed in den nacht tuflchen den 22. en -23. laatdieden zya Canon daar voor plasten , en dwong de Bezet- ting» beilaande uit 1600 Man, darr onder 36 Officiers , buiten en behalven l2co zieken, om Zich op genade en (mgenaie wer Hffr ven. Te Tabor vonden d'Ooftenryl^ers een grote quantiteit Mond- en Krygsbehoeftens , en onder anderen 2 Stukken Canon , 10 Vaandels en eenige Pionniers van 't Regiment van den Generaal Walraven^ w^lk Regiment t^eenemaa) Krygsgevangen gemaakt is* Aan de PruiHfche Officiers wierd hunne Bagagie gelaten « maar een |:edeelte van 's Konings Bagagie wierd in die Stadt Buit geniaakt. Voorts heeft men 20 Pr itififche Vaandels na ^enen gezonden.
Den 22. en^ 23.* Paflato gefchiede de Cof^unlKe der Saxifcbe Tröapwi met dVoftenrykJcbe Armee ^ dewelke van dag tot dag de retireren- de Pruiflifdie Axméc hebben vervolgt, die tot geen fiaan te bren- ^ 2eH was om een Hoofd -Bataille te wagen, in zo verre , dat zy 'c
ge-
Digitized by
OF BUROPISCHE MERCURIUS. 297
£ehele Ryk van Bobetnen , uicgezonderc Praag hebben móeten ver- leen en zich na (Tf/^r begeven om Silejien ce konnen dekken. In? middels door 'c geftadig bezoek der HuiTaren &c en eene geduri- ge defercie vele manfchap verloren hebben : Zo dat het na alle appa- Eentie zyne Pruiffifche Majefleic hengen zal in Bobemen geweeft te zyn , en een tweeU Alliantie mee Vrcmkryk aan gegaan te hebben,
ZYNE Keizerlyke Ma|efteit heeft den 23. Paflato zynepublic- qüe Intrede te Paard in Muncben gedaan: Zyne Majefleit begaf zich dire£l na de L. V. Kerk 9 alwaar het Te Deum gezongen wierd , waar na zich dezelve te Paard direft na zyne Armee begaf. '^ De Krygs- verrichtingen zyner Armee zyn van weinig belang jèeweefl; , als dat ReHcbenbcd » waar in zich maar omtrent 66 Man Ooftenrykefs tot Bezetting bevonden , door de zamen gerotteer- de Boeren Stormenderhand was aangetaA en de gemelde óq Man al te zamen gemaflacreert hadden*
De Keizer was daar op met zyne Armee den 3. dezer vootBraw^ %au gerukt, maar vermits van alles manqueerde , heeft die Bele^ gering gene voortgang. gehadt.
Zedert is de Keizer weder na Muncben gekeerd , zo datdeCam^ :ragne aldaar fchynt geëindigt te ^ zyn vermits zyne Troupen reets t>ezich zyn de winter- quartieren te betrekken* I De Keizer heeft den Ridder de Bel- IJle ^ Broeder van den Mar* chalk , wegens zyne gedane dienden , tot Prins van 't Keizeryk iterklaart. Dat is te zeggen, PRINS zonder Prinsdom; even als len Titel van Graaf zonder Graaf/ebapy of Baron zonder Ba'ronnien ^danig Titulaire Prinfen hebben gene Zitting op den Ryksdag » titwyzens ^t L Articul %. 5. der Keizerlyke Capitulatie. Zie NederL ^denb. van ^n jai'e 1742 , IL Deel, pag. 48.
'c Baart al veel fpeculatie , dat zich voor het tegenwoordige Her Franfcbe Minifiers by den Keizer werklyk bevinden , als de idarfirhal de BH-Jfie^ de Graaf van. Beyeren , en de Heren de Cba*, igny en Secbelks , door welkers handen de gewicbtig^e zakeoi ;aan , en niets kan byna aan 't Keizerlyk Hof pafleren, of zy kry« ;èn 'er de kenr\is van ; zo dat <fe Keizer geheel ende al van 'f />a»- ':ie Jïi/vdepeiideren moet.
K Afdalende na Frintfort; zo heeft de Keizer aan s^ Sóo^ti^
1744-
Beybxbk^
Digitized by
^98 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
J744* ne Vorften en Graven van U Duitfcbe Ryk doen aanfchry ven , i» Jaf
Novemb. ^ ^y jjj^j zullen toelaten,. dat het Hof van ff^enen ofte andere Mo-
'^ yy gendheden in hunne Suten eenige Recracen werven , nochte dat
M zy eenige Soldaten in derzelver dienfl; zullen overgeven , zon-
n der alvorens aan zyne Keizerlyke Majefteit als Opper - Hoofd
f, van *t Duitfcbe Ryk daar van kennis gegeven te hebben. *'
Daar over zyn in de Ryksvergadering zeer hevige Debatten ont* flaan , alzo verfcheide Leden van die Vergadering onder ande* ren l)ieweerd hebben, »i dat ieder Lidt van het Ryk macht heeft, 9, OOI zulks na zyn goeddunken en zonder toeftenuniog van 'c I» Opper- Hoofd van 't zelve te doen of te laten. "
De Landgraaf van Heffen- Darmftadt verzogt zynde omin hetTrac- taat van Frankfort deel te nemen , heeft zich daar van by den Keizer geëxcufeerd , met te verklaren , »» dat de gelegenheit van zyn Land 99 gevoegd by andere omflandigheden niet konde toelaten m zoda- »> nige Verbinteniflen ce treden , als het Traétaat medebrengt enz. '*
Tot het vertrek van de Keizerin na Muncben , manqneert nu al- leen noch het nodige Reys-geld , 't welk men noch niet weet, of het van Muncben dan van Ferjaiües komen zal,
Kedsi- haar Heog Mogende hebben een vierde Augmentatie van LANDSN. I2000 Man gearrefteert ; beftaande 't ontworpe Plan in 4 Natio- nale Regimenten Voetvolk • van 10 Compagnien , elk van 90 Man, zamen %6oo Man ; 2 Regimenten Zwitzers en Graaw^bm^ ders^ van 3 Bataillons, 't BarailTon van 4 Compagnien, en elke Compagnie van 200 Man , zamen 4800 Man ; 24 Compagnien Schonen , ieder van 90 Man , om in de drie tegenwoordige Re^« menten te worden ingelyft, die aldus beflaan zullen uit 2 Batail^ lons, of 20 Compagnien ieder, zamen 2160 Man; een Regiment Huflaren , op de Soldy der Nationale Dragonders , zamen 1200 Man; 8 Compagnien by 't Artll Ier ye - corps , ieder van 49 M«n, zamen 392 Man , en 64 Man by Corps Mineurs en dus in 'c g^ heel 122 16 Man. Welke Augmentatie compleet moet wezen voor 'c begin van d'aanftaande maand Maart.
Wyders hebben Haar Hoog Mogende een Pkcaat doen pabli^ ceren, h waar by den Invoer van eenig Rundvee oir d'Ooftmfyk^ » Jcbi Ncderlmdtn verboden werd , mitsgaders een Premie van iooq
Digitized by
oïEUROPISCHE MERCURIUS. 29j>
M Guldens beloofc voor den genen die een nieuwe en toe nccli 1744. n toe oïihtk.tndt RvnedU , welke op de Proef goed bevonden werd, Nuvmb. 99 tegen deze Ziekte van 't Rundvee, zal weten uit te vinden &c/' «— Doch alzo die Bëfmetting reets zich heeft ontdekt , is daar op na- der 't volgende Placaat gepubliceerc : Waar^van de voornaam- ite Inhoud is :
A Lzo de befmetcelyke Ziekte onder 't Rundvee zich zelfs op *t Terdtorie ^^ van dc»c Provincie op 't oaverwachtfte heeft beginnen t'openbaren , ver- bieden Wy mits dezen , dat tot den eerilen Mey iemant eenige Ronder - Beeftem van buiten de Provintie in dezelve overvoere , zonder behoorlyke Celrtifica- tie enz. 1 Dat eenige van die Beeften voor den gemelden tyd op die Certificatie ingekomen , zuUen mogen verkocht worden , dan na verloop van veertien da- gen ens.; Dat eenige geftorve Qflen^ Koejen, Kalveren of Krengen 1 van wat aard het zy> in de Zuider-Zee geworpen werden 1 gelafteade in tegendeel dat het Kreng aanllonda zal moet worden begraven « ten minften drie voeten on« der d' Aarde» of zo diep als doenlyk is enz.} Dat ook niemanCeenig Vlees van diergelyk Véè zal mogen verkopen: Voorts, dat fn deze Provintie cenig Rund- vee uit d'eene Jurisdidie na d'andere zal mogen worden vervoerd, als met be« hoorlyke Certificatie , dat binnen de dülancie van honderd Rhynlandfche Roe- den geen befroettelykheit onder 't Rundvee gevonden word enz. En alzo voor- maali bevonden is, dat door'c lopen van de Honden d'infedie ook kan worden overgebraght \ bevelen Wy , dat de Honden zullen moeten gehouden worden op de Werven , met permiÉe , om alle , die daar buiten lopen » te doden : Vooru » dat de Pachters by 't lopende en aanftaande Saifoen geen opfchryving van Beeften in aangeftoke Uiftriden zullen mogen doen enz. Wordende wel ex- prelTelyk verboden binnen zes Maanden , beginnende met den eerilen January aanihande, eenige Kuis- Kalveren, ofte Koejen, die gemolken worden , of meC Kalf syn » mitsgaders Kuis • Hokkeilngen en Veerfen te (lachten enz. enz.
Haar Hooê Mogende hebben met den Kearvorft van Keulen een Comfiiife gefloten , rakende de wederzydfche Deferceurs. De Graaf van JVaJjenaar Heer van Twickelo , is van den uitflag der Com- miflie , waar mede hy van wegens Haar Hoog Mogmie by dien .Vorfl is belaft ge weeft, ten uicerfte voldaan.
Voorts zyn by Haar Hoog Mogende benoemd de Heer en IVf r* Daniel de Dieu Hoofd -Officier der Stade Jtnfterdam9 tot Extraor- dinarisAmbafladeuraan 't Hof derKeizerinne van Rusland p alwaar dezelve te voren met veel Lof gerefldeert beeft onder de Ren- ringe derKeizerinne Anna - Iwanowna ; Mitsgaders de Heer ifyvXi^ Gedeputeerde wegens de Provincie van Friesland ter Vergadering
Oo 2 vw
Digitized by
3oa NEDERLANOSCH GEDENKBOEK
1744* van Haar Hoog Mogende , om een Commiflie aan verfcheide Duif^ Novemb. j-^ijg Hoven te gaan afleggen.
- Nadien de Wel-Ed. Geftrenge Here Mr. Frangois Fagel , Eer-
ile Griffier van hun Hoog Mogende de Heren Staten Generaal der Vereenigde Nederlanden » wegens zynen hogen ouderdom » van bun* ne Hoog' Mogende verzocht neef c, van die hoogwichcige Bedienfn- ge , die hy tot zynen onjletffelyke Lof en dienfte van deze Repa- blicque zo een reeks van jaren heeft bekleed , ontflage te worden, zo hebben Haar Hoog Mogende aan zyn Wel - Ed. Geurenge^ zyn ver- zoek ingewilligt y en hem bedankt voor den kffelyken iever en ge-^ trouive dienften , die denzelven in 't oeffenen en waarnemen vaa dac zwaarwichtig Ampt , deze Lande heeft gedaan, en hem tea allen tyden by Haar Hoog Mogende acces vergunt , om zich van. zynen wyzen ^aad en Kennis te konnen bedienen. Zyn Wel- Éd* Gellrenge wierd op den 7. Jugu/ly i6$i aangeftelt totCommister Griffie van Haar Hoog Mogende , en den 13. September 1686 zynen Heer Vader Mr« Hendrik Fagel ^ die insgeWks 't Griffierfchap van den Lande bekleedde, zonoer bezwaarnide van 't Land» als twe- de Griffier toegevoegt , dewelke hy na deszelfs overlyden , in dea jare 1690 als eenige Griffier opvolgde ; werdende toe ^t Ampt van twede Griffier verpietigt, en zyn Wel-Ed. Heer Broeder» Mr. Hendrik Fagel, in dat zelve jaar tot Commis ter voorfchreve Griffie aangeftelt.
Haar Groot - Mogende hebben den 30 September laatftleden gearre» fleert eene nieuwe, nadere, verbeterde en geampÜeérde Ordonnm* tie op het regt van *t Klein -zegel &c. 't welke zyn aanvang zal ne- tóen met den eerften January 1745.
Den 1 2. dezer is ii^ Texel binnen gekomen 't Ooftindifch - Schip d!r Ja^ van Bengabn ; waar van de Carga hier voren is gebragt op pag.2is. d'Ed. Heren Bewindhebbers der Ooftindifche Compagnie ter Vergaderinge van Zeventienen binnen Zeeland hebben de volgende Promotie gedaan: De I^eer Tbeedens zal als Oud - Gouverneur op Batavia mogen blyven : De Heer Chavone is als Direfteur - Gene- raal geapprobeerd : Voorts is de Heer Lahman tot Ordinaris Raad aangefteld , en van 't Prefidentfchap in 't Hof van JofUcie ontfla- gen: De Heer Galenus Meerjen , Gouverneur te Óromandel, tot fiitraordinaris Raad van d'ÈniUn^ mits dat hy noch eenigen tyd
io
Digitized by
f
i
ir
k 'k
f
OP EUROPISCHE MERCURIUS. 301
in zyn Gouvernement zal blyven : De Heer Stop^l tot Prefident van 't Hof van Juftitie : . De Heren Jan - S^e^en Ode , Jan Amy , en Amiovrf Paauw tot Ordinaris Raden in 't gemelde Hof : De Heren ^an-David Scbopman^JVeldring tn Dmtd-Juban Baake totExtraor- dinaris Raden van Juftitie » doch terflond by SefOe tot Ordinaris Raden : En de Heren Johan Sevenbuyfin^ Adriaan -fFbher de Fries en ffllletn van Fhoten tot Advocaten.
LYST van de JValvisvangfl der Hollandfche , Hamburger, Altona* fcbe f Bremer en Emder Schepen , *0)eU:ê dit jaar in Groenland
geweefi zyn :
|
Plaatzen |
ViJJen |
Vaten Spek |
gehkotiu . |
|
|
Hollanders |
148 |
1311 |
37595 |
|
|
. Hamburgers. ' Altonafche. |
15 |
7ÖI |
2570 |
|
|
4 |
i6f |
580 |
||
|
Bremer. |
7 |
29 |
880 |
s |
|
Emder. |
2 |
8 |
300 |
176
1441
4ip2J
2
In 't geheel
I^TST vari de FFahisvang/i der Schepen ^elke dit jaar iir de Straat^
VsLyids^geveeft zyn :
Plaatzen
Amfterdam 27
Monnikendam ' 3
Zaandam 3
Ooflzanen 2
Saaodyk i
De Ryp i
Durkerdam x
Harlingen x
yijfen Vaten Spek gebleven.
Ï37I Ö030
"1 520
lö \ 770
3 206
3 130
3 150
2| 105
6 300
l82f
82IX
In 't geheel 39
l Alzo wegens d'aaahoodeiNle Ziekte van 't Rundvee eeae me* ^ JDig^e zoorten van Remedien het Licht zien f waar van de zemmi* t ge 9 uitwyzens het gevoelen van ezperte Do£loren^ zeer oud ^ an-
Oo 3 * dere
Nêvemb»
Digitized by
Google ^_
302 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. dere tegenflrydig , na de byzondere qualen der Heeften geoor- Novemb. deelt werden ; konnen wy ons menageren , den Lezer dezelve me- "■"^ de te delen : Alleen oordelende plaats te moecen hebben dac der Medifcbe Faculteit te Lilden ; de welke beftaat:
Provtfionele precautitn voorgeflagen ^y tU Medifcbe Faculteit vttn *s Lands Univer^
foeit te Leiden m voorkoming van de befmettelyke jS'tekte onder *t Rundvee en
tot Jluiting van den voortgang van dezelve.
Nam, X. ^
Voorsorge wanner de 2^ekte ia of omtrent eenig Landftreek onc/loken Is»
1. T^Ooral zorge te dragen dat 'er in eenen gezonden Scai en by gesonde
^ Beeften , niets kome nbchte gebraghc werde Tin al 'tgene dat geweeft is omtrent» of gekomen is van 2ieke Beeften, en die tïA geweeft syn»
2. En dewyl de Beeften de ziekte onder de leden konnen hebben, zonder dat 'er noch niterlyke blyken van te befpeuren zyn , zo diende alle zamenkomft van hen uit verfcheide Plaacsen en Stallen vermyd te werden , waarom dan ooi^ de zamendryviflg der Beeften op Markten zeer zorglyk is«
3. Van eenen gezonden Stal en van gezonde Beeften» ce weren alle Dieren die de Huid met Wol » Borftels, of Hair bekleed hebben, als Schapen, Var- kens , Honden , enz.
4. De gezonde Stal » en de gezonde Beeften altyd zeer zuiver te hoodetf, en ten ditn einde deMift t'elkens» zo veel doenlyk, zuiver uit te ruimen» en de Peeften 't Achterlyf fchoon af te waflen met Water met Azyn en Zoua vermengt.
5. In den gezonden Stal des morgens vroeg, en op de middag, t'elkens aan ce fteken een weinig Buspoeder , zo dac de rook daar van den Stal genoeg- zaam vervulle.
6. Tegens de nacht in 't midden van den zelven Sul te zetten, eenen dooc heet gemaakten en genoegzaam gloejenden yferen Pot , en dan daar in te doen goeden Azyn, op. dac dezelve de nacht door, zo Jang als mogelyk , damp van ssich geve. En kan daar in ook eenen gloejenden 5teen ten dien einde ge* legt werden.
7. By goed helder Weer mag de gezonde Stal omtrent de middag open ge* zet worden. Doch indien in de nabyheit eenJge aangeftoke Stal of Beeft is als dan de Stal zorgvuldig geflofien te houden.
8. De Huid van de gezonde Beeften , in eenen gezonden Stal , alle dagen wel te zuiveren met Roskamen en Vryven.
< 9. AUe morgen ieder Beeft in een gezonden Sul, voor 't plegen , de Nens»
gaten, Mond, Tandvlees, Tong, wel te waiTen met fchoon Water en goeden Azyn p
vanelks evenveel te zamengemengt,endaar van ook iets in de Keel te gieten.
xo. Aan ieder Beeft onder aan den Hals te zetten een Seron, en dien altyd
lopende te houden.
zi. Zo ook aan ieder Vierwertels of Nieswortels te fteken san 't han^a van ieder Bil
12. Ie-
Digitized by
ofEUROPISCHE MERCURIÜS. 303
12. Ieder om d'achc dagen in te geven , 'c volgende Pargeermiddel : Neemt 1744.
. een half pond SenebUderën , een half pond Wynfleen , kooktfe te samen een Novemb. halfuur in twee pinten fchoon Water, neemt het dan van 't vuur en laat het ■ ftaan te xinken : daar na giet het Afkooksel fchoon af > en geeft het Beeft in dea morgens nugteren. En indien 't Beeft daar van niet genoeg afging, zo geeft het des avonds 't zelve noch eens in.
13. Aan de Beeften dikwyls 's daags hun Voedzel te geven , en t'elkens wei- nig, zo dat het voorgaande eerft herkauwt sy.
14. Ia 't Water, dat hen te drinken gegeven werd , altyd te doen wat Salpeter.
Num. 2. Voorsorge wanneer een Beeft aangeftoken is.
I. ^O ras als bevonden werd dat een Beeft aangeftoken is , moet het vaa de gexonde af^elcheiden werden ^ en %o verre van hen en van de Stat gebraght werden , als eeafgzints moogelyk.
. 2. Dan de Stal aanftonds wel te reinigen van alle Mift, Stroo , enz. Het Stroo te verbranden , en d'andere Vuiligheit onder d' Aarde te begraven , zo diep ala liogelyk iêf ver van de Stal ^ en van de paiTagie vanMenfchen en Beeften, niet in 't Land daar 't volgende jaar Beeften op zullen weiden » of waar op Hooy gewonnen zal werden.
3. Daar na de Stal zo veel mogelyk met Kalkwater te zuiveren en te, befproejen.
- 4. Dan. dikwyls BospoéHer in de Stal aan te fteken , zo dat de rook daar van altyd in< de Stal zy gedurende zes aan een volgende dagen. £n des nachta den Azyn wel af te dampen.
5. Teffens alle gezonden Beeften de Neus, Mond , Tandvlees en Tong wel te walTen met goeden Azyn , die geftaan heeft op Toppen van Wynruit , of op Vlierbloemen, of Alfem, en daat van ook iets in de Keel te gieten. En dus te fervatcen des 's morgena voor 't plegen» en des avonda, gedurende zes dagen.
6. Teffens ieder Beeft Ader te laten » tot anderhalf k twee ponden Bloeda.
7. Des anderendaags ieder Beeft te purgeren met de voorgemelde Pargatie. ■ En indien gezond blyven , op den derden dag daar na wederom.
8. Teffens gedurende zes dagen zo weinig Hooy, ala mogelyk te voeren» Sn zal beft zvn in plaats van Hooy te voeren Haver, of Garft , weinig te ge- lyk, maar dikwyla.
p. Veel te drinken te geven , en dikwyls , te weten Water vermengt met gemale Gerft , en meer Salpeter als anderzints.
10. Wanneer de Beeften daar na gezond blyven , dan weer te vervaren , zo ala in de voorzorge , wanneer de Ziekte in of omtrent eenig I^andftreek ont« iloken is f gemeld is.
11. Die een ziek Beeft oppaffen, of by 't zelve komen , dienen zo veel mo« geiyk te vermyde om by de gezonden te komen , en voor al niet aanfttode ünuncer vaa de licke koffleft, ^od& net desclve Kledcre&« jBa snllca ook beft
.doen»
Digitized by
1744*
Btzok-
PERUB-
304 NEDERLANDS CHJ GEDENKBOEK
does, xlch ecfft wel te waflcn mee Watet en Azyn 1 \ Hair ce kamineSi «ft met Ayza. wel te Wf yven : Ook wac Azyn in den Mond te nemen.
12. Dienen zich ook niet lang by de zieken op te houden » noch in dezelve plaats met hen te flapen, indien komen willen of moeten byde gezonde, of bf die gene die by de gezonde komen.
13. Die Krengen, van de befmette Beeften dienen aanftonds geheel met he( Vel zo diep. in d'A^rde begnv^n als mogelyk zy , en dan wel overdekt met wel doorfpicte Aarde » daar na vaft toe te treden. Ën zoude beft zyn , dat 'er alvo^ rena eene goede quantiteit o^geblufte K^lk op geftropit w^rde. Ook diende zulke begraving te gefchieden zo 'ver van de Stal, als zyn kan^ en vandepaf« fagie van Menfchen en Beeften : Ook niet op plaatzen daar in 't volgende jaat Beeften zullen welden , of op welke Hooy zal gewonnen worden.
14. De Krengen, of iets van hea , vooral alec te werpen in Sloten > of aA« diere Wateren. - .
DEN 21- Augufty laatffleden , is , zeden de^grote Promotie, diCn Car^inaaJ Motinate MadrU, den 22. Paflato de Cardina^ j^r« rau te Romen , en den 11. de^ef de Cardinaal de Geforts te Pih .rys overleden : By dese laatfte Eminentie is gevonden 70000^ Livres in Goud.
" Den 29. is de Hertogin Dpuarierevan Marlbourghs^ in haar Pa* leis op 't Park St. James in d'ouderdom van 8j jaar overleden; zy is in haar leven mee recht voor een der rykfte particulieren in £«« ropa gehouden , alzo zy wezendlyk meer dan een MtUioen Pond. StMrlings op de Regering beeft gehadt , die zy alle uuren konde eifchen : Hare gehele Nalatenfc£ip werd begroot op twee Milüoef mn en 8O0000 P. SterUngs.
d'Aardsbiflchop van Saltzburg is mede in dén Ouderdom van tfff jaren de weg van alle vleefch gefgaan. '
Hy was genaamt Leopqld- Jntoni Eeutherius, Baron van Firmian, en Biflchop van Svkkau in Neder - Stiermarken , en den ^.'O&ober 1727 tot Aardsbiffchop verkoren, Hy heeft veel van zich doen fpreken door ïyn^j). weergalozen, ie ver,, die zo verre gegaan is» dat.zj^nt^ Onderdanen , van andere Religiën zyhde , onder zyneKfgcrmg, meeft alk Huis -en Have verlaten hebben, tot g^en kl^ifi ycm(hd def firiEfbhe CAlomen in de JV^nditn.
Ij5 den Le2;er Beluft de geweldenaryen van dieh ' AArAbflïcftöp» cw^reat d|e: V"»/? .Qi^d'erianen3.gpplèegt , tQ,ld&ea , hy ^i? öA-. èstï anderen is!tLi\E§i^4xMiïc^vmi^ii;^k7tii.J^^ 4*» ?*• 13a. 224-229 en 2ÖJ-277.
GROOT.
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIUS 30J
DECEMBER.
^c WAS den 8. dezer, dat zyne Majefteit in zyn Koets van Staat na 't Hogerhuis , verzelt van den Opper-Stalmeefler en van een Kamerheer reedt , en met de gewone pJechtigheden op den Troon gezeten zynde, wierd de Ridder CbarlesDariton^Deurw^ardtrvsiïx de Zwarte Roede j met een Boodfchap van zyne Majefteic na 't Dois der Gemeentens gezonden , met bevel om zyne Majefteit in *t Ho-
Serhuis te komen opwachten , en de Gemeentens dienvolgens aar gekomen zynde , behaagde 't zyne Majefteit^ om de Zitting van 't Parlement met de volgende zeer genadige Aanfpraak vaa den Troon c'openen ;
LORDS EN EDËLLIEDEir,
TJEt geefc My altoos , maar vooroamentlyk ia de tegenwoordige Conjon&uur , - daar de coefland der buicenlandfche 2aken UWL. naukeurlgfte Overwe- ging vereifchc, groot genoegen» van UL. in 't Parlement t'ontmoeten ^ d'Uit« flag van den laatften Zomer is zo veranderlyk geweeftyen sommige Zaken wel- kers gevolgen noch onbeüift blyven , zyn gedurende den loop van dezelve zo« danig COC nadeel van de gemene zaak uitgevallen , dac zy grote oplectendheit ea bequame Maatregelen vereifcheni om de quade uitwerking voor te komen of uit éeo weg te ruimen.
Ik heb in gevolge van UWL. herhaalde Raad tot handhaving van 't Huis Oefienrykf en 'c yoortzeccen van den rechtmatigen en noodzakelyken Oorloch , waar in Wy gewikkeld zyn , Myne krachten ingefpannen : De Koningin van Hongaryen^ alhoewel aangevallen door Mogendheden y van dewelke zy dnsda- njg gedrag met geen de minile Tchyn van rede konde verwachten , heeft de groot* fte Standvaitigheit en Refolutie getoond i en de Koning van FoUn heeft, inge- volge syne verbintentiren met Haar , een zeer aanmerkelyk Corps tot Haren Byftand gezonden* De Koning van Sardinien heeft met Grootmoedige Beften» digheit en door den Byftand van Myn Vloot de groocfte Zwarigheden van de gecombineezde Franfche en Spaanfche Legers tegenftaod gedaan , en eindelyk ^'Onderneniing, die tot zyn ondergang , en de Redudie van Ittdién zo wel als van de meefte Havens in de Midielmijcbe • Zie - onder de Macht van *t Huit M^urhon gexlchc was , gelukkiglyk verydeid. Alfchoon ons geluk onze weofdiea niet beantwoord heeft , hebben echcer de groce Verwachtingen en Oogmerkeii van onze Vyanden, fteunende op nieuwe Intxigues en Allisntien, en een daac bygevoegdè Macht , tot dus verre geen plaats gevonden, en zullen ^ gélyk Ik Jiipep door de Zegen van Gode » en d'ondetling^ vereende Macht vaa Grsoi»
Pp Brft»
GXOOT-
Brittam*
IflBN»
Digitized by
30<5 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744, Brittannien en deszelfs Geallieerden teleur gefteid worden. Met derzelver Ver»
Decemb. eeniging en wezenclyke Hulp, alsmede UWL. Onderhand beb Ikbeflötended
_ Oorioch op zodanige wyze te voeren^ die 't xneeft zal bevorderen dat gewich-
p- tig Oogmerk, 't weik Ik alleen heb ; te weten leen veilfgen en bBnoroLlen Fnde :
't Is Myn bedendig Voornemen. Myne Geallieerden nooit te verlaten , en d'ai-
cerfte zekerheit te bezorgen aan de Religie f- Frybeden en den Koopbandel wzn,
Myne Koningryken : Op dit voorwerp heb Ik altoos aangedrongen en ben aet
Myne Geallieerden, en inzonderheit Afyn^ goede Vrinden de Seaten Generaü der^
Vereenigde Nederlanden , noch daar op bedacht , om een zekere proportie^ van de
M9cb% en Kofien ce bepalen, welke ieder van de Bondgenoten toe het vborae€^
ces van dezen rechcmatigen en noodzakelyken Oorioch leveren zal.
EDELLIEDEN VAN 't HUIS DER GEMEENTENS,
IK heb bevolen de Begrotingen ten dienfte van 't volgende Jaar gereed te nu- "^ ken en UL voor te leggen 1 en Ik verzoek dat GYL. My zodanige Subfi- dien toeftaat , als tot zekerheit en welvaart van de Natie en tot het beramen van maatregelen , die voor Groot - ^rt^anfi^m in de tegenwoordige buitengerne- ne Cfifis nodig zyn. Ik ben zeer gevoelig over de Lallen , waar mede. Myne goede Onderdanen bezwaard zyn ; en GYL» kunt vertrouwen , dat het van Myn kant niet aan pogingen zal ontbreken , om hen by ieder Voorval te ver- ligten y daar de gevolgen hun eigen ware Belangen niet in gevaat zullen fteUèik
LORDS EN EDELLIEDEN,
|K heb Myne Oogmerken en Intentien aan UL» geopenbaard. UWL. 87* ^ ftand in 't gedurig voortzetten van dezelve zal UWL. lever voor de geme» ne Zaak beft doen blyken , en de zekerfte Grond leggen tot den wezendlyken Onderftand van onze Geallieerden , als mede tot de zekerheit en 't welzyn van UWL. Land,* en niets kan tot gewiekt en de krachtdadigbeit van UWL. Beünif ten meer toebrengen als Eendragt en Vaardigheit.
Na dat de Koning 't Parlement hade verlaten , heeft de Her-i- toch van Devonsbire , na een fraje Redenvoering over den tegen« woordigen toeftand van Zaken en over de kloekmoedig- en ft^d- yaftigheit der Geallieerden van die Kroon gedaan te hebben» voorgeflagen , dat imen een Dank^Addres zouopftdlen: Vervol- gens wierden ook door den Lord Herber$ en andere Leden van 't Hogerhui* met even grote welfprekendheit Lofredenen over de Koningin van Hongaryen , de Koningen van Polen en Sadimen en, de Staim Generaal gedaan, tot dat eindelyk zonder eenige tegen* . l|>raak beflot€;p wierd » dat men 't voornoemde Adcb^es in Com- . imtté zon opftellen en aan den Koning te St. James overhani^;^» zo, ahi den 9. u gefchied^ zyjide 't zdve als volgd: ^ . . ... ZBEIS
Digitized by
o>EUROPISCHE MERCURIUS. 307
ZEER GENADIGE SOUVEREIN,
\\7Y uwe Miijedeics zeer fchuldplichcige getrouwe Onderdanen , de Geefte- ^^ lyken en Wereklyke Pairs , in 't Parlement vergadert , fmeken verlof, - uwe Majefteit ootmoedig te danken voor uwe zeer genadige Aanfpraak van den Troon.
' Onze lever voor uwe Majefteit, de liefde voor ons Vaderland, en onze be« kommerdheit wegens 't welzyn en de vryheden van Europa , hebben ons mee d'uiterfle gevoeligheit doen opmerken de dingen , die gedurende den laatilea Zomer tot nadeel van de gemene zaak voorgevallen zyn > en onze verwonde- ring is niet minder, wanneer wy gadeflaan de zyde , die door zommige Mo- gendheden gekozen is , zo ftrydig tegen hun eigen waarachtig wezentlyk be- lang. De noodzaaklykheit, om beboorlyke maatregelen te beramen, tot voor- iominge of wechoeminge der quade gevolgen van die gebeurteniflen , is blyk- baar , en by ons zullen geen pogingen ontbreken , om dezelve te keer te gaan. Wy hebben met het grootfte genoegen gezien niet alleen uw Majefteiu
Sootmoedigen iever in de voortzetting van den rechtmatigen noodzaaklyken orloch, waar in wy ingewikkelt zyn , maar ook d'onwrikbare kloekmoedig- Êeit van de Koninginne van Hongaryen en van den Koning van Sardinkn on- der de grootfte zwarigheden. De verydeling en te leurftelling van een onder- neming, beraamt tot bederf vin den laatften, zo wel als tot het brengen van gantfch Italitn onder de Heerfchappy van den Huize Bourbon , is van grote aangf legenheit voor deze Natie , om dat by aldien zodanige aanflag wel uit* gevallen was , dezelve verzelt zou zyn geweeft van noodlottige gevolgen voor den Koophandel en Vaart van uwe Majefteits Onderdanen in de üiii- icümdjche Zee,
' Wy erkennen met de grootfte dankbaarheit uwe Majefteits wysheit en goe- dertierenheit , in aan 't Parlement te verklaren , dat gy een bofluit genomea bebt, om gezamentlyk met uwe Geallieerden en met derzelver krachtdadigeii byitand den Oorloch voort te zetten, op zo een wyze, als ter bereiking van ,een veilige roemwaardige Vrede meeft bevotderlyk kan zyn. In dit gewenfcht )èinde tot uw eenig doelwit en oogmerk te maken , toont uwe Majefteit een recht gevoelen van ware Glorie , en een tedere achting , niet alleen voor uwe eige Onderdanen, maar* verder voor \ overige van Europa.
Gelyk uwe Majefteiu befluit, om uwe Geallieerden nooit te verlaten, hen •en vermeerderde aanmoediging moet verftrekken , om hunne Verbinteniilini, Ihet uw Majefteit aangegaan , iUpt na te komen , zo zal ook uwe Vaderlyke «plettendheit, om d'uiterfte veiligheit te bezorgen voor den Oodidienjt , Vry beden en Koophandel uwer Koningryken, zekerlyk in de herten van alle uwé ' getrouwe Onderdanen verwekken de grontfte genegenheit en liefde voor uw geheiligt Perfoon en iever tot uwe verdediging en onderfteunhue.
't Is met wezendlyk genoegen dat wy uwe Majefteits verkuring ontfangen liebben , dat gy werkelyk tracht , om roet uwe Geallieerden , en wel voor- «aamlyk met de Staten Oemraal van de Vereemgde Nederlanden j d'oude en na- Ctttttlyke Vrienden van deze Natie , de proportien te reguleren van de Troupen
Ppa en
Digitized by
308 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
1744. *^ onkoflen , die door elk der Geconfedereerden in den Oorloch geleverc eo Lectmb. gedragen zullen worden. Zodanig projeft zal toe een Bajis verftiekken van gto*
' te nuttigheit en voordeel van de gemene zaak. "~ Wy zyn zeer gevoelig aangedaan over uw Majefteits goedheit van deze uwe
heilzame inzichten en voornemens voor ons open te leggen , en wy verzeke- ren uwe Majefteic met den grootAen lever en flandvaftigiielt , dat wy volko« jnen befloten liebben, om uw Majefleit in derzelver beftendige achtervolging , zo als ook in 'i betamen van zodanige maatregelen , die voor Groot - BTittwnien noodzakelyk zuilen zyn, om in dit hachelyk tydsgewricht genomen te wot« den f t'onderileunen.
Dat de Godlyke Voorzienigheit uwe Majefteits Raad en Wapenen voorfpoe* dig make , en een uicflag doe hebben , over een komende met de fcchtvaardig* heit van uwe Zaak. Wat ons belangt , wy fmeken verlof* uwe Majefleit de ilerkfte verzekeringen te geven , dat wy d'Eer van uweMaiefteit, de veiligheïc en 't ware belang van uwe Koningryken en den gelukkigen uitflag van dees recht- matigen noodzakdyken Oorloch t'eenemaal ter herten hebben * en dat wy met gevaar van onze levens en goederen uwe Majefteit , uwe Koninglyke Familie eo Regering tegen de Jlaatzucüige verderflyke aan/lagen van Frankr^ en van eeni* ge andere Mogendbeit, die dezelve zal trachten aan te taften of te ftoren^ zul^ len byfpc ingen en verdedigen.
Op dit Addres beefc de Koning geantwoord',
M YL O RD S,
JK dank U- Lieden hartelyk vo$r dit Jcbuldplkbtig toegenegen Adiret. d^ lever % -^ dien gy- lieden zo tydig doed blyken voor myn Perjoon en Regering >' als mede tot bet voortzetten van dees recbtmatigen noodzaaklyken, Oorloch ^ en tot de kloek' fiioedige onderjleuninge van Myne Geallieerden , verjirekt My tot bet grootfte ge* noegen , en uwe edelmoedigbeit daar in betoont ^ zal niet nalaten f om de goede nis* werkingen daar vm zo binnen als buitenslands grotelyks te vemuerderen.
Den 10. prefenteerde insgelyks 'c Huis der Gemeenten deszelfs Dank- Addres aan zyne Majefteit, beftaande :
ZEER Gl^NADIGE SOUVEREIN^
TX7Y uwe Majefteits zeer fchuldplichtige getrouwe Onderdanen , 'dt GemeeiH tens van Groot- Brittannien » in 'c Parlement vergadert, fmeken verlof, om oprechtelyk uwe Majefteit dank te zeggen voor uwe Majefteits zeer gena« dige aanfpraak van den Tsoon. v
't Is met de grootfte oplettendheit» dat wy onze gedachten laten gaan o vier 't geen gedurende den laatftea Zomer is voorgevallen, en vermits wy rede heb- ben, ten uiterften beducht te zyn voor de gevolgen van die gevallen , zo ver- zekeren wy uwe Majefteit » dat wy niet alleen de grootfte aandacht omtrent de- 4(elve gebruiken) maar ook Onze uiterfte pogingen aanwenden 'zoitea, om def ixelver quitSo'^olgea voor te komen of wech te nemen.
Digitized by
orEüROPISCHEMERCüRIUS 309
Wy konnen niet genoeg roemen de ftandvaftige kloekmoedjgheit van de Ko- ^J44^ Binginne van Hongaryen^ onder zo vele zware beproevingen; ook konnen wy Decemb^ niet minder roemen de grootmoedige ftandvaftigheit des Kenings van Sardinien^ 1
wiens voortreffelyk uitmuntend beleid , door uwe Majefleits byiland , de Jlaat' zuebtige aanjlagen van den ffuize Bourbon in Italien verliindert en verydeit heeft.
Uwe getrouwe Gemeentens erkennen met liereen vol van fchuldplichtig^ dankbaarhelt uwe Majefteits voorzichtig teder inzicht voor den toefland van vwe Onderdanen» zo wel als uwe achtervolgde pogingen » om met uwe Geal- lieerden , en wel voornaamlyk de Staten Generaal , welker belangen onaffchei<^ dentlyk met die van Grm -Brittannien verknocht zyn, t« beramen en te bepa« len de proportie der Troupen en Koften , die door de refpedive Bondgenoten in dezen Óorloch gelevert zullen worden ; en wy fmeken verlof, uwe Maje- fteit te verzekeren , dat wy uwe Majefteit in 't voeren van dees rechtmatigen noodzakelyken Oorloch met onze uiterlle machc tegen de Vyanden van deze Koningryken en tegen de Verftoorders der Ruft van Europa zullen helpen en ^yfiirlDgen» tot dat een veilige roemwaardige Vrede verkregen zal zyn.
En vermits uwe Majeftelt genadiglyk behaagt heeft, uwe Koninglyke inzich^^ ten en voornemens voor uw Parlement open te leggen , zo kan uwe Ma^efleit op uwe getrouwe Gemeentens ftaat maken , wegens hun bereidvaardigen bly- moedigen byftand , tot handhavinge van d'Eer en Waardigheit van uw Kroon » als mede tot kraciitdadige onderfteuninge van al 't geen noodzaaklyk en gevoegy lyk zal worden geoordeelt , om met roem een rechtmatige redelyke vaftftel- llng van den tegenwoordlgen verwarden Scaat van Europa te weeg te brengen»
\ Antwoord des Konings op dat Addres beitond :
EDELLIEDEN»
JK iank UL. voor dit JchuUplkhtige en genegen Addres , UfTL. eendracbttg^ ^^ heit van gevoelen moet by deze gelegenbeit noodzakelyk xo binnen êls buiten V Ijmds groot gewicht bébben. GTL. kunt vertrouwen % dat boedanige Subfidien CTL. zult nodig vinden toe te ftaan y dezelve met de groot fie zuinigbeit befieed^ mis mede tot Onderfcbraging van Myiie QeMeerden en tot de ware Sekngen van JHyn Volk gOruikt zullen worden. ^
Den v6. hebben de Gemeentens in Committé over de Subfidien eenparig befloten , dat ten diende van 't aanftaandê Jaar 1745 40000 Matrozen gebruikt en tot onderhoud van dezelve^ daar on- der d'Artillery ter Zee begrepen 9 maandelyks vier Pond Sterling» voor ieder Man^ 't Jaar tegen 13 maanden en de maand tegen 2S
da»
. * Uit welke Aanfpraken , Beflnken en Beantwoordingen llgtelyk op te ma* fun ioy wat vergenoeging zulka aan syne Majefteits GeaUieerdens , en wa& fpyt lictaaA deizelfii Vyanden> geven «^al.
Pp 3
Digitized by
Google —
iio NEE«:RLANDSCH GEDENKBOEnC
t744* dagen gerekend , toegedaan zullen worden , welke koften geda* D^cmb. rende 't Jaar twee Millioenen en 80000 Pond Sterlings zullen be- dragen , zynde vervolgens bevolen » dat van dit Befluit aan 't Huis verflag zou worden gedaan , als wanneer 't zelve zonder ee- nige tegen^raak goedgekeurd wierd. De Gemeentens hebben in Commitcé de middelen en wegen tot het ligten der Subfidièn overwogen» wanneer voorgeflagen is , dat voor 'c aanftaande Jaar vier Schellingen van ieder Pond Sterlings van alle Landeryen , Be- zittingen , Erffeniflen , Penfioenen , Bedieningen &c.- in dat ge« deelte van Groot -Bmtannien , *t welk onder de naam van £fi^f- iand , fVales en de Stadt van Bermck aan den mond van de Rivier de Tv)ted begrepen is , als mede een evenredige Schatting ia Schotland zal geheven worden , zynde deze Voorflag mede eeo* parig goedgekeurd , en bevolen van dit Befluit aan 't Huis ver- flag te doen.
De Ridder de Cbampigny , Minifter vao den Keurvorft van Keu^ Un 9 heeft op order van zynen Meefter verklaart , n dat zyne fi Keurvorftelyke Doorluchtigheit niet alleen befloten had, alle dé m Verbinteniifen na te komen 9 dié Hy by Traflaten had aange^ #/ gaan, maar ook om met aUe zyne Macht de vreemde Troupen n van zyne Frontieren en van die van zyne Geallieerden te hel- m pen keren , en dat deszelfs iever voor den Keizer en 't Ryk zy- fi ne Keurvorftelyke Doorluchtigheit dat befluit had doen nemen.** Gemelde verklaring is aan den Koning en deszëlfs Minifterié^eer aangenaam geweeft.
Kakende de Domejlique jiffain van dat Ryk ^ zo heeft Milord Cartera f thans Graaf van Granville ( uit krachte van het Patent aan wylen zyne Vrou- moeder verleend) den 5. dezer, de Ze-
gels in handen van den Koning overgeleverd , en zyne Majefleic eeft den Graaf van Harrington , Prefident van den Raad , m zytt plaats tot een der Staats -Secretariflen aangefield,en aan deneeril- gemelde Graaf een Peniloen van 3000 P. Sterlings toegeftaaa. De Zee-Tydingen aangaande, beilaan : Dat de Franfchen dsh' . delyk genoodzaakt waren ge weeft, het beleg van JnnapoÜs-Rayal in de fFe/iindien met g^oot verlies op te breken ^ na dat de Gou* vemeur van Bofton middel gevonden had , om de Bezetting van die Vefting telkens me( jiieuwe Troupen te verfterkea* Hoe^ 'e
Digitized by
OP EUROPISCHE MERCURIVS. 311
xy, de Franfche Troupen waren onder 't gebied van den^Héer i744* Duvivier , die Canfo bemachtigt had , van Louisburg derwaarts ge- ^^^^^' zonden , en hadden zich veel beweging gegeven , om d'Opgeze- ~
tenen ten platten lande ^ en wel voornaamlyk d' Indianen tegen de Bezetting op te rujen , doch te ver^eefs^
Insgelyksf ftrekt de volgende Brief van St. Cbrifioffelj de datd den 31. J^»/y, w d'Onder- Gouverneur van AngutUa^ onderfteunct » door twee Kapers van dat Eiland heeft de Franfchen uit de ff helft van ft Eiland St. Martin veijaagd ^ 't zelve in bezit geno» n men en in ftaat van tégenweer gefield. De Franfchen op t Ei- n land 5^. Bartbolameus hebben 't zelve overgegeven , en zelfii 99 verklaard , dat zy Onderdanen van zyne Bntfche Majefteic ff willen wezen. "
Jlzo ons Beftek niet toelaat f V nemen der wederzydfcbe Schepen en an^ dere zaken in deze maand voorgevallen te konnen melden , zullen^ ix>e dezelve den genegen Lezer in 't opvolgenie Deel of eerfte Maand mede delen.
*t EERSTE der Koninglyke Ediften, om nieuwe iPondfen. Vrank- vaft te ftellen, is reets gepubliceertf. behelzende eene oprechting ^^^ vaa nieuwe Lyf- Renten en van t&a^Tontine ^ te zamen uitmaken- de eene Somma van 1357200 Livrcs, waar van 480000 Li vres ei- gentlyke Lyf- Renten , en d'overige 877200 Livres Lyf- Renten by wys van Tontine^ of verflerving op de langer levende, zyn zul- len: d'Éerfte 480000 Livres zyn verdeeld in 8 Glaffen voor Perfo- flen van i tot 70 Jaren en daar boven » en de Renten vain telkens « de 13de Livres at tot de 17de Livres toe, en geen Renten- Brief ^ zal van minder dan 50 Livres zyn : De 877200 Livres Toötiöe-^ Lyf- Renten zullen beftaan in 30000 Afïien , ieder van 300 Li- vres Capitaal, die verdeelt zullen worden in ts Qaflen vckjrPei'- Ibnen van i tot 70 en meer Jaren, zullende dife van d'eerfte ClaA fb 20 9 en die van de Vyftiende 39 Livres Renten per A^e ge^ ifieten &c. 't Gehele Reglemenr beftaat ifa XVHL Aj^tlculen , en» is gedateert : Parys in 't Parlement den 27. November 1744. ; De Clergie mott voor 't aanftaande jfaar etn Dm- Gratuif v^* ^ 4S Millioenen aan den Koning opbrengen, en de Generale -Pach- ters een verfchocaan zyne Maj^fteii doen vaa 100 Millioenen.
Zyne
Digitized by
312 NEDERLANDSCH GEDENKBOEK
'744* ;iyne Majefteit heeft nopens 't Reglement van den 31. OHobtr r^ ' aan den Admiraal van *t Ryk gefchreven :
M Y N NEEF,
T\E Minifter van Zweden van wegens de Koning eyn Meelber verzocht hebben* '■^^ de, dat de Zweedjcbe Schepen ^ omtrent de Vryheit van hun Navigatie, op dezelve wyze mochte gehandelt worden , als de Deenfcbe en Hdtandfche Schepen , sullen moeten worden gedaan , ingevolge 't XIV. Artical van Myn Reglement van den 31. OQober laacftleden , * rakende de Pryzen op Zee gemaakt, en de Navigatie gedurende den Oorloch, zo heb Ik wel acht willen geven op de Ver- togen I die hy My dien aangaande heeft gedaan /en Ik fchryf u deze Brief , om u te doen woien dat Myn oogmerk is» dat tot Jiader Ordre van Mynent- wegen , de fchikkingen van 't XIV. Articul , van Myn gemelde Reglemept om- trent de Zweeëfche Schepen , zullen uitgevoert worden » als of zy daar in be- grepen waren , en zonder acht te nemen omtrent het geen gemeld is , aangaan- de hen lieden in 't XV. Articul van 't zelve Reglement; tot dat einde begere Ik dat gy in alle Myne Havens doet weten , 't geen Ik u van Myne wille bc- p kent make, op dat deCapiteinen van de Racers daar van onderricht mogen zyo,
en dat d'Officieren^van d' Admiraliteiten zich daar na fcbikken in d'Inikruftien der Procedaren over de Pryzen. Zynde het tegenwoordige tot geen ander ein« de. Ik bidde , Godt 9 Myn N b e f , dat hy u in zyn Heilige en waardige Be- fcherminge neme. Gegeven te Ferfailles den 7. December 1744.
Was Getekend : L O Ü B S ^
Lager: Phblvpbaux.
Na dat aan zyne Majefteit was bekend gemaakt d'overgave der Forten Tan ^ryburg , »» waar van 't Guarnizoen , beflaande ia 99 4700 Man, 9 met alle l^rygs-Eertekenen waren uitgetrokken , ff msar ia de Scadt gekpmen zynde 5 't Geweer hadde geftreken n en zich Krygs • ge vangea, volgens de Capitulatie , gegeven had- M den^ " ende zulks by gebrek van Provifien en Hout» heeft zy« ne Majefteit, niet tegenftaande de nadrukkelykfte Inftantien der Minifters van den Keizer ea den Koning van PruiJJinj geordon- neert de Fortifica\ien van die Stgdt- en Forten te demolieeren ; wer« <lende , hen ^ na gehoudene Raad , voor reden gegeven : m dat men 9> van Vrankryk^ na zo vele aan, den Keizer beweze Dienften en n Vriéndfchappen , niet pretenderen kon , 't Belang van Duitfclh' #» imi meer dan zyn eige te behertigen : Dat het Intereft van
99 VfoAr
* Zie hier v^rea ^^. 288, . '.. -
Digitized by
n
OF EUROPISCHE ME-RCURIUS. 313
99 Vrankryk was, ai Ie Deuren en Toegangen van zyn Ryk wel ge- 1744/
n floten en gegrendelt,maar die van alle Naburige Kyken enSca- Decemf.
w> ten open te hebben, om by voorvallende Verdrietigheden ner- '
h gens vafte Plaatzen te vinden , waar voor men veel tyd en Volk
» verliezen moert eer men ze verovert had, en verovert zynde,
•> veel Volk tot Bezetting daar in laten , en daar door zyne Armee
n verzwakken : Dat men derhalven niet alleen Fryburg met de Ka-^
9> (leien , maar ook alle andere vafte Plaatzen , die mien noch er-
99 gens gedurende den Oorloch quam te bemachdgen , demo-
f> ficeren zoude &c. ** *
Ingevolge van welke Ordre de Fortificatien van de Stadt meeft alle omver geworpen zyn , en zedert den 5. dezer zyn twee Com- pagnien Mineurs bezich vele Mynen onder de Forten aan te leg- gen 9 omze insgelyks in de Lucht te doen fpringen.
Men maakt aan dat Hof geen geheim meer van den oudfien Zoon des Pretendents te dulden , nadien hy aldaar in 't publicq verfchynt onder de naam en in qualjteit van Prins van fVales.
De geruchten , die zedert eenigen tyd op nieuw verfpreid zyn , dap dat Hof een grote toerufting te Duinkerken deed maken , om het Projeft tot een Inval in Groot - Brittannien ten voordele van dien Pretendent in 't werk te (lellen, zyn oorzaak, dat een Bui- tenlandfch Minirter , die by dat Hof grotelyks geconfldereert is , zich by 't Minifterie heeft laten gelegen leggen , om t'ontdekken of zodanige geruchten gegrond waren : 't Antwoord , 't welk men aan dien Minirter op zyn onderzoek gegeven heeft , beftaac^ in 't volgende :
f9 HOe zeer men ook by een Oorlochs- Verklaring tégen zyn 9j Vyand gerechtigt is, om denzelven 't rechtmatig Ongenoe-
99 gen te doen gevoelen , heeft echter de Koning nooit een y oor- 99 nemen gehad , 't geen over een komt met dat , 't welk men 99 Hem heeft toegefchreven ; Zyne Majefteit heeft den Oorloch 99 tegen de Groot -Brittannifche Kroon begonnen óp Gronden 9P van Recbtmatigheit en Billykbeit , waar van dezelve niet zal af^
f> gaan
♦ Verdient dat niet te recht Auxüidr ter verdervlnge , en geenaintj ter ttf-^ t9udinge, genaamd te worden ?
Digitized by
Google —
Sr4 WTEDERLANDSCH GEDENKBOEK
T744. t^ gam , eo biig deze Oorloch iji imèxen zyn zal ; Derhai«<en zml
9icetiib, „ de Koning in 't zelfde gedrag onveranderlyk volharden , toe
- r9 dat Hy geiegenheit krygt , om te doen zien , hoe wesetidi-
f» lyk Hy & hccdsiling yao. den Vrede en d'algemene Ruft ter
9, harte neemt,^ "
Stalibn. DB Geallieerd^ Troupi^n *t Kafteeï tkmont zzxïd^Fum willcii* de Dppfferen , « vgor 'tgrpojttte gedeeUe mislukt, als ons by ver- volg nader te meJdeo ft^it :.
Wegens de continueerende zware Oor lochs - Rampen niet ail^^ in Jtaliins «Uk^r opk leMera ia Europa he^fc de Paus den Scba$ der 4fi<i^^n g£ofemim een Jubikum afgekox^di^t». te beginnen met deq dag vaa dea H. i^poflel AndrcfLS y en zaJI^nde de 14 DaafVvo\gen«^ de dagen duren- :: De Pauü ^iBs zal op- dien dag te Voet in rro*^ ceffie van de Kerk van &• Andnas deila yalk tot diè van Sta. Ma- m gaan en 'c Kruis 4ragen ; Ook zyn aUe Carnevals - DivQrcü&* meuten verboden.
Die Graaf (& G^^fX d'Ooftenrykfcbe- Armee vervolgende, heeft hec geluk g^hadc de Grawe van S»ro te Nocsra in te fluiten, ^Q Jjem mcc al zyn Volk, beüaande in. 67a Soldaten 45 Officiers &c» Krygs - gevangen t^ bekomen: De meefte waren Pefweurs, waw van men reet3 een Capiiein , en twee Spaanfche Officieren opge* hangen hadd^- Voorts hebben zy opgehouden d'Ooftenrykeif ie vervolgen > en ite Winterquartieren te Peru^ > eti d'eerfte te P^ Jaro^ betrokken.
»oiii- 'ALZO Prins Karel de retirerende Pniififche Armee heeft bly- ii£K. ^g^ vervolgen , 5v^lke dat Ryk , hehaiven Ffang , verlaten had- de - ?o hew dQ PruiGfche Commandant 9 den Baron v?n £«/?- é^lB die Stade » op hoger Ordre» mede moeten verlaten, * uic- wy^ena.de volgende IVJIliive;. luierende.:
• # ^^4^diip HoQf^fbidt lifnnrn drie jtreo v^malvuk Sèuvênin veraiideft, ali pveemofil ^t\ den Keincr , 9,\s J&earirorfb van ieynen , en dfimmi a«R de Kcoilu-^
Sinne van ffongaryen , met Eed en Plicht onderworpen geworden is. Ook is- e ü. Nepomuc aldaar wederom in zyne vorige £er en Mnzien herilelc > alzo^ hy op 4ea xó^ $/if$emb(r , 4e Pruififehe Trpup^^ ivfq^i/ik^iif « «» 4co a6. Vovember hun een Foar ovei ae^egt heeft- ^i^ ^ IIURMQII X «iffte k bUT loren pag^ 19S^
Digitized by
o^lüKOFlSCHE ArERCüRIÜSi jtr
r 't Wa»den-^ö. N^vmbfffy. dat dv Commaiidam: vsm i'rtfti^ alle de Poonen ^^n die Sudc deed flttiten , sonder dat het lemaiK geoorloA; was daar uit te gaaa » 't geen tot 'a isachca van den 25. duurde , zd dat Tn dien tufTcheo^tyd de Spions » welke in de Scadt gezonden waren , fliet te rug koildeh koinen, 6» VMT daar geen aadei* bericht te krygen was ; uit wdke handelwjze men ligtelyè d^aanftaande recrattc» van den Vyand voorf^elde , wethalven ïk itiy' m€t myn aanvertrouwd Baitallloi» en de Compagnie Huflaren van Teineswar iMder by dké Stadt begaf : En also den 25. '» nachts verfchefde PruifHché' Ddertturt aanquamen , én ny ra{>fyorteerden » dat in dezelve ntcht de Vyand* alle ^ne Pook •> Wachten tfumentrok en werkelyk afmarche«f de ^ bediende ik niy van dat bericht » ^oiig denr 2d. 's morgena een hatf 7 uuren by de zege- iMHDde RykS' poort in , en uÊitttdé dnverhindvrtf d'e Kafeif^p&9fp , ttlwaar ik T«iinl' lodo Man Infantery enr 8o&< Qtwdlsry aaatrefbnde, met deselve een uur ffitermotfisefde^ moaf also Ik vèmant, dat van dtfft #eeti Werkelyk uitgeteoi^ ken Vyand wederom et» Troup met i S«okked CêAvA te mg quam > en de Mttjor C^fn4s# Tan Ki^nMul my eo ii^editf ftM koude feeoftde^n , begün ik ^Rrederom 9 na dat de VyandlyJie fNaiirehap r met de i^rrö^ing der B.igègé bezig zynde, gelamentlyk in de pan gehakt, en deMs|of, Baron van Dracbm^ ^fg » gevangen genomen was , door de gemeidè R^s^pioft te retireren. De Vyand 'verv^gde my ook naet een BatnUl«n en 2 Stukken «toe san 't buiten-^ ite Staketfel, doch ik verloor daar by niet meer alb 2 HtiiTareUy en een Man van d'lmfantery» behalvennoch T6 geqüécflen ^ ik Het ondfttuflchen den Ma- jor iafbkicriyk verzoekew, om van KënigJ'oa^ aaH" #e i^oftketi', en wanneer hf tegens den middag omtrent ten 1 1 uuren by d*Augetzder - poorp ihet eén Catpf pagnle Dalmatlêhatfni , ryo Msii vM 'e Regimeiit v^n TémivBOt eti 40 HnfTa- ren , gelukkig kidn»hff , i» ondetcUdbhen db Hoofdman PfHWs^ , die aah d\»«> ^ verzyde van de MoldaU cvmmandêetde , Ihet de Cótiipttghie Granadierè , ütt Pmlfiiche Deferteurs beftaondt,. betterenfredn Cottipfognlé D^madenzertf, root de Koom* poort gerukt « en na die te hebben doen open ibringen, in'deVobt^ ScBdt gemafcheerc : Waar tsgent ^èh Oif tel^èf tyd de Nbtifdhiaii Van gat- mtnmk ïêkl % CompagoieH' Daliiia(4«Dsfenf> , doer middel vifh Vlotten » otef de MoUau in de zo genaamde Patskabl liet tranfpoTteren , 't Wijcberadt be^tte* dr f eil met doh voorftvemden (-fooPdmaA PfeiUe^ èéïi V^iid in (fOude-Stndc (waar uit d^tUt even te vloren had I^efdikien uit* te «rekken ) Vervofgcfe : in ,de Straat der Jezuftety b^on« men te fchermutferen » maar de Vyand trolt geheel in wanorden, zonder zich op te houden , af. Ik rukte met myn BattaiÜpn en Coftipagnie HnflTafe», woat Xff artch disn Bér^in êé Mtf-s Cortfet'^n 't Re- giment van Lokkfiüfitz ^oA& Volontair bevond- « ter zielver tjM.door de vodrg»< mefde Ryis' poort na binnen, maar de Vyand had die Poort (vermits- eét* Myil . aangelegt was, ffa' dit itt ftiy geretifeert had), wederom vetlacen. De Kfynop óé-taurens^h&^y fpi^erfg obk terwyf ik d^ar vt>or rokte, masf i^ded^n.bétde weinig efeft, en braghten my geen andere fcfadade toe, als dat d Huflaren door 4'oprpringende Henen gequetft wierden.
' De Vyand zich op' de voorlchreve wyze lang^ ao vele plaatsen aastfOtaft' a^feitdé , begon dezelve na een gevecht van 2 uuren (met achte^Jbiiin||:vaff syoi? Artillery , als 25 halve Cartouwen> 7 quart Cartouweui 15 zware 'Mortieren,
Digitized by
Si6 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. 9000 Centncrs Buskruit, benevens een grote menigte fchcrpe Patronen) 'c op Decemif. een lopen te zetcen , maar men opende 2 vernagelde ftukken , en falueerde de , vluchtende PruiflSfche , met een groot getal Canonfchoten , van achteren , zo
veel 't eenigzints mogelyk was.
Gedurende d'attaquc hebben omtrent 200 Piuifüfche 't Geweer nedergewor- pen, en zich in de Burger - Huizen gefalveert; ook zynin de gepafleerde nacht van d'uicgetrokkenë Pruifllfche Deferteurs , die my veel confuiie veroorzaakten « 600 ftuks aangekomen ; men vind hier ook vele achtergelatene zieken van de Vyanden , welke zich in hoeken en gaten verfcholen hebben , zo dat ik ^Ifs . zedert d'eerlle verwerring tot nu toe niet meer als 2oo heb konnen zamenbren- gen. 't Verlies van 't Regiment van Temeswar en der Dalmatienzers is als volgt: aan doden , den Heer Major Cognazo met 16 Man, waar onder 2 Burgers > ge- quetften 38 Onder • Officieren en Gemenen. De ProÜSfche hebben ook 2 Bur- gers gevangen genomen en wechgevoerd ; de Gevangen van den Vyand belo- pen op 500 Man , benevens een Vaandel en een Trommel.
Daar is noch een tamelyke quantiteit Meel voor handen , maar heb geen nau- keurige fpecificatie konnen opmaken , vermits de Scadt noch vol gejuig is over de verlofljng van de Vyanden , en men heden noch over al hoord roepen en fchreeuwen: Fivat Maria^ Tberefia : Alle Heidukken zyn in Pruiffifche Monte- ring gekleed , en de Burgers hebben zich in Heidukken -gewaad geftoken, en dit is 't alles , wat ik met haaft heb konnen melden.
P. S. Een Defert^ur heeft my een grote quantiteit begraven Buskruit ondekc, en hope ook binnen korten de begravene en in 'c water geworpen ftukken Canon te vinden.
Van de Mynen, door den Vyand aangelegt» is 'er gene, als die op den Loü" fcnS'lergj gefprongen : Die op 't Wijcheradt is door een Archited behouden, wanneer de lonten noch maar een vinger lang waren. De bekomenc Stukken zyn van d'aller fraalfle , en daar onder bevinden zich de zo genaamde zeven Keurvorjlen. ♦
Indieiji ik myn eerfte inval had konnen maintineren , zoude de gantfche Krygs- Kas veroverd zyn , maar die bevond zich alstoen noch op de Wal van d'Ou* df Sudt.
Van tyd tot tyd arriveren zo vele PruiiUrche Derertenrs, dat hun getal reets oier de 2000 Man beloopt. Praag den 27. November 1744.
Getekend: Van Sxmbschbn, Major»
De voorgemelde Prins Kareli$ zelfs in 5ife^e» gedrongen , heeft de Stade Glatz en andere Steden vermeeftert , of die door de Pruiffifche Troupen verlaten waren , in bezit genomen" ; De PruiGfche Armee , heeft ^ daar en tegen, zedert den 26.
Paflato ♦ Hare Majefteic heeft geordoneert dfe Stokken na Wenen te vervoerea , . om aldaar mee huane Salvo's het Te Deum^ over ^t verlaten van die Sudc, te vtrgezeljehappen^
Digitized by
ofEUROPISCHE MERCURIUS- 317
PafTato tot den eerftcn dezer, 9000 Min aan Deferteurs rerlo- 1744. ren , behalven 8200 Man die Krygsgevangenen gemaakt zyn ; ^^^«^^^ zo dat men berekend, dat die Armee zedert d'uittocht in Bobetnet^^ *
tot over 't midden dezer Maand, meer dan 50000 Man en loooo Paarden verloren heeft. Ken zeldzame zaak ! zonder dat 'er een Hoofd • Battaille gefcbied is , waar van mogelyk geen Voorbeeld in de Hiftorien te vinden zy.
Z Y N E Koninglyke Majeftcit is den 14. dezer uit zyne Armee Pruis- te Berlin gcarriveert, * en den 21. wederom na dito Armee ia ÓV- «ew. kjien vertrokken^ waar van de redenen noch onbekend zyn.
*t W AS den 20. Paffato dat zyne Keizerlyke Majefteit uit zyn Betctek. Campemént te Filiboven weder te Munchen arriveerde : Dé voor- naamile oorzaken van die te>rugkom(le waren , om dat, wegens *t ruwe Saizoen , niets meer in 't Veld te doen viel , en *c gebrek van SubOdentie zo groot was geworden, dat men zelfs de Kei- zerlyke Tafe! niet eens burgerlyk heeft konnen fourneren.
Op dienzelve dag 's morgens hebben de Keizerlyken onder Com- mando van den Prins van Hildburghauffin de Stadt Burkhaujen ftor- menderhand verovert, f van 't Ooftenrykfch Guarnizoen 4 ^500 Man neer end'overigen noch in 1000 Man beflaande , Krygsgevaa- gen gemaakt : 't verues der Keizerlyken word op 300 k 400 Maa doden en gequetften begroot.
' Zyne Keizerlyke Majefteit en de Ryks - hofraad te Muncben voor- noemd , hebben den Prins van Orange en Najfau erkend als eenir fre Erfgenaam van alle de Goederen van wylen dePrinffen van Najfau , en wel voornamentlyk van den laatflen Prins Hyacinth van NaJpiU'Siegen , zynde de Zoon van de Mailly f by een Decreet van
den
* Dat Arrivemfnt , 't welk men verhoopt hadt met Laurieren te bekronen talzo men over twee maan4en het Te Deum over Praag zong , 't geen sedert Jin Oremus v.erandert, zynde), is tegen d'algemene Opinie aldaar geheel ander* uUgevall^n > nadien zyne Majefteits Staten ia Süefien zelfs geattacqueert Worden,, en wie weet wat 'er noch 't einde van we^en zal*
t Zedert is die Stadt door de Bacon vao Bernklau Wfderom (lormenderhand herbvcrd , en 40e Man die op een Schans bulten gemelde Stadt gepofteert Aoo- den , zyn ten eenemaal in de pan gehakt , boven en bebalven die in de Si^dt omgekomen en Kryg8£evangen gemaakt 9yn* . t Zie 't voorgaande Z>w/ ,'^^'.193 0' 296*
Qq 3
Digitized by
3i« NEDEULANDSCH GEDENKB0I5.K:
1744. den Kekerlykeft Kamsr van aile ^yne Precentien verftektfti » té Dtcemb. (Ie gemekle PriM daar en tegen in alle syfke Rechten bekrachcigtr
Neder- ZO dra als de Franfchen in 't bezie der Scadt en Forten vaa
Rhyw. fryburg waren wierd den Marfc^alk de Maillebois geordonneert oflt
met zyne Troupen, te marfcberen na de Staten der neutrale Prii^
fenj zo om de3telve4:e Straffen dat zy gene Vyanden van 't Huk
, Ooflenryk waren, of om hen te dwingen in *ip Ühions • TraBaat van
Ftênk/ofê te treden. Vervolgens van v60rnemen^ waê , niet ^eea
toe Keiden ^ maar zelfs tot in Wefkpbahn doOr te drhigra, tes ein^
^e in Hanoijer te vallen 0 en de Uolkméen wta fcbr ik aan te jagcA
De Geallieerden van hare Hongarifche Majefleit hebben tegen
<dat DelTein zodanige middelen bék-aamt als nodig was ^ eH'vooc
-een gedeelte daar in gereaffeert. Voort* , hebben dê drie öeefte-
lyke Ke«rvörftet} » en die van "t ICeürvorwrtdoni üfer^rottóf, en ook
de Minifters van fVartzburg, Saxen Got ba ttt thffin - Darmftadt de
volgefïde S/ktftorit , aair den Ryks - Vice -cahcclier , Graaf van i&-
mng/felii, ov-ergegeven i luidende;
d'Oiider^ecekcade Kettr* en Votkelyke ^Odzaaten faebbto iiiet koaoeo ad»
ten y bereids mondelings aan den Ryiw - Hof - can«eliec te vextoaea , dat mea
iióptlls d'een en andere Ocfleinen van frai}fcbe Troupen ^ zodanige Berichten ea
Omitaodighedea iferntemc, die met het Ryks«Beflolc eti de Ifeutfallrelc v^n dt
Jkoge Suilden , met d'opvethie S<AtliBdiMii mt tfUt Keizerlyie Hajeftélt^
deszelfs Ryks - Vaderlyke Ampts - Ziorge , en met deir. itareti dtenw van 'eRyJc^
Opper -facofd» niet wel ftver een ftbmghc kooften Wbfden |. Wanc befailven
é IC men van de voorhanden zynde' ilferke PafTagie vte Krygs- Vófteren te Wê'
t^t ctitt Land langj e;» door nenttale Sreden, VefÖngétf en DiflfiftA, welke
vei^e vm 'c fcetUafllytte Ob^Idcha^Toa^eP «yikk fte Kopen' hidden, dat HoiBié
JHeotraitceit cta Rum aouden blyTVtt» mortdUinen ,. in eea SAlfibeft» wur id «ie»
Alec ce Velde, maas in teg^déei daar oicgewodA ie te tf>ekken«« vericbeidto 0^
loofbare Tydiogen bekome, die door de voorai^aande Difpoficiefl, met Vaar*
talken zamen te brengen en Bruggen te flaan oogfchvnelyk bekracbtigt wordent
zo ontdekt zich dat gevreefdé inlicht uicdmkkdjri en vui zelftf : Ksimentlyk^
dat deze en gene Landerr^ InzonderheitUitgs den Middtt en Neier'ÈJifyn'Strüm ,
dezen geheieri Wftiter doür een grote menigre Ti^onpen wittekenrfg bciogt eia
Seoccupeert ftkutn* te wofdtefr^ eff» t9ndef n betatenibehA^n^^t geen ttien nöcA
meer zal ondervinden. d'Uicvc^e.Mng vail t welke dan niet alleeA den Ge'iNcnteÉ
^dreigt word , welkers tfoven tot hier tocrgedjcneDechratien van dien Koning
<ran f^anktykyé^^ tm Vetdefoe dés Lmis JtreBsen , en geena^ts te Mlykcn <yn ,
*iiiet Itonnen toeftcmnttn i mur oök anderefa, welke 'e aanihande ulterftie ge»
vaar ziende; das daar uit, ao voor sdle Steaden Van 't Ryk ia 't geffiéea, aft
• vo«r
Digitized by
• I BUROPISCHB MERCU.RIUrS. 315^
leder Tta deselve , volgen* V Bm^üm ürdinis te vrerwachten i< , aiec 1744,
pabülyk in ongerufthek gebraght « en derhalven verplicht geworden zjn , om Deccnüt^
jum zvBc Excellentie den Heer Rylu- Hof- Vice - Cancelier dit alles op een 20 '
«adruUelyke als nodige wyze te vertonen , en hem te verzoeken , dat hy daar
van. een alleroaderdanlgd Rapport aa» zyne KeizerlykeMaje/teitgelievetedoen,
aangezien hy dat reecs verklaard heeft, op zich te zullen nemen ^als waar voor
^y hem mita dezen behoorlyke herhaalde Dankzegging betuigen « verwagtendcy
4at het zyne Keizeriyke M^efteit zal behagen , de nodige Voorzorge daar ce->
gens te nemen. En alzo de bovengemelde boogfl bedenkelyke uHzichcen enge»
▼aren alt noch fchynen toe te nemen, se konaen d'ondergetekende Keur- en^
Vorftelyke Gezancen tXtt nalatra, 't bevoreo mondclyk vooiigedrageȏ , by de*
ften eKpreflelyk te herhalen , en nochmaals om d'ailerhoogft Rykf - Vaderlyke
HaaAiavittg van den Keizer» benereos 't werkelvk. genoc vah d'algemene Neu-
«raEtelt der Ryka-Stendro » gla eofc de tydige zekere afwendivg vaa de hier bo«
. wn i^edachce » of andere grzegt tegen de Neutraalheit ftrydif e gebeurteoinen 1 e^
by gevolg, om een sodaaig aeer tiooilelyk Befluk van den Keizer , met het al«-
leronderdanigft en volkomen Vertrouwen , zo fpoedlg , als het de gelegenheit ver-
flifchc» tevfteoeke* becoifeode derhaiven oocbmaals by deze ooii^ bysMdere
fchuldige VerpUckcloge aan zyne Excellentie den Beer Ryka-Vice-Caocdler ^ &c^
Was Geukendz I. Buon êe Lincker voor Aftntz. G. E. Baron de Karg Bebenbóurg^ voor
F. Baron de Karg Bebenbourg voorzyn ^rier , Bamherg en JForms. Wvorftelyke Daoxluchtichelt vaa ^ ^^ ^„^^^ ^J^ ^^^^^
j. C. J. Baron de mbra- voor fVurtzburg J-G. de Geismar voor Gotba enAUetibiirg^ en Conjlantz» De ScèvMrttmann voor Damjhéu
«Niet eegeRftawde alle die krachAi|(e Voorftetlingen z;n even* vel vele looo Mao Ffnfsbe Trouf^ji jegens 'c einde vaa Naombn in de Ryks- Steden en Bifchdommen 'Sfkn en fFüFms, eo in het KfUT'^Mfntzyjcbi^^idclyk inj^rufcc» hebbende de voornoemde Mar- ichalk di Maillebois, 'tHootd-quartier vooreerft in de Ryks-Iladc l^orms geplaatft: De Kcurvarft van Mentz heefc cegens die t zonder iyae BewilIigiojK gedane Inrgkkin^ van vreemde Troupen in zyne- Landen, Proteuatien aan den Kcvi^r' en 't IRyks- Convent doen af- ga«B, en van beide buipe en reniedie ver^octu.
Ten opzichte van de komfte der gecoislde Franfche Troupen io: % nabuurfchap vw Keukn » heeft de Iveiser in de vo\gende Bewoor- éiugtn aa9.den Keurvorfl van dien naano^^ gcfcbreven:
^Dat , alsode Staten van GULIK en BERG zich in govtuor Wbevendeo ^vaii owMompeltt^ wtotétn^ en zyme KetwrlvkeM^je- ^ yj^ileit in aanmerking van 't verre afzya yanidMMUsAAKV niet ip»
Digitized by
320 NEDERLANDSen GEDENKBOEK
1744. f» ftaat was om dezelve te hulp te komen, Hy den Koning van Frardt^ ^ecemL » ryk had voorgettelc ecnige Troupen na dien kant te wHlen zenden , — „ voor dewelke zyne Keizerlyke Majefteic den doortocht door de „ Staten van den hooggemelde Keurvorlt verzocht. " Niet lang daar na heeft de Keurvorft een Brief van den Marfchalk de Mailleboss ont- fangen; 19 Waar in deze niet alleen omtrent den voornoemde door' f, tocht aanzoeking doet , maar ook begeerd met een gedeelte vaü t» de Troupen onder zyn gebied inde gemelde Staten teverblvveri:** De Keurvorfk heeft met veel ftandvaftigheit op die beide brieven geantwoord , en by 'c weigeren van de gcëifchte paflage verklaard: ,> Dat .als men tegen zyne Staten geweld gebruiken mocht , Hy 'c M zelve niet minder met geweld afkeren , en die Middelen in 't werk f, (lellen zal, waartoe Hy door de Wetten en Conftitutiea van 'c ft Duitfche Ryk gerechtigt is. " Zedert den 22. heeft men aldaar de Wachten verdubbelt en andere precautien genomen.
De Geallieerde Armee , die ter verzekeringé van de gemelde Staten aan den Neder-Rhyn , verzamelt word » en waar van de meefte reets in aantocht , en ter plaatze zelfs gearriveerc zyn » bedaan uit 8000 Man liollandfcheff
1 8000 Hanoverfche , eö
7000 Munfterfche Troupen , buiten en
behalven 12 Battaiilons Oojienrykfche en eenige Britfcbe Regimenten uit cfOoflenrykfche Nederlanden , welke laatfte alleen d'ordres van hunne Koning afwachten. Zo dat de Marfchalk de MaUlebois en zyne Troupen , van deze Winter , na allen fchyn , de fFeJlpbaalfcbc Hammen, ontberen zullen.
Te rug kerende na Fravékfort^ zo heeft men aldaar, uit vrett^ dat hen 't zelve Noodlot als de Ryks-Stadt FForms , in welk een Franfch Guarnizoen van 3000 Man legt , mochte overkomen , niet alleen 't Canon ap de Wallen gebraght , maar ook de binnen- ea buiten - wachten verdubbelt , &c.
't Was den 12. dezer dat de Keizerin, op d'invitatie des Kei^ zers , van daar na Munchen is vertrokken.
De Keizer heeft een Decreet aan den Ryks- Hof- Raad aldaar geaddreflcèrt , by 't welk aan dat Collegia geordonneert is vanzy* •jie zittingen den 18. dezer. t*ejndigen en vervolgens ük Munchen te begeven , om aldaar de 3. February van 't aaoftaande Jaar de Zit- tingen weder te beginnen.
Al-
Digitized by
OF EUROPISCHE MERCURIUS. jai
Abo wy niet verder konncn gaan , 20 nopens 't vruchteloos en 1^44* zeer toevaWig fcheidt^n van den Poolfcben- Ryksdag te Grodno r^rtAiZ'- Decetuh;
gaders de reconcUiatie van Hare HongarifcheMaje^it hiec de "Kei- ^
zerinne van Rusland ^ nopens de zaak van den Marquis di Bma ^zo fltoeteajve den Lezer nochtans mede delen y hoe dat den Franfchen Marfchalk de BellJU en den Ridder zyn Boeder, in banne paiTa* ge van CaJJel na Berlin , den 20. dezer op den Hanz by Elbingero- da ^ in *t Keur - Hanoverfche gebied , met hun gevolg van 30 Perfo- nen gearreftèert en gevangen na <)Jleroda gebraght zyn. Men ver- wondert zich dat die Marfchalk zo ftoutmoedig heeft derven zyn^ *t zy doof trotsheit of Uynacbiingf die Hanoverfche Landen te paf- feren, daar hem bewuft was dat Vrankryk ook den Oorloch tegens den Keurvorft van Hanwer gedeclareert hadde. *t Zy dan hoe 't ook .wezen mag, *t blykt,dat de FoorzienjgMv de Raadflagen en Over- leggingen der Wyzen* kan verydelen, en, om 20 te fpreken , hun zél^ dooreenen 6V(f6a/m doen binden , als in dezen, zo on ver wagc als zeldzaam, gefchied is.
V E R M I T S 't ovcrlyden van d*Aardshertoginne Gouvernante Nede»- te BruJJel , is de Graaf Caunitz , uit kf agte van 't Decreet der Konin- i^ndhk. ginne,*t generaal beftier der zaken van dieRegeringe opgedragen.
De Heren Staten Generaal hebben den Baron van JVaJJenaar^ Heer van Twikkelo benoemd , om wederom als Extraordinaris Mini- fter van dezen Staat, zich nar'cHof van den Keurvorft van Keulen te begeven. Hebben mede aangellelt den Heer en Mr. Hendrik Fagel toe eer/ïen , en deii Heer en Mr. Jacob Gillis , Raad en eerfte Penfiona- ris der Seadt Haarlem , tot tweden Griffier van Haar Hoog M^mde.
De* Staten van HtAland ende fFefivfiesland , hebben by eene nade« re Publicatie van den lo. dezergeordonneert: », Dat de vemieude i» en geamplieerde Ordonnantie op 't middel van *t Klein- Zegel ^ ^ welke met den eerden January 1745 een aanvang ojemen zal^ in ,, alle haar delen punéluelyk zal moeten onderhouden en adbcer* 9, volgt werden , op pene en boeten <krar iab^^pen, &c
WY zullen dit Deel eindigen met het fterfi^al, van de gemelte Byzok-
AArdsbertogin Gouvernante Maria -Anna , tot groot leedwezen ^^^^^
van de Howingea ea 'cGemeen opdoa x6..dezer ce Brujfelovw^ ^^^^
■ Rr leden.
Digitized by
Google —
322 NEDERLANDSen GEDENKBOEK &c.
ï744^ ïeden. Haar Lyk geopend zynde, heeft men vele van d'Ingewan- ^^^^*^^' den met een koud vuur óntftoken en gantfch verrot , en de Melk """^ door 't gehele Lichaam, nadien Zy ruim 2 maanden te voren van een dood Kind verlofl: was , verfpreid gevonden.
Men heeft daar 't volgende GRAFSCHRIFT op Hare Doorluchtige Hoogheit gemaakt.
Hic jacet recondicum
Audriacae gentis , Generis humani Decus ^
Regiae Hungariae et Bohemiae Princeps,
Archidux Auftriae
MARIA ANNA
D. Caroli VI. Romanorura Imperatoris Filis,
Mariae Therefiae,
Hungariae et Bohemiae Regiae Soror»
Carolo Alexandro» •
Lotharingiae et Bari Duci nupta^
Belgii Auftriaci gubernatrix^
Quae nato Vindobonae, die XIV, Septembris Anni MDCCXVIIL
Vixit ad aetatem parum , ad Gloriam fatis ,
Ét defunfla Bruxellis, die XVI. Decembris Anni
MDCCXLIV.
Morcales omnes.in fummo fui reliquit
defiderio^^ ' '
Dat is;
Hier tegt begmvtn V Sieraad van V Ooftenrykfcbe Huis en van ^sganffcbe Menfcbdom , ]M ARI A - ANNA , Vorftin van Hongaryen en Bobemen , Aards- hertogin van Ooftenryk , Dochter van wylen Karet den Èesden , Roomfcb Keizer , Zujier van Maria Tberefia, Koningin van Hongaryen en Bohemen,GemaIin van Karet' Alexander , Hertocb van hottbaringcn en Bar, Gouvernante der Ooflen^ rykfcbe Nederlanden, geboren te fVenen , den 14, September 1718. IVat aan be* hngt Haar jaren, dezelve zyn weinig geiveeft, docb nochtans genoeg tot'ban Glorie, zynde overleden den 16. December 1744» la$ende U gantfcbe Menjcb' dom in^degrootjie verflagendheit over Haar verlies.
Errata, pag. 185 , «evcnde rfgel van onderen , ftaat 9. OOoher 174a , Lees 9. OBeber 1741.
AI20 door 'c herdrukken van eenige Scukken , op pag, 256 komc te volgen |tff. M65 &c. I doet Sttlks geen d'alieroinfte hiodcring aan de ^aken seifs.
BLAD-
Digitized by
B L A D W Y Z ER.
A.
AAnmerkingen op den OverCochc van Prins Karel over den Rbyn. 93
Aanfpraak .van den Bricfchen Mlnllter aan de Keizerlnne van Rusland* 85
■■ beantwoord. 86
■ aan den Groocvorft. 87
/ . beantwoord, ibid.
' ■ ■ dea Bricfchen Konings aan 't Parle- ment, 305 — • — beantwoord door 't Hogerhuis. 307
- ■■ '— — 't Lagerhuis, 308 Aftc (Corfifche) ter herflellinge van Ko- ning Tbcêdeor. 137
Aftien tuflchen wederzydfche Partyen in
d'Oöftenrykfsbe NcderUmien. 93.94 157.278 Aczynfen over Engeland^ Schotland en H^ales
hoe veel in een jaar gerendeert hebben. 12 1 Afbeelding der Stad Iperen. 24
. ■ ' ■ Pragmaticque Armee. 160
— , Scadt Frykurg. 274
Aflaten te Romen y die bidden om de Vre*
de. II (f 314
Antwoord (Pniiffifch)op d'Engelfche Ver-
togen f rakende de Koningin van Honga-
• rytn. T6j> *— vzn 't Wener 'Hof op é^t V2n Pruif"
fen in den Keizer t'aÉfteren, 183 - 186
, van PruiJJen beantwoord. 2^6
van K. Mentz op de Keizerlyke Be-
zwaarnilTen tef Diftatuur gebraght, 204
- vanH. H. Mog.op de verzochte Ac-
- ceffie in *t Unions-TraBaat. 279 (Spaaofch) op 't Ontflag derHoil.
Koopv. . te Certhngena, 291
— ^ — ( Franfcli ) op eene gedivulgeerde ' Inval in Gr. Brittan. 313
'Apointement ( Engelfch ) van den Generaal
• en Chef der Troupen. 170 Afinée ( Ooftenrykfche ) repaffeert öen
■^« ■ vervolgt dcMarfch na Bobemen. 194
Arreft (Keizerlyk) van den Bricfchen Mf- nlfler Holdernes. 207
■ ■ ■ hoe afgedaan, 253 Arreflering van den Marquis de Bel - Ijle &c«
in 't Hanoverfche. 32 ï
Arrivement van den Chef d'Efquailer An-
fon te Ken/ingtot^ 20 van H. O. I. Schepen. 214. 28i.3o«>
— des Konings van PruiJJen te Ber^ lyn. 317
■ dea Keizers te Muncben. ibid, Atcrappe van een Franfche Kaper in Noor*
wegen» ' 100
Audiëntie van den Graaf van Wqffenaar , ia
zyne twede Bezending > by zyne Aller-
Chr. Majeft, 36
Aogmenutie der Engelfche Regimenten en
Matrozen. 19 van Franfche Troupen. 22^
(vierde) door H. H. Mog. gearref-
teert. 298
Auta da Fé in Portugal. 13c
B,
BAnkrótten in Vrankryk. ±2$
Battaille voor ConL ' 231
Bekendmaking van Fronkryk ^mEngeland we- gens 't overlyden vsLuMad. di zesde. 226 <• beantwoord. . 2SZ
Beleg (Franfch) van Annapolis- Royal jóp^ gebroken. iio
Belegering van Rêttbersburg door d'Ooften*
rykers.
opgebroken.
^ Coni begonnen.
voortgezet, opgebroken. _- —— jpryftttf^ aangevangen, ge^qdigt. Praag en bema^chtigt.
75 195
^77
229
2^Z
2^0
199
Befluit vaniTeoifnifld'afwcringdefVreenh-
de Troupen, lio
"Rr 2 Be«
Digitized by
B
W
R.
iBeftJer (generaal) det Oojlenrykfcbe Nerderl. , aan den Graaf Caunitz opgedragen. 321 BfifcJbLermlufi ( zichtbare ) der Foof^ienigbeit , ' ^an Hire Hongarifche Majeft. 235^273 B.eyalling der Koni^^niie van beide de Sicilien v^ cQim werde Friük^. 166
^-r-« — ^ des Gemaifns vaa den Prins van ;^ Pm^, • ^65
Jl.EYÉKÈN. 57' 245- 297. 3^7
foiveii^g yiUï eenLiicbaaïn in vceleilei króm- Hie Lynen uitgevonden. 164
bezetting ( Ooilenrykfche ) in Zato&ttrg in- genomen. . 294
B,o»5.w«N. I4Ï» 197' ^^S' 2^6. 314- Bj^nd (gevaarlyke) ia 't Quartier van Z)ön Pbilip^ 132
'^ilct' dbOT den Kon. aan den Dauphin voor zyn vertrelL na Mentz. 12$
Biieveja (Fraofcbc) om het Te Deum te
zingen, zie Te Deum, Buit door de WoUemtn b«ba3k. 178
'■ : '.- ïwyhdnd, door de Pragniat.Armée.278 «pr>« — door d'Ooftenrykera op de Spaan- fche verkregen. 179
Burgftal ('t Fort) door de Franfchen be- machtigt. 276 Burgbaufen ftormenderhand door de Keizer- . . ibhen veroverd* 317 8 .IJl - wederom' alzo beraverd. iWrf. JSywa/Tfc aan LQukXr. bygelegt."^ 175 S.yzonderbedcn (twee) waar van Pr. Sarei zich. bedient heeft, in 'tpaiferen des Rbyns 8 STZ0N<PBAajcp;BN,lU.i66.28i.304.32f
C.
>^Ampement (Franfch) 38. 95. 138. X^ — : — van de Prt^pnatiq. Armée.36. 159 fa^fo f in nleu Schotland door de FraDfchen
bemachtigt,. . 168
Ca^itnlanteo(Beyetlche) KrysigeTJipgeneQ
verklaafk. 74
jC^Lpitulaa^. Mi Stadt lMUaur£. 2 1
WeiOinbur^^ X3
Capitulatie der Stadt Iperen. ij Veurne. 33
— van 't Fort de Kmïdie. 31
■ Canfo in Nieu ScbotUmi. 168 * Fryburfi.. 290
■ Praag. z65'269
Carga van 3 CyloAJGcbe N, O, L Compagnie
Schepen. 100
— van zeven. 164
-, — ^ twet. 165
— — — ceri Zweedfch. 166
— — - twee Engeifcbe. 170
■ — drie Nederlanders, «47
■ — — vier Engelfche, 216
— — een Franfch. 217
— een Dcenfch. ibiL
2 Reglfterfchepen ttCadix* 228
— twee Eogelfche. 28X
Cartel ( firabandfch ) in 't uitwifleleA der we-
derzydfche gevangenen. 21I ( Deferteurs ) tulTchen H. H. Mog.
en Keur - Keulen gefloten. 2gg
Coliegie (Ryks ) van Frankfort te Muncbcn
beropen. 320
Compagnie (Engelfche) ia Pirfim 1 beaa-
deelt. 210
Compliouent ua Imir XV. by syoe Intre- . de te Duinkerken. ^6
I aan den aanftaande Gemalin vaa
den ZweedfchenThroon- Opvolger. 83 Commiflien (Sardiiüfcbe; amdeffaldtm^
verleend. igj
Commonicatien ( Baitenlandfche ) aan H*
H. Mog. gedaan. ^ 162
Coni befchieven. 22g
Conjunöie der SaxifcbeTronpenmctd'Oo-
ilenrykfche Armee. . . 2g6
Conventie van Klein • ScbeUindorf tdtcken
Pruigin ca 'tJVefur - Haf. 184
Convoy'(Engelfch) aandeHoil. Koopl.te
Londin toegeftaan* i%i
Correfpondentie tulTciiea Dtffwrur eji CWaïr
tot op 4e Vrede geftaak^ 219 • Ut
Canjtamz gaat aan deFraafcheBOves* 275
Digitized by
D W
CtmtribütSeainjA^sMirfnukgeftlaevejK 75
,^1^^ . ' ■• begro(K« 187
■ ■ ( Franfche ) in d^OoJlcnr/kfcbe
Nederlanden. 160
■ ■ ^ ■ ( Pragmaücqfche ) 159-160
Cortryk door de Franfchen verlaten. 278
DAad'CHdahaftlge) vzn een Sergeant ïn ' 't Bdeg van Iperen. 30
■ (abomiDable)vaneeQFr(in/(:i&man,om
den Keurv. vanAffn^sdoodce fchiecen.154 Dapperheit ( verwonderenswaardige ) van den Hangiarfche Generaal Nadafly , in't allereerji den Rbyn te palTeren, 6cc. 4 6c l][ » i r ( oBgemene ) der Belegerden in Com. 2^2
Declaratie (Franfche) nopens de Verzeke- ring eni onmogelykheit dat d'Oöftenrykers éea.Rbyn konde pafleren. 2 & 37
1. <• ..w* ( Pruififche )( 9MüU.H.Mbg. weg«M - de fvoryifioneleCani^encie over Ooft-Fries* laU^ t6i
Detlaratoir (Franfch) om alle Fortificatien , der te conqaeftetetb Stedea (e demoliee* ren. SiS
> ^ ■■■ zlcvoottBVefkbring.
I>ecreec ( KeizerU Comjniiaor.) toe vernieti* gingjder. OoAcnrydtfcM Di£kmmr MmO' Tien. 151 • 153
.•^ «^ wegens Zjt rattuküA Murubm^A^ Dedudie ( Hanoverfche ) nopens 't Recht op Ooji " Friesland* 246^251
Dmiom door Don PbiUp benaohtigtA 176 Dood ran den Baron MèntzeL ixz
»^. i ■ -*-• MatkgW Willem üröor F^aag.
a8i
..,.^. «^ de aesde Mad. Vftft -^^fil^ryh 2S6
^.^^ ^^^ •«. Cakdi«alcn Msiina , Brrtu^en
d^ Gefvres. 304
^.^ deHetto^Müóttit^ghsL iM.
•.«^1^.^ den Aardsbil&van;i24to&tti7. ijbii. 9»«- •— d'Aardshertoginne Gouveiii&nt^32x Jfêêdihbo^n ^ttt^ootr tcii<«iteeA«si. dtiri
door d'Ooftenrykera gf vangen. - .274 DonAuwertb door de Keizerfche bemach-
tigu 245
Dendetftêg , in 't Streanmen. der Otvr wf nnm-
gffrt van Vrankryk. 3e
Dnaiktfa<»fM^' met £yerett in een Z^cnnenr
èoMBr ontdekt» ixi
DOITSCULAND. 47. 138. 182. 235» 293
EDift ( Spaanfch ) nopens d'Invoer der Engelfche Produden, 227
Ëdiaen ( Franfche Fonds) 3 1 x
Elzas. 75. 14X. 195
Elzu'Zabern Ingenomen en geplundert. 144 ■ ten twedemale ingenomen j ea meeft alle de Franfcbe tot revenge neder- gezabelt. 145
Effans de Mars j welke die zyn. 2x1
Efquader ( UoUandfch ) Ooriocbfchepen , vertrekken na Engeland» 162
Expeditie ( Franfche ) op Bregmz mJ» lukt. 291
F.
FOrtlficatlefi van ArriMfi^^geaegt. 253 Fryburg. 312
Fort • Louis befchreven. 76
Fryburg, Zie Copitiiiaiie»
G
Ebeden (^licqae) teXT^nMingelUIe.
Ï93 te iBerHn' geiiaaQ. 208
(kbeimty Stukken^ «an '^Fffanfdie Hof.,.jdoor T HareM^eileait.va»fi#i^ym.piib]ic4#e.« ' maakt. 47 -^o
Gefchrift (Hanoverfch) nopens Ooftvries-
land ter Didatuur gebraght.. 205
'tGctal dftr. Ffanfdu» en< Spataibte Scb^ ' pen door d'Engelfche genomea'> 'Zedett c d'OoflAclb&egi MriHAtyltf t iuta
Rr 3 G«^
Digitized by
B
'Gevaders ( zeldzame ) en Gemoedcrs by " den Doop van een Kind. i6o
, . des Prins van PruiJJen. 265
Geval (aanmerkelyk; by een Franfch Fe- '' ftyn te Frankfort. 2o6
Gevangenen ( Spaanfche) by FeUtru 180 Glatz in Silefien door Prins Karcl bemach-
tigt. 326
Godsdienft ( vrye ) den Proteftaatcn in
Hongaryen toegeftaan. i83
Goude Ketting door zyne B.Majt.aan deSchip-
per van eea Kool- pink y voor «yne ge- '' dane Bravoures , geaccordeert. 222
Griffiers by H. H. Mog. aangelleic. 321
Groot-15*ittannien. i8.ii8.i68.
218. 282. 3^5
H.
HAnakken^ welke die zyn. 182
Handel • wys met de HoUandfche Sche- pen ce Cartbagena. 223 Hitte C extraordinaire ) in Silefien. 167 Hoge School teRouiii opgeregt. 176
HONGARTBN. l8o. 234
Huldiging aan den Koning van PruiJfindooT
de Stenden van Ooftvriesland. 98
•Huwlyks- Juweel voor dlnfante gevraagt.
131
I.
IMpoflen in Savoyen' door de Spaanfchen verlioogt. 40
Italibk. 40- 131- ï7^- 229. 292.
314 •f ntrede des Konings te Ptrys.- 291
',.^^ — de^Kou.^inSapdinimiiïC9m,2^
' — ^ ~ des JKei^ers te Muncben. 297
W Y ZE R.
Krygsverrichting van Prins Kuét.
Krygsverrichtingen , sie Ralaas.
L.
«75
LAvterhurg befchrcven. 9
Les van de weleer zynde Franfche Ge- neraals % Rooft &c. 94 Lyft der Waivisvangft in Grstfnfoni* 30K — — — - Straats.Dmds. ibÜ.
M.
MAgaajyn ( een groot ) in ÏMAtihurg gevonden. 14
Mandement des AardsbÜTcliop van- Pêrys ^ om hec Te Deum over 't innemen ynnipe' ren te zingen. 35
Manifeft ( Ooftenryks) fai'c Ma|ieUcheRyk verfpreid. 42-45
— — . ( Pruiffifch ) tegen de Kon. van • H^garyen vergeleken mee d'Oorlochs- ; Verklaring vanFrankryk nopende de P«i/- fcbe zeken. 162
■ ■■ ■ ■ in Bobemen. 19^
in Opper - Süefien. 203
K.
jr Rygsmacht der Auxiliaire Saxifche Tron- lx pen. «45
t » vaiv Pftiiffm in BAmer^ 293
Marfcli (.verwonderlyke ) vaa «enige Hol*
landfclie Tronpen. 9^
' der Franfche Troupen na den iVé»
der^Rbyn. 318
• ■ *- word gedeeUelyk geibemC. <Wrf.' *
Medadk op d^Overtochc van Prins Kard over den Rbyn befclireven. i63
I (Ruflifcbe}opdeVredet'^^. 110
■ ■> ■ ( Pruififchc ) op 'c overgaan van
Praag. 269
Mttnoric ( Pruiüfche ) aan de Ryk»* Ver- gadering , wegens 't Vosftendom Chfi* VrUsUmè. I53
Memorien ( Ooftenrykfche ) ter vervulling
. der Pragmmicpie SandtU ter Didacnurge^ braght. - -• -8f
Middelen ( oag«oorleofde ; van de Ge«
com*.
Digitized by
B
W
combineetde Armee tegen die van Sar*
dinien gebruikt. 234
Minifiers ( Buicenlandfche ) by Haar Hoog
Mogende benoemd. 280. 281. 299. 321 Miracul ( verkeerd ) door 't Standbeeld
van H> Nepomuc te Praag. 199
■ ■ ■ — verandert ten goede. 314 Misnoegdheitder Engelfchen over *t PruiJ-
fifcbc Declaratoir. 118
Misnoegen van 't Franfcbe en Pruififcbe- Hof 'over /t Gelukkig repafleren des Rlyjns door Prins Karel. 195
MiiSve , rakende een Zee-Adie tnfTchen een £ngelfch O. I. Schip en den Rover Angria , waar by hy fixeuvelt. 20
Miffive van den Koning aan den Aards- Biflchop vaa Parys^ om het Te Jkum over 't conquefteren van Jptren te din- gen. 35 »«— — — ( Concert ) van den PruifSfchen . Generaal Sebmettau aan den Veidmar- fchalk Seckendorf , om Prins Karet in 't lepafTeren van den Rbyn t'attacqueren.
187- 191 n der Kon. van Hongaryen am den
^ ZwdbiJcben-KreUt. 2^5-2^1
■ beantwoord. ibid- .1 aan Haar Hoog Mógen"
de. 243
Muncben door d'OoAenrykers verlaten.
Munten ( antlcque ) in Portugal gevon- den. X67
N.
NEdeilanden. 92. 157. 210.278. 298. 321
NEDEt-RHYK. 3l8
Negociatie ( Sardinifche Geld ) in Enge* land. 221
Negotie (Franfcbe ) na de Levant Sec. gaae te niet. 39
Jifiübwg door tf Oofteoryke^a ingenomen.
Neuburg wederom verlaten. Neutraliteit door G^nua verkozen.
Keur^Mentz,
Wirtemberg.
den Zwabijcben Kreitz
Frank\fcben Kreitz.
Hejfen Darmjladt.
O.
^52
205
ibid. ibid. 24a 29^
OOrlochfchcpen (Franfcbe) Attaqueren Holiandfche Convojers. 214
Ondenrou van de Pruiffifche Prinfes met den Throons • Opvolger van Zweden,
H Onmenfchelykheden (Pruiflifche} in Mo*
ravien gepleegt. 27 o • 273
Ontflag ( wederzyds ) der Engelfche ea
Franfcbe Schepen in de Refpedive Ha-
vens. ig
Ontflaging der 6000 Hollanders in Brit-
fchen Dienft. 2St
■ ■- door den Griffier Fagel van zyn
Aii^t verzogt. ^oa
Ontfnapping van een Engelfch Schip.
^ 2H
Ontzegging van 't RuiSfche Ryk, aan den Marquis de la Cbetardie, 39
Opontbod in Hongaryen , waar in beftait.
140
Oprechting van een Regiment Franfcbe Deferteurs te Hrmffel. 95
■ word eene Compagnie gemonftert en goedge|:eurdt. i6r
Opfland te Lions door 't Aibeidsvolk tc«
gen de Fabriqueurs. 12^
Optocht van Pruijfen na Bobemen. iij
■ der Geallieerde Troupen na den Neder -Rbyn. 320
Ordonnantie op 't Middel van den Feer*
tigfien Penning &c. loi - iw
■ ( nieuwe ) op 't Klein - Ze-
gtl' ^ 300
' (Rnffifche) ter Vernietlginge dtr
Digitized by
B
W
E
Pxctentieii van de Jonge Ptlns Iwan,
209 ( Hongarlfche ) ter herroepin-
ge van dezelve , die in PruiSifche dienit
zyn. 234
Overgaaf der Forten van Frylurg, 312
Gvergeving ( Franfche) van 't Eiland St.
Bartbolomeus. 311
Overtocht van Priiu. Karel over den Rbyn.
4
■ 'Il verandert de Franfiche Mefutes.
30-38 P.
J^Affage door 'Zaxen van den "Keizer en ^ Pruiffen verzocht, 14X
au8» we Romefi. Placaat (Nederlandfch). ttgen de Peft ge-, .^olongeert. 161'
Piacacen wegena de béfmettdyke 'Ziekte ' van'c Rund-vé». 2 pp
Plundering van 't Franfche Stedeke Ba- vaf. 94
Pointen ( voomaamfte ) ter Verhandelinge op den Rykadag te Grodno. ^'208
Po LEK. 154. 208. 253
PORTUGAI,. 13^. 291
Pejpolite ( Poolfche ) Rufczenie , waar in beftaat. 209
Poften ( de verfchcidene ) der Oojfenry* iurs voor de paflage van den Mbyi^»
ProQg door de Praiififchen verlaten. 2^4 Precautien der Medifcbe Faculteit te Lei- den f tegen de Zldtsc van 't Rund-vée.
. 302-304 Premie aan drEngelfche Kapers belooft.
28a
■ door Haar Hoog Mog. tegen de Ziekte op 't Rundvee geftelt. 299
Prefenten door Zweden aan de Rnffifche Generattteit , by tnn vertrek j, gege- ven. 85
:Pr4tenden^ Zm ve9r<A70t ie P^cy/. pu- Uicq. 313
Prins (de) van» Orangne «en Niff&i^i B# genaam verklaard van-éen ¥im Hya» cinth van Najftu - Siegen, 317
Progreiïen ( Spoanfciie ) in Fiemm ge-
ftuit.
40
(Ooftenrykfche^) in 't KêpéTfche
Ryk. ^5^^
■* Van 'Prtfrs Karel in -den Etew 1
door de Pruiffifobe ' OptMit geftuir.
■ ■ der- Piemöötezefl qp de geccfmbi-
lieerde Armee. 3S4
■ der Naptlfchcn op 'd'Ooftenry-
kers. 314
Progfêmm^ der Academie "te^Jw*«»t.
• ' ^^
Promotie 'doör de NeiJ. O.* C tëf Ka-
" mere XVII. 3^0
Pruis SE-N. 83. m. 202. 256. 317
Publicatie nopens- 't PdiWaü^lyk- mdw
men , - van dfOtdöTmatTtle-pp ' *l 'BA«»-
Zegel. in
RAlfon de Guerre , tvair Iri-^efttat. 79 Reconciliitie . tuffbhen 'de Hoveffvra Wenen tn Rustand, J2t
Redenvoering ( Poolfche ) te Warfceu: 253 Reglement CFraöfchr) ter beveüigfege'vai ' Hollandfche en Deenfche Sciiepen.
^85-2«9
_:-. ■ — van Zweedfche. 3i2«
Rhyn^Stroom. 2.187.
Reicbenhd , door de Keizerfche Boeren
veroverd , en de Bezetting gemaüacreert.
Relaas van 't gepaiTeerde by den Over- tocht der Ooftenrykers, over dèn.iü^
4 7
■ ■ ■ in 't forceren
der Linien en Stadt Laiatrbürg en iPWf- fjsnhurg. 9- II
■■ in *t hernemen Vair t^e^^Jmarg
en 't weder verlaten. 14 - 16
Relais
Digitized by
B
D W
R.
Relaas ( Franfch ) nopens 'c gepaffeerie by den Overtocht des Rby?is, i6
■ (Keizerlyke) 17 »— ( Franfch ) wegens de Belegering
van Iperen. 24-27
■ der Belegerden in ïperen. 30 - ■ !■ van een Aftie , der Ooflenryk-
fche en Napolitaanfche Detachementen.
46
nifters nopende d'Onderiland aan Hare- Hong. M<ijc. 291
kracbtigt beantwoord. iiid^
Relblutle ( Pruiilifche) aan 't Wener Hof
gecommuniceert. j 3 g,
- beantwoord. I3p
( rechtfchape ) der Hongarifche
Magnaten voor de Koningin van Hon- garyen. 180-1 8a
— der Krygsvcrriclitingcn van Prins Refoiutien (cordate) der Zee - Mogendhe- Karel in den Elzas. 76 den. 218.
der Marfchen van de-Franfche en Retrait der Franfche Troupen uit H^oims.
— — der Pruilïïfchc Armee uit Bobemen.
■ 296
Jcomen in roeren , over d'onderneming van
J^ruiJJen, 17a .
■■■ ten uiterfte misnoegt , over 't
aanftellen van den Cêodjutar te Breslau.
75
Ryksdag binnen Grodno vaftgeflélt,. 154
•^— vruchteloos gefclieiden. 321
Rusland. 85. 209. 278,
Keizerlyke Armee in den Elzas. 78
— — — ( wederzyds ) van 't voorgeval- lene by CbateaU' Dauphin. 131-134 item, by Feletri tufTchen Ooilen
rykfche en Spaanfche Troupen. 135 -137 ■I der Ooftenrykers in den Elzas.
142-145 ' — - Pragmaticque Atmée. 157-160
Ooftenrykfche in 't repaiTe- Rottenburg befchreven. ten óesRbyns. 191 - 194 '^ • - ■
■ I I. ■lil i— Franfchen ad idem, 195 - 197
■ — Belegering van -P^fl^» 199 — — (wederzyds) der Pruiffifche en
Ooilenrykers by Beraun. 201
der Battaille voor ConL 231-233
S.
Refcript < Ooftenryks ) wegyns 't niet na komen der Scbönfeldfcbe Conventie. 60
^Axen.
i4t. 224
Schade der Franfche Kooplieden.* 225 en Bylagên/ 63-69 Schat (confiderable) door den Chef d'El-
(nieu) nopens de Kxygsverrich- quader Anfon in Engeland gobia^^t, 2\
Schepen ( Spaanfche ; door d'Engclfchen 21 & 22. 122 & 123
tingen tegen de Keizerlyke. ' 69-72 ■ ■ en Bylagen. 72 & 73
■■ ( Keizerlyk ) nopens de Beyer-
fche Capitulanten en d'opgemelde Con- ventte. 79-83
- (PruiiSfch) aan zyn Miniiler te
Londen over zyn uitgegeven Declaratoir tegen de Koningin van Hongaryen. 118-
121
■^ ( Keizerlyk ) tegen de gemelde
Jiefcripten der Koningin van Hongaryeh.
(PruiiSfch) aan de Poolfcbe Mi-
genomen. 21 « 22. 122 öc 123, 171.
222
— — ( Franfche ) door d'Engelfchen
genomen. 22-24. 39. .123 -125. 163.
171 -173. 223. 283
( Engelfclic ) door de Spaanfche
genomen. «4. 125. 224, 285
' ■' ■ door* de Franfchen ge-
nomen. 24. 125. 173. 224. 285.
■' ( HoUandfche ) t'Qofiende opge-
biaght. 2.1 L
■■ ' — vry ontflagea. 275^
Sf Schc-
Digitized by
B
W Y
R.
Schepen ( HoUandfche ) door de Spaanfche genomen. i?^
Schipbreuk van den Engelfchen Admiraal BaUben. 283
Schryvings ( Keizerlyk en Franfch ) aan Kaur- Keulen i wegens 't arrivement der laatfte Troupen in die nabuurfchap.
319
Secreet - Articul tuffchen 't Pruiffifcbe en
't Ktizertyke - Hof in 't Uniens - Trac-
toot. 185
. ■.. Frankryk en FrüilJen.
244
Sententie tegen den Gouverneur van Law-
terberg, I2i5
■■ . wederom vernietigt. 291
. SiLESIïK, fi03
Span.jbn. 130. 17Ö. 327
Steden in Bobemen door Pruijfen bemach- tigt. ' 269 ■ ■ wederom verloren. 274 & 296 Sterfte van 't Rundvee in Braband. 279
>■ ■ Frahkryk. 282
. ■ HQÏland. 299
Subfidie - Trtflaat van den Keurvorft van
Keulm mee Engeland en Heiland gerati-
iiceert. 162
Subfidie (Engeifche) aan de Koninginne
van Hongaren, 169
Sabfidien (firabandfche). 279
T/&9r befcbrevteo. . 2^
■■ door d'Ooftenrykers Stor-
menderhand veroverd. 274
Te Deum In Parys gedongen over de voor- delen by CMteau ' Daupbin. 12^ ■ ■ te M€t2 over de herftélling des Konings* *^* — —— te Parys ibid. 174 I ■ wegens de Viftorie by Feletri.
ibid.
Te Deum te Berlin , op -'t overgaan van
Praag. 203
«— — — > Frankfort over 't repalTeren dei
Rbyns door Prins Karel 206
m. ...—^ wegens 't Overgaan van
Praag. ibU.
■ te Parys over de Batuille by
Coni. 289
■■■ in Coni door de Piemontezeo.
293 TeUe ( Napelüche ) aan den Paus geprefen^
teert. 4'
Teftamentaire Quejlie over het Tcftameac
van wylen den Prins van LuUt. p7 Text' Woorden ( aanmerkelyke ) van ccne
Predicacie over de handelwys van Pruif-
fen. 13S
Titel van Prins van Pruijfen , door den
Koning geordonrieert aan Prins fViUem
zyn Zoon te geven. 85
— van Forjl van Ooflvriesiand aan den Koning van Pruijfen gegeven, ibid.
Toefband ( jammerlyke } in Straatsburg.
Tra^bat , tuffchen 't Engeifche Hof ea den Keurvorft van Keulen ^ geratificeert
20
■ van Erankfort aan Haar H. V0f • overgegeven. 212
Troupen ( Hallandfche ) uit Engeland ar- riveren t'Ooflendi. 95
■ »yn in groot gevaar. 9^
■ ( getal der ) in de Pr^jmsticfitf Armie. 99
- aan dezen Staat over gedaaiii
281
■ ( Franfche ) rukken in Stüerst JVortns en Keur - Mentz. 3^9
«^ F— worden ^oonKeuf -Keulen y tegea
geftaan. 32»
TuRKBTBN« 91*
ü.
u
Itdeling vaft d'Engelfcbe Znii-Zee Comp. rtï
Digitized by
w
E R.
uitdeling van de HoUandfche Weft-Ind. Comp. ^ ^ 281
. 1 Britfche Bank. 221
UnionS'Tfa&aaty zie Verbond. UniverfaUa (Poolfchc) tot den Ryks-dag.
201
Uitvoer van Speciën , of Goud &c. in Ruf- jmA verboden. ^7»
V.
VAandels en Standaarden by VtlUti den Spaanfchen ontnomen. 187
— — — ( Prulffifche ) na IVmen gezon- den. * ^29^
Vaft ( algemene ) en Bede -dag in Enge- land. ^83.
Verbod (Keizerlyk) aan de DuitfcheVor- ften gene Recrutcn door andere te la- ten Werven. 298.
, word op de Ryksvergadering ge-
debatteert. ^^^'
, , ( Pruiffifch ) van iets uit zyne '
Arraée te fchryven. ^5
Verbond te Frankfort , tuffchen den i^«- ter , Pruiffen , ?dz% en Heffen- Cajjel
gefloten. • v ^'^
Verklaring (Ottomannlfche) nopens de Kaap- varing tuffchen d'Oorlogende Chriften- Mogendheden. 9'
, der Prulffifche Redenen , om
den Keizer Hulp - Troupen te geven.
II2-II5
van den Pruiflifchen Minifter
aan den Koning van Vfankrik nopens d'Optocht van zyn Meefter na Bobemen. '^ 126
( Saxifche ) wegens d'Auxiliaire
Troupen aan de Koninginne van Hon- earyen. ^ , ^44
, ( Prulffifche ) tegcns d'AuxIliaire
Saxifche Troupen. 245
..*.—..• , aan de Republicq Po-
len. ^55
Verklaring (Keizerlyke) des Ridders J?«/- Jjle tot Prins van 't Keizerryk. 297
> Zie voorts Declaratie.
Verjaging der Franfche uit de helft van St. Manin. 3X1
Verlies der Franfche en Hollanders In 'C Beleg van Iperen» 30
■ der Franfchen voor Fryburg. 290
■ , ■ ■ Coni. 293 , der Fruififcbe Armee , zedcrt
hun Uittochtten Retrait in Neder - Si-
iefan. 317
Ferlof - Brieven ( Ooftenrykfche ) om te
Kaap te vareil na Oojlende gezonden.
160
Verloving van' de Prinfes Anbalt - Zerbft ,
met den Groot - Vorft van Rusland.
155
Verraderye te fVenen ontdekt. I87
Verrichtingen vaa 't Britfche Parlement.
^ 309
Vertoog der GeefUyke Keurvorften &c.
tegen de Marfch der Troupen onder
Maillebois. 3 18
Vertogen ( Britfche ) tegen de Heffifche
Hulp -Troupen aan den 'Keizer. 209
.. beantwoord. ibid*
Vertrek van den Keizer na Muncben^
25a
■ ■■ de Keizerinne na Mun* chen. 320
FiBorien &c. in Vrankryk niet weinig ge- tempert. •* 4^ Vloot ( Engelfcbe ) loopt in Zeen 122 - ......... retourneert. 22a
Voorftelling van deö Gouverneur- Gene- raal van Nederland/eb Jndiin te Colombo.
164
Voorzorg te Frankfort tegen de naderen-
' de Franfche Troupen. 320
VXAMKRTK. 24. 125. 173. 225. 285-
311
Vreugde te Madrid over 't fluiten van het
Ferbond te Frankfort. ï3o
Sf2 Vry
Digitized by
B
V/
Z . E R.
Vrydom van Impoft voor drie jaren aan Winterqüartleren der Öoftenrykers en Na-
-de Vifch-verkoopftcrs te Farys ver- pelfchen. ^,^
*r^^^"l' , . o; r t. ^75 Werving ( nieuwe ) ter Militie van oe
Vuur- kogel in Sileften gevallen. 167 IVaterdragen te JParys. ao
Vyanden ( 't getal der ) doet de moed • ;>y
éet Konlngionevao^ JJ^ngêrysü niet 2ak-
' ken» 138 * Z.
W.
WAardye (begroting der) van de Fran- fche , door d'Engellchcn genomen , Schepen. 171
^Wederlegging ( Oollenrykfche ) tegtn d'Oorlocha • Verklaring van Frankiyk.
Wind -makende Wtrkt.uigen uitgevonden.
Winterqüartleren , door 't Geallieerde Le- ger in yiaanderM betrokken» 278
^Amenzweringe ( fchrjkkclyke ) docr den Franl'chen Mii.iller de War-
quis de té Ctatardie in i^w/awi aarge.
J^gc. -87.91
*- ■ ■ boe ontdekt. J55
Ztgels door Mylord Carteret aan 'dipii^o-
ning weder overgiegeyen. no'
Ziekte (zware) van den Koning van Frank-
^'y*. 126
■" wat die al uitwerkt. ibid^
Zitting ( cerfte ) der Ryksdag te Grod-
Zweden. 85. 209. 277
ZwiïZERLAND. i^-
£
N
D
E.
Digitized by
Digitized by
Digitized by
Digitized by
/
Digitized by